Hayvanlar Aleminin ¾’ü ve En Sosyalleri –Karıncalar -

Hayvanlar Aleminin ¾’ü ve En Sosyalleri

–Karıncalar -

Esra Elif AYDIN

B Ö C E K L E RB Ö C E K L E R

abdomen

toraks

Baş

Üç çift bacak

Bir çift anten

Collembola

Thysanura

Lepisma saccharina

Termobia domestica

Ephemeroptera

Odonata

Placoptera

DictyopteraSubordo: Blattodea

Isoptera

Dermaptera

Phasmida

Phyllum spp.

Orthoptera

Phthiraptera

bitler

Subordo: Gymnocerata

Subordo: Auchonorrhyncha

• Membracidae

Subordo: Sternorrhyncha

• Aleyrodidae (Beyaz sinekler)

Subfamilya:Coccoidea (Koşniller)

• Coccidae

• Margarodidae (Devkoşniller)

Mantispa perla

• Dytiscidae

Anthrenus museorum

Oryzaephilus surinamensis

Tenebrio melitor Tribolium confusum

Lucanus cervus (erkek)

Blaps spp.

Leptinotarsa decemlineata

•Bruchidae

Tipula oleracea

Culex pipiens

Tabanus bovinus Chrysops spp.

Sarcophaga carnaria

•Oestridae• Erginler körelmiş ağız parçaları ve kıllı

vücutlarıyla, larvalar ise konukcularının burun ve yutak boşluklarında yaşamaları ve derilerinde urlar oluşturmaları ile tanınırlar.

Oestrus ovis (koyun)

Hypoderma bovis (sığır)

• Gasterophilidae• Bal arılarına benzerler.• Larvaları atların sindirim sistemlerinin

değişik bölgelerinde yaşar

Gasterophilus intestinalis (midede)

Gasterophilus nasalis (barsakta)

Oestrus ovis

Pamphilidae

Cimbicidae

• Siricidae (odunarıları)

Urocerus gigas

Sirex juvencus

Cephus pygmeus

Janus quercusae

• Diprionidae

Diprion pini

Rhogogaster viridis

Bracon mellitor

•Cynipidae

Cynipes quercusfolli

Liposthenus latreillei

Diplolepis rosae

Biorhiza pallidae

• Chrysidae• Parlak metalik renktedirler.• Kanat damarları basitleşmiştir.• Abdomen dışarıdan 3 veya 4

segmentmiş gibi görünür bunun nedeni son abdomen segmentlerinin iç içe geçebilmesidir, son abdomen segmentinin arka kenarı dişlidir.

• Larvaları ektoparazittir.

Chrysis ignita

• Scoliidae• Vücutları siyah tüylü, siyah zemin

üzerinde sarı beneklidir.• Dişinin anteni kısadır ve rulo gibi kıvrıla

bilir, erkeğinki daha uzun ve düzdür.• Dişi yumuntalarını Lucanidae ve

Cetoniinae larvalarının üzerine bırakmak için toprağa girer.

Scolia flavifrons

Chrysis ignita Chrysis fulgidae

Scolia flavifrons

• Formicidae• Baş kuvvetli yapıda, anten dirsekli tipte

ve 10-12 segmentli olup tatma, koklama ve nem algılama organları içerir.

• Pronotum iri yapıda, kreliçe haricinde diğer segmentler dar ve kısadır.

• Abdomenin I. Ve II. Segmentleri pul biçiminde zehir bezlerinin salgı yerlerini içerir, buradan karınca asiti salgılanır.

• Sosyal cemiyet halinde yaşarlar ve birbirinden farklı kastlardan (sınıf) meydana gelmişlerdir.

Formica rufo

Myrmica rubra

Camponatus vagus

Formica rufo

Camponatus vagus

Kin seleksiyonu: Birey kendi yaşam özelliklerini ve üretkenliğini indirgeyerek, aynı soydan gelen ve aynı genetik yapıya sahip olan bireylerin sayısını attırır.

Mutualizm: Bireyler birlikte yaşayarak hayatta kalma şanslarını arttırırlar.

Parental yönetim: Anne ya da babanın biri ya da her ikisi kendi döllerinin üretkenliğini ve davranışlarını kontrol edebilme özelliğine sahip olarak döllerinin sayısını arttırırlar.

Kast sistemi• Kraliçeden daha küçük olan

işçilerin ovaryumları körelmiştir ve yuva ile ilgili işlerin neredeyse tüm işleri yaparlar (2n kromozomlu).

• Morfolojileri işçilerden oldukça farkı olan kraliçe sadece yumurta bırakır (2n kromozomlu).

• Erkek ince yapılıdır. Mandibulaları körelmiştir. Çiftleşmeden hemen sonra ölür (n kromozomlu, döllenmemiş yumurta).

Yuva Üç Aşamada Oluşur

Üreme aşaması

Kurulma aşaması

Ergonomik aşama

Kurulma aşaması

•Çiftleşme uçuşu ile başlar

•Dişi bir ya da daha fazla erkekle çiftleşebilir.

•Erkek çiftleşmenin hemen arkasından ölür.

•Dişi yuva için uygun bir yer bulup kanatlarını düşürür, ilk işçi yumurtalarını bırakır ve onları kendi doku rezervuarı ile besler.

İlerleyen haftalarda; vücuttaki yağları metabolize olur ve yumurta oluşumu başlar. Metabolize yağların bir kısmı ile larvaları beslerler. Bu besin ya trofik yumurta şeklinde ya da salgı şeklindedir. Her ikisi de olabilir.

Kraliçe döllendikten sonra arka ve orta bacaklarının yardımıyla kanatlarını düşürür.

Kraliçenin özefagusu thorasik kursağı oluşturacak şekilde genişler.

Benzer farklılıklar işçide de meydana gelir.

Bu gelişmeler corpora allata’nın kontrolündedir.

Ergonomik dönem

Çıkan işçiler kraliçeden; yuvayı genişletme, yavru bakımı gibi işleri devralır ve kraliçe artık sadece yumurta bırakır.

Zamanla işçi kastı genişler. Ve bazen yeni fiziksel kastlar eklenir.

İlk işçiler oldukça küçüktür.

Davranışları çok daha ürkektir ama eski kolonideki işçinin yaptığı bütün işleri yapar.

Ateş karıncalarında ilk işçilerin zehir kompozisyonunun da farklı olduğu tespit edilmiş.

Üreme aşaması Türe göre bir tek sıcak mevsim ile beş ya da daha fazla yıl arasında değişen süreler sonrası koloni yeni kraliçeler ve erkekler üretmeye başlar.

Seksüel formlar yeni koloniler kurar.

Pup’dan Çıkan Karıncalar

Ç İ F T L E Ş M E

Beslenme Alışkanlıkları Değişkenlik Gösterir

• Bazıları karnivordur, diğer hayvanlar ile beslenir. (ölü ya da diri!)

• Bazıları bitkiler ile beslenir.

• Bazıları mantarlar ile beslenir.

• Ve pek çoğu bitki öz suyu, nektar, honeydew ile beslenir.

Iridomyrmex işçileri

Eurymela (Homoptera) nimfi

Eurymela ergini veIridomyrmex işçisi

Yuvaya taşınan bir yengeç

Bireyler Arasındaki İletişim ve Savunma

• Karıncalar pek çok salgı bezine sahiptir.Bu salgı bezleri savunmada iletişimde ve yuvanın dezenfekte edilmesi ..vb bakımından önemlidir.

• Her koloninin kendine özgü bir kokusu vardır.

• İletişim daha çok kimyasaldır.

• Kolonideki kastlar iletişimde üstlendikleri roller bakımından farklılık gösterir.

• Pompilidae• Abdomenleri uzun yapıda olup, arka

famurların uzunluğu abdomen sonuna ulaşır.

• Bazı grupların dişileri ön bacaklarında dikenlerle donanmış tarak taşır.

• Larva örümcekle beslenir.

Cryptocheilus annulatus

• Sphecidae• Dirsekli tiptaki antenler erkekte 12, dişide

13 segmentlidir.• Büyük yapıdaki bileşik gözler bazı

gruplarda böbrek biçimindedir.• Mandibuller kuvvetlidir.• Ön bacaklar kazıcı türlerde dikenlerle

donanmıştır.• Böceklerin larva ve erginlerini sokarak

felç eder ve depolarlar.

Philanthus triangulum

Sceliphron destillatorium

Sphex rufocinctus

Sphex rufocinctus

Sceliphron destillatorium

• Vespidae• Antenleri dirsekli tipte ve 13 segmentlidir• Antenlerin bağlandığı yerdeki girinti

gözlerin böbrek biçiminde görünmesine neden olur.

• Mandibulleri kuvvetli biçimde gelişmiştir.• Sokucu iğnedeki diş küçük ve ince

olduğu için zarar görmeden geriye çekebilirler.

• Kolonileri balarılarından daha küçük ve ilkeldir.

Vespa crabro

Vespula germenica

Vespa crabroVespula germenica

Polistes spp.

• Apidae• Vücutları geniş olup pronotum lateral

kenarları kanat dibine ulaşmaz.• Mandibuller gelişmiş ayrıca labium bir

emme hortumu oluşturacak tarzda uzamıştır.

• Arka bacaklarda tibia ve birinci tarsus segmenti genişlemiş olup ventral iç tarafı fırça biçiminde tüylüdür.

• Genellikle soliter, bazı gruplarda kastlar oluşturacak biçimde sosyal topluluklar halinde yaşarlar.

• Kuluçka odalarını deri bezlerinden salgılanan balmumu ile yaparlar.

Andrena spp.

Bombus terrestris

Bombus lucarum

Xylocopa violacea

Apis mellifera (balarısı)

Tinea pellionella

Tineola bisseliella

• Tortricidae• Ön kanatlar daha dar ve uçta kesik

yapıda olup kısa tüylüdür.• Tırtıllar beslendikleri yaprakları rulo

biçiminde bükerler.• Meyve, sap ve köklerde zararlı olurlar.

Tortrix viridana (meşe)

Cydia pomonella (elma)

• Cossidae• Ağız parçaları körelmiş, labial palpuslar

küçülmüştür. • Bileşik gözleri büyüktür.• Kanatlar sık damarlı olup bazı türlerde

kanat açıklığı 25 cm ye ulaşır.• Gece kelebekleridir.• Tırtıllar ağaçların odun kısmını oyar.

Cossus cossus

Zeuzera pyrina

Cossus cossus

Zeuzera pyrina

Cydia pomonella

• Pyralidae

• Geometridae• Abdomenleri ince, bacakları uzun,

kanatları narin ve kırılgandır.• Cinsel dimorfizm görülür; dişide kanatlar

kısa veya körelmiş, antenler erkekte çift taraklıdır.

• Gece faliyet gösteren kelebeklerdir.• Meyve ağaçlarının yapraklarında zarar

verirler.

Biston betularia

Erannis defoliaria

• Noctuidae• Dar yapıdaki ön kanakların ortasında

bulunan 3 adet çember veya böbrek biçiminde benek ve bunları çevreleyen iki enine bantla tanınırlar.

• Gece faliyet gösteren kelebeklerdir.• Bitkinin yaprak, meyve aksamında ve

tahıllarda zarar yapan bir familyadır.

Helicoverpa armigera (pamuk)

Agrotis segetum (tarım zararlısı)

Biston betularia

Erannis defoliaria

Agrotis cinerea Agrotis crassa

Helicoverpa armigera

• Bombycidae• Erginde ağız parçaları körelmiş, baş sık

ve yün görünümünde pullarla örtülüdür.• Ergin beyaza yakın krem renginde olup

ön bacaklarında koyu renk çizgiler vardır• Tırtılın ördüğü kozanın işlenmesiyle ipek

elde edilir.

Bombix mori (ipek böceği)

• Notodontidae• Ön kanadın arka kenarında bulunan pul

dişi ile tanınırlar.• Baş geniş ılınlı olup sık kıllarla örtülüdür.• Emici hortum ve nokta gözler çoğunlukla

körelmiştir.• Gece aktiftirler gündüz ele alınsa dahi

uçmazlar.

Thaumetopoea pityocampa (çam)• Tırtıllar çam ağaçlarında kese içinde

bulunur, çok zararlıdırlar.• Thaumetopoea processionea (meşe)

Bombix mori

Thaumetopoea pityocampa