Iva Luke`i} Sanja Zub~i} GROBNI^KI GOVOR XX. STOLJE]A (gramatika i rje~nik)
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Iva Luke`i} � Sanja Zub~i}GROBNI^KI GOVOR XX. STOLJE]A
(gramatika i rje~nik)
Grobni~ki zbornikPosebna izdanja, knj. 10
Nakladnik:Katedra ^akavskog sabora Grobni{}ine
Za nakladnika:Stanislav Lukani}
Glavna i izvr{na urednica:dr. sc. Silvana Vrani}
Recenzenti:dr. sc. Silvana Vrani}
dr. sc. Sanja Vuli}
Tehni~ka oprema, dopuna ra~unalnog unosa, izrada karte i priprema za tisak:
Sanja Zirdum
Tisak:A.T.G. d.o.o. ^avle
Naklada:1000 primjeraka
ISBN 978-953-7548-01-8
Iva Luke‘i} � Sanja Zub~i}
GROBNI^KI GOVOR XX. STOLJE]A
(gramatika i rje~nik)
Katedra ^akavskog sabora Grobni{}ineRijeka, 2007.
CIP - Katalogizacija u publikacijiS V E U ^ I L I [ N A K N J I @ N I C AR I J E K A
UDK 811.163.42’282(497.5-3 Grobnik)
LUKE@I], Iva Grobni~ki govor XX. stolje}a : (gramatika i rje~nik) / Iva Luke‘i}, Sanja Zub~i} ; <izrada karte Sanja Zirdum>. - ^avle : Katedra ^akavskog sabora Grobni{}ine, 2007. - (Grobni~ki zbornik. Posebna izdanja ; knj. 10)
Bibliografija. - Kazalo.
ISBN 978-953-7548-01-8
1. Zub~i}, Sanja
I. ^akavsko narje~je -- Grobni~ki govori -- 20. st.
111105049
GRAMATI^KE RASPRAVE
7
Iva Luke‘i}
JEZI^NI SUSTAV GROBNI^KOGA GOVORA U 20. STOLJE]U
PODRU^JE
Pod nazivom grobni~ki govor 20. stolje}a podrazumijevamo jezi~ni sustav koji su u pro{lome stolje}u rabili stanovnici naselja na Grobni{}ini, podru~ju smje{tenome u sjevernome rije~kome zale|u du` toka Rje~ine od izvora do njezina u{}a, te na Grobni~kome polju i na njegovim obodima.
Osim klju~ne ~injenice zajedni~koga jezi~noga sustava, podru~je predstavlja jedinstvenu cjelinu u geografskome, povijesnome i kulturolo{kome smislu. U ~itavu nizu povijesnih spisa strarijih od 18. stolje}a javlja se pod imenom Grobnik, prema nazivu sredi{njega upravnoga mjesta, bilo da podrazumijeva crkvenu `upu (najraniji spomen 1105.), bilo feudalni posjed (najraniji spomen u Zakonu Vinodolskome 1288.). Podjele su najprije zahvatile crkvenu zajednicu: u drugoj polovini 18. stolje}a iz grobni~ke (grajske) `upe izdvaja se cerni~ka, a po~etkom 19. stolje}a i jelenjska `upa (plovanija). Tijekom 19. stolje}a u~injena je i podjela na tri katastarske op}ine. Podjele na tri `upe (plovanije) i na tri katastarske op}ine zadr`ane su kao konstanta u svijesti stanovnika, pa su uzimane u obzir i tijekom 20. stolje}a pri daljnjim diobama podru~ja na administrativno-upravne cjeline (op}ine, mati~ne urede i ponovno op}ine devedesetih godina).
Stoga u ovome radu koji prikazuje grobni~ki govor 20. stolje}a polazimo od tradicionalne podjele po plovanijama, na koju se oslanjaju i sve kasnije podjele.
A) Naselja su u sastavu jelenjske plovanije:a) u podru~ju zvanom Ri~ïna u sjeverozapadnome dijelu Grobni{}ine,
du` gornjega toka Rje~ine (Ri~ïnæ), po~am od izvora (Zvïra): na lijevoj obali Kukuljani (Kukujâni) i Zoreti}i (Zôreti}i), na desnoj obali Trnovica (Trnëvica), Ba{tijani (Ba{tijâni) i Mila{i (MilÅ{ï) te du` lijeve obale: Brneli}i (Brnçli}i), Lubarska (LÇbarskÅ), Martinovo
8
Selo (MÅrtïnovo Selë) i Ratulje (Râtuja)b) naselje Luke`i (Lûke`i), i lokalitet imenom Gospodsko Selo
(Gospôskÿ Selë) u srednjem toku, uz lijevu obalu Rje~inec) naselje Donje Jelenje (JelçnjÆ) na zapadnome obodu Grobni~koga
polja, te naselja Podkilavac (Pokïlavac) s tri starija zaseoka (Gõrnjæ Selë, Srçdnjæ Selë i Dõlnjæ Selë) i Podhum (Pëh¤m) s vi{e zaselaka (Grâbrovo Selë, BÅnëvo Selë, Ræj~çvo Selë, BårÅkovo Selë, Petrëvi}i, B›njevo Selë), smje{tena na sjevernome obodu Grobni~koga polja
d) naselje Dra`ice (Drå`ice) koje objedinjuje starije zaseoke ili sela (Vçlæ Drå`ice, Mâlæ Drå`ice, Obrovåc, Umolç, MolnÅrï i Podrtï), i prostire se prema sredini Grobni~koga polja.
B) Naselja u sastavu grobni~ke (grãjskæ) plovanije su:a) sredi{nje povijesno naselje Grobnik (Grâd) sa srednjovjekovnom
utvrdom te pripadaju}im selima imenom Ka~ani (Ka~åni), Mikelji (Mîkeji) i Ilovik (I�lovÆk) na brdu u sredini Grobni~koga polja
b) naselje Zastenice (Zastenïce) s dvama zaseocima ([karôni, Jçzero) te Svilno (Svülnÿ) s dvama zaseocima (starim, imenom Tutnëvo i novijim, prozvanim G›bastÿ/G›bastæ) u podno`jima brda, ispod Grobnika
c) naselja Pod~udni~ (Po~udnî~) i Podrvanj (PëdrvÅnj) uz staru lokalnu cestu, te dio naselja Soboli (Sobolï) s lijeve strane stare ceste Rijeka - Zagreb
d) u srednjemu toku Rje~ine, uz lijevu obalu, naselja Drastin (DråstÆn) i Vali}i (Valï}i), od kojih je potonje u zadnjoj ~etvrtini 20. stolje}a potopljeno umjetnim akumulacijskim jezerom za rije~ku hidrocentralu
e) naselja Pa{ac (Pa{å~), Orehovica (Orïhovica) s dvama starijim zaseocima (GõrnjÅ Orïhovica i DõlnjÅ Orïhovica) u donjemu toku, uz lijevu obalu Rje~ine.
C) Naselja u sastavu cerni~ke (cärni{kæ) plovanije su:a) dio naselja Soboli (Sobolï) s desne strane stare ceste Rijeka -Zagreb
(uklju~uju}i i lokalitet imenom Kïkovica), ^avle (^ãvja) s ~etirima ve}im zaseocima (@ubrëvo Selë, @e`çlovo Selë, Haramüjskÿ Selë i Srï}Ænskÿ Selë), Cernik (CärnÆk) s trima starijim zaseocima (Banëvo Selë, RãvnjÅrskÿ Selë i Cipïca), Mavrinci (MÅvrînci), Buzdohanj (Buzdohânj) s trima zaseocima (Hålovac, BÅj~çvo Selë i Råkovo Selë), Kosorci (Kosõrci) i Hrastenica (Hrastenïca).
9
Smje{taj glavnih spomenutih grobni~kih naselja i okru`ja predo~uje zemljopisna karta u zasebnome prilogu u ovoj knjizi.
II. KLASIFIKACIJA I GENETSKE ODREDNICE
1.
Grobni~ki je govor jedan od starosjedila~kih sjeverno~akavskih tipova unutar ~akavskoga narje~ja, najarhai~nijega i najkonzervativnijega od tri narje~ja hrvatskoga jezika, kojemu hrvatski jezi~ni identitet nitko nije ni poku{ao osporiti. Grobni~ki je govor na tom svome autohtonome geografskomu prostoru sa sjevera, juga i zapada okru`en isto tako starosjedila~kim ~akavskim govorima s kojima ga ve`u bliskosti i podudarnosti na svim jezi~nim razinama: u fonologiji, fonetici, morfologiji i tvorbi rije~i, u sintaksi i u velikome dijelu posebnoga leksi~koga (rje~ni~koga) fonda, no ima me|u tim govorima i razlika, a svaki od njih ima i posebnosti u odnosu na druge u susjedstvu.
Najzna~ajnija je gramati~ka razlika grobni~ke ~akav{tine prema govorima u neposrednu susjedstvu u razli~itu refleksu staroga slavenskoga glasa »jata« (Kastavci i Trsa}ani su ekavci, Studenjci ikavci, a Grobni~ani imaju u svome govoru dvojak refleks jata: ikavski i ekavski), ali je izrazita fonetska razlika u akcentuaciji, u izgovoru akcenata. Naime, svi starosjedila~ki sjevernoprimorski govori imaju prastaru akcentuaciju, najarhai~niju u cijelome slavenskome svijetu, koja je takva, po prilici, ve} 800 godina (pa je stoga osobito zanimljiva slavistima iz cijeloga svijeta). No grobni~ku ~akav{tinu od svih ostalih odlikuje jedna vrlo arhai~na crta: fonetski (izgovorno) vrlo izrazita duljina nenagla{enih dugih vokala ispred i iza akcenata, a u govoru je veoma va`na i re~eni~na intonacija. Susjedi tu grobni~ku crtu ovako opisuju: Grobni~ani kantaju kad govore, pokantivaju, nate`u. To je navelo veoma cijenjenoga i iskusnoga dijalektologa Aleksandra Beli}a da 1911. godine, nakon kra}e posjete nekim grobni~kim selima, ustvrdi kako u grobni~kome akcentu nema ~vrstih pravila kao u drugim govorima. Istakla bih kako se i na tome primjeru ogleda relativnost ocjena i tvrdnji razli~itih ljudi o istome: starim je susjedima grobni~ki akcent
10
pone{to komi~no ali simpati~no »kantanje«, strancima laicima, nestru~njacima je jedna odbojna jezi~na crta koja znatno odudara od jezika koji oni poznaju, a iskusnoga dijalektologa toliko dovodi u zabunu da izri~e tvrdnje neprihvatljive u znanosti, dok ga suvremeni svjetski dijalektolozi istra`uju i opisuju s najve}om znanstvenom pozorno{}u i uzbu|enjem.
Ukratko, grobni~ka je ~akav{tina jedan vrlo stari ~akavski tip starinskih jezi~nih crta, sa~uvan do na{ih dana kao najja~a okosnica kulturne povijesti Hrvata ovoga kraja, ovoga podneblja. Ta je ~akav{tina komunikacijski idiom dana{njih Grobni~ana i istodobno njihova veza s pretcima koji su nastavali isti ovaj prostor i po{tovali odre|ene vrednote. Kao veza s pretcima i korijenjem na ovome tlu, grobni~ka je ~akav{tina sa~uvana i u pisanoj ba{tini minulih vremena. Prepoznaje se u jeziku prvoga hrvatskoga pravnoga teksta, Zakona vinodolskoga iz 1288. godine, jednako kao i u brojnim javnopravnim i privatnopravnim aktima – pisanim starohrvatskom glagoljicom (me|u kojima je s 132 folije najopse`nija blagajni~ka Knjiga bra{}ine Svete Marije Tepa~ke, vo|ena 1539.-1623.) i latinicom preuzetom od zapadnoga kulturnoga kruga, {to svjedo~i o tome da je ovaj kraj pripadao specifi~nomu dodirnomu polju romanske i autohtone hrvatske kulturne matrice.
Dosada{njim je dijalektolo{kim radovima grobni~ki idiom klasifi-ciran kao jedna od sjeverno~akavskih skupina govora unutar sredi{nje-ga poddijalekta ikavsko-ekavskoga dijalekta ~akavskoga narje~ja.
2.
U gramati~koj su strukturi grobni~ke skupine govora sadr`ane geneti~ke zna~ajke nastale tijekom jezi~nopovijesnoga razvoja, kojima se potvr-|uje pripadnost ove skupine govora ~akavskome narje~ju hrvatskoga jezika.
U to~ki 2.1. slijedi popis i opis fonolo{kih, a potom u to~ki 2.2. popis i opis morfolo{kih ~akavskih posebnosti.
11
2.1. FONOLO[KI SUSTAV
2.1.1. Rije~ ^A
Rije~ ~a, koja postoji samo u ~akavskome narje~ju, u grobni~kome je govoru potvr|ena u pet kategorija.
a) Lik ~å potvr|en je:
- u zna~enju upitne zamjenice za ’ne`ivo’ u upitnim re~enicama poput: ~å bi{ otêl? (= ’{to bi ti htio?’)
- u zna~enju odnosne zamjenice za ’ne`ivo’ u odnosnim re~enicama poput: ~a j’ bîlo, bîlÿ j! (= ’{to je bilo, bilo je!’), ~å jê, jê (= ’{to jest, jest’, ili: ’{to je, tu je’)
- u slijedu sa zamjenicom to unutar strukture ~å tô sa zna~enjem neodre|ene zamjenice za ’ne`ivo’ u re~enicama poput: k¤pïli smo sç ~å tô (= ’sva{ta’, ’koje{ta’, ’od sva~ega pomalo’), }çmo se pasåt { ~ün tîn (= ´zadovoljit }emo se’ bilo s ~ime/ ~imegod’; ´ve} }emo s ne~im/ bilo~ime prebroditi´)
- u zna~enju ~estice ’zar’ i ’li’ u upitnim re~enicama poput: ~å nÆsï danåska bÆlå Zdôl¤n? (= ’zar nisi/nisi li danas bila dolje, u Rijeci?´); ~å nü bëjæ da ti tô jå re~än leh kî drÇgÆ? (= ’zar nije/ nije li bolje da ti to ja ka`em nego tko drugi?´); ~å si mœnjena? (= ’zar si/jesi li luda /{a{ava/ }aknuta?´)
- u slo`enicama s prefiksima bilo- ili voj- (bîlo~a, võj~a) u zna~enju neodre|ene zamjenice za ’ne`ivo’ u re~enicama poput: }u võj~a pari}åt za obçd, låhko }emo se nås dvâ pasåt s võj~Æn (= ’pripremit }u bilo{to za ru~ak, lako }emo nas dvojica/dvoje pro}i bilo s ~ime/~imegod’.).
b) Lik ~â potvr|en je u zna~enju neodre|ene zamjenice za ’ne`ivo’ u upitnim re~enicama poput: dã ti rãbÆ ~â? (= ´treba li ti {to/ {togod/i{ta/bilo{to?’).
c) Element -~- iz osnove zamjenice ~a u sraslicama:
- s predmetnutim negacijama ni- i ne- u osnovi neodre|enih zamjenica za ’ne`ivo’: ni{ (ni + ~ = ’ni{ta’) i ne~ (ne + ~ = ’ne{to’)
12
- s prijedlozima predmetnutim obliku akuzativa u priloga: za~ (za + ~ = ’za{to, za {to’), va~ (va + ~ = ’u{to, u {to’), po~ (po + ~ = ’po{to, po {to’), na~ (na + ~ = ’na{to, na {to’) u primjerima poput: zâ~ ti tô rãbÆ? (= ’za {to ti to treba?’), pô~ rê{ vãnka? (= ’po {to ide{ van?’), vâ~ bin tô klâl? (= ’u {to bih to stavio?’), nümÅ nâ~ sçst (= ’nema na {to sjesti’).
d) Element -~- iz osnove zamjenice ~a s arhai~nim elementom -s- unutar nastavka genitiva upitno-odnosne i neodre|enih zamjenica za ’ne`ivo’ s osnovom -~-: ~eså, nï~esa, nç~esa, så~esa, vÿj~eså (= ’~ega, ni~ega, ne~ega, sva~ega, i~ega/ bilo~ega’).
e) Element -~- iz osnove zamjenice ~a u obliku veznika a{ ( = jer), nastaloga fonolo{kim izmjenama osnove rije~i: za~ (> a~ > a{).
2.1.2. ^akavske pune vokalizacije starojezi~noga poluglasa
U ~akavskome se narje~ju starojezi~ni poluglas * umjesto zamuknu}a i ispadanja u slabu polo`aju (na kraju rije~i ili u slogu pred punim samoglasnikom), u nekim primjerima razvio u puni samoglasnik /a/. Ta se pojava u grobni~koj skupini govora ogleda u sljede}im primjerima:
- ~å (< starojez. *~ə = ’{to’); oprimjerenja su navedena gore pod oznakama 2.1.1. a) i b)
- va (< starojez. *və = ’u’), samostalan kao prijedlog u primjerima: hëdi va kÇ}u (= ’u|i u ku}u’), udrül se vå glÅvu (= ’udario se u glavu’), i kao prefiks slo`enica u primjerima våvÆk (< starojez. *vəv¡kə = ’uvijek’), Vazâm (< starojez. *vəzəmə = ’Uskrs’), va`gåt (< starojez. və`gati = ’u`gati, u`e}i’), våje (< starojez. *vədl¡ = ’udilj, odmah’)
- u prezentskoj osnovi oblika glagola jêt (= ’uzeti’) i zêt (= ’uzeti’): starojez. *jəm- *vəzəm- > prez.: jåm- æn, jåm-¤, zåm- æn, zåm-¤; imper. jåm-ite, zåm-ite (obje osnove = prez. ’uzm-em, uzm-u’, imper. ’uzm-ite’)
- u prilogu kadï (< starojez. *kəd¡ = ´gdje’)- u osnovi imenice må{a (< starojez. *mə{a = ´misa’) i njezinih izve-
denica: må{ica (= ’mala misa’), må{nÆ (= ’misni’), må{it (= ’misiti’)
13
- u osnovi imenice målin (< starojez. *məlinə = ´mlin’) i njezinih izvedenica: målinac (= ´mlinac’), målÆn~i} (= ’mlin~i}’), målinÅr (= ’mlinar’), målinÿv (= ’mlinov’), målinskÆ (= ’mlinski’)
- u osnovi I jd. osobne zamjenice za 1. lice: s mån¤n (< starojez. *mənojÎ = /sa/ ’mnom’)
- u osnovi u svim oblicima imenice pås: GA jd. påsa, DL jd. påsu, I jd. i D mn. påsÿn, NAI mn. påsi, GL mn. påsÆh (= ’psa’, ’psu’, ’psom’, ’psi’, ’psima’)
- u objema osnovama i svim oblicima glagola sasåt (= ’sisati’): sasç (= ’si{e’), sasâl (= ’sisao’), posasåli (= ’posisali’), sasû} (= ’si{u}i’), sasåc (= ’sisa’), sa{~ï} (= ’sisica’).
2.1.3. Dvojak refleks protojezi~noga prednjega nazala
Za razliku od ostalih dvaju narje~ja hrvatskoga jezika u kojima je protojezi~ni nosni samoglasnik *ª bio jednozna~no zamijenjen samoglasnikom /e/, u ~akavskome je narje~ju imao dvije zamjene ili refleksa, samoglasnike /e/ i /a/: a) protojez. *ª > /e/ u polo`aju iza tvrdoga suglasnika; b) protojez.*ª > /a/ u polo`aju iza mekoga suglasnika.
Kako je dvojaki refleks ovoga protojezi~noga samoglasnika vrlo stara ~akavska pojava, u ve}ini je primjera protokom vremena izvorni refleks /a/ analogijom ujedna~en s refleksom /e/, ali je u svakome ~akavskome govoru ipak zaostao pokoji relikt s izvornim refleksom /a/.
U grobni~kome su ~akavskome tipu zabilje`eni primjeri: a) s izvornim refleksom protojez.*ª > /e/ u polo`aju iza tvrdoga
suglasnika: - u osnovama rije~i: dçset, mêso, mïsæc, pêt, po~êt, vrîme i sl.
( < protojez. *desªtÕ, *mªso, *mÊsªc§, *pªtÕ, *po-~ªti, *vrÊmª), i - u nastavcima: -e (< protojez.*-ª) u G jd. i NA mn. `enskoga roda kao
u primjeru moje dobre `ene, te u nastavku -e (< protojez.*-ªtÕ) u 3. l. mn. prezenta kao u primjerima: oni vëzæ, nësæ, mëlæ i sl., kao i
b) reliktni primjeri s izvornim refleksom protojez.*ª > /a/ u polo`aju iza mekoga suglasnika:
14
- zajïk, zajï~ina, zajï~i}, zajïkÿv (= ’jezik’, ’jezi~ina’, ’jezi~i}’, ’jezi-kov’), koji su nastali premetanjem (metatezom) sloga u osnovi jazik- (< protojez.*jªzykÕ)
- jå{mÆk, jå{mi~i}, jå{mi~ina (= ’je~am’, ’je~mena ka{a’, ’varivo od lju{tena je~ma’), jå{mikÿv, jå{menac (= ’upala vlasne lijezde na o~no-me kapku’), izvedeni od osnove ja~m-/ ja{m- (< protojez.*jª~§mÕ).
2.1.4. Ikavsko-ekavski refleks starojezi~noga jata
Samoglasnik jat, koji je postojao u protojezi~nome razdoblju (bilje`i se kao protojez. *Ê), i u prvome dijelu starojezi~noga razdoblja (bilje`i se kao starojez. *¡), zamijenjen je tijekom starojezi~noga razdoblja samoglasnicima (refleksima) i, e. Dvojaka je sustavna ikavsko-ekavska zamjena jata po jezi~noj zakonitosti, po autorima nazvanoj pravilom Jakubinskoga i Meyera, zabilje`ena samo u ~akavskome narje~ju, i to u njegovu najve}emu, sredi{njemu dijalektu.
Govori s ikavsko-ekavskim refleksom jata nalaze se:- na sjevernojadranskim otocima: u lo{injskome arhipelagu, na
otocima Krku, Rabu, Pagu, Olibu, Silbi i Premudi, te na otocima u zadarskome arhipelagu: na Ugljanu, Dugome otoku, Molatu, Sestrunju, I`u i sjevernome dijelu Pa{mana;
- na priobalnome i zaobalnome podru~ju na potezu od grobni~kih govora u rije~kome zale|u, preko bakara~ko-hreljinsko-kraljevi~kih, te obalnih i zaobalnih vinodolskih govora do zaklju~no govora Senja;
- na kontinentalnome su podru~ju ikavsko-ekavski ~akavski govori u Gorskome kotaru, govori u dugore{kome, pokupskome i karlova~ko-me podru~ju sve do Ozlja, govori na granici izme|u Gorskoga kotara i Like, te ~akavski govori u samoj Lici;
- ikavsko-ekavski ~akavski govori su i izvan opisanih podru~ja u sta-rijim dijasporama u Hrvatskoj (nekoliko oaza u Istri) i izvan Hrvatske, primjerice u Gradi{}u i u zapadnoj Ma|arskoj.
U svim je tim govorima po pravilu Jakubinskoga i Meyera starojezi~ni jat zamijenjen u istome govoru samoglasnikom /i/ i samoglasnikom /e/, u zavisnosti o fonolo{kome okru`ju u kojemu se u vrijeme
15
nestanka nalazio. Pravilo je dvodijelno: prvi mu se dio odnosi na ekavski, a drugi dio na ikavski refleks.
a) Ekavski se refleks sa samoglasnikom /e/ na mjestu starojezi~noga jata (*¡) razvio u polo`ajima u kojima se protojezi~ni jat (*Ê) u polaznome obliku nalazio u osnovi rije~i ispred kojega od tvrdih dentalnih (zubnih) konsonanata iza kojih je slijedio koji od samoglasnika stra`njega niza, dakle prema formuli:
protojez. *Ê + d/ t/ n/ r/ l/ s/ z / st/ zd + o/ u/ y/ a/ Õ = e
Primjeri su za ekavski refleks u grobni~kome govoru: - protojez. *ÊtÕ > et: cvêt (= ’bra{no’), dospçt, dozrçt, gorçt, haptçt
(= ’`udjeti’, ’hlepiti’), imçt (= ’imati’), lêt (= ’lijevati, liti’), letçt, mlçt, otçt (= ’htjeti’), razumçt, smçt, smêt se (= ’smijati se’), svçt (= ’savjet’, ’razgovor’, ’podr{ka’), umçt (= ’umjeti’), vïdet, `Ævçt
- protojez. *Êta > eta: vçtÅr, vetrovïto, vçtrnica (= ’kra{ka pukotina ispod povr{ine u kamenjaru’)
- protojez. *Êto: lçto (= ’ljeto’, ’godina’), lçtina, lçtnjÆ - protojez. *ÊdÕ > Êd: blêd, obçd, povædåt (= ’govoriti’, ’pripovijedati’,
’kazivati’), slêd (= ’malo’, ’djeli} ~ega’), s¤sçd - protojez. *Êda: besçda (= ’rije~’), spovædåt se (= ’ispovijedati se’),
sprêda - protojez. *ÊnÕ> -Ên: cên (= ’jeftin’), drên, drenjœlva (= ’drenjina,
plod drijena’), lên - protojez. *Êra > era: mçra, vçra- protojez. *Êno > eno: kolçno, sêno- protojez. *ÊlÕ> el: bêl, cêl, dêl - protojez. *Êla > ela: zdçla - protojez. *Êlo > elo: dçlo, têlo- protojez. *Êsa > esa: pæsåk, têsÅn- protojez. *ÊzÕ> ez: slçz- protojez. *Êzo > ezo: `elçzo- protojez. *ÊstÕ > est: sçst - protojez. *Êsto > esto: dvêstÿ, mçsto, têsto- protojez. *Êzda > ezda: zvæzdå
16
b) Ikavski se refleks sa samoglasnikom /i/ na mjestu jata razvio u svim ostalim polo`ajima po formuli:
protojez. *Ê + bilo koji suglasnik + bilo koji samoglasnik = i,
i to u osnovama rije~i, u nastavcima i na samome kraju rije~i.Potvrde su ikavskih refleksa u grobni~kome govoru obilate, o ~emu
svjedo~e natuknice i oprimjerenja iskaza u aneksnome Rje~niku, pa se u ovome tekstu navode samo primjeri koji ilustriraju navedene kategorije.
b)a) Potvrde za dio pravila koji se odnosi na ikavski refleks u osnovama rije~i ispred ostalih suglasnika:
- protojez. *Êb > ib: trîbat, `drÆbåc, `lÆbåc - protojez. *Êc > ic: dicå- protojez. *Ê} > i}: sï} (= ’sje}i’), srï}a, svÆ}å- protojez. *Êg > ig: brîg, snîg- protojez. *Êh > ih: orïh, smîh, zÆhåt- protojez. *Êj > ij: nâdijat se (= ’nadati se’), povîj (= ’reci’,
’ispripovijedaj’), vïji (= ’gran~ice s li{}em’)- protojez. *Êk > ik: lîk, våvÆk- protojez. *ÊÍ > iÍ: nedïja, pÿndïjak (= ’nedjelja’, ’ponedjeljak’)- protojez. *Êm > im: brïme, sïme, slïme, tïme, vrîme - protojez. *Êp > ip: cÆpåt, krïpak, krÆpït se, krïpost, lîp, rïpa- protojez. *Ê{ > i{: mÆ{åt - protojez. *Êv > iv: divõjka, lîvo, plïvæl (= ’ono {to se plijevi, korov’),
lÆvåt - protojez. *Êz > iz: slïzena, slÆzït- protojez. *Ê` > i`: mrï`a;
primjeri u kojima je Ê bio ispred tvrdih dentala iza kojih su stajali samoglasnici prednjega niza (i, e, Ê, ª,§):
- protojez. *Êtª > ite: dÆtç- protojez. *Êti > iti: nÆtït (= ’potpaljivati’), svÆtït- protojez. *Êd§ > id: spëvÆd, pëjÆd- protojez. *Êri > iri: cïrit se, mïrit- protojez. *Êsi > isi: mÆsït, obïsit.
17
b)b) Potvrde za dio pravila o ikavskome refleksu u nastavcima:- protojez. *-Ê > -i u D jd. i L jd. imenica `. r. i osobnih zamjenica,
kao u primjerima: vodï, kÇ}i, menï, tebï, sebï: na vodï, na kÇ}i, na menï, na tebï, na sebï
- protojez. *-ÊhÕ > -ih u G mn. imenica m. r., te u imenica `. r. i-vrste, u L mn. imenica m. i s. r., te u imenica `. r. i-vrste, kao u primjerima: od bråtÆh, od konjîh, od stvÅrîh; po bråtÆh, po konjîh, po sçlÆh, po stvÅrîh; u G mn. i L mn. zamjenica i pridjeva, kao u primjerima: od ovîh nå{Æh lüpÆh mu{kîh i änskÆh, na ovîh nå{Æh lüpÆh mu{kîh i `änskÆh
- protojez. *-Êm§ > -in u Ijd. m. i s. r. te u D mn. svih triju rodova zamjenica i pridjeva, kao u primjerima: z ovîn nå{Æn lüpÆn mu{kîn; ovîn nå{Æn lüpÆn mu{kîn i `änskÆn
- protojez. *-Êmi > -imi u I mn. zamjenica i pridjeva, kao u primjerima: z ovïmi nå{imi lüpimi mu{kîmi i `änskimi
- protojez. *- Êji > -iji u komparativu, kao u primjerima: novïjÆ, cenïjÆ, debelïjÆ, veselïjÆ.
b)c) Potvrde za dio pravila o ikavskom refleksu na samome kraju rije~i:
- protojez. *-Ê > -i u priloga, kao u primjerima: kadï, ÿvdï, ÿndï, sågdi.
2.1.5. Samoglasni~ki i naglasni sustav
A) Samoglasni~ki sustav
Samoglasni~ki sustav grobni~koga govora ~ini pet samoglasni~kih jedinica: fonemi /i, e, a, o, u/ i slogotvorno/me|usuglasni~ko /ã/. Me|u samoglasni~kim jedinicama vlada opreka po kvantiteti: svaki samoglasnik mo`e biti dug i kratak. Isto u dijelu grobni~kih mjesnih govora vrijedi i za slogotvorno /ã/. Samoglasni~ke jedinice (fonemi) nemaju polo`ajnih ina~ica (alofona): ne mijenjaju kvalitetu s obzirom na fonolo{ko okru`je i mjesto u rije~i. Ovakav je samoglasni~ki sustav starohrvatski, dobro u{~uvan i u ~akavskome narje~ju.
18
B) Naglasni sustav
Budu}i da se naglasci javljaju nad samoglasnicima, naglasni je sustav u naju`oj vezi sa samoglasni~kim sustavom.
Naglasni sustav ~ine naglasci, prozodijske jedinice s tri naglasna obilje`ja: silinom (ili bez siline), duljinom (ili kra~inom) i intonacijom (silaznom ili uzlaznom), i jedinice koje imaju samo jedno obilje`je: duljinu (ili kra~inu).
U naglasnome su inventaru tri naglaska: brzi (kratki, silazne intonacije), silazni (dugi, silazne intonacije) i (starojezi~ni/ ~akavski) akut (dugi, visoke ravne intonacije). Sva tri naglaska mogu stajati na svakome samoglasniku. Isto vrijedi i za slogotvorno ã u mjesnim govorima u kojima ova jedinica mo`e biti duga i kratka:
- brzi naglasak: ï, ç, å, ë, Ç, ›
- silazni naglasak: î, ê, â, ô, û, (‹)
- zavinuti naglasak/ starojezi~ni /~akavski akut: ü, ä, ã, õ, œ, (�) .
Samoglasnici bez naglaska (bez naglasne siline i intonacije) mogu biti:
- kratki: i, e, a, o, u, ã (naglasna kra~ina se ne bilje i posebnim znakom)
- dugi: Æ, æ, Å, ÿ, ¤ (È) (naglasna duljina se bilje`i nadslovnom ravnom crtom).
Sva tri naglaska mogu stajati u po~etnome i sredi{njemu slogu u rije~i. U zavr{nome do~etnome slogu u rije~i mogu stajati brzi i silazni naglasak. Nenagla{eni samoglasnici, dugi i kratki, mogu stajati u po~etnome, sredi{njemu i do~etnome slogu u rije~i. Prema tome samo zavinuti naglasak podlije`e distribucijskomu ograni~enju, po kojemu ne mo`e stajati u zadnjemu slogu u rije~i.
Po prikazanome prozodijskome inventaru i distribuciji, te po distribuciji nenagla{enih duljina u prednaglasnim i zanaglasnim polo`ajima, grobni~ki govor ima naglasni sustav najstarijega tipa, koji se od starojezi~noga (srednjovjekovnoga) razlikuje tek gubitkom zavinutoga naglaska/ akuta u oksitonezi (zadnjemu slogu u rije~i). Takav se naglasni sustav naziva stariji tronaglasni sustav.
19
2.1.6. Pojave u suglasni~kome sustavu
A) Suglasni~ki inventar
U grobni~kome govoru su 22 suglasni~ke jedinice (fonema), od kojih su 15 {umnici i 7 sonanti.
[umnici su: okluzivi /p, b, t, d, k, g/, frikativi /z, s, `, {, f, h/, i afrikati /c, ~, }/. Sonanti su /r, l, m, v, n, ñ, j/. Suglasni~ki sustav je po inventaru jedinica tipi~no ~akavski sustav,
prije svega po izostanku zvu~nih parnjaka afrikatima /~/ i /}/ koji se javljaju u {tokavskim i ponegdje u kajkavskim govorima. akavskim ga karakterizira i gubitak palatalnoga sonanta /Í/ (u pisanju = lj), koji se poistovjetio s postoje}im sonantom /j/ u primjerima koji potje~u od protojezi~ne i starojezi~ne jotacije s epentezom: bëje, dåje, gråbjÆ, jûdi, krâj, k›me`Åj, metûj, mjâ{no, nedïja, pjûn - pjÇvat, pëje, pëstæj, såbja, srïbjat, zäjÆ, strpjänjÆ, {apjåt, zdrãvjÆ, zemjå, zlëmjæn, vesäjÆ, ÇjÆ, `mûj, `ûj, (< ’bolje’, ’dalje’, ’grablje’, ’ljudi’, ’kralj’, krme`alj = ’krmelj’, metulj = ’leptir’, mlja~no = ’mla~no’, ’nedilja’, pljun = ’pljuva~ka´, ´pljuvat’, ´polje’, postelj = ´postelja’, ´sablja’, sribljat = ’srkati’, zelji = ’zelje’, strpljenji = ’strpljenje’, {apljat = ’{aptati’, zdravlji = ’zdravlje’, ’zemlja’, zlomljen = ’slomljen’, veselji = ’veselje’, ulji = ’ulje’, `mulj = ’~a{a’, ’‘ulj’), kao i u primjerima u kojima je /Í/ (u pisanju = lj) nastao novom epentezom i jotacijom iza velarnih konsonanata: gjçdat, hjïbac, kjæ~åt, kjçpæt, kjêt, kjûn, kjïnac, lågje, pçkjÅr (´gledati’, hljebac = ´kruh okrugla ili izdu`ena oblika’, ´kle~ati’, klepet = ´bat u zvonu’, ´kleti, proklinjati’, ´kljun’, ´klinac’, laglje = ´lak{e’, pekljar= ´prosjak’). U stanovitu broju primjera se u sjeverno~akavskim govorima /Í/ poistovjetio sa sonantom /l/ u grobni~kome govoru: lûlat se, prïjatæl – prijatelïca, slïva – slïvi} – slivûn, Çli, Çlika, Bësilka, Nçdelka – Nçdelko, Välko, @älko (’ljuljat’ se’, ’prijatelj’ – ’prijateljica’, ’{ljiva’ – mlada {ljiva’ – ’ove}a {ljiva’, ’ulje’, ’Bosiljka’, ’Nedeljka’ – ’Nedeljko’, ’Veljko’, ’@eljko’).
Me|u okluzivima su simetri~no popunjeni parovi po zvu~nosti koji
20
se me|usobno zamjenjuju pri asimilacijama: /p - b/, /t - d/, /k - g/. Me|u frikativima su parnjaci /s - z/, /{ - `/ dok su bezvu~ni /f/ i /h/ bez parnjaka, no posve stabilni u sustavu.
Jotacijom je protojezi~ne skupine *dŒ, i starojezi~ne skupine *dəj nastao u ~akavskim (i kajkavskim) govorima fonem /j/. On se nalazi na mjestima gdje u istim primjerima {tokavski govori imaju afrikat /Ë/ (u pisanju: |). Primjeri su iz grobni~koga govora: ãnjæl, glojåt, grãja, gråjÅn, g›jæ, grëzjÆ, mçja – mejâ{ – mejït se, milos›jÆ, mlåjÆ, ogrãjæn, osmÇjæn, osœjæn, pohajåt, posãjæn, posvåjæn, prihœjen, prismœjæn, rÅjåt, rçjæ, rijâv, rojänjÆ, sajâ~, såje – såjÅv, t›jÆ, tœjÆ – tujïca (= ’an|eo’, glo|ati = ’glodati’, gra|a = ’kamena ograda’, ’gra|anin’, gr|e = ’ru`nije’, ’gro`|e’, ’me|a’ – ’me|a{’ – ’me|iti se’, ’milosr|e’, ’mla|i’, ’ogra|en’, ’osmu|en’, ’osu|en’, poha|ati = ’dugo obilaziti, hodati uokolo, besciljno lutati’, ’posa|en’, ’posva|en’, prihu|en = ’pognut, s p u { t e n i h r a m e n a ´ , p r i s m u | e n = f i g . ’ p r e t j e r a n o p o v u ~ e n , n e k o m u n i k a -tivan’, ’ra|ati’, ’rje|e’, ’hr|av’, ’ro|enje’, sa|a~ = ’alatka za sa|enje’, ’~a|a’ – ’~a|av’, ’tvr|i’, ’tu|i’ – ’tu|in’). Fonem /j/ je i u starih primljenica iz talijanskoga jezika: Jõrja, Jovâna, Jênijo, jÇ{to, {tajôn (tal. izgovor: [|or|a, |ovana, |enio, |usta, sta|one]).
Na mjestima na kojima je {tokavski afrikat /‰/ (u pisanju dvoslov d`) u ~akavskim je govorima /`/. U grobni~kome govoru: çpa, çpica (= d`ep), svedë`ba, nãru`ba, deter`ênt.
Jotacijom je protojezi~ne skupine /*tŒ/ i starojezi~ne skupine /*təj/ nastao u ~akavskim (i {tokavskim) govorima fonem /}/. Izgovor ovoga afrikata u grobni~kome govoru je staro~akavski: vrh jezika se upire u dolnje alveole ne dodiruju}i dolnje zube; jezik i prednje nepce gotovo se dodiruju; srednji dio jezika tvori zapreku i tjesnac struji zraka; zra~na struja je neznatno slabija, a op}a artikulacija jo{ labavija. U stru~nim se dijalektolo{kim tekstovima za takvo ~akavsko /}/ rabi slovo (t) s apostrofom (t’). Tako bi napisani grobni~ki primjeri (drvät’Æ, kÇt’a, nôt’, srït’a – srït’Ån – nesrït’a, rçt’, 3. l. jd. prezenta t’e) ozna~avali pribli`niji staro~akavski izgovor. Radi lak{ega razumijevanja teksta, u oprimjere-njima u ovome radu nije primijenjeno takvo pisanje.
U sjeverno~akavskim su govorima zabilje`eni primjeri izostajanja
21
jotacije suglasnika /t/ a time i afrikata /}/ u stanovitu broju primjera. U grobni~kome su govoru takvi primjeri: näte (= ’ne}e, 3. l. mn.: oni, one, ona’), smçte (= ’sme}e’), trçtÅ, trçtÿ (= ’tre}a’, ’tre}e’), te na kraju osnove u I jd. `. r. 3. sklonidbe: z bolestûn, s kostûn, z länost¤n, z mÅstûn, z mïlost¤n (’s bole{}u, s ko{}u, s lijeno{}u, s ma{}u, s milo{}u’) i sl.
Kako je bezvu~ni afrikat /}/ u ~akavskim sustavima bez zvu~noga parnjaka, u drugoj se polovini 20. stolje}a pod utjecajem {tokavskoga standardnoga jezika ({kole i javnih medija), te tada ulaze}ih anglizama, u op}oj uporabi ustaljuju rije~i u kojima se javlja fonem /Ë/, zvu~ni parnjak fonemu /}/. U grobni~kome je govoru to zvu~ni fonem /d’/ s artikulacijom kakva je opisana za /}/: d’âk, rëd’endÅn, D’œrd’a, med’utîn, måd’arskÆ, d’ämpær, deterd’ênt.
U drugoj je polovini 20. stolje}a u grobni~kome govoru zabilje`en i [Ì], zvu~ni grleni alofon fonemu /g/ kad bi se na{ao u po~etnome polo`aju, osobito ispred sonanta r: [ÌrëbjÆ, Ìrâd, Ìrmî, Ì›do, Ìråbit] (= ’groblje’, ’grad’, grmi’, grdo = ’ru`no’, ’grabiti’). Ova je pojava registrirana i u ostalim sjeverno~akavskim govorima, ali je u dana{njemu grobni~kome izgubljena.
Konsonantskome inventaru pripadaju i suglasni~ke skupine, starojezi~ne i novije.
Tri su starojezi~ne suglasni~ke skupine tipi~ne za ~akavsko narje~je prisutne i u grobni~kome govoru: /{}/, /`j/ i /~r/.
Skupina /{}/ nastala je u ~akavskim (i {tokavskim) govorima jotacijom protojezi~nih skupina /*stŒ, *skŒ/ i starojezi~nih skupina /*stəj i *skəj/. Pojava se naziva {}akavizmom. Primjeri su {}akavizma u grobni~kome govoru brojni: dvorï{}e, godï{}e, Grobï{}a (= toponim: mjesto gdje su na|eni grobovi´), ï{}æn – ï{}¤ (i{tem – i{tu = ’tra`im – tra`e’), klü{}a (’klije{ta’), klî{}ær (= ’uhola`a’), ko{}êh (= ’ko{tuni~av orah tvrde ljuske’), ko{}ên (= pridjev: ’ko{tan, koji je od kosti’), kr{}änjÆ (’kr{tenje’), mirï{}e (= ’razvalina’), ognjï{}æ, namæ{}åt, prå{}Æ (= ’suharci’), pr{}åt (= ’govoriti naivnosti’), pu{}åt, {}âp, {}îrica (= ’biljka {tir’) itd.
Skupina /`j/ nastala je u ~akavskim govorima jotacijom protojezi~nih skupina /*zdŒ, *zgŒ/ i starojezi~nih skupina /*zdəj, *zgəj/. Primjeri
22
su u grobni~kome govoru: më`jeni (= ´mo`dani, mozak´), në`jÆ (= ’nogari’), rë`jÆ (= ’suharci od gran~ica vinove loze’).
U ~akavskim je (i kajkavskim, rijetko u zapadno{tokavskim) govorima zadr`ana neizmijenjena protojezi~na skupina /~r/. Primjeri su u grobni~kome govoru: ~r~åk, ~rîvo, ~rjên, ~›v - ~rvjîv i sl.
Protojezi~na skupina /*~§t/ je u starojezi~nome razdoblju preina~ena u skupinu /{t/, koja je u svim narje~jima i dijalektima sa~uvana u sasvim odre|enim primjerima, od kojih su u grobni~kome govoru potvr|eni: po{tên, po{tänjÆ, po{tÆvåt.
U sva su narje~ja, dijalekte i govore nakon starojezi~noga razdoblja s leksi~kim primljenicama iz drugih kontaktnih jezika u{le nove suglasni~ke skupine. One se ne javljaju u autohtonim rije~ima nego uvijek u adaptiranim posu|enicama. U grobni~kome su govoru 20. stolje}a bile vrlo brojne takve novoprimljene rije~i sa suglasni~kim skupinama /{t/, /{k/, /{p/. Primjeri su /{t/: jÇ{to, gu{tåt, {tajôn, {tæntåt, {tärna, {tïkat, {timåt (se), {tôrija, {tråca, {trakûl, {trãmbo, {trîga, {t›ped, {tÇf - {tufåt se, {tukåt, {tukadôr, {tÇmik; /{k/: {kåf, {kåja, {kãlnica, {kÅncïja, {kânj, {kapulåt, {kâre, {kÅrtå~a, {kÅrtåt, {kÅrtëc, {kåtula, {kavacêra, {kçrac, {kÆjït, {kîna, {kînk, {kôj, {kôla – {kolân, {kråpa, {k›ba, {krebetåt, {krïla, {kjÅvït, {kÇja – {kÇjeri}, {krçkæt, {kumçta, {kû`a, {kvêr; /{p/: {pâjs, {påle, {pÅlmacçt, {pÅnjulçt, {pãrget, {pâg, {pagçti, {pârat, {pãrmÅjstÿr, {på{, {pçh, {pändija, {picijerïja, {pijåt, {pîna, {pitâl, {pët, {përak, {pô`a itd.
B) Suglasni~ke mijene
a) U grobni~kome su govoru na snazi op}ejezi~na jedna~enja po zvu~nosti i po mjestu tvorbe, s uobi~ajenim alofonima koji se pritom javljaju. Jedna~enje po mjestu tvorbe u grobni~kome govoru zahva}a i prijedloge s i z pred palatalnim suglasnikom, primjerice: { njin, { njimi, ` njega (= ’iz njega’).
b) Promjene protojezi~noga i starojezi~noga suglasnika /m/
U govorima du` jadranske obale (prete`no ~akavskima ali i {tokav-skima, pa i u nehrvatskim govorima) protojezi~ni i starojezi~ni
23
suglasnik /m/ u do~etnome polo`aju na kraju rije~i nije izmijenjen u nekim gramati~kim kategorijama, a u drugima je zamijenjen glasom /n/.
U grobni~kome govoru /m/ ostaje neizmijenjen kad je na kraju osnove pojedina~ne rije~i, primjerice u rije~ima mu{koga roda: dîm, g›m, grôm, pïtÿm, rûm, sâm (pridjev), srâm, te u G mn. `enskoga roda: pêt vçlÆh jâm, pêt vçlÆh zîm (= ’pet velikih jama, pet velikih zima’). Na samome kraju nastavaka /m/ se sustavno zamjenjuje fonemom /n/: - na kraju I jd., primjerice: z mojîn starïjÆn bråtÿn, s tvojûn mlåj¤n lïpj¤n sestrûn, s cälÆn nå{Æn mü}Æn selôn; - na kraju D mn., primjerice: veselîmo se sîn nå{Æn bråtÿn i sestrân, dobrîn s¤sçdÿn i s¤sçdÅn, prïjatelÿn i prijatelïcÅn; - na kraju 1. l. jd. prezenta, primjerice: bûdæn, mïslÆn, rên, sân, sêdæn, vïdÆn (= ’budem’, ’mislim’, grem = ’idem’, sam = ’jesam’ i ’sam’, ’sjednem’, ’vidim’); -u brojeva sçdÅn i ësÅn.
Fonem /m/ se u sjeverno~akavskim govorima u polo`aju ispred okluziva i afrikata ostvaruje kao alofon [Ö] u primjerima poput kompir [kÿÖ-pîr]; janka [jâÖ-ka] < (: jama); potonki [pÿtôÖ-ki] < (: potomak), slan~ica [slâÖ-~ica] < (: slama).
c) Suglasnik /l/ na kraju sloga
Kao u prete`nome broju ~akavskih (i u brojnim kajkavskim i u pokojemu zapadno{tokavskome), u grobni~kome govoru suglasnik /l/ na kraju sloga ostaje nepromijenjen. Ne mijenja se u sredini rije~i ispred suglasnika, primjerice: dÿl-~ï}, dõl-njÆ, kropäl-nica, põl-næ, säl-skÆ, {kãl-nica, niti na samome kraju rije~i, primjerice, u imenica: ãnjæl, dêl, facôl, fa`ôl, kabâl, kotâl, kvÆntâl, macêl, ma{têl, nÅkâl, posâl, postôl, {ijâl, {pitâl, vôl; u pridjeva: bêl, debêl, gôl, m›zÅl, nÅgâl, okr¤gâl, rÅhâl, tçpÅl, vçsæl, zaposâl (= ’krupan’); u priloga pëpÿl (= ’popola’); u prijedloga vôkÿl (= ’uokolo’), te u jednini glagolskoga pridjeva radnoga (unutar perfekta, pluskvamperfekta i futura egzaktnoga) svih glagola, primjerice: bîl, dâl, dënesÅl, govorîl, kupovâl, otêl, pçkÅl, pokropîl, rçkÅl, {âl, vïdæl, zêl, znâl itd.
d) Promjene {umnih konsonanata
24
U organskim govorima svih narje~ja prvi okluzivni {umnik u suglasni~koj skupini na po~etku rije~i ima tendenciju gubljenja. Tako je i u ~akavskome narje~ju, gdje umjesto gubljenja mo`e biti i zamijenjen manje napetim {umnikom. Primjeri su u grobni~kome govoru: ~elå (< p~ela), {enïca (< p{enica), njÅzlë (< gnjazdo), h}î (< starojez. *də}i).
^akavskim je jezi~nim sustavima, i to samo njima, svojstvena eliminacija ili zamjena {umnika koji zatvara sredi{nji slog u rije~i, pa s po~etnim suglasnikom sljede}ega sloga tvori novu (nepravu) suglasni~ku skupinu. Prvi se {umnik te neprave suglasni~ke skupine u sredini rije~i gubi ili zamjenjuje suglasnikom manje napetosti (frikativnim {umnikom ili sonantom).
U grobni~kome su govoru zabilje`eni sljede}i primjeri zamjena afrikata (slo`enih {umnika najve}e napetosti) /~, }, c/ manje napetim frikativima ili sonantom /j/:
^ > [: kå{ka (< ka~ka: usp. G mn. pet kå~Åk i uve}anicu kå~ina), kå{kica, må{ka, må{kica (< ma~ka, ma~kica: usp. G mn. pet må~Åk i uve}anicu må~ina); mjâ{nÿ (< mlja~no = ’mla~no’); dç{ko, de{kï} (< de~ko, de~ki}); gospodï{nÅ (< gospodi~na); jå{mÆk (< ja~mik = ’je~mena ka{a’); PrÆ{cå (< Pri~ca, lokalitet); rœ{nja (< ru~nja = ’u`ina’, usp. ru~ït ’u`inati´); lå{na (< la~na =’gladna’, uspor. lå~Ån); Lu`å{kÅ (< Lu`a~ka = ´lokalitet uz potok Lu`ac´); mrtvå{kÆ (< mrtva~ki); mÇ{na (< mu~na = ’obuzeta mukom’); njçma{kÆ (< njema~ki); pjevå{kÿ (dru{tvo) (< pjeva~ko); rü{kÆ (< ri~ki = ’koji se odnosi na Riku’); {u{å{kÆ (< {u{a~ki = ’su{a~ki’); {kãlni{kÿ (< {kalni~ko = ’koje se odnosi na mjesto [kalnicu’); te`ã{kÆ (< te`a~ki), trså{kÆ (< trsa~ki = ’trsatski’) mÇ{te (< mu~te = 2. l. mn. imperat. od mu~åt); pë{mæn (< po~mem, 1. l. jd. prez. od po~êt)
C > S: ostå (< octa, G jd. od ocåt)] > J: fÇjkat (< fu}kat); sïnojka (< sino}ka = ’sino}’); vëjka
(< vo}ka).
Zabilje`eni su sljede}i primjeri zamjena okluziva (napetih {umnika) manje napetim frikativima ili sonantom /j/:
K > H: låhti (< lakti, usp. låkat); nëhti (< nokti, usp. nëkat); låhka (< lagka, usp. lågak); mçhka (< *mekka, usp. mçkak = ’mek’); pråhsa
25
– pråhti~no – sprahsîrat se (< praksa – prakti~no – spraksirat se); fåhti~no (< fakti~no)
K > [: `Ç{ka (< *`ukka, usp. `Çkak = ’`uk’, gorak’)K > F: pÇfki (< pupki, usp. pÇpak ’pupoljak’) D > J: grãjskÆ (< gradski, ’koji pripada Gradu ’= ’mjestu Grobniku’).
Osim primjera u kojima je vidljiva zamjena okluziva manje napetim frikativima ili sonantom /j/, zabilje`eni su i primjeri redukcije okluziva ispred drugoga {umnika u sredini rije~i:
P/ B > ∅: po hrtÇ (< hrptu/ hrbtu, usp. hrbåt; skûst (< skupst/ skubst, inf. usp. 3. l. jd. prez. sk¤bç), zdûst (< zdupst/ zdubst, inf. usp. 3. l. jd. prez. zd¤bç), zgrçst (< zgrepst/ zgrebst, inf. usp. 3. l. jd. prez. zgrebç), stçst (< stepst, inf. usp. 3. l. jd. prez. stepç), ozêst (< ozepst/ ozebst, inf. usp. 3. l. jd. prez. ozæbç)
T/ D > ∅: B›ce (< Brdce, ’malo brdo’, toponim); Po~udnï~ (< Pod-~udni~, ’mjesto pod brdom imenom ^udni}’); Pëh¤m (< Podhum, ’mjesto pod brdom imenom Hum’); Pokïlavac (< Podkilavac, ’mjesto pod brdom imenom Kilavac’); Zastenïce (< Zadstenice, ’mjesto iza male stijene’); oprît (< otprit/odprit = ’otvoriti’); präsednÆk (< predsednik ’onaj koji sjedi predsjedava’); prêstava (< predstava = ’prikaz scenskoga zbivanja’); gråskÆ (< gradski); hrvãskÆ (< hrvatski); postrï} (< potstri}/podstri} = ’podrezati {karama’); hëte (< hodte, 2. l. mn. imperat. = ’hodite’); pästÿ (< petsto), ozgôra (< odzgora = ’odozgo’).
e) Redukcije sonanta /v/
U sjeverno~akavskim su (i kajkavskim) govorima ~este redukcije sonanta /v/ u odre|enim polo`ajima. Reducira se onaj /v/ koji se u starojezi~no vrijeme na{ao u po~etnome polo`aju u konsonantskoj skupini na po~etku rije~i, svaki /v/ koji se na{ao izme|u kojega suglasnika i slogotvornoga /ã/, te poneki /v/ kao drugi ili tre}i ~lan suglasni~ke skupine, pokatkad i pred sonantom /l/. U navedenim se polo`ajima u ostalome dijelu ~akavskoga i u {tokavskome narje~ju /v/ nije reducirao, nego se zadr`ao, ili vokalizirao u /u/, ili zamijenio po~etno mjesto sa susjednim suglasnikom. Primjeri su iz grobni~koga govora: imenice dovåc, dovïca (< starojez. *vdovac
26
= ’udovac’, ’udovica’), nÇk – nÇ~i} (< starojez.*vnuk = ’unuk’, ’unu~i}’), tërak (< starojez. *vtor = ’drugi’ = ’drugi dan u tjednu – utorak’), glagoli ståt, ståjat (< starojez. *vstati, *vstajati = ’ustati’, ’ustajati’), zdahnÇt, zdihovåt (< starojez. *vzdahnuti, *vzdihovati = ’uzdahnuti’, ’uzdisati’), zêt, zïmat (< starojez. *vzeti, *vzimati = ’uzeti’, ’uzimati’), te prilozi ~êra (< starojez. *v~er = ’ju~er’), nœtra (< starojez. *vnutra = ’unutra’). Isto je u svim pade`nim oblicima imenica, zamjenica, pridjeva te u priloga s osnovom u kojoj je starojezi~na skupina *vs: sç, så, së, sï, såkÆ, såkakÿv, sagdånjÆ, sek›va, såkamo (= ’sve’, ’sva’, ’svo’, ’svi’, ’svaki’, ’svakakav’, ’svagdanji/svakida{nji’, ’svekrva’, ’svakamo’) te u primjerima: ~etrtåk - ~et›tÆ, srâb – srbçt ( = ’svrab’, ’svrbjeti’), storït (= stvoriti = ’napraviti, u~initi’ ), sû} (= ’svu}i’), t›d – t›jÆ – tÈdït ( = ’tvrd’ – ’tvr|i’ – ’tvrditi, potvr|ivati, povla|ivati’). Fakultativno (neobavezno) i danas supostoji Lâde i Vlâde, dok je standardnojezi~no vlÅdåt, mnëgÆ danas ve} istisnulo starije lÅdåt, nëgÆ.
f) Asimilacije
Asimilacija /s > {/ i /z > `/ zahva}a suglasnike /s/ i /z/ pred slogom u kojemu se u osnovi nalazi /~, `, {/: ~ï`me, pâ{o{, pro{ê{ija, {ere`ân, {e{nâjst, {e`desêt, {›{æn, {trâ`a, {tra`âr, [u{âk, [u{å~Ån, {u{å{kÆ, {û{Ånj, {¤{çt, {u{ïlo (< ~izme, paso{, prosesija, sere`an, {esnajst, {ezdeset, sr{en, stra`a, stra`ar, Su{ak, Su{a~an, su{a{ki, su{anj, su{et, su{ilo).
g) Disimilacije
U ~akavskim se govorima promjenom mjesta tvorbe jednoga ~lana razjedna~uju sljedovi sonanata istovrsnih po tvorbi. Rije~ je o disimilaciji sonanata u neposrednu dodiru ili u udaljenim slogovima u istoj rije~i.
U grobni~kome se govoru razjedna~uje prvi od dva nosna sonanta u neposrednu dodiru, te likvidni sonanti u razli~itim slogovima unutar iste osnove. Razjedna~uju se skupine:
mn > vn / ∅n: slãvnica (< slamnica : slama); osavnâjst ( < osamnajst: osam); sedavnâjst (< sedamnajst : sedam); nëgÆ (< vnogi < mnogi)
27
mnj > mj: dümjÅk (< dimnjak); sûmjat – sumjîv (< sumnjat, sumnjiv); samjå (< samnja, G jd. od samânj = ’sajam’).
Unutar iste osnove razjedna~uju se i zamjenjuju s /l/ prvi od dva /r/, i prvi od dva /n/. Drugi se od dva /l/ unutar iste osnove reducira. Primjeri:
r – r > l – r: flizärka – flizûra (< frizerka, frizura); lebrë – zalçbrnÆk (< rebro, zarebrnik = ’pe~enica, kare’); legrût – legrutîrat (< regrut, regrutirat); mÿlnâr (< mornar); slebrë – slebrên (< srebro, srebren); {pÅlmacçt (< {parmacet = ’`igica’)
n – n > l – n: zlåmenat se (< znamenat se ’stavljati na se znamen, znak kri`a, kri`ati se’)
l – l > l – ∅: blågosÿv – blagosovït (< blagoslov, blagoslovit).
h) Protetski i hijatski suglasnici i metateze
U ~akavskim su govorima zabilje`ene novije proteze sonanta /j/ na po~etku rije~i ispred samoglasnika /i/. U grobni~kome se govoru ta pojava odnosi samo na primjere jih, jÆn, jê (< ih, im, nenagla{eni oblici G mn., Dmn. i A mn. zamjenica ’oni, one, ona’). Osim ovih zabilje`eni su primjeri starih proteza sonanata /j/ i /v/: jÇ`ina – jÇ`inica (< u`ina – u`inica), VïlovÆk (< Ilovik, toponim od: ila = ’ilova~a’). Primjer vôkÿl (< okolo, uokolo) ne odra`ava staru protezu, kako se ~ini na prvi pogled, nego prijedlog /v/ (= ’u’) neizmijenjen pred samoglasnikom (< v + okol). Proteza suglasnika /s/ u primjeru sëpeta (= opet) zabilje`ena je i u drugim sjeverno~akavskim govorima.
Primjeri hijatskoga intervokalnoga /v/ zabilje`eni u primjerima: påv¤k – pavu~ïja (< pauk – pau~ija = ’pau~ina’), kåv¤l (< kaul = ’cvjeta~a’), kakâva (< kakaa = ’kakao’), tako|er su zabilje`eni i u drugim ~akavskim govorima.
U ~akavskim su govorima zabilje`ena sporadi~na premetanja suglasnika kojima po~inju ili zavr{avaju susjedni slogovi u istoj rije~i. U grobni~kome su govoru takvi primjeri: galamân (< lagaman, lavaman = ’umivaonik’), Krâla – Krâlac (< Klara – Klarac = ’Klarin potomak’), nãlijÿn (< najlon), pokrïva (< kopriva), samânj (< sajam), zajïk (< jazik).
28
i) Ina~ice prijedloga
Starojezi~ni prijedlog s, koji je ispred suglasnika imao ina~icu sa sustavno je pre{ao u lik z, a ispred suglasnika u lik za. Starojezi~ni prijedlog iz tako|er se poistovjetio s prijedlogom z.
Prijedlog z u tome se liku zadr`ao pred zvu~nim glasovima: samoglasnicima, sonantima i zvu~nim {umnicima, u zna~enju ’s’: z ëkÿn, z iglûn, z ûsti, z Evic¤n, z Ank¤n ( = s okom, s iglom, s ustima, s Evicom, s Ankom); z jâji, z nësÿn, z rïb¤n, z lÇkÿn, z vêric¤n, z måter¤n (= s jajima, s nosom, s ribom, s lukom, s vericom = ’vjen~anim prstenom’, s materom); z bë}¤n, z dçlÿn, z gôb¤n (= s bo}om = ’kuglom’, s delom = ’poslom’, s gobom = ’grbom’), i u zna~enju ’iz’: z ëka, z ûst, z I�stræ, z Engleskæ, z Azijæ (= ’iz oka, iz usta, iz Istre, iz Engleske, iz Azije’); z j¤hê, z mêsa, z nësa, z vÇnæ, z LÆkê (= ’iz juhe, iz mesa, iz nosa, iz vune, iz Like´); z bëka, z drvå, z grâda (= ´iz boka, iz drva, iz grada’).
Pred bezvu~nim suglasnicima prijedlog z se po zakonima o bezvu~nosti suglasni~ke skupine asimilira u s, u zna~enju ’s’ kao u primjerima: s pætûn, s têt¤n, s konjên, s facôlÿn, s hÇdob¤n, s cëkulami (< z petun, z tetun, z konjen, s facolon, s hudobun, s cokulami), i u zna~enju ’iz’ kao u primjerima: jûdi redû s fåbrikæ, õn je ëdnikud s Hrvãskæ, redû s kîna, onîstÆ je s Pëhuma a ôn drÇgÆ s Trnëvicæ, kad san {lå s crükvæ (= ’iz fabrike’, ’iz Hrvatske’, ’iz kina’, ’iz Podhuma’, ’iz Trnovice’, ’iz crkve’).
Ispred s/ z/ {/ ` prijedlog z se u zna~enju ’s’ reducira kao u primjerima: govërÆn sÅmå sëb¤n (’sama sa sobom’), {krüpjæ zûbi (< {kripje z zubi = ’zubima’), kåmo }u {pãrgetÿn (< kamo }u z {pargeton = ’sa {tednjakom’), posvåjæn enûn (< posvajen z enun = ’posva|an sa `enom’), i u zna~enju ’iz’ kao u primjerima: do{lï su ëdsakud: selå, {Çmæ, Zãgreba (do{li su odsakud = ’odasvud’: z sela, z {ume, z Zagreba = ’iz sela, iz {ume, iz Zagreba’), znêl je `epå facolï} (< znel je z `epa facoli} = ’izvadio je iz d`epa rup~i}’).
Ispred s/ z/ {/ ` prijedlog z u zna~enju ’s’ mo`e imati i lik za: jî za sûn `ejûn (< ji z sun `ejun = ’jede sa svom `eljom’, ’uslast’), zasünsegå (< za sin sega = ’sasvim, posve’), za{ït (< za{it = ’sa{iti’).
29
Ispred palatalnih konsonanata prijedlog z ostvaruje se kao { u zna~enju ’s’ kao u primjerima: { njîn (< s njin), zabîl je tô { ~ãvli (< zabil je to s ~avli = ’s ~avlima’), { }ãmp¤n ne mëre{ nåprvo (< s }ampun = ’nedovoljno ozbiljnom osobom’), i u zna~enju ’iz’ kao u primjerima: ~å }u storït ` njegå, nî nï{ ` njïh, tô su bîli jûdi { ^ãvjæ i { ]ïkovi}Æh (= ’iz njega’, ’iz njih’, iz ^avala’, ’iz ]ikovi}a’).
Starojezi~ni prijedlog iz pred suglasnikom u slo`enicama ima lik zi, {to po rezultatu upu}uje na metatezu, no u stru~noj je literaturi taj lik obja{njen kontaminacijom prijedloga z < s i protojezi~noga prijed-loga *vy: zïbost, zïbrat, zïgnat, zî}, zïhÅjat, zïjist, zïlæ}, zïlist, zïnest, zïpi}evat, zipijên, zïpÆsat, zïsk¤st, zïprat, zïu~it, zïumet, zïv¤}, zïtrt (< ’izbosti’, ’izabrati’, ’izagnati’, ’izi}i’, ’izlaziti’, ’izjesti’ i ’izgristi’, ’izle-}i’, ’izljesti’ i ’izi}i’, ’iznesti’ i ’iznijeti’, ’ispitivati’, ’ispijen’, ’ispisati’) i sl.
2.2. MORFOLO[KI SUSTAV
2.2.1. SKLONIDBA ILI DEKLINACIJA
Kao i op}enito u hrvatskome jeziku, gramati~ka se zna~enja roda, broja i pade`a u imenica i imeni~kih rije~i iskazuju pade`nim oblicima u promjeni koja se naziva deklinacija ili sklonidba. Gramati~ki brojevi su jednina i mno`ina. U oba gramati~ka broja su pade`i: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, vokativ, lokativ i instrumental. Pade`ni se oblik sastoji od stalnoga dijela ili osnove rije~i i promjenjivoga dijela, nastavka. Neki pade`ni oblici iskazuju puno gramati~ko zna~enje, a drugi za to potrebuju pomo}ne rije~i, prijedloge.
Nominativ i vokativ su samostalni pade`i koji ne potrebuju prijedloga. Osim njih i akuzativ mo`e biti bez prijedloga ali i s njima. Preostali pade`i obavezno dolaze s prijedlozima.
U grobni~kome govoru se javljaju sljede}i prijedlozi:- uz genitiv: bez (s ina~icama: brez, prez), blizu, do, kraj, mesto,
mimo, namesto, nasred, navrh, od, okolo (ina~ica: okol), posred, potli, priko, protiv, prvo, pul (ina~ica: pu), put, radi, spod, spred, z (ina~ice: s, `, {), zad, zgora, znad, zvan
- uz dativ: k, kuntro, prama, proti
30
- uz akuzativ: ~ez, kroz, med, na, po, pod, o, va (ina~ica: v)
- uz lokativ: na, o, po, prid, va (ina~ica: v)
- uz instrumental: med, nad, pod, z (ina~ice: s, `, {), za.
2.2.1.1. Sklonidba imenica
Po kriteriju nastavka u genitivu jednine, u grobni~kome su govoru tri vrste imeni~ke sklonidbe:
1. vrsta s nastavkom -a u G jd.
2. vrsta s nastavkom -e u G jd.
3. vrsta s nastavkom -i u G jd.
1. sklonidbena vrsta
Promjenu po 1. vrsti imaju imenice mu{koga i srednjega grama-ti~koga roda, koje u genitivu jednine imaju nastavak -a. Paradigmu ove sklonidbe ~ine nastavci
jd. mn.pade‘ m. r. s. r. m. r. s. r.
N -∅ -o,-e,-Æ,-∅
-i -a
G -a -Æh, -∅ -∅
D -u -ÿn,-æn
A = N/ G = N = N
V -u,-e,-∅ = N = N
L = D -Æh
I -ÿn,-æn,-Æn -i
Nominativ jednine
A) Mu{ki rod
Ni{ti~ni (prazan) nastavak -∅, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, imaju u ovome pade`u imenice mu{koga roda:
31
a) kojima osnova zavr{ava bilo kojim suglasnikom, nepalatalnim (tvrdim), ili palatalnim (mekim); primjerice, s obzirom na sve suglasnike u sustavu: srâb, kolåc, kotâ~, tï}, grâd, {kåf, rôg, krÇh, {kôj, bedâk, kotâl, dîm, sân, stînj, s‹p, papâr, nôs, kë{, poplåt, mrâv, mråz, vâ` i sl., te imenice kâp, postôl, vç~ær, vlâs, vëlat, taråc koje su u grobni~kome govoru mu{koga roda
b) hipokoristici (odmilice) mu{koga roda, kojima osnova zavr{ava samoglasnicima -o, -e, -i, primjerice: gôbo, bêlo, }â}e, Mâ}e, Vlâde, Edi, Sãndi i sl. Hipokoristici kojima osnova zavr{ava samoglasnicima -o, -e u prete`nome broju mjesnih govora samo u N jd. i V jd. imaju kratku osnovu, a u svim ostalim pade`ima u jednini i u mno`ini osnovu pro{irenu suglasnikom /t/ ili /j/ umetnutim izme|u osnove i nastavka, primjerice u G jd.: gôbo-t-a, bêlo-t-a, }â}e-t-a, Mâ}e-t-a, Vlâde-t-a. Pro{irena osnova javlja se i u posvojnih pridjeva izvedenih iz ovakvih imenica (gôbotov, bêlotov, }â}etov, Mâ}etov, Vlâdetov). U mjesnom govoru Grada (naselja Grobnika), te u dijelu mjesnih govora u cerni~koj plovaniji pro{irak izostaje, G jd. gôb-a, bêl-a, }â}-a, Mâ}-a, Vlâd-a. Hipokoristici kojima osnova zavr{ava samoglasnikom -i, poput Edi, Sãndi, Tôni u N jd. i V jd. imaju kratku osnovu, a u svim ostalim pade`ima u jednini i u mno`ini osnovu pro{irenu suglasnikom /j/ umetnutim izme|u osnove i nastavka, primjerice u G jd.: Edi-j-a, Sãndi-j-a, Tôni-j-a.
Kao i op}enito u hrvatskome jeziku, imenice s nepostojanim samoglasnikom /a/ ispred krajnjega suglasnika osnove u N jd. (primjerice kolåc, kotâl, sân, papâr) u ostalim ga pade`ima gube, pa im osnova ispred nastavka, primjerice u genitivu jednine, glasi kÿlc-å, kotl-å, sn-å, papr-å.
B) Srednji rod
a) Nastavak -o, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, imaju imenice s osnovom na nepalatalni suglasnik, primjerice: nçb-o, ~Çd-o, blâg-o, ûh-o, ëk-o, tnål-o, vÆn-ë, mês-o, zlât-o, drîv-o i sl.
Ba) Imenica ~Çdo mo`e imati pro{irak -es- samo u oblicima mno`ine ~ud-çs-a, ~ud-ês, ~ud-çs-Æh itd. koji su stilisti~ki obilje`eni.
b) Nastavak -e imaju imenice s osnovom na palatalni suglasnik,
32
primjerice: pëj-e, plç}-e, lÆc-ç, sûnc-e, s›c-e i sl.
Ova pravila ne vrijede za novije primljenice kakve su bor-ë, bok-ç, kaf-ç, re{-ë i sl.
c) Nastavak -i, koji osim u grobni~kome postoji u jo{ nekim sjeverno-~akavskim govorima, imaju sljede}e imenice srednjega roda s osnovom na palatalni suglasnik:
- zbirne imenice, poput: drvä}-Æ, grãnj-Æ, lü{}-Æ, pärj-Æ, prå{}-Æ i sl.
- sve glagolske imenice, kao: bë}Ånj-Æ, dçlÅnj-Æ, goränj-Æ, kopânj-Æ, mi{jänj-Æ, pütÅnj-Æ, sidänj-Æ, spãnj-Æ, të}Ånj-Æ, zühÅnj-Æ, `värgÅnj-Æ i sl.
- dio op}ih imenica poput Çj-Æ ili Çl-Æ, zäj-Æ, vesäj-Æ
- toponimi poput Gorä}-Æ, Jelçnj-Æ, Zvonä}-Æ.
d) Nastavak -∅ imaju imenice srednjega roda, kojima osnova u N jd., A jd. i V jd. zavr{ava samoglasnikom -e, a u ostalim je pade`ima pro{irena suglasnikom -n- ili -t- umetnutim izme|u osnove i nastavka:
- imenicama brïme, ïme, råme, sïme, slïme, tïme, vrîme u ostalim je pade`ima osnova pro{irena s -n-, primjerice u G jd.: brïme-n-a, ïme-n-a, råme-n-a, sïme-n-a, slïme-n-a, tïme-n-a, vrïme-n-a
- imenicama dÆtç, ~ejÅ~ç, otrë~e u ostalim je pade`ima osnova pro{irena s -t-, primjerice u G jd.: ditç-t-a, ~ejÅ~ç-t-a, otrë~e-t-a. Zna~enje mno`ine imenice dÆtç iskazuje imenica dicå, koja se sklanja po 2. vrsti.
Genitiv jednine
Nastavak -a je, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, jedini nasta-vak G jd. imenica obaju rodova.
Dativ i lokativ jednine
U oba je pade`a nastavak -u, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, jedini nastavak D jd. i L jd. imenica obaju rodova. Iznimka je potvr|ena samo u jednom zaseoku naselja Podhuma, u kojemu hipokoristici od mu{kih imena s osnovom pro{irenom elementom -t- imaju u tim dvama pade`ima nastavak -i (po 2. sklonidbenoj vrsti): dâj Tôneti i Iveti, po{ajï po Tôneti ili Iveti.
33
Akuzativ jednine
A) Mu{ki rod
a) Nastavak kao u N jd., ili b) nastavak kao u G jd. Kao i u drugim ~akavskim i {tokavskim govorima, A jd. jednak je s N
jd. ili s G jd. u zavisnosti o tome imenuje li se imenicom bi}e ili stvar. Ako se imenicom imenuje stvar, A jd. je jednak N jd.: vïdÆn stôl i na njemÇ vâ`, k¤pîl san nëvÆ kapët, ~ûjæn zvôn i sl., a ako se imenuje bi}e, A jd. je jednak G jd.: vïdÆn konj-å i na njemû ~ovïk-a, dopeljâl san pås-a, ~ûjæn s¤sçd-a kako zïjÅ.
B) Srednji rod Kao i op}enito u hrvatskome jeziku, oblik je A jd. imenica srednjega
roda jednak obliku N jd.: vôlin svojç sel-ë, dozüvÅn dÆtç.
Vokativ jednine
A) Mu{ki roda) Nastavak -u mo`e imati svaka imenica mu{koga roda u neutralnu
kontekstu. b) Nastavak -e javlja se u emocionalnu kontekstu: bråt-e! Bë`-e! vrâ`-
e! gåd-e! smrâd-e! medvïd-e! (potonje: u sva|i, uvredljivo). U primjerima poput: Bë`e! jÇnÅ~e! vrâ`-e! provodi se palatalizacija velara /k, g, h/ na kraju osnove ispred nastavka -e.
c) Prazan nastavak -∅ ili V jd. jednak N jd., uklju~uju}i i kra}u osnovu, imaju imenice kojima osnova zavr{ava samoglasnicima: ]â}e! Ante! Mîle! Gôbo! Bêlo! Edi!
B) Srednji rodKao i op}enito u hrvatskome jeziku, oblik je V jd. imenica srednjega
roda jednak obliku N jd.: VôlÆn te, selë mojç mü}æ! Dÿjdï sïmo, dîte mojç mî}erÿ!
Instrumental jednine
a) Nastavak -ÿn imaju imenice kojima osnova zavr{ava nepalatalnim (tvrdim) suglasnikom, primjerice, u mu{kome rodu: srâb-ÿn, grâd-
34
ÿn, {kåf-ÿn, rëg-ÿn, krÇh-ÿn, bedÅk-ôn, kotl-ôn, dïm-ÿn, sn-ôn, s›p-ÿn, papr-ôn, nës-ÿn, poplåt-ÿn, mrâv-ÿn, mråz-ÿn i sl., i u srednjemu rodu: nçb-ÿn, ~Çd-ÿn, blâg-ÿn, ûh-ÿn, ëk-ÿn, tnål-ÿn, vÆn-ôn, mês-ÿn, zlât-ÿn, drîv-ÿn.
b) Nastavak -æn imaju imenice kojima osnova zavr{ava palatalnim (mekim) suglasnikom primjerice, u mu{kome rodu: kÿlc-ên, kotÅ~-ên, tï}-æn, {këj-æn, stÆnj-ên, ko{-ên, vâ`-æn i sl., i u srednjemu rodu: drvä}-æn, grãnj-æn, lü{}-æn, pärj-æn, pëj-æn, lÆc-ên, sûnc-æn, s›c-æn, Çj-æn, zäj-æn, vesäj-æn.
b) Nastavak -Æn imale su glagolske imenice, koje su srednjega roda, primjerice: bë}Ånj-Æn, kopânj-Æn, mi{jänj-Æn, të}Ånj-Æn, zühÅnj-Æn, i sl. Kako se glagolske imenice rijetko rabe u svakodnevnoj komunikaciji Grobni~ana, i njihov posebni nastavak -Æn u I jd. gotovo je posve uzmaknuo pred nastavkom -æn: bë}Ånj-æn.
Nominativ, akuzativ i vokativ mno‘ine
Kao i op}enito u hrvatskome jeziku, u N mn., A mn. i V mn. sve imenice mu{koga roda imaju nastavak -i, a sve imenice srednjega roda nastavak -a.
Genitiv mno‘ine
A) Mu{ki rod
a) Nastavak -Æh je prevladavaju}i, mogu} u svih imenica mu{koga roda.
b) Ni{ti~ni (prazan) nastavak -∅, uz nastavak -ih, odnosno dvojak nastavak u G mn. mogu} je u samo dviju skupina imenica mu{koga roda:
- u toponima koji se javljaju samo u mno`inskome obliku, primjerice Brnçli}i, Klï}i, MÅvrînci, Zôreti}i G mn. je: z Brnçli}-Æh/ z BrnçlÆ}, od Klï}-Æh/ od Klî}, z MÅvrînc-Æh/ z MÅvrïnÅc, pu Zôreti}-Æh/ pu ZôretÆ}
- u imenica sa sekundarnim samoglasnikom /a/ umetnutim u nominativu jednine me|u suglasnike na kraju osnove, poput: kolåc, m¤låc, oræbåc, prÅsåc, tælåc, lÆbåc, G mn. je: pet kÿlc-îh/ pet kolâc, pet m¤lc-îh/ pet mulâc, pet oræpc-îh/ pet oräbÅc, pet prÅsc-îh/ pet prãsÅc, pet tælc-îh/ pet telâc, pet `lÆpc-îh / pet `lübÅc.
B) Srednji rod
35
Nastavak -∅ imaju sve imenice srednjega roda: ~ûd, blâg, tnâl, vîn, drîv, pôj, sÇnÅc, s‹c, bë}Ånj, pütÅnj, brimên, imên, ramên, simên, slimên, stabâl, timên, vrimên i sl. Samoglasnik u zadnjemu slogu osnove ispred ni{ti~noga (praznoga) nastavka -∅ uvijek je dug.
Dativ, lokativ i instrumental mno‘ine
Grobni~ki govor pripada onim ~akavskim govorima sa starom morfologijom u kojima su nastavci u D mn., L mn. i I mn. 1. sklonidbene vrste razli~iti, odnosno neujedna~eni kao u starojezi~nome razdoblju:
a) u D mn. su nastavci -ÿn, -æn, isti i iste distribucije kao u I jd.
b) u L mn. je nastavak -Æh
c) u I mn. je nastavak -i.
Preostale napomene
Imenica gospodîn ima po ovome obrascu oblike jednine. Zna~enje mno`ine iskazuje imenica skra}ene osnove gospodå, koja se sklanja kao imenica `enskoga roda 2. sklonidbene vrste u jednini.
Imenici krÆ`-ï, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, rabe se samo mno`inski oblici iako je u grobni~kome govoru mu{koga roda.
Imenice ëko i ûho koje se u jednini sklanjaju po obrascu srednjega roda, imaju mno`inske oblike kao imenice mu{koga roda te palataliziran suglasnik na kraju osnove, primjerice N mn.: ë~-i, û{-i, G mn. i L mn. o~-îh, u{-îh. Imenicama srednjega roda dümj-a, klü{}-a, plç}-a, plœ}-a, p›s-a, vrãt-a kao i op}enito u hrvatskome jeziku, rabe se samo mno`inski oblici.
Imenica ~ovïk ima mno`inske oblike sa supletivnom osnovom jud-, a u D mn. nastavak palatalnih osnova -æn: jûd-æn.
2. sklonidbena vrsta
Promjenu po 2. sklonidbenoj vrsti imaju imenice `enskoga gramati~koga roda, koje u G jd. imaju nastavak -e.
Paradigmu ove sklonidbe ~ine nastavci
jd. mn.
36
N -a,-∅,-i -e
G -æ -∅
D -i -Ån
A -u,-∅ = N
V -o,-e,-∅ = N
L = D -ah
I -¤n -ami
Nominativ jednine
a) Nastavak -a u Njd., kao i op}enito u hrvatskome jeziku, imaju:- imenice `enskoga gramati~koga roda kojima osnova zavr{ava bilo
kojim suglasnikom, mekim ili tvrdim; primjeri su za sve suglasnike: `åb-a, bëc-a, rë~-a, kÇ}-a, brÅd-å, këf-a, nog-å, mÇh-a, håj-a, r¤k-å, ~el-å, zÆm-å, pïn-a, smœtnj-a, såp-a, cÇr-a, kos-å, må{-a, kït-a, glÅv-å, koz-å, mrï`-a i sl.
- imenice koje imenuju osobe mu{koga prirodnoga roda, poput: bãrb-a, sl¤g-å, pâp-a, võjvod-a i sl.
- zbirne imenice, te imenice koje imaju samo oblike jednine, poput brå}-a, dic-å, dob-å, gospod-å, p›s-a (samo u zna~enju ’dojka’, kao u primjeru dâj ditçtu p›su, vî{ da plâ~e)
- imenice u novije vrijeme preuzete iz standardnoga jezika s promjenom roda ili broja: v›hnj-a, novîn-a (ne pozÅbï mi k¤pït v›hnju i novînu va butîgi), `çpic-a (= ’d`ep’), ili s promjenom deklinacije: koko{-å, pe}-å.
b) Nastavak -∅, kao i u susjednim sjeverno~akavskim govorima, imaju imenice måt koja u ostalim pade`ima ima osnovu pro{irenu umetkom -er- (G jd.: måt-er-æ, A jd.: måt-ær-∅, N mn.: måt-er-e, I mn.: måt-er-ami), te imenice crükÅv (= ’crkva’) i kjätÅv (= ’kletva’), s nepostojanim /a/ me|u suglasnicima na kraju osnove u N jd. (u ostalim pade`ima osnova je crükv-, kjätv-).
b) Nastavak -i, kao i u susjednim sjeverno~akavskim govorima, imala je imenica h}î koja u ostalim pade`ima ima osnovu pro{irenu umetkom -er- (G jd. h}-er-ê, A jd. h}-êr-∅, N mn. h}-çr-e, I mn. h}-er-åmi). U dana{njemu govoru oblik N jd. izjedna~io se s A jd.:
37
Tô mÆ j h}êr.
Genitiv, dativ i lokativ jednine, nominativ, akuzativ i vokativ mno‘ine
Kao i u ve}ini drugih govora op}enito u hrvatskome jeziku, u grobni~kome govoru je u 2. sklonidbenoj vrsti:
a) nastavak -æ u G jd., te u N mn. A mn. V mn.b) nastavak -i u D jd. i L jd.
Akuzativ jednine
a) Nastavak -u, kao i u ve}ini drugih ~akavskih i {tokavskih govora, imaju imenice s nastavkom -a u N jd.
b) Nastavak -∅ imaju imenice s pro{irenom osnovom måt, h}î, crükÅv, kjätÅv (A jd.: vôlÆn svojÇ måtær i svojÇ h}êr, grên va crükÅv, ne vôlÆn g›d¤ kjätÅv).
Vokativ jednine
a) Nastavak -e u V jd. imaju:
- imenice kojima osnova zavr{ava slijedom -ic-, V jd.: A�nic-e, JÇbic-e, mãj~ic-e, mâlic-e, u~itçjic-e
- hipokoristici od `enskih osobnih imena poput JÇba, Kåta, Måra, Nïka, V jd.: Jûbe, Kâte, Mâre, Nîke.
b) Nastavak -∅, odnosno oblik kao u N jd. imaju imenice måt, h}î/h}êr, crükÅv, kjätÅv.
c) Nastavak -o imaju sve ostale imenice koje se mijenjaju po 2. sklonidbi.
Instrumental jednine
Sve imenice ove sklonidbe imaju u I jd. nastavak -¤n, karakteristi-~an i za sjeverno~akavske govore u neposrednu susjedstvu grobni~kih.
Genitiv mno‘ine
Kao i u ve}ine ~akavskih govora, u grobni~kome govoru sve ime-
38
nice 2. sklonidbe imaju u G mn. ni{ti~ni (prazan) nastavak -∅. Samo-glasnik u zadnjemu slogu osnove ispred ni{ti~noga (praznoga) nastavka -∅ uvijek je dug. Primjeri su: (pet) `âb, bôc, rô~, kû}, brâd, kôf, nôg, mûh, hâj, rûk, ~êl, zîm, pîn, cûr, kît, glâv, kôz, mrî`, bârb, slûg, `çpÆc, kokô{, matêr, h}êr. Imenice sa suglasni~kom skupinom na kraju osnove dobivaju u ovome pade`u nepostojano -Å-: crükÅv, kjätÅv, mÇrÅv, brajâd, flajâd, pe~ÇrÅb, narånÅ~ i sl.
Dativ, lokativ i instrumental mno‘ine
Grobni~ki govor pripada onim ~akavskim govorima sa starom morfologijom u kojima su nastavci u D mn., L mn. i I mn. 2. sklonid-bene vrste razli~iti, odnosno neujedna~eni kao u starojezi~nome razdoblju:
a) u D mn. je nastavak -Ån b) u L mn.je nastavak -ahc) u I mn. je nastavak -ami.
3. sklonidbena vrsta
Po 3. sklonidbenoj vrsti mijenjaju se imenice `enskoga grama-ti~koga roda, koje u G jd. imaju nastavak -i.
Paradigmu ove sklonidbe ~ine nastavci
jd. mn.N -∅ -i
G -i -Æh
D = G -Ån
A = N = N
V = G = N
L = G = G
I -¤n = N
Nominativ jednine Nastavak -∅ u N jd., kao i op}enito u hrvatskome jeziku, imaju imenice
`enskoga roda kojima osnova zavr{ava bilo kojim suglasnikom ili
39
suglasni~kom skupinom, kao {to su: bôl, kôst, mâst, mîsÅl, nÅpåst, nåpovÆd, ëbjÆst, pëjÆd, pë{Åst, prëpÅst, rêbÅr, sôl, spëvÆd, stvâr, sÇhjÅd i sl. te imenice stên, plï{.
Akuzativ jednine U grobni~kome govoru je, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, u 3.
sklonidbenoj vrsti A jd. jednak N jd.
Genitiv, dativ, vokativ i lokativ jednine,nominativ, akuzativ, vokativ i instrumental mno`ine
U grobni~kome govoru, kao i op}enito u hrvatskome jeziku, u 3. sklonidbenoj vrsti svih 8 gore navedenih pade`a ima nastavak -i.
Genitiv i lokativ mno`ine Kao i u susjednim sjeverno~akavskim govorima, u grobni~kome
govoru sve imenice 3. sklonidbene vrste imaju u G mn. i L mn. nastavak -Æh.
Dativ mno`ine
Kao i u susjednim sjeverno~akavskim govorima, u grobni~kome govoru sve imenice 3. sklonidbene vrste imaju u D mn. nastavak -Ån, uz napomenu da se mno`ina, a osobito D mn. ovih imenica vrlo rijetko ili nikako ne rabi.
2.2.1.2. Sklonidba li~nih zamjenica za 1. i 2. glagolsko lice
Li~ne zamjenice za 1. i 2. glagolsko lice jednine i mno`ine imaju zasebne oblike osnova i nastavaka koji se dijelom podudaraju s nastavcima imenica `enskoga roda. Zasebne oblike ima i upitno--odnosna zamjenica za ’ne`ivo’, te iz nje izvedene neodre|ene zamjenice.
Osobne zamjenice: ja, ti, mi, vi i povratna zamjenica imaju u grobni~kome govoru sljede}e oblike
jå tî mî vîmenç,
metebç, te sebç,se nås, nas vås, vas
40
menï, mi
tebï, ti sebï, si nân, nÅn
vân, vÅn
menç, me
tebç, te sebç, se nås, nas vås, vas
menï tebï sebï nås vås
I mån¤n tëb¤n sëb¤n nåmi våmi
Od op}ejezi~noga stanja osobnih zamjenica: ja, ti i povratne zamjenice razlikovan je samo instrumental s nastavkom -¤n, u sjeverno~akavskim govorima karakteristi~nim za instrumental jednine svih imenica `enskoga roda. U tome je pade`u razlikovan i sjeverno~akavski lik osnove zamjenice ja: man-.
U osobnih zamjenica s mno`inskim zna~enjem (mi, vi) razlikovni su, kao i u imenica u mno`ini, dativ s nastavkom -an i instrumental s nastavkom -ami, karakteristi~ni za te pade`e u mno`ini `enskoga roda, te arhai~ni starojezi~ni oblik lokativa, zabilje`en u 20. stolje}u samo u vrlo konzervativnim ~akavskim govorima.
Upitna i odnosna zamjenica ~å (=’{to’), ~â (= ’i{ta, bilo{to’) i od njezine osnove izvedene neodre|ene zamjenice nî~ (= ’ne{to’), nï{ (= ’ni{ta’), võj~a (= ’bilo{to, {to god’), så~a (= ’sva{ta’) imaju u grobni~kome govoru sljede}e oblike
~å, ~â nî~ nï{ võj~a så~a~eså nï~ega nï~esa võj~esa så~esa~emÇ nï~emu nï~emu så~emu~å, ~â nî~ nï{ võj~a så~a~ên nï~æn nï~æn võj~æn så~æn
I ~în nï~Æn nï~Æn võj~Æn så~Æn
2.2.1.3. Sklonidba pridjevskih zamjenica, pridjeva i rednih brojeva
Pridjevi iskazuju sve tri imeni~ke gramati~ke kategorije roda, broja
41
i pade`a, a opisni i gradivni pridjevi, te glagolski pridjevi trpni iskazuju i posebnu pridjevsku gramati~ku kategoriju odre|enosti, primjerice nôv : nëvÆ, drvên : drvênÆ, pe~ên : pe~ênÆ. Odre|enost se od neodre|enosti op}enito u suvremenome hrvatskome jeziku manje razlikuje nastavcima, a vi{e naglasnim sredstvima, odnosno duljinom ili kra~inom nastava~noga samoglasnika. Stoga se u govorima bez zanaglasnih duljina zatire starojezi~no razlikovanje pridjevske kategorije odre|enosti. Kako grobni~ki govor pripada skupini sjeverno~akavskih govora s arhai~nom akcentuacijom i sa~uvanim starojezi~nim zanaglasnim (i prednaglasnim) duljinama, u njemu se ta kategorija ~uva, {to se razabire iz dviju prilo`enih paradigmi zamjeni~ko-pridjevske sklonidbe.
Redni brojevi iskazuju iste gramati~ke kategorije kao i pridjevi: imeni~ke kategorije roda, broja i pade`a, te pridjevsku kategoriju odre|enosti. Uvijek su odre|ena lika.
Pridjevske zamjenice, za razliku od osobnih, tako|er iskazuju sve tri imeni~ke gramati~ke kategorije roda, broja i pade`a, a neke od njih razlikuju i pridjevsku gramati~ku kategoriju odre|enosti od neodre|enosti.
A. Sklonidba pridjeva i pridjevskih zamjenica neodre|ena lika
jd. mn.
m . r . s.r.
‘. r.
m.r. s.r. ‘.r.
-∅, -o, -e
-a -i -a/-e -e
-a; -oga, -ega, -ga -æ -ih
-u; -omu, -emu, -mu
(-ÿn, -æn)
-Æn
A = N = G
-u = N= G
42
L = D; -Æn = D
= G
I -Æn -imi
Nominativ jednine
a) U svih su neodre|enih pridjeva i pridjevskih zamjenica u N jd. op}ejezi~ni nastavci:
- u mu{kome rodu nastavak -∅ - u `enskome rodu kratki nastavak -a - u srednjemu rodu se nastavak -o dodaje osnovama koje zavr{avaju
nepalatalnim (tvrdim) suglasnikom, a nastavak -e osnovama koje zavr{avaju mekim (palatalnim) suglasnikom.
Primjeri su pridjeva: bçdast (-o, -a; -i, -a/-e, -e), lîp (-o, -a; -i, -a/-e, -e), nôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e), dëbÅr (-brë, -brå; -brï, -brå/-brç, -brç), {irëk (-ë, -å; -ï, -å/-ç, -ç), vrû} (vr¤}ç, -å; -ï, -å/-ç, -ç) i sl.
Pridjevske su zamjenice neodre|ena lika s takvim nastavcima u grobni~kome govoru poimence:
l i ~ n a: - ôn (-ë, -å; -ï, -å/-ç, -ç) p o s v o j n e: - môj (-å, -ç; -ï, -ç, -å/-ç, -å), tvôj (-å, -ç; -ï, -å/-ç, -ç) - njegôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e), njejî (-ê, -â; -î, -â/-ê, -ê) = ’njezin’ - nå{ (-e, -a; -i, -a/-e, -e), vå{ (-e, -a; -i, -a/-e, -e)
- njïhÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e), svôj (-ç, -å; -ï, -å/-ç, -ç)
p o k a z n e: - ovakôv/ evakôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’ovakav’
- takôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’takav’
- onakôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’onakav’
- ovulïk(-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’ovolik’
- tulïk (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’tolik’
- onulïk (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’onolik’
- ~igôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’~iji’
- kakôv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’kakav’
- kulïk (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’kolik’
43
n e o d r e | e n e: - vås (së, så; sï, så/sç, sç) = ’sav, sve, sva, svi, sva, sve’ - jedân (-dnë, -dnå; -dnï, -dnå/-dnç, -dnç) = ’neki’ - så~igÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’sva~iji’ - såkakÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’svakakav’ - sçkulik) (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’svekolik’ - nïjedÅn (-dna, -dno; -dni, -dna/-dne, -dna) = ’nitko’ - nï~igÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e), = ’ni~iji’ i ’ne~iji’ - nïkakÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’nekakav’ i ’nikakav’ - nïkulik (-o, -a; -i, -a/-a, -e) = ’nekolik’ i ’nikolik’ - võj~igÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’bilo~iji, ~iji god’ - võjkakÿv (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’bilokakav, kakavgod’ - võjkulik (-o, -a; -i, -a/-e, -e) = ’kolikigod’.
Genitiv jednine
A) U mu{kome i srednjemu rodu nastavci su: -a, -oga, -ega, -ga.a) Stari op}ejezi~ni nastavak -a koji potje~e iz imeni~ke promjene
mu{koga roda, u neodre|enih je pridjeva mogu} (usp. jo{ nîs vïdæl tako bçdasta ~ovïka, }e bït jë{ ovakëva lîpa, a i såkakova g›da vrïmena), ali uzmi~e.
b) Prevladavaju prozodijski (naglasno) kratki nastavci -oga, -ega po op}ejezi~nome pravilu po kojemu se nastavak -oga dodaje osnovama koje zavr{avaju tvrdim (nepalatalnim) suglasnikom, primjerice: bçdast-oga, lüp-oga, nëv-oga, dobr-ëga, {irëk-oga; on-ëga, ov-ëga, takëv-oga, tulïk-oga, a nastavak -ega dodaje osnovama koje zavr{avaju mekim (palatalnim) suglasnikom, primjerice: vrœ}-ega; nå{-ega, vå{-ega, moj-çga, tvoj-çga, svoj-çga.
c) Posvojne zamjenice môj, tvôj i svôj u grobni~kome i u nekim susjednim ~akavskim govorima imaju i sjeverno~akavski nastavak -ga: mõj-ga, tvõj-ga, svõj-ga.
d) Upitno-odnosna zamjenica kï za zna~enje ’`ivo’ (’tko’), te od nje izvedene neodre|ene zamjenice såki = ’svatko’, nïki = ’netko’ i ’nitko’, võjki = ’bilotko tkogod’ imaju samo oblike jednine s prozodij-
44
ski (naglasno) kratkim nastavcima: k-ogå, såk-oga, nïk-oga, võjk-oga.
e) U Ri~ini, naseljima du` srednjega i gornjega toka Rje~ine, jedini je nastavak -ega bez obzira na palatalnost ili nepalatalnost suglasnika: bçdast-ega, lüp-ega, nëv-ega, dobr-çga, {irëk-ega, k-egå, ov-çga, ovakëv-ega, såk-ega.
B) U ‘enskome rodu je u G jd. op}ejezi~ni dugi imeni~ki nastavak -æ.
Dativ i lokativ jednine
U pridjeva i zamjenica neodre|ena lika nastavci su u ovome pade`u prozodijski (naglasno) kratki.
A) a) U mu{kome i srednjemu rodu, kao i u ve}ini ~akavskih i {tokavskih govora, vrijedi pravilo po kojemu nastavak -omu imaju neodre|eni pridjevi i zamjenice kojima osnova zavr{ava tvrdim (nepalatalnim) suglasnikom (primjerice: bçdast-omu, lüp-omu, nëv-omu, dobr-ëmu, {irëk-omu; on-ëmu, ov-ëmu, takëv-omu, tulïk-omu), a nastavak -emu imaju neodre|eni pridjevi i zamjenice kojima osnova zavr{ava mekim (palatalnim) suglasnikom (primjerice: vrœ}-emu; nå{-emu, vå{-emu, moj-çmu, tvoj-çmu, svoj-çmu).
b) Posvojne zamjenice môj, tvôj i svôj u grobni~kome i u nekim susjednim ~akavskim govorima imaju i nastavak -mu: mõj-mu, tvõj-mu, svõj-mu.
c) Zamjenice kï u zna~enju ’`ivo’ (= ’tko’), såki = ’svatko’, nïki = ’netko’ i ’nitko’, võjki = ’bilotko, tkogod’ imaju oblike D jd. i L jd.: k-omÇ, såk-omu, nïk-omu, võjk-omu.
d) U naseljima du` srednjega i gornjega toka Rje~ine jedini je nastavak -emu bez obzira na palatalnost ili nepalatalnost suglasnika: bçdast-emu, lüp-emu, nëv-emu, dobr-çmu, {irëk-emu, k-emÇ, ov-çmu, ovakëv-emu, såk-emu.
e) Tijekom druge polovine 20. stolje}a javili su se u D jd. i L jd., vjerojatno pod sna`nim utjecajem standardnoga jezika, nastavci -ÿn, -æn, te stekli ravnopravan status s nastavcima navedenim pod a) i d), pa se kao grobni~ki ovjeravaju oblici: dâj tôn bçdastÿn; na tœjæn su kopåli.
45
B) U ‘enskome rodu je u D jd. i L jd. op}ejezi~ni pridjevski nastavak -ÿj.
Akuzativ jednine
A) Mu{ki i srednji rod
U ovome pade`u vrijede op}ejezi~na pravila navedena u opisu paradigme imenica mu{koga i srednjega roda:
a) u mu{kome rodu je A jd. jednak s G jd. kad se zamjenica odnosi na bi}e (~ovjeka ili `ivotinju); u protivnome je A jd. jednak N jd. (usp.: k¤pül san takôv kapët : k¤pül san takëv-ega kunçli}-a)
b) u srednjemu rodu je A jd. uvijek jednak s N jd. B) U ‘enskome rodu je u A jd. op}enito u jeziku naj~e{}i imeni~ki
nastavak -u.
Instrumental jednine i dativ mno`ine
A) Mu{ki i srednji rod
Nastavak -Æn u I jd. mu{koga i srednjega roda, te u D mn. svih triju rodova zamjeni~ko-pridjevske deklinacije nije samo ~akavski. Prevladava u ~akavskim i {tokavskim govorima du` jadranske obale i u njezinu zale|u, gdje se, osim u navedenim pade`ima, javlja i u L mn. i I mn.
B) U ‘enskome rodu je u I jd. imeni~ki nastavak -¤n.
Nominativ mno`ine
U pridjeva i zamjenica neodre|ena lika nastavci su u ovome pade`u prozodijski (naglasno) kratki.
A) U mu{kome rodu je op}ejezi~ni nastavak -i. B) U ‘enskome rodu je nastavak -e. C) U srednjemu rodu alterniraju nastavci -a/-e. Nastavak -a izvorni je u
srednjemu rodu, a nastavak -e preuzet je iz enskoga roda. Djelomi~no ili potpuno utrnu}e starojezi~noga i op}ejezi~noga nastavka -a u NAV mn. srednjega roda zamjeni~ko-pridjevske deklinacije, i njegovo poop}enje s nastavkom -e preuzetim iz `enskoga roda, morfolo{ka je inovacija i posebnost sjeverno~akavskih govora. Primjeri su iz grobni~koga govora: frï{k-e/ frï{k-a jãj-a, nå{-e/ nå{-a dic-å, takëv-e/
46
takëv-a vrimen-å, lîp-e/ lîp-a sel-å, {irëk-a/ {irëk-e ramen-å.
Genitiv i lokativ mno`ineU pridjeva i zamjenica neodre|ena lika nastavci su u ovome pade`u
prozodijski (naglasno) kratki.Nastavak -ih u G mn. i L mn. zamjeni~ko-pridjevske sklonidbe svih
triju rodova arhaizam je zadr`an u dijelu sjeverno~akavskih go-vora.
Akuzativ mno`inea) Po op}ejezi~nome pravilu A mn. je u ovoj sklonidbi jednak N
mn.b) U grobni~kome govoru, kao i u ve}ini ~akavskih govora A mn.
mo`e biti jednak G mn. ako zna~i ’`ivo, bi}e’; usporedi: K¤pïla sÅn sç ~a mi rãbÆ (sç ovdje zna~i ’ne`ivo’, ’stvari’), Pozdråvi sïh nå{ih (sïh nå{ih ovdje zna~i ’bi}a’: ´rodbinu, prijatelje, znance.’).
Instrumental mno`ineU ovome je pade`u prozodijski (naglasno) kratki nastavak -imi,
ikavska ina~ica starojezi~noga nastavka zamjeni~ko-pridjevske sklonidbe.
Preostale napomene
a) Li~na zamjenica za 3. glagolsko lice ôn (onë, onå; onï, onç, onç), koja ima nastavke po 1. paradigmi, ima osnovu on- samo u N jd. i mn., a u ostalim joj je pade`ima supletivna osnova nj-/ j-. Kao i druge osobne zamjenice, ima i nenagla{ene oblike u GDA jd. i mn.
jd. mn.
m. r. s.r. ‘. r. m.r. s.r. ‘.r.
ôn onë onå onï onç onç
njegå, ga njê, je njïh, jih
47
njemÇ, mu njôj, jÿj
njîn, jÆn
njegå, ga njÇ njê, jæ; njïh, jih
njemÇ njôj njïh
njîn njûn njïmi
B. Sklonidba pridjeva, pridjevskih zamjenica odre|ena lika
i rednih brojeva
jd. mn.
m. r. s. r. ‘. r. m.r. s.r ‘.r.
-Æ -ÿ, -æ
-Å -Æ -a/-æ -æ
-ÿga, -æga -æ -Æh
-ÿmu, -æmu -ÿj -Æn
= N = N
= G
-¤ = N = N
= G
= D = D = G
-Æn -¤n -Æmi
48
Razlike izme|u 1. i 2. zamjeni~ko-pridjevske sklonidbe
a) Osnovna je razlika izme|u 1. i 2. paradigme u tome {to su u prvoj paradigmi prozodijski (naglasno) dugi samo oni nastavci kojima je duljina kategorijalna op}ejezi~no, a u 2. paradigmi ni jedan nastavak nije prozodijski (naglasno) kratak: prvi (ili jedini) samoglasnik u nastavku uvijek je dug: ako je pod naglaskom, na njemu je dugi silazni naglasak, a ako je nenagla{en, na njemu je duljina.
b) Razlika u nastavcima izme|u 1. i 2. paradigme odnosi se samo na N jd. m. r.: u 2. paradigmi je nastavak -Æ.
c) Po ovoj se paradigmi sklanjaju svi opisni i gradivni pridjevi odre|ena lika (primjerice bçdast-Æ, lüp-Æ, nôv-Æ, dôbr-Æ, {irôk-Æ), uklju~uju}i i sve komparative i superlative (primjerice: g›j-Æ – nãjgrj-Æ, ~rjen-ïjÆ – nãj~rjen-ïjÆ i sl.), svi redni brojevi (p›v-Æ, drÇg-Æ, trç}-Æ itd.) i ove pridjevske zamjenice:
p o s v o j n a: - njejî (-ê, -â; -î, -ê, -ê) = ’njezin’
p o k a z n e: - êv, evî/ ôv, ovî (-ô, -â; -î, -â/-ê, -ê) = ’ovaj’
- tâ, tî (-ô, -â; -î, -â/-ê, -ê) =’taj’
- ôn, onî (-ô, -â; -î, -â/-ê, -ê) = ’onaj’
- ovîstÆ/ evîstÆ (ovôst-ÿ, ovâst-Å; ovîst-Æ, ovâst-Å/ ovêst-æ, ovêst-æ) = ’upravo ovaj’
- tîstÆ (tôst-ÿ, tâst-Å; tîst-Æ, têst-æ, têst-æ) = ’upravo taj’
- onîstÆ (onôst-ÿ, onâst-Å; onîst-Æ, onâst-Å/onêst-æ, onêst-æ) = ’upravo onaj’
- ovulïkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’ovoliki’
- tulïkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’toliki’
- onulïkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’onoliki’
u p i t n o - o d n o s n e: - kî (-ô, -â; -î, -â/-ê, -ê) = ’koji’
- kîstÆ (kôst-ÿ, kâst-Å; kîst-Æ, kâst-Å/kêst-æ, kêst-æ) = ’upravo koji’
- kulïkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’koliki’
n e o d r e | e n e: - nïkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’netko’ i ’nitko’ i ’neki’
49
- såkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -æ, -æ) = ’svatko’ i ’svaki’ - sçkulikÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’svekoliki’ - nïkulikÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’nekoliki’ i ’nikoliki’ - võjkÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’bilokoji, koji god’ - võjkulikÆ (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) = ’kolikigod’.
2.2.2. Komparacija pridjeva
U grobni~kome govoru postoje sva tri op}ejezi~na stupnja komparacije opisnih pridjeva: pozitiv, komparativ i superlativ.
Pozitivom se naziva neodre|eni lik pridjeva. Komparativ je oblik opisnih pridjeva koji se sastoji od osnove
komparativa i nastavaka pridjeva odre|ena lika -Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ).
Superlativ je oblik s prefiksom naj- predmetnutim obliku kompa-rativa.
Oblici komparativa i superlativa sklanjaju se po 2. paradigmi za pridjeve, pridjevske zamjenice i redne brojeve.
Osnova komparativa sastoji od korijena i tvorbenoga nastavka ili samo od korijena. Osnovi se dodaju tvorbeni nastavci za komparativ, a na njih nastavci za pridjeve odre|ena lika.
U grobni~kome govoru su i osnove i tvorbeni nastavci za tvorbu komparativa dvojaki:
A) Tvorbeni nastavak -ïj-, s obaveznim kratkim naglaskom na samoglasniku nastavka, jedini je iv i produktivan nastavak za tvorbu komparativa u grobni~kome govoru. Ima ga najve}i broj opisnih pridjeva koji postoje, a dobivaju ga i novi pridjevi koji pristi`u u govor. Primjeri su bel-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), bogat-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), cel-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), ~itovat-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), ~rn-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), len-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), svet-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), vesel-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), zaposal-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), velt-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ) i sl.
Osnove pridjeva koje imaju ovaj tvorbeni nastavak podlije`u glasovnim promjenama: palatalizaciji te jedna~enjima, osobito izra-
50
`enim zbog izostajanja nepostojanoga a u pridjeva poput }åhorÅn, lå~Ån, måmurÅn, mçkak, mï}i{Ån, svætâl, tr¤dân, vrædân, `æjân, `Çkak komparativ je: }ahorn-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), la~n-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), mamurn-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), mehk-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), mi}i{n-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, Å/-æ, -æ), svetl-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), trudn-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), vredn-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), ejn-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ), `uhk-ïj-Æ (-æ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ).
B) Starojezi~ni tvorbeni nastavak -j-, dodavan pridjevskim korijenima, nestao je u jotacijama do~etnih korijenskih konsonanata, ili je iza palatalnih konsonanata ispao, te je danas nevidljiv (prazan, ni{ti~an). Komparativ ovim tipom tvorbenoga nastavka danas nije produktivan, a zadr`ao ga je iz starojezi~noga razdoblja samo to~no odre|en broj pridjeva, koje danas u komparativima imaju nastavak -∅. To su:
a) komparativi onih pridjeva kojima su na kraju korijena u starojezi~nome razdoblju stajali palatalni suglasnici iza kojih se /j/ reducirao, kao u primjeru tç`(ak) > te`-j-i > tç`-Æ.
b) komparativi onih pridjeva kojima su na kraju korijena u starojezi~nome razdoblju stajali nepalatalni suglasnici /d, g, h, k, n, s, st, t, z/ koji su se jotirali s /j/ prema sljede}im pravilima:
/d + j/ > /j/ ili /d’/ : od g›d, hûd, lûd, mlâd, ræd(åk), slåd(ak), t›d komparativ je g›j-Æ, hÇj-Æ, lÇj-Æ (i: lÇd’-Æ), mlåj-Æ, rçj-Æ, slåj-Æ, t›j-Æ
/g + j/ > / `/ ili /j/: od drâg komparativ je drå`-Æ, od dûg dÇj-Æ
/h + j/ > /{/: od sûh komparativ je sÇ{-Æ
/k + j/ > /~/: od jåk, mçk(ak) komparativ je jå~-Æ, mç~-Æ
/n + j/ > /ñ/ (u pisanju: dvoslov nj): od tån(ak) komparativ je tånj-Æ
/s + j/ > /{/: od vis(ëk) komparativ je vï{-Æ
/t + j/ > /}/: od jût, kråt(ak), `ût komparativ je jÇ}-Æ, krå}-Æ, `Ç}-Æ
/st + j/ > /{}/: od ~v›st, gûst, `est(ëk) komparativ je ~v›{}-Æ, gÇ{}-Æ, `ç{}-Æ
/z + j/ > /`/: od blîz, b›z, Çz(ak) komparativ je blï`-Æ, b›`-Æ, Ç`-Æ.
Konsonant /Í/ (u pisanju: dvoslov lj), nastao jotacijom prvotnoga
51
suglasnika /l/ po obrascu /l+j/, i epentetskoga suglasnika /l/ po obrascu:
/p, b, m, v/ + /l+j/ iza labijala, te po ~akavskome obrascu / k, g, h/ + /l+j/ iza velara, u grobni~kome govoru je naknadno izgubljen i izjedna~en s (j), {to se odra`ava i u oblicima komparativa s tvorbe-nim nastavkom -j:
/l+j/ iza labijala > /j/: od krïp(ak), lîp, skûp, {ûp, deb(êl), dub(ëk), `îv; komparativ je krïpj-Æ, lïpj-Æ, skÇpj-Æ, {Çpj-Æ, dçbj-Æ, dÇb-jÆ, `ïvj-Æ
/l+j/ iza velara > /j/: od dûg, låg(ak), mçk(ak), `Çk(ak), sûh komparativ je dÇgj-Æ, lågj-Æ, mçkj-Æ, `Çkj-Æ, sÇhj-Æ. U potonjim su slu~ajevima mogu}i i komparativi s dodatnom jotacijom: dÇ`-Æ, lå`-Æ, mç~-Æ, `Ç~-Æ, sÇ{-Æ.
C) Pridjevi navedeni u to~ki B) kojima se osnova ne sastoji samo od korijena nego i od tvorbenoga formanta, mogu tvoriti komparativ i na na~in opisan u to~ki A): od ~itave osnove i ve}inskim tvorbenim nastavkom -ïj-. Komparativ je, primjerice:
od deb(êl): dçbj-Æ i debel-ïj-Æ od dub(ëk): dÇbj-Æ i du(m)bo~-ïj-Æ od glåd(ak): glåj-Æ i glatk-ïj-Æ od krïp(ak): krïpj-Æ i kripk-ïj-Æ od ræd(åk): rçj-Æ retk-ïj-Æ od vis(ëk): vï{-Æ i viso~-ïj-Æ od `est(ëk): `ç{}-Æ i `esto~-ïj-Æ.
D) Nekoliko pridjeva ima komparativ od supletivnih (razli~itih, druk~ijih) osnova. Pridjevu dëbÅr komparativ je bëj-Æ, pridjevu dÇg komparativ je dåj-Æ, pridjevu lë{ komparativ je gër-Æ i hÇj-Æ, pridjevu mï}i{Ån komparativ je månj-Æ, a pridjevu velïk komparativ je vç}-Æ.
2.2.3. SPREZIDBA ILI KONJUGACIJAProsti i slo‘eni glagolski oblici
U grobni~kome govoru postoje prosti i slo`eni glagolski oblici. Prosti su glagolski oblici u u`emu smislu oni koji se tvore jednom od
52
dviju glagolskih osnova i nastavcima u kojima se iskazuju glagolske kategorije lica i broja. Takvi su prosti oblici u grobni~kome govoru prezent i imperativ.
Prosti su glagolski oblici u {iremu smislu oni koji se tvore od glagolskih osnova, ali ne i nastavcima u kojima se iskazuju glagolske kategorije lica i broja. Takvi su prosti glagolski oblici glagolska imenica, glagolski pridjevi, glagolski prilog i infinitiv.
Slo`eni se glagolski oblici sastoje se od dva ili tri zasebna dijela, od kojih je prva sastavnica prosti glagolski oblik u u`emu smislu, a druga prosti glagolski oblik u {iremu smislu: glagolski pridjev radni ili infinitiv. Slo`eni su glagolski oblici: perfekt, pluskvamperfekt, futur, futur egzaktni, kondicional sada{nji i kondicional pro{li.
2.2.3.1. Prezent
Prezent se tvori od prezentske osnove i nastavaka koji iskazuju glagolske kategorije lica i broja. etiri su sprezidbene vrste sa sljede-}im paradigmama:
nastavci
lice i broj
1 . 2 . 3 . 4 .
1. l. jd.
-æn -Ån -Æn -n
2. l. jd.
-e{, -æ{ -Å{ -Æ{ -{, -∅
3. l. jd.
-e, -æ -Å -Æ -∅
1. l. mn.
-emo, -æmo
-Åmo -Æmo -mo
2. l. mn.
-ete, -æte -Åte -Æte -te
3. l. mn.
-¤ -aj¤ -æ -¤
53
1. sprezidbena vrsta
Oblike prezenta po 1. sprezidbenoj vrsti imaju: A) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava suglasnikom -s-, a
prezentska (PO) kojim od tvrdih (nepalatalnih) suglasnika. Primjeri s infinitivom i oblikom 3. lica jednine prezenta, za:
-s- na kraju IO, -t- na kraju PO: od cvås-t, gnjçs-t, mçs-t, plçs-t (se) prezent je cvat-ç, gnjet-ç, met-ç, plet-ç (se)
-s- na kraju IO, -d- na kraju PO: od bës-t, dovçs-t, klås-t, krås-t, pås-t, propås-t, prçs-t prezent je bod-ç, doved-ç, klÅd-ç, krÅd-ç, pÅd-ç, præd-ç, propÅd-ç
-s- na kraju IO, -p- na kraju PO: od tçs-t, rastçs-t, sës-t prezent je tep-ç, rastep-ç, sop-ç
-s- na kraju IO, -b- na kraju PO: od dûs-t, grçs-t, skûs-t, zês-t prezent je d¤b-ç, greb-ç, sk¤b-ç, zæb-ç
-s- na kraju IO, -s- na kraju PO: od nçs-t, pås-t, três-t prezent je nes-ç, pÅs-ç, træs-ç
-s- na kraju IO, -z- na kraju PO: od dovçs-t, grïs-t, mÇs-t, navrîs-t, zïlis-t prezent je dovæz-ç, grÆz-ç, m¤z-ç, navrÆz-ç, zilÆz-ç.
B) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava samoglasnikom, a prezentska (PO) kojim od sonanata. Primjeri za:
- samoglasnik na kraju IO, -m- na kraju PO: od obajê-t, otê-t, o`ê-t, po~ê-t, prijê-t, zê-t, znê-t prezent je obãjm-e, ëtm-e, ë`m-e, pë~m-e, prüm-e, zåm-e, znåm-e
- samoglasnik na kraju IO, -v- na kraju PO: od plî-t, rû-t, zvå-t prezent je plÆv-ç, rov-ç, zov-ç
- samoglasnik na kraju IO, -n- na kraju PO: od dospç-t, kjê-t, raspê-t, stå-t, zadç-t prezent je dospên-e, kjan-ç, råspn-e, stân-e, zadên-e
- samoglasnik na kraju IO, -r- na kraju PO: od brå-t, më-}, oprî-t, prå-t, rasprî-t, umrî-t, vrç-t, zaprî-t prezent je ber-ç, mër-e, opr-ç, per-ç, råspr-e, umr-ç, vr-ç, zåpr-e
- samoglasnik na kraju IO, -r- na kraju PO: od ~Ç-t, gnjï-t, grê-t, kovå-t, lê-t, obÇ-t, probï-t, razbï-t, smê-t se, svï-t, {ï-t, ubï-t, zÇ-t (se) prezent je ~ûj-æ, gnjîj-æ, grîj-æ, kûj-æ, lîj-æ, obûj-æ, probîj-æ, razbîj-æ, smÆj-ç se, svîj-æ, ubîj-æ, zûj-æ.
54
C) U skupini glagola s do~etkom -} u infinitivu, kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava samoglasnikom, a prezentska (PO) kojim od mekih (palatalnih) suglasnika, ili skupinom u kojoj je tvrdi suglasnik i sonant, meki ili palatalni suglasnici /~, `, {/ na kraju prezentskih osnova nastali su palatalizacijom prvotnih tvrdih velarnih suglasnika /k, g/ ispred nastavaka koji po~inju samoglasnikom -e, pa potom analogijom i pred samoglasnikom -u. Od pç-}, më-}, pomë-} prezent je pe~-ên – pe~-û, mër-æn – mër-¤, pomër-æn – pomër-¤.
Primjeri za:- samoglasnik na kraju IO, -~- na kraju PO: od pç-}, rç-}, sï-}, tç-},
tû-}, vû-} prezent je pe~- ç, re~- ç, sÆ~-ç, te~-ç, t¤~-ç, v¤~-ç- samoglasnik na kraju IO, -`- na kraju PO: od (z)lê-}, strï-} prezent
je (z)læ`-ç, strÆ`-ç - samoglasnik na kraju IO, -{- na kraju PO: od v‹-} prezent je vÈ{-ç - samoglasnik na kraju IO, -jd- na kraju PO: od dô-}, nâ-}, obâ-}, pô-
}, zâ-}, zî-} prezent je dõjd-e, nãjd-e, obãjd-e, zãjd-e, züjd-e- samoglasnik na kraju IO, -gn- na kraju PO: od dï-}, dosê-}, lç-
}, posê-}, prisê-} prezent je dîgn-æ, dosägn-æ, lêgn-æ, posägn-æ, prisägn-æ.
D) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom /tvrdi suglasnik + samoglasnik/, a prezentska (PO) mekim suglasnikom. Primjeri za:
/k + a/ na kraju IO, -~- na kraju PO: od brgÅkå-t, cvÆkå-t, jÿkå-t, tÆkå-t (se) prezent je brgã~-æ, cvü~-æ, jõ~-æ, potü~-æ, tü~-æ (se)
/sk + a/ na kraju IO, -{}- na kraju PO: od iskå-t prezent je ï{}-e/t + a/ na kraju IO, -}- na kraju PO: od drezgetå-t, hr¤stå-t, iskå-t
prezent je drezgç}-æ, hrœ{}-æ, ï{}-e/ g + a/ na kraju IO, -`- na kraju PO: od dÆgå-t, lagå-t, stÈgå-t prezent
je dî`-æ, lâ`-æ, pê`-æ /z + a/ na kraju IO, -`- na kraju PO: od pêza-t, pûza-t prezent je pê`-æ,
pû`-æ.
E) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom
55
/suglasnik + a/ imaju dvije prezentske osnove: (PO1) sa slijedom /suglasnik +j/ i (PO2) sa slijedom /suglasnik +a/ i nastavcima 2. sprezidbene vrste:
/p + a/ na kraju IO, -j- na kraju PO1 , -a- na kraju PO2: od potÆpå-t, {}Æpå-t, `læpå-t prezent je potüpj-æ, {}üpj-æ, `läpj-æ / potüp-Å, {}üp-Å, `läp-Å
/b + a/ na kraju IO, -j- na kraju PO1, -a- na kraju PO2: od talÆbå-t prezent je talübj-æ/ talüb-Å
/m + a/ na kraju IO, -j- na kraju PO1, -a- na kraju PO2: od mrmjå-t, otïma-t, zïma-t prezent je m‹mj-æ, otîmj-æ, zîmj-æ/ mrmj-â, otïm-Å, zïm-Å.
F) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom -ja-, a prezentska (PO) slijedom /suglasnik + j / ili slijedom /samoglasnik + j/. Primjeri su za:
/f + ja/ na kraju IO, -j- na kraju PO: od frfjå-t prezent je f›fj-e / k + ja/ na kraju IO, -j- na kraju PO: od prkjå-t prezent je p›kj-e/samoglasnik + ja/ na kraju IO, -j- na kraju PO: od glojå-t, pejå-t, ståja-
t se prezent je glëj-e, pçj-e, stâj-æ se.
G) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom -nu-, a prezentska (PO) sonantom -n-. Primjeri: od brgÅknÇ-t, b›kn¤-t, }çpn¤-t, dïgn¤-t, do}Çhn¤-t, dÇn¤-t, kjçkn¤-t prezent je brgãkn-æ, b›kn-æ, }çpn-æ, dîgn-æ, do}œhn-æ, dÇn-æ, kjçkn-æ.
H) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom -ova- a prezentska (PO) slijedom -uj-. Primjeri: od darovå-t, kupovå-t, zdihovå-t prezent je darûj-æ, kupûj-æ, zdihûj-æ.
I) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom -eva-, -iva- imaju dvije prezentske osnove: (PO1) sa slijedom -uj- i (PO2) sa slijedom -ov-, -ev-. Primjeri: od bu{ævå-t, pasÆvå-t, popi}ævå-t, provÆvå-t, prezent je s PO1 bu{ûj-æ, pasûj-æ, popi}ûj-æ, provûj-æ, a s PO2 bu{äv-Å, pasüv-Å, popi}äv-Å, provüv-Å.
J) Glagoli kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava samoglasnikom -e-, a prezentska (PO) slijedom -ij-. Primjeri: od nâde-t se, oblædç-t,
56
odebelç-t, osÆvç-t, oslÆpç-t, oståre-t, po~rjenç-t, po~Ènç-t prezent je nâdij-æ se, obledîj-æ, odebelîj-æ, osivîj-æ, oslipîj-æ, ostarîj-æ, po~rjenîj-æ, po~rnîj-æ.
K) Glagol bït s prezentskom osnovom bud- mijenja se u grobni~kome govoru po ovoj sprezidbenoj vrsti, s oblicima: bûd-æn, bûd-e{, bûd-e, i u mno`ini bûd-emo, bûd-ete, bûd-u. Ovi oblici glagola bït sastavnice su slo`enoga glagolskoga oblika futura egzaktnoga.
L) Kao i u susjednim sjeverno~akavskim govorima, glagol (o)tç-t (= 'htjeti') s prezentskom osnovom -}- ima nastavke po 1. sprezidbenoj vrsti u jednini: }-ç{, }-ç, i u mno`ini }-çmo, }-çte. U 1. licu jednine ima oblik }-Ç, a u 3. licu mno`ine oblik }-ç, ili s nejotiranom osnovom t-ç, ako se glavni glagol u futuru odnosi na bi}e. Isto je i u zanijekanoj ina~ici: næ}-Ç, nä}-e{, nä}-e, nä}-emo, nä}-ete, nä}-e ili nät-e. Oblici t-ç i nät-e mogu se na}i u futuru kojemu se glavni glagol u infinitivu odnosi na bi}e.
2. sprezidbena vrsta
Oblike prezenta po 2. sprezidbenoj vrsti imaju glagoli kojima infinitivna osnova zavr{ava nekim od suglasnika i samoglasnikom -a-, a prezentska osnova samo tim istim suglasnikom, primjerice: od båda-t, b›ca-t, burgå-t, cïca-t, }ikå-t, }Ç}a-t, dlåba-t, dohãjå-t, pjÇva-t, provå-t, pu{}å-t, p¤{}å-t, to}å-t prezent je båd-Å, b›c-Å, burg-â, cïc-Å, }ik-â, }Ç}-Å, dlåb-Å, dohãj-Å, pjÇv-Å, prov-â, pu{}-â, pœ{}-Å, to}-â.
Pripadaju im i glagoli s dvojakim prezentskim osnovama: PO1 i oblicima po 1. sprezidbenoj vrsti, i PO2 s oblicima po 2. sprezidbenoj vrsti (v. prethodne to~ke E i I) kojima osnova u infinitivu (IO) zavr{ava slijedom /suglasnik +a/, a PO2 samo suglasnikom: od mrmjå-t, otïma-t, potÆpå-t, {}Æpå-t, talÆbå-t, zïma-t, læpå-t prezent je mrmj-â, otïm-Å, potüp-Å, {}üp-Å, talüb-Å, zïm-Å, läp-Å. Primjeri su: od bu{ævå-t, hojævå-t, kupjævå-t, pasÆvå-t, popi}ævå-t, popi{ævå-t, prodÅvå-t, provÆvå-tprezent je bu{äv-Å, hojäv-Å, kupjäv-Å, pasüv-Å, popi}äv-Å, popi{äv-Å, prodãv-Å, provüv-Å.
3. sprezidbena vrsta
Oblike prezenta po 3. sprezidbenoj vrsti imaju glagoli kojima osnova
57
u infinitivu (IO) zavr{ava nekim od suglasnika + samoglasnik -a a prezentska (PO) samo tim istim suglasnikom. Primjeri su za:
/suglasnik + a/ na kraju IO, – isti suglasnik na kraju PO: od bü`å-t, bli{}å-t, dü{å-t, dr`å-t, kjæ~å-t, le`å-t, m¤~å-t, prÆstëja-t se, spå-t prezent je bi`-î, bli{}-î, di{-î, dr`-î, kjæ~-î, le`-î, mu~-î, prÆstëj-Æ se, sp-î
/suglasnik + i/ na kraju IO, – isti suglasnik na kraju PO: od mÅmï-t, m¤lï-t, molï-t, rÅbï-t, sÅdï-t, vozï-t, to~ï-t, `bÅjï-t, `enï-t se prezent je mãm-Æ, mœl-Æ, mël-Æ, rãb-Æ, sãd-Æ, vëz-Æ, të~-Æ, `bÅj-î, `çn-Æ se
/suglasnik + e/ na kraju IO, isti suglasnik na kraju PO: od bolç-t, ~æpç-t, g¤~ç-t, letç-t, mïsle-t, po`måre-t, sidç-t, vôle-t, `elç-t prezent je bol-î, ~æp-î, g¤~-î, let-î, mïsl-Æ, po`mår-Æ, sid-î, vôl-Æ, `el-î.
4. sprezidbena vrstaArhai~ne atematske oblike prezenta s okrnjenim suglasnikom na
kraju osnove po 4. sprezidbenoj vrsti u grobni~kome govoru imaju sljede}i glagoli:
A) Glagol bï-t s prezentskom osnovom s-, sa-, je- u oblicima sâ-n, s-ï, je ili j, s-më, s-tç, s-Ç. Ovi oblici nose zna~enje nesvr{ena vida glagola bït. Sastavnice su slo`enih glagolskih oblika perfekta i pluskvamperfekta.
B) Glagol bï-t s prezentskom osnovom bu- u oblicima: bû-n, bÇ-{, bÇ, bÇ-mo, bÇ-te/bÇs-te. U 3. l. mn. osnova je bud-: bûd-u. I ovi oblici nose zna~enje nesvr{ena vida glagola bit. Sastavnice su slo`e-noga glagolskoga oblika futura egzaktnoga.
C) Glagol bï-t s prezentskom osnovom bi- u oblicima: bî-n, bï-{, bï, bï-mo, bï-te/bïs-te. Oblik 3. l. mn. jednak je obliku 3. l. jednine: bï. I ovi oblici nose zna~enje nesvr{ena vida glagola bït. Sastavnice su slo`enoga glagolskoga oblika kondicionala.
D) Glagol jïs-t s prezentskom osnovom ji- u oblicima: jî-n, jî-{, jî, jÆ-më, jÆ-tç/ jÆs-tç. U 3. l. mn. osnova je jid-: jid-û.
E) Glagol u zna~enju ’i}i’ bez infinitiva a s prezentskom osnovom gre- u oblicima: grê-n, grê-{, grê, græ-më, græ-tç/ græs-tç. U 3. l. mn. osnova je gred-: gred-û.
58
F) Glagol då-t s prezentskom osnovom da-: dâ-n, dâ-{, dâ, dÅ-më, dÅ-tç/ dÅs-tç. U 3. l. mn. osnova je daj-: daj-û.
2.2.3.2. Imperativ
Kao i op}enito u hrvatskome jeziku, imperativ nema 1. lica jednine, a 3. lice jednine i mno`ine ne izri~e se prostim oblicima. Prosti oblici imperativa postoje samo u 2. licu jednine i mno`ine, te u 1. licu mno`ine.
Imperativ se tvori od prezentske osnove i sljede}ih nastavaka:
nastavcilice i broj 1. sprezidba 2. sprezidba2. l. jd. -i -∅1. l. mn. -imo -mo
2. l. mn. -ite -te
A) Oblike imperativa po 1. sprezidbi imaju glagoli kojima prezentska osnova zavr{ava suglasnicima; velarni suglasnici /k, g, h/ na kraju osnove ispred nastava~noga -i postaju sibilantima /c, z, s/. Primjeri su od: plçs-t, pås-t, zê-t, zvå-t, pomë-}, zaprî-t, spç-}, nâ-}, prisê-} (i: prisægnÇ-t), iskå-t, {}Æpå-t, pejå-t, kjçkn¤-t, bÆ`å-t, dr`å-t, molï-t, nçs-t, nosï-t, 2. l. jd. imperativa je: plet-ï, pÅd-ï, zam-ï, zov-ï, pomoz-ï, zapr-ï, spec-ï, nÅjd-ï, prisægn-ï, i{}-ï, {}Æpj-ï, pej-ï, kjçkn-i, bÆ`-ï, d›`-i, mol-ï, nes-ï, nos-ï.
B) Oblike imperativa po 2. sprezidbi imaju glagoli kojima prezentska osnova zavr{ava slijedom /samoglasnik+ j/. Primjerice, od obÇ-t, razbï-t, dohÅjå-t 2. l. jd. imperativa je: obûj, razbîj, dohãjÅj.
C) U ~akavskim govorima imperativ po 1. i po 2. sprezidbi mogu imati i glagoli kojima prezentska osnova zavr{ava suglasnicima, primjerice: - od bi`å-t oblici imperativa glase: bï`, bï`-mo, bï{-te
- od dr`å-t imperativ je: d›`, d›`-mo, d›{-te
- od hodï-t imperativ je hëd ili hôj, hë-mo, hë-te
- od mu~å-t imperativ je mÇ~, mÇ{-mo, mÇ{-te.
59
2.2.3.3. Ostali prosti glagolski oblici
A) Glagolski pridjev trpni
Glagolski pridjev trpni (ili trpni pridjev) tvori se od infinitivne ili od prezentske osnove glagola nesvr{enoga vida, kojoj se dodaje tvorbeni element -n- ili -t-, koji je obilje`ava pasivnim glagolskim zna~enjem. Takva pro{irena osnova prima nastavke obiju pridjevskih sklonidbenih paradigmi neodre|ena (-∅, -o, -a; -i, -a/-e, -e) i odre|ena lika (-Æ, -o, -a; -i, -a/-e, -e) (-ÿ, -Å; -Æ, -Å/-æ, -æ). Po tim obilje`jima glagolski pridjev trpni morfolo{ki pripada pridjevima. Glagolskoj morfologiji pripada samo svojom tvorbom.
Tvorbeni element -n- dodaje se infinitivnim osnovama koje zavr{avaju samoglasnikom -a-, primjerice, od glagola dopejå-t, nadÆ{å-t, pohr¤stå-t, prognå-t, raspÅrå-t, sprovå-t, zaburgå-t, zapjuvå-t, trpni pridjev u N jd. m. r. je: dopejâ-n, nadü{Å-n, pohrõstÅ-n, prognâ-n, sprovâ-n, raspãrÅ-n, zaburgâ-n, zapjuvâ-n.
U glagola kojima prezentska osnova zavr{ava suglasnikom, ispred tvorbenoga elementa -n- ume}e se samoglasnik -e- ili -je- pa ~itav tvorbeni element trpnoga pridjeva ima lik -en- ili -jen-.
Primjeri su za tvorbeni lik -en dodan prezentskoj osnovi glagoli: nasmê-t, obÇ-t, oplî-t, oprå-t, pojïs-t, polç-}, pomçs-t, pobrå-t, poskûs-t, rastçs-t, spç-}, zagnjçs-t, zalê-t, zïbos-t, kojima trpni pridjev u N jd. m. r. glasi: nasmij-ên, obuj-ên, opliv-ên, oper-ên, poder-ên, pojid-ên, pole`-ên, pomet-ên, pober-ên, poskub-ên, rastep-ên, spe~-ên, zagnjet-ên, zalij-ên, zibod-ên.
Primjeri su za tvorbeni lik -jen dodan prezentskoj osnovi glagoli: b›kn¤-t, dïgn¤-t, o`enï-t, popråvi-t, porÅbï-t, primÅmï-t, kojima trpni pridjev u nominativu jednine mu{koga roda glasi: b›kn-jæn, dïgn-jæn, o`çn-jæn, popråv-jæn, porãb-jæn, primãm-jæn. U potonjim primjerima u kojima je -jen dodan suglasniku -n- jotacijom je zapravo nastao fonem /ñ/, meki sliveni glas koji po dana{njemu pravopisu pi{emo dvoslovom (nj).
Tvorbeni element -t- dodaje se infinitivnim osnovama koje zavr-{avaju samoglasnikom -e- primjerice, od glagola obajê-t, otê-t, o`ê-t, po~ê-t, po`ê-t, prijê-t, prokjê-t, raspê-t, zadê-t, trpni pridjev u nomi-
60
nativu jednine mu{koga roda je: ëbajæ-t, ëtæ-t, ë`æ-t, pë~æ-t, pë`æ-t, prïjæ-t, prëkje-t, råspæ-t, zådæ-t. Kako se mo`e vidjeti, morfolo{ka podudarnost izme|u infinitiva i trpnoga pridjeva ovih glagola je pot-puna, no njihova je raznozna~nost istaknuta naglasnim sredstvima.
B) Glagolska imenica
Glagolska imenica tvori se od osnove trpnoga pridjeva glagola nesvr{enoga vida kojoj su dodani nastavci cijele sklonidbene paradigme imenica srednjega roda, s nastavkom -Æ u N jd. i nastavkom -Å u N mn. Po tim obilje`jima glagolska imenica morfolo{ki pripada imenicama, i ne razmatra se unutar morfologije glagola. Premda su u grobni~kome govoru u na~elu mogu}e glagolske imenice od svakoga trpnoga pridjeva, rijetko se rabe u svakodnevnoj komunikaciji. Zna~enje koje sadr`i glagolska imenica u svakodnevnom se govoru iskazuje infinitivom; Græmë na bë}anjÆ : Græmë bë}at.
C) Glagolski pridjev radni
Glagolski pridjev radni (ili radni pridjev) tvori se od protojezi~ne infinitivne osnove bilo kojega glagola, kojoj se dodaje tvorbeni element -l- koji je obilje`ava aktivnim glagolskim zna~enjem. Takvoj su osnovi dodani nastavci N pridjeva neodre|ena lika (-∅, -o, -a; -i, -a/-e, -e), koji iskazuju imeni~ke kategorije roda i broja, po ~emu radni pridjev dijelom pripada pridjevima. Glagolski pridjev radni va`na je sastavnica pet slo`enih glagolskih oblika u kojima svojim nastavcima iskazuje kategoriju broja, pa se njegova tvorba razmatra unutar glagolske morfologije.
a) Pri tvorbi radnoga pridjeva infinitivnoj se osnovi koja zavr{ava samoglasnikom -a, -e, -i, -u dodaje samo tvorbeni element -l i na nj nastavci nominativa neodre|enoga pridjevskoga lika (-∅, -o, -a; -i, -a/-e, -e), primjerice:
- infinitivnim osnovama na -a-: båda-t, bÆ`å-t, blÆ{}å-t, brå-t, b›ca-t, brgÅkå-t, burgå-t, bu{ævå-t, cïca-t, cvÆkå-t, }ikå-t, }Ç}a-t, darovå-t, då- t, dÆgå-t, dÆ{å-t, dlåba-t, dohÅjå-t, drezgetå-t, dr`å-t, frfjå-t, glojå-t, hojævå-t, hr¤stå-t, iskå-t, jÿkå-t, kjæ~å-t, kovå-t, kupjævå-t, kupovå-t,
61
lagå-t, le`å-t, m›mja-t, m¤~å-t, otïma-t, pasÆvå-t, pejå-t, pêza-t,pjÇva-t, popi}ævå-t, potïka-t, potïpa-t, prå-t, prkjå-t, prÆstëja-t se, prodÅvå-t, provå-t, provÆvå-t, pu{}å-t, p¤{}å-t, pûza-t (se), spå-t, ståja-t se, stå-t, stÈgå-t, {}Æpå-t, talÆbå-t, tÆkå-t (se), to}å-t, zdihovå-t, zïma-t, zvå-t, `læpå-t; radni pridjev u N jd. m. r. glasi: badâ-l, bÆ`â-l, blÆ{}â-l, brâ-l, b›cÅ-l, brgÅkâ-l, burgâ-l, bu{ævâ-l, cïcÅ-l, cvÆkâ-l, }ikâ-l, }u}â-l, darovâ-l, dâ-l, dÆgâ-l, dÆ{â-l, dlåbÅ-l, dohÅjâ-l, drezgetâ-l, dr`â-l, frfjâ-l, glojâ-l, hojævâ-l, hr¤stâ-l, iskâ-l, jÿkâ-l, kjæ~â-l, kovâ-l, kupjævâ-l, kupovâ-l, lagâ-l, le`â-l, m›mjÅ-l, m¤~â-l, otïmÅ-l, pasÆvâ-l, pejâ-l, pêzÅ-l, pjÇvÅ-l, popi}ævâ-l, potïkÅ-l, potïpÅ-l, prâ-l, prkjâ-l, prÆstëjÅ-l se, prodÅvâ-l, provâ-l, provÆvâ-l, pu{}â-l,p¤{}â-l, pûzÅ-l (se), spâ-l, ståjÅ-l se, stâ-l, stÈgâ-l, {}Æpâ-l, talÆbâ-l, tÆkâ-l (se), to}â-l, zdihovâ-l, zïmÅ-l, zvâ-l, `læpâ-l
- infinitivnim osnovama na -e-: bolç-t, ~æpç-t, dospç-t, grê-t se, g¤~ç-t, kjê-t, lê-t, letç-t, mïsle-t, nâde-t se, obajê-t, oblædç-t, odebelç-t, osÆvç-t, oståre-t, otê-t, (o)tç-t (= ’htjeti’), o`ê-t, po~ê-t, po~rjenç-t, po~Ènç-t, po`måre-t, prijê-t, smê-t se, raspê-t, sidç-t, vïse-t, vôle-t, vrç-t, zadç-t, zê-t, znê-t, `elç-t; radni pridjev u N jd. m. r. glasi: bolê-l, ~æpê-l, dospê-l, grê-l se, g¤~ê-l, kjê-l, lê-l, letê-l, mïslæ-l, nâdæ-l se, obajê-l, oblædê-l, odebelê-l, osÆvê-l, oståræ-l, otê-l (= ’htio’), ë`æ-l, pë~æ-l, po~rjenê-l, po~Ènê-l, po`måræ-l, prïjæ-l, smê-l se,råspæ-l, sidê-l, vïsæ-l, vôlæ-l, vrê-l, zadê-l, zê-l, znê-l, `elê-l
- infinitivnim osnovama na -i-: bï-t, gnjï-t, mÅmï-t, m¤lï-t, molï-t, plï-t, probï-t, rÅbï-t, razbï-t, sÅdï-t, svï-t, {ï-t, to~ï-t, ubï-t, vozï-t, zÅbï-t, `bÅjï-t, `enï-t se; radni pridjev u N jd. m. r. glasi: bî-l, gnjî-l, mÅmî-l, m¤lî-l, molî-l, plî-l, probî-l, rÅbî-l, razbî-l, sÅdî-l, svî-l, {î-l, to~î-l,ubî-l, vozî-l, zÅbî-l, `bÅjî-l, `enî-l se. Glagolima oprî-t, rasprî-t, umrî-t, zaprî-t okrnjen je samoglasnik -i- na kraju osnove u oblicima radnoga pridjeva, koji u N jd. m. r. glasi: ëpr-l, råspr-l, Çmr-l, zåpr-l
- infinitivnim osnovama na -u-: brgÅknÇ-t, b›kn¤-t, }çpn¤-t, ~çpn¤-t, ~Ç-t, dïgn¤-t, do}Çhn¤-t, dÇn¤-t, kjçkn¤-t, obÇ-t, rû-t, zÇ-t (se); radni pridjev u N jd. m.r. glasi: brgÅknû-l, b›kn¤-l, }çpn¤-l, ~çpn¤-l, ~û-l, dïgn¤-l, do}Çhn¤-l, dÇn¤-l, kjçkn¤-l, obû-l, rû-l, zû-l (se).
b) Glagoli kojima je stara (protojezi~na) infinitivna osnova bitno izmijenjena, a danas zavr{ava suglasnikom -s-, te glagoli kojima infinitiv zavr{ava na -} tvore radni pridjev od prezentske osnove na
62
koju se dodaje tvorbeni element -l (+ nastavci nominativa neodre-|enoga pridjevskoga lika: -∅, -o, -a; -i, -a/-e, -e) , ili -(Å)l- (nepostojani samoglasnik -a- ispred tvorbenoga elementa -l javlja se samo pred ni{ti~nim nastavkom), kojemu se dodaju nastavci N neodre|enoga pridjevskoga lika (-∅, -o, -a; -i, -a/-e, -e).
Tvorbeni element -l imaju: - glagoli kojima je danas na kraju osnove u infinitivu suglasnik -s-, a
na kraju prezentske osnove zubni suglasnik -t- ili -d-; glagoli bës-t, cvås-t, gnjçs-t, klås-t, krås-t, mçs-t, pås-t, plçs-t (se), prçs-t, propås-t u osnovi radnoga pridjeva nemaju nikakva suglasnika, te im radni pridjev u N jd. m. r. glasi: bô-l, cvâ-l, gnjê-l, klâ-l, krâ-l, mê-l, pâ-l, plê-l (se), prê-l, propâ-l.
Tvorbeni element -(Å)l dodaje se: - glagolima kojima dana{nja prezentska osnova zavr{ava suglasnikom,
poput glagola: dovçs-t, dûs-t, grçs-t, grïs-t, mÇs-t, navrîs-t, nçs-t, pâs-t, rastçs-t, skûs-t, sës-t, tçs-t, zês-t, zïlis-t, três-t; ovim glagolima radni pridjev u N jd. m. r. glasi: dëvez-Ål, dûb-Ål, grçb-Ål, grïz-Ål, mÇz-Ål, nåvriz-Ål, nçs-Ål, pâs-Ål, råstep-Ål, skûb-Ål, sëp-Ål, tçp-Ål, zêb-Ål, zïliz-Ål, três-Ål
- glagolima s infinitivnom osnovom na samoglasnik i infinitivnim do~etkom -}, poput glagola: dï-}, dosê-}, lç-}, më-}, pç-}, posê-}, prisê-}, rç-}, sï-}, strï-}, tç-}, tû-}, v›-}, vû-}, (z)lê-}; ovim glagolima radni pridjev u N jd. m. r. glasi: dïg-Ål, dosêg-Ål, lçg-Ål, mëg-Ål, pçk-Ål, posêg-Ål, prisêg-Ål, rçk-Ål, sïk-Ål, strïg-Ål, tçk-Ål, tûk-Ål, v›g-Ål, vûk-Ål, (z)lêg-Ål
- glagolu u zna~enju ’i}i’, koji nema infinitiva, osnova za tvorbu radnoga pridjeva svedena je na {-, te njegovim izvedenicama dô-}, nâ-}, obâ-}, pô-}, prô-}, zâ-}, zî-}, radni pridjev u N jd. m. r. glasi: {-âl, do{-âl, na{-âl, ëba{-âl, po{-âl, pro{-âl, za{-âl, zï{-Ål.
D) Glagolski prilog
63
Glagolski prilog, tvoren od oblika 3. lica prezenta nesvr{enih glagola i do~etka -} (gredû-}, dçlaj¤-}, jidû-}, mïslæ-}) ima samo jedan oblik, po ~emu je blizak nepromjenjivim rije~ima, prilozima. Ipak se razmatra unutar morfologije glagola kao oblik u kojemu je sadr`ana prezentska osnova s va`nim glagolskim zna~enjima.
E) InfinitivInfinitiv, prosti i nepromjenjivi oblik tvoren od infinitivne osnove s
do~etkom -t ili -} ne iskazuje ni imeni~ke kategorije roda, broja i pade`a, ni pridjevsku kategoriju odre|enosti, ni glagolske kategorije broja i lica. Ipak je nezaobilazan unutar morfologije glagola kao vrlo va`an oblik u kojemu je sadr`ana infinitivna osnova sa svim ostalim glagolskim zna~enjima, te stoga {to je infinitiv sastavni dio slo`enoga glagolskoga oblika futura, i {to je ~esta dopuna glagolima slabo izra`ena zna~enja.
2.2.3.3. Slo‘eni glagolski oblici
A) PerfektTvori se od prezenta glagola bï-t s osnovom s-, sa-, je- i oblicima
po 4. sprezidbenoj vrsti, te radnoga pridjeva sprezanoga glagola, primjerice gjçda-t:
jd. mn.sÅn gjçdÅl(-o,-a) smo gjçdali(-
a,-e)si gjçdÅl(-o,-a) ste gjçdali(-a,-e)
je (j) gjçdÅl(-o,-a) su gjçdali(-a,-e)
B) Pluskvamperfekt
Tvori se od perfekta glagola bï-t i radnoga pridjeva sprezanoga glagola, primjerice gjçda-t:
jd. mn. sÅn bîl(-o,-a) gjçdÅl(-o,-a) smo bîli(-a,-e) gjçdali(-a,-e)si bîl (-o,-a) gjçdÅl(-o,-a) ste bîli(-a,-e) gjçdali(-a,-e)
65
Sanja Zub~i}
NAGLASNI TIPOVI U GROBNI^KOM GOVORU
UVOD
U grobni~kome su govoru potvr|ena tri naglaska, jedan kratki i dva duga. Na dugim je nagla{enim samoglasnicima o~uvana opreka po intonaciji pa je jedan dugi naglasak silazne, a drugi uzlazne intonacije. Opreka po kvantiteti izuzetno je dobro o~uvana na nenagla{enim samoglasnicima, ispred i iza naglaska. Razlika je samo u kvantiteti slogotvornoga r koji u dijelu grobni~kih govora mo`e biti samo kratak, dok je u drugih ta opreka o~uvana. Sustavno je i aktualno duljenje u slogu zatvorenu sonantom, bez obzira na to je li slog nagla{en ili nenagla{en. I u svim se novim leksemima koji ulaze u sustav i prolaze proces fonolo{ke adaptacije, obvezatno dulje takvi slogovi (egzistäncija, frändica, büldat; fÅlsifikât, Ændividuålac, kÅrdiolôg; metabolïzÅm i dr.). U grobni~kom se govoru u dugom nagla{enom do~etnom slogu rije~i i izgovorne cjeline dokida opreka po intonaciji i uvijek se ostvaruje dugi silazni naglasak. Kada se, me|utim, slog primarno nagla{en zavinutim naglaskom na|e na kraju rije~i, ali ne i na kraju izgovorne cjeline, rije~ se ostvaruje sa zavinutim naglaskom (PçtÅr je do{âl. ali Do{ãl je.).
Jo{ je A. Beli}a (1912), ali i kasnije istra`iva~e zbunjivalo «nestalno» mjesto naglaska u grobni~kome govoru. Misli se pritom na mogu}nost da se isti leksem u istome morfolo{kome obliku jednom ostvaruje na jedan, a drugi put na drugi na~in s time da mo`e alternirati mjesto naglaska unutar osnove ili izme|u osnove i nastavka ili ~ak izme|u proklitike i nagla{ene rije~i mimo uvrije`enih zakona. Takve su alternacije potvr|ene samo u emocionalno nabojenu diskursu ili diskursu koji je za govornika osobito bitan i tra`i dodatno tuma~enje. Tako se uz stilski neutralno glÅvå ~uje i stilski obilje`eno glâva ili sçlo prema selë. Uporaba
66
naglasnih alternanti ima osebujnu ekspresivnu i komunikaciju vrijednost pa je primjerice sasvim jasno da zaziv osobnoga imena RçnÅto! ima posve drugo zna~enje i kontekst od ostvaraja Renâto! Prvi se rabi pri iskazivanju nezadovoljstva, ljutnje, a drugi u emocionalno neobojenim situacijama uklju~uju}i i one s pozitivno obojenim emocijama. Mjesto je naglaska u grobni~kome govoru va`an na~in isticanja, pa je komunikacijski bitnoj rije~i uvijek nagla{en prvi slog izgovorne cjeline. Alternante su osobito ~este u nepromjenjivih rije~i, te u imperativu i vokativu kao oblicima s osobitom komunikacijskom funkcijom.
Naglasna tipologija
U naglasnoj se tipologiji promjenjivih vrsta rije~i u grobni~kome govoru polazi od tipologije koja je u suvremenoj slavistici danas ve} op}eprihva}ena (usp. npr. uz neznatne razlike Stang 1965, Stankiewicz 1993, Houtzagers 1985, Kalsbeek 1998, Langston 2006, Kapovi} 2006 i dr.) i prema kojoj se za svaku vrstu rije~i odre|uju zasebni i njoj prilago|eni naglasni tipovi i u ~ijoj je klasifikaciji temeljan kriterij mjesta naglaska. Ta tipologija po~iva na naglasnoj tipologiji praslavenskoga jezika, pa je primjerena i za komparativne analize. ^akavsko je narje~je hrvatskoga jezika uz ruski jezik dobro o~uvalo praslavensko mjesto naglaska sa zanimljivim odnosom naglaska me|u morfemima rije~i koji se dr`i bitnom odrednicom slavenske akcentuacije. Ju`noslavensku skupinu u akcenatskome smislu odre|uje alternanta osnove i nastavka ili nastavka i ~elnoga naglaska na prvome slogu osnove (Stankiewicz 1993). Stoga su u ovdje primijenjenoj naglasnoj tipologiji temeljni termini osnova i nastavak.1 S obzirom na ~injenicu da je u grobni~kome govoru izuzetno dobro o~uvano staro mjesto naglaska, primijenjena se tipologija ne}e bitno razlikovati od polazi{ne praslavenske. Me|utim, uzimanje u obzir
1 Termin osnova unekoliko se razlikuje od pojma vi{emorfemske osnove kakav je postavljen i prihva}en u kroatisti~koj morfologiji. U akcenatskome je smislu pojam osnove bli`i morfolo{kome pojmu korijena. To, naravno, mijenja i pojam nastavka kao onoga {to slijedi iza osnove.
67
samo mjesta naglaska nije dostatno u sinkronijskome opisu nekoga mjesnoga govora ili kojega hijerarhijski vi{ega lingvisti~koga sustava jer se njime zanemaruju bitne tendencije akcenatskoga razvoja, odnosno, one zna~ajke koje su se u sustavu razvile kasnije, uvjetovane primarno fonolo{kim ili morfolo{kim razlozima. Stoga }e se u prikazu naglasnih tipova u grobni~kome govoru unutar primarnih, prema mjestu naglaska odre|enih tipova, utvr|ivati podtipovi prema vrsti naglaska. Svaki }e se naglasni tip tabli~no prikazati s time da se simbolom + ozna~ava naglasak na osnovi, a simbolom - naglasak na nastavku. Simbolom +/- ozna~ava se dvojna mogu}nost ostvaraja. Posebni }e se simboli za vrstu naglaska navoditi samo onda kada je to nu`no uz posebno tuma~enje.
68
NAGLASNI TIPOVI IMENICA
U grobni~kom se govoru potvr|uju tri sklonidbene vrste imenica: a-vrsta, e-vrsta i i-vrsta. Dok u a-vrstu ulaze imenice mu{koga i srednjega roda, preostale se dvije vrste odnose na imenice enskoga roda. Prema distribuciji dugih samoglasnika u nastavcima (koji nose duljinu kad su nenagla{eni, a dugi silazni naglasak kad su nagla{eni) imenice je u grobni~kome govoru mogu}e podijeliti u ~etiri obrasca. Imenice a-vrste mu{koga i srednjega roda dijelom su obrasca a s ovakvom distribucijom:
obrazac a
pade‘ mu{ki rod, jednina mu{ki rod, mno‘ina
-∅ -∅ -i -ï
genitiv -a -å -Æh -îh
dativ -u -Ç -ÿn / -æn -ôn / -ên
akuzativ -∅ / -a -∅ / -å -i -ï
vokativ -u, -e, -∅ -Ç, -ç, -∅ -i -ï
lokativ -u -Ç -Æh -îh
-ÿn / -æn -ôn / -ên -i -ï
pade‘ srednji rod, jednina srednji rod, mno‘ina nagla{eni
-o, -e, -∅
-ë, -ç, -∅ -a -å
genitiv -a -å -∅ -∅
dativ -u -Ç -ÿn / -æn -ôn / -ên
akuzativ -o,-e, -∅ -ë, -ç, -∅ -a -å
vokativ -o,-e, -∅ -ë, -ç, -∅ -a -å
lokativ -u -Ç -Æh -îh
69
-ÿn / -æn -ôn / -ên -i -ï
Imenice srednjega roda koje su morfolo{ki dijelom a-vrste, ali se od njih razlikuju ~injenicom da nemaju mno`inu i, naglasno, obve-zatnim dugim samoglasnikom nastavka u svim oblicima paradigme ~ine obrazac b s ovakvom distribucijom dugih samoglasnika u nastavku:
pade‘ srednji rod, jednina srednji rod, mno‘inanagla{eni
-ÿ, -æ, -Æ -ê, -î -Å2 -â
genitiv -Å -â -∅ -∅
dativ -¤ -û -ÿn / -æn -ên
akuzativ -ÿ, -æ, -Æ -ê, -î -Å -â
vokativ -ÿ, -æ, -Æ -ê, -î -Å -â
lokativ -¤ -û -Æh -îh
-ÿn, -æn -ôn, -ên -Æ -î
Imenice e-vrste enskoga roda ~ine obrazac c s ovakvom distribucijom dugih samoglasnika u nastavku:
pade‘ ‘enski rod, jednina ‘enski rod, mno‘inanagla{eni
-a, -∅ -å -e -ç
genitiv -æ -ê -∅ -∅
dativ -i -ï -Ån -ân
akuzativ -u, -∅ -Ç -e -ç
2 Mno`inu imaju samo imenice koje u Njd. imaju nastavak -ÿ.
70
vokativ -o, -e, -∅
-o -e -ç
lokativ -i -ï -ah -åh
-¤n -ûn -ami -åmi
Imenice i-vrste ~ine obrazac d s ovakvom distribucijom dugih samoglasnika u nastavku:
pade‘ ‘enski rod, jednina ‘enski rod, mno‘inanagla{eni
-∅ -∅ -i -i
genitiv -i -i -Æh -Æh / -îh
dativ -i -i -Ån -ân
akuzativ -∅ -∅ -i -i
vokativ -i -i -i -i
lokativ -i -ï -Æh -Æh / -îh
-¤n -ûn -i -i
Tri su osnovna naglasna tipa imenica:a tip sa stalnim mjestom naglaska na osnovi,b tip sa stalnim mjestom naglaska na nastavku,c tip s alterniraju}im mjestom naglaska na osnovi i na nastavku.
Konstanta je svih triju naglasnih tipova obvezatan naglasak na osnovi u Gmn. imenica s nultim morfemom s time da je posljednji samoglasnik osnove uvijek dug i, ako je nagla{en, ima dugi silazni naglasak. U grobni~kom su govoru tako ovjerene sljede}e alternante:Tip a:m. r.3 mçtÅr : mçtÅr/metâr, cæntimçtÅr : cæntimçtÅr/cæntimetârs. r. jÇtro : jÇtÅr, korïto : korît, lçto : lêt, dçlo : dêl‘. r. kÇ}a : kû}, kråva : krâv, s¤sçda : s¤sêd, kopïca : kopîc, bãrka
3 U sklonidbi imenica m. r. u Gmn. gotovo je sustavan morfem -ih. Nulti je morfem rijedak i dolazi naj~e{}e u sintagmama uz broj ili prilog koli~ine.
71
: barâk, brãjda/brajâd, flãjba : flåjÅb/flâjb, pe~œrva : pe~ÇrÅv.Tip b:‘. r. enå : `ên, suholå: suhôl, zvæzdå : zvêzds. r. krÆlë : krîl, njÅzlë : njÅzâl.
Tip c:‘. r. r¤kå : rûk, nogå : nôg, zemjå : zemâj, j¤hå : jûhs. r. jâje : jâj.
Iz svih je navedenih primjera s nagla{enim jedinim ili posljednjim samoglasnikom osnove razvidno da je na tome mjestu uvijek dugi silazni naglasak. Iz primjera tipa bãrka : barâk, brãjda/brajâd, flãjba : flåjÅb/flâjb, pe~œrva : pe~ÇrÅv jasno je da nepostojano a ima velik naglasni potencijal i da na se privla~i silinu koja je u svim ostalim oblicima na samoglasniku prethodnoga sloga. Razlozi su takvih naglasnih zna~ajki Gmn. uvjetovani prestrukturiranjem sloga nakon redukcije poluglasa i redistribucije mora. Zbog svega se navedenoga Gmn. kao oblik koji je naglasno specifi~an i koji pokazuje potpuno jednake zna~ajke, neovisno o naglasnome tipu, izuzima iz naglasne klasifikacije. Odnosno, on }e se opisivati, ali ne}e biti razlu~nim.
NAGLASNI TIP a
Imenice koje ga ~ine imaju u svim oblicima naglasak na osnovi. Uzme li se u obzir i vrsta naglaska, ovaj je tip mogu}e podijeliti u dva podtipa:
aa) s istim naglaskom4 u svim oblicima na osnovi
U grobni~kom su govoru potvr|ene imenice sa svim trima naglascima
4 Izuzimaju se pritom imenice s kratkim silaznim i zavinutim naglaskom na posljednjem ili jedinom samoglasniku osnove koje u Gmn., zbog navedenih razloga, imaju dugi silazni naglasak.
72
na osnovi:(m. r., obrazac a)1.1. å naglasak u svim oblicima na osnovi:
agåc, åks, atrçs, babutëf, bagåj, bålavac, Bo`ï}, bujolï}, bÇkvi}, bÇs, ~ovïk, ~rï{njevac, ~rvï}, ~Çf, dçc, delï}, få{, fa`olï}, febråj, feralï}/felarï}, fijëk, furç{t, gåc, gåd, Gëspod, gråh, g›~, grïf, hjïbac, hrastï}, hrÇ{vi}, IsÇs, kalï}, kalÇp, kåmati, kami`ët, kåmi~i}, kaprïc, kapÇ~, karçt, ka`arçt, kolçt, komadï}, kënak, konjï}, ku{çt, ku{inï}, kva~ï}, kvadrï}, lå{tik, låz, måc, mostï}, mët, mråz, obråz, obrëk, ocvïtak, orïh, orÇbak, ost›`ak, pa`drë}, pete{ï}, pijåt, potëk, presnåc, p›st, pÇpak, radï}, råk, rÇcak, sakçt, {m›kavac, {panjulçt, {piråj, {pïrit, {potjïvac, {ufït, {upijët, tabåk, tåk, tåki, trÇbac, trÇt, `çp, `låht, `mujï}.
Zbog razli~ite strukture sloga unutar paradigme i vrlo sustavnoga duljenja nenagla{enih slogova zatvorenih sonantom, povr|ene su i imenice sa stalnim mjestom i vrstom naglaska, ali razli~itim statusom i distribucijom nenagla{enih duljina. Potvr|eni su sljede}i podtipovi:
1.1.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove u svim oblicima osim N(A)jd., kao u primjeru Njd. bråbonjak : Gjd. bråbÿnjka:
b›bojac, mågarac, målinac, mÇzojac/mÇ`ojac, påstorak, pï{}enac, tåkmenac, zlë~inac.
1.1.2. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove samo u N(A)jd., kao u primjeru Njd. prïjatæl : Gjd. prïjatela:
åpostÿl, båkÅr, bicïkÅl, bïsær, blågdÅn, blågoslÿv, blåtobrÅn, bÇsæn, cïbÿr, cëk¤l, cÇkÅr, ~ïrÅj, dråpÅn, çroplÅn, garÇfÿl, gëvÿr, GråjÅn, jåstræb, jçroplÅn, jçlæn, jçsæn, kåvrÅn, kåv¤l, këfær, këmÿd, këræn, krçmæn, låbÿr, måkjæn, målÆn, mçtÅr, nçprijatæl/nçprijatæj, ëbzÆr, ëdmÿr, ëtrÿv, pådobrÅn, pçlÆn, plïvæl, pëpæl, pÇlivær, rçf¤l, rçmæn, sëkÿl, svïdÅr, {åtÿr, {çjÆn, {m›kÅj, {›{æn, {tëkÈl, tråhtÿr, tråpÅn, ÇzÅl, Çgjæn, u~ïtæj, vç~ær, vçtÅr, `åmÿr, `›vÅnj.
1.1.3. s jednom ili dvjema zanaglasnim duljinama na osnovi u svim oblicima, kao u primjeru Njd. jå{mÆk : Gjd. jå{mÆka:
73
bå~vÅr, BådnjÅk, balëtÅr, bë}År, bråvÅr, b›g¤d, cçsÅr, cçstÅr, drçjÅr, fç{tÅr, fïtovÅr, fråjÅr, grëbÅr, Grëbni~Ån/Grëmi~Ån, grëhÿt, håhÅr, hçræd, jånuÅr, këtlÅr, krçj¤t, kÇhÅr, målinÅr, målÆn~i}, måti~År, mçlÅr, mï{njÅk, mÇ~enÆk, nç}Åk, nçdÆh, nçmÆr, nçp¤t, ëbr¤~, ë~Åj, ë~¤h, ëtomÅn, påræd, påv¤k, pçkjÅr, pë{tÅr, p›h¤t, p›stenjÅk, rånjenÆk, rïbÅr, rëd’Åk, rÇcÅk, sågdÅn, sïrÅr, stëlÅr, stÇbi~Åj, sÇdÅr, {ålÆ`, {kër¤p/{kår¤p, {krçb¤t, {krçkæt, {pa`ï}År, {t›pæd, {ÇmÅr, tçsÅr, tï{jÅr, tråmÆ`, tÇlipÅn, Ç{}Åp, vçl¤d, vrïtnjÅk, v›tlÅr, zalçbrnÆk, zÇbÅr, `mÇkjÅr.
S obzirom na ~injenicu da se ove imenice od imenica tipa kåmÆk, koje su dijelom c tipa, razlikuju samo mjestom naglaska u Ljd., a i ta je razlika naru{ena zbog tendencije paradigmatskoga ujedna~avanja mjesta naglaska na osnovi u svim oblicima, te{ko je razlu~iti koja je od gore navedenih imenica primarnoga sloja bila dijelom c tipa, premda ve}ina zasigurno jest. Ovdje su navedene one imenice koje glavnina govornika ostvaruje sa stalnim mjestom naglaska na osnovi.
1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. dÿl~ï} : Gjd. dÿl~ï}a:
acÆmprçs/Ånciprçs, ÅgÇst/ÅgÇ{t/ÅngÇ{t, Åntibiëtik, Årmarï}, bÅjbÇk, bÅlkonï}, bÅndït, ~Ån~ï}, ~Æn~ëk, dÿl~ï}, dvÿj~ï}, frÅnbëb, hÅldunï}i, hÅrtë~, Ænlçt, Ænterçs, j¤n~ï}, kÅndijët, kÅntunï}, kÆhavåc, kÿl~ï}, kolÿmbarï}, kÿmpirï}, kÿmplçt, kÿn~ï}, kÿndët, k¤ntråt, mÅlïk, mÿr{çt, pÿvëd, prægïb, prævnÇk, prÆ}ëk, prÿhëd, sprÿgëd, s¤sçd, {kÅrtëc, {pÅlmacçt, tÅrvçs, tæl~ï}, trÆnëg, ¤rëk, zÆhåvac.
1.2.1. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima i zanaglasnom duljinom na osnovi samo u N(A)jd. u primjeru Njd. cæntimçtÅr : Gjd. cæntimçtra.
1.3. s prednaglasnom i zanaglasnom duljinom na osnovi u svim oblicima, u primjeru Njd. nÅp›{njÅk: Gjd. nÅp›{njÅka.
2.1. â naglasak na istome mjestu na osnovi u svim oblicima:avijôn, balîn, balôn, bro{tulîn, bru{kîn, bujôl, Cigân, ~aratân, }akulôn,
74
decemân, divân, duhtôr, d’îr, fakîn, fa`ôl, figurîn, fi{kâl, galamân, glôbu{, kalesîn, kamijôn, kanarîn, kapetân, kasetîn, kasûn, komodîn, korezîn, kujîn, kumadôr/kumidôr, kûmari}, kunjâdo, ku{în, lamarîn, lumîn, lu{trîn, motôr, neverîn, nôno, o}alîn, pacakamîn, pikadôr, puntarijôl, pûsti}, râbu{, re}în, rîbe`, {kabelîn, {ugamân, {u{tîn, takujîn, tavijôl, tovâru{, travestîd, vidrijôl, zâhod, `vejarîn.
Ovamo su pridru`ene jednoslo`ne imenice koje zna~e {to `ivo (jê`, mrâv, mû`, sîn, vûk, zêc), a koje su vjerojatno primarno bile dijelom c tipa.
2.1.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove samo u N(A)jd., kao u primjeru Njd. cimîtær : Gjd. cimîtera:
âjær, akomulâtÿr, akvârÆj, bâgær, Bôd¤l, bûbÅnj, fa{tîdÆj, frâtÅr, grâbÅr, japânær, jâgÅr/jâgær, jûnÆj, kâcær, kêbÅr/kêbær, klî{}ær, klôfær, kôg¤l, kômÅr, kô{tÅr, kû}ær, kûmÅr, kû{}ær, kvâdÅr, lêgnjÅr, lôgÿr, lûmær, mê`njÅr/mê`nÅr, mirâk¤l, pjôvær, prkatôrÆj, rôd¤l, sû{Ånj, {î{ær, {kvâdÅr, {lîfær, {lôcÅr, {lôtÅr, {môgÿr, {ototâjær, {pîkÅj, {tîbÅr, {û{Ånj, {ûvær.
2.2. s obvezatnom prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. bÿmbôn : Gjd. bÿmbôna:
Ålbûm, Årmulîn, avæntôr, balÅncân, bÅldahîn/bÅldakîn, bÅlkôn, bÅrbajôl, cænturîn/cÆnturîn, DÅlmatînac, Englêz, FrÅncûz/FrÅncêz, gÿn~în, govÿr~în, jÅrdîn, kÿntrapêz, k¤mpanjôn, k¤mpâr, kvÅrtîn, lavÅndîn, lem¤ncîn, pÅntigân, pærlîn, pÆn}ôn, p¤ntîn, rojændân/rod’ændân, sÅldadôr, sÿldât, sÿldîn, {Åldadôr, {kÿrpijôn, {trÅngulîn, {¤ndradôr, tÿndîn.
2.3. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima i zanaglasnom duljinom na osnovi samo u N(A)jd. u primjerima Njd. avæntôrÆj, {ærvîcÆj : Gjd. avæntôrija, {ærvîcija.
3.1. ã naglasak na istome mjestu na osnovi u svim oblicima:
5 Tako su ovjerene re~enice: PçtÅr je ministrânt [pçtÅrje] [ministrânt], ali Ministrãnt je do{âl [ministrãntje] [do{âl].
75
ãnjeli}, bãn~i}, bãrtoli}, cäli}, cündri}, cürkus, cvãncik, ~ãvli}, hœncut, ünteres, jãn~i}, jãr~i}, kamijõn~i}, lãn~i}, lãndravac, lõn~i}, mãl~i}, mürli}, mürlini}, mõr~i}, pãl~i}, pelünkovac, päntavac, põrez, prählad, präsad, prä`ig, prõpuh, rãzred, {pãrget/{pãrhet, vün~i}, `änso.
U ovu skupinu ulaze i imenice stranoga podrijetla u kojih je silina redovito u slogu zatvorenu sonantom, pa je on, osim ako nije do~etni, kako eventualno mo`e biti u N(A)jd., nagla{en zavinutim naglaskom. U N(A)jd. na istome je samoglasniku u do~etnome slogu dugi silazni naglasak. Budu}i da se unutar izgovorne cjeline u kojoj taj slog vi{e nije do~etan na tome mjestu ostvaruje zavinuti naglasak,5 kao i u svim ostalim oblicima paradigme, ~inilo se opravdanim opisati ga na ovome mjestu: Njd. advênt : Gjd. advänta: avâns, bâjs, barufânt, ba{târd, blâjs, buzerânt/buzorânt, câjt, cêlt, cimênt, ~âm`, drâjs, drebâng, fabrikânt, fânt, finânc, grûnt, kôlp, krâmp, kukurînac, lavurânt, mâr{, ministrânt, môr{, mu`ikânt, pâlt, parânk, patênt, porâjt, prînc, pûns, râjs, re{tânt, sakramênt, studênt, {}ênk, {}ikadênt, {kârt, {kînk, {pâjs, {prâjc, vînac.
3.1.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove u svim oblicima osim N(A)jd., kao u primjerima Njd. õrganac, sãstanak : Gjd. õrgÅnca, sãstÅnka.
3.1.2. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove samo u N(A)jd., kao u primjeru Njd. fältÅr : Gjd. fältra:
ãlkohÿl/ãrkohÿl, ãnjæl, bõjlær, brõmb¤l, cältÅr, cürk¤l, fœrmÅn, jõrgovÅn, lijãndær, mãjm¤n, mãjstÿr, mürlÆn, õtrÿv, pärg¤l, põzdrÅv, rãz¤m, rängær, sœmpÿr, {rãjtaflÆn, tärmæn, tõrk¤l.
3.1.3. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove u svim oblicima, kao u primjeru Njd. jãn~År : Gjd. jãn~Åra:
bälnjÅk, bazgãjbÅr, bogohœlnÆk, blagãjnÆk, bõlni~År, bœrnjÅk, cõlnÅr, dältÅr, dümja~År, dümjÅk, frbõjtÅr, gõvnÅr, ~älnjÅk, Jelän~Ån, kœtnjÅk, lazãjnÆk, nãpr{njÅk, nãru~Åj, präsednÆk, prävoznÆk, rãdnÆk, rãsadnÆk, stõlnjÅk, {üntÅr, {kõntÅr, tãjnÆk, `ãndÅr, `änskÅr, `œtnjÅk.
76
3.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. bÅrbajõl~i} : Gjd. bÅrbajõl~i}a:
gÅrdäl~i}, prÆsœn~i}.Ovamo ulaze i imenice bÅrbajôlac, cÆrkusânt, deværtimênt/diværtimênt,
f¤ndamênt zbog razloga navedena pod 3.1.
(s. r., obrazac a)1. å naglasak u svim oblicima na osnovi:
åuto/åvuto, bçdro, belïlo, blåto, brïsalo, ~Çdo, dçlo, dr`ålo, g›lo, jåto, jÇgo, jÇtro, këlo, këla, kolçno, kopïto, korïto, kuhïlo, lepïlo, lçto, lïko, lokïlo, lu`ïlo, nçbo, mågare, måslo, obla~ïlo, ognjïlo, ëlovo, perïlo, piturïlo, pletïlo, po~ivålo, pëje, ra~unålo, rålo, ravnålo, sålo, sïto, stådo, stëpalo, stra{ïlo, {ijålo, {ïlo, stÇbi~alo, sÇna{ce, svïtlo, tnålo, trubïlo, zÇbalo, `elçzo, `erïlo, `ïto.
1.1. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. bÆvålo : Gjd. bÆvåla:
~ejÅ~ç/~ejÅdç, p¤ntapçt, vÆn~ïno.
1.1.1. s prednaglasnom duljinom samo u N, A, Vjd. dÆtç.
2. ã naglasak u svim oblicima na osnovi:dümjaca, kõr{o, njœrgalo, õsustvo, plœ}aca, œsta, vrãtaca, vrãtina,
orü`ace, zõrce, `üngo.
(obrazac b)1. å naglasak u svim oblicima na osnovi:
bogåstvÿ, drÇ{tvÿ, godï{}æ, grëzjÆ, grëbjÆ, ïlÿ, JelçnjÆ, kïpanjÆ, krësnÅ, milos›¥Æ, mirï{}æ, ognjï{}æ, orÇ¥Æ, platï{}æ, prå{}Æ, rë`jÆ, toporï{}æ/topolï{}æ, t›sjÆ, vïjÆ, ÇjÆ/ÇlÆ, vë}Æ (sve imenice s morfemima /i/ i /ji/ imaju samo oblike jednine).
1.1. sa zanaglasnom duljinom na osnovi u svim oblicima jednine, kao u primjeru Njd. bolovÅnjÆ : Gjd. bolovÅnjÅ:
~ï{}ænjÆ, glåsÅnjÆ, klånjÅnjÆ, {ïprÅ`jÆ, ÇgjævjÆ.
77
1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. krÅjçstvÿ: Gjd. krÅjçstvÅ:
kÿrba~ï{}æ, prÿlç}Æ.
2. ã naglasak na istome mjestu na osnovi u svim oblicima:ditünjstvÿ, gospodãrstvÿ, zadovõjstvÿ, sljede}e imenice s morfemima
/i/ i /ji/ imaju samo oblike jednine: bü`Æ, ~œvanjÆ, grãnjÆ, hodo~ã{}Æ, kamänjÆ, lü{}Æ, nãsejÆ, orü`Æ, poduzä}Æ, po{tänjÆ, pozdravjänjÆ, pro{}änjÆ, prstänjÆ, raspolo`änjÆ, remänjÆ, simänjÆ, sino}änjÆ, smilovãnjÆ, stvoränjÆ, tänfanjÆ, vesäjÆ, zdrãvjÆ, zelänjÆ, znãnjÆ, `ivjänjÆ.
2.1. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. pÿtõmstvÿ : Gjd. pÿtõmstvÅ:
blÅ`änstvÿ, pÿtõmstvÿ.
(obrazac c)1.1. å naglasak u svim oblicima na osnovi:
båba, bå~va, bç{tija, blïtva, bragç{e, bÇkara, bÇra, dïtela, dlåka, dëta, dovïca, drenjÇla, fançla, fçca, gråbje, grÇda, gÇ{}a, håja, hï`a, hrÇ{va, iglïca, jåma, jåbuka, jågoda, jåsle, kåpja, knjïga, kobasïca, këfa, koko{çvina, krÇnica, kÇ}a, kÇharica, lïpa, måkina, målinica, mÇ`nja, mÇha, mÇka, nåpa, nevçstica, nogåvica, ëtava, padçla, pla{}çnica, pogå~a, pråskva, prçslica, rakïja, råna, rå{pa, råta, ravnïca, recçta, rïba, rïpa, slåma, sla{}ïca, slezçna, srï}a, susç{}ina, {ïlica, {kåja, {kåtula, {påtula, tablçta, tåca, u~ïtejica, Çra, vçkerica, vçrica, visibåba, vlåga, volëvina, vrånica, vrï}a, vr{ïka, vÇna, çpa, `lïca, `Çkva, `Çpica/`Çbica.
1.1.1. sa zanaglasnom duljinom na osnovi samo u N(A)jd., u primjerima Njd. måtær, postæj : Gjd. måteræ, postejæ.
6 Ako je do~etni samoglasnik osnove Gmn. nepostojano a, on je dug, a na mjestu stalne zanaglasne duljine ostvaruje se kra~ina: påstÿrka, Gmn. påstorÅk.
78
1.1.2. sa zanaglasnom duljinom na osnovi u svim oblicima,6 kao u primjeru Njd. b›bÿj~ina : Gjd. b›bÿj~inæ:
bï{tæta, bï`mÅjka, bï`nÿna, gråd‘Ånka, GråjÅnka, nçp¤ta, påstÿrka, påvænka, pÇ~ænka, vçtærnica, znåmænka.
1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. l¤mbrçla : Gjd. l¤mbrçlæ:
bÅnëvina, bjÅnkarïja, bÿlnïca, drÆmåfka, drÆmåvica, f¤ndå}e, gÅmbçta, g¤sçnica, hrmænturïca, h¤ncutarïja, h¤njåvica, jÅn~çvina, jÅr~çvina, kÅlcçta, kÅldåja, kÅmpançla, kÿmbasïca, kÿmpirïca, k¤rdçla, læn~ïna, mÅrgarçta, lÆjåvica, l¤mbrçla, pÅncçta, pÿlnë}nica, pÿlpçta, popælnïca, sÅrdçlica, sÿlnïca, s¤sçda, {kÅlnïca, {kÅncïja, {kÅrtåca/{kÅrtå~a, {upærbïja, tÅncurïca, zÿrnïca, zÆbçla.
2.1. â naglasak u svim oblicima na osnovi:abecêda, akomulâcija, bâla, balinjêra, brîga, butîga, Cigânka, fijôlica,
Fijumânka, flizûra, jerîna, kacavîda, kadêna, katrîda, krâma, kujîna, kumêdija, kunjâda, lemôzina, mizêrija, munîda, nôna, o}âda, pâpica, pêzalica, pitûra pîva, po{âda, pro{ê{ija, pr{ôna, pûpa, radiôna, rêgula, rîga, rô`ica, salâta, slipoô~nica, Slovênija, Slovênka, sôpica, {etemâna, {îmija, {îna, {î{ka, {kavacêra, {kôla, {kôlica, {kû`a, {pê`a, {pîna, {pô`a, {tâcija, {tôrija, {trîga, {u{tîna, Tâlija, Talijânka, tâ{ka, terîna, têta, tûra, vâjica, valî`a, vetrîna, vîda, vîdulica, zôbica, `lôta.
2.2. sa stalnom prednaglasnom duljinom, kao u primjeru Njd. kÿltrîna : Gjd. kÿltrînæ:
akÿntâcija, Ångûrija, Åntêna, Årmadûra, Årmônika, bÅndêra, bÅnkîna, bÅrbarô`a, bænzîna, bÿmbonjêra, cÆnkvîna, f¤rnâ`a, HÅrtêra, jÿrjîna, kamÅndârija, kÅmpâna, kÅntrîda, kÅrtulîna, lÅmpadîna, mÅrtelîna, mÿntûra/mÿndûra, pÅrtîda, p¤ntîna, tæmperatûra, væltrîna, værdûra, `¤rnâda.
3.1. ã naglasak u svim oblicima na osnovi:bãnka, bãrka, bevãnda, blizüna, bõmba, bõr{a, cündrica, crükva, }ãmpa,
~etrtüna, davnüna, desetüna, devetüna, divjüna, divõjka, falünga, fãrba, fältra, frãn`e, gãjba, grãndula, grmjavüna, hãrta, hrãsnica, hrmänta, hijadãrka, hladovüna, hrmänta, üntima, lãmpica, lãnda, lazãj-
79
nica, läsnica, lõvnica, marõjde, mändula, mœrva, narãn~a, nãvada, pe-~œrva, pijãn~ina, palänta, petüna, pünka, pjõmba, pœmparice, ropotãl-nica, rœmbica, sãndrla/{ãndrla, sãrma, sädalice, slãvnica, spovedãlnica, strã`a, sœ{a/{œ{a {kropülnica, {pändija, tãmbura, tõmbula, tvõrnica, uta-kãlnica, võjska, vrãtnica, zãvrlica, `änskica, `lündra, `lœndra, `väntula.
Nepostojano a u Gmn. imenica tipa bãnka, bãrka, brãjda, bränta, hãrta, pünka, mo‘e nositi silinu (Gmn. bånÅk/banâk, hårÅt/harât.
3.1.1. sa zanaglasnom duljinom na osnovi u svim oblicima, kao u primjerima Njd. bõlni~Årka, sãstÅn~ina : Gjd. bõlni~Årkæ, sãstÅn~inæ.
3.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. tÅn~üna : Gjd. tÅn~ünæ:
Åmbulãnta, k¤n{ärva, pÅrtänca, zÅmürka.
(obrazac d)1. å naglasak u svim oblicima na osnovi:
mïlÿst, mlådÿst, slåbÿst.2. ã naglasak u svim oblicima na osnovi:
nezahvãlnÿst, zahvãlnÿst.
Glavnina je rije~i s dugim silaznim naglaskom na osnovi stranoga, primarno romanskoga podrijetla, dok je zavinuti naglasak na osnovi, izuzev kada je podrijetlom od starih dezoksitoneza, mahom pozicijski uvjetovan.
U ovaj naglasni tip ulaze i sve novije primljenice koje u grobni~ki govor ulaze iz suvremenoga standardnoga hrvatskog jezika. Pritom se misli na rije~i stranoga podrijetla, bez obzira na to jesu li to op}eprihva}eni internacionalizmi (adaptâcija, Årheolôgija, balerîna, duplikât, egzistäncija, ekonômija, ænklâva, fÅlsifikât, fÅntâzija, gravitâcija, hêlÆj, Ændividuålac, kalændâr, kÅrdiolôg, metabolïzÅm, mïkrofÿn, novicijât, oscilâcija, ozôn, sÅlmonçla, skçnær) ili primljenice novijega datuma (frändica, büldær, fîlm i sl.) ili kakva novotvorenica u sustavu tipa tipkõvnica i sl. Manji dio tih
80
leksema ima u grobni~kome govoru istozna~nice iz primarnoga sloja (npr. advæntïst i sobëtÅr) ili pak istozna~ne izraze ili sintagme (adaptâcija i prilagodït se). Ve}i ih se dio odnosi na civilizacijske pojmove koji su preuzeti zajedno s izvanjezi~nom realno{}u koju imenuju. Svima je, bez obzira na podrijetlo, zajedni~ko to {to su pro{li proces naglasne adaptacije i u sustav su grobni~koga govora potpuno adaptirani. injenica je da su uvijek dijelom a naglasnoga tipa i time se razlikuju od starijih primljenica, koje su bile i dijelom b tipa (ÿltâr, duplîr).
ab) s razli~itim naglascima na osnovi
Uslijed razli~itih slogovnih granica i slogovne strukture oblika unutar paradigmi, doga|aju se naglasne promjene na povr{inskoj razini koje rezultiraju pojavom razli~itih, sekundarnih naglasaka u razli~itim oblicima iste rije~i. Dominantan je razlog promjene tipa naglaska duljenje u slogu zatvorenu sonantom.
(m. r., obrazac a)1. å naglasak u N(A) jd. na osnovi s nepostojanim a, ã naglasak u ostalim kra}im oblicima zbog zatvorenosti sloga sonantom, kao u primjeru Njd. pozïmak : Gjd. pozümka:
bånak, barïlac, fånat, grÇnat, hrtïnac, jånjac, jårac, Jelçnac, kolårac/korålac, lånac, måra~, mÇlac, ocvïrak, pålac, pijånac, podgorçlac/pogorçlac, prezïmak, pÇnat, Ri~ïnac, skrivålac, sëlad/{ëlad, {kçrac, tånac, umçjak.
1.1. sa zanaglasnom duljinom na osnovi u N(A)jd., kao u primjeru Njd. ~åvÅl : Gjd. ~ãvla.
1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. ¤torak: Gjd. ¤tõrka:
f¤ndamçnat, gÅrdçlac, nÅråmak, pÿndïjak, pÿtëmak, prÆsÇnac, rÅmpïnac, ¤bërak.
2. â naglasak na osnovi u N(A)jd., a å naglasak u ostalim oblicima, kao u primjeru Njd. sîr : Gjd. sïra:
aprîl/aprîj, bocêl, Bôg, br{jân, câr, ~âj, ~obân, ~ri{pânj, dîm, dlân, frâj, fru{tânj, gospodîn, gôst, ka{têl, klasân, kostânj, krâj ’1. kraj, pokrajina;
81
2. konac’, lâv, livêl, macêl, mâj, mlâj, pasâj, petrôj, petrsîn, pinêl, plovân, râj, râm, rokêl, rûm, slôn, {estîl, {rapnêl, tamjân, tovâr, vlasân, zmâj.
Dugi silazni naglasak na osnovi u N(A)jd. rezultat je duljenja primarno kratkoga samoglasnika u slogu zatvorenu sonantom. Me|utim, isti je naglasak u primjerima Bôg i gôst etimolo{ki dugi silazni, a posljedica je kompenzacijskoga duljenja.
2.1. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. zÅkôn : Gjd. zÅkona:
bærhân, kvÅrtîl, mÅntêl, nÅbôr, nÅpôj, nÅpôn, nÅvôr, pÿvôj, prÿgôn, zÅ~în.
(obrazac c)1. â naglasak na osnovi u Njd. i Gmn., å u svim ostalim oblicima, kao u primjeru Njd. padêl : Gjd. padçlæ i ostvaraj s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. l¤mbrêl : Gjd. l¤mbrçlæ.
(obrazac d) 1. obavezna prednaglasna duljina i â naglasak na posljednjem samoglasniku osnove u NAjd. te prednaglasna duljina i å naglasak na posljednjem samoglasniku osnove u ostalim oblicima, kao u primjeru Njd. d¤`nôst : Gjd. d¤`nosti:
lænôst, jÅkôst, j¤bâv, nÅrâv, vrÆdnôst.
NAGLASNI TIP b
^ine ga imenice koje su u praslavenskome jeziku imale naglasak na nastavku. U suvremenom je grobni~kome govoru do pomaka staroga mjesta naglaska do{lo samo u oblicima u kojima je silina s do~etnoga, naknadno reducirana poluglasa pomaknuta regresivno na osnovu.
ba) (m. r., obrazac a)
jd. mn.N G D A V L I N G D A V L I
82
+ - - +(-) - - - - +/- - - - +/- +/-
1. å naglasak na jedinom ili do~etnom samoglasniku osnove u N(A)Vjd. te na nastavku u GDLjd. i NAVmn., â naglasak na nastavku u Ijd. i DImn. U GLmn. ostvaruju se dubletni oblici: 1. â naglasak na nastavku, 2. å naglasak na do~etnom ili jedinom samoglasniku osnove i zanaglasna duljina na nastavku, kao u primjeru Njd. petçh : Gjd. petehå, GLmn. petehîh/petçhÆh:
båk, båt, blçk, bëb, bobåk, cëk, ~etrtåk, ~r~åk, då`, dovåc, drçk, glëg, g›m, grëb, grëf, hrbåt, klubåk, kosåc, kë{, kotåc, lovåc, ocåt, otåc, otrëk, pås, pçk, plçh, pëd, pëp, pëst, rëb, sasåc, sopåc, st›mac, svedëk, {kropåc, {pçh, trdåc, t›n, v›h, `ivët.
1.1. å naglasak na nastavku u GD(A)VLjd. i NAVImn., â naglasak na jedinom ili do~etnom samoglasniku osnove u N(A)jd. te na nastavku u Ijd. i Dmn. U GLmn. ostvaruju se dubletni oblici: 1. â naglasak na nastavku, 2. å naglasak na do~etnom ili jedinom samoglasniku osnove i zanaglasna duljina na nastavku, kao u primjeru Njd. krôv : Gjd. krovå : GLmn. krovîh/krovÆh:
bôr, brôj, cesân/cesânj, ~e{âj, dvôr, kabâl, kônj, kotâl, ogânj, osâl, pakâl, papâr, posâl, postôl, samânj, sân, stabâr, stôl, strôj, tapâj, topôl, vahâj, Vazâm, vôl.
1.1.1. s prednaglasnom duljinom u slogu zatvorenu sonantom u svim oblicima u kojima je naglasak na nastavku, odnosno u osnovi kojih nema nepostojanoga samoglasnika. Na samoglasniku osnove inovativnije dublete GLmn. ostvaruje se ã naglasak zbog zatvorenosti sloga sonantom, kao u primjeru Njd. dolåc : Gjd. dÿlcå : GLmn. dÿlcîh/dõlcÆh:
boråc, kolåc, konåc, lonåc, solåc, st›mac, {enåc, taulåc, telåc, tobolåc, zvonåc.
1.1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. pætåk : Gjd. pætkå : GLmn. pætkîh/pêtkÆh:
83
bÅbåc, bÅtåk, bÅzåk, bÆjåc, brg¤jåc, brÆ`åc, cvÆtåk, ~È~åk, jedÆnåc, j¤nåc, klÅnåc/klÅnjåc, kvÅ~åk, lækåc, mÅ~åk, oræbåc, pÅpåk, pæsåk, pÆsåk, prÅjåk, prÅsåc, r¤båc, sÅmåc, sm¤}åk, s¤dåc, {}¤råk, {Æpåk, {k¤jåc, {¤jåk, tÅråc, t¤låc, vÆsåk, vr¤tåk, `Ågåc/`Ægåc, `Ålåc, `drÆbåc, `Ætåk, `Ævåc, `lÆbåc.
1.2. prednaglasna duljina na osnovi i å naglasak na nastavku u GD(A)VLjd. i NAVImn., â naglasak na jedinom ili do~etnom samo-glasniku osnove u N(A)jd. i, uz prednaglasnu duljinu, na nastavku u Ijd. i Dmn. U GLmn. ostvaruju se dubletni oblici: 1. prednaglasna duljina na do~etnom samoglasniku osnove i â naglasak na nastavku, 2. â naglasak na do~etnom samoglasniku osnove i zanaglasna duljina na nastavku, kao u primjeru Njd. zidâr : Gjd. zidÅrå : GLmn. zidÅrîh/zidârÆh:
apotekâr/aputekâr, babûj, bakalâr, bân, bekâr, bocûn, bogatûn, bojûh, bokûn, brijâ~, ~uvâr, dêl, dinâr, drmûn, duplêr, du`nîk, d’âk, gospodâr, grîh, grûh, hrâst, jahâ~, jarûh, junâk, kanâl, katâr, kjesâr, kjû~, kjûn, klobûk, ko~ûn, koko{âr, kolâ~, kosîr, ko{}êh, kovâ~, kra~ûn, krâj ’kralj’, krî`, lugâr, makarûn, matafûn, mejâ{, mesâr, metûj, mihûr, of~âr, oficijâl, oficîr, opasâ~, op}inâr, orâ~, o{târ, peverûn, pirûn, pisâr, pitûr, popi~âk, postolâr, pra{}âr, pr`ûn, pû`, sajâ~, sapûn, sinjâl, slavûj, slipî}, srnjâk, stanâr, stra`âr, {}âp, {ofêr, te`âk, timûn, vesejâk, veterinâr, vîr, vi{}ûn, zlatâr, zubâr, `îr, `mûj, `ûj, `ûr.
1.2.1. s jednom ili dvjema prednaglasnim duljinama na osnovi u slogu zatvorenu sonantom u svim oblicima, kao u primjeru Njd. kÿmpîr : Gjd. kÿmpÆrå : GLmn. kÿmpÆrîh/kÿmpîrÆh:
Årmâr, Årmonikâ{, bÅnkâr, bÿlnîk, bÿmbÅrdêr, b¤mbâk, hÅjdûk,
7 Razli~ita su tuma~enja dvojnih oblika u LImn., od onih prema kojima je naglasak na osnovi relikt praslavenskoga pomaka koji zahva}a sve oblike mno`ine, a zapo~inje pomakom u Lmn., preko onih koji ga tuma~e analogijom prema istoj dvojnosti u imenica m. r. b tipa (Stang 1965: 82-83), do onih koji ga interpretiraju suvremenim fonolo{kim teorijama tvrde}i da se radi o «nemetri~nim» nastavcima, odnosno onima kojima ne mo`e biti pridru`en H ton (Langston 2006: 163).
84
hÅrtûn, kÅntîr, kÅntûn, kÅntûr, kÅrbûn, kolÿmbâr, kÿnduhtêr, kÿrbâ~, kÿrdûn, k¤rbê{, kvÆntâl, lÅncûn, mÆr~în, ÿltâr, pÅjdâ{, palæntâr, pÿrtûn, skÅndâl, sÿlnjâk, vÿjnîk, zvÿjnîk.
bb) (s. r., obrazac a)
jd. mn.N G D A V L I N G D A V L I
- - - - - - - - + - - - -/+ -/+
1.1. å naglasak na nastavku u NGDAVL jd. i u NAVmn., â naglasak na nastavku u Ijd. i Dmn. te na jedinom ili do~etnom samoglasniku osnove u Gmn. U LImn. zabilje`ene su dublete s å naglaskom na osnovi i na nastavku, kao u primjeru Njd. selo : Nmn. selå : Lmn. selîh/sçlÆh : Imn. selï/sçli:7
bokç, borë, ~elë, dite{cç, dnë, drvë, kafç, kilë, lagabë/lavabë, perë, provrslë, selacç, sihë, slebrë, staklë, tlë, zlë.
1.2. prednaglasna duljina na osnovi i å naglasak na nastavku u NGDAVLjd. i u NAVmn., prednaglasna duljina na osnovi i â naglasak na nastavku u Ijd. i Dmn., isti naglasak na osnovi u Gmn. U LImn. zabilje`ene su dublete s â naglaskom na osnovi i na nastavku, kao u primjeru Njd. krÆlo : Nmn. krÆlå : Lmn. krÆlîh/krîlÆh : Imn krÆlï/krîli:
dæblë, dlætë, drÆfcç, jÅpnë, læglë, lÆcç, mlÆkë, njÅzlë, pÆsmë, prÅvë, raspælë, sædlë, stÅblë, s¤knë, tr¤plë, vÆnë.
bc) (obrazac b)
1. â naglasak na samoglasniku nastavka u svim oblicima, kao u primjeru Njd. kosjî : Gjd. kosjâ : Nmn. kosjâ:
no`jî, sto`jî, {trocjî, zno`jî.
85
bd) (obrazac c)
1. å naglasak na osnovi u Vjd. i mn., u NDALjd. i NALImn. na nastavku, â naglasak na osnovi u Gmn. te na nastavku u GIjd. i Dmn., kao u primjeru Njd. `enå : Ajd. `enÇ:
bedasto}å, gorå, grdobå, hudobå, kozå, lipotå, morå, roså, rugobå, samo}å, skupo}å, slobodå, sovå, sramotå, suholå, te{ko}å, zlo~esto}å, zorå, `ejå.
1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima i â naglaskom u Vjd. i mn. na mjestu na kojemu se u drugim oblicima ostvaruje prednaglasna duljina, kao u primjeru Njd. zvæzdå : Ajd. zvæzdÇ:
gÆstå/gjÆstå, hvÅlå, k¤må, lÅzå, lÆhå, l¤kå, m¤kå, nesnÅgå, sÅlå, sl¤gå, snÅgå, svÆ}å, svÆlå, {Ålå, trÅvå, vÆlå, `læzdå.
NAGLASNI TIP c
U paradigmi imenica koje ~ine ovaj naglasni tip potvr|uju se oblici sa silinom na osnovi i oni sa silinom na nastavku. Zbog razli~itih se tipova alternacija ne mo`e izvesti jedan zajedni~ki naglasni profil, kako je to bilo u naglasnoga tipa a, ve} se profiliraju tri razli~ita naglasna tipa ovisna o rodu imenice.
ca) (m. r., obrazac a)
jd. mn.N G D A V L I N G D A V L I
+ + + + + - + + +/- + + + +/- +
1. å naglasak na prvome samoglasniku osnove i zanaglasna duljina na do~etnom samoglasniku osnove u svim oblicima izuzev
86
Ljd. u kojemu se ostvaruje prednaglasna duljina na do~etnom samoglasniku osnove i å naglasak na nastavku. U GLmn. ostvaruju se dubletni oblici: 1. å naglasak na prvome samoglasniku osnove i zanaglasna duljina na posljednjem samoglasniku osnove, 2. prednaglasna duljina na posljednjem samoglasniku osnove i â naglasak na nastavku, kao u primjeru Njd. kåmÆk : Ljd. kamÆkÇ : GLmn. kåmÆkÆh/kamÆkîh:
gël¤b, GrëbnÆk, kåp¤z, këmÅd, kërÅk, lï{Åj, lëkÿt, lëpÆ`, mïsæc, plåmÆk, ëblÅk.
Jedini je primjer s prvim dugim samoglasnikom osnove toponim CärnÆk, lokativ jednine kojega glasi CærnÆkÇ, a taj je dugi slog uvjetovan pozicijski jer je u slogu zatvorenu sonantom.
2.1. å naglasak na osnovi u GD(A)VIjd. i NDAVImn., isti naglasak na nastavku u Ljd., â naglasak na osnovi u N(A)jd. U GLmn. ostvaruju se dubletni oblici: 1. å naglasak na osnovi i zanaglasna duljina na nastavku, 2. â naglasak na nastavku, kao u primjeru Njd. brôd : Ljd. brodÇ : GLmn. brodÆh/brodîh:
bôk, hôd, lêd, mêd, môst, mêl, nôs, plôd, pôt, rôd, rôg, smôk, stôg, vôz.
2.2. prednaglasna duljina na osnovi i å naglasak na nastavku s u Ljd., â naglasak na osnovi u ostalim oblicima jednine i u NDAVImn. U GLmn. ostvaruju se dubletni oblici: 1. prednaglasna duljina na osnovi i å naglasak na nastavku, 2. â naglasak na osnovi i zanaglasna duljina na nastavku, kao u primjeru Njd. grâd : Ljd. grÅdÇ : GLmn. grÅdîh/grâdÆh:
brîg, brûs, cvêt, dâr, dîh, cûr, ~rîp, dân, glâs, hlâd, jâz, kjêk, klâs, knjâk, krâk, krûg, lês, lîst, lûg, mâh, mîh, mîr, pâr, pâs, pîr, plân, prâh, rêd, rîz, slâk, slûh, snîg, srâb, stân, stûp, tlâk, trâg, vâ`, vêz, vîd, vlâs, vrâg, vrât, zîd, zrâk, zûb.
Iz semanti~ke je analize jednoslo`nih imenica razvidno da sve
8 K. Langston bilje`i za govor Dra`ica ostvaraj jezerå (2006: 169). Da se ne radi o sustavnoj pojavi svjedo~i i od istoga govornika dobiven podatak slëva (2006: 179), a ne slovå.
87
ozna~avaju {to ne`ivo, dok su imenice tipa sîn, mû`, jê`, vûk, zêc i sl. ~injenicom a naglasnoga tipa jer imaju sustavno mjesto naglaska na osnovi. Te je tendencija paradigmatskoga ujedna~avanja sve prisutnija i u svih imenica m. r. c tipa, pa }e kroz odre|eno vrijeme one prije}i u tip a kako je ve} sada u ve}ini sjeverozapadnih ~akavskih govora (Zub~i} 2006: 203-211).
cb (s. r., obrazac a)
1. Imenice tipa jçzero, lçbro, slëvo, mçsto, z›calo dijelom su naglasnoga tipa c jer su one u mno`ini imale silinu na nastavku (Njd. jçzero : Nmn. jezerå). U suvremenom grobni~kome govoru8 mjesto je naglaska u oblicima jednine i mno`ine jednako i uvijek je na osnovi, kao u primjeru Njd. jçzero : Nmn. jçzera:
lçbro, slëvo, mçsto, z›calo. Znatna su i jedina sustavna odstupanja od praslavenske tipologije imenica
(Stang 1965: 84-84) u grobni~kome govoru upravo u ovih imenica koje su u jednini imale naglasak na osnovi, a u mno`ini na nastavku (*jezerå, *lebrå). U paradigmi je mno`ine silina povu~ena na osnovu zbog tendencije paradigmatskoga ujedna~avanja mjesta naglaska (prema oblicima jednine) poduprte imenicama s. r. koje pripadaju a tipu. O nestabilnome statusu ovoga tipa u grobni~kome govoru svjedo~i i imenica slebrë koja je u praslavenskome bila dijelom c tipa (*srçbro : *srebrå), a potom se priklju~ila tipu b (slebrë : slebrå). U suvremenom se govoru sve ~e{}e ~uje i slçbro : slçbra, prema a tipu.
2. Imenice srednjega roda koje su se sklanjale po n-deklinaciji imaju u jednini naglasak na prvome samoglasniku osnove dok u mno`ini supostoje dublete: starija, s å naglaskom na drugome samoglasniku osnove (Njd. vïme : Nmn. vimçna) i novija, s å na prvome samoglasniku osnove (Njd. vïme : Nmn. vïmena):
9 Navedenim su imenicama oblici mno`ine samo iznimno bilje`eni.
88
brïme, ïme, råme, sïme, slïme; vrîme.Premda zbog razli~itih rezultata u slavenskim jezicima ovim imenicama
nije lako odrediti pripadnost naglasnome tipu u praslavenskome jeziku, zbog ostvaraja sa zavinutim (ili dugim silaznim naglaskom gdje je potpuno ili djelomi~no dokinuta opreka po intonaciji) naglaskom u arhai~nim sjeverozapadnim ~akavskim govorima Novoga Vinodolskoga (brïme:brimenã), Omi{lja (råme:ramenâ/ramenå), te u creskim govorima Valuna (ïme:imenã), Orleca (vrême:vrämena/vremenã) i Ustrina (jïme:jimenã) (Zub~i} 2006: 255) mogu}e je pretpostaviti da su i u ostalim sjeverozapadnim ~akavskim govorima imenice n-deklinacije s. r. inicijalno bile dijelom c naglasnoga tipa.
3. â naglasak na osnovi u jednini i u Gmn., a ã naglasak na istome samoglasniku u mno`ini, kao u primjeru Njd. jâje : Nmn. jãja:
klü{}a, plœ}a, vrãta; blâgo, ~rîvo, drîvo, jâdro, jîdo, mêso, môre, nâdo, olîto, sêno, sûnce, têlo, têsto, tûbo, ûho, zlâto.9
Iz navedenoga je razvidna tendencija da se u imenica koje su pripadale praslavenskome c tipu i u kojih su se paradigme jednine i mno`ine me|usobno razlikovale ili mjestom ili vrstom naglaska ujedna~i mjesto naglaska. U suvremenom grobni~kom govoru sve imenice s. r. koje su bile dijelom c tipa imaju naglasak na silini u objema paradigmama i, sinkronijski gledano, dijelom su a tipa.
cc) (obrazac c)
jd. mn.N G D A V L I N G D A V L I
- - - + + - - + + - + + - -
1.1. å naglasak na prvom ili jedinom samoglasniku osnove u AVjd. i u NAVmn. te na nastavku u NDLjd. i LImn., â naglasak na nastavku u GIjd., Dmn. i na prvom ili jedinom samoglasniku
10 Imenica je r¤kå specifi~na po tome {to je u N (r¤kå), G (r¤kê), D, L (r¤kï) jednine sustavna prednaglasna duljina, dok je u Ijd. (rukûn) te u Dmn. (rukân), Lmn. (rukåh) i Imn. (rukåmi) ona pokra}ena.
89
osnove u Gmn., kao u primjeru Njd. nogå : Ajd. nogu:dicå, dobå, iglå, koko{å, koså, metlå, ofcå, vodå, zemjå.
1.2. s prednaglasnom duljinom u NGDLIjd. i DLImn., te â naglaskom na osnovi u AVjd. i NAVmn., kao u primjeru Njd. glÅvå : Ajd. glâvu:
brÅdå, d¤{å, j¤hå, krædå, pætå, pÆlå, r¤kå,10 srædå, zÆmå.U paradigmi je imenica ovoga tipa u suvremenom grobni~kom govoru
opserviran i ostvaraj s naglaskom na samoglasniku nastavka u onim oblicima u kojima je primarno na osnovi (Ajd. zemjÇ, j¤hÇ umjesto zçmju, jûhu). Takva je mijena posljedica prethodno opservirane i spomenute tendencije za paradigmatskim ujedna~avanjem mjesta naglaska prema mjestu naglaska u ve}ini oblika, u ovome slu~aju – na nastavku. Smjer ujedna~avanja poduprt je postojanjem zasebnoga naglasnog tipa imenica . r. sa stalnim mjestom naglaska na nastavku (Njd. `enå, trÅvå : Ajd. `enÇ, trÅvÇ).
cd) (obrazac d)
jd. mn.N G D A V L I N G D A V L I
+ + + + + - - + +/- - + + +/- -
1.1. å naglasak na osnovi u GDVjd. i NAVImn., isti naglasak na nastavku u Ljd., â naglasak na osnovi u NAjd. i na nastavku u Ijd. te u Dmn. U GLmn. ovjerene su dublete: 1) å naglasak na osnovi, 2) â naglasak na nastavku, kao u primjeru Njd. nô} : Gjd. no}i : Ljd. no}ï : GLmn. no}Æh/no}îh:
kôst, k‹v/k›v, mô}, pê}, sôl. U paradigmi su ovih imenica, osobito u komunikacijski frekventnijim
oblicima jednine, zabilje`ene dublete (Ljd. no}ï i në}i, Ijd.
90
no}ûn i në}¤n). One su posljedica tendencije za paradigmatskim ujedna~avanjem mjesta naglaska.
1.1.1. s å naglaskom i u NAjd. te zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove u svim oblicima i prednaglasnom duljinom na posljednjem samoglasniku osnove u Ijd. U Ljd. supostoje dublete s kratkim silaznim naglaskom na prvome samoglasniku osnove i onaj s kratkim silaznim naglaskom na nastavku, kao u primjeru Njd. spovÆd : Gjd. spovÆdi : Ljd. spovÆdï/spovÆdi:
dëbÆt, nçsvæst, nçsvÆd, ëbjÆst, påmæt, pëjÆd, pë{Åst, prï~æst, prëpÅst, såblÅst, sråmÿt, sÇhjÅd, zåpovæd.
1.1.2. sa zanaglasnom duljinom na osnovi samo u N(A)jd., kao u primjeru Njd. nçmÿ} : Gjd. nçmo}i : Ljd. nemo}ï/nçmo}i:
mlådÿst, pëgibæl/pëgibæj, pëmÿ}, pÇnomÿ}, pÇstÿ{, stårÿst, `ålÿst.
1.2. prednaglasna duljina na osnovi i å naglasak na nastavku u Ljd., â na osnovi u NGDAVjd i NDAVImn.; prednaglasna duljina na osnovi i â na nastavku u Ijd. i Dmn. U GLmn. ovjerene su dublete: 1) â naglasak na osnovi, 2) â naglasak na nastavku, kao u primjeru Njd. stvâr : Gjd. stvâri : Ljd. stvÅrï : GLmn. stvârÆh/stvÅrîh:
~âst, }ûd, kâp, kôb, lâ`, nât, mâst, pû~, strêl, vâs, vlâst, zôb, zvêr,
11 Usp. prijedlo`ne sintagme ponjåva od vÇnæ, od borï}a i jälvicæ smolå kojima se zamjenjuju gradivni pridjevi *vÇnæn i *borï}æv te *jälvi~Æn. Posvojni se pridjevi sustavno rabe samo za izricanje najbli`ih porodi~nih odnosa: måterÆn, }å}Æn, nônÆn (ali od sestrê, od bråta), te u sintagmama s osobnim imenom kojima se izra`ava pripadnost porodici, a time se otklanja potencijalna homonimija nastala u~estalo{}u istih imena, primjerice: Marïja Væntûrova, MïlÅn Cçnetÿv, Marïja Fïlipova, Mårica Bînina, [kûjerovi, Ivân Buhîn, Mãrko BînÆn, måt pokõjnÅ Slåvina i sl. Naj~e{}e se ipak posvojnost izra`ava posvojnom zamjenicom ili strukturom od + imenica u genitivu, primjerice: kïte od bÇkÅv, Stanarï} od Petrå pokõjnÿga otåc, târ od sêna, këra od narãn~æ i sl. Sli~na je pojava opservirana u govoru Orbani}a kraj @minja. ″Posesivni genitiv bez prijedloga nije osobito ~est. Zamjenjuje se vrlo u~estalom konstrukcijom od + genitiv (usp. od mojega ocå måt), posvojnim pridjevima s nastavkom -ov-/-ev- i -in- (tvorenim od osobnih imena i ostalih imenica koje ozna~avaju osobe, usp. måterina sestrå, ali: za bråta od mojiä måteri).″ (prevela Sanja Zub~i}) Kalsbeek
91
mîsÅl, plîsÅn.
NAGLASNI TIPOVI PRIDJEVA
U grobni~kom je govoru po broju jedinica koje u nj ulaze najopse`niji pridjevski naglasni tip {to je naizgled u kontradikciji s ~injenicom da je u tom govoru vrlo ograni~ena uporaba pridjeva jer se posvojni i gradivni pridjevi uglavnom zamjenjuju sintagmom od + imenica u genitivu.11 Razlog je tomu {to u pridjevski naglasni tip ulazi i dio rije~i koje morfolo{ki nisu pridjevi, a to su:
• glagolski pridjevi radni i trpni - Za razliku od pridjeva i glagolskih pridjeva trpnih koji imaju cjelovitu paradigmu, glagolski pridjevi radni imaju samo oblike nominativa, te kategorije roda i broja. Glagolski se pridjevi radni izdvajaju i nepostojanjem gramati~ke kategorije odre|enosti/neodre|enosti jer su svi oblici neodre|eni. Ta je kategorija na~eta i u glagolskih pridjeva trpnih.
• svi redni brojevi te glavni brojevi jedân, jednå, jedno; dvâ, dvê; oba, obe; trî; obadvâ, obedvê zbog apsolutne istosti u distribuciji prozodema i nenagla{enih duljina. Redni brojevi imaju samo obrazac odre|enoga lika pridjeva, a navedeni glavni brojevi samo obrazac neodre|enoga lika pridjeva.
(1998: 259-260).
92
• budu}i da imaju istu vrstu i mjesto naglaska te distribuciju nenagla{enih duljina na osnovi, u naglasne tipove pridjeva ulaze i osobne zamjenice za 3. l. jd. i mn., dio upitnih i odnosnih, sve posvojne i pokazne, uklju~uju}i i pokazne zamjeni~ke pridjeve i neodre|ene zamjenice te glavni broj ~etïri i brojni pridjevi ~çtvori i pçtÿr. One se od pridjeva razlikuju samo djelomi~no zastupljeno{}u nenagla{enih duljina na nastavcima u genitivu, lokativu i instrumentalu mno`ine obrasca neodre|enoga lika pridjeva. Razli~ita }e distribucija nenagla{enih duljina na nastavku tih osnovnih jedinica unutar odgovaraju}ega pridjevskoga naglasnoga podtipa biti obilje`ena oznakom obrazac zamjenica i brojeva. Kada je u tih rije~i naglasak na nastavku, paradigma se ne razlikuje od one opisane za neodre|ene pridjeve.
Utvr|ivanje je naglasne tipologije pridjeva metodolo{ki najslo`enije zbog postojanja dvaju pridjevskih likova. Paradigme odre|enoga i neodre|enoga lika pridjeva imaju gotovo iste nastavke jer u grobni~kome govoru, kao i u nekim drugim ~akavskim govorima (Zub~i} 2004.) slabi kategorija odre|enosti/neodre|enosti na u{trb neodre|enoga lika, {to kao kona~an rezultat mo`e imati homonimiju za spre~avanje koje se koriste prozodijska sredstva.12 Premda se pri naglasnome klasificiranju pridjeva, obi~no zasebno klasificiraju pridjevi neodre|enoga (dalje NOL) i pridjevi odre|enoga lika (dalje OL) (usp. npr. Langston 2006: 174-186), u ovoj }e se studiji prikazati zajedno i to stoga {to naglasak pridjeva OL ovisi o naglasku pridjeva NOL.
Naglasna tipologija pridjeva odgovara tipologiji imenica pa se gra|a klasificira u tri naglasna tipa:
12 U grobni~kom su govoru o~uvani relikti stare, imenske paradigme pridjeva NOL u posvojnih pridjeva koji dolaze u sintagmama kojima se izra`avaju rodbinski odnosi. Tako se ovjeravaju sljede}e re~enice: Ivân Bô`Æn je do{âl. Tô j od Ivåna
93
a tip sa stalnim mjestom naglaska na osnovi,
b tip sa stalnim mjestom naglaska na nastavku,
c tip s alterniraju}im mjestom naglaska na osnovi i na nastavku.
Zbog razloga navedenih u poglavlju o naglasnim tipovima imenica, pri klasifikaciji }e se pridjeva uzimati u obzir i vrsta naglaska prema kojoj }e se tipovi dijeliti na podtipove, s time da }e se posebna pozornost posve}ivati opisu naglaska OL.
Neodre|eni lik pridjeva
jd. mu{ki rod srednji rod ‘enski rodnenagl. nagl.13 nenagl. nagl. ne-
nagl.nagl.
N -∅ -∅ -o / -e -ë / -ç -a -åG I. -oga / -ega
II. -ega
I. -ogå / - egå
II. -egå
I. -oga / -ega
II. -ega
I. -ogå / -egå
II. -egå
-æ -ê
D I. -omu / -emu
II. -emu
I. -omÇ / -emÇ
II. -emÇ
I. -omu / -emu
II. -emu
I. -omÇ / -emÇ
II. -emÇ
-ÿj -ôj
A = N (ne`ivo)
/ = G (`ivo)
= N (ne`ivo)
/ = G (`ivo)
-o / -e -ë / -ç -u -Ç
V -∅ -∅ -o / -e -ë / -ç -a = NL -ÿn / -æn
I. -omu / -emu
II. -emu
-ôn / -ên
I. -omÇ / -emÇ
II. -emÇ
-ÿn / -æn
I. -omu / -emu
II. -emu
-ôn / -ên
I. -omÇ / -emÇ
II. -emÇ
-ÿj -ôj
I -Æn -în -Æn -în -¤n -ûn
mn. mu{ki rod srednji rod ‘enski rodnenagl. nagl. nenagl. nagl. nenagl. nagl.
N -i -ï -a -å -e -ç G -Æh -ïh -Æh -ïh -Æh -ïh D -Æn -în -Æn -în -Æn -în A -i -ï -a -å -e -çV -i -ï -a -å -e -çL -Æh -ïh -Æh -ïh -Æh -ïh I -Æmi -ïmi -Æmi -ïmi -Æmi -ïmi
94
Odre|eni lik pridjeva
mu{ki rod srednji rod ‘enski rod-Æ -ÿ / - æ -Å
I. -ÿga / -ægaII. -æga
I. -ÿga / -ægaII. -æga
-æ
I. -ÿmu / -æmuII. -æmu
I. -ÿmu / -æmuII. -æmu
-ÿj
= N (ne`ivo) / = G (`ivo)
-ÿ / - æ -¤
-Æ -ÿ / - æ -ÅL -ÿn / -æn
I. -ÿmu / -æmuII. -æmu
-ÿn / -ænI. -ÿmu / -æmuII. -æmu
-ÿj
I -Æn -Æn -¤n
mu{ki rod srednji rod ‘enski rod-Æ -Å -æ-Æh -Æh -Æh-Æn -Æn -Æn
A -Æ -Å -æV -Æ -Å -æL -Æh -Æh -Æh
95
I -Æmi -Æmi -ÆmiIz navedene je tablice razvidno da pridjevi OL imaju uvijek naglasak
na osnovi, i to isti naglasak, te obvezatnu zanaglasnu duljinu na jedinom ili prvom samoglasniku nastavka.
Obrazac zamjenica i brojeva
Ovaj se obrazac odnosi na brojeve i zamjenice u obama pridjevskim likovima, OL i NOL, a od istovjetnih se paradigmi pridjeva razlikuje samo distribucijom nenagla{enih duljina u mno`ini. U ovome obrascu, nastavci su G, L, I mn. uvijek kratki, bez obzira na pridjevski lik, dok su u pridjeva oni dugi. Ovaj se obrazac odnosi na sve zamjenice i brojeve, a u klasifikaciji }e se uz njih obavezno upisati pripadnost ovome obrascu, te kategorija lika. Ako se kategorija lika ne spominje, zna~i da navedene zamjenice imaju oba lika.
m. r. s. r. ‘. r. -i -a -e
-ih -ih -ih-Æn -Æn -Æn-i -a -e-i -a -e
L -ih -ih -ih
I -imi -imi -imi
NAGLASNI TIP a
Pridjevi koji ga ~ine imaju u svim oblicima OL i NOL naglasak na jednome od samoglasnika osnove.
Uzme li se u obzir i vrsta naglaska, ovaj je tip mogu}e podijeliti u dva podtipa:
aa) s istim naglaskom na osnovi u paradigmi NOL i OL pridjeva
96
x = bilo koji od triju naglasaka, ali uvijek isti u svim oblicima
1.1. å naglasak na istome mjestu na osnovi u svim oblicima:bå~vast, -a, -o (-Æ); bçdast, -a, -o (-Æ); bë}ast, -a, -o (-Æ); brå{nast, -
a, -o, (-Æ); cëtast, -a, -o (-Æ); cvçnjast, -a, -o (-Æ); ~Çbast, -a, -o (-Æ); f›fjast, -a, -o (-Æ); krçcast, -a, -o (-Æ); krç~ast, -a, -o (-Æ); m›kast, -a, -o (-Æ); mÇtast, -a, -o (-Æ); o~ït, -a, -o (-Æ); rïcast, -a, -o (-Æ); rë{ast, -a, -o (-Æ); sït, -a, -o (-Æ); slåb, -a, -o (-Æ); srkë~ast, -a, -o (-Æ); s›past, -a, -o (-Æ); {pïkjast, -a, -o (-Æ); {tånj, -a, -e (-Æ); {tÇf, -a, -o (-Æ); {Çmast, -a, -o (-Æ); trïpast, -a, -o (-Æ); tÇbast, -a, -o (-Æ); tÇpast, -a, -o (-Æ); velïk, -a, -o; v›{ast, -a, -o (-Æ); zv›kast, -a, -o (-Æ); jçdnÅk, -a, -o (-Æ); sïg¤r, -a, -o (-Æ); bï`nÿnÆn, -a, -o; bï`nÿnotÿv, -a, -o; bogobëjÅzÅn, -a, -o (-Æ); nçzrÅ-~Ån, -a, -o (-Æ); ëpÅsÅn, -a, -o (-Æ); bo`ï}nÆ, -Å, -ÿ; bë`jÆ, -Å, -æ; crikvçnÆ, -Å, -ÿ; danå{njÆ, -Å, -æ; gospëskÆ, -Å, -ÿ; grëbni{kÆ/grëmi{kÆ, -Å, -ÿ; lçtnjÆ, -Å, -æ; prçdnjÆ, -Å, -æ; vazmçnÆ, Å, -ÿ; zådnjÆ -Å, -æ
- zïs¤l, -a, -o; zïcÆdÆl, -a, -o; razmåzÅl, -a, -o; bÇbn¤l, -a, -o
- napjÇskÅn, -a, -o; zïrizÅn, -a, -o; zïs¤t, -a, -o; zïcÆjæn, -a, -o; nagrï{pÅn, -a, -o (-Æ); pëznÅt, -a, -o (-Æ); prïpÆt, -a, -o (-Æ); rashïtÅn, -a, -o (-Æ); raskësmÅn, -a, -o (-Æ); skÇhÅn, -a, -o (-Æ); ÇdrÆt, -a, -o (-Æ)
- p›vÆ, -Å, -ÿ; drÇgÆ, -Å, -ÿ; trç}Æ, -Å, -æ/trçtÆ, -Å, -ÿ; ~et›tÆ, -Å, -ÿ; ~etïrastÿtÆ, -Å, -ÿ; sçdÅnstÿtÆ, -Å, -ÿ; ësÅnstÿtÆ, -Å, -ÿ; dçvestÿtÆ, -Å, -ÿ (OL)
- prema obrascu zamjenica i brojeva: ~etïri, ~etïre, ~etïra; ~çtvori,
97
~çtvora (NOL; samo mn.); nå{, -a, -e; vå{, -a, -e; kulïk, -a, -o; nïkulik, -a, -o; onulïk, -a, -o; ovulïk, -a, -o; tulïk, -a, -o (NOL); zamjenice nï{ i sç (samo oblik jd. s. r.); ~ïjÆ, -Å, -æ; nï~ijÆ, -Å, -æ; så~ijÆ, -Å, -æ; nïkÆ, -Å, -ÿ; såkÆ, -Å, -ÿ (OL).
1.1.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove NOL pridjeva samo u Njd. m. r.:
båkræn, båkrena, -o (-Æ); bålÅv, bålava, -o (-Æ); bï{kupÿv, bï{kupova, -o; blçsÅv, blçsava, -o (-Æ); blejÇhÅv, blejÇhava, -o (-Æ)); }çlÅv, }çlava, -o (-Æ); dlåkÅv, dlåkava, -o (-Æ); drëbÅn, drëbna, -o (-Æ); g›~Åv, g›~ava, -o (-Æ); hråpÅv, hråpava, -o (-Æ); jçtikÅv, jçtikava, -o (-Æ); kïlÅv, kïlava, -o (-Æ); krïpÅn, krïpna, -o (-Æ); lå~Ån, lå~na, -o (-Æ); låjÅv, låjava, -o (-Æ); mï}i{Ån, mï}i{na, -o (-Æ); ë~Æn, ë~ina, -o; plå}Åv, plå}ava, -o (-Æ); plïsnÆv, plïsniva, -o (-Æ); plovånÿv, plovånova, -o; podëbÅn, podëbna, -o (-Æ); pëdo~i}Åv, pëdo~i}ava, -o (-Æ); såjÅv, såjava, -o (-Æ); srï}Ån, srï}na, -o (-Æ); {çpÅv, {çpava, -o (-Æ); {kÇji~Åv, {kÇji~ava, -o (-Æ); {m›kÅv, {m›kava, -o (-Æ); tïmidÅn, tïmidna, -o (-Æ); vçsæl, vçsela, -o (-Æ); vëdÅn, vëdna, -o (-Æ); `ïvahÅn, `ïvahna, -o (-Æ); `måhÅn, `måhna, -o (-Æ); krÅjçvskÆ, prÿlçtnÆ
- kÇhÅl, kÇhala, -o; zïplakÅl, zïplakala, -o
- fïnjæn, fïnjena, -o; {vïknjæn, {vïknjena, -o; mçjæn, mçjena, -o; pokvå~æn, pokvå~ena, -o (-Æ); poplå{æn, poplå{ena, -o (-Æ); zasï~æn, zasï~ena, -o (-Æ); zïtaræn, zïtarena, -o (-Æ)
- prema obrascu zamjenica i brojeva: pçtÿr, pçtora (NOL); samo mn.); zamjenice njïhÿv, njïhova, -o; nïjedÅn, nïjedna, -o; nïkakÿv/nïkakovær, nïkakova/nïkakovera, -o; såkakÿv, såkakova, -o; nï~igÿv/nï~esÿv, nï~igova/nï~esova, -o (NOL).
1.1.2. s prednaglasnom duljinom u oblicima NOL i OL pridjeva:
kÿmplçtÅn, kÿmplçtna, -o (-Æ); prÆsçbÅn, prÆsçbna, -o (-Æ); s¤sçdÿv, s¤sçdova, -o
- pozÅkënÆl, pozÅkënila, -o
- zakÿmb›~æn, zakÿmb›~ena, -o (-Æ); oklæmbç{æn, oklæmbç{ena, -o (-Æ).
98
1.2. sa zanaglasnom duljinom na osnovi uvjetovanom pozicijskim duljenjem pred sonantom u svim oblicima NOL i OL pridjeva:
åktivÅn, åktÆvna, -o (-Æ); b›bÿj~Æv, b›bÿj~iva, o (-Æ); }åhorÅn, }åhÿrna, o (-Æ); jåhorÅn, jåhÿrna, o (-Æ); mïzerÅn, mïzærna, o (-Æ); ë~ajÅn, ë~Åjna, o (-Æ); ëdurÅn, ëd¤rna, o (-Æ); ëlovÅn, ëlÿvna, o (-Æ); ëtajÅn, ëtÅjna, o (-Æ); ëtrovÅn, ëtrÿvna, o (-Æ); zlëvojÅn, zlëvÿjna, o (-Æ); znåti`ejÅn, znåti`æjna, o (-Æ); bë}ÅrskÆ, -Å, -ÿ; måd’ÅrskÆ, -Å, -ÿ; ëp}ÆnskÆ, -Å, -ÿ.
1.3. å naglasak u Njd. m. r. NOL pridjeva; pozicijski uvjetovan ã naglasak u Njd. `. i s. r. NOL pridjeva i u svim oblicima OL pridjeva:
tånak, tãnka, -o (tãnkÆ); fålas, fãlsa, -o (fãlsÆ); dragomåjÅn, dragomãjna, -o (dragomãjnÆ); familijårÅn, familijãrna, -o (familijãrnÆ); koråjÅn, korãjna, -o (korãjnÆ); modçrÅn, modärna, -o (modärnÆ); originålÅn, originãlna, -o (originãlnÆ); zadovëjÅn, zadovõjna, -o (zadovõjnÆ)
- dobåvÅn, dobãvna, -o; nabåvÅn, nabãvna, -o; odbåvÅn, odbãvna, -o.
2. â naglasak na istome mjestu na osnovi u svim oblicima:de{perân, -a, -o (-Æ); drvên, -a, -o (-Æ); dûlast, -a, -o (-Æ); gôbast, -a, -o
(-Æ); grêz, -a, -o (-Æ); jelôz, -a, -o (-Æ); kafên, -a, -o (-Æ); kôs, -a, -o (-Æ); kurijôz, -a, -o (-Æ); lanên, -a, -o (-Æ); ma{karân, -a, -o (-Æ); mâzast, -a, -o (-Æ); môrast, -a, -o (-Æ); pegulân, -a, -o (-Æ); pôdugast, -a, -o (-Æ); tûj, -a, -e (-Æ); bâbjÆ, -Å, -æ; blî`njÆ, -Å, -æ; dêsnÆ, -Å, -ÿ; dî~jÆ, -Å, -æ; gospëskÆ, -Å, -ÿ; mî}erÆ, -Å, -ÿ; slavônskÆ, -Å, -ÿ
- sêl, sêla, sêlo; stâl, stâla, stâlo- zakopân, -a, -o (-Æ); darovân, -a, -o (-Æ); pari}ân, -a, -o (-Æ); prepiturân,
-a, -o (-Æ); zagunjân, -a, -o (-Æ); zakaronjân/zakarunjân, -a, -o (-Æ); zmr`jân, -a, -o (-Æ); zvicijân, -a, -o (-Æ)
- prema obrascu zamjenica i brojeva: küstÆ, kãstÅ, kõstÿ; onüstÆ, onãstÅ, onõstÿ; ovãstÆ/ovüstÆ, ovãstÅ, ovõstÿ; tãstÆ/tüstÆ, tãstÅ, tõstÿ (OL).
2.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove samo u Njd. m. r.:
99
betê`Ån, betê`na, -o (-Æ); dotô`Ån, dotô`na, -o (-Æ); komôdÅn, komôdna, -o (-Æ); krûpÅn, krûpna, -o (-Æ); mûtotÿv, mûtotova, -o; nônÆn/nôni~Æn, nônina/nôni~ina, -o; nônotÿv/nôni}æv, nônotova/nôni}eva, -o; okrûgÅl, okrûgla, -o (-Æ); otûjæn, otûjena, -o (-Æ); petîdÅn, petîdna, -o (-Æ); vâ`Ån, vâ`na, -o (-Æ)
- pêglÅl, pêglala, -o; kûpÅl, kûpala, -o; môrÅl, môrala, -o- pêglÅn, pêglana, -o; okûpÅn, okûpana, -o.
2.2. sa stalnom prednaglasnom duljinom:Ångôrast, -a, -o (-Æ); brÿntulôn, -a, -o (-Æ); Ænbrlân, -a, -o (-Æ);
Ænfi{ân, -a, -o (-Æ); Æn{epjân, -a, -o (-Æ); skÿnsumân/skÿnzumân, -a, -o (-Æ); {~Æn`ân, -a, -o (-Æ); {kærcôz, -a, -o (-Æ); b¤mbâ{nÆ, dÅlmatînskÆ, prÆmôrskÆ
- raskÅmpanân, -a, -o (Æ) {¤ndrân, -a, -o (-Æ); tæmperân, -a, -o (-Æ); zakÅrgân, -a, -o (-Æ).
3. ã naglasak na istome mjestu na osnovi u svim oblicima:}ãmpast, -a, -o (-Æ); grüntast, -a, -o (-Æ); kãmbast, -a, -o (-Æ); krävjast,
-a, -o (-Æ); krõmpast, -a, -o (-Æ); õtresit, -a, -o (-Æ); põnosit, -a, -o (-Æ); rãzborit, -a, -o (-Æ); {ämpjast, -a, -o (-Æ); {lãmpast, -a, -o (-Æ); OL: betõnskÆ, -Å, -ÿ; blagdãnjÆ, -Å, -æ; bosãnskÆ, -Å, -ÿ; drugã~ijÆ, -Å, -æ; glãvnÆ, -Å, -ÿ; gõrnjÆ, -Å, -æ; grãjskÆ, -Å, - ÿ; hrvãskÆ, -Å, - ÿ; jelänskÆ, -Å, - ÿ; krãvjÆ, -Å, -æ; mã~jÆ, -Å, -æ; õv~jÆ, -Å, -æ; prã{}Æ, -Å, -æ; rãnÆ, -Å, -ÿ; rü{kÆ, -Å, -ÿ; svülnÆ, -Å, -ÿ; {œmskÆ, -Å, -ÿ; {u{ã{kÆ, -Å, -ÿ; {u{njãrskÆ, -Å, -ÿ; talijãnskÆ, -Å, -ÿ; telä}Æ, -Å, -æ; vrã`jÆ, -Å, -æ; zidãrskÆ, -Å, -ÿ
- pätÆ, -Å, -ÿ; {ästÆ, -Å, -ÿ; devätÆ, -Å, -ÿ; jedanãjstÆ, -Å, -ÿ; trinãjstÆ, -Å, -ÿ; ~etrnãjstÆ, -Å, -ÿ; petnãjstÆ, -Å, -ÿ; {e{nãjstÆ, -Å, -ÿ; osavnãjstÆ, -Å, -ÿ; devetnãjstÆ, -Å, -ÿ; desätÆ, -Å, -ÿ; ~etrdesätÆ, -Å, -ÿ; {e`desätÆ, -Å, -ÿ; stõtÆ, -Å, -ÿ (OL)
Bô`ina. Rên k Ivånu Bô`inu. i sl. Apsolutno je o~uvana razlika izme|u pridjeva OL i NOL samo u N(A)jd. mu{koga roda i to u funkciji imenskoga predikata. U gradivnih pridjeva (posebno onih koji se odnose na vrstu drveta od kojega je {to napravljeno) supostoje obje pridjevske paradigme, pa je vrlo izvjesno da }e i oni u
100
- prema obrascu zamjenica i brojeva: võjkulik, -a, -o (NOL); võjkÆ, -Å, -ÿ (OL).
U ovu skupinu ulaze i pridjevi stranoga podrijetla u kojih je silina redovito u slogu zatvorenu sonantom, pa je on, osim ako nije do~etni, kako mo`e biti samo u N(A)jd., nagla{en zavinutim naglaskom. U N(A)jd. na istome je samoglasniku u do~etnome slogu dugi silazni naglasak, kao u primjeru Njd. `vêlt : Gjd. `vältoga/`vältega. Budu}i da se unutar izgovorne cjeline u kojoj taj slog vi{e nije do~etni na tom mjestu ostvaruje zavinuti naglasak,14 kao i u svim ostalim oblicima paradigme, ~inilo se opravdanim opisati ga na ovome mjestu.
de{târd, de{tãrda, -o (de{tãrdÆ); fâls, fãlsa, -o (fãlsÆ);15 prônt, prõnta, -o (prõntÆ); skâls, skãlsa, -o (skãlsÆ);16 supêrb, supärba, -o (supärbÆ); {upêrb, {upärba, -o ({upärbÆ); vêlt, välta, -o (`vältÆ); târÅn, tãrna, -o (tãrnÆ); bogohûlÅn, bogohœlna, -o (bogohœlnÆ); k¤ntênt, k¤ntänta, -o (k¤ntäntÆ).
3.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove:
alärgi~Ån, alärgi~na, -o (-Æ); bãrbÆn, bãrbina, -o; bläntÅv, bläntava, -o (-Æ); dõsadÅn, dõsadna, -o (-Æ); güngÅv, güngava, -o (-Æ); grãncjÆv, grãncjiva, -o (-Æ); mãjkÆn, mãjkina, -o; mœnjæn, mœnjena, -o (-Æ); päntÅv, päntava, -o (-Æ); rãsipÅn, rãsipna, -o (-Æ); {plãntÅv, {plãntava, -o (-Æ); zvün~æn, zvün~ena, -o (-Æ)
- njœrgÅl, njœrgala, njœrgalo- poblãjhÅn, poblãjhana, -o (-Æ); razdüjæn, razdüjena, -o (-Æ); rascüpÅn,
rascüpana, -o (-Æ); dosägnjæn, dosägnjena, -o (-Æ); prismœjæn, prismœjena, -o (prismœjenÆ)
- prema obrascu zamjenica i brojeva: võj~igÿv, võj~igova, -o; võjkakÿv, võjkakova, -o (NOL).
3.1.1. sa zanaglasnom duljinom i u Njd. `. i s. r. NOL pridjeva te u oblicima OL pridjeva:
kœlturÅn, kœlt¤rna, -o (-Æ); õkorÅn, õkÿrna, -o (-Æ); prõzirÅn, prõzÆrna, -o (-Æ); rãzumÅn, rãz¤mna, -o (-Æ); betõnskÆ, dÅlmatünskÆ, grãjskÆ, mãr~enÆ i sl.
101
- dvästÿtÆ, -Å, -ÿ; trüstÿtÆ, -Å, -ÿ; pästÿtÆ, -Å, -ÿ; {ästÿtÆ, -Å, -ÿ (OL).
ab) s p r i m a r n o k r a t k i m s i l a z n i m n a g l a s k o m n a o s n o v i u p a r a d i g m i NOL i dugim silaznim na osnovi OL pridjeva
x = å
y = metatonijski â
1. å naglasak u NOL, a metatonijski â naglasak u OL pridjeva:bogåt, -a, -o (bogâtÆ); bodjåt, -a, -o (bodjâtÆ); bradåt, -a, -o (bradâtÆ);
drït, -a, -o (drîtÆ); dÇg, -a, -o (dûgÆ); cicåt, -a, -o (cicâtÆ); ~itovåt, -a, -o (~itovâtÆ); ~rivåt, -a, -o (~rivâtÆ); domi{jåt, -a, -o (domi{jâtÆ); glavåt, -a, -o (glavâtÆ); kamenït, -a, -o (kamenîtÆ); kosmåt, -a, -o (kosmåtÆ); mesnåt, -a, -o (mesnâtÆ); o~ït, -a, -o (o~îtÆ); ple}åt, -a, -o (ple}âtÆ); plehnåt, -a, -o (plehnâtÆ); plosnåt, -a, -o (plosnâtÆ); pokrovåt, -a, -o (pokrovâtÆ); repåt, -a, -o (repâtÆ); ritåt, -a, -o (ritâtÆ); rogåt, -a, -o (rogâtÆ); {krbåt, -a, -o ({krbâtÆ); {u{njevåt, -a, -o ({u{njevâtÆ); trbuhåt, -a, -o (trbuhâtÆ); uhåt, -a, -o (uhâtÆ); vlasåt, -a, -o (vlasâtÆ); zubåt, -a, -o (zubâtÆ).
1.1. sa zanaglasnom duljinom u Njd. m. r.:dÇpÅl, dÇpla, -o (dûplÆ); bezobråzÅn, bezobråzna, -o (bezobrâznÆ);
drobnjåhÅn, drobnjåhna, -o (drobnjâhnÆ); korïsÅn, korïsna, -o (korîsnÆ); på}Ån, på}na, -o (pâ}nÆ); pobë`Ån, pobë`na, -o (pobô`nÆ); porçdÅn, porçdna, -o (porêdnÆ); potrïbÅn, potrïbna, -o (potrîbnÆ); siromå{Ån, siro-må{na, -o (siromâ{nÆ); sk›bÅn, sk›bna, -o (sk‹bnÆ); {tÇfÅn, {tÇfna, -o ({tûfnÆ); zimogrëzÅn, zimogrëzna, -o (zimogrôznÆ); `elçzÅn, `elçzna, -o (`elêznÆ)
102
- zïpijæn, zïpijena, -o (zipijênÆ).
1.2. s â naglaskom u Njd. NOL m. r.:blebetjîv, blebetjïva, -o (blebetjîvÆ); bli{}îv, bli{}ïva, -o (bli{}îvÆ); brtoglâv,
brtoglåva, -o (brtoglâvÆ); bu{jîv, bu{jïva, -o (bu{jîvÆ); debêl, debçla, -o (debêlÆ); stâr, ståra, -o (stârÆ); de{petjîv, de{petjïva, -o (de{petjîvÆ); dof~êv, dof~çva, -o; gotôv, gotëva, -o (gotôvÆ); jadjîv, jadjïva, -o (jadjîvÆ); jelôv, jelëva, -o; kradjîv, kradjïva, -o (kradjîvÆ); la`jîv, la`jïva, -o (la`jîvÆ); milostîv, milostïva, -o (milostîvÆ); of~arôv, of~arëva, -o; paprên, paprçna, -o (paprênÆ); pijân, pijåna, -o (pijânÆ); rijâv, rijåva, -o (rijâvÆ); smrdjîv, smrdjïva, -o (smrdjîvÆ); stanarôv, stanarëva, -o; {egâv, {egåva, -o ({egâvÆ); trdoglâv, trdoglåva, -o (trdoglâvÆ); vrêl, vrçla, -o (vrêlÆ)
- kopâl, kopåla, -o; grêl, grçla, -o; zelenêl, zelençla, -o; molîl, molïla, -o; drobîl, drobïla, -o; imêl, imçla, -o; kupovâl, kupovåla, -o
- prema obrascu zamjenica i brojeva: ~igôv/~esôv, ~igëva/~esëva, -o; nï~igÿv/nï~esÿv, nï~igova/nï~esova, -o; njegôv, njegëva, -o; kakôv, kakëva, -o; onakôv, onakëva, -o; ovakôv, ovakëva, -o; evakôv, evakëva, -o; takôv, takëva, -o (NOL).
1.2.1. s jednom ili dvjema prednaglasnim duljinama:~Åm`jîv, ~Åm`jïva, -o (~Åm`jîvÆ); frÅncuzjîv, frÅncuzjïva, -o (frÅncuzjîvÆ);
kÿn~ên, kÿn~çna, -o (kÿn~ênÆ); {tæntjîv, {tæntjïva, -o ({tæntjîvÆ); ¤r}îv, ¤r}ïva, -o (¤r}îvÆ); zÅbjîv, zÅbjïva, -o (zÅbjîvÆ)
- kÅntâl, kÅntåla, -o; dÆvêl, dÆvçla, -o; tr¤mbetâl; tr¤mbetåla, -o; oslÆpêl, oslÆpçla, -o; m¤~âl, m¤~åla, -o; bÆ`âl, bÆ`åla, -o; dÆlîl, dÆlïla, -o; cÆpâl, cÆpåla, -o; b¤nkÅrîl, b¤nkÅrïla, -o; pari}ævâl, pari}ævåla, -o.
Pridjevi ab) podtipa imaju u svim oblicima svih triju rodova pridje-va (OL) na osnovi dugi silazni naglasak metatonijskoga podrijetla.
skoro vrijeme u potpunosti preuzeti paradigmu OL pridjeva. Govornici ovjeravaju obje re~enice: Tô j pikåbit od bÇkova drvå. i Tô j pikåbit od bÇkovoga/bÇkovega drvå. Stariji govornici ~e{}e rabe NO. To {to se morfolo{ki paradigma NOL od paradigme OL razlikuje samo nastavkom N(A)jd. mu{koga roda (neodre|eni lik /∅/, odre|eni lik /i/) ne zna~i da se gubi kategorija pridjevskoga lika ve} da je nestalo razlike u morfemima. injenica je me|utim da mla|e generacije govornika
103
NAGLASNI TIP b
Pridjevi koje ga ~ine imali su u svim oblicima OL i NOL pridjeva naglasak na nastavku. Pomak siline na osnovu uvjetovan je redukcijom nagla{enoga poluglasa (NOL visokÜ : visokå : visokë) ili metataksom (OL visokî ). Pri tom se pomaku dugoga naglaska na kratku penultimu na novome mjestu o~ekuje kratki silazni naglasak kako je primjerice u govoru Vrgade (visoky′i > visoki′i > visokî > visëkÆ). Me|utim, u grobni~kom se govoru, ali i nekolicini ostalih sjeverozapadnih ~akavskih govora17 na novome se mjestu u OL ostvaruje metatonijski dugi silazni naglasak, tipa visôkÆ. Dugi silazni naglasak na prvome ili jedinome samoglasniku nastavka u grobni~kom je govoru potvr|en samo u pridjeva mrtvî18 i mu{kî19 s time da oba imaju status poimeni~enoga pridjeva u zna~enju ’mrtvac’ (Stê mrtvôga/mrtvêga prekrÆ`ïli?) i ’mu{karac’ (Da ne bï{ {lå z mu{kîn!).
s .
‘ .
x = åy = metatonijski â
1. å naglasak na osnovi NOL pridjeva u Njd. m. r.; å naglasak na nastavku NOL pridjeva u Njd. ‘. i. s. r., te metatonijski â naglasak na posljednjem samoglasniku osnove u OL pridjeva:
dubëk, dubokå, dubokë (dubôkÆ); {irëk, {irokå, {irokë ({irôkÆ); visëk, visokå, visokë (visôkÆ); `estëk, `estokå, `estokë (`estôkÆ); dëbÅr, dobrå, dobrë (dôbrÆ).
104
1.1. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima NOL i OL pridjeva, uklju~uju}i i dvoslo`ne pridjeve u OL kojih je silina na tom dugom samoglasniku osnove:
d¤mbëk, d¤mbokå, d¤mbokë (d¤mbôkÆ); krÅtåk, krÅtkå, krÅtkë (krâtkÆ); plÆtåk, plÆtkå, plÆtkë (plîtkÆ); rædåk, rætkå, rætkë (rêtkÆ).
2. â naglasak na osnovi u Njd. m. r. NOL te u OL pridjeva, a å naglasak na nastavku u Njd. ‘. i s. r. NOL pridjeva
~rjên, ~rjenå, ~rjenë (~rjênÆ); mezdrên, mezdrenå, mezdrenë (mezdrênÆ); po{tên, po{tenå, po{tenë (po{tênÆ); sanên, sanenå, sanenë (sanênÆ); slebrên, slebrenå, slebrenë (slebrênÆ); spastên, spastenå, spastenë (spastênÆ); staklên, staklenå, staklenë (staklênÆ); studên, studenå, studenë (studênÆ); suknên, suknenå, suknenë (suknênÆ); takmên, takmenå, takmenë (takmênÆ); testên, testenå, testenë (testênÆ); zelên, zelenå, zelenë (zelênÆ); zemjên, zemjenå, zemjenë (zemjênÆ)
- zabijên, zabijenå, zabijenë; pometên, pometenå, pometenë; razlivên, razlivenå, razlivenë; previjên, previjenå, previjenë; pe~ên, pe~enå, pe~enë (pe~ênÆ); oskubên, oskubenå, oskubenë (oskubênÆ); raskubên, raskubenå, raskubenë (raskubênÆ); sokrivên, sokrivenå, sokrivenë (sokrivênÆ); za{ivên, za{ivenå, za{ivenë (za{ivênÆ)
- prema obrascu zamjenica i brojeva: môj, mojå, mojç; svôj, svojå, svojç; tvôj, tvojå, tvojç; ôn, onå, onë; jedân, jednå, jednë (NOL).
2.1. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima NOL pridjeva i â naglaskom na mjestu prednaglasne duljine u svim oblicima OL pridjeva:
b¤dân, b¤dnå, b¤dnë (bûdnÆ); bl¤dân, bl¤dnå, bl¤dnë (blûdnÆ); d¤`ân, d¤`nå, d¤`në (dû`nÆ); mÈtâv, mÈtvå, mÈtvë (m‹tvÆ); nÅgâl, nÅglå, nÅglë (nâglÆ); prÅzân, prÅznå, prÅznë (prâznÆ); rÅhâl, rÅhlå, rÅhlë (râhlÆ); smÆ{ân, smÆ{nå, smÆ{në (smî{nÆ); træzân, træznå, træznë
105
(trêznÆ); tr¤dân, tr¤dnå, tr¤dnë (trûdnÆ); vrÆdân, vrÆdnå, vrÆdnë (vrîdnÆ).
NAGLASNI TIP c
^injenica su ovoga naglasnoga tipa oni pridjevi NOL koji u Njd. m. i s. r. imaju naglasak na osnovi, a u Njd. `. r. naglasak na nastavku. Usprkos razlikama u N, u svim je ostalim oblicima jednine svih triju rodova, izuzev onih koji su oblikom jednaki Njd. m. i s. r., naglasak na jedinom ili posljednjem samoglasniku nastavka. Razli~iti se pridjevi svih triju rodova NOL koji ulaze u ovaj tip me|usobno razlikuju po mjestu naglaska u mno`inskim oblicima. Tako su ovjereni oni sa sustavnim naglaskom na nastavku u svim oblicima svih triju rodova, primjerice dubokï, dubokå, dubokç prema dubëk; oni u kojima je silina u svim oblicima na osnovi tipa slåtki, slåtka, slåtke prema slådak, i na koncu oni u kojih je silina pomaknuta na samoglasnik osnove samo u oblicima nominativa i onima koji su mu oblikom jednaki, dok je u ostalim oblicima silina na nastavku. Ishodi{ni je i najstariji vjerojatno onaj sa silinom na nastavku u svim oblicima mno`ine svih triju rodova, a druge su dvije realizacije rezultat kasnijega razvoja i tendencije ujedna~avanja mjesta naglaska na osnovi. S obzirom na to da isti govornik ne rabi uvijek istu realizaciju mno`inskih oblika NOL ili je pak evidentna razlika u njihovoj uporabi prema generacijama govornika, njihovoj jezi~noj svijesti, a nerijetko i o stupnju emocionalne obojenosti diskursa, ovdje se ne}e posebno bilje`iti Nmn.
Pridjevi s dugom osnovom imaju u Njd. m. i s. r. dugi silazni naglasak, a u svim ostalim oblicima paradigme NOL svih triju rodova, uklju~uju}i i Njd. `. r. imaju na tom mjestu obvezatnu prednaglasnu duljinu.
s . r.
106
‘. r.
1. å naglasak na prvome ili jedinome samoglasniku osnove NOL pridjeva m. i s. r. jd. i svih oblika OL; isti naglasak, ali na nastavku NOL pridjeva ‘. r.:
~ïst, ~istå, ~ïsto (~ïstÆ); drç{t, dre{tå, drç{to (drç{tÆ); g›d, grdå, g›do (g›dÆ); {k›t, {krtå, {k›to ({k›tÆ); frï`ak, fri{kå, frï{ko (frï{kÆ); mçkak, mehkå, mçhko (mçhkÆ); tç`ak, te{kå, tç{ko (tç{kÆ); Çzak, uskå, Çsko (ÇskÆ); `Çhak/`Ç{ak, `uhkå/`u{kå, `Çhko/`Çkak (`ÇhkÆ/`Ç{kÆ); slådak, slatkå, slåtko (slåtkÆ); glådak, glatkå, glåtko (glåtkÆ); lågak, lahkå, låhko (låhkÆ); krïpak, kripkå, krïpko (krïpkÆ)
- ëprt, oprtå, ëprto; zåprt, zaprtå, zåprto
- prema obrascu zamjenica i brojeva: ~å /~â; vås, så, së (NOL).
1.1. sa zanaglasnom duljinom u Njd. m. r.:
bïstÅr, bistrå, bïstro (bïstrÆ); blåtÅn, blatnå, blåtno (blåtnÆ); mëkÅr, mokrå, mëkro (mëkrÆ); m›zÅl, mrzlå, m›zlo (m›zlÆ); tçpÅl, teplå, tçplo (tçplÆ); ëhÿl, oholå, ëholo (ëholÆ); ë{tÅr, o{trå, ë{tro (ë{trÆ); pëtÅn, potnå, pëtno (pëtnÆ).
1.2. s ã naglaskom u nagla{enome slogu zatvorenu sonantom i pred-naglasnom duljinom u nenagla{enome slogu zatvorenu sonantom:
gërak, gÿrkå, gõrko (gõrkÆ); {përak, {pÿrkå, {põrko ({põrkÆ); sïlÅn,
grobni~koga govora sve vi{e zanemaruju tu finu semanti~ko-naglasnu razliku i da }e u skoro vrijeme prevladati naglasni i sklonidbeni tip OL pridjeva.
107
sÆlnå, sülno (sülnÆ).
2. â naglasak na osnovi u Njd. m. i s. r. OL pridjeva te u svim oblicima NOL pridjeva; u Njd. NOL pridjeva ‘. r. ostvaruje se å naglasak na nastavku i prednaglasna duljina na osnovi:
bêl, bælå, bêlo (bêlÆ); blâg, blÅgå, blâgo (blâgÆ); blêd, blædå, blêdo (blêdÆ); cêl, cælå, cêlo (cêlÆ); cên, cænå, cêno (cênÆ); }âr, }Årå, }âro (}ârÆ); dîv, dÆvå, dîvo (dîvÆ); drâg, drÅgå, drâgo (drâgÆ); fîn, fÆnå, fîno (fînÆ); glûh, gl¤hå, glûho (glûhÆ); gnjîl, gnjÆlå, gnjîlo (gnjîlÆ); g‹d, gÈdå, g‹do (g‹dÆ);20 gûst, g¤stå, gûsto (gûstÆ); hûd, h¤då, hûdo (hûdÆ); hvân, hvÅnå, hvâno (hvânÆ); jâk, jÅkå, jâko (jâkÆ); jût, j¤tå, jûto (jûtÆ); krîv, krÆvå, krîvo (krîvÆ); krût, kr¤tå, krûto (krûtÆ); lên, lænå, lêno (lênÆ); lîp, lÆpå, lîpo (lîpÆ); lûd, l¤då, lûdo (lûdÆ); mlâd, mlÅdå, mlâdo (mlâdÆ); nâg, nÅgå, nâgo (nâgÆ); sâm, sÅmå, sâmo (sâmÆ); sîv, sÆvå, sîvo (sîvÆ); skûp, sk¤på, skûpo (skûpÆ); slân, slÅnå, slâno (slânÆ); slîp, slÆpå, slîpo (slîpÆ); sûh, s¤hå, sûho (sûhÆ); {âr, {Årå, {âro ({ârÆ); {kûr, {k¤rå, {kûro ({kûrÆ); {ûp, {¤på, {ûpo ({ûpÆ); t‹d, tÈdå, t‹do (t‹dÆ);21 tûp, t¤på, tûpo (tûpÆ); tûst, t¤stå, tûsto (tûstÆ); `îv, `Ævå, `îvo (`îvÆ)
- odnêl, odnælå, odnêlo; znêl, znælå, znêlo- odnêt, odnætå, odnêto; znêt, znætå, znêto.
2.1. sa zanaglasnom duljinom u Njd. m. r. NOL pridjeva:glâsÅn, glÅsnå, glâsno (glâsnÆ); gnjûsÅn, gnj¤snå, gnjûsno (gnjûsnÆ);
jâdÅn, jÅdnå, jâdno (jâdnÆ); mâsÅn, mÅsnå, mâsno (mâsnÆ); mjâ~Ån, mjÅ~nå, mjâ~no (mjâ~nÆ); mûtÅn, m¤tnå, mûtno (mûtnÆ); prêsÅn, præsnå, prêsno (prêsnÆ); snâ`Ån, snÅ`nå, snâ`no (snâ`nÆ); zlâtÅn, zlÅtnå, zlâtno (zlâtnÆ); zrâ~Ån, zrÅ~nå, zrâ~no (zrâ~nÆ).
2.1.1. ã naglasak u Njd. s. r. NOL pridjeva te u svim trima rodovima OL pridjeva zbog zatvorenosti sloga sonantom, samo u primjeru jâlÅn, jÅlnå, jãlno (jãlnÆ).
3. å naglasak na prvom samoglasniku osnove i zanaglasna duljina na posljednjem samoglasniku osnove svih oblika izuzev oblika za ‘. r. jd. NOL pridjeva koji ima isti naglasak na nastavku i
108
prednaglasnu duljinu na do~etnom samoglasniku osnove:k›vÅv, krvÅvå, k›vÅvo- zïs¤t, zis¤tå, zïs¤to; ëprÅn, oprÅnå, ëprÅno; prëkjæt, prokjætå,
prëkjæto; pëspÅn, pospÅnå, pëspÅno; nåjæt, najætå, nåjæto; nå~æt, na~ætå, nå~æto.
U OL pridjeva ovoga naglasnoga tipa pridjeva s dugom osnovom o~ekivan je zavinuti naglasak na samoglasniku osnove (bælî > bälÆ). Tako je primjerice u govorima Orbani}a, Senja, Vrgade i sl. (Langston 2006: 181-182). Premda u grobni~kome govoru za taj ostvaraj nema distribucijskih zapreka, u primjerima se toga tipa sustavno ostvaruje dugi silazni naglasak u svim oblicima svih triju rodova. Vjerojatan je razlog tomu potreba da se paradigma OL pridjeva tipom naglaska ujedna~i prema Njd. m. i s. r. NOL.
U ovaj naglasni tip ulaze i zamjenice dio kojih u grobni~kome govoru mo`e imati OL i NOL, odnosno odgovaraju}e naglasne paradigme. Radi lak{ega snala`enja, ovdje }e se popisati samo oblici N i Gjd. `. i m. r. (srednji se rod ne}e posebno ispisivati jer je Gjd. oblikom jednak m. r., a Njd. s. r. od Njd. m. r. razlikuje se samo tipom nastavka, {to ovdje nije relevantno). Prema tim parametrima, a uz pomo} tablice ponu|ene na po~etku ovoga poglavlja, mo`e se utvrditi cjelovita naglasna paradigma.
Neodre|eni lik Odre|eni likm. r. ‘. r. m. r. ‘. r.
kî/gdô ’tko’kogå/kegå
kî ’koji’ kâkôga/kêga kê
tâ tâ tâ tâtogå/tegå tê tôga/têga tê
Neodre|eni lik Odre|eni likm. r. ‘. r. m. r. ‘. r.
109
njejî njejâ njejî njejânjejægå njejê njejêga njejêôn onâ ôn/onî onâonogå/onegå onê onôga/onêga onêvõjkÆ ’tkogod’
vÿjkî ’kojigod’
vÿjkâ
vÿjkogå/vÿjkegå
vÿjkôga/vÿjkêga
vÿjkê
NAGLASAK KOMPARATIVA
Komparativi pridjeva imaju stalnu vrstu i mjesto naglaska. U grobni~kom govoru komparativ mogu imati pridjevi obaju likova, a tvore se po obrascu leksi~ki morfem + nerelacijski morfemi /ij/, /∅/, /j/ + relacijski morfem za tri roda u jednini /i/, /e/, /a/ i tri roda u mno`ini /i/, /a/ /e/. Nerelacijski morfem /ij/ uvijek privla~i silinu na se, pa je mjesto naglaska stalno, a stalna je i vrsta naglaska. Komparativ odre|enoga lika pridjeva od komparativa se neodre|enoga lika pridjeva u pozitivu razlikuje vrstom naglaska. Na nerelacijskome se morfemu /ij/ komparativa neodre|enoga lika pridjeva ostvaruje kratki silazni naglasak (-ïj-), dok se u komparativu odre|enoga lika ostvaruje dugi silazni naglasak (-îj-) (usp. neodre|eni lik pridjeva rãsipÅn prema njegovu komparativu rasipnïjÆ i odre|eni lik rãsipnÆ prema komparativu rasipnîjÆ). Svi se komparativi sklanjaju po obrascu odre|enoga lika pridjeva {to zna~i da imaju obaveznu zanaglasnu duljinu na nastavku svih oblika te jedan od dvaju silaznih naglasaka na osnovi (ne nu`no na korijenu!). Prema ovim zna~ajkama svi komparativi koji se tvore morfemom /ij/ ulaze u naglasni tip a s istim naglaskom na osnovi. Podtipovi se unutar njega mogu odrediti po zastupljenosti ili nezastupljenosti prednaglasne duljine na osnovi koja se ostvaruje samo kada je pozicijski uvjetovana kao u primjerima priprÅvnïjÆ i priprÅvnîjÆ.
Komparativi pridjeva tvoreni nerelacijskim morfemima /∅/ i /j/ imaju uvijek nagla{enu osnovu: tç`Æ, g›jÆ, hÇjÆ, mlåjÆ, rçjÆ, slåjÆ, t›jÆ, sÇ{Æ, jå~Æ, `Ç}Æ, gÇ{}Æ, b›`Æ, Ç`Æ, krïpjÆ, lïpjÆ, skÇpjÆ, dçbjÆ, dÇbjÆ i kao i
110
komparativi tvoreni formantom /ij/ pripadaju a naglasnome tipu, i
to paradigmi odre|enoga lika pridjeva. Pridjevi tvoreni jednim od
sufikasa koji sadr`avaju k (< *-okÕ, *-§kÕ, *-ÕkÕ), ali i manji dio
drugih pridjeva, imaju po dva komparativa, s time da jedan ima
naglasak na nerelacijskome morfemu /ij/, a drugi na osnovi: dÇbjÆ
i dubo~ïjÆ/d¤mbo~ïjÆ, glåjÆ i glatkïjÆ, rçjÆ i retkïjÆ, vï{Æ i viso~ïjÆ i dr.
Dakle, komparative pridjeva u grobni~kome govoru karakterizira
stalno mjesto naglaska na osnovi. Naglasak komparativa ne ovisi o
tome kojemu naglasnome tipu pripada pridjev u pozitivu.
13 Stupac s popisom nagla{enih nastavaka ne odgovara ni jednome od triju naglasnih tipova, ve} je apstraktan i prikazuje vrstu naglaska na nagla{enome nastavku i olak{ava i{~itavanje nagla{enih paradigmi iz tabli~nih prikaza u nastavku teksta.
111
NAGLASNI TIPOVI GLAGOLA
U naglasne tipove pojedina~nih glagolskih osnovnih jedinica ulaze samo morfolo{ki jedno~lani oblici. Slo`eni se glagolski oblici tvore od dvaju ili vi{e samostalnih oblika koji, ako su nagla{eni, ulaze u vlastite naglasne tipove. Pripadnost se pojedinome naglasnome tipu utvr|uje prema mjestu naglaska u trima jednostavnim glagolskim oblicima infinitiva, prezenta i imperativa. Premda je na po~etku opisa svakoga naglasnoga tipa tablica s grafi~kim prikazom mjesta naglaska (markira se nagla{ena osnova), uz svaki }e se glagol obvezatno navesti njegova prezentska osnova i imperativna,22 kad se razlikuje od prezentske. Ako se radi o glagolima koji imperativ tvore sufiksima -∅, -mo, -te pa im je silina na jedinom ili do~etnom dugom samoglasniku osnove, bilje`i se imperativna osnova sa zavinutim naglaskom kakva je u obama licima mno`ine, dok je u 2. l. jd. taj naglasak zamijenjen dugim silaznim zbog distribucijskoga ograni~enja za ostvaraj zavinutoga naglaska na do~etnom slogu. Glagolski pridjevi radni i trpni imaju naglasne zna~ajke pridjeva i ulaze u pridjevske naglasne tipove,23 a glagolski prilog sada{nji uvijek ima naglasak kakav je u prezentu 3. l. mn. U ovoj }e se studiji radi ekonomi~nosti i preglednosti bilje`iti samo neprefigirani glagoli ili jedan od prefigiranih, ako nije potvr|en glagol bez prefiksa. Ako se po dodatku prefiksa mijenja naglasni tip, kako je primjerice u glagola s prefiksom zi- u kojih je silina uvijek na prefiksu (zi + tç} > zïte}, zi + pÆsåt > zïpÆsat), a naglasna je kvantiteta samoglasnika osnove o~uvana pa se na mjestu jednoga od dvaju dugih pomaknutih naglasaka uvijek ostvaruje nenagla{ena duljina (vû} prema zïv¤}), a na starome se mjestu kratkoga naglaska ostvaruje kra~ina (tç} prema zïte}), upisuju se i naglasno opisuju i prefigirani glagoli. Glagoli koji prezent tvore od dviju osnova (zïmÅ{ i zümje{, obri`ävÅn i obri`ûjæn) opisuju se pod onim naglasnim podtipom u koji ulaze neovisno o sli~nosti izraza ili jednakosti sadr`aja osnove s time da se razaznaju po tipu prezentske osnove upisanu u zagradama. Naglasne razlike uvjetovane dokinu}em opreke po kvantiteti slogotvornoga sonanta
14 Tako su ovjerene re~enice: PçtÅr je `vêlt [pçtÅrje] [`vêlt], ali @vêlt je PçtÅr [`vältje] [pçtÅr].
112
r nisu znatne, uvijek su unutar istoga naglasnoga tipa i upu}uje se na njih.
Iz odnosa se naglaska na osnovi i nastavku i tipa nastavka u prezentu i infinitivu mo`e izvesti sljede}a tablica:
Naglasak na osnovi prezenta
Naglasak na
osnovi
Naglasak na nastavku
prezenta
Naglasak na
nastavku
-at/-åt -Ån, -Å{, -Å; -Åmo, -Åte,
-Åj; -Åjmo, -
-ân, -â{, -â;-âmo, -âte,
-âj;-ãjmo, -
-at/-åt -æn, -e{, -e;-emo, -ete,
-i;-imo, -ite
-ên, -ç{, -ç; -emë, -etç,
-ï;-ïmo, -ïte
-ât/-åt -în, -î{, -î; -Æmë, -Ætç, -ê
-ï;-ïmo, -ïte
-ït/-çt -æn, -e{, -e;-emo, -ete,
-în, -î{, -î; -Æmë, -Ætç, -ê
-ï;-ïmo, -ïte
-it/-ït -Æn, -Æ{, -Æ; -Æmo, -Æte, -æ
-i;-imo, -ite
-ï;-ïmo, -ïte
-n¤t/-nÇt
-æn, -e{, -e;-emo, -ete,
-i;-imo, -ite
-æt -Æn, -Æ{, -Æ; -Æmo, -Æte, -æ
-i;-imo, -ite
-ên, -ç{, -ç; -emë, -etç,
Razvidno je da u grobni~kom govoru postoje tri skupine nastavaka u prezentu i svaka od njih mo`e biti nagla{ena i nenagla{ena, te dvije skupine nastavaka u imperativu, s time da oni koji imaju samoglasni~ku sastavnicu u svim trima oblicima mogu biti nagla{eni ili nenagla{eni, dok su oni bez te sastavnice u 2. l. jd. dakako nenagla{eni.
Tri su temeljna naglasna tipa glagola:a tip s naglaskom na istome samoglasniku osnove u infinitivu,24
prezentu i imperativu;
b tip s naglaskom na nastavku u infinitivu i imperativu i naglaskom na osnovi u prezentu;
c tip s naglaskom na nastavku u infinitivu, prezentu i imperativu.
113
NAGLASNI TIP a
Glagoli koji ulaze u naglasni tip a imaju naglasak na infinitivnoj, prezentskoj i imperativnoj osnovi.
Prezent Imperativ
+ + + + + + + + +
1.1. å naglasak u oblicima svih triju osnova:bådat (båd-), blïskat (blïsk-), bë}at (bë}-), bëlovat (bëluj-), bÇ{at (bÇ{-
), cïcat (cïc-), ~çkat (~çk-), ~ïtat (~ït-), dçlat (dçl-), gjçdat (gjçd-), pådat (påd-), rïvat (rïv-), frïgat (frïg-), grÇdat (grÇd-), hïtat (hït-), jçcat (jçc-), kåpat (kåp-), kÇcat (kÇc-), kÇhat (kÇh-), mjåskat (mjåsk-), prislånjat (prislånj-), srïbat (srïb-), {pëtat ({pët-), `ålovat (`åluj-), pïpat (pïp-), stÇbi~at (stÇbi~-), {ålovat ({åluj-), {çpat ({çp-), tïrat (tïr-), ve~çrat (ve~çr-), zïmat (zïm-), zïhitat (zïhit-), zïkopat (zïkop-); blåtit (blåt-), cëpit (cëp-), ~ïstit (~ïst-), ståvit (ståv-), gåzit (gåz-), hïtit (hït-), krÇnit (krÇn-), mïrit (mïr-), mÇ~it (mÇ~-), sïlit (sïl-), Ç~it (Ç~-), znï~it (znï~-), zïtrt (zïtar-).
1.1.1. sa zanaglasnom duljinom na mjestu dugosilaznoga naglaska u prezentu glagola s prefiksom zi- osnova kojih u prezentu ima dugosilazni naglasak:
zïplakat se (zïplÅ~-), zïrizat (zïrÆ`-), zïslabet (zïslabÆj-).
1.1.2. s prednaglasnom duljinom u svim oblicima:k¤mbåtit (k¤mbåt-), pozÅkënit (pozÅkën-), prÆstëjat (prÆstëj-), skÿmb›~it
(skÿmb›~-), vÅpçt (vÅp-).
1.1.3. sa zanaglasnom duljinom u svim oblicima:zïcÆdit (zïcÆd-), zïd¤st (zïd¤b-), zïhÆnit (zïhÆn-), zïpÆlit (zïpÆl-), zïpÆsat
(zïpÆ{-), zïsk¤st (zïsk¤b-), zïtÆkat (zïtÆ~-), zïtræst (zïtræs-); zïhÅjat (zïhÅj-), zïhi}ævat (zïhi}æv-); zïkÅntat (zïkÅnt-), zïlÆvat (zïlÆv-), zïnÅ{at (zïnÅ{-), zïpi}ævat (zïpi}æv-).
15 Pridjev ima ina~icu fålas s nepostojanim a i kratkim naglaskom na osnovi.
114
1.2. å naglasak na osnovi u infinitivu i imperativu, metatonijski â naglasak na osnovi u oblicima prezenta:
svr{eni oblik glagola bït (bûd-; bÇd-), jåhat (jâ{-; jå{-), kåpat (kâpj-; kåpj-), låjat (lâj-; låj-), måzat (mâ`-; må`-), mïcat (mî~-; mï~-), nagånjat (nagânj-; nagånj-), narïcat (narî~-; narï~-), rïzat (rî`-; rï`-), priståjat (pristâj-; priståj-), ståt (stân-; stån-), plåkat (plâ~-; plå~-), sçst (sêd-; sçd-), raståt (rastân-; rastån-), srïbat (srîbj-; srïbj-), sÇnut (sûn-; sÇn-), kå{jat (kâ{j-; kå{j-); svi glagoli s formantom -nu- kojima je naglasak u infinitivu na osnovi: bÇbn¤t (bûbn-; bÇbn-), bÇ{n¤t (bû{n-; bÇ{n-), dïgn¤t (dîgn-; dïgn-), kåpn¤t (kâpn-; kåpn-), rïn¤t (rîn-; rïn-), po~ïn¤t (po~în-; po~ïn-), zïn¤t (zîn-; zïn-); grçt (grîj-; grüj-), bdçt (bdîj-; bdüj-), ~Çt (~ûj-; ~œj-), obÇt (obûj-; obœj-), pomït (pomîj-; pomüj-), zÇt (zûj-; zœj-); sêt (sîj-; süj-); glagoli tipa zelençt (zelenîj-), debelçt (debelîj-), dÆvçt (divîj-), gnjÆlçt (gnjilîj-), hÅptçt (haptîj-), ¤tçt (`utîj-), gl¤{çt (glu{îj-). Potonja skupina glagola nema imperativa zbog semanti~kih zapreka.
2. â naglasak u oblicima svih triju osnova:bâlat (bâl-), drâgat (drâg-), gôbit (gôb-), lûlat (lûl-), môrat (môr-), rîbat
(rîb-), pôhat (pôh-), {pârat ({pâr-), rîbat (rîb-), vôgat (vôg-), zîbat (zîb-); pûzat (pû`-), zîbat (zîbj-); lôjit (lôj-), mâret (mâr-), môvit (môv-), pîstit (pîst-), kô~it (kô~-).
U ovu skupinu ulaze i svi glagoli s tematskom sekvencijom -îra- i formantom -îr- za tvorbu prezentske i imperativne osnove: planîrat (planîr-), pasîrat (pasîr-) i dr.
2.1. sa zanaglasnom duljinom na do~etnom samoglasniku osnove u infinitivu, vôlæt (vôl-).
3. ã naglasak u oblicima svih triju osnova:bärmat (bärm-), brœndat (brœnd-), }ãmpat (}ãmp-), dälkat (dälk-
), dünstat (dünst-), fœjkat (fœjk-), hãrtat (hãrt-), lãndrat (lãndr-),25 marändat (maränd-), prãvdat (prãvd-), päntat (pänt-), tãncat (tãnc-), tõmbulat (tõmbul-); avärtit (avärt-), bãn~it (bãn~-), divãnit (divãn-), lõvni~it (lõvni~-), ofändit (ofänd-), pãmtit (pãmt-), tändit (tänd-), zagrãncivet/zagrãncjivet (zagrãnciv-/zagrãncjiv-), zbärsit (zbärs-).
U ovu skupinu djelomi~no ulaze i svi oni glagoli koji su infinitiv
115
primarno tvorili tematskim sekvencijama -ævå-, -Ævå- i -Åvå- i u kojih zasad sporadi~no i okazionalno, osobito u govornika mla|e generacije, dolazi do pomaka siline na prednaglasnu duljinu i preuzimanja formanata -äv-, -üv- i -ãv- za tvorbu prezentske i imperativne osnove: pari}ävat (pari}äv-), pasävat (pasäv-), piturävat (pituräv-), podma`ävat (podma`äv-); razgjedãvåt (razgjedãv-).
NAGLASNI TIP b
Glagoli koji ulaze u ovaj naglasni tip imaju naglasak na nastavku u infinitivu i imperativu, dok je u prezentu nagla{ena osnova.
Prezent Imperativ
+ + + + + + - - -
1. å naglasak na nastavku infinitiva, na jedinome ili prvome samoglasniku nastavka u imperativu i na posljednjem ili jedinom samoglasniku prezentske osnove:
~e{åt (~ç{-; ~e{-), de{petåt (de{pç}-; de{pe}-), taknÇt (tåkn-; takn-), ganÇt (gån-; gan-), glodåt (glëj-; gloj-), govorït (govër-; govor-), hodït (hëd-; hod-), iskåt (ï{}-; i{}-), lagåt (lå`-; la`-), lokåt (lë~-; lo~-), lomït (lëm-; lom-), maknÇt (måkn-; makn-), mo~ït (më~-; mo~-), molït (mël-;mol-), to~ït (të~-; to~-), zobåt (zëbj-; zobj-), obrnÇt (ob›n-; obrn-), nagrnÇt (nag›n-; nagrn-), enït (`çn-; en-), plovït (plëv-; plov-), klonït (klën-; klon-), nosït (nës-; nos-), {apnÇt ({åpn-; {apn-), sko~ït (skë~-;sko~-), teplït (tçpl-; tepl-), tesåt (tç{-; te{-), tonÇt (tën-; ton-), vozït (vëz-; voz-), vrnÇt (v›n-; vrn-).
U imperativu su ovih glagola zabilje`ene dublete, pa se uz stariji tip naglaska na nastavku vrlo ~esto, kao rezultat ujedna~avanja mjesta i tipa naglaska u prezentskoj i infinitivnoj osnovi ili kao stilogeno sredstvo za isticanje ~ega, ~uje i ostvaraj sa silinom na osnovi: la`ï/lå`i; hodï/hëdi; maknïmo/måknimo; vozïte/vëzite i dr.
Na povr{inskoj razini ovamo ulaze glagoli imçt (ïm-; imüj-) i umçt (Çm-; umüj-) i prefigirani glagoli s osnovama -~êt i -nêt koji u grobni~kome govoru danas ne postoje kao samostalni oblici. U njihovu je prezentu silina uvijek na prefiksu: po~êt (pë{m-; po{m-), na~êt (nå{m-; na{m-); odnêt (odnåm-; odnam-), znêt (znåm-; znam-).
116
2. prednaglasna duljina i å naglasak na do~etnom samoglasniku osnove u infinitivu; ã naglasak na jedinom ili posljednjem samoglasniku prezentske osnove; prema naglasku imperativa razlikuju se dvije skupine glagola: a) skupinu ~ine glagoli koji imperativ tvore nastavcima -ï, -ïmo, -ïte i imaju å naglasak na prvome ili jedinome samoglasniku tih nastavaka; b) skupinu ~ine glagoli koji imperativ tvore nastavcima -Åj, -Åjmo, -Åjte i imaju ã naglasak na osnovi:
a) brÅnït (brãn-; brÅn-), br¤sït (brœs-; br¤s-), b¤nït (bœn-; b¤n-), b¤{ït (bœ{-; b¤{-), cÆdït (cüd-; cÆd-), dÅvït (dãv-; dÅv-), dÆgåt (dü`-; dÆ`-),dÆlït (dül-; dÆl-), plÅtït (plãt-; plÅt-), dosÅdït (dosãd-; dosÅd-), grÅdït (grãd-; grÅd-), g¤bït (gœb-; g¤b-), hlÅdït (hlãd-; hlÅd-), hrÅnït (hrãn-; hrÅn-), hvÅlït (hvãl-; hvÅl-), jÅdït (jãd-; jÅd-), jÅvït (jãv-; jÅv-), lÆzåt (lü`-; lÆ`-), mÅhnÇt (mãhn-; mÅhn-), mÆrït (mür-; mÆr-), mÆsït (müs-; mÆs-), pÆsåt (pü{-; pÆ{-), sÅdït (sãd-; sÅd-), rÅbït (rãb-; rÅb-), væzåt (vä`-; væ`-), skÅkåt (skã~-; skÅ~-), vÅkåt (`vã~-; vÅ~-); uklju~uju}i i naj~e{}e prefigirane jednoslo`ne glagole tipa: dô} (dõjd-; dÿjd-), prô} (prõj-; prÿj-), û} (œjd-; ¤jd-), zâ} (zãjd-; zÅjd-), prê} (präjd-; præjd-), zî} (züjd-; zÆjd-), dosê} (dosägn-; dosægn-), posê} (posägn-; posægn), prisê} (prisägn-; prisægn-), najêt (nãjm-; nÅjm-), obajêt (obãjm-; obÅjm-), zajêt (zãjm-; zÅjm-), obâ} (obãjd-; obÅjd-), nâ} (nãjd-; nÅjd-)
b) blagoslÆvjåt (blagoslüvj-), cÆpåt (cüp-), c¤råt (cœr-), ~¤våt (~œv-), zabÅvjåt (zabãvj-), dobÆvåt (dobüv-), dÅvåt (dãv-), povædåt (poväd-), zÆdåt (züd-), jÅvjåt (jãvj-), lÆvåt (lüv-), mÆ{åt (mü{-), zabÅdåt (zabãd-), stÅvjåt (stãvj-), razvÅ`åt (razvã`-), pÆtåt (püt-), plÅ}åt (plã}-), pojÆdåt (pojüd-), {}Æpåt ({}üp-), ubÆjåt (ubüj-), u`Ævåt (u`üv-).
3. Dio su ovoga naglasnoga tipa i glagoli koji u infinitivu imaju tematsku sekvenciju -ovå-, -ævå-, -Ævå- i -Åvå-, koji prezentsku osnovu tvore formantom -ûj-, a isti je formant u nedo~etnome slogu imperativne osnove nagla{en zavinutim naglaskom:
darovåt (darûj-; darœj-), dugovåt (dugûj-; dugœj-), gladovåt (gladûj-;gladœj-), kovåt (kûj-; kœj-), kupovåt (kupûj-; kupœj-), ludovåt (ludûj-; ludœj-), rovåt (rûj-; rœj-), trgovåt (trgûj-; trgœj-), trovåt (trûj-; trœj-), tugovåt (tugûj-; tugœj-); avizævåt (avizûj-; avizœj-), dosajævåt (dosajûj-;
117
dosajœj-), namigævåt (namigûj-; namigœj-), navigævåt (navigûj-; navigœj-), obri`ævåt (obri`ûj-; obri`œj-), pari}ævåt (pari}ûj-; pari}œj-), popi}ævåt (popi}ûj-; popi}œj-), popi{ævåt (popi{ûj-; popi{œj-); do~ekÆvåt (do~ekûj-; do~ekœj-), dopejÆvåt (dopejûj-; dopejœj-), kalÆvåt (kalûj-; kalœj-), krepÆvåt (krepûj-; krepœj-), molÆvåt (molûj-; molœj-), obe}Ævåt (obe}ûj-; obe}œj-), ve`Ævåt (ve`ûj-; ve`œj-); razgjedÅvåt (razgjedûj-; razgjedœj-).
U glagola s tematskim sekvencijama -ævå-, -Ævå- i -Åvå- ~est je regresivan pomak siline, pa su zabilje`eni i ostvaraji sa sekvencijama -äva-, -üva- i -ãva-. Takvi glagoli preuzimlju tu sekvenciju kao formant za tvorbu prezentske i imperativne osnove, pa glagoli ovoga podtipa naj~e{}e imaju dubletnu prezentsku i imperativnu osnovu, sa formantom -uj- i formantom -äv-, -üv- i -ãv-. Oblici s potonjim formantom razlikuju se morfolo{ki, jer prezent tvore nastavcima -Ån, -Å{ i dr., i naglasno, jer su dijelom a naglasnoga tipa.
NAGLASNI TIP c
Glagoli koji ulaze u ovaj naglasni tip imaju nagla{en nastavak u svim trima oblicima: infinitivu, imperativu i prezentu. Razlikuju se tri osnovna podtipa.
1. å naglasak na nastavku u infinitivu; â naglasak na prvome ili jedinome samoglasniku nastavka u prezentu; ã naglasak na prvom ili jedinom samoglasniku nastavka u imperativu:
Prezent Imperativ
-â -â -â -â -â -â -â -ã -ã
arivåt (ariv-), bro{tulåt (bro{tul-), cukaråt (cukar-), }akulåt (}akul-), ereditåt (eredit-), fabrikåt (fabrik-), fa}uråt (fa}ur-), fumåt (fum-), znåt (zn-), duråt (dur-), fa{åt (fa{-), kalåt (kal-), ka{tigåt
16 Pridjev ima ina~icu skålas s nepostojanim a i kratkim naglaskom na osnovi.
118
(ka{tig-), kolåt (kol-), kopåt (kop-), kramåt (kram-), krcåt (krc-), krepåt (krep-), lu{ijåt (lu{ij-), ma{karåt (ma{kar-), molåt (mol-), motåt (mot-), obe}åt (obe}-), patinåt (patin-), pituråt (pitur-), ricåt (ric-), {trigåt ({trig-), timunåt (timun-), u`åt (u`-), navigåt (navig-), obe}åt (obe}-), vidåt (vid-), `bukåt (`buk-), {pijåt ({pij-), ra~unåt (ra~un-), zakju~åt (zakju~-).
1.1. s jednom ili dvjema prednaglasnim duljinama na osnovi:Årmåt (Årm-), avÅncåt (avÅnc-), bÿrdi`åt (bÿrdi`-), dokÿn~åt (dokÿn~-
), færmåt (færm-), fÿrcåt (fÿrc-), kÅmpanåt (kÅmpan-), kÅntåt (kÅnt-), k¤ntæntåt (k¤ntænt-), lÅmpåt (lÅmp-), lÅndråt (lÅndr-),26 p¤ntåt (p¤nt-), tæntåt (tænt-), pæntåt (pænt-), tæmperåt (tæmper-), {kÅrtåt ({kÅrt-), {pÿrkåt ({pÿrk-), tÿrnåt (tÿrn-), `væntulåt (`væntul-).
2.
Prezent Imperativ
-å/â
-â -å -å -å -å -â -å -å -å
-å/â
27-â -å -å -å -å -â +â +ã +ã
2.1. å/â naglasak na nastavku u infinitivu, na prvome ili jedinome samoglasniku nastavka u oblicima imperativa te na do~etnomu ili jedinomu samoglasniku nastavka 2. i 3. l. jd. te 1. i 2. l. mn. prezenta; â naglasak na samoglasnicima nastavaka 1. l. jd. i 3. l. mn. prezenta:
a) bëst (bod-), cvåst (cvat-), deråt (der-), tç} (te~-; tec-), rastçst (rastep-), gnjçst (gnjet-), grçst (greb-), hrëst (hrop-), jebåt (jeb-), pobråt (pober-), dozrçt (dozr-), mçst (met-), nçst (nes-), plçst (plet-), oråt (or-), pç} (pe~-; pec-), pråt (per-), zvåt (zov-), sasåt (sas-), rç} (re~-; rec-), va`gåt (va`g-), sëst (sop-), `eråt (`er-); kjêt (kjan-), rasût (rasp-),
17 Tako je primjerice u kastavskome govoru i s ne{to slabijim intenzitetom u novljanskome. Usp. Zub~i} (2006: 117-122).
119
zaprît (zapr-), rût (rov-/rev-), umrît (umr-)U imperativu su ovih glagola zabilje`ene dublete, pa se uz stariji tip
naglaska na nastavku ~esto ~uje i ostvaraj sa silinom na osnovi: tecï/tçci, zovï/zëvi, recïmo/rçcimo, zaprïte/zåprite i dr.
b) pït (pij-; püj-), odvït (odvij-; odvüj-); lêt (lij-; lüj-).Glagoli navedeni pod b) tvore imperativ nastavcima -∅, -mo, -te pa
je samo u njih u imperativu naglasak na osnovi, a ne na nastavku, kao u ostalih glagola.
2.2. kao 2.1. ali s prednaglasnom duljinom na jedinom ili do~etnom samoglasniku prezentske i imperativne osnove:
a) grïst (grÆz-), klåst (klÅd-), kråst (krÅd-), mÇst (m¤z-), påst (pÅd-), sï} (sÆ~-; sÆc-), strï} (strÆ`-; strÆz-/{trÆ`-), plït (plÆv-), prçst (præd-), pripåst (pripÅd-); trêst (træs-), tû} (t¤~-; t¤c-), vû} (v¤~-; v¤c-), dûst (d¤b-), pâst (pÅs-), râst (rÅst-), skûst (sk¤b-), vrîst (vrÆz-), obû} (ob¤~-; ob¤c-), sû} (s¤~-; s¤c-), zêst (zæb-)
b) smêt (smÆj-; smüj-).Glagol naveden pod b) tvori imperativ nastavcima -∅, -mo, -te pa
samo on ima u imperativu naglasak na osnovi, a ne na nastavku.
3.
Prezent Imperativ
-å -â -â -â -å -å -â -å -å -å
-â -â -â -å -å -â +â +ã +ã
3.1. å naglasak na nastavku u infinitivu, na prvomu ili jedinomu samoglasniku nastavka u oblicima imperativa, prednaglasna duljina na prvome samoglasniku nastavka i å naglasak na do~etnom samoglasniku nastavka u 1. i 2. l. mn. prezenta; â naglasak na nastavcima svih triju lica jednine i 3. l. mn. prezenta:
a) blagoslovït (blagoslov-), bodrït (bodr-), borït (bor-), brojït (broj-),
121
letçt (let-), pustït (pust-), to~ït (to~-), drobït (drob-), dr`åt (dr`-; dr`-/d›`-), dvojït (dvoj-), gojït (goj-), gorçt (gor-), kosït (kos-), kropït (krop-), ledït (led-), le`åt (le`-), lo`ït (lo`-), spåt (sp-), topït (top-), odmorït (odmor-), zvonït (zvon-), `måt (`m-), `alostït (`alost-). S obzirom na ~injenicu da je u dijelu govora dokinuta opreka po kvantiteti na nenagla{enome r, dio glagola koji su primarno imali dugu osnovu, nakon dokinu}a ulazi u ovaj tip. To su glagoli tipa ~rnït (~rn-) < ~Ènït (~Èn-), grdçt (grd-) < gÈdçt (gÈd-), trpçt (trp-) < tÈpçt (tÈp-) i sl.
Inovativna je tendencija u grobni~kom govoru prijelaz dijela glagola iz ovoga naglasnoga tipa u naglasni tip b, podtip 1. Taj prijelaz omogu}uje vi{e ~imbenika, a me|u inima je morfolo{ki isti tip nastavaka (u prezentu -in, -i{ i dr.; u imperativu -i i dr.) te naglasna istost u infinitivu i imperativu. Jedina se razlika me|u tim dvama naglasnim tipovima, ona u naglasku prezenta, dokida tako {to se ovi glagoli u prezentu mogu ostvariti i sa silinom na osnovi. Zabilje`ene dublete poput brojîn : brëjÆn, topÆmë : tëpÆmo; bodrê : bëdræ jo{ su nesustavne, ali pokazuju smjer razvoja.
b) stât (stoj-; stõj-), bât se (boj-; bõj-); jïst (j-; jüj-); dåt (d-; dãj-). Glagol dåt jedini je glagol ovoga naglasnoga tipa koji u prezentu ima nastavke s formantom -a- (1. l. jd. dân, 1. l. mn. dÅmë).
3.2. kao 3.1. ali s prednaglasnom duljinom na jedinom ili do~etnom samoglasniku osnove u svim oblicima prezenta i imperativa, izuzev 1. i 2. l. mn. u kojima se ona pokra}uje jer je ista naglasna jedinica ~injenica sljede}ega sloga (oslÆpîn, ali oslipÆmo, umj. *oslÆpÆmo):
blædçt (oblæd-), ~Åmçt (~Åm-), ~æpçt (~æp-), ~¤bçt (~¤b-), d¤rçt/d¤rït (d¤r-), g¤~çt (g¤~-), hlÆdçt (hlÆd-), kvæ`çt/kvæ`ït (kvæ`-), nj¤rçt (nj¤r-), oslÆpçt (oslÆp-), vÅpçt (vÅp-), zÿstït (zÿst-).
Dijelu je glagola zbog nejednakoga ostvaraja nenagla{ene duljine na trima osnovama te{ko odrediti pripadaju li 3.1. ili 3.2. podtipu. To su glagoli: dÆ{åt (di{-; dÆ{), blÆ{}çt (bli{}-; blÆ{}-), m¤~åt (mu~-; m¤~-/mÇ~-), bÆ`åt (bi`-; bï`-).
122
Sanja Zub~i}
NAPOMENE O SINTAKSI
U ovome se dijelu analizira gramati~ko ustrojstvo re~enice, odnosno, sintakti~ke funkcije u grobni~kome govoru. Za cjelovit sintakti~ki opis valjat }e istra`iti i sintaksu oblika, tipove re~enica i red rije~i te provesti u suvremenoj sintaksi sve zastupljeniju analizu teksta.
1. PREDIKAT
Prema vrsti rije~i koja dolazi u slu`bi predikata razlikuju se glagolski i imenski predikat.
1.1. Glagolski predikat
Mo`e se sastojati od jednostavnih (Såki dân kupûjæn krÇh.; I vïdÆn na {kåji jednegå debêlæga i ~›næga gådinu.; Tecï k njôj!) i slo`enih glagolskih oblika sastavnice kojih mogu biti rastavljene drugim rije~ima (P›vÿ, kåd smo u`åli v RÆkÇ hojævåt, pa su u`åli Talijâni pustït dçset kîl cvêta prîko granïcæ, pâ j såkÆ u`âl kî j {âl nebëg z d›vi cvêta dçset kîl k¤pït a{ je bîl dëlika va Tâliji våvÆki cenïjÆ, pa õnp¤t kÇhat makar¤nï i f›ki}i.)
I sam pomo}ni glagol mo‘e biti slo`en: O�nÿ j menï bÆlå Lîdija doneslå, påk je ënÿ dobrë onakë.; Kåd bi ofcå bÆlå obolçla ili kåd bi njôj ~â, õnda su se môrÅli sâmi pomë}, kakogëd su umçli i znåli. Kada se predikat izra`en dvo~lanim slo`enim glagolskim oblikom ostvaruje na apsolutnome po~etku re~enice ili se `eli posebno istaknuti, pomo}ni je glagol enkliti~ki (Teklå sÅn kulikogëd su me nëge nosïle.; Pô} }u tåmo pa }u vïdet.; Ako j bîl jå~Æ ëtrÿv, krepålÅ j zåjedno.). Kada je pomo}ni glagol dvo~lan, na apsolutnome se po~etku naj~e{}e ostvaruje glagolski pridjev radni glagola bït, potom nenagla{eni oblik toga glagola i tek kao potonji, s mogu}no{}u umetanja drugih rije~i, glagolski pridjev radni »glavnoga« glagola (BÆlå bÆn ti tô storïla, ali nîs dospçla.; Bîle bi nebëge obolçle, a kî bi ih pejâl veterinÅrÇ? Sâme su do{lç nâ se, ako sû.). Znatno se rje|e
123
u tim polo`ajima na apsolutnome po~etku rije~i ostvaruje glagolski pridjev radni »glavnoga« glagola (MÇzle bimo bîle trî p¤tï nå dÅn, tâ su nås u`åle bolçt rûke.; Doneslå mÆ j bÆlå fânj tegå ma sæ j sç potro{ïlo.)
U grobni~kome govoru glagoli bït i (o)tçt imaju po jednu paradigmu prezenta glagola i to onu koja je oblikom, uz zamjenu do~etnoga -m s -n u 1. l. jd. prezenta glagola bït, jednaka paradigmi nenagla{enoga oblika istoga glagola u suvremenome hrvatskome standardnome jeziku: san, si, je, smo, ste, su i }u, }e{, }e, }emo, }ete, }e. Me|utim, ti oblici u odre|enome polo`aju u rije~i mogu poprimiti naglasak (sân, sï, jê, smë, stç, sû; }Ç, }ç{, }ç, }çmo, }çte, }ç). Tako je naj~e{}e na apsolutnome po~etku re~enice, pa su ovjereni ostvaraji (Sân bÆlå zadovõjna kad je pro{âl.; Smo mî hodïli do njê, ali nÅn nî rÅbïlo a{ smë mî va låtah vëdu ëz doma nosïli.). Na po~etku se upitnih re~enica u na~elu ostvaruju nagla{eni oblici prezenta glagola bït ili (o)tçt. S promjenom se re~eni~ne intonacije mijenja i naglasak prezenta tih glagola i to tako da oblici koji u izjavnim re~enicama imaju kratki naglasak, na po~etku upitne imaju dugi silazni (sân, sî, jê, smô, stê, sû; }û, }ê{, }ê, }êmo, }ête, }ê): Jê ti ~â?; ]ê{ me më} zapejåt zdôlu?; Sî bÆlå v RÆkï?; ]êmo pô} gråbit då nÅn se nç bi sç zmo~ïlo?).
1.2. Imenski predikat
Imenski predikat ~ini neki od oblika kopulativnoga glagola bït i imenski dio koji je nositelj leksi~koga zna~enja i u slu`bi kojega mogu biti: a) imenske rije~i u nominativu: Kad je då` vçlÆ, õnda su ëfce n¤trï va {tåli.; PçtÅr je påmetÅn pa vî{ ~å mu sæ j pripçtilo.; Tô j tô.; Onâ j p›vÅ, rodïla sæ j dçset minûtÆh pred njîn.; b) prilog: Onâ j dobro, ali ôn nî.; c) prijedlo`ni izraz: Lãjbac je bez rukâvÆh, od vÇnæ.; [kãnj je bîl bez nÅslona.; d) pade`ni izraz u dativu (uvijek zamjenjiv izrazom s prijedlogom za): Tô j tebï. zamjenjivo je s Tô j za tebç.; PûpÅ j tebï, a åuti} tÆ j bråtu. zamjenjivo je s PûpÅ j za tebç, a åuti} je za bråta. Potonji su ostvaraji u suvremenom grobni~kom govoru znatno ~e{}i.
18 Neodre|eni lik toga pridjeva glasi mrtâv, mrtvå, mrtvë.
124
1.3. Predikatni pro{irak
U grobni~kom je govoru predikatni pro{irak rijedak, a kategorije u kojima se javlja malobrojne. Ovisno o rije~i koja se dodaje samozna~nome glagolu u funkciji predikata, razlikuju se imenski i glagolski predikatni pro{irak.
Imenski predikatni pro{irak naj~e{}e ima oblik pridjeva koji se mo`e ostvarivati u obama pridjevskim likovima (Na{lï smo ga stu~enå ali i stu~enegå/stu~enogå.). Nominativni imenski tip predikatnoga pro{irka dolazi kao obvezna dopuna uz glagol oståt. Imenski je dio naj~e{}e pridjev (On je ostâl mï}i{Ån.; Sür }e oståt takôv.). U grobni~kom je govoru predikatni pro{irak apsolutno naj~e{}i u konstrukcijama s ~esticom kod (Smë mî u`åli kod mularïja kod zêci jïst.; Bîlo nÅn je kod va råju.).
Glagolski predikatni pro{irak ima oblik glagolskoga priloga sada{njega i vrlo je ~est (VåvÆk je nebëga kopåla kÅntâj¤}.; Mlikarïce su våvÆk plelç hodæ} v RÆkÇ z mlÆkôn.). ^este su i strukture glagol + glagol u infinitivu (Onâ j vôlæla plçst.; [lï su kopåt.).
2. SUBJEKT
Slu`bu subjekta u re~enici imaju prije svega imenske vrste rije~i koje su uvijek u nominativu: a) imenice (Te`Åkï su nÅn dçlali.; Od jar¤hîh je bÆlå nãjlipjÅ vÇna.); b) zamjenice (Tô tÆ j mïlo blâgo.; NïkÅ j skrôz rÅvnå, a nïkÅ j lÆpå rïcasta.); c) pridjevi1 (Sâmo su nãjjå~Æ pre`Ævçli, drÇgÆ bi sï pokrepåli.; PokõjnÆ j tô pÇstÆl nãjmlåjæmu sînu, ali mu brå}a nÆsû dÅlå.); d) brojevi (Sâmo su nãjjå~Æ pre`Ævçli, drÇgÆ bi sï pokrepåli.; P›vÆ mÆ j bîl bëjÆ.).
Subjekt je kao ~lan re~eni~noga ustrojstva ovisan o predikatu i s njime je sro~an.
2.1. Sro~nost po rodu
Problem potencijalno predstavljaju imenice poput bãrba, pâpa, MikÇla i sl. u kojih se gramati~ka kategorija roda ne podudara
19 Pridjev u zna~enju ’mu{ki’ od ovoga se poimeni~enoga pridjeva razlikuje samo
125
s izvanjezi~nom kategorijom spola. Ove imenice ulaze u paradigmu imenica `enskoga roda, a realno su mu{koga roda/spola. Uz navedene imenice uvijek dolazi atribut u mu{kome rodu: môj bãrba, njejî bãrba, debêlÆ bãrba, stârÆ bãrba; nå{ pâpa, pokõjnÆ pâpa, svêtÆ pâpa, dôbrÆ pâpa; svêtÆ MikÇla, stârÆ MikÇla, sîvÆ MikÇla i dr. Sro~ne su i s predikatom mu{koga roda: BãrbÅ j do{âl.; Bãrba gÅ j dobrë nåt¤kÅl.; PokõjnÆ pâpÅ j trî p¤tï bîl ævdï.; PâpÅ j må{Æl.; Jê ti ~â MikÇla donesÅl?; MikÇla tÆ j nî~ pÇstÆl na ponç{tri. U ovu skupinu ulaze i svi augmentativi izvedeni od imenica mu{koga roda, koji su u grobni~kome govoru `enskoga roda jer se tvore sufiksom -ina, (Nïkakÿv g›dÆ mÅ{kïnÅ (< mÅ~åk) j pred vrãti.; Da vïdÆ{ kakôv mürlininu (< mürlÆn) su skopåli!; VçlÆ mråzinÅ j bîl!). Iz navedenoga proizlazi da se na sintakti~koj razini ovakve imenice pona{aju u potpunosti kao imenice mu{koga roda pa se mo`e izvesti zaklju~ak da u grobni~kom govoru sro~nost ure|uje izvanjezi~na kategorija spola, a ne gramati~ka kategorija roda.
2.2. Sro~nost u broju
Imenice u kojih se ne podudara gramati~ka kategorija broja s izvanjezi~nom brojno{}u onoga {to imenica izra`ava, primjerice vrãta, klü{}a, plœ}a, dümja i sl. naj~e{}e otvaraju mjesto atributu u mno`ini srednjega roda (lîpa vrãta, {irôkÅ vrãta, hrastova vrãta; dobrå plœ}a; jâka klü{}a i dr.) i sro~ne su s predikatom u mno`ini srednjega roda (Vrãta su se oprla.; Klü{}a su ti påla i prekïn¤la se.; Plœ}a su mu bÆlå zdråva.). Sporadi~no su zabilje`eni primjeri u kojima je atribut u mno`ini, ali `enskoga roda ({irôkæ vrãta, lîpe jâja), {to je opservirano i u dijelu susjednih sjeverozapadnih ~akavskih govora.
Zbirne se imenice tipa brå}a, dicå, gospodå sklanjaju kao imenice `enskoga roda u jednini pa otvaraju mjesto atributu s tim gramati~kim kategorijama (nå{a dicå, slo`na brå}a, bogåta gospodå). Predikat je, naprotiv, uvijek u mno`ini i to srednjega roda (Dicå su nÅn do{lå.; Brå}a su se pot¤klå.; Gospodå su propåla.).
Zbirne imenice tipa pärjÆ, vë}Æ, lü{}Æ otvaraju mjesto atributu u jednini srednjega roda (mçhko pärjÆ, zrçlo vë}Æ, `ûto lü{}Æ) i sro~ne su s predikatom koji je u jednini srednjega roda (PärjÆ j letçlo.; Jê vë}Æ
126
zrçlo?; Ve} je së lü{}Æ popådalo.).
3. OBJEKT
Funkciju objekta mogu obavljati sve imenske vrste rije~i: a) imenice (SkÇhala sÅn obçd.; NaposprÅvjåla sæ j tûjÆh kû}.); b) zamjenice (Vïdela sÅn ga pred kÇ}¤n.; HvÅlïla sæ j { njûn.); c) pridjevi2 (PÆtåla sÅn stâræga bi mi tô prëdÅl, ali ôn nî otêl ni ~Çt.); d) brojevi (Znælå sÅn p›væ z kÇpa, zãtÿ su mëkre.).
3.1. Bli`i (izravni, direktni) objekt
Bli`i je objekt na~elno u akuzativu, a mjesto mu otvaraju prelazni glagoli (U`åla tÆ j onå skÇhat paläntu i nçst ju plovånu o MÅrtïnji.; DarînÅ j u`åla sïra nÅn dåt i tô smo mî pogå~u i sîr slânÆ jïli.; ]ç{ zêt od nå{ega ko{.). Bli`i objekt mo`e biti i dijelni genitiv, ali i on je obvezatno zamjenjiv akuzativom (Marïja Fïlipova våvÆk nÅn je nebëga doneslå kafå. zamjenjivo je s Marïja Fïlipova våvÆk nÅn je nebëga doneslå kafç.; DarînÅ j u`åla sïra nÅn dåt i tô smo mî pogå~u i sîr slânÆ jïli. zamjenjivo je s DarînÅ j u`åla sür nÅn dåt i tô smo mî pogå~u i sîr slânÆ jïli.). Zna~enjska je razlika me|u objektima u genitivu i akuzativu u navedenim primjerima ta da se objekt u genitivu rabi kada nije rije~ o cjelovitu predmetu, nego o njegovu dijelu. Stoga se oni mogu dopuniti nekongruentnim atributom (Marïja Fïlipova våvÆk nÅn je nebëga doneslå lõn~i} kafå.; DarînÅ j u`åla komÅd sïra nÅn dåt i tô smo mî pogå~u i sîr slânÆ jïli.; K¤pïle bi nebëge kilo cÇkara, kilo cvêta, pôl kilå kafå, a sç ~å njîn je rÅbïlo za pë doma.).
3.2. Dalji (neizravni, indirektni) objekt
Dalji je objekt u sljede}im kosim pade`ima: a) u genitivu (Odreklå ga sæ j.; Onå sæ j na~ïtala knjîg.) i s prijedlogom (Kâ se odvojî od jãn~i}a i ni za Bëga ga nä}e.; Z golîd je va kotâl mlÆkë prelÆvâl.); b) u dativu (Råda sÅn mu pomoglå dëkla sÅn bÆlå më}na.; Veselïli su se Çnukÿn.) i s prijedlogom (Ne smî ~ovïk bït popustjîv prama njïmi.); c) u akuzativu s prijedlogom (U`åla tÆ j onå skÇhat paläntu kad je za ~obåni kÇhala za zgôru.; VåvÆk su znåli k nân dohÅjåt po sîr.); d) u lokativu uz obvezatan prijedlog (Ne smîn ni mïslet o tomÇ/temÇ.);
127
e) u instrumentalu uz obvezatan prijedlog (NahvÅlïla sÅn se z nëvÆmi postolï.; On je zazïjÅl nåd njimi pa su ga poslÇ{ale.).
Uz neke glagole mo`e stajati i vi{e objekata s time da je jedan obi~no bli`i (U`åle smo ofcân dåt kore od narãn~æ.; Narïzali smo njîn pr{Çta i sïra.; Måt nas je temÇ navådila i jå tô i dân danås dân takë.).
4. PRILO@NA OZNAKA
U grobni~kom govoru funkciju prilo`ne oznake naj~e{}e imaju prilozi kojima se izri~u: a) okolnosti vr{enja glagolske radnje, i to: mjesto (Bül je cvêt dolika cenïjÆ.; Po lçtu su {lï zgôru z ofcåmi.; Oskud si do{âl?), vrijeme (Potla se cÇkara pospç.; Kî bi tô od famîlije nçsÅl jÇtro blagoslovït?; Vç~ær si sëpeta môrÅl pô} pô nje zgôru.) i na~in (Pa se tô lîpo razrî`e.; JÇ{to se ovako zasmo~î.; F›ki}i se s p›sti dçlaj¤, pomï}i{no i nå sitno.); b) stupanj jakosti glagolske radnje (U`ãl gÅ j nebëgega jâko stû}.; Mâlo }u potç} pa }u te dotç}.); c) neodbrojenu koli~inu (Ovô lçtÿ j bîlo ~Çda snîga.; ^Çda sæ j tegå pozÅbïlo.; Imäl je målo srï}æ i målo påmæti pa j sç uspêl storït.).
Vrlo se ~esto prilo`na oznaka izri~e imenicom u akuzativu, koja uza se ima atribut (Cêli dân tÆ j sâmo hodïlo tô blâgo, hodïlo.; Ovô lçto }emo rånije sÅdït.; SÇ nô} sÅn te sånjala.; Nîs te vïdela cêlu {etemânu.), ili prijedlo`nim izrazom, s time da uz prijedlog mo`e stajati imenska rije~: a) u genitivu (Potli ve~çræ sæ j zlåmenalo i {lë spåt.; Bül je pu menç do põlnÅ.); b) u dativu (Kî j {âl k rânÿj må{i, tâ j nçsÅl i blagoslovït.; K vç~eru sæ j {lë dëma.), c) u akuzativu (MôrÅ se têsto na stôl lo`ït i lîpo rastægnÇt z lazãjnic¤n.; P›vÿ smo u`åli v RÆkÇ hëdæ} hojævåt.; Na prÿlç}Æ se ëfce ojånjæ.); d) u lokativu (Bül je cvêt va Tâliji våvÆki cenïjÆ.; U`åli su rç} da se leh o VazmÇ k¤ntæntâj¤ i o Bo`ï}u a{ da slåtk¤ pogå~u pe~û.); e) u instrumentalu
naglaskom i glasi mÇ{kÆ i ulazi u paradigmu sa stalnim mjestom naglaska na osnovi (Gjd. mÇ{kÿga/mÇ{kæga; Djd. mÇ{kÿmu/mÇ{kæmu i dr.).
128
(MôrÅ se têsto na stôl lo`ït i lîpo rastægnÇt z lazãjnic¤n.; Pëtla se pospç s cÇkarÿn.; RådÅ j kÅntåla z sestrûn.).
Prilo`na se oznaka mjesta izri~e i besprijedlo`nim lokativom i genitivom (Kåmo sæ j {lë z ofcåmi? Kozicu. Jå, vî ste {lï Kozicu.; Kåd je pa zÆmå, onî ko{ï sêna znïmat podå, nî tô låhko.). Ovakvi su izrazi uvijek sintakti~ki sinonimni s prijedlo`nim strukturama koje su u sustavu znatno ~e{}e (…vî ste {lï va Kozicu i …ko{ï sêna znïmat z podå) i redovito se njima izri~e smjer kretanja. Prilo`na se oznaka dru{tva ~esto izri~e instrumentalom posvojno-povratne zamjenice, ali se u tom slu~aju ne radi o pravoj besprijedlo`noj sintagmi ve} o elidiranju prijedloga z koji s oblikom sëb¤n ~ini jednu izgovornu cjelinu unutar koje se najprije jedna~i po zvu~nosti, a potom se reducira (Zïmala gÅ j sob¤n v RÆkÇ kåd jÿj ga nî imêl kî.; SÅmå sæ j sob¤n kÅråla.). Isto se doga|a u svim situacijama kada prijedlog z stoji ispred rije~i koje po~inju {umnicima s ili z (PokÅråla sæ j s¤sçd¤n.; U`ãl sæ j napït Zvânetÿn.).
Razlikuju se sljede}e vrste prilo`nih oznaka:4.1. Prilo‘na oznaka mjesta (Zapõlnæ rê{ doma z mlÆkôn.; Igråle
su se na ledïni.; Mlikarïce su nå drugÆ dân neslç mlÆkë v RÆkÇ.). Sintakti~ka je zna~ajka grobni~koga govora postojanje razlike u na~inu iskazivanja cilja kretanja od na~ina iskazivanja bivanja na nekome mjestu. Tako se se za iskazivanje cilja kretanja uvijek rabi dativ s prijedlogom k3 (Znåli su våvÆki k nân dohÅjåt po sîr.; Hôj k nân!; Rên duhtôru.). Za iskazivanje bivanja na nekome mjestu rabi se prijedlo`na sintagma pu + imenska rije~ u genitivu4 (U`ålÅ j rç} Mårica da njîn jih je desætåk pu Vünkota.; Tô sæ j pu mesÅrîh kupovålo.; On je bîl tåmo pu svõjga dçda.; Jå sÅn jedân jedünÆ pût jïla tô i tô pu Drâgæ pokõjnæ i Mïlana.). Ta se stara razlikovnost u govornika mla|e generacije zatire, odnosno prevladava model pu + imenska rije~ u genitivu i za iskazivanje kretanja pa se sve ~e{}e ~uju re~enice poput ovih: Rên pu Stãnkota; Do{ãl sÅn pu vås, ali nî nïkæga bîlo i sl. Vjerojatno ta tendencija slijedi istu zamije}enu i u razgovornome, ali i u drugim funkcionalnim stilovima suvremenoga hrvatskoga standardnog jezika. Za razliku od toga jo{ je uvijek dobro o~uvana razlika u na~inu izricanja cilja i smjera kretanja.
129
Smjer se kretanja izri~e prilogom kûda (Kûda ste {lï va crükÅv? Po kôn p¤tÇ?), a cilj kretanja prilogom kåmo (Kåmo rê{? Va JelçnjÆ!). Za izricanje se odmicanja od mjesta radnje rabi u ~akavskome uobi~ajen prilog }å (Våje su {lï }å.; ]å sÅn ga potïrala.).
4.2. Prilo‘na oznaka vremena (Pojutro bimo popÆlç lõn~i} bêlæga kafå i tô bi bîlo sç do obçda.; Va måju misæcÇ su {lï zgôru.; Onp¤t je bîlo sç drÇh~ijæ.)
4.3. Prilo‘na oznaka na~ina (Kåko ti sæ j tô moglë dogodït?; Têsto se nåsitno rî`e pa se klãdÅ kÇhat vå vodu ili vå j¤hu.; Bëme znâ{ da njîn nî bîlo låhko.)
4.4. Prilo‘na oznaka uzroka (^å zãtÿ nÆsï {âl k må{i?; ObolçlÅ j nebëga od pojüdanjÅ.; Nçka sad pûkne od jÅda kåd ju nî õnp¤t otêl o`enït.)
4.5. Prilo‘na oznaka dru{tva i prilo‘na oznaka sredstva (Vôlæla sÅn dçlat { njïmi a{ su våvÆk kÅntåli.; Pëtla smo ve} {lç zdôlu z bÇsÿn.; PokÅråla sæ j s¤sçd¤n oko nïkakovega drvå.; O�fce su strïgli {kãrami.). Uz obje prilo`ne oznake obvezatno stoji prijedlog. Iznimno mo`e biti elidiran zbog prethodno protuma~enih fonetskih razloga.
4.6. Prilo‘na oznaka koli~ine (^Çda su nÅn dâli, a målo su imçli.)
4.7. Prilo‘na oznaka namjere (Såk¤ vç~ær smo va crükvi molïle za mîr.; Do{lï smo po nevçsticu! Bîte nÅn ëprli?)
Za razliku od prilo`nih oznaka mjesta, vremena i na~ina, donekle i dru{tva i sredstva, koje su frekventne, ostale su navedene prilo`ne oznake rje|e. U odnosu na standardni hrvatski jezik, ali i na ostale ~akavske govore, broj je prilo`nih oznaka, osobito na~ina, manji {to je uvjetovano vrlo razvijenom i razgranatom semantikom glagola. Brojni su glagoli koji imaju isto temeljno zna~enje, ali se razlikuju po okolnostima vr{enja radnje ili odnosu govornika prema onome {to glagol zna~i. Tako primjerice temeljno zna~enje ’baciti’ ima glagol hïtit, dok sljede}i glagoli ozna~avaju okolnosti
130
i na~in toga bacanja, pa zabrÅnkanåt zna~i ’silovito {to odbaciti’, zahïtit ’zabaciti {to kamo, zametnuti’, zakÿmb›~it ’baciti {to tako da se u padu preokrene’, zakramåt ’ljutito zabaciti, odbaciti {to’, zasm¤dït ’nemarno zabaciti, baciti’ i dr.
5. ATRIBUT
Atribut mo`e biti pridjev, zamjenica, broj, imenica, koli~inski prilog ili prijedlo`ni izraz. Budu}i da atributu otvara mjesto imenica, njegov je morfolo{ki oblik odre|en morfolo{kim oblikom imenice na koju se odnosi, dakle oni su kongruentni ili sro~ni. Drugi je tip atributa nekongruentan ili nesro~an, a nastaje preoblikom iz predikata kojemu je predikatna rije~ genitivni izraz.
5.1. Sro~ni ili kongruentni atribut
Ovaj je tip atributa sro~an s imenicom na koju se odnosi {to zna~i da se s njom sla`e u rodu, broju i pade`u, a u grobni~kom govoru ima potvrda za sro~nost za sve pade`e, sve rodove i oba broja. U grobni~kom govoru atribut mo`e biti: a) pridjev (U`åle su rç} da se leh o VazmÇ k¤ntæntâj¤ i o Bo`ï}u a{ da slåtk¤ pogå~u pe~û.; KapÇla pustî onû ~rjên¤ bôju pa jãja bûd¤ onakë lÆpå.); b) zamjenica (Nãjprvÿ se zmü{Å, pa se lîpo tâ vodå lijç i õnp¤t se pa kvâs lo`î.; Tô ti nî ni trÅvÇ jïlo nego sâmo nïkÆ lîsti.); c) broj (P›vÆ dân, dok su jo{ hodïli hëdæ}, jÇtro bi nãjprvÿ {lå nebëga nå{a måt na ^ãvju po krÇh va peknjïcu da njîn bûde frï`ak krÇh.).
Ad. a) Najbrojniju skupinu sro~nih atributa ~ine oni koji su po morfolo{kim kategorijama pridjevi pa se stoga ~esto i cijela kategorija tih atributa nazivlje pridjevskima. Kako u grobni~kome govoru, kao i u ve}ini sjeverozapadnih ~akavskih govora, slabi ili se potpuno gubi morfolo{ka opreka izme|u odre|enoga ili neodre|enoga lika pridjeva (Zub~i} 2004), pa se ujedna~avaju na deklinaciju odre|enoga lika pridjeva, potvr|uju se dublete, primjerice Zakopåli smo dobrå ~ovïka. i Zakopåli smo dobrogå/dobregå ~ovïka. One su isklju~ene u odre|enim sintakti~kim funkcijama, tako kao predikatna rije~ pridjev mo`e biti samo u neodre|enome liku: Prâz Rãnko je bîl jâko porçdÅn. Taj pridjev
131
preoblikom mo`e postati atribut: PorêdnÆ prâz Rãnko. Atribut je ~esto posvojni pridjev, no u mla|ih je govornika zamjetna tendencija njegova preoblikovanja u sintakti~ki model od + imenica u genitivu (On je prïjatæl od Petrå.). Posvojni se pridjev rabi za izra`avanje najbli`ih rodbinskih veza i u tim su sintagmama vrlo rijetke zamjene sintakti~koga modela: Znâ{ da bi tô p›vÿ mëgÅl bït ôv Frânÿv Ivân, ~â j Çmrl.; ImçlÅ j nå{a Luzârija kakëva trî-~etïra lçta kåd da j¤ j MårÆn PînÆn, pokõjnÆ nebëg, nåpÆl dok su va Zålÿj kosïli.; Ivân MåtÆn je bîl jednë vrîme z ocên.; Måt pokõjnÅ SlåvinÅ j umrlå pred ~etrdesêt lêt.).
Ad. b) Funkciju atributa mogu obavljati sljede}i tipovi zamjenica:a) posvojne zamjenice: U`ålÅ j rç} Marïja Væntûrova, da njïhovega
Anteta tô ne pija`â. A nå{ otåc je våvÆk govorîl da j muråva za mlÆkë nãjbojÅ. Môj otåc nçkÅ j imêl stô muzîc.
b) povratno-posvojna zamjenica: Uglãvnÿn nãstojali su da ôn svôj sîr dobîje ~å p›vÿ.
c) pokazne zamjenice: MôrÅ{ tç} o põlnæ tåmo zançst tê golïde i hrÅnÇ i sç. Otåc je sagrêl, jå mïslÆn na onû teplünu mlÆkå kad se pom¤zç, na onœst¤ teplünu. Tî jãn~i}i kî su se odvojïli na prÿlç}Æ, za på{u za imçt.
d) upitne i odnosne zamjenice: Onï su imçli kakovih jåb¤k i hrÇ{Åv i sû doneslï pak onegå. Kåd je bîl mlâd, i õnda da vç~ær kî pût nî mëgÅl spåt i dÅ j razmÆ{jâl kûda }e ôn pô}, kådÆ j, va kõstÿmu dÿlcÇ vï{e trÅvê.
e) neodre|ene zamjenice: Nïkÿ vrîme su konjï imçli sâmo Mi}çtini, Fâna i Ivân. A{ su `änskæ pro{lç, såkÅ mlikarïcÅ j pro{lå nãjve} }å.
Ad. c) redni brojevi: Znâ{ i õnda ti kåsnije, mïslÆn nïgdi {ästÆ mïsæc, ja pårÅn, da ti redû zgôru õnda ti se sçlæ dåje. P›vÆ dân, ëno su õnda hodïli hëdæ}, jÇtro bi nãjprvÿ {lå nebëga nå{a måt na ^ãvju po krÇh va peknjïcu da njîn bûde frï`ak krÇh.
Atributu otvara mjesto imenica koja stoji samostalno ili u prijedlo`nom izrazu na mjestu svih dijelova re~enice. Analogno tome razli~iti tipovi atributa mogu biti dijelom subjekta, predikata, objekta ili
132
prilo`ne oznake: a) atribut pridru`en subjektu (Velïki sïri, velïka to~ïla bi bÆlå do{lå.; Kad nïkÿ vrîme prõjde, kåd je jå~Å trÅvå, õnda su cêlÆ dân na på{i.; Tô blâgÿ j smîrÿn hodïlo.); b) atribut pridru`en predikatu (Onâ j bÆlå vrÆdnå `änskÅ.; Bül je drÇgÆ mïsæc kåd sæ j tô dogodïlo.; Pa Ivãn tÆ j njejî sîn, ~å nÆsï znåla?); c) atribut pridru`en objektu (VazmÇ i Bo`ï}u se k¤ntæntâj¤ a{ da slåtk¤ pogå~u pe~û.; VåvÆk tÆ j imäl jedân bujôl va kôn je dr`âl mlÆkë.; TÇka su nÅn do~çkale {ästÆ mïsæc.); d) atribut pridru`en prilo`noj oznaci (SåkÆ korïzmenÆ pætåk smo hodïli na krî`nÆ pût.; O�fce se ojånjæ va drÇgÿn misæcÇ.; Pô} }u v RÆkÇ kî drÇgÆ dân.).
U jednoj re~enici mo`e biti onoliko atributa koliko ima imenica. Atribut koji se dodaje imenici koja ve} ima pridjevski atribut ne odre|uje samo imenicu ve} ~itav atributni izraz: Tô tÆ j bÆlå jednå, ko nïkÅ sîvozelênÅ bôja.; JÇtro bi nãjprvÿ {lå neboga nå{a måt na ^ãvju po krÇh va peknjïcu. Uvr{tavanjem dviju ili vi{e re~enica kojima je zajedni~ki subjekt, a razli~ita predikatna rije~ u jednu re~enicu nastaje niz od vi{e atributa koji mogu biti odvojeni zarezom ili veznikom. Niz od dvaju ili vi{e atributa spojenih ili rastavljenih veznikom stilisti~ki je obilje`en i obi~no se rabi pri isticanju, npr. On je i lîp i dëbÅr i påmetÅn.
Svim je dosada navedenim primjerima atribucije mjesto otvarala imenica, no osim uz nju atribut mo`e stajati i uz zamjenicu (Trîbalÿ j më} sç tô nçst zgôru va plåninu.) te pridjev i broj koji su naj~e{}e poimeni~eni ili se imenice izostavljaju zbog zalihosti uvjetovane kontekstualnim uklju~enjem (Môj p›vÆ (mû`) je bîl dëbÅr ~ovïk. Nå{ pokõjnÆ (otåc) je våvÆk tô u`âl povædåt.). Takvom atributu mogu mjesto otvarati samo redni brojevi i odre|eni pridjevi.
U neutralnu izri~aju atribut stoji ispred imeni~ke rije~i na koju se odnosi, a u stilisti~kom diskursu mo`e biti iza njega. Ve}ina je atributa u neutralnu iskazu u antepoziciji. Me|utim, stariji ili jezi~no svjesniji govornici u neutralnu iskazu ~esto rabe ve}i broj atributa u postpoziciji
20 U mjesnim govorima s ukinutom kvantitativnom oprekom izme|u dugoga i kratkoga slogotvornoga /ã/ isti pridjev ima naglasne oblike g›d, grdå, g›do (g›dÆ).
21 U mjesnim govorima s ukinutom kvantitativnom oprekom izme|u dugoga i kratkoga slogotvornoga /ã/ isti pridjev ima naglasne oblike t›d, trdå, t›do (t›dÆ).
133
(Tô sæ j mæntilålo pa bi do{lå bë}ica påk sæ j onå dobrë zïprÅla z vodûn ~istûn.). Kada se unutar iste re~enice ponavlja ista atributno--imenska sintagma, ~esto se mijenja red rije~i u sintagmi da bi se izbjegla monotonija u pripovijedanju (Lîdija, tûda smo hodïli kad su zabrÅnïli bîli va {Çmu dubôk¤ hodït, a p›vÿ bi se va dubôk¤ {Çmu hodïlo, a{ po lçti tÆ j tçplo jâko i õnda onç nÆsû imçle kadï pït.). U opisivanju emotivnih doga|aja atributi u postpoziciji vrlo su ~esti (Znâ{ sâmo kakë tÆ j ~ez {Çmu kad grmî, õnda ti sâmo dudnjî, dudnjî, a kad rê{ s konjên pa su põtkove elêznæ, tô ti sâmo ïskre skã~¤, sâmo gjçdÅ{ kakë skã~¤ ozdolå. Onda onê bÇkvine debêlæ, vçlæ, ma, ne vïdÆ{ tî va {Çmi dubôkÿj ëp}e sûnca, nï{, sâmo zelenïlo ozgorå. A kåd tÆ j maglå, leh zdolå rê maglå, pa stãlno mïslÆ{ da tÆ j ..., pogëtovo ako si målo stra{jîv i kåd si sâm va {Çmi, õnda sâmo mïslÆ{ da nïkÆ zïhÅjÅ prçd te, a onô kakë maglå rê onâ debêlÅ dæblå stojê rÅvnë, znâ{, tô pëtla vïdÆ{ da sâmo dæblå debêlÅ stojê.). Posebno je zanimljiv red rije~i u sintagmama koje izra`avaju pripadnost. Ve} je prethodno re~eno da se pripadnost u grobni~kom govoru uglavnom izra`ava strukturom od + imenica u genitivu, dok se posvojni pridjevi rabe uglavnom za izricanje naju`ih obiteljskih odnosa i to u petrificiranim sintagmama koje su nastale iz potrebe za uklanjanjem nesporazuma u komunikaciji uvjetovana u~estalo{}u istih imena (Jë`ica Stãnkotova i Jë`ica Koli{ï}eva). Danas je poreme}eno i to pravilo pa se za izricanje pripadnosti mla|ih osoba rabe dublete, primjerice MårÆn od Jçlæ i JçlÆn MårÆn. Za starije ili umrle osobe jo{ se sustavno rabe posvojni pridjevi: Petrôv Ivân, Ivân PînÆn i sl. U na~elu se posvojni pridjev nalazi u postpoziciji: Ivân PînÆn, MïlÅn Ivånÿv, Marïja Fïlipova, Mãrko BÅnôv.
S obzirom na obvezatnost, sro~ne atribute mo`emo podijeliti u dvije skupine: sintakti~ki obvezatnih i semanti~ki obvezatnih. Pod sintakti~ki obvezatnim atributom misli se na nu`nost uvr{tavanja atributa uz imenicu koja u re~enici mo`e stajati kao prilo`na oznaka vremena ili na~ina, npr. O�fce se ojånjæ va drÇgÿn misæcÇ.; Kad su
22 Prema suvremenom u~enju J. Sili}a (1998:241-274) svaki glagolski oblik ima svoju osnovu: infinitiv ima infinitivnu, prezent prezentsku, a imperativ imperativnu
134
na cêli dân {lç, vç} je bîlo lågje. Semanti~ki obvezatni atributi su oni bez kojih re~enica nema pravoga smisla, a ostvaruju se u stru~nim nazivima i drugim ustaljenim izrazima: mlikãrskæ låte, MâlÅ Gëspoja, VçlÆ pætåk, grëbni{kÆ sîr, krî`nÅ kacavîda, tï{jÅrskÆ bånak, fînÅ blånja, grûbÅ pÆlå, rÇ{nÅ pÆlå i sl.
5.2. Nesro~ni ili nekongruentni atribut
Funkciju atributa u re~enici mo`e imati i druga imenica koja je naj~e{}e u genitivu. Zbog toga se nesro~ni atribut ~esto nazivlje imeni~kim. Imeni~ki atribut izra`ava pripadanje, a prema vrstama pripadanja postoje razli~iti tipovi atributa:
Posvojni, posesivni genitiv ili genitiv vlasni{tva izra`ava pripadnost po vlasni{tvu, rodbinskim odnosima, pravu ili vlasti i u~estao je. Posvojni se genitiv naj~e{}e izra`ava prijedlo`nom sintagmom: od + imenica u genitivu,5 npr.: otåc od mojê prijatelïcæ, MårÆn od Jçlæ, dvoråc od nïkæ krajïcæ, mihûr od tælcå, mihûr od kråvæ i sl. Genitivna se prijedlo`na sintagma mo`e preobli~iti u posvojni pridjev, pa se ovjeravaju oblici JçlÆn MårÆn, prijatelï~Æn otåc i krajï~Æn dvoråc. Vrlo se rijetko posvojni genitiv izra`ava besprijedlo`nom imenicom (o{tarïja Ivåna Rejînina). Takve se konstrukcije dr`e arhai~nima i stilogenima. Rijedak je i stilisti~ki obilje`en na~in iskazivanja posvojnosti osobnom zamjenicom u genitivu (Tô j njê bråt.; O‘enül sæ j za njê sestrÇ.) i osobnom zamjenicom u dativu (Poslåli su mi slïku od prï~æsti njôj sestrê.; Bråt njôj pokõjnÆ.), prete`ito u `enskome rodu.
Dijelni ili partitivni genitiv izra`ava pripadanje nekoga komada, koli~ine ili mjere dijelu neke tvari, skupa predmeta ili bi}a. Naju~estaliji je, a okvirno se mo`e podijeliti na sintagme kojima je glavni ~lan broj6 ili koli~inski prilog: dçset kîl cvêta, cvêta dçset kîl, trî mïsæca, fânj togå/tegå i one kojima je imenica glavni ~lan, a nastale su metonimijom: bëcica mlÆkå, låta vodê, {klëp ëvÅc, Çra vrïmena, kë{ sêna, ko{årica kÿmpÆrå, lonåc måsla, këmÅd drvå, këmÅd `elçza i sl. Kao i
osnovu. S akcentolo{koga je aspekta ova teorija postojana i funkcionalna jer dvije osnove istoga izraza nemaju nu`no isti naglasak, pa ~ak niti njegovo mjesto. Usp. npr. glagol lagåt kojemu je prezentska osnova lå`-, a imperativna la`-, odnosno,
135
posvojni genitiv i dijelni se genitiv nerijetko izra`ava genitivnom prijedlo`nom strukturom (prijedlog je uvijek od): gÇma od åvuta, dêl od tegå, târ od sêna i sl. U besprijedlo`nim sintagmama s brojem kao glavnom rije~ju neobilje`en je red rije~i: broj + imenica, dok inverzan oblik ima stilisti~ku vrijednost: Talijâni su u`åli pustït dçset kîl cvêta prîko granïcæ, pÅ j såkÆ u‘âl kî j {âl nebëg z d›vi cvêta dçset kîl k¤pït a{ je bîl dëlika va Tâliji våvÆki cenïjÆ. Uz brojeve dvâ (m. i s. r.), dvê (`. r.), trî (m., `., s. r.), ~etïri (m. r.), ~etïra (s. r.), ~etïre (‘. r.) imeni~ke rije~i ne dolaze u Gmn. ve} u posebnu obliku koji je za m. i s. r. jednak Gjd.: dvâ paså, dvâ selå; trî mlÆkå, trî ~ovïka; ~etïri ~ovïka, ~etïra selå, a za `enski jednak N, A, Vmn.: dvê nëge, trî mÇ`e, ~etïre mÇ`e. Uz brojeve ve}e od ~etïri dolazi imeni~ka rije~ u Gmn.: {e`desêt-sedÅndesêt cæntimçtrÆh, pêt dân. Koli~inski prilozi: kulïko, tulïko, onulïko, pâr, vï{e, månje, fânj, dësta/dësti i sl. sla`u se s imenicom kao brojevi ve}i od ~etïri (u Gmn.): fânj vrï}Æc, kulïko lêt i sl.
Genitiv cjeline izra`ava pripadnost dijela ili neke sastavnice svojoj cjelini, kao u primerima kïte od bÇkÅv, këra od narãn~æ. I u ostalim bi se slu~ajevima ostvarivala prijedlo`na sintagma, npr. kÅntûn od kÇ}æ.
Gradivni genitiv pokazuje od ~ega je {to, odnosno od kakvoga je materijala ono {to se izri~e glavnim ~lanom. ^est je i izri~e se pridjevom (drvênÆ stôl, vÇnenÅ ponjåva, alumînÆjskæ låte i dr.) i genitivnom prijedlo`nom sintagmom (stôl od drvå, vrï}a od rçta, {upïca od mrï`æ, ponjåva od vÇnæ, pikåbit od jåvorovinæ i sl.).
U suvremenom je grobni~kom govoru zamjetna sna`na tendencija preoblikovanja primarnoga sintakti~koga modela pridjev + imenica u model imenica + od + imenica u genitivu koji je rezultat posu|ivanja iz romanskoga modela. Primarno je taj model preuzet za izra`avanje gradivnoga i partitivnoga genitiva jer se imenice kojima se odre|uje od ~ega je {to ili dio ~ega je {to ~esto ne mogu preobli~iti u pridjev ili je taj pridjev rezerviran za kakvu drugu uporabu kao u primjerima tipa kÅntûn od kÇ}æ, a ne *kÇ}nÆ kÅntûn, târ od sêna, a ne *sênÿv târ ili pikåbit od jåvorovinæ prema neovjerenome *jåvorovinÿv pikåbit ili *jåvorÿv pïkabit. Sekundarno se takav model preuzima i za izra`avanje posvojnosti. Stariji ga, ili
136
svjesniji govornici dr`e neautohtonim i rje|e rabe. I oni, me|utim, rabe isti model za izra`avanje gradivnoga i dijelnoga genitiva. U mla|ih je generacija ova tendencija pro{irena i na izra`avanje posvojnosti i poduprta je istim nastojanjem u razgovornome stilu hrvatskoga standardnoga jezika i danas je ve} gotovo prevladala, osim mo`da pri opisu rodbinskih odnosa. Ostali su tipovi nesro~nih atributa iznimno rijetki.
Svim je navedenim tipovima nesro~nih atributa zajedni~ko to {to se pripadanje gotovo sustavno izri~e genitivnim prijedlo`nim sintagmama, i to uvijek uz prijedlog od.7 Iznimku ~ine samo oni dijelni genitivi koji kao glavnu sastavnicu imaju broj i oni koji su nastali metonimijom.
Imenica koja stoji kao atribut mo`e i sama imati sro~an atribut, pa mo`e stajati: dvoråc od nïkæ lÆpê krajïcæ, {upïca od fînæ mrï`æ, lonåc dobrogå/dobregå måsla i sl.
Nesro~ni su atributi u neutralnu diskursu uvijek u postpoziciji, bez obzira na to jesu li besprijedlo`ni ili prijedlo`ni. Za dijelne genitive s brojevnom sastavnicom vrijedi isto {to i za sro~ne atribute.
Potvr|eni su i neki nesro~ni atributi koji nisu u genitivu, ali je njihov broj znatno manji. Svi su takvi atributi u prijedlo`nim sintagmama: a) atribut u akuzativu: lonåc na rô`ice, vrï}a na rîge, vÇna za {tramåci, svïdri na pû`; b) atribut u lokativu: rÇ{kica na ÅrmÅrÇ; c) atribut u instrumentalu: kafç z pïn¤n, pÆlå z okvÆrôn.
Zanimljive su sintagme tipa pogå~ica za blagoslovït i iglå za plçst jer su zna~enjski infinitivi blagoslovït, plçst atributi imenica pogå~ica, iglå, ali to oblikom nisu jer je atribut uvijek imenska rije~. Posljedica je to ~injenice da su u grobni~kom govoru rijetke glagolske imenice.
6. APOZICIJA
Apozicija je rijetka i naj~e{}e dolazi uz osobna imena podrobnije odre|uju}i zanimanje (Välko u~ïtæl, Iva u~ïtejica, E�mÆl kovâ~, Ivân mesâr) ili rodbinske odnose (sestrå Anîta, bãrba Tënak, têta Mårica, nôna Jë`ica, mãjka Drâga i sl.) ili uz imena mjeseci (mâj mïsæc), premda danas prete‘e imenovanje mjeseci po rednim brojevima njihova pojavljivanja.
Iva Luke‘i} • Sanja Zub~i}
RJE^NIK GROBNI^KOGA GOVORA XX. STOLJE]A
139
NA^ELA IZRADE RJE^NIKA
Rje~nik je grobni~koga govora pred gotovo ~etvrt stolje}a osmislila, metodolo{ki postavila i prikupila temeljni fond rije~i Iva Luke`i}. Rje~nik je zami{ljen kao istojezi~ni, dijalekatni, potpuni i reprezen-tativni. Pod odrednicom se istojezi~ni misli na to da je jezik u oba dijela ~lanka isti, hrvatski, s time da je natuknica dijalekatna i odnosi se na svojevrstan me|urang izme|u pojedina~noga mjesnoga govora i skupine govora. Odrednicom potpuni isti~e se te`nja popisivanju i opisivanju ukupnoga leksi~koga fonda grobni~koga govora, a odred-nicom reprezentativni namjera da se u rje~nik uvrste rije~i tipi~ne za govor svih generacija i dru{tvenih slojeva Grobni~ana koji su `ivjeli u 20. stolje}u. Premda je ta granica vrlo fluidna i prakti~no neutvrdiva, postavljena je iz najmanje dva razloga. Prvi je ~injenica da je konac 20. stolje}a donio Grobni{}ini kao tradicionalno zatvorenome kraju otvaranje koje je uz svoje pozitivne strane nu`no donijelo i negativne u smislu niveliranja vlastitih vrijednosti i stila ivljenja prema vrijednostima i stilu ivljenja nekoga drugoga ni~im pretpostavljenoga. Taj je proces otvaranja kolidirao s napu{tanjem tradicionalne sto~arsko-poljopriv-redne orijentacije s kojom u pasivni sloj prelazi i velik dio dotad te-meljnoga leksika. Drugi je razlog za postavljanje vremenskoga okvira ~injenica da je s po~etkom 21. stolje}a zbog nagle informatizacije i tehnolo{koga napretka nastupilo punjenje leksi~koga fonda primljeni-cama iz suvremenoga standardnoga hrvatskog jezika koje postaju grobni~kima zbog provedene fonolo{ke i morfolo{ke adaptacije, ali ga i mijenjaju ostavljaju}i trajne posljedice po sustav.
Jo{ je 70-ih godina pro{loga stolje}a rade}i i ive}i na prostoru dana{nje Op}ine Jelenje najve}i i temeljni fond rije~i za ovaj rje~nik prikupila i 1983. na kartice popisala Iva Luke`i}. Svoje su nam manje, ali vrijedne leksikografske prinose ustupili Silvano Haramija (SH), Ada Mar{ani} (AM) i Stanislav Vali} (SV), dok su Vlasta Jureti} (VJ), Stanislav Lukani} (SL) i Arsen Salihagi} (AS) tijekom redigiranja cjelo-kupna materijala i pomo}i pri oprimjeravanju pojedinih natuknica tako|er dopisivali dio leksema. Leksemi koji su zabilje`eni samo u jednome prinosu, a ne i u ostalima, provjereni
140
su i ovjereni u izvornih govornika i uneseni u rje~nik s gore navedenom oznakom zapisiva~a. Brojem se takvih leksema isti~e zbirka Silvana Haramije prepuna vrlo arhai~nih leksema iz neke davno izgubljene te`a~ke, ali vrlo rafinirane civilizacije. Bez navedenih bi entuzijasta i zaljubljenika u svoj mate-rinski govor ovaj rje~nik bio siroma{niji. Svima se njima posebno zahvaljujemo. Frazeme je prikupila Sanja Zub~i}. Tijekom prikupljanja i obrade onomasti~koga blaga od velike su pomo}i bile sugestije Stanislava Lukani}a.
Grobni{}ina je podijeljena u tri upe me|u kojima se utvr|uju razlike, dodu{e vrlo male i po cjelovitost sustava nebitne. U rje~niku su popisani razli~iti ostvaraji leksema koji svjedo~e o tim razlikama. S obzirom na ~injenicu da su svi prinositelji fondova ro|enjem, a glavnina i `ivljenjem iz jelenjske `upe, mogu}e je da se u rje~niku na|u leksemi koji nisu ovjereni u drugim dvjema grobni~kim `upama, ali i obratno. Svu je prikupljenu gra|u u ra~unalo unijela i leksikografski obradila Sanja Zub~i}.
Rje~nik je oblikovan na temeljima suvremenih leksikografskih spoznaja (misli se pritom na strukturiranje leksikografskoga ~lanka, obradu slo`enih semanti~kih odnosa, razine gramati~koga opisa i sl.), ali ~injenica da je dijalekatni nala`e neke specifi~ne postupke koji proizlaze iz specifi~nosti materijala i o~ekivanja struke. Natuknice se navode u kanonskome obliku, a samo iznimno, u slu~aju kada taj oblik nije ovjeren, kao natuknica se navode svi potvr|eni oblici (usp. natuknicu grên, grê{ i dr.). Kada su nije~na ~estica i glagol spojeni u jednu rije~, ona se navodi pod natuknicom glagola koji joj je u osnovi (usp. nümÅn, nümÅ{ i dr. pod natuknicom imçt). Pojedini su leksemi zabilje`eni u dvjema ili ~ak trima ina~icama. Te su ina~ice dio iste natuknice samo onda kada je njihova razlika uvjetovana fonetskim ili fonolo{kim razlikama. Tako su dio iste natuknice prilozi ëdsak¤d i ësak¤d, te glagoli odsï}, ocï} i osï} u kojima su razli~iti ostvaraji uvjetovani izgovorom skupine ds, ali i problemom oko njegova zapisa. Dio su iste natuknice i leksemi japnçnica i japlçnica jer je u potonjemu provedena u grobni~kom govoru relativno ~esta distantna disimilacija. U svim se takvim slu~ajevima, radi lak{ega nala`enja, u glavi natuknice kao
141
prvi navodi leksem bez provedene fonolo{ke alternacije. Me|u-tim, kada do promjene dolazi na apsolutnome po~etku rije~i, kao u leksemima sû{Ånj i {û{Ånj, imenice se navode pod dvama slovima s uputnicom jedne na drugu. Dio su jedne natuknice i potpuno istozna~ni i s istom stilskom vrijedno{}u leksemi koji se razlikuju samo akcenatski (usp. zubâr i zÇbÅr) ili tvorbeno (krõmpalo/krõmpo). Premda se ne radi o leksikografski posve korektnome postupku, primi-jenjen je iz funkcionalnih i pragmati~nih razloga. Ako se pak radi o istome leksemu kojemu se ina~ice razlikuju morfolo{ki ili semanti~ki (homonimija), kao u primjerima çp i çpa i sl., ina~ice ~ine zasebne natuknice.
Ako leksem ima sinonim, obvezatno se upu}uje na nj neposredno iza zna~enja, u formuli (isto: sinonim). Kada je rije~ vi{ezna~na i ima sinonim potpuno podudaran u svim zna~enjskim odrednicama, onda se taj sinonim navodi iza posljednjega oprimjerenja (usp. natuknicu gå}ine i sinonim bragç{ine). Ako je pak sinonim ovjeren samo u jednoj zna~enjskoj odrednici, on se uvijek navodi neposredno prije egzempli-fikacije te zna~enjske odrednice. Kada je leksem u sinonimskome odnosu samo s jednim zna~enjem drugoga leksema, u formulu za navo|enje sinonima se upisuje na koje se zna~enje sinonim odnosi. Svako se zna~enje oprimjeruje jednom ili vi{e re~enica preuzetih iz svakodnevne komunikacije. Oprimjerenje je pokatkad poslovica ili kakva usmenoknji`evna minijatura s time da one same nisu poslu`ile kao izvor za ekscerpiranje leksi~koga materijala koji zbog pjesni~ke slobode, zahtjeva metrike ili mogu}nosti unosa iz kakova drugoga sustava nije potpun odraz govorne situacije. Uz neke je rije~i navede-na oznaka registra. Uvrije`eni se izrazi navode pod natuknicom rije~i koja im je dominantna. U rje~nik je uneseno i frazeolo{ko blago, i to tako da se frazem u kanonskome obliku donosi iza oprimjerenja leksema, a od njega se odvaja znakom �. Frazemi se uvode pod natuknicu po utvr|enim leksikografskim pravilima: svaki je frazem naveden samo pod jednom natuknicom; ako frazem sadr`i imenicu, navodi se pod njome, a ako ih je vi{e, navodi se pod prvom od njih; ako frazem nema imenicu ve} koju drugu imensku rije~ (redom: pridjev, zamjenicu ili broj) ili vi{e
142
njih, navodi se pod prvonavedenom imenskom rije~i; ako frazem nema ni imenice ni koje druge imenske vrste rije~i, a ima jedan ili vi{e glagola, navodi se pod glagolom, odnosno, pod prvim od njih, ako je frazem ovjeren s glagolima obaju vidova, navodi se pod natuknicom svr{enoga glagola; u ostalim se slu~ajevima natuknica odabire prema prilogu. Kurziv ozna~uje pade`ni oblik zavisnih rije~i koje se u kontekstu mogu realizirati umjesto navedene zamjenice, a kosa crta me|u sastavnicama upu}uje na mogu}nost realizacije frazema u dvije ili vi{e ina~ica pod ~im se podrazumijeva i promjena glagolskoga vida. Oble zagrade ozna~uju fakultativni dio frazema. Ako je leksem pod kojim se frazem navodi sinoniman i u frazemu, frazem se ponovno navodi, ali sada uz sino-nimni leksem. Sinonimija leksema ne mora se nu`no potvr|ivati i u frazemu. S obzirom na zna~ajke frazema, mogu}e je da se u frazemu potvr|uje leksem koji vi{e ne postoji kao samostalan pa nije zasebna natuknica (npr. leksem kë{ta postoji samo u frazemu bït na kë{ti pu kogå/kegå). Osnovnome je leksi~kome fondu dodan dio onomasti~koga blaga, s time da su popisani i opisani toponimi i etnici, te imena va`nijih rijeka, pritoka i planina. Ako je toponim jedno~lan, opisuje se po kriterijima koji va`e i za ostale lekseme. Ako je pak dvo~lan, oba se ~lana navode u natuknici, a u oprimjerenju se navode specifi~ni i razlikovni oblici, naj~e{}e genitiva, dativa i lokativa {to i jest cilj njihova izdvajanja u posebnu natuknicu. Premda nisu izdvojeni u zasebne natuknice, dio onomasti~koga blaga predstavljaju osobna imena tipi~na za Grobni{}inu koja se navode u oprimjerenjima.
Posebnost je grobni~koga govora arhai~nost njegove naglasne tipologije. Stoga je u rje~niku osobita pozornost posve}ena upravo isticanju tih specifi~nosti pa su natuknice oboga}ene podatcima koji na njih upu}uju. Pritom se polazi od na~ela da se ne popisuje isto, ve} da se u natuknici, uz kanonsku rije~ bilje`i oblik ili vi{e njih koji su diskriminativni za pripadnost odre|enom naglasnom tipu. U rje~nik su djelomi~no unesene i novije primljenice. Pritom se misli na inter-nacionalizme koji su u grobni~ki govor posredstvom {kolovanja, me-dija i sl. u{li iz suvremenoga standardnoga hrvatskog jezika. Za ve}i dio tih leksema postoje istozna~nice iz primarnoga sloja (npr. advæn-
143
tïst i sobëtÅr) ili istozna~ni izrazi ili sintagme (adaptâcija i prilagodït se). Drugi se dio tako preuzetih leksema odnosi na civilizacijske pojmove koji su preuzeti zajedno s izvanjezi~nom realno{}u koju imenuju (Årheolôgija, baklâva, balerîna, duplikât, egzistäncija, ekonô-mija, ænklâva, fÅlsifikât, fÅntâzija, frapç, frändica, gravitâcija, hêlÆj, Ændividuålac, kalændâr, kÅrdiolôg, lëgika, metabolïzÅm, mïkrofÿn, novicijât, oscilâcija, ozôn, sÅlmonçla i dr.). Svi su takvi leksemi pro{li proces akcenatske adaptacije i u sustav su grobni~koga govora potpu-no adaptirani. Budu}i da se takve imenice od istozna~nih u standard-nome hrvatskome jeziku razlikuju samo akcenatski, one nisu unesene u rje~nik kao zasebne natuknice. S obzirom na ~injenicu da Grobni-~ani participiraju u svim sferama javnoga `ivota, u njihov govor ulaze i paralelno se rabe svi internacionalizmi potvr|eni u suvremenome hrvatskome standardnome jeziku. Stoga bi svaka takva rije~ zapisana u rje~nicima hrvatskoga jezika mogla svoje mjesto na}i i u ovome rje~niku, s akcenatskom adaptacijom kao jedinom obvezom.
U grobni~kom se govoru zavinuti naglasak zamjenjuje dugim silaznim na do~etnom slogu izgovorne cjeline koja se mo`e, ali ne mora poklapati s do~etnim slogom rije~i. U natuknici je uvijek zapi-sana rije~ izdvojena iz konteksta, pa je svaki do~etni dugi nagla{eni slog nagla{en dugim silaznim naglaskom. Me|utim, u oprimjerenju se rije~ spoznaje u kontekstu, kao dio govora, pa isti oblik rije~i koja je u natuknici zabilje`ena s dugim silaznim, mo`e u oprimjerenju biti zapisan sa zavinutim naglaskom, npr. natuknica je kotâl, ali u oprimje-renju mo`e stajati Kotãl je {ûp. Premda se nije primjenjivala fonetska transkripcija, u oprimjerenjima su natuknica akcentirane izgovorne cjeline, pa je svaki slog zatvoren sonantom uvijek dug; ako je nenagla-{en, ima nenagla{enu duljinu (Onå bi mu reklå. ali Onå m¤ j reklå.), a ako je nagla{en, na njemu se ostvaruje dugi naglasak kojemu intonacija ovisi o polo`aju u izgovornoj cjelini (Onå bi do{lå. ali Do{lâ j.; TüstÆ j do{âl. ali Do{ãl je tüstÆ.). Vi{eslo`ni se prilozi akcenatski razli~ito ostvaruju, pa se u natuknicama daju svi ovjereni ostvaraji. Razli~ito mjesto naglaska u natuknici i oprimjerenju, naj~e{}e u priloga, ali i u drugih vrsta rije~i, nije pogre{ka ve} proizlazi iz razli~itih stilskih odre|enja, a u vezi je sa
144
stilskom funkcijom mjesta naglaska.Imenice se opisuju odre|enjem kategorije roda, a u imenica koje se
ostvaruju samo u mno`ini ili u mno`ini mijenjaju zna~enje, navodi se i kategorija broja. Zbog akcenatske i morfolo{ke specifi~nosti ime-nicama se enskoga roda s nepostojanim a obvezatno dopisuje Gmn. Imenicama s nejednakoslo`nim promjenama, obvezatno se dopisuje Gjd. U grobni~kom se govoru u na~elu od svake imenice mo`e izvesti umanjenica i uve}anica koje naj~e{}e mijenjaju temeljno zna~enje. U rje~niku su navedeni samo najfrekventniji. Kada imenica i njezin deminutivni oblik zna~e potpuno isto, rabe se u istim kon-tekstima i imaju istu konotativnu vrijednost, a usto su istoga roda, navode se unutar jedne natuknice, s time da je prvonavedeni oblik uvijek polazi{ni, npr. fançla/fançlica.
U imenica koje su dijelom a naglasnoga tipa sa stalnim mjestom naglaska na osnovi, navodi se Gjd. samo ako je od Njd. razli~it naglaskom ili (ne)zastupljeno{}u nenagla{ene duljine. Zbog specifi~nih se alter-nacija, uz imenice `enskoga roda s nepostojanim a navodi Gmn. Imenicama se mu{koga roda b naglasnoga tipa, sa stalnim mjestom naglaska na nastavku, uz Njd. obvezatno navodi Gjd., dok imenice `enskoga roda nemaju dopunu jer se ne mijenja mjesto naglaska, a vrsta ovisi o kvantiteti vokala nastavka. Imenice su c naglasnoga tipa specifi~ne po alterniraju}em mjestu naglaska, pa se uz Njd. bilje`e oblici koji su relevantni, a to su: za `enski rod Ajd., za mu{ki rod Ljd. te Gjd. kada se vrstom naglaska razlikuje od Njd., a za srednji rod Nmn.
U pridjeva se neodre|enoga lika i zamjenica uz kanonski oblik u Njd. mu{koga roda, obvezatno navode jedninski oblici `enskoga i srednjega roda, ako se od njega razlikuju mjestom ili vrstom naglaska ili distribucijom nenagla{ene duljine. Ako se akcenatski ne razlikuju, navode se samo nastavci za `enski i srednji rod jednine. Uz pridjev se odre|enoga lika u oblim zagradama navodi samo nastavak s odgovaraju}om prozodijskom jedinicom. S obzirom na ~injenicu da svaki od dvaju pridjevskih likova mo`e imati komparativ i da se oni naglasno razlikuju, komparativi su uvijek bilje`eni uz pridjev na koji se odnose, pa i uz neodre|eni. Dakle, radi funkcionalnosti svjesno je napravljena
145
metodolo{ka pogre{ka. Potpuno je jasno da su svi kompa-rativi zapravo odre|enoga lika i s obzirom na tip sklonidbe i na akce-natske zna~ajke.
Natuknica je glagola uvijek infinitiv, izuzev kada je on izgubljen. Tada se, kao u primjeru glagola grên, grê{ i dr., navode oblici u prezentu. Uz glagol u natuknici bilje`i se 2. l. jd. i 3. l. mn. prezenta. Iz odnosa se mjesta naglaska u infinitivu i prezentu mo`e odrediti pripadnost jednome od triju naglasnih tipova glagola. Dok je za odabir 3. l. mn. bio klju~an morfolo{ki ~imbenik, za odabir je 2. l. jd. klju~an akcenatski. Naime, oblik 1. l. jd. ne bi bio primjeren jer je svaki slog zatvoren sonantom uvijek dug, bez obzira na to je li nagla{en ili nije.
U prefiksalnoj je tvorbi glagola mogu}e udvajanje prefikasa. Takvi se glagoli navode pod istom natuknicom s time da se kao prva navodi ona s jednim prefiksom, npr. do{tukåt/dona{tukåt. Glagoli koji ozna-~uju impersonalnu radnju imaju samo 3. l. jd. i mn. ili samo 3. l. jd. Takvim se glagolima navode samo ti oblici i oni se oprimjeruju. Zbog isticanja se razlike uz 3. l. jd. obvezatno navodi oblik, npr. dræ`njït (3. l. jd. dræ‘njî, dræ‘njê) - pre`ivati. Glagoli koji mogu i ne moraju biti povratni navode se pod istom natuknicom s time da se posvojno--povratna zamjenica se navodi u kosim zagradama: gri{påt /se/. Ako pak postoji glagol potpuno ili djelomi~no razli~ita zna~enja, a istoga izraza s time da je obvezatno povratan, a usto se ovjerava samo u 3. l. jd. i eventualno u 3. l. mn., on se izdvaja u samostalnu natuknicu, npr. gri{påt se (3. l. jd. gri{pâ se).
Natuknice i oprimjerenja zapisani su fonolo{kom transkripcijom. Iznimka je samo alofon fonema /m/. Naime, ispred bilabijala, osobito u govorima mjesta smje{tenih uz Rje~inu, slabi opreka izme|u m i n. Kao bitno distinktivno obilje`je ~uva se nazalnost, a mjesto je tvorbe malo pomaknuto unatrag prema nepcu. Taj se alofon bilje`i znakom Ü, a ostvaraj se navodi u uglatim zagradama.
146
POPIS KRATICA
a) Gramati~ke kratice
A akuzativbr. brojD dativ~est. ~esticaetn. etnikG genitivgl. glagolI instrumentaljd. jedninakomp. komparativL lokativl. licem. mu{ki rodmn. mno`inaN nominativneodr. neodre|eni liknepromj. nepromjenjivonesvr{. nesvr{eni vidodmil. hipokoristik odr. odre|eni lik
pogrd. pejorativpoimen. poimeni~eno pren. prenesenopridj. pridjevprij. prijedlogpril. prilogred. rednis. srednji rodsup. superlativsvr{. svr{eni vid{alj. {aljivotop. toponimubla`. eufemizamu~est. u~estalouzv. uzvikvez. veznikzamj. zamjenicazastarj. arhaizam
`. `enski rod
b) Ostali znakovi/ tako|er i, ili� frazem, izri~aj [ ] fonetski zapis izgovorne cjeline
c) Prinosiva~i rje~ni~kome fondu
AM Ada Mar{ani}AS Arsen Salihagi}SH Silvano HaramijaSL Stanislav Lukani}SV Stanislav Vali}VJ Vlasta Jureti}
147
Aa, vez. - a (Nî me otêl ~Çt, a lîpo
sÅn mu govorïla!)a, uzv. - u zna~enju divljenja,
odobravanja (A, jå, ~a }e rç} mãjstÿr!)
abadåt, gl. nesvr{. (abadâ{, aba-dâj¤) - mariti, obra}ati pozor-nost (O�p}e ga ne abadâ.)
abadîrat, gl. nesvr{. (abadîrÅ{, abadîraj¤) - mariti, obra}ati pozornost (Nï{ ne abadîrÅ{! å ne vïdÆ{ da njÿj se pija‘â{?)
abÅndonåt, gl. svr{. (abÅndonâ{, abÅndonâj¤) - napustiti, pre-stati se dru`iti (^å si me i tî abÅndonâl, kî si s mån¤n va kl¤pï sidêl?)
abecêda, `. - abeceda (Jçdva i këmÅ} smo naÇ~ili abecêdu!)
abukât/albokât, m. - odvjetnik (DÇgo su se s¤dïli, a sç bi bîl ræ{îl jedân dëbÅr abukât/albokât.)
acÆmprçs/Ånciprçs, m. - ~empres (Pred njïhov¤n kÇ}¤n rÅstû trî acÆmprçsa/Ånciprçsa.)
acÆmprçsi}/Ånciprçsi}, m. - malen i mlad ~empres (Posahnœl mÆ j acÆmprçsi}/Ånciprçsi}.)
acÆmprçsina/Ånciprçsina, `. - velik i star ~empres (BÇrÅ j
båtila ôn stârÆ acÆmprçsinu/Ånciprçsinu zâda {kôlæ.)
adïjo, uzv. - zbogom (Pro{ãl je, a nî rçkÅl ni adïjo!)
advênt, m. Gjd. advänta - posljed-nja ~etiri tjedna pred Bo`i}em (Re~û da se nî trîba `enït va adväntu.)
afitåt, gl. svr{. (afitâ{, afitâj¤) - osigurati smje{taj, rezervirati, unajmiti (SH) (Afitãl je stân v RÆkï a{ mu se ne dâ såkÆ dân putovåt.)
agåc, m. - akacija: ukrasna biljka stabla{ica, Acacia (isto: kåc, gåc) (Agåc tÆ j predobrë drvë da od njegå stërÆ{ kÿlcï.)
agronôm, m. - agronomi (U�~Æl je za agronôma.)
ÅgÇst/ÅgÇ{t/ÅngÇ{t, m. - mjesec kolovoz (Sêno smo vozïli dëma z plåninæ na krâj ÅgÇsta/ÅgÇ{ta/ÅngÇ{ta.)
ah, uzv. - uzvik za izricanje alje-nja, pomirenja (Ah, ali nÅn je u`ålo bït lîpo!)
aha, uzv. - za izricanje potvrdnosti (Sî ~â stërÆl? Ahå, tr cêlÆ dân dçlÅn!)
aj, pril. - rije~ca koja prethodi potvr|ivanju ili negiranju
a aj
148
poja~avaju}i im zna~enje (Tî nÆsï bîl tåmo. - Aj sân jå, leh tî nÆsï.); (^å nÆsï dësti spâl? - Aj sân!); (Sî ve} gotôv? - Aj nîs!); (]ê{ môrÅt pô} pô tÿ? - Aj næ}Ç!)
ãjda, ‘. - heljda (P›vÿ j ãjdæ bîlo nãjvi{e v ObrofcÇ, a kad je cvalå, sâ j bÆlå jednå rô‘ica.)
âjær, m. Gjd. âjera - zrak (Nî âjera, ëpri ponç{tru!) � dï} sç ~etïre vâjær - ljen~ariti (Mî smo pu njê dçlali, a onâ j lîpo lçgla i dïgla sç ~etïre vâjær.)
ãjme, uzv. - za izra`avanje ~u|e-nja, bola, prijekora, u`asa (Nï-kÿga/nïkæga nümÅn, ãjme me-nï!)
ajutåt se, gl. svr{. (ajutâ{ se, aju-tâj¤ se) - oporaviti se (Sü l semålo ajutåla z ôt¤n j¤hûn?)
ako, vez. - ako (Dõ} }u ako dospênæn.)
akomulâtÿr, m. Gjd. akomulâtora - akumulator (SprÅznül mi sæ j akomulâtÿr, pa smo rïvali åvuto skoro do Drå`Æc.)
akÿntâcija, . - predujam, naj~e{-}e nov~ani (P›vÿga/p›væga nÅn je akÿntâcija, pa se målo po-mëremo do plã}æ.)
åks, m. - osovina (A�ks je dêl na këlÆh.)
akû‘a, `. - najava u karta{koj igri
tre{ete (AM) (Ala, Stâne, dâj akû`u!)
aku‘åt, gl. svr{. (aku‘â{, aku‘âj¤) - najaviti u karta{koj igri tre-{ete (AM) (Såd je nâ me rêd aku`åt.)
ala, uzv. - hajde (Ala hëmo }å!)
alât, m. - alat (^å sÅn jå alâta pog¤bîl dçlaj¤} po kÇ}ah!)
Ålbûm, m. - album (SlÅgålÅ j litrå-ti va Ålbûm.)
alärgi~Ån (alärgi~na, alärgi~no), neodr. pridj. - 1. koji ima aler-giju (Sestrå njÿj je alärgi~na na jãja.); 2. koji osje}a odbojnost, netrpeljivost prema komu (Alärgi~Ån je nâ nju, a môrÅ ju trpçt a{ je o`çnjena za njegëvoga/njegëvega bråta.)
alärgija, `. - bolest alergija (Da-nås je sç vï{e alärgÆj, }ê{ na hrÅnÇ, }ê{ na pçl¤d.)
ali, vez. - 1. ali (Do{ãl je, ali pre` njê.); 2. kako (Ah, ali nÅn je u‘ålo bït lîpo!)
ãlkohÿl/ãrkohÿl, m. Gjd. ãlkoho-la/ãrkohola - alkohol (DÅ j dobrë pomåzat z ãlkoholÿn/ãrkoholÿn kad se kî porî`e.)
Ålkoholi~År/Årkoholi~År, m. Gjd. Ålkoholi~ara/Årkoholi~ara- ovisnik o alkoholu (obi~nije: pijånac) (Njejî mû` je bîl Ålkohëli~År/Årkohëli~År.)
ãjda Ålkoholi~År
149
Åltrokç/Åntrokç, pril. - vi{e nego, bolje nego (Altrokç/antrokç bÆn se jå dr`âl da mÆ j njegëvi sõldi.)
Åmbulânta/abulânta, `. - zdrav-stvena stanica, ambulanta (DuhtorïcÅ j zï{la z Åmbulântæ/abulântæ i kî znâ kad }e se vrnÇt.)
åmæn, pril. - 1. amen, zavr{etak molitve ili obrednog teksta (U ïme Ocå i Sîna i DÇha Svêtÿ-ga. A�mæn.); 2. pren. gotovo, svr{eno (Kad ti jå tô re~ên, tô tÆ j åmæn!)
Ångîna, `. - upala grla i `drijela, angina (I�mÅ Ångînu, pa môrÅ-mo pô} na ençksiju/nçksiju.)
Ångôrast (-a, -o), neodr. pridj. - koji ima meku i dugu dlaku (VïdÆ onû Ångôrastu må{ku!)
Ångûrija, `. - lubenica (^å se Ån-gûrÆj prodâ na plåci po lçtu!)
Anina, `. - blagdan sv. Joakima i Ane (26. srpnja) (O�ja nîna, nêna! JÇtrÅ j MÅndalêna, tÅ-drÇgidÅn A�nina, gospâ te~ç z målina!)
ãnkora, `. - alatka za va|enje potonulih vjedara iz cisterni (Donesï ãnkoru a{ je bujôl pâl va {tärnu!)
Åntêna, `. - antena (Va zådnjæ vrîmæ j sç vï{e Åntên na krë-vÆh/krovîh.)
Åntibiotik, m. - antibiotik (Pô} }u va apotêku/aputêku po Åntibiëtik.)
ãnjæl, m. Gjd. ãnjela - an|eo (Så-ku vç~ær sæ j molïlo »Anjele, ~uvÅrÇ mïlÆ«.)
ãnjeli}, m. - 1. an|elak (Såkÿ dÆtç ïmÅ svõjga ãnjeli}a ~uvÅrå.), 2. preminulo dijete (Anjeli}i su se zakÅpåli na põsebnÿn dælÇ cimîtera.)
aparât, m. - bilo koji aparat (Sî zælå aparât za brïjat?)
apelîrat se, gl. nesvr{. (apelîrÅ{ se, apelîraj¤ se) - prosvjedovati, buniti se (Zmîrÿn sæ j apelîrÅl da m¤ j slåba plã}a!)
åpostÿl, m. Gjd. åpostola - apo-stol (Bîlÿ j dvanãjst åpostolÆh i ~etïri evÅnjelïsti.)
apotêka/aputêka, `. - ljekarna (isto, ali zastarj.: {picijerïja) (]œ ti pô} va apotêku/aputêku po Åntibiëtik?)
apotekâr/aputekâr, m. Gjd. apo-tekÅrå/aputekÅrå - ljekarnik (isto, ali zastarj.: {picijêr) (Apo-tekâr/aputekâr je rçkÅl da se tê tablçte pijû såkÆh ësÅn ûr.)
apotekarïca/aputekarïca, `. - `e-na koja radi u ljekarni (Apote-karïcÅ/aputekarïcÅ j rçklå da se tê tablçte pijû såkÆh ësÅn ûr.)
Åltrokç apotekarïca
150
apotekãrskÆ/aputekãrskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na ljekarnu (ApotekãrskÅ/apute-kãrskÅ vâgÅ j jâko prêcizna.)
aprîl/aprîj, m. Gjd. aprïla/aprïja - mjesec travanj (Va aprïlu/aprïju ve} sç lîpo cvatç.)
apsalûtno, pril. - uop}e, apsolu-tno (»Apsalûtno« govorê jûdi kî se dçlaj¤ målo u~enïjÆ.)
Årbakavâla, `. - ukrasna cvatu}a biljka lon~arica: geranij, pelar-gonija (isto: bÅrbakavâla, bÅr-barô‘a, kavâla) (Nå skocu su bîle po{tivâne lîpæ Årbakavâle.)
arivåt, gl. svr{. (arivâ{, arivâj¤) - sti}i, pristi}i, dospjeti na vri-jeme (KëmÅ} sÅn arivâl.)
Årmadûra, `. - metalna ili drvena konstrukcija za obavljanje po-slova na vi{im dijelovima zgra-de (Znêt }emo Årmadûru kad fïnÆmo facâdu.)
Årmâr, m. Gjd. ÅrmÅrå - ormar (^Çda [u{å~anÆh je imçlo ÅrmÅrï kî su storïli grëbni{kÆ tï{jÅri.)
Årmarï}, m. - ormari}, naj~e{}e kuhinjski ili za spremanje obu}e (Kad otåre{ pijåti, klådi je va Årmarï}.)
Årmåt, gl. nesvr{. (Årmâ{, Årmâj¤) - oja~ati beton `eljeznim {ip-kama ili mre`om; dobro ve-zati (isto: Årmîrat) (Da ste do-
brë Årmåli, ne bï vÅn plë~a pÇkla.)
Årmîrat, gl. nesvr{. (ÅrmîrÅ{, År-mîraj¤) - oja~ati beton `eljez-nim {ipkama ili mre`om (isto: Årmåt) (Sç smo Årmîrali pa bi trîbalo bït dobrë.)
Årmônika, `. - harmonika (isto: hÅrmônika) (Ive s Pëh¤mÅ j lîpo sëpÅl va Årmôniku.)
Årmonikâ{, m. Gjd. ÅrmonikÅ{å - harmonika (isto: hÅrmonikâ{) (Na såkÿmu/såkæmu pÆrû j bîl Årmonikâ{.)
Årmulîn, m. - drvo i plod rane {lji-ve sitnih crvenkasto`u}kastih plodova (A
_rmulîn je jâko lîp
kad cvatç.); (VåvÆk skÇhÅn pçkmez od ÅrmulînÆh a{ mi ga dicå råda pojidû.) (isto: cïbÿr)
Årmulîni}, m. - mlado drvo i plod rane {ljive sitnih crvenkasto-`u}kastih plodova (Imçli smo Årmulîni} pred kÇ}¤n.); (Slåbÿ j rodîl Årmulîn. Sâmo nïkakovi Årmulîni}i.)
ãrpez, m. - eljezna {ipka koja po-ja~ava krovnu konstrukciju (SV) (Danås }emo poståvit ãrpez.)
Årti~ôka, `. - arti~ok (NÆsmë mî nïkad tê Årti~ôke jïli.)
asfâlt/asvâlt/a{vâlt, m. Gjd. asfãl-ta/asvãlta/a{vãlta - asfalt (PålÅ j na asfâlt/asvâlt/a{vâlt i fãnj se udrïla.)
apotekãrskÆ asfâlt
151
asfÅltîrat/asvÅltîrat/a{vÅltîrat, gl.nesvr{. (asfÅltîrÅ{/asvÅltîrÅ{/a{vÅltîrÅ{, asfÅltîraj¤/asvÅltî-raj¤/a{vÅltîraj¤) - asfaltirati (AsfÅltîrali/asvÅltîrali/a{vÅltî-rali su nÅn pût do kÇ}æ.)
a{, vez. - jer (Do{lâ j a{ njÿj nî~ rãbÆ.)
atrçs, m. - naslov, adresa (isto: atrçsa) (DÅlå mÆ j svôj atrçs.)
atrçsa, `. - naslov, adresa (isto: atrçs) (DÅlå mÆ j svojÇ atrçsu.)
atresîrat, gl. nesvr{. (atresîrÅ{, atresîraj¤) - nasloviti, adresi-rati (AtresîrÅj pÆsmë na fråja-ri~inu sestrÇ pa måteri nä}e bït sumjïvo.)
auh, uzv. - za izra`avanje nego-dovanja, sumnje (Auh, nä}e tô bït dobrë storenë!)
åuto/åvuto, s. - automobil ([lï smo z åutÿn/åvutÿn zdôlu.); (A�vutÿ j st›l srnïcu/srnï~icu.)
åuti}/åvuti}, m. - 1. malen auto-mobil (^å tulïki sõldi si dâl zâ ta åuti}/åvuti}?); (Zg¤bül je këlaca od åvuti}a.); 2. auto-mobil ni`e klase (^å se hvãlÆ{ z otÆn åuti}æn/åvuti}æn?); 3. igra-~ka automobil (De{kï}i se nãj-vôlæ igråt z åuti}i/åvuti}i.)
åutina/åvutina, m. - velik, star, ru‘an ili dotrajao automobil (^å se povã`Å{ z ÿtîn åvutinÿn, tô tÆ j lçh kramarïja!)
automåskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. i pril. - koji je kao automat, ko-ji {to ~ini bez razmi{ljanja (Mli-karïce su plelç hëdæ} zdôlu. I po {kûrÿn, automåskÆ, bez da gjçdaj¤ va pletïlo.)
automât, m. - 1. vatreno ru~no oru`je koje jednim okidanjem ispali vi{e metaka (PÇcali su nâ nje z automâta.); 2. meha-nizam koji provodi neki radni proces (P›vÿ su jûdi kÇhali ka-fç na dçlu, a danås je ve} sågde-re automât za kafç.)
avah, uzv. - jao, joj, ajme (Avah menï ako otåc vïdÆ ~å sÅn storïla!)
avâna, pridj. indeklinabilan - svi-jetlosme|, svijetlosme|a (Onâ j bÆlå va avâna håji, a ôn va avâna ve{tîdu.)
avÅncåt, gl. svr{. (avÅncâ{, avÅn-câj¤) - unaprijediti, promaknuti, dobiti, ste}i; napredovati u stru-ci (On je jo{ lâni avÅncâl za kâ-pota.)
avâns, m. Gjd. avãnsa - predujam (Dâli smo jÆn i avâns! Vãlda nas nä}e prevårit!)
avæntôr, m. - stalni pretplatnik, ku-pac (Nãjve} je såkÅ mlikarïca imçla svojï avæntôri.)
avæntôrÆj, m. - unaprijed utvr|ena koli~ina, vrijeme i kupac ro-be, primjerice mljekaricama
asfÅltîrat avæntôrÆj
152
(AM) (Nå{a måt je imçla vçlÆ avæntôrij na Bælvedêru.); (Mli-karïca såk¤ {etemânu nesç avæntôrÆj v RÆkÇ.)
avärtit, gl. svr{. (avärtÆ{, avärtæ) - priop}iti, javiti, obavijestiti (Avärtili su nÅn ~å môrÅmo storït i kakë.)
avijôn, m. - zrakoplov, avion (isto: çroplÅn/jçroplÅn) (^å nïkad nÆ-sï letêl z avijônÿn?)
avizåt, gl. svr{. (avizâ{, avizâj¤) - upozoriti, dojaviti (Avizåli
smo jih ~å jÆn se mëre dogodït, a onï neka dçlaj¤ kako }ç.)
avizævåt, gl. nesvr{. (avizûje{, avi-zûj¤) - upozoravati, dojavljivati (O vrïmenu nas våvÆk avizûj¤ s televîzijæ.)
â‘ulica, `. - donji dio dvodijelne metalne kop~ice za odje}u s ispup~enim dijelom u koji se ume}e gornji dio te kop~e (isto: jâ{ka/jâ{kulica/jâ‘ulica, zâgulica) (Za{üj mi â`ulicu na bærhân!)
avärtit â‘ulica
153
Bba/båkina, uzv. - uzvik kojim se
djecu upozorava da ne{to nije dobro (Ba tô, båkina! Tô se ne smî dïrat.)
båba, `. - 1. primalja, babica (isto: båbica) (Evdî j ~Çda dicê porodïla Kåta båba.); 2. utvara kojom se pla{e mala djeca (Båba bi te zælå da po {kûrÿn pohãjÅ{ pë vani.); 3. reljef en-skoga lika u stijeni na ulazu u Grad Grobnik, {to su ga, po predaji, du`ni poljubiti oni koji prvi put ulaze u Grad (Kî p›vÆ pût dõjde Grâd, tâ môrÅ nãjprvÿ Båbu bÇ{n¤t.); 4. od-bojna stara `ena (Su u`åle stâ-ræ båbe {kjÅvït nå tÅncÆh.)
bÅbåc, m. Gjd. bÅpcå - dobro dr-`e}a vreme{na osoba (Tâ bÅbåc rê såk¤ sobëtu nå Hahli}.)
babarôga, `. - utvara kojom se pla{e mala djeca (Hôj dëma da te babarôga ne zåme sëb¤n!)
båbica, . - primalja (isto, zn. 1: båba) (P›vÿ su båbice po kÇ}ah po-hÅjåle i nÆsû `änskæ duhtôra ni vïdele.)
båbica, `. - mali `eljezni nako-vanj na kojemu kosci klepcem otkivaju kose (SV) (Va konëbi ~œvÅn }å}inu kësu, brûs i bå-bicu.)
båbÆn (båbina, båbino), pridj. - koji pripada babi (Sï smo se bãli båbinoga/båbinega slïna-voga/slïnavega bÇ{i}a.)
bâbjÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji pripada babama (Tô stojî kod bâbjÆ zûb.)
babûj, m. Gjd. bab¤jå - okrugli, debeli kamen (Da ne bï{ za-kramâl tâ babûj vâ nju!)
båbura, `. - pogrd. velika glava (SH) (Vïdi ti tâ båbura, a nï{ va njôj!)
bâbu{, m. - duhan (SH) (^â j sõldÆh ve} hïtÆl na tå bâbu{!)
babutof, m. - udarac pesnicom (isto: kacot, matafûn) (SH) (Bï` ëdovud da ne bï{ dëbÆl babutëf.)
båcila, `. - briga, trud, mar (SV) (Nî pu njê båcilæ, vî{ da njÿj je mâlÆ våvÆk {m›kÅv.)
bacilåt, gl. nesvr{. (bacilâ{, ba-cilâj¤) - 1. mariti, brinuti se (^å vï{e bacilâ{ oko dicê, tô su ti gërÆ.); 2. obra}ati pozornost (Ne bacilâj ~å ti re~ç leh kî ti re~ç.)
ba~â~, m. Gjd. ba~Å~å - primitivno oru|e za izbacivanje kamena, vrsta primitivne pra}ke (Danås
ba ba~â~
154
se ve} nïkÆ ne igrâ z ba~â~ÿn, a målo bi kî znâl rç} ~â j tô.)
bå~i}, m. - mali bik, bi~i} (Ubïli smo bå~i}a! ]ête k¤pït mêsa?)
bå~ina, . - velik i sna`an bik ([lå sÅn da rên k njîn, ali sÅn se obrnÇla kad sÅn vïdela bå~inu pred kÇ}¤n.)
bå~va, `. - ba~va (P›vÿ su jûdi bå~ve na samjÇ kupovåli.)
bå~vÅr, m. - onaj koji izra|uje ba~ve i druge drvene posude (U`åli su na samânj dô} bå~-vÅri z Slovênijæ.)
bå~vast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. ba~vastïjÆ) - koji je na-lik ba~vi, trbu{ast (Tâ vâ` je bå~vast.)
bå~vastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ba~vastîjÆ) - koji je nalik ba~vi, trbu{asti (Klåst }u rô`ice va bå~vastÆ vâ`.)
bå~vica, . - mala ba~va (Bå~vÅru sÅn nar¤~îl jednÇ bå~vicu i jednÇ lodrïcu.)
bå~vina, `. - velika ba~va (Sâmo bogâtÆ su imçli vçlæ bå~vine pÇne vÆnå.)
bådat, gl. nesvr{. (bådÅ{, bådaj¤) - bosti, bockati (BådÅ ga {ïlÿn.)
bådavæ/bådava, pril. - 1. uzalud (Bådavæ/bådava tÆ j govorït, sëpeta }e mlâdÆ storït kåko }e.); 2. besplatno (Ne bîn tô zêl ni dÅ j bådavæ/bådava.)
bådn¤t, gl. svr{. (bâdne{, bâdn¤) - ubosti (o{trim predmetom ili rije~ima) (Sî ga tô bådn¤l z iglûn?)
BådnjÅk, m. - dan uo~i Bo`i}a (isto: Vïlija Bo‘jÅ) (Na BådnjÅk sæ j krÇnÆl bo`ï}njÅk.)
båfa, . - zalistak na mu{kom licu (Sëpeta su båfe va môdi.)
båfica, . - kra}i ili kosom siroma{-niji zalistak na mu{kom licu (Ma, obrîj tê båfice!)
båfina, . - duga~ak i gust zalistak na mu{kom licu (Njegôv dçd dÅ j imêl gûste i dÇge båfine.)
bagâj/bagûj, m. - 1. kov~eg (Pari-}ãl je bagåj/bagûj i pãrtÆl.); 2. zave`ljaj (HïtÆl je bagåj/bagûj na råme, pozdråvÆl se i vï{e se nïkad nî vrnûl.)
bagajï}/bagujï}, m. - 1. kov~e‘i} (Ov bagajï} mÆ j nÅrçdÅn za språvit re}îni i p›steni i filçt, i sç ~å tô.); 2. zave‘ljaj~i} (S¤sçda mÆ j doneslå nïkakovÆh stârÆh {trâc va bagajï}u.)
bagajïna/bagujïna, `. - 1. velik, te`ak, star i ru`an kov~eg (Gë-ri na podû j vås mu{jîv bagajï-na.); 2. golem zave`ljaj (DrÇgÆ dân je doneslå jo{ nïkakovæ kra-marïjæ va vçlÿn g›dÿn bagajïni.)
bagâ‘a, . - prtljaga (Dok smo ~ç-kali vlâk oko nås je bîlo sç pÇno bagâ`æ.)
bå~i} bagâ‘a
155
bâgær, m. Gjd. bâgera - stroj za iskopavanje i druge grube gra-|evinske poslove (P›vÿ su jûdi `îv kåmÆk razbÆjåli, a danås dõjde bâgær i sç b›zo skopâ.)
bÅjbÇk, m. - zatvor (Ulovïli su ga i såd je va bÅjbÇku.)
BÅj~çvo Selo - top. zaselak nase-lja Buzdohanj (On je z BÅj~çva Selå/z BÅjcîh, büvÅ va BÅj~çvu SelÇ/va BÅjcîh.) Rabi se i naziv BÅjcï, m. mn.
bajonçt/bajunçt, m. - bajuneta (isto: bajonçta/bajunçta) (Nü jÿj se mû` nïkad vrnûl z DrÇ-gÿga/DrÇgæga råta, a povædålo sæ j da su ga ubïli z bajonçtÿn/bajunçtÿn.)
bajonçta/bajunçta, `. - bajuneta (isto: bajonçt/bajunçt) (Nü jÿj se mû` nïkad vrnûl z DrÇgÿga/DrÇgæga råta, a povædålo sæ j da su ga ubïli z bajonçt¤n/ba-junçt¤n.)
bajonçtina/bajunçtina, `. - baju-neta kao stra{no oru`je (Jo{ se våvÆk domü{jÅn kåko su svÆtçle tê bajonçtine/bajunçtine.)
bâjs, m. Gjd. bãjsa - i~ano glazba-lo: berda (PçtÅr je znâl sëst va bâjs.) � nå si bãjsi - na svaki na~in (Na pÆrÇ su se slikævåli nå si bãjsi.)
båk, m. Gjd. bakå - bik (Imçli smo lÆpogå/lÆpegå bakå.)
bakalâr, m. Gjd. bakalÅrå - su{e-na riba iz sjevernih mora (Prë-dÅli su mi nïkakovu drÇg¤ rï-bu za bakalâr.); (Na Vïliju Bë`j¤ våvÆk jÆmë bakalâr.)
båkÅr, m. Gjd. båkra - bakar (isto: râm) (Od ~eså su vÅn cjêvi? - Od båkra!)
bâkat/bakinåt, gl. nesvr{. (bâkÅ{/bakinâ{, bâkaj¤/bakinâj¤) - kakati (izraz pri obra}anju dje-ci) (Ala, hëmo na vr~inicu bâkat/bakinåt!)
båk}at se, gl. nesvr{. (båk}æ{ se, båk}¤ se) - prekomjerno se zamarati kakvim poslom (Ne dâ mi se z ÿtîn båk}at.)
bakçtica, . - dio zamke za hvata-nje ptica (BakçticÅ j dêl zãnkæ.)
båkræn (båkrena, båkreno), neodr. pridj. - koji je od bakra (isto: ramên) (Tô j båkreno. a si mï-slela dÅ j zlâtno?)
båkrenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - upravo onaj koji je od bakra (isto: ramênÆ) (P›vÿ su bîli båkrenÆ kotlï.)
bâk¤l, m. Gjd. bâkula - ohar (Kad bïmo vå`gÅli svïtlo, bâkuli bi se razbÆ`åli nå se strâne.)
båkulina, `. - velik `ohar (Kakôv gnjûsnÆ båkulina! Starï ga!)
båla, `. - sve`anj sijena (TrîbÅ znåt op›tit bålu sêna.)
bâgær båla
156
bâla, `. - lopta (Dicå se vôlæ igråt z bâl¤n.)
bålaf~e, s. Gjd. bålaf~eta - deran, klipan, neuljudno, nedoraslo ~eljade (isto: {m›kaf~e) (Kåko tô smî{ rç}, bålaf~e jednë!)
bålaf~ica, `. - mala neotesanka (Dr`ü se prijatelïca z nïkakov¤n bålaf~ic¤n.)
bålaf~i}, m. - mali deran, mali neotesanac (Do{ãl je ~êra s nïkokovÆn bålaf~i}æn.)
bålaf~ina, `. - veliki, krupni kli-pan, deran, neotesanac (StœkÅl gÅ j nïkakÿv vçlÆ bålaf~ina.)
balÅncân, m. - patlid`an (BalÅn-câni su se kåsnije pë~æli sÅdït pu nås.)
bâlat se, gl. nesvr{. (bâlÅ{ se, bâ-laj¤ se) - loptati se (Ne bâlÅjte se pred kÇ}¤n!)
bålÅv (bålava, bålavo), neodr. pridj. (komp. balavïjÆ) - mlad i ne-iskusan, nezreo (Tî si jo{ bålÅv i ne mëre{ nas razumçt.)
bålavac, m. Gjd. bålafca - deran, klipan, neotesanac (isto: {m›-kavac) (Kåko tô smî{ rç}, båla-vac jedân!)
bålavÆ (bålavÅ, bålavÿ), odr. pridj. (komp. balavîjÆ) - mladi i neiskusni, nezreli (Tô mÆ j ôn rçkÅl, mÇlac bålavÆ!)
bålavica, `. - neotesana mlada `enska osoba (isto: {m›kavica)
(Bålavice jednå, sïmo hôj ako sân ti reklå!)
bÅldahîn/bÅldakîn, m. - platneni svod koji se nosi u procesiji (^etïri ~ovïka nësæ bÅldahîn/bÅldakîn va pro{ê{iji.)
bâlica, `. - loptica (Hïti mi bâlicu!)balîn, m. - `eljezna kuglica (SV)
(Zïtræsli su se balîni i bîlo jih je såk¤da.)
bålina, `. - veliki sve`anj sijena (]ç{ ~Çt jednÇ dü~ju? Kukurîku! Te~ç petçh v RÆkÇ, a këko{a plåninu po velïku bålinu.)
bâlina, `. - velika lopta (Pu{}âj tû vçl¤ bâlinu! Vî{ da j¤ këmÅ} dr`î{!)
balinjêra, `. - kugli~ni le`aj (]ê{ mi donçst jednÇ balinjêru za karçt?)
bÅlkôn, m. - balkon (ImçlÅ j ~Çda rô`Æc na bÅlkônu.)
bÅlkonï}, m. - omanji balkon (Ba{ nÅn je nÅrçdÅn ôv bÅlkonï}.)
bÅlkonïna, . - veliki balkon (Bål-konïna jÆn je za cêlæ kÇ}æ.)
balôda, `. - ovalna ukrasna po-suda (Bÿmbôni su va balôdi.)
balôn, m. - balon (Måma, }ê{ mi k¤pït ~rjênÆ balôn?)
balonï}, m. - mali balon (K¤pï mi leh ôv mî}erÆ balonï} na {}apï}u.)
balonïna, `. - veliki balon (Jo{ nïkad nîs vïdela takôv balonï-
balonïnabâla
157
nu. KëmÅ} nÅn je stâl va åuto/åvuto.)
balota, `. - kugla (Hïti balëtu!)balotÅr, m. - 1. smetlar; u pro{losti
samo ~ista~ balege (PokõjnÆ otåc je bîl balëtÅr, zãto ïmÅmo prÆ}ëk BalëtÅrovi.); 2. vrsta kukca: balegar (Starï balëtÅra a{ kadî j ôn, dÅ j i nesnÅgå.)
bân, m. Gjd. bÅnå - ban (Tåmo dÅ j nïkÆ bân stëlovÅl.) � za KÇlina bÅnå - davno (Tô j bîlo za KÇlina bÅnå, kî se togå/tegå ni domü{jÅ!)
bånak, m. Gjd. bãnka - 1. pult, {ank; veliki radni stol (KrojïlÅ j na bãnku.); 2. klupa u crkvi (O�dvavÆk je sidçla va zådnjæmu bãnku.); 3. zatvorena klupa sa spremi{tem za hranu, odje}u i sl. (Rådi smo sidçli nå bÅnku a{ bïmo n¤trï na{lï võj~Å za pojïst.)
banâna, `. - banana (E, da nÅn sæ j bîlo najïst banân!)
banânica, . - omanja banana (Po-jîj tû banânicu pa ræmë }å.)
bãn~i}, m. - 1. drvena klupica u kojoj se na Rje~inu na le|ima nosilo rublje za ispiranje, i na kojoj se kle~alo tijekom ispira-nja (SåkÅ j `änskÅ imçla svôj bãn~i} i na njän bi kjæ~åla dok bi zïpirala rëbu.); 2. klupi-ca (Klåst }emo bãn~i} mesto
katrîd pa }e më} sçst vï{e judîh.)
bãn~ina, . - ru`na, velika {krinja, sanduk koji slu`i kao klupa (Bãn~ine su se dçlale od topo-lëvinæ.)
bãn~it, gl. nesvr{. (bãn~Æ{, bãn~æ) - provoditi vrijeme u raspoja-sanom dru{tvu (NÆsmë moglï zaspåt a{ su s¤sçdi bãn~ili cêl¤ nô}.)
bãnda, `. Gmn. banâd/bând - 1. skupina razbojnika i nepo-{tenjaka (Ræ{ï se tî tê bãndæ a{ nä}e{ dobrë fïnit.); 2. kraj, predio, strana (Ståni mi z drÇ-gæ bãndæ!)
bÅndêra, `. - zastava, stijeg (Za d›`Åvni blågdani se môrÅ klåst bÅndêra.)
bÅndêrica, `. - mala zastava, za-stavica ([kõlska dicå su ga do-~çkala z bÅndêricami.)
bÅndêrina, `. - ru`na, odbojna, stara zastava (Jo{ trî dânÆ j za tîn bÆlå na bÅlkônu onâ g›dÅ ~›nÅ bÅndêrina.)
bÅndït, m. - razbojnik (Tî bÅndïti su nÅn sç zêli!)
banïca, `. - banova supruga (A banïcÅ j bÆlå jâko lÆpå `änskÅ.)
bãnka, `. Gmn. banâk/bânk - 1. banka ([lâ j nå bÅnku po sõldi.); 2. {krinja (Divõjke su za dëtu u`åle dobït bãnku, slãvnicu i pla{}çnicu.)
bãnkabalota
158
bânka, `. Gmn. banâk/bânk - 1. mrtva~ki kov~eg, lijes (Vãlda su ga vôlæli za ivotå kad su ga zakopåli va takë lÆpôj bânki.); 2. sanduk s poklopcem u kojem se dr`i razna roba i na kojem se sjedi (SV) (Bânka nî ïsto ~å i {kânj a{ bânka ïma kasûn za ~â språvit, a {kânj nümÅ.)
bÅnkâr, m. Gjd. bÅnkÅrå - zapo-slenik u banci (Danås je ~Çda banâk i bÅnkÅrîh.)
bÅnkîna, . - povi{eni kameni rub uz cestu (A�vutÿ j udrîl va bÅn-kînu i obrnœl sæ j na krôv.)
bÅnovina, `. - upravna jedinica kojom upravlja ban (Va tôj bÅnëvinÆ j bÆvåla jednå siro-må{na divõjka.)
BÅnovo Selo/BÅnï - top. zaselak naselja Cernik (On je z BÅnëva Selå/z BÅnîh, büvÅ va BÅnëvu SelÇ/va BÅnîh.)
bånja, `. - toplice (AM) (Nå{i pænzijonærï såk¤ jçsæn gredû va bånju.)
banjåt se, gl. nesvr{. (banjâ{ se, banjâj¤ se) - br~kati se (AM) (Mî gråbÆmo, a onï se banjâj¤.)
barå~ica, . - omanja baraka, da{-~ara, drvenjara (^å tÆ j rçkÅl dÅ j kÇ}u nå~inÆl?! - Ma jê. Nïkakovu barå~icu ïmÅ.)
barå~ina, . - velika ili ru`na i ru-{evna baraka, da{~ara, drve-
njara (ZrÇ{i tû barå~inu! Ne rãbÆ ti, a grdâ j.)
baråka, . - baraka, da{~ara, drve-njara (StërÆl je baråku i sad ïmÅ kâj dr`åt alât i kramarïju.)
barakân, m. - debeli pokriva~ od doma}e predene vune (SV) (Va MÅrtïnovÆh su dçlali barakâ-ni.)
bårat, m. - rukovanje, postupanje s ~ime ili s kime (Tç`ak je bå-rat s tëb¤n.)
baratåt, gl. nesvr{. (baratâ{, bara-tâj¤) - rukovati (Tî tô storï! Tî bëjæ baratâ{ z ÿtîn.)
bãrba, `. - stric, ujak, tetak, mlad mu{karac (Mî re~emë bãrba i måterinu i ë~inu bråtu.)
bÅrbajôl, m. - podbradnjak za djecu (SV) (isto: bÅrbajôlac) (Ako mu ne klÅdç{ bÅrbajôl, vås }e se zablåtit.)
bÅrbajôlac, m. Gjd. bÅrbajõlca - podbradnjak za djecu (isto: bÅrbajôl) (Ako mu ne klÅdç{ bÅrbajôlac, vås }e se zablåtit.)
bÅrbajõl~i}, m. - mali podbrad-njak za djecu (Mãjko, sî mo-glå ~â på}no k¤pït, a ne tâ bÅr-bajõl~i}!)
bÅrbakân, m. - ravan prostor pred kulom (primjerice pred Ka{telom u Grobniku) (Dicå se igrâj¤ va bÅrbakânu.)
bânka bÅrbakân
159
bÅrbakavâla, . - ukrasna cvatu}a biljka lon~arica: geranij, pe-largonija (isto: Årbakavâla, bÅrbarô‘a, kavâla) (Nå skocu su bîle po{tivâne lîpæ bÅrbaka-vâle.)
bÅrbarô‘a, `. - ukrasna cvatu}a biljka lon~arica: geranij, pe-largonija (isto: Årbakavâla, bÅrbakavâla, kavâla) (Nå sko-cu su bîle po{tivâne lîpæ bÅrba-rô`e.)
bãrbi}, m. - stric, ujak, tetak, mlad mu{karac (od milja) (Tecï bãr-bi}u!)
bãrbÆn (bãrbina, bãrbino), pridj. - koji pripada stricu, ujaku, tetku, mladu mu{karacu (Bãrbi-nu `enÇ zovên têta.)
bãr~ica, `. - mala barka (Da ne bïte pro{lï va dubôkÿ môre z ÿtûn bãr~ic¤n.)
bâræn, pril. - barem (Ako ne säde{ s nåmi za stôl bâræn målo, nä}emo më} zaspåt.)
barçta/berçta, `. - vrsta kape, be-retka (Nïkad nî s kÇ}æ zïhÅjÅl prez barçtæ/berçtæ.)
barçtica/berçtica, . - malena be-retka (K¤pïli su mî}æmu barç-ticu/berçticu i såd je kod nôno.)
barçtina/berçtina, . - stara i poha-bana beretka (Hïti tu barçtinu/berçtinu }å i hôj k¤pït nëv¤.)
barïlac, m. Gjd. barülca - manja dr-vena posuda za no{enje i dr`a-nje vode (isto: barïlica) (Na Pr~ålo sæ j {lë våvÆk z barülcæn pë vodu.)
barïlica, `. - manja drvena posu-da za no{enje i dr`anje vode (isto: barïlac) (Na Pr~ålo sæ j {lë våvÆk z barïlic¤n pë vodu.)
bãrka, . Gmn. barâk/bârk - barka ([lï su z bãrk¤n na Crçs.)
Bãrtoja, `. - blagdan sv. Bartola (24. kolovoza), patrona crkve i `upe u Cerniku (BãrtojÅ j na dvãjset i ~etïri õsmæga.)
bãrtoli}, m. - no`i} na rasklapa-nje koji se kupi na blagdan sv. Bartola (na Bãrtoji/na Bãrtoju) u Cerniku (]ê{ mi k¤pït bãrto-li} na Bãrtoji?)
barÇfa, `. - sva|a, tu~njava, ne-mir, nered (V ÿ{tarïjÆ j sïnÿ} bÆ-lå vçlÅ barÇfa, sï su se pot¤klï.)
barufânt, m. Gjd. barufãnta - smu-tljivac, osoba sklona sva|i i tu-~njavi (Maknï se od barufãnta a{ bï{ i tî mëgÅl dobït.)
barufãntina, `. - isto {to i baru-fânt, ali s ja~e iskazanim zna-~ajkama (Kod da si drÇgÆ ~o-vïk otkåd se k¤mpanjâ{ s tîn barufãntin¤n.)
barufåt se, gl. nesvr{. (barufâ{ se, barufâj¤ se) - tu}i se, sva|ati se (SV) (Ne barufãjte se smîrÿn a{ }u vas ëbÆh poprÅ{ït dëma.)
bÅrbakavâla barufåt se
160
bârulice, `. mn. - duge pamu~ne `enske ~arape s upletenim uzorkom (Bârulice nÆsû bîle za såkÆ dân nosït.)
barÇt, m. - barut (Kakëvæ j bôjæ barÇt?)
basamân, m. - 1. posebno boja-disani rub pri dnu ku}noga zida (Bëjæ j dÅ j basamân {kurïjÆ a{ }e se månje blåtit.); 2. ogradni zid uz stubi{te (Pû-zali smo se po basamânu.)
bå{, pril. - ba{ (A bå{ sÅn se vese-lïla da }çte dô}!)
ba{kot, m. - dvopek u obliku ko-luta (isto: kolâ~) (Za marändu nadrobîn ba{kët va bälÿ kafç.)
ba{koti}, m. - dvopek u obliku ma-njega koluta (Pojïla sÅn ba{këti} i tô mÆ j dësti do obçda.)
ba{kotina/ba{kotïna, . - tvrd i star dvopek u obliku koluta (^å se mÇ~Æ{ z ÿtîn ba{këtin¤n/ba-{kotïn¤n? Pojîj råje fçtu fri{kå krÇha.)
ba{târd, m. Gjd. ba{tãrda - kri`a-nac, mje{anac (AS) (Nü ti tâ pås ëno za ~å sû ti ga prëdÅli! Tô j ba{târd.)
Ba{tijånac, m. Gjd Ba{tijãnca - `itelj mjesta Ba{tijani (Môj nônÿ j bîl Ba{tijånac.)
Ba{tijânka, ‘. - iteljka mjesta Ba-{tijani (O`çnjæn je za Ba{tijân-ku.)
Ba{tijâni, m. mn. - top. mjesto s desne strane Rje~ine, u podru~-ju Ri~ine (On je od Ba{tijânÆh, büvÅ pul Ba{tijânÆh.)
ba{tijânskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na Ba{tijane (U`åli su k nân dô} ba{tijânskÆ mladï}i.)
bât, m. - zvuk koji se ~uje pri sna`nom kora~anju ljudi ili konja, ili pri zvonjavi (rabi se samo Njd.) (Z dÇga se ~ûje kõnjskÆ bât. Fœrmani gredû dëma.)
båt, m. - 1. malj (Ako }e{ ~â dçlat va kamÆkÇ, môrÅ{ imçt båt.) � t‹d/t›d kod båt - tvrdoglav, svojeglav (T‹d/t›d si kod båt, ne mëre ti se dot¤pït.); 2. uteg na vazi (SV) (Nî pêzæ bez båta.)
bât se, gl. nesvr{. (bojî{ se, bojê se) - bojati se, strahovati (Nje-gå se trîba bât a{ je porçdÅn.); (Ala, beda~ïno, i må{kæ se bojî{.)
båta, pril. - izjedna~eno, izravna-no (o dugovanju) (SV) (Tî si me-nï dâl stô kûn, a jå sÅn tebï dçlÅl dçset ûr pa smo båta.)
bÅtåk, m. Gjd. bÅtkå - dio izme|u dva glavna no‘na zgloba u pe-radi (namijenjen jelu) (Spç} }emo bÅtkï i mlâdÿga/mlâdæ-ga kÿmpÆrå i tô j obçd za dç-set.)
bârulice bÅtåk
161
batåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. batatïjÆ) - 1. tup, glup (AlÆ j tô batåt ~ovïk! Nï{ ne tändÆ!); 2. tvrdoglav (isto: trdoglâv) (Ne bÇdi batåt! Na~inï tô kåko Bôg zapovädÅ!)
batâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. batatîjÆ) - 1. tupi, glupi (Tô j ôn batâtÆ o kômu/kêmu sÅn ti povædåla.); 2. tvrdoglavi (isto: trdoglâvÆ) (SmÆjç{ se onômu/onêmu batâtÿmu/batâtæmu, a nÆsï nï{ bëjÆ.)
baterïja, . - 1. baterija (U�rÅ j ståla. MôrÅmo promÆnït baterïju.); 2. akumulator (Pustïla sÅn svï-tlo na åutu/åvutu cêlu nô} pa mi sæ j baterïja sprÅznïla.)
batïca, `. - 1. glava (~e{}e u po-grdnom zna~enju) (Kakëva trdoglâvÅ batïcÅ j bÆlå, a vî{ kakô j såd dobrå!) 2. vrsta sitno-ga ‘utoga poljskoga cvijeta (Le-dïnÅ j pÇna batîc.)
batï}, m. - 1. ~eki} (Zadäl sÅn se z batï}æn po p›stu!); 2. presli-ca, proljetna livadna biljka mo-droga cvata (Va plâvÆh rô`i-cah, kê zovemë batï}i, våvÆk je bîlo mrÅvîh.)
båtit, gl. nesvr{. (båtÆ{, båtæ) - 1. kucati (NïkÆ båtÆ! Nåprvo!); 2. dr`ati se ~ega (Onå våvÆk båtÆ môdu.)
båtit /se/, gl. svr{. (båtÆ{ /se/, båtæ /se/) - 1. sru{iti /se/, pasti,
strmoglaviti /se/ (Påzi, a{ }e{ båtit padêl/padçlu z mlÆkôn!); 2. onesvijestiti se (Båtila sæ j va crükvi a{ nî bîlo zrâka.)
bato~, m. - punoglavac (SV) (isto: pÆn}ôn) (Va Ri~ïnÆ j sç pÇno batë~Æh!)
båtræn (båtrena, båtreno), neodr. pridj. - pospan, snen (Dite{cç tÆ j båtreno, hõj ga klåst spåt!)
batûda, `. - kamen tucanik za cestu (Dopejï mi jednë dvâ kubÆkå batûdæ!)
bÅzåk, m. Gjd. bÅzgå - bazga, grmolika biljka s grozdastim bijelim cvjetovima i crnim bo-bicama (sambucus nigra) (Od bÅzgå se dçlÅ vÆnë i sôk.)
bazên, m. - bazen (^å jå znân na Grëbni{}ini nïkÆ jo{ nümÅ bazên.)
bazgãjbÅr, m. - pijanac, lijen~ina, besku}nik, gotovan (SH) (Ali sæ j srâba nåjæla! ^å njÿj sæ j vïdelo o`enït za bazgãjbÅra?)
bå‘da, ‘. Gmn. ba‘d - konac za spajanje dijelova odje}e prije kona~noga {ivanja (SV) (Sü mi k¤pïla bå`du a{ nümÅn { ~în naba`dåt?)
ba‘dâr, m. Gjd. ba‘dÅrå - onaj koji mjeri ili provjerava utvr-|enu mjeru (Jedân pût na lçto dõjde ba`dâr i ba`dãrÆ nÅn vâgu.)
batåt ba‘dâr
162
ba‘dÅrït, gl. nesvr{. (ba‘dãrÆ{, ba‘dãræ) - provjeravati utvr|e-nu mjeru (Sû ovô lçto ba`dÅrïli vâgu?)
ba‘dåt, gl. nesvr{. (ba‘dâ{, ba-‘dâj¤) - grubo spajati {avove (Onå po cêlÆ dân sâmo ba`dâ, a drÇgÅ `änskÅ {îje.)
bdçt, gl. nesvr{. (bdîje{, bdîj¤) - bdjeti (P›vÿ sæ j u`ålo bdçt va kÇ}i kadî j bîl mrtvî.)
bêba, s. - djete{ce (isto: dite{cç) (Nî p›vo tïh bêb bîlo. Mî smo govorïli »DÆtç, dite{cç«!)
bêbica, s. - djete{ce, od milja (isto: dite{cç) (LÆpå bêbica!)
bæ~ï, m. mn. - novci (Sç su jûdi dçlali za målo bæ~îh.)
beda~ïna, . - budala, glupan (Ala, beda~ïno, i må{ke se bojî{!)
bedÅ~ït /se/, gl. nesvr{. (bedã~Æ{ /se/, bedã~æ /se/) - glupirati se, dangubiti, {aliti se (Ne bedÅ~ï se { njîn! Vî{ da te ne razumî.); (Pëtli ga vï{e nÆsû bedÅ~ïli!)
bedâk, m. Gjd. bedÅkå - budala, glupan (Bedãk je, alÆ j dëbÅr.) � dr‘åt kogå/kegå za bedÅkå - izrugivati se kome, ismijavati koga (Sï smo ga dr‘åli za bedÅ-kå, a pro{ãl je bëjæ od sïh nås.)
bedakïnja, . - glupa~a (Bedakïnjo jednå, va sç vçruje{ ~å ti re~ç!)
bçdast, (-a, -o), neodr. pridj. (komp.
bedastïjÆ) - budalast, glup (Onâ j môrda bçdasta, mÅ j ôn jo{ bedastïjÆ.)
bçdastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bedastîjÆ) - budalasti, glupi (^â j ôn bçdastÆ takë dobrë dçlo dëbÆl?!)
bedasto}å, `. - budala{tina, glu-post, besmislica (Smîrÿn po-vädÅ bedasto}ç, pa ga nïkÆ ne naslü{Å/na{lü{Å.)
bçdrace, s. - dje~je bedro (^å si se va bçdrace udrïla?)
bçdrenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji pripada bedru (PrekïnulÅ j bç-dren¤ kôst.)
bçdrino, s. - sna`no bedro (Onï sï va famîliji ïmaj¤ takëve bçdri-na.)
bçdro, s. - bedro (Kakëve bçdra ïmÅ!)
bêjica/bêlica, . - ov~ica (SH) (Ala, lîpe mojç bêjice, hëmo zgôru, va plåninu! Nî menï låhko, ma nî ni vân!)
bejïskÅv (bejïskava, bejïskavo), neodr. pridj. (komp. bejiskavïjÆ) - bjeli~ast, bjeli{ast, bjeli{av (SV) (Nî tô ~istå kafênÅ bôja! Na svïtlu }e{ vïdet dÅ j be-jïskava.)
bekâr, m. Gjd. bekÅrå - mesar (isto: mesâr) (Danås ve} rätko kî re~ç bekâr za mesÅrå.)
ba‘dÅrït bekâr
163
bekarïca, . - 1. ena koja prodaje meso (Nî låhko bekarïcÅn! VåvÆk su jÆn rûke va mrzlôn, a i sçga se nanaslü{aj¤/nana{lü{a-j¤.); 2. mesarova supruga (SV) (Låhko bekarïci! Ne môrÅ mïslet }ê imçt mêsa za obçd!)
bekarïja, `. - mesnica ([lâ j va bekarïju i na plåcu.)
bekÇ}, m. - gorionik na aceti-lenskoj lampi (SV) (Ne dçlÅ mi lãmpa, môrÅn promÆnït bekÇ}.)
bêl (bælå, bêlo), neodr. pridj. (komp. belïjÆ) - 1. bijel (Zîdi su belïjÆ kad se pobälæ z jÅp-nôn.); 2. svjetloput (Nî ôn sûnca vïdæl! PogjçdÅj kakÿ j bêl.)
bêlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. belîjÆ) - bijeli (K¤pïlÅ j bêlÆ kapët.)
belïca, `. - bijelo vino (Dÿjdï h menï na `mûj belïcæ.)
belïlo, s. - 1. bjelilo; u pro{losti razmu}eno ga{eno vapno (Dâ ïmÅ{ jÅpnå za storït belïlo?); 2. bojadisanje ku}nih zidova, li~enje (kao te`ak i mu~an po-sao) (^å ste sëpeta va belïlu? - A ~å }emo kad je sç po`¤tçlo.)
belï{kÅv (belï{kava, belï{kavo), neodr. pridj. (komp. beli{ka-vïjÆ) - bjeli~ast, svijetle puti i kose (isto: belohnåt) (Ne bï onå bÆlå takë belï{kava dÅ j cêlo lçto gråbila.)
beli{kâvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. beli{kavîjÆ) - bjeli~asti, upravo onaj koji je svijetle puti i kose (isto: belohnâtÆ) (Dë-mÅ j dopejåla nïkakovoga/nï-kakovega beli{kâvÿga/beli-{kâvæga. Ne pija`â me!)
bælït, gl. nesvr{. (bälÆ{, bälæ) - 1. bojadisati zidove u prostori-jama, li~iti (KÇ}u trîba bælït såko lçto.); 2. bojadisati vo}ke radi za{tite od nametnika (Sç se bälÆ! HrÇ{ve, ~rï{nje, vï{nje, a nïkÆ dajû i orïhi. Bälæ se sâmo dæblå i tô våvÆk z jÅpnôn.)
bêlo, m. Gjd. bêlota - naziv za svjetlokosa i svjetlooka ~ovjeka (Dâ se spame}ûje{ onästæga bêlota z Drå‘Æc?)
bælo, pril. - bijelo (Pãl je snîg! Sê j bælë!) � bælo gjçdat - za~u|eno, bez razumijevanja gledati (^å me bælë gjçdÅ{?) � na bælo - na~in pogrebnog ispra}aja neo‘enjena mlada pokojnika tako da mu za lijesom ide pratilja ili pratilac odjeven u bijelu (vjen~anu) odje}u (Bül m¤ j sprÿgëd na bælë.)
bälnjÅk, m. - bjelanjak, bjelance (St¤cï trî bälnjÅka z dçset dçkÆh cÇkara!)
belô}o, m. Gjd. belô}ota - {alj. svjetlokos mu{karac ili dje~ak (Vïdi kakôv lîp belô}o!)
bekarïca belô}o
164
belogÇza, `. - vrsta price (SV) (BelogÇzÅ j tï} z bêlÆn pärjæn na rïti.)
belohnåt (-a, -o), neodr. pridj. - koji je svijetle puti i kose (isto: belï{kÅv) (Ne bï onå bÆlå takë belohnåta dÅ j cêlo lçto gråbila.)
belohnâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - upravo onaj koji je svijetle puti i kose (isto: beli{kâvÆ) (DëmÅ j dopejåla nïkakovoga/nïkako-vega belohnâtÿga/belohnâtæ-ga. Ne pija`â me!)
bænzîna, `. - benzin (Naläla sÅn ti bænzînu i sad vëzi!)
bärda, `. jd. - glazbalo u tam-bura{kom orkestru, bajs (Oba-dvâ mu sîna sopû va bärde.)
bærhân, m. Gjd. bærhåna - suknja (Dïca, skrüjte se måteri pod bærhân!)
bærhåni}, m. - 1. kratka suknja (S¤cï tâ bærhåni} a{ ti se rït vïdÆ!); 2. mala, dje~ja suknja (Ali njÿj je lîp tâ bærhåni}!)
bærhånina, . - duga~ka suknja ili suknja od te{ka sukna i tamnih boja (Hõj se presû}! G›do tæ j vïdet va tôn bærhånini.)
bärma, `. - krizma, crkveni sa-krament Svete potvrde (DrÇg¤ nedïj¤ j bärma. MôrÅmo lîpo crükvu urædït.)
bärmat se, gl. nesvr{. (bärmÅ{ se, bärmaj¤ se) - krizmati se (Sü se bärmala?)
bærsåt se, gl. nesvr{. (bärsÅ{ se, bärsaj¤ se) - kvariti se (odnosi se na vino, ~ovjeka, posao) (Bærsåt }e ti se vÆnë na teplôn.)
besçda, . - besjeda, rije~ (^ovïka se dr`î za besçdu, a blâgo za rëgi!)
besçdica, . - lijepa, draga ili dje-~ja rije~ (Kåd }e{ mi ve} p›vu besçdicu zgovorït?)
be{tçk/bi{tçk, m. - pribor za je-lo (Nå{a dicå su dobïla trî be{tçki/bi{tçki na dâr kad su se `enïli, a mî smo dÆlïli jedân pirûn.)
be{telêr, m. Gjd. be{telærå - neka-da{nji slu`beni pazitelj na kvalitetu vina u kr~mama (Nî ve} be{telærîh v ÿ{tarïjah.)
bç{tija, `. - 1. `ivotinja (izuzev doma}e) (Na televîziji rådi pogjçdÅmo ~â o bç{tijah.); 2. pren. nemoralna osoba (Bç{tijo jednå, ~å te nî srân takë tû} po otrokÇ!)
bç{tijica, `. - `ivotinjica (^å ti se ne smïli tâ bç{tijica? Pu{}ãj ju vân z gãjbæ.)
bç{tijina, `. - velika `ivotinja, naj~e{}e zvijer (Slõn je vçlÅ bç{tijina.)
belogÇza bç{tijina
165
be{timadûr/be{timadôr, m. Gjd. be{timad¤rå/be{timadÿrå - psova~, hulitelj (Onï su pëznÅ-ti kod be{timad¤rï/be{tima-dÿrï. Ali jæ je g›do ~Çt!)
betê‘Ån (betê‘na, betê‘no), neodr. pridj. (komp. bete‘nïjÆ) - zastarj. bolestan (SH) (Betê-`Ån si. ^å te bolî?)
betê‘nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bete‘nîjÆ) - zastarj. bolesni (SH) (Sï bi‘ê od betê`nÿga/betê`næga ~ovïka.)
betôn/bitûn, m. - beton (Ako nÅn ostâne betôna/bitûna, zabeto-nîrat }emo i dêl putï}a.)
betonîrat, gl. nesvr{. (betonîrÅ{, betonîraj¤) - ugra|ivati beton-sku smjesu (isto: bitunåt) (Betonîrat }emo skåle pa nÅn rãbÆ mü{alica.)
betõnskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na beton (Na bÅlkônu su betõnskÆ stupï}i.)
bevãnda, . Gmn. bevând - 1. vino razbla`eno vodom (Sçst }emo vå hlÅd i popït bevãndu.); 2. bla`e vino na~injeno od dro-pa uz dodatak zasla|ene vode (Ovô lçtÿ }e bït målo vÆnå, pa }emo storït i målo bevãndæ.)
bevãndica, . - 1. vino razbla`eno vodom, od milja (Sçst }emo vå hlÅd i popït bevãndicu.); 2. bla`e vino na~injeno od
dropa uz dodatak zasla|ene vode, od milja (Ovô lçtÿ }e bït målo vÆnå, pa }emo storït i målo bevãndicæ.)
bez, prij. - bez (isto: prez) (Z råta sæ j vrnûl bez nogê.)
bezobråzÅn (bezobråzna, bezo-bråzno), neodr. pridj. (komp. bezobraznïjÆ) - bezobrazan, bezo~an, bestidan (Ne bÇdi be-zobråzna a{ }e{ dëma oståt!)
bezobrâznÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bezobraznîjÆ) - bezo-brazni, bezo~ni, bestidni (Bezo-brâznÆ mâlÆ mæ j polêl.)
bicïkÅl, m. Gjd. bicïkla - bicikl, dvokolica (GÇma mi sæ j pro-{¤pïla na bicïklu, môrÅn klåst blçk!)
bicïkli}, m. - mali bicikl (Kad prerÅstç{ bicïkli}, dobït }e ga sestrå.)
bi}erîn, m. - ~a{ica za `estoko pi}e (Nato~ï mi bi}erîn rakïjæ!)
bi}erün~i}, m. - ~a{ica za estoko pi}e, rabi se da se istakne mala koli~ina pi}a (Nato~ï mi leh jedân bi}erün~i} rakïje!)
bîgulica, `. - dosjetka na ra~un koga ili ~ega (SH) (Onå våvÆk nïkakove bîgulice zïbirÅ.)
bîj/bÆjåc, m. Gjd. bÆjå/bÆjcå - debeli pokriva~ za postelju (SH) (I såd ïmÅn måterÆn bîj/bÆjåc na {tramåcu.)
be{timadûr bîj
166
bïksat /se/, gl. nesvr{. (bïksÅ{ /se/, bïksaj¤ /se/) - tu}i /se/ (SH) (Ne bïksÅjte se a{ }ete pô} såkÆ na svojÇ strânu!)
bÆlït, gl. nesvr{. (bülÆ{, bülæ) - guliti koru s drveta (ili ploda) (SV) (Otåc bülÆ këru z drvå a{ da bi onakë p›vÿ zagnjÆlçlo.)
bümbat /se/ [büÜbat /se/], gl. nesvr{. (bümbÅ{ /se/ [büÜbÅ{ /se/], bümbaj¤ /se/ [büÜbaj¤ /se/] - ljuljati se, zibati se (K¤pïla sÅn jôj bâlicu na samnjÇ i sad j¤ bümbÅ pë vas dân.)
bïra, `. - pivo (isto: pîva) (VôlÆn popït m›zlu bïru.)
birâ~, m. Gjd. birÅ~å - onaj koji bira (Za drÇgÆ tånac su birÅ~ï divõjke.)
bïrica, `. - pivo, od milja (isto: pîvica) (]ê{ jednÇ bïricu s mån¤n?)
bïri}ina/bïrina, . - pivo (podruglji-vo i od milja u isti mah) (isto: pîvina/pîvi~ina) (]êmo jo{ jednÇ bïri}inu/bïrinu?)
bïs/bÆsåk, m. Gjd. bïsa/bÆskå - ljepilo koje se stavlja na {tapi} kao sastavni dio zamke za pti-ce (AM) (Dãj mi målo bïsa/bÆ-skå pa }u i jå pô} tï}i lovït!)
bïsær, m. Gjd. bïsera - biser (Za k må{Æ j u`åla nosït re}îni z bïserÿn.)
bïseri}, m. - biseri} (Z brëda jÿj je dënesÅl p›stæn z bïseri}æn.)
bisôn, m. - uvojak kose; vrsta fri-zure s uvojcima (Kad sæ j enï-la, imçlÅ j bisôni, pa su njôj oko glÅvê vïseli kod zvõn~i}i.)
bisonï}, m. - uvoj~i}, mali uvojak (ImçlÅ j lîpi rïcasti vlâsi z d¤-gimi bisonï}i.)
bistahar, uzv. - udesno (zapovijed konju) (BïstahÅr! BïstahÅr! - u‘åli su zïjat ko~ijÅ{ï.)
bïstÅr (bïstra, bïstro), neodr. pridj. (komp. bistrïjÆ) - bistar (Jâkÿ j bïstÅr i våvÆk je dobrë Ç~Æl vå {kÿli.)
bistrïca, `. - vrsta {ljive tamno-modrih plodova (Od bistrïcæ dõjde dëbÅr pçkmez.)
bistrüna, `. - bistro}a, bistrost (Vç-lÅ bistrünÅ j våvÆk pokla da‘jå.)
bï{kup, m. - biskup (Bï{kup }e må{it na Mihëju.)
bi{kupïja, . - biskupija (U‘åle su ‘änskæ nçst va bi{kupïju lonåc måsla, kÿmpÆrå ili kakëvÆh jåb¤k. ^â j kî imêl.)
bï{kupÿv (bï{kupova, bï{kupovo), pridj. - biskupov (Dicå su se ~Çdila bï{kupovÿj kåpi.)
bï{tæta, `. - pratetka (Måterina têtÅ j menï bï{tæta.)
bï{tætÆn (bï{tætina, bï{tætino), pridj. - koji pripada pratetki (Tô j bîl bï{tætÆn dolåc.)
bïksat /se/ bï{tætÆn
167
bït, gl. svr{. a) (bûdæn, bûde{, bûde, bûdemo, bûdete, bûd¤) - ’budem’ i dr. (Ako bûde{ dobrå, dåt }u ti cikulâdu.; Dÿjdïte ako bûdete moglï.); (Drçk ti bÇdi!); b) (bûn, bû{, bû, bûmo, bûte, bûd¤) - ’budem’ i dr. (Dåt }u mu cikulâdu ako bû dëbÅr.); (Pomë} }emo vÅn ako bûmo umçli.)
bït, gl. nesvr{. - a) u izjavnim i uskli~nim re~enicama u zna-~enju ’jesam’ i dr. u nagla{enu obliku (sân, sï, jê, smo, stç sû) (Sî dobrå? - Sân.); (Stê se vïdeli? - Smë.); (Kåko nÆstç, a ~êra ste reklï da stç!); b) u upitnim re-~enicama u nagla{enu obliku u zna~enju ’jesam li’ i dr. (sân, sî, jê, smô, stê sû) (Sãn te moglå jå zapejåt?); (Mãjko, jä ti ~â?); (Stê nÅn ~â zamïrili?); c) u nenagla{enu obliku u zna~enju ’sam’ i dr. (sÅn, si, je, smo, ste su) (Reklå sÅn ti!); (Kåd je do{âl?); (Vïdeli su ju.); d) u zanijekanu obliku u zna-~enju ’nisam’ i dr. (nÆsân/nîs, nÆsï, nî, nÆsmo, nÆstç, nÆsû) (^å mi nÆsï mëgÅl jÅvït da }ete dô}? - NÆsân/nîs, a{ nÆsmë znåli kåd.) � bït kî znâ ~å/kako - biti dobar/dobro (MïslÆ dÅ j kî znâ ~å, a ni{korïstÆ j.); (NÆsï tô kî znâ kakë skÇhala.) � bït na ko{ti pu kogå/kegå - biti u koga na prehrani (Pu
njïh dçlÅ, pa nçkÅ j pu njïh na kë{ti.) � bït pri sebï - biti svjestan, pribran, priseban (Sî pri sebï? ^å tô dçlÅ{?) � bït s kîn na tî - 1. oslovljavati koga s ti (Jå sÅn ti z sestrûn na tî.); 2. biti s kime prisan (Påzi ~å jÿj povädÅ{ zâ nju a{ onç su ti na tî.) � bït sç i så - imati svu vlast, biti mo}an (MïslÆ dÅ j sç i så, a nïkÆ ga ne tändÆ.) � nü se ~å - ne preporu~uje se, nije uputno (Nü se ~å { njîn kÅråt, õn je jâko g›dæ nÅråvi.)
bït oblici za tvorbu kondicionala - a) u izjavnim i uskli~nim re-~enicama u zna~enju ’bih’ i dr. u nagla{enu obliku (bîn, bï{, bï, bïmo, bïte, bï) (Bî{ do{lå? - Bîn i }Ç!); (Bïmo, bï-mo, do{lï bimo da si nas zvÅlå!); b) u upitnim re~enica-ma u nagla{enu obliku u zna-~enju ’bih li’ (bîn, bî{, bî, bîmo, bîte, bî) (Bî{ peklå?); (Ivåne, bîte nÅn jednÇ rûku dâl?); c) u nenagla{enu obliku u zna~enju ’bih’ i dr. (bÆn, bi{, bi, bimo, bite, bi) (Jå bÆn peklå.); (Tî bi{ peklå.); (Bïte do{lï? - Bïte. Do{lï bite.); (Mî bimo peklç.); bî{e - relikt imperfekta u zna~enju ’trebati {to napraviti, trebati kakvim biti’ (SV) (NÆsân jo{ kÿmpîr nastrgåla. Bî{e tï, ~å si ~çkala do såd.)
bït bït
168
bitunåt, gl. svr{. i nesvr{. (bitunâ{, bitunâj¤) - ugra|ivati betonsku smjesu (isto: betonîrat) (Beto-nîrat }emo skåle pa nÅn rãbÆ mü{alica.)
bÆvålo, s. - igra~ka (SV) (Pot¤klï su se radi nïkakovoga/nïkako-vega bÆvåla.)
bÆvåt, gl. nesvr{. (büvÅ{, büvÅju) - prebivati, stanovati, boraviti (^Çda lêt su bÆvåli va Mçriki.)
bÆvåt se, gl. nesvr{. (büvÅ{ se, büvÅj¤ se) - igrati se (odnosi se na djecu koja se zabavljaju igra~kama) (Kod dicå smo se bÆvåli s pe{}ï}i.)
büv{Æ (-Å, -æ), odr. pridj. - pro{li, nekada{nji (Büv{Æ mû` je bîl vrÆdân.)
bÆ‘åt, gl. nesvr{. (bi‘î{, bi‘ê) - 1. bje`ati (Zâ~ bi`î{ od me-nç?); 2. tr~ati (U`åli su bÆ`åt ovûda, a danås nî nïjednoga/nïjednega ditçta.)
bï‘ded, m. - pradjed (isto: bï‘nÿ-no) (O�~Æn dçd je menï bï`ded.)
bï‘dedÿv (bï‘dedova, bï‘dedovo), pridj. - pradjedov (isto: bï‘nÿ-notÿv, bï‘nÿni}æv) (Imäl je bï`dedÿv nôs.)
bü‘Æ, s. - gra{ak (isto: gråh) (Såkÿ lçto sãdÆmo bü`Æ i u`â ga bït fânj.)
bî‘i/bî‘o, pridj. nepromj. - `uto-zelen (Za{ïla njÿj je bî`i/bî`o håjicu.)
bï‘mÅjka, `. - prababa (isto: bï‘nÿna) (Måterina mãjkÅ j menï bï`mÅjka.)
bï‘mÅjkÆn (bï‘mÅjkina, bï‘mÅjki-no), pridj. - prababin (isto: bï‘nÿnÆn) (Tô j jo{ bï`mÅjkÆn lõn~i}.)
bï‘nÿna, `. - prababa (isto: bï‘-mÅjka) (Måterina nônÅ j menï bï`nÿna.)
bï‘nÿnica, `. - prabaka, od milja (Jå ne påmetÆn svojê bï`nÿni-cæ.)
bï‘nÿni}, m. - pradjed, od milja (Nãjvôlela sÅn bï`nÿni}a.)
bï‘nÿni}æv (bï‘nÿni}eva, bï‘nÿ-ni}evo), pridj. - pradjedov (isto: bï‘dedÿv, bï‘nÿnotÿv) (Imäl je bï`nÿni}æv nôs.)
bï‘nÿnÆn (bï‘nÿnina, bï‘nÿnino), pridj. - prababin (isto: bï‘mÅjkÆn) (Tô j jo{ bï`nÿnÆn lõn~i}.)
bï‘nÿno, m. Gjd. bï‘nÿnota - pra-djed (isto: bï‘ded) (O�~Æn dçd je menï bï`nÿno.)
bï‘nÿnotÿv (bï‘nÿnotova, bï‘nÿ-notovo), pridj. - pradjedov (isto: bï‘dedÿv, bï‘nÿni}æv) (Imêl je bï`nÿnotÿv nôs.)
bjÅnkarïja, `. - bijela rubenina (SH) (BjÅnkarïj¤ j prÅlå po tûjÆh kÇ}ah.)
bjõndÆ (-Å, -ÿ), - odr. pridj. (komp. bjondîjü) (Onâ j ~Ènå, a mâlica njÿj je bjõnda.)
bitunåt bjõndÆ
169
bjõndo, m. Gjd. bjõndota - svje-tlokos mu{karac ili dje~ak (Bjõndo môj visôkÆ! Va kogå/kegå pa tî slï~Æ{?)
bjÇtÅv (bjÇtava, bjÇtavo), neodr. pridj. (komp. bjutavïjÆ) - blju-tav, neukusan (Ali tÆ j obçd bjÇtÅv, klÅdï målo sëli.)
bjÇzga, `. - mje{avina uga`ena i otopljena snijega (Do jÇtra }e se vås snîg obrnÇt va bjÇzgu. I bït }e dobrë ako ne sm‹zne.)
bjÇzgat, gl. nesvr{. (bjÇzgÅ{, bjÇzgaj¤) - govoriti gluposti, besmislice (Ma ~å tô bjÇzgÅ{? MÇ~ ako nümÅ{ ~â pametnïjæ za rç}.)
blâg (blÅgå, blâgo), neodr. pridj. (komp. blå‘Æ) - blag (Onâ j blå`Å od mû`a pa mâlÿj sç popœ{}Å.)
blâgace, s. - `ivotinjica (Måmo, kakëvo j ovô blâgace? - Tô tÆ j, dû{o, mravï}.)
blagãjna, `. - blagajna (isto: kåsa) (Anîta dçlÅ na blagãjni.)
blågdÅn, m. Gjd. blågdana - blagdan, svetkovina (NümÅ ôn ni blågdana ni sågdana.)
blagdãnjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - koji se odnosi na blagdan (Blagdã-njÅ se rëba nësÆ na blågdÅn.)
blâgÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blå‘Æ) - blagi (Pomoglï su mi
oblëgi od blâgÿga/blâgæga ostå.)
blâgo, s. - 1. doma}a `ivotinja (Kulïko blâga ïmÅ{?); 2. blago (Nå{i stârÆ povädaj¤ dÅ j na Jelänskÿn vrhÇ jo{ zakopâno blâgo.); 3. bilo koja ‘ivotinja (Va zemjï ‘Ævî såkakovo blâgo: gjÆstç, mrâvi...)
blagoslÆvjåt, gl. nesvr{. (blago-slüvje{, blagoslüvj¤) - blago-sivljati (Vele~âsnÆ blagoslüvje, a ministrãnti kãdæ.)
blågoslÿv, m. Gjd. blågoslova - 1. blagoslov (Nevçstica ne smî zî} s kÇ}æ prez blågoslova.); 2. blagoslovljena uskrsna hra-na (Dïca, ne pojüjte sç, trîba pustït målo blågoslova za MâlÆ Vazâm); 3. vrsta crkvenoga obreda, redovito u poslije-podnevnim satima (Odbåvit }u se i grên na blågoslÿv.)
blagoslovït, gl. svr{. (blagoslovî{, blagoslovê) - blagosloviti (Na Vazâm hrÅnÇ nësæ änskæ bla-goslovït i tô na rân¤ må{u.)
blagoslovjæn (blagoslovjena, bla-goslovjeno), neodr. pridj. - blagoslovljen (Kad za Trî krÅjï plovân dõjde kÇ}u blagoslovït, tâ mu se naberç kïticu drÆfcå kû umë~Æ va blagoslëvjenu vë-du i { njûn blagoslovî kÇ}u.)
blãjhat /se/, gl. nesvr{. (blãjhÅ{ /se/, blãjhaj¤ /se/) - izbjeljivati
bjõndo blãjhat /se/
170
/si/ kosu (BlãjhÅ se, a tô njôj nïkako ne stojî.)
blâjs, m. Gjd. blãjsa - ukor, prije-kor (SH) (^Çt }e{ blâjs!)
blånja, `. - alat ili stroj za finu obradu drva (PôstojÆ fînÅ i grûbÅ blånja.); (Prõ} }u ti tô po blånji i bït }e glåtko.)
blånjanice, . mn. - strugotine pri blanjanju (SV) (Blånjanice su lîpe, rïcaste pa su divõj~ice od njïh dçlale pûpÅn vlâsi.)
blanjåt, gl. nesvr{. (blanjâ{, bla-njâj¤) - blanjati (Blanjâ se z blånj¤n.)
blåtace, s. - dje~ji izmet (Vî{, ostålo njÿj je blåtaca na kÅlcçtici.)
blåtÅn (blatnå, blåtno), neodr. pridj. (komp. blatnïjÆ) - ne~ist, prljav (Ali si blatnå! Operï se!)
blåtino, s. - 1. ne~isto}a u ve}oj koli~ini (MôrÅn po~istït ovô blåtino zada vrât.); 2. izmet koji izaziva odbojnost (OnpasïnÅ j pu{}âl vçlÿ blåtino pred nå{imi vrãti.)
blåtit, gl. nesvr{. (blåtÆ{, blåtæ) - 1. prljati, one~i{}avati (Ne blå-ti mi tlo, såd sÅn ga oprÅlå.); 2. obavljati veliku nu`du (Blåti zâda zîda ako ba{ môrÅ{.)
blåtnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blatnîjÆ) - ne~isti, prljavi (Dãj mi tû blåtn¤ stomånju! Bït }e dobrå za dçlat.)
blåto, s. - 1. ne~isto}a, ne~ist (BÇ-ra såkakovoga/såkakovega blåta donesç.); 2. izmet, feka-lije (Zåmi lopåtu i hôj maknÇt onô krãvjæ blåto spod zîda.)
blåtobrÅn, m. Gjd. blåtobrana - dio na vozilu koji {titi od blata (Sâmÿ j blåtobrÅn o~e{åla. Do-brô j pasåla.)
blâzi, pril. - blago (Sç mi rê od r¤kê, blâzi menï!)
blÅ‘ên (blÅ‘çna, blÅ‘çno), neodr. pridj. (komp. bla‘enïjÆ) - bla-`en (BlÅ`çna onå, nï{ se ne pojüdÅ.)
blÅ‘çnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bla‘enîjÆ) - bla‘eni (Bîli smo na grobÇ blÅ`çnÿga/blÅ`çnæga Alôjzija Stepînca.)
blÅ‘änstvÿ, s. - bla`enstvo (Tô tÆ j blÅ`änstvÿ! Sâmo sûnce, môre i pæsåk.)
bla‘ïno, s. - velika ‘ivotinja (Nïka-kovo vçlÿ bla‘ïno nÅn se po-blatilo spred vrãtÆh.)
blÅ‘ït, gl. nesvr{. (blã‘Æ{, blã‘æ) - ubla`avati bol, razbla`avati vru}inu, teku}inu i sl. (BlÅ`ïli smo vÆnë z vodûn.)
blebetåt, gl. nesvr{. (blebç}e{, blebç}¤) - blebetati, govoriti koje{tarije (Ala, ne blebe}ï vï-{e! Hôj ~â storït.)
blâjs blebetåt
171
blebetjîv (blebetjïva, blebetjïvo), neodr. pridj. (komp. blebet-jivïjÆ) - brbljav, lajav, koji mno-go govori (Ba{ si blebetjïva. NÆsï færmåla ëd jutro.)
blebetjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blebetjivîjÆ) - brbljavi, lajavi, koji mnogo govori (SëpetÅ j ôn blebetjîvÆ bîl pu må{æ i smîrÿn je nî~ povæ-dâl.)
blç~i}, m. - pletena vrpca (SV) (Dâj mi blç~i} da povä`æn mrï`e!)
blêd (blædå, blêdo), neodr. pridj. (komp. bledïjÆ) - blijed (Blædå si. ^å ti nî dobrë?)
blædçt, gl. nesvr{. (blædî{, blædê) - blijedjeti (Ve} su i slïke pë~æle blædçt, a tî velî{ da tô nî bîlo dãvno.)
blêdÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bledîjÆ) - blijedi (Na kråju su pëzvÅli blêd¤ divõjku.)
bledïkÅv (bledïkava, bledïkavo), neodr. pridj. (komp. bledika-vïjÆ) - bljedunjav (Vås je ble-dïkÅv i nçzrÅ~Ån! Nïkad ~o-vï~inæ od njegå.)
bledïkavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bledikavîjÆ) - bljedunjavi (^å za onôga/onêga bledïkavÿga/bledïkavæga sæ j zar¤~ïla?!)
blæjït, gl. nesvr{. (bläjÆ{, bläjæ) - 1. ogla{avati se (za ovce ili ja-
njad) (O�fce bläjæ!); 2. pren. glasati se kao ovca ili janje (PrësÆn te, ne blæjï a{ }e kî rç} da si pol¤dêl.); 3. dugo, uporno i nezainteresirano gledati u {to (isto: blÆvït, b¤lït) (^å bläjÆ{ vâ me kod telç va {âræ vrãta?)
blejÇhÅv (blejÇhava, blejÇhavo), neodr. pridj. (komp. blejuha-vïjÆ) - blje|u{an (BlejÇhÅv je na ocå.)
blejÇhavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blejuhavîjÆ) - blje|u{ni (Ne pija`â mi se ôn blejÇhavÆ.)
blçk, m. Gjd. blekå - zakrpa (GÇ-ma mi sæ j pro{¤pïla na bicï-klu, môrÅn klåst blçk!)
blänta, `. - blesavica, blentavica (Ala, blänto, pro~ïtÅj ~å pü{e!)
bläntÅv (bläntava, bläntavo), neodr. pridj. (komp. blæntavïjÆ) - blesav, budalast (Stvãrno mô-rÅ{ bït bläntÅv da nœmÆ{ kÿm-pjÇtær upÅlït.)
bläntavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blæntavîjÆ) - blesavi, budalasti (I na kråj¤ j fïnila z onîn blän-tavÆn. Pråvo njôj bÇdi kad je tulïko zïbirala.)
blänto, m. Gjd. bläntota - blesa-vac, blentavac (I na kråj¤ j fï-nila z onîn bläntotÿn. Pråvo njÿj bÇdi kad je tulïko zïbirala.)
blçsÅv (blçsava, blçsavo), neodr. pridj. (komp. blesavïjÆ) - blesav
blebetjîv blçsÅv
172
(A sestrå da njÿj je jo{ blesavï-jÅ. Tâ da ne mëre zbrojït dvâ i dvâ.)
blçsavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blesavîjÆ) - blesavi (Tâ blçsavÆ pås smîrÿn lâje.)
blêso, m. Gjd. blêsota - mali ble-san, budalica (Sï su se smäli oko blêsota, a menï sæ j smïlæl.)
blæ‘njït, gl. nesvr{ (blä‘njÆ{, blä-‘njæ) - govoriti ru`ne i glupe rije~i (Ne blæ`njï! Bëje mÇ~ ako nümÅ{ ~â pametnïjæ za govorït!)
blïskat, gl. nesvr{. (3. l. jd. blïskÅ, blïskaj¤) - bljeskati (Blïskali su z aparâtÿn kod da dohãjÅ ka-këva glÇmica.)
blïskÅv (blïskava, blïskavo), neodr. pridj. (komp. blïskavïjÆ) - blje-{tav, svjetlucav (isto: bli{}îv) (Ob¤klâ j nïkakovu blïskavu måju. Tô j vãlda modärno.)
blïskavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. blïskavîjÆ) - blje{tavi, svjetlu-cavi (isto: bli{}îvÆ) (Nç va ~r-jên¤, va kakëvu blïskav¤ hãrtu mi zamotâj dâr.)
blisnÇt, gl. svr{. (blïsne{, blïsn¤) - bljesnuti (Nî~ je blisnÇlo. Dâ tô grmî?)
blÆ{}åt /se/ // blÆ{}çt /se/, gl. nesvr{. (3. l. jd. bli{}î /se/, bli{}ê /se/) - blije{titi (Staklå se bli{}ê.)
bli{}îv (bli{}ïva, bli{}ïvo), neodr. pridj. (komp. bli{}ivïjÆ) - blje-{tav, svjetlucav (isto: blïskÅv) (Ob¤klâ j nïkakovu bli{}îvu måju. Tô j vãlda modärno.)
bli{}îvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bli{}ivîjÆ) - blje{tavi, svjetlu-cavi (isto: blïskavÆ) (Nç va ~rjên¤, va kakëvu bli{}îv¤ hãr-tu mi zamotâj dâr.)
blïtva, . - blitva, mangold, povrtni-ca i jelo od nje (Posîj i blïtvu pa ~å züjde, züjde.); (Po pætkÇ dÅmë blïtvu i kakëvæ rïbæ.)
blïtvica, `. - sitna, mlada blitva (Blïtvica nÅn je nïkakova drëb-na); (Blïtvica tÆ j za dçset! Jîj pa }e{ imçt zdråvu k›v.)
blïtvina, `. - stara blitva velikih listova i debelih stabljika (PosÆ-~ï tû blïtvinu! Tô ti ve} nî za jïst.); (^â j ëpet blïtvina za obçd?)
blÆvït, gl. nesvr{. (blüvÆ{, blüvæ) - buljiti (isto: blæjït (zn. 3), b¤lït) (^å blüvÆ{ vâ me kod telç va {âræ vrãta?)
blizüna, `. - blizina (Jå vôlÆn da si mi na môru va blizüni. Takë sÅn mÆrnïjÅ.)
blÆzÇ, pril. (komp. blï‘æ) - blizu (Ståni blï`æ pa }e{ bëje vïdet.); (Boja`jîvÆ ~ovïk po no}ï nä}e dô} ni blÆzÇ cimîteru.)
blÆ‘ït se, gl. nesvr{. (blü‘Æ{ se, blü‘æ se) - primicati se, prilaziti,
blçsavÆ blÆ‘ït se
173
pribli`avati se (VëzÆn i gjçdÅn dâ mi se kî blü`Æ.)
blî‘njÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - onaj koji je blizu (Na blî`njæga trîba jâko påzit, a{ ôn tÆ j nãjbli‘Æ ako bi se, ne dâj Bë‘e, ~â dogodïlo.)
blokçt, m. - komad gra|evinskoga materijala; betonski odljevak (Danås vï{e nïkÆ ne züdÅ z blo-kçti.)
blokîrat, gl. svr{. (blokîrÅ{, blokî-raj¤) - zaustaviti, postaviti blo-kadu (Va Slavôniji su jûdi s tråhtÿri blokîrali cçste da jÆn se vï{e plãtÆ za {enïcu.)
blÇ, pridj. indekl. - modar, plav (Na pÆrû j o`çnja imêl blÇ ve{tîd.)
bl¤dân (bl¤dnå, bl¤dno), neodr. pridj. (komp. bludnïjÆ) - blu-dan (Nä}e ôn bït værân a{ je bl¤dân.)
bl¤dçt, gl, nesvr{. (blœdÆ{, blœdæ) - 1. tumarati, bludjeti mislima (Ne bl¤dï! Spustï se nå zemju!); 2. ~initi bludne radnje (MlãdÆ danås blœdæ pë se në}i!)
blûdnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bludnîjÆ) - bludni (BlûdnÆ grîh je sm›tnÆ grîh.)
blûza, `. - bluza, `enska kratka ko{ulja (Jê ti tâ blûza preuskå?)
blûzica, m. - malena ili fino izra-|ena `enska ko{ulja (Ob¤cï onœst¤ blûzicu.)
bluzôn, m. - kratki mu{ki kaput, sako (Kãj si tâ bluzôn? Bå{ mi se pija`â.)
bob, m. Gjd. bobå - jednogo-di{nja mahunarka, Vicia faba (Na Grëbni{}ini jûdi slåbo sã-dæ bëb.); (Najïla sÅn se bobå va DÅlmâciji.)
bobåk, m. Gjd. bopkå - sitan i duguljast izmet (ov~ji i kozji, ili nalik ov~jem i kozjem) (isto: bråbonjÅk) (Sê j pÇno bopkîh! Znâ~i dÅ j pro{âl Frân z ofcå-mi.); (SëpetÅ j t›do kåkÅl! Sâmi bopkï SkÇhat }u mu blïtvæ da ga oprç.)
bôbica, `. - bobi~asti plod (Pobï-rÅmo bôbice va {Çmi.)
bôbi~ica, . - sitan bobi~asti plod (Lâni su bîle vç}æ bôbice, a ovô lçto sâmo nïkakove bôbi~ice.)
bobï}, m. - sitan plod boba (Ma, vïdi ovî bobï}i. Bëme ga vï{e næ}Ç sÅdït.)
bobï}, pril. - koli~inski malo (SV) (Dãj mi lçh bobï} sïra!)
bobïna, m. - krupan plod boba (Vïdi kakôv bobïna! Od trî se mëre{ najïst.)
bobobnjâk, m. Gjd. bobobnjÅkå - vrsta cvijeta debelih listova
blî‘njÆ bobobnjâk
174
(SV) (^ÇdÅ j ~êl na bobobnjÅ-kîh.)
bôbujica, `. - bobulja (SV) (U`â bït oså va bôbujici grëzjÅ.)
boca, . - 1. boca (RazbïlÅ j bëcu.); 2. staklenka (Imâ{ ~â bôc a{ }u kÇhat pçkmez?); 3. posuda za plin (Vïdi dÅ l gâs pœ{}Å z bëcæ!)
bocêl, m. Gjd. bocçla - koloturnik (SV) (DÆgålo sæ j na bocêl, a danås jûdi ïmaj¤ düzalice.)
bocçt, m. - kratak komad limene cijevi koji je vezan na oluk ku-}e, a spaja se u okomitu cijev (SV) (Bocçt mÆ j vås rïjÅv, mô-rÅt }u ga promÆnït.)
bocica, `. - 1. bo~ica, manja sta-klenka (Re~û da se ëtrÿv dr`î va mî}erÆh bëcicah.); 2. bo~ica za hranjenje djece (NümÅn mlÆkå pa njôj dÅjên bëcicu.)
bocina, . - velika ili prljava boca (K¤pül je pîvu vâ nÿj vçlÿj bë-cini.); (Hïti tu bëcinu }a! Bï{ se namÇ~ila dëkla bi{ ju oprÅlå.)
bocûn, m. Gjd. boc¤nå - opletena staklenka, ve}a od 2 l (PëpÆli su bocûn vÆnå.)
bocunï}, m. - manja opletena sta-klenka (DënesÅl mÆ j bocunï} vÆnå.)
bocunïna, . - velika opletena sta-klenka (Kulïko ti vÆnå stâne va tâ bocunïnu?)
bo~ï}, m. - mali ili mladi bok (K¤pï trî kvãrti govçdinæ od bo~ï}a.)
bo}a, `. - 1. kugla (drvena, za igru) (Sî zælå bë}e?); 2. kvrga (na gla-vi) (Pãl je pa m¤ j sko~ïla bë}a na glÅvï.)
bo}År, m. - 1. igra~ bo}ama (Pëh¤mÿn su dobrï bë}Åri.); 2. osoba koja pravi bo}e (Na-r¤~ïli smo nëvæ bë}e pu bë-}Åra.)
bo}arica, . - igra~ica bo}ama (Ne zbüjÅ såkÅ bë}aric a dobrë.)
bo}arïja, . - igra bo}ama i mjesto za igru bo}ama (P›vÿ sæ j leh po nedïji {lë na bë}e, a danås su i mÇ{kÆ i `änskæ skoro såkÆ dân na bo}arïji.)
bo}ÅrskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji pripada bo}arima (O MihëjÆ j bë}ÅrskÆ t¤rnîr va Drå`icah.)
bo}ast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. bo}astïjÆ) - okrugao (SV) (P›vo su bîle onê bë}aste, {kûrozelê-næ Ångûrije.)
bo}astÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bo}astîjÆ) - okrugli (SV) (K¤pïla bÆn bë}ast¤, a ne dûlast¤ Ångûriju.)
bo}at /se/, gl. nesvr{. (bo}Å{ /se/, bo}aj¤ /se/) - igrati pu~ku dru{tvenu igru kuglama (Cêla njegëva famîlija bë}Å.)
bo}ica, `. - 1. mala bo}a (Na~inï njÿj jednÇ bë}icu da stâne va njejû ru~ïcu.); 2. ukras za
bôbujica bo}ica
175
bo`i}no drvce (OkrÇnili smo bo`ï}njÅk z bë}icami.)
bodjåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. bodjatïjÆ) - bodljikav (Nîs më-gÅl otkïn¤t {Æpåk, a{ je g‹m bîl jâko bodjåt.)
bodjâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bodjatîjÆ) - bodljikavi (ZakÇ~Æl sÅn za bodjât¤ `ïcu!)
bodrït, gl. nesvr{. (bodrî{, bodrê) - bodriti, poticati koga ([lï smo j¤ bodrït na bo}arïju.)
Bôd¤l, m. Gjd. Bôdula - 1. Kr~a-nin (Bôdulÿn se {pëtaj¤ da su {k›ti, ma måkÅr nÆsû zÅvïdni.); 2. pren. {krtac (Za njegå re~û dÅ j bôd¤l, a våvÆk je dâl i si-romåhÿn i za crükvu. Målo Åltrokç/Åntrokç leh drÇgÆ.)
Bodulïja, ‘. - podru~je otoka Krka (Poslåla mÆ j kÅrtulînu z Bodulïjæ.)
Bôd¤lka, . - 1. Kr~anka (O`enül sæ j za Bôd¤lku.); 2. pren. {krta `ena (Ala, bôd¤lko, plÅtï i tî jedÅnpût kafç!)
Bôd¤lkÆn (Bôd¤lkina, Bôd¤lkino), pridj. - koji pripada Kr~anki (LÆpå mÆ j Bôd¤lkina në{nja.)
Bôdulÿv (Bôdulova, Bôdulovo), pridj. - koji pripada Kr~aninu (Jå sÅn Bôdulova h}êr.)
Bôg, m. Gjd. Boga - m. Bog (Kad bi kî ~â dçlÅl va zemjï, kî bi pro{âl u` njegå bi rçkÅl »Bôg dâj srï}u«.) � kadî j Bôg rçkÅl
låhku nô} - daleko, u zabiti (Büvaj¤ kadî j Bôg rçkÅl låhku nô}.); � kåko Bôg zapovädÅ - na pravi na~in (Ne ‘¤rï! Stëri tô kåko Bôg zapovädÅ!) � nå prÅv Boga - odjednom, izne-nada, bez vidljiva razloga (Dogodïlo sæ j ~Çdo! Ozdråve-lÅ j nå prÅv Bëga.) � pred Bogÿn i pred j¤dï - javno, pred svima (Jå }u tô rç} i pred Bëgÿn i pred j¤dï.); � Bogu v rukåh - nesigurno, predodre-|eno (Duhtôri su storïli ~å su moglï, a såd je sç Bëgu v rukåh.) � Bogu za hrtôn - u zabiti, daleko od svega (Ne hôj tåmo bÆvåt, tô tÆ j Bëgu za hrtôn.) � pojïst Bogu noge - izrazito mnogo pojesti (On je kod vrï-}a prez dnå, tâ bi pojîl Bëgu nëge.)
bôg, uzv. - u pozdravu: dovi|enja, zbogom (Ala, bôg, græmë }å!)
bogabojä}Æ/bogobojä}Æ (-Å, -æ), odr. pridj. - upravo onaj koji se sa strahopo{tovanjem odnosi prema Bogu (isto: bogobo-jÅznÆ) (Bogabojä}Æ/bogobojä}Æ jûdi su såk¤ nedïju pu må{æ.)
bogåt, neodr. pridj. (komp. boga-tïjÆ) - bogat (Tô j bÆlå bogåta famîlija. Imçli su målÆn na Ri-~ïni.)
bogatâ{, m. Gjd. bogatÅ{å - boga-ta{ (Da bogatâ{, a za kafç nümÅ!)
bodjåt bogatâ{
176
bogata{ïca, . - bogata ena (Onå dÅ j bogata{ïca z Mçrikæ i da sæ j o`enïla za Ri~ünca.)
bogåtet, gl. nesvr{. (bogåtÆ{/boga-tîje{, bogåtæ/bogatîj¤) - boga-tjeti (Pë~æli su bogåtet kad su jûdi oståjali bez dçla i tô j sîn bîlo sumjïvo.)
bogâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bogatîjÆ) - bogati (DÅ j do{âl nïkÆ bogâtÆ i k¤pîl cêlu fåbriku.)
bogatïja, `. - bogatstvo (isto: bo-gåstvÿ) (Nî trîba bogatïja, leh j¤bâv!)
bogatûn, m. Gjd. bogat¤nå - pogrd. bogata{ (O`enïla sæ j za nïkÿga/nïkæga bogat¤nå.)
bogåstvÿ, s. - bogatstvo (isto: boga-tïja) (ZdrãvjÆ j nãjve}æ bogå-stvÿ, ali mlâdi jûdi tô ne razu-mê.)
bogobojÅzÅn (bogobojÅzna, bo-gobojÅzno), neodr. pridj. (komp. bogobojaznïjÆ) - koji se sa stra-hopo{tovanjem odnosi prema Bogu (Onâ j ëdvavÆk bogobë-jÅzna. Takë j¤ j naÇ~ila måt i tomÇ/temÇ onå Ç~Æ svojÇ dïcu.)
bogobojÅznÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bogobojaznîjÆ) - upravo onaj koji se sa strahopo{tova-njem odnosi prema Bogu (isto: bogabojä}Æ/bogobojä}Æ) (Bo-gobëjÅznÆ jûdi su såk¤ nedïju pu må{e.)
bogoh¤lït, gl. nesvr{. (bogohœlÆ{, bogohœlæ) - huliti, vrije|ati Boga (MÇ~, nesrï}o, ne bogoh¤lï!)
bogohœlnÆk, m. - onaj koji huli, vri-je|a Boga (Na kråju, pred sm›t i bogohœlnÆk zazüvÅ Bëga.)
bogomõjka, `. Gmn. bogomojÅk - 1. bogomoljka, kukac ravno-krilac, Mantis religiosa (LânÆ j bîlo ~Çda bogomëjÅk.); 2. pren. bogomoljka: pretjerano po-bo‘na ‘ena (Onâ j prâvÅ bo-gomõjka. Såki dân grê dvâ pût k må{i.)
bogovîtÆ/bogovêtnÆ, odr. pridj. - bogovetni; samo u frazi cêlÆ bogovîtÆ/bogovêtnÆ dan (^çkali smo ga cêlÆ bogovîtÆ/bogovêtnÆ dan.)
bohoråto, pril. - napuhano, baha-to, umi{ljeno (PohÅjålÅ j po selÇ dr`ê} se bohoråto.)
bohtçt, gl. nesvr{. (bohtî{/bohtî-je{, bohtê/bohtîj¤) - {iriti se, kvasati se, bujati (isto: bÇbrit) (Vïdi kulïko jî, sâmo bohtî/bohtîje z dâna va dân.)
bôja, `. - boja (isto: fãrba, kolûr) (^rjênÅ bôja njÿj nïkako ne stojî.)
bõjat, gl. nesvr{. (bõjÅ{, bõjaj¤) - bojiti (Kad je bÆlå mï}i{na, zåva-vÆk je bõjala.)
boja‘jîv (boja‘jïva, boja‘jïvo), neodr. pridj. (komp. boja‘-
bogata{ïca boja‘jîv
177
jivïjÆ) - boja`ljiv (isto: stra{jîv, {tra{jîv) (Boja`jïvÅ j i nä}e otçt pô} k tebï po {k¤rôn.)
boja‘jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. boja‘jivîjÆ) - boja`ljivi (isto: stra{jîvÆ, {tra{jîvÆ) (Bo-ja`jîvÆ ~ovïk po no}ï nä}e dô} ni blÆzÇ cimîteru.)
bojæ/bojç, pril. - korisno, dobro (Tî tô storï! Tî bëjæ baratâ{ z ÿtîn.) � jê/nî bojæ/bojç - vrije-di, koristi/ne vrijedi, ne koristi (^â j bëjæ dÅ j ôn dëbar ~ovïk kad je onå nevajåta!) (Nü mu bojç govorït kad nïkoga/nikega ne poslÇ{Å.) � ~â j bojæ/bojç - {to vrijedi, koja korist (Nebë-ga, `ålila mi sæ j na mû`a, a ~â j bëjæ?!)
bôjica, `. - lijepa boja, naj~e{}e ne `arka (Tâ bôjica ti lîpo sto-jî, a ne onâ jâkÅ.)
bõjica, `. - drvene bojice (Nôna mÆ j dÅlå bõjice.)
bojïhÅv (bojïhava, bojïhavo), neodr. pridj. (komp. bojihavïjÆ) - bole`ljiv (isto: bole‘jîv/bo-le}îv) (Onâ j ëdvavÆk bÆlå bojï-hava.)
bojihâvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bojihavîjÆ) - bole`ljivi (isto: bole‘jîvÆ/bole}îvÆ) (Smîrÿn je pu duhtôra ôn bojihâvÆ mla-dï}.)
bôjina, `. - ru`na boja, naj~e{}e intenzivna ili tamna (Pr ti tâ
bôjina! Lïpje tæ j opituråla prô{lÆ pût.)
bõjlær, m. Gjd. bõjlera - elektri~ni aparat za grijanje vode (P›vÿ j bîl kotâl ~â j danås bõjlær.)
bõjleri}, m. - manji elektri~ni aparat za grijanje vode, bojler manje zapremine (Bõjleri} }u klåst va kÇhinju.)
bõjlerina, `. - velik elektri~ni aparat za grijanje vode, bojler ve}e zapremine (Zâ~ ste k¤pïli takôv bõjlerinu? Kod da ïmÅte hotêl.)
bojûh, m. Gjd. boj¤hå - postelja od trave ili polusuha sijena za no}enje u planini (AM) (Kad smo kosïli va plånini, spâli smo va boj¤hÇ.)
bôk, m. Gjd. boka, Ljd. bokÇ - 1. strana (Udrül gÅ j z bëka.); (Vå bÿk se mëre pô} ~çzÅda i sprêda.); 2. bok, vanjski dio kuka (Zadäl sæ j vå bôk.)
bokacç, s. - lijepo poslo‘en stru-~ak cvije}a (Nevçstica nësÆ lîpo bokacç.)
bokç, s. Nmn. bokå - kita, stru~ak cvije}a (NåbrÅl sÅn jÿj bokç rô`Æc.)
boks, m. - zastarj. la{tilo za cipele (SH) (NônÅ j u`åla rç} bëks za påtinu, a danås målo kî znâ ~â j tô.)
boja‘jîvÆ boks
178
bokula/bÇkula, `. - bron~ani tu-ljak kliznoga le`aja; cjevasti ulo`ak (SV) (Bëkula/bÇkulÅ j mçtÅlna.)
bokûn, m. Gjd. bok¤nå - komad, kus (isto: kûs) (Pojül je bokûn sïra i paläntæ i {âl nåzÅd dçlat.)
bokunï}, m. - komadi} (isto: kusï}/ku{}ï}) (Bokunï} krÇha i bîlo m¤ j dësti.)
bôl, `. Gjd. boli - bolest (]apåla gÅ j tç{kÅ bôl.)
bôla, `. - krasta na rani (Storïla njÿj sæ j bôla!)
bolÅn (bÿlnå, bõlno), neodr. pridj. (komp. bÿlnïjÆ) - bolestan (Le`î ve} dâni, bëlÅn je.)
bolesnîk/bÿlnîk, m. Gjd. bole-snÆkå/bÿlnÆkå - bolesnik (Trîba pô} vïdet za bolesnÆkå/bÿlnÆ-kå.)
bolç{}ina, `. - pogrd. od bolest: bole{tina (Nïkakovu bolç{}in¤ j pëbrÅl na brodÇ.)
bolçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. bolî, bolê) - pri~injati ili izazvati bol, bo-ljeti (Zûb mæ j bolêl cêl¤ nô}.)
bole‘jîv/bole}îv (bole‘jïva/bole-}ïva, bole‘jïvo/bole}ïvo), neodr. pridj. (komp. bole‘jivïjÆ) - bo-le`ljiv (isto: bojïhÅv) (Onâ j ëdvavÆk bÆlå bole`jïva/bole-}ïva.)
bole‘jîvÆ/ bole}îvÆ (-Å, -ÿ), odr.
pridj. (komp. bole‘jivîjÆ) - bo-le`ljivi (isto: bojihâvÆ) (Smîrÿn je pu duhtôra ôn bole`jîvÆ/ bole}îvÆ mladï}.)
bôlica, `. - manja krasta na rani (Påzi da ne osläne{ bôlicu!)
bôlnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bÿlnîjÆ) - bolesni (Otåc m¤ j ôn bôlnÆ ~ovïk.)
bÿlnïca, `. - bolnica (isto: {pitâl) (Va bÿlnïcÆ j ve} mïsæc dân.)
bõlni~År, m. - bolni~ar (^Çda lêt je dçlÅl kod bõlni~År.)
bõlni~Årka, . - bolni~arka (Onâ j bõlni~Årka i råda }e ti pomë} ako mëre.)
bolovÅnjÆ, s. - bolovanje, po{teda od rada zbog bolesti (Ve} je mïsæc dân na bëlovÅnj¤.)
bolovat, gl. nesvr{. (boluje{, boluj¤) - bolovati (^Çda lêt je bëlovala, a umrlâ j lâni.)
bõmba [bõÜba], `. - bomba (Stãl je na bõmbu i zg¤bîl nëgu.)
bÿmbÅndîrat [bÿÜbÅndîrat], gl. nesvr{. (bÿmbÅndîrÅ{ [bÿÜ-Ü-bÅndîrÅ{], bÿmbÅndîraj¤ [bÿÜ-Ü-bÅndîraj¤]) - bombardirati (JÅvïli su na râdiju da sëpeta bÿmbÅndîraj¤ Kãrlovac.)
bõmbina [bõÜÜbina], `. - velika ili stara bomba (Jo{ våvÆk nahãjaj¤ bõmbine z DrÇgÿga/DrÇgæga råta.)
bokula bõmbina
179
bome, ~est. - bogme, ubla`.: Tako mi Boga! Tako me Bog kaznio! (Bëme, lîpo si tô stërÆl!); (Ma, vïdi ovî bobï}i od kompÆrå! Bëme ga vï{e næ}Ç sÅdït.)
bÿmbôn [bÿÜbôn], m. - 1. poslas-tica, slatki{ (uklju~uju}i i kola-~e) (Nî p›vÿ bîlo tïh bÿmbônÆh. Kî god bi spçkÅl {trûdæl, i tô j tô.); 2. bombon (Na pÆrÇ se hïtaj¤ bÿmbôni.); (Re~û da bÿmbôni nÆsÇ dobrï za zûbi.)
bÿmbonï} [bÿÜbonï}], m. - bom-bon, od milja (Nå ti jedân bÿmbonï}! Zåmi ga!)
bÿmbonjêra [bÿÜÜbonjêra], `. - kutija s kolekcijom ~okoladnih bombona (Doneslå mÆ j lÆpÇ bÿmbonjêru a{ sÅn njÿj pomo-glå. Pa mi sæ j lîpo vïdelo!)
bonagrâcija, `. - vje{alica za zavjese (SV) (Jo{ mi sâmo fålæ bonagrâcija i kÿltrîne.)
bop~ï}, m. - vrlo sitan i duguljast izmet (ov~ji ili kozji, ili nalik ov~jem i kozjem) (isto: brå-bÿnj~i}) (Måma, ~å su ovî brå-bÿnj~i}i od jãn~i}a kad su ova-kë/evakë mï}i{ni?); (Sëpeta su bop~ï}i! SkÇhat }u mu blïtvæ da ga oprç.)
bop~ïna, `. - izmet standardna oblika (ov~ji ili kozji, ili nalik ov~jem i kozjem), ali ve}i (isto: bråbÿnj~ina) (KakôvÅ j pa of-
~ïna kad je ovakôv bop~ïna?); (Nebëgo dÆtç! Nî ni ~Çdo dÅ j plåkalo kad je pokåkalo ova-kôv bop~ïnu.)
bôr, m. Gjd. borå - bor (Z borå pådaj¤ iglïce pa ga jûdi ne vô-læ oko kÇ}æ.)
boråc, m. Gjd. bÿrcå - borac (Njejî otåc je bîl boråc va DrÇgÿn råtu.)
boracç, s. Nmn. boracå - malo boro (NônÅ j va kåmari imçla jedno nïskÿ boracç.)
bora{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na borca (DobüvÅ bëra{k¤ pänziju.)
bÿrdi‘åt, gl. nesvr{. (bÿrdi‘â{, bÿrdi‘âj¤) - upravljati vozilom ili plovilom, manevrirati (Trîba znåt bÿrdi`åt z bãrk¤n.)
bÿrdûra, `. - obrub na odjevnom predmetu (AM) (Nü mi lîp bær-hân, ali mi se pija`â bÿrdûra.)
borï}, m. - mlad ili malen bor (PosÅdït }emo borï} uza zîd.)
borïno, s. - veliko, staro i ru`no boro (Hïtili smo onô borïno, bîlë j mu{jïvo.)
borït se, gl. nesvr{. (borî{ se, bo-rê se) - boriti se (Ne borï se z snôn!)
bõrkinja, `. - `ena koja je sudje-lovala u ratu kao vojnikinja (Onâ j bÆlå va pÅrtizânÆh kod bõrkinja.)
bome bõrkinja
180
boro, s. Nmn. borå - starinski niski ormar s ladicama; velika {krinja s ladicama za odlaganje rublja, ponekad mu je nado-gra|en gornji ostakljeni dio (AM) (Så rëba mÆ j stâla va bo-rÇ.)
borovica, `. - 1. plod biljke kleka (Sê j pÇno borëvÆc.), 2. borovni-ca (Såkÿ lçtÿ j pobïrala borë-vice va Gõrskÿn kotÅrÇ.)
borovina, `. - borovo drvo (Borë-vina nî dobrå za gorçt a{ ïmÅ ~Çda smolê.)
bõr{a, `. Gmn. bôr{ - torba, tor-bica (Sî zælå bõr{u sëb¤n?)
bõr{ica, . - omanja enska torbi-ca (Vâ tu bõr{icu ti nï{ ne stâ-næ.)
bõr{ina, `. - velika `enska torba (Tâ bõr{ina tÆ j kod da si pë-{tÅr.)
bôs (boså, boso), neodr. pridj. - bos (Ne pohãjÅj boså a{ }e{ se prehlÅdït!)
Bosånac, m. Gjd. Bosânca - Bo-sanac (Nïkakovi Bosânci mu dçlaj¤ na kÇ}i.)
Bosân~ina, `. - pogrd. Bosanac (O`enïla sæ j za nïkakovega/nïkakovoga Bosân~inu.)
Bosânka, `. - Bosanka (Onâ j Bo-sânka.)
bosãnskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - bosanski (E
_vdï su ve} skëro
träjset lêt i jo{ povädaj¤ po bosãnskÆ.)
BôsnÅ, odr. pridj. `. (D, Ljd. Bõsni/Bõsnÿj) - Bosna (@ÆvçlÅ j va Bõsni/Bõsnÿj ~Çda lêt.)
bost, gl. nesvr{. (bodç{, bodû) - bosti (Ne bï menç nïkÆ bôl z iglûn.)
botïja/botÇja, . - uska boca duga grla za stolno vino (zapremnine 7 dl) (Donesï nÅn jednÇ botïju/botÇju vÆnå!)
botïjica/botÇjica, `. - uska boca duga grla za stolno vino (za-premnine 7 dl), od milja (Pë-pÆli smo såkÆ po botïjicu/botÇ-jicu vÆnå i {lï spåt.)
botûn, m. Gjd. bot¤nå - dugme, puce (isto: pÇtac) (Za{üj mi botûn na stomånju.)
botunï}, m. - malo dugme, puce (isto: pÇ~i}) (K¤pï botunï}i pa }u ti je za{ït.)
Bo‘ï}, m. - Bo`i} (25. prosinca), blagdan ro|enja Isusova (isto: RojänjÆ IsÇsovo) (SvêtÅ Kåta f›kne vân do Bo`ï}a mïsæc dân.)
Bô‘i}, m. - mali Bôg (Hëmo va crükÅv, }çmo se Bô`i}u pomo-lït.)
bo‘ï}nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na Bo`i} (O Bo`ï}u na stôl klÅdên bo`ï}nÆ stõlnjÅk.)
bo‘ï}njÅk/bo‘ïtnjÅk, m. - 1. bo-`i}no i novogodi{nje oki}eno
boro bo‘ï}njÅk
181
drvce (OkrÇnili smo bo`ï}njÅk z bë}icami.); (Na BådnjÅk sæ j krÇnÆl bo`ï}njÅk.); 2. pren. neukusno, odvi{e naki}ena osoba (Vïdela san Jçlu. PrâvÆ bo`ï}njÅk/bo`ïtnjÅk!)
bo‘jÆ (-Å, -æ) odr. pridj. - bo`ji (Z bë`j¤n pomo}ûn!); (Grëbni-~ani/Grëmi~ani gredû na ho-do~å{}Æ na GorÇ na Mâl¤ Gëspoju i Mãjki Bë‘jÿj Trså-{kÿj na DûhovskÆ pÿndïjak.)
bråbonjak, m. Gjd. bråbÿnjka - sitan i duguljast (ov~ji ili ko-zji, ili nalik ov~jem ili kozjem) izmet (isto: bobåk) (Sê j pÇno bråbÿnjkÆh! Znâ~Æ dÅ j pro{âl Frân z ofcåmi.); (SëpetÅ j t›do kåkÅl! Sâmi bråbÿnjki! SkÇhat }u mu blïtvæ da ga oprç.)
bråbÿnj~i}, m. - vrlo sitan i du-guljast (ov~ji ili kozji, ili nalik ov~jem ili kozjem) izmet (isto: bop~ï}) (Måma, ~å su ovî brå-bÿnj~i}i od jãn~i}a kad su ovakë/evakë mï}i{ni?); (Sëpeta su bråbÿnj~i}i! SkÇhat }u mu blïtvæ da ga oprç.)
bråbÿnj~ina, `. - ov~ji ili kozji, (ili nalik ov~jem ili kozjem) izmet standardna oblika, ali ve}i (isto: bop~ïna) (KakôvÅ j pa of~ïna kad je ovakôv brå-bÿnj~ina?); (Nebëgo dÆtç! Nî ni ~Çdo dÅ j plåkalo kad je po-kåkalo ovakôv bråbÿnj~inu.)
bracolçt, m. - narukvica (K¤må sÅn njÿj na bärmi i k¤pït }u njÿj bracolçt.)
bracolçti}, m. - 1. mala, dje~ja narukvica (Påzi da ne zgœbÆ{ bracolçti}!); 2. narukvica ma-le vrijednosti (Tî j mëgÅl dåt ~â spodëbno, a ne tâ braco-lçti}.)
brå}a, `. - bra}a (Sç smo med brå}¤n podÆlïli, jo{ je sâmo Mi{å{kÅ nerazdüjena.)
brÅdå, `. Ajd. brâdu - 1. dio lica, brada (Otarï se! MÅsnå tÆ j brÅdå.); 2. brada, kosmati dio lica (Nä}e{ vãlda obrïjat brâ-du?!)
bradåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. bradatïjÆ) - neobrijan, koji je obrastao bradom (Do{ãl je vås blåtÅn i bradåt.)
bradâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bradatîjÆ) - neobrijani, koji je obrastao bradom (^å ôn bradâtÆ ti se pija`â?)
bradåvica, `. - bradavica (Onå ïmÅ bradåvicu na nosÇ.)
bradåvi~Åv (bradåvi~ava, bradå-vi~ava), neodr. pridj. (komp. bradavi~avïjÆ) - bradavi~ast (Nä}e se sû} a{ je vås bradå-vi~Åv pa gÅ j srân.)
bradåvi~avÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bradavi~avîjÆ) - brada-vi~asti (Bë`e, pogjçdÅj onôga/
bo‘jÆ bradåvi~avÆ
182
onêga bradåvi~avÿga/bradåvi-~avæga ~ovïka!)
bradåvi~ica, `. - mala bradavica (Tâ bradåvi~ica ti ne mëre smætåt!)
bradåvi~ina, . - velika i ru`na bra-davica (Na hrtÇ mÆ j vçlÅ bradå-vi~ina.)
bradïca, `. - 1. dio lica, brada u djeteta (Udrül sæ j na bradïcu.); 2. rijetko obra{tena brada ili posebno izbrijana brada (Obrîj tû bradïcu! [ njœn si kod jårac.)
bradïna, `. - duga~ka, gusto obra{tena i neuredna brada (PrësÆn te, obrîj tû bradïnu p›vÿ leh ~å pëje{ nå brÿd!)
brådva, `. - {iroka mesarska sje-kira i tesarska sjekira (PresÆcï mi ovû ko{}ïnu z brådv¤n.)
brâga, `. - obujmica (Zabragâj tô z brâg¤n)
bragåt, gl. nesvr{. (bragâ{, bra-gâj¤) - pri~vr{}ivati, u~vr{}ivati obujmicom (Pœ{}Å ti, môrat }e{ to bragåt.)
brâgeri}i, m. mn. - kupa}i kostim (SH) (U`åli su stârÆ jûdi rç} brâgeri}i za kupã}Æ.)
bragç{e, . mn. - hla~e (isto: gå}e) (DÆtç nësÆ bragç{e na tirãnti.)
bragç{ice, . mn. - 1. male ili kratke hla~e (Såd su modärne nïka-kove bragç{ice da tÆ j pôl rïti
våni.); 2. plitke ga}ice, ensko i dje~je donje rublje (PustïlÅ j plêne pa }u jÿj k¤pït bragç-{ice.) (isto: gå}ice)
bragç{ine, `. mn. - 1. duge, te{ke ili pohabane hla~e (Do{ãl je va nïkakovih bragç{inah i h¤dôj stomånji.); 2. duboke ga}ice (Sç mojç prijatelïce nëse mî-}eræ bragç{ice sâmo san jå va bragç{inah.); 3. uprljane ga}i-ce (Hïti tê bragç{ine za opråt.) (isto: gå}ine)
brãjda, . Gmn. brajâd - stupovi s popre~nim `icama po kojima se penje vinova loza (isto: rÇ-‘a) (Sidçli smo pod brãjd¤n i u`Ævåli.)
brÅnå, `. Ajd. brânu - brana, ustava na vodi (Dïgli su brânu pÅ j vodå va jçzeru visokë.)
branåt, gl. nesvr{. (branâ{, bra-nâj¤) - vu}i {to za sobom (^å tô branâ{ zå sob¤n?)
brÅnït, gl. nesvr{. (brãnÆ{, brãnæ) - braniti, prije~iti (^å mu vï{e brãnÆ{, tô tÆ j hÇjÆ)
brÅnkanåt, gl. nesvr{. (brÅnkanâ{, brÅnkanâj¤) - 1. nemarno i sna`no bacati (Zâ~ tô takë brÅnkanâ{?); 2. pren. siroma{ki sahranjivati koga (Siromåha brÅnkanâj¤ nå krãj cimütera.); 3. zvoniti zvonima (odnosi se na crkvena zvona, na zvona
bradåvi~ica brÅnkanåt
183
koja nosi stoka i sl.) (BrÅnkanålÿ j nebëgo blâgo pëvasdÅn.)
bråskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - bratski (Tô j bråskÅ j¤bâv?)
brå{nast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. bra{nastïjÆ) - bra{nast (isto: mÇ~Ån) (Ovê jåbuke su våvÆk brå{naste.)
brå{nastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bra{nastîjÆ) - bra{nasti (isto: mÇ~nÆ) (Næ}Ç brå{nast¤ jåbuku!)
bråt, m. - brat (SpodëbÅn je va bråta.)
bråti}, m. - brat, od milja (Kãj mÆ j bråti}? Igrãl bÆn se { njîn!)
bråtÿv (bråtova, bråtovo), pridj. - bratov (KunjâdÅ j bråtova `e-nå.)
bråvÅr, m. - bravar (isto: {lôcÅr) (P›vÿ su bråvÅrÿn govorïli {lô-cari.)
bravarïja, `. - bravarski obrt, bra-varska radionica (isto: {loca-rïja) (DçlÅl je va bravarïji, ma sæ j b›zo {tufâl.)
bråvo, uzv. - uzvik odobravanja, odu{evljenja (Bråvo! Ba{ si tô lîpo narïsala!)
brÅzdå, `. - brazda (SÅdït }emo kÿmpîr pod brÅzdÇ.)
brazgotina, . - brazgotina (Oståla mÆ j brazgëtina od rånæ.)
b›bjat, gl. nesvr{. (b›bje{, b›bj¤)
- brbljati, govoriti {to neva`no (Onî ëdzÅda smîrÿn b›bj¤.)
brbjïf~ina, m. - uporan i nepoko-lebljiv brbljavac (MÇ~, br-bjïf~ino jedân! Kulïko ti pût môrÅn rç}?)
brbjïvac, m. Gjd. brbjïfca - brblja-vac (Dobrë Ç~Æ alÆ j prâvÆ br-bjïvac.)
brbjïvica, `. - brbljavica (Dobrë Ç~Æ alÆ j prâvÅ brbjïvica.)
brbjîv (brbjïva, brbjïvo), neodr. pridj. (komp. brbjivïjÆ) - brbljav (BrbjivïjÆ j od bråta, a jå sÅn mïslæl da tô nî mogœ}æ.)
brbjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. brbjivîjÆ) - brbljavi (Tî, brbjîvÆ, ponovï ~å sÅn reklå!)
brbjïvi~ina, `. - uporna i nepo-kolebljiva brbljavica (MÇ~, brbjïvi~ino jednå! Kulïko ti pût môrÅn rç}?)
b›bÿj/b›bojac, m. Gjd. b›boja/b›bÿjca - pri{t (B›bÿj/b›bojac mÆ j na nosÇ! Kåko }u pô} nå tÅnci?)
b›bÿj~Æv (b›bÿj~iva, b›bÿj~ivo), neodr. pridj. (komp. brbÿj~i-vïjÆ) - pri{tav (SV) (Nebëg, vås je b›bÿj~Æv.)
b›bÿj~ivÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. brbÿj~ivîjÆ) - pri{tavi (SV) (Od dvâ b›bÿj~ivÅ pija`â ti se brbÿj~ivîjÆ.)
bråskÆ b›bÿj~ivÆ
184
b›boji}/b›bÿj~i}, m. - pri{ti} (Mãjko, ako bi ti kî vïdæl tâ b›boji}/b›bÿj~i}?!)
b›bojina/b›bÿj~ina, `. - velik pri{t (Dâ te bolî tâ b›bojina/b›bÿj~ina? Jâko tÆ j velïk i ~rjên!)
b›cat, gl. nesvr{. (b›cÅ{, b›cÅju) - nezadovoljno bacati kakav predmet (Zâ~ tô b›cÅ{ nå se strâne?)
b›dace, s. - malo brdo, brda{ce (Tô b›dace zovemë B›ce.)
b›do, s. - brdo (Tô b›do zovemë Kïlavac.) � obe}åt/obe}Ævåt komÇ/kemÇ b›da i dolïne - davati obe}anja bez ikakve mogu}nosti ispunjenja (Obe-}ãl jÿj je b›da i dolïne, a pÇstÆl j¤ j nësæ}u.)
brdunâl, m. Gjd. brdunÅlå - greda nosa~ica u konobi (Brdunãl je jo{ dëbÅr, a grêde su sç {ûpe.)
brekÇja, `. - vrsta divljega vo}a crvenih plodova, raste na stablu s listovima nalik javorovim i zrije u o`ujku (SV) (BrekÇjÅ j zrçla va mãr~u.)
brçnær, m. Gjd. brçnera - gorionik za plin (SV) (Z brçnerÿn sæ j g›do spçkÅl.)
bränta, `. Gmn. brênt - drvena posuda za no{enje gro`|a na le|ima pri berbi, cca 50 l (Neslç
su pÇne bränte grëzjÅ nåzgÿ-ru.)
bräntica, `. - omanja brenta (Dãl sÅn storït bränticu za Çnuka pa }e nÅn ovô lçto i ôn pomë}.)
bräntina, `. - velika brenta (Po-kõjnÆ nônÿ j imêl jednÇ vçl¤ bräntinu i nosül je nãjvi{e grëzjÅ.)
bränza, `. Gmn. brênz - ko~nica (Stïsni bränzu!)
bränzat, gl. nesvr{. (bränzÅ{, brän-zaj¤) - ko~iti (Ne smî{ bränzat na melÇ a{ }e te zançst i påst }e{!)
bresïna, . - vrsta biljke (SV) (Bre-sïnÅ j lÆpå zelenå.)
brgÅkåt, gl. nesvr{. (brgã~e{, br-gã~¤) - podrigivati (Po Ångûriji se brgã~e.)
brgÅknÇt, gl. svr{. (brgãkne{, br-gãkn¤) - podrignuti (DÆtç se klÅ-dç nå rame pa lågjæ brgãkne.)
b›g¤d, m. Ljd. brg¤dÇ - dio drmuna (Pobïrali smo pe~œrve va brg¤-dÇ.)
brg¤jåc, m. Gjd. brg¤jcå - vrsta bijeloga krumpira (SV) (Da su nå{i stârÆ {lï va B›g¤d po sïme pa su tâ kÿmpîr nåzvÅli brg¤-jåc.)
brîco, m. Gjd. brîcota - brija~, frizer za mu{karce (isto: brijâ~) (^Çda lêt je bîl brîco va bÿl-
b›boji} brîco
185
nïci.); (Sî bîl pu brîcota a{ ti nî poznåt?)
brîg, m. Ljd. brÆgÇ - brijeg (Sï su se brîgi zabælïli pod snîgÿn.)
brîga, . - briga (Tô tÆ j vçlÅ brîga!) � devätÅ brîga - {to nebitno (Tô ~a se onï kãraj¤, tô j menï devätÅ brîga.)
brîj, m. nepromj. pridj. - pren. `eljan (SV) (Såd si brîj na kama-mïlu, a p›vÿ je nÆsï otêl.)
brïja, pridj. `. - bre|a, steona (odnosi se na ivotinju) (KråvÅ j brïja. Våje }e zlê}.)
brijâ~, m. Gjd. brijÅ~å - brija~, frizer za mu{karce (isto: brîco) (^Çda lêt je bîl brijâ~ va bÿlnï-ci.)
brijâ{nica, `. - brija~nica (Jê p›vo bÆlå brijâ{nica na Grëbni{}ini?)
brijævåt /se/, gl. nesvr{. (brijävÅ{ /se/, brijävaj¤ /se/) - obi~avati /se/ brijati (Brijævãl sæ j våvÆk z ïst¤n brïtv¤n.)
brïme, s. Gjd. brïmena - breme (^å dÇ`e nësÆ{ brïme, tô j onë tç`æ.)
brimæncç, s. Nmn. brimæncå - malo, lako breme (Nãjprvÿ bi jÆn op›tili brimæncç i kakë su dicå rÅslå, rÅslô j i brïme.)
brimenïno, s. - veliko, te{ko bre-me (Kåko op›tÆ{ takëvo brime-nïno? - KlÅdän ga nå zÆd i õnda ga dîgnæn.)
brïsalo, s. - gumica (isto, zn. 1: gÇmica) (K¤pït }u ti lâpi{ i brï-salo.)
brîst/brêst, m. Gjd. brÆstå/bræstå - brijest (Brîst/brêst mÆ j lîpo drvë.)
bristï}/brestï}, m. - maleni brijest (Odsïkli smo bristï}/brestï} i otåc gÅ j dëv¤kÅl dëma.)
bristïna/brestïna, . - visok i debeo brijest (Kåko su dopejåli takôv bristïnu/brestïnu dëma?)
brï{kula, `. - vrsta karta{ke igre (Za brï{kulu su põsebnæ hãrte.)
brït /se/ // brïjat /se/, gl. nesvr{. (brîje{ /se/, brîj¤ /se/) - brijati /se/ (Brîje se såkÆ dân.)
brïtva, `. Gmn. brïtÅv - britva (Z brïtv¤n se brîje.)
britvçla/brtvçla, . - {arka na vra-tima (Znâ{ kulïko dçlÅ oko kÇ-}æ kad su mu i britvçle/brtvçle zarïjavele.)
brïtvica, . - d`epni no`i} na skla-panje, perorez (Z brïtvic¤n lœ-pÆn jåbuku.)
brïtvi~at se, gl. nesvr{. (brïtvi~Å{ se, brïtvi~aj¤ se) - vrsta igre s britvicom (SV) (Brïtvi~Å se takë da se brïtvica klÅdç na oprÇ`enu i nåzdÿlu ob›njenu {åku i õnda se brïtvicu hïtÆ nåzgÿru takë da se vrtî letê} i kad pÅdç, môrÅ se zapï~it vå zemju.)
brîg brïtvi~at se
186
brïzgat, gl. nesvr{. (3. l. jd. brïzgÅ, brïzgaj¤) - davati mnogo mli-jeka (SV) (Ali brïzgÅ z nå{æ kråvæ! Imçt }e måt ~â nçst zdôlu.)
brïzgava, neodr. pridj. `. - mli-je~na (odnosi se na muznu ‘en-ku, kravu, ovcu, kozu) (SH) (Jê tâ kozå brïzgava?)
brïzgavÅ, odr. pridj. `. - upravo ona koja je bogata mlijekom (SH) (Zg¤bïla mu sæ j brïzgavÅ kozå, a od ovê drÇgæ nï{.)
brÆ‘ân (brÆ‘nå, brÆ‘no), neodr. pridj. (komp. bri‘nïjÆ) - ubog, jadan, dostojan `aljenja, bije-dan (Pu{}âj ju, vî{ dÅ j brÆ`nå!)
brü‘nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bri‘nîjÆ) - ubogi, jadni, dostojni `aljenja, bijedni (Brü`nÿmu/brü`næmu se trîba smïlet, a ne se smêt oko njegå.)
b›~i}, m. - tanak ili slab brk (Nå{e-mu mladï}u ve} brukvâj¤ b›-~i}i.)
b›~ina, `. - duga~ak i bujan brk (Nå{ prændçd dÅ j imêl gûstÆ br~ïne.)
b›k, m. - brk (Måma, pa onå ïmÅ b›ki!) � smêt se spod b›ka - podsmjehivati se, smijuljiti se (Onå jÿj vçruj¤} povädÅ, a ovâ jÿj se smÆjç spod b›ka.)
brkåt (-a, -o) neodr. pridj. (komp. brkatïjÆ) - brkat (I otåc m¤ j bîl brkåt.)
brkâtÆ (-Å, -ÿ) odr. pridj. (komp. brkatîjÆ) - brkati (On brkâtÆ mæ j stûkÅl.)
brknÇt, gl. svr{. (b›kne{, b›kn¤) - ljutito ili prezrivo odbaciti {to (Rô`icæ j b›kn¤l va strânu i klâl no`ïne na stôl.)
b›ko, m. Gjd. b›kota - nadimak mu{karcu s brkovima (B›kÿ j våvÆk pÇcÅl z delamïtÿn. Bül je minêr.)
Brnçlac, m. Gjd. Brnälca - `itelj mjesta Brneli}i (S mån¤n je na Dälti dçlalo nïkuliko BrnälcÆh.)
Brnçli}i, m. mn. - top. mjesto na podru~ju jelenjske plovanije u podru~ju Ri~ine (On je od BrnçlÆ}, büvÅ pul Brnçli}Æh, grç Brnçli}æn.)
Brnälka, `. Gmn. BrnçlÅk - `itelj-ka mjesta Brneli}i (Mojâ j nôna bÆlå Brnälka!)
brnälskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na Brneli}e (Do{lï su trî brnälskÆ mladï}i.)
bÈn~çt/brn~çt, gl. nesvr{. (3. l. jd. bÈn~î/brn~î, bÈn~ê/brn~ê) - zujati (kukac, avion, motor) (Cêlu nô} mÆ j bÈn~êl/brn~êl kÿmâr oko glÅvê.)
brnjåfka, . - ptica drozd (Brnjåfka ïmÅ lîpo pärjÆ.)
b›njica, `. - brnjica (KlÅdï pasÇ b›njicu kad rê{ { njîn po selÇ.)
brïzgat b›njica
187
brôd, m. Gjd. broda, Ljd. brodÇ - 1. brod, la|a, plovilo na vodi (Ve} je {êst misêcÆh na brodÇ.); 2. plitak teren uz vodu (Brôd je ëno mçsto kadï se Su{ïca ulüvÅ va Ri~ïnu.)
brodï}, m. - igra~ka brod (VôlÆ se igråt z brodï}æn va kådi.)
brodïna, `. - veliki brod (Vïdi kakôv brodïna!)
brôj, m. Gjd. brojå - broj (Na kôn brojÇ büvÅ{?)
brojalica, `. - ritmi~na pjesmica za razvrstavanje djece u igri (Dâ znâ{ brëjalicu »Engele, bängele, cÇkar, mêd...«)
brojït, gl. nesvr{. (brojî{, brojê) - brojiti (Tî brojï, a mî se græmë skrït.)
brokât, m. - skupocjena tkanina protkana zlatnim i srebrnim ni-tima (ImçlÅ j håju od brokâta, så sæ j svÆtçla.)
broka/brokva/brÇkva, . - zakovi-ca (]apåt }e{ z brëk¤n/brëkv¤n/brÇkv¤n i dr`åt }e.)
brokvica/brÇkvica, `. - sitna za-kovica (Na v›h postolå su bîle brëkvice/brÇkvice.)
brõmb¤l [brõÜb¤l], m. Gjd. brõmbula [brõÜbula] - smjesa kuhanih trava za aromatizaciju i dezinfekciju ba~ava prije
stavljanja vina (Brõmb¤l se skÇha i lijç va bå~vu.)
brÿmbulåt [brÿÜbulåt], gl. nesvr{. (brÿmbulâ{ [brÿÜbulâ{], brÿmbulâj¤ [brÿÜÜbulâj¤]) - aromatizirati i dezinficirati ba~vu brombulom (SV) (Brÿm-bulåt }u bå~ve rånijæ a{ sÅn lâni skëro zåkasnÆl.)
brõntula, `. - osoba koja mrzo-voljno prigovara, gun|a (isto: brÿntulôn) (Ala, brõntulo, fær-mâj brœndat!)
brÿntulåt, gl. nesvr{. (brÿntulâ{, brÿntulâju) - mrzovoljno pri-govarati, gun|ati (isto, zn. 2: brœndat) (Smîrÿn brÿntulâ{! Kad }e{ ve} fïnit?)
brÿntulôn, m. - osoba koja mrzo-voljno prigovara, gun|a (isto: brõntula) (Ala, brÿntulône, færmâj brœndat!)
broskva, `. Gmn. broskÅv - vrsta mediteranskoga zelja visoke stabljike, nalik kelju (PosÅdïla san brëskvu i kêlj.); (Po zÆmï se najÆmë brëskvæ.)
broskvica, . - mala broskva ili jelo od broskve pripremljeno djeci (]çmo za ve~çru ~â låhko, mõr-da målo brëskvicæ.)
broskvina, `. - tvrda ili stara broskva ili pre~esto konzumi-rano jelo od broskve (Ve} sÅn se zajïla brëskvinæ sçga vîka.)
brôd broskvina
188
bro{tulåt, gl. nesvr{. (bro{tulâ{, bro{tulâju) - 1. pr`iti kavu (Kafç di{î a{ ga måt bro{tulâ.); 2. pren. neprekidno govoriti (Smîrÿn bro{tulâ{! Færmâj!)
bro{tulîn, m. - posuda s ru~icom za pr`enje kave (Jë{ ~œvÅn nônÆn bro{tulîn.)
brstït, gl. nesvr{. (3. l. jd. brstî, brstê) - brstiti (Tecï tåmo a{ ti kozïna brstî s¤sçdovu `ivïcu!)
br{jân, m. Gjd. br{jåna - br{ljan (Kad su posïkli br{jân na zÆdÇ, zîd je pâl.)
brtõldo, m. Gjd. brtõldota - ne-ozbiljna, vjetropirasta, nepred-vidljiva osoba (A õn je brtõldo, jedân dân ti se veselî, a drÇgÆ dân te nä}e ni pogjçdat.)
brtoglâv (brtoglåva, brtoglåvo), neodr. pridj. (komp. brtoglavïjÆ) - neozbiljan, vjetropirast, ne-predvidljiv (isto: vrtoglâv) (Ne bÇdi brtoglâv! Takë nïkÆ ne znâ ~å mïslÆ{.)
brtoglâvÆ (-Å, -ÿ) odr. pridj. (komp. brtoglavîjÆ) - neozbiljni, vje-tropirasti, nepredvidljivi (isto: vrtoglâvÆ) (A tî si mïslela da }e{ se uspçt dogovorït z onîn brtoglâvÆn.)
brudçt, m. - brodet; jelo od riblje-ga mesa s povr}em (SkÇhala sÅn brudçt, ali ga nïkÆ nî otêl jïst.)
brÇf¤l, m. Gjd. brÇfula - pri{ti}, akna (SH) (Zï{li su mi nïkakovi brÇfuli.)
brÇh, m. - kila (Nemôj pustït da ti dÆtç jâko plâ~e a{ bi ti moglë dobït brÇh.)
brÇkat, gl. nesvr{. (brÇkÅ{, brÇkÅ-ju) - javno sramotiti, kritizirati (Zâ~ me brÇkÅ{ pred sïmi?)
brukvåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. brukvâ, brukvâj¤) - nicati, izbijati iz zemlje (Na prÿlç}Æ sç brukvâ.)
brÇkvica, . - 1. kratki ~avli} s ve-likom glavom koji se zabijao u poplat cipela da bi se sprije-~ilo tro{enje (SV) (BrÇkvice su drÇh~ije od drÇgÆh ~ãvlÆh. DÇ`e su i ïmaj¤ vçl¤ glâvu.); 2. zastarj. `eljezno poja~anje u obliku polumjeseca na po-platu cipele u~vr{}eno sitnim ~avlima velike glave (BrÇkvice su rÇ{ile dok smo hodïli.)
brœndat, gl. nesvr{. (brœndÅ{, brœndaj¤) - 1. mrmljati, neraz-govjetno govoriti (Ne brœndÅj, povîj glâsno ~å mislî{!); 2. mrzovoljno prigovarati, gun-|ati (isto: brÿntulåt) (Nïkad ti nî pråvo, smîrÿn brœndÅ{!)
brûs, m. Ljd. br¤sÇ - brus (Koscï su brûs dr`åli va t¤lcÇ.)
brœsilica, `. - brusilica: elektri~ni alat za bru{enje i rezanje (Zåsi-
bro{tulåt brœsilica
189
kÅl je z brœsilic¤n po betônu pa m¤ j bîlo lågje {tçmat.)
br¤sït, gl. nesvr{. (brœsÆ{, brœsæ) - brusiti (Tî br¤sï, a jå }u {tçmat pa }emo b›`e).
brusnïca, `. - posuda od mekana zelenog kamena u kojoj se nalazi voda za doma}e `ivo-tinje (koko{i ili psa) (SV) (Målÿ j vodê va brusnïci! Dolîj da mëre `äjno blâgo pït!)
brÇ{ka, `. Gmn. brÇ{Åk - manji kamen kojim se popunjava rupa u suhozidu (SV) (Dopejãl mÆ j karijôlu brÇ{Åk da dofïnÆn zîd.)
bru{kîn, m. - ~etka za ribanje (isto: kçfa, {kÅrtåca/{kÅrtå~a) (Orîbala san tlë z bru{kînÿn.)
b›v, `. - brv, sloj oblaka na hrptu planine (B›v na O�br¤~u - bÇra }e.)
brzüna, `. - brzina (Nï{ nî storenë kako Bôg zapovädÅ akÿ j sto-renë na brzünu.)
b›zo, pril. (komp. b›‘æ) - brzo, ubrzo (P›vÿ su jûdi `îv kåmÆk razbÆjåli, a danås dõjde bâgær i sç b›zo skopâ.); (DçlÅl je va bravarïji ma sæ j b›zo {tufâl.)
b›‘e, pril. - vjerojatno, bit }e da je... (On je b›`e pozÅbîl nã to.)
b›‘Æ, komp. pridj. - br`i (Jå b›zo te~ên, ali õn je jo{ b›`Æ od menç.)
br‘ôla, `. - pr`olica; krto meso pe~eno s ~e{njakom (Sâmo za blågdani smo br`ôlu jïli.)
br‘ôlica, `. - pr`olica; krto meso pe~eno s ~e{njakom, od milja (Mõrda bi{ målo br`ôlicæ s nåmi? - A då ~a!)
bûbÅnj, m. Gjd. bûbnja - bubanj (SëpÅl je va bûbÅnj, a måt je zïjala nçka dâ pomånje.) � pô} na bûbÅnj - prodati nekretnine radi duga (KÇ}a m¤ j môrala pô} na bûbÅnj.)
bÇbat, gl. nesvr{. (bÇbÅ{, bÇbaj¤) - lupati (SH) (Ne bÇbÅj z vrãti!)
bÇbjast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. bubjastïjÆ) - bucmast, debelju{kast (isto: bÇcmast) (Menï su lïpjÅ bÇbjasta dicå.)
bÇbjastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bubjastîjÆ) - bucmasti, debelju{kasti (isto: bÇcmastÆ) (Iskãl tæ j ôn bÇbjastÆ mãl~i}!)
bÇbn¤t, gl. svr{. (bûbne{, bûbn¤) - 1. udariti u {to (BÇbn¤l je vå zÆd dokla sæ j ob›njÅl.); 2. pren. bez razmi{ljanja, nenadano re}i {to neo~ekivano (Påzi da ~â ne bûbne{ pred njûn.); 3. pren. izre}i besmislicu (Ne jÅdï se, ôn bûbne i ostâne `îv.)
bubnjåra, . - velika limena ba~va (SH) (Zåme{ dvê bubnjåre i ta-valûn/tavalôn i eko ti skçla!)
br¤sït bubnjåra
190
bubnjåt (-a, -o) neodr. pridj. (komp. bubnjatïjÆ) - okrugla lica, bucmast (Bubnjåt je na njejîh!)
bubnjâtÆ (-Å, -ÿ) odr. pridj. (komp. bubnjatîjÆ) - okrugla lica, bucmasti (Tô tÆ j od onê bubnjâtæ bråt.)
bÇbrig/bÇbrih, m. - bubreg (Bÿlnâ j na bÇbrigi/bÇbrihi.)
bÇbrit, gl. nesvr{. (bÇbrÆ{, bÇbræ) - 1. bubriti (Fa`ôl bÇbrÆ va vodï.); 2. pren. {iriti se, kvasati se, bujati (isto: bohtçt) (Vïdi kulïko jî, sâmo bÇbrÆ z dâna va dân.)
bÇcmast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. bucmastïjÆ) - bucmast, debelju{kast (isto: bÇbjast) (Menï su lïpjÅ bÇcmasta dicå.)
bÇcmastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bucmastîjÆ) - bucmasti, debelju{kasti (isto: bÇbjastÆ) (Iskãl tæ j ôn bÇcmastÆ mãl~i}!)
bÇ}nut /se/, gl. svr{. (bû}ne{ /se/, bû}n¤ /se/) - nakratko /se/ zamo~iti u vodu (Bû}n¤ se va Ri~ïni pa njÆn je månje tçplo.)
b¤dân (b¤dnå, b¤dno), neodr. pridj. (komp. budnïjÆ) - budan (Sî b¤dnå? Ala, ståt ti sæ j!)
b¤dït, gl. nesvr{. (bœdÆ{, bœdæ) - buditi (Jå ga bœdÆn såkÿ jÇtro. Da ne dân, zåspÅl bi.)
budœ}Æ (-Å, -æ), odr. pridj. - slje-de}i, naredni (Tô mÆ j budœ}Æ mû`.)
buhå, `. Ajd. bÇhu - buha (BÇhe skã~¤.) � dõsadÅn kod buhå - dosadna osoba (NamãjÅ ve} Çru vrïmena, dõsadÅn je kod buhå.)
buhãnci, m. mn. Gmn. buhånÅc/buhãncÆh - 1. crvene mrlje i opekotine po ko`i od grijanja blizu vatre (Buhãnci dõjd¤ i od zÆmê i od ognjå.); 2. svrbe` dijelova tijela, posebno no‘nih prstiju nakon smrzavanja u cipeli (SV) (Nî trîbÅ nosït têsni postolï po zÆmï a{ ~ovïk mëre dobït buhãnci.)
bujåka, `. - cementna smjesa, obi~no za zatvaranje sitnih pora na betonu (SV) (Polêt }emo plë~u z bujåk¤n da ne pœ{}Å.)
bujôl, m. - vjedro (isto: sï}) (Zakalãj mi bujôl vodê!)
bujolï}, `. - 1. malo vjedro (isto: sï}i}) (K¤pït }u måteri månjÆ bujolï} a{ njôj je z vçlÆn ve} tç{ko kalåt.); 2. kantica za dje-~ju igru (Bujolï} je pustïla va pæskÇ.)
bujolïna, . - veliko, staro, derutno vjedro (isto: sï}ina) (^å }e ti tâ vçlÆ bujolïna?); (Hïti }å tâ bu-jolïnu! Vî{ dÅ j vås rïjÅv.)
bubnjåt bujolïna
191
bÇkara, . - vrsta starinskoga drve-noga vr~a za vino (Dãj mu bÇ-karu vÆnå!)
bÇkva, `. Gmn. bÇkÅv - bukva (Va {ÇmÆ j ~Çda bÇkÅv.)
bÇkÿv (bÇkova, bÇkovo), pridj. - bukova (Va {ÇmÆ j jednå vêlÅ bÇkova klåda.)
bÇkvica, `. - 1. tanko i nisko sta-blo bukve (LÆpå bÇkvica! [kë-da j¤ j posï}.); 2. zastarj. vojna knji`ica (SH) (Na lêvi }e ti dåt bÇkvicu.)
bÇkvi}, m. - mlada bukva (Lîpi môj, bÇkvi}i se ne sÆ~û! ^å }emo sï} za dvãjset lêt?)
bÇkvina, `. - debelo i visoko stab-lo bukve (Udrül je grôm va bÇkvinu.)
bulåt, gl. svr{. i nesvr{. (bulâ{, bulâj¤) - obilje`iti/obilje`avati {to `igom (npr. drva za sje~u) ([ÇmÅr bulâ drvå kâ su za posï}.)
bulÅznït, gl. nesvr{. (bulãznÆ{, bulãznæ) - bulazniti, trabunjati, govoriti besmislice (^å tô bulãznÆ{? ^å tî re~ç{, ne bï pås z måslÿn pojîl.)
buletîn, m. - 1. pisana poruka, ceduljica (NapÆ{ï mi buletîn ~å ti rãbÆ z butîgæ.); 2. ispisani ra~un (Kulïkÿ j pÆsålo na bule-tînu, tulïko sÅn jÿj dÅlå.)
bulïlo, s. Gjd. bulïlota - osoba koja bulji (SV) (Ala, bulïlo, po-gjçdÅj kåmo drugâmo!)
bulîn, m. - kugla koja se pri bo-}anju prva baci (Bë}u môrÅ{ doto~ït ~a blï`e bulînu.) � imçt/dr‘åt kogå/kegå za bulî-na - omalova`avati koga, dr`a-ti koga budalom (^å ne vïdÆ{ da te ïmaj¤/dr`ê za bulîna.)
b¤lït, gl. nesvr{. (bœlÆ{, bœlæ) - buljiti (SV) (isto: blæjït (zn. 3), blÆvït) (^å bœlÆ{ vâ me? ^å ti se pija`ân?)
bûlo, m. Gjd. bûlota - osoba ko-jom se ostali izruguju (Bûlo jedân! Sï ti se smÆjû! Ne dçlÅj bedasto}ç!)
b¤mbâk [b¤Übâk], m. Gjd. b¤m-bÅkå [b¤ÜbÅkå] - 1. pamuk (LÅnc¤nï su od b¤mbÅkå.); 2. deblji pamu~ni konac (AM) (Z b¤mbÅkôn se dobrë ba`dâ.)
bœmbÅr, m. Gjd. bœmbara [bœÜ-Ü-bÅr] - bumbar (Ne bõj se! Bœmbari ne bodû.)
b¤mbâ{nÆ [b¤Übâ{nÆ] (-Å, -ÿ), odr. pridj. - pamu~ni (Na pëste-ji su b¤mbâ{nÆ lÅnc¤nï.)
bœmbit [bœÜbit], gl. nesvr{. (bœm-bÆ{ [bœÜbÆ{], bœmbæ [bœÜbæ]) - rado i mnogo piti, naj~e{}e alkohol (SV) (Råd bœmbÆ, a pi-jân dçlÅ kumêdiju.)
b¤nå, `. - buna, pobuna (Bîli su va Zãgÿrj¤, kadî j bÆlå b¤nå.)
bÇkara b¤nå
192
bœncat, gl. nesvr{. (bœncÅ{, bœn-caj¤) - buncati, govoriti u bunilu (BœncÅ kad ïmÅ fêbru.)
bœnda, . - bunda, krzneni ogrta~ (I da njÿj nî dëbÅr! A vïdi ka-këvu bœndu jÿj je k¤pîl.)
b¤nït se, gl. nesvr{. (bœnÆ{ se, bœ-næ se) - buniti se (VåvÆk se bœnÆ{. Zâ~ se kî pût { ~în ne slo`î{?)
b¤nkÅrït, gl. nesvr{. (b¤nkãrÆ{, b¤nkãræ) - uznemiravati stoku (SV) (Ne b¤nkÅrï nebëgo blâ-go a{ da bi moglë mlÆkë zg¤-bït.)
bÇnjogo, uzv. - izraz u bo}anju sa zna~enjem da igra~ mora po-noviti bacanje ako nije pravil-no obavije{ten ~ija je bo}a bli`a (SV) (StïpÅne, ala, hïti bÇnjogo!)
bÇra, `. - bura, vjetar sjeverac (BÇra pœ{e i snîg metç!)
bÇrica, `. - slaba bura (BÇrica dr`î! Nç b¤ nï{ od da`jå.)
bÇrina, `. - sna`na i dugotrajna bura (Kåd }e ve} færmåt tâ bÇrina da mëremo zî} vân!)
b¤rgåt, gl. nesvr{. (b¤rgâ{, b¤r-gâj¤) - bljuvati, povra}ati (isto: rïgat) (B¤rgålÅ j ve} dvâ p¤tå. Sçbÿj je nî~ pojïla.)
burîn, m. - lagana bura (Pœ{e bu-rîn! Sâmo da ne poja~â!)
bœrno, neodr. pridj. s. - burno (vrijeme) (Bœrnÿ j vrîme pa se pu såkÿga/såkæga rëba {œ{Æ.)
bœrnjÅk, m. - ukrasna plo~ica oko kvake na vratima (SV) (NÆsï tâ bœrnjÅk ozdãvna otrlå, a po-znâju se p›sti.)
bÇs, m. - autobus (^çkÅn bÇs!)bÇsæn, m. Gjd. bÇsena - busen
(Zïsk¤bi tî bÇseni trÅvê p›vÿ leh ~å zasimenî.)
bÇseni}, m. - manji busen (Vî{ tÆ j bâlica va bÇseni}u!)
bÇsenina, `. - velik busen (Ni VçlÆ Jô`e ne bï zïsk¤bÅl takôv bÇseninu!)
bÇsi}, m. - 1. manji autobus (Ra-zvã`Å dïcu z bÇsi}æn i zadovë-jÅn je!); 2. dje~ja igra~ka auto-bus (Nå ti bÇsi} pa se igrâj.)
busï}i, m. mn. - cipele za rad u gnoju (SV) (Obûj busï}i i hôj ocÇ pomë} rastïpat gnôj!)
bÇsina, `. - velik autobus (Kåko ôn onakë mï}i{Ån mëre vozït takôv bÇsinu?)
bÇsnÅ, odr. pridj. . - autobusna po-staja (Kad bi lçh na~inïli ~ekaô-nicu na nå{ÿj bÇsnÿj.)
bÇ{, m. - poljubac, cjelov (isto: bÇ-{ac) (DÅlå m¤ j jedân bÇ{i}.)
bÇ{ac, m. - poljubac, cjelov (isto: bÇ{) (DÅlå m¤ j jedân bÇ{ac.)
bÇ{at /se/, gl. nesvr{. (bÇ{Å{ /se/, bÇ{aj¤ /se/) - cjelivati /se/,
bœncat bÇ{at /se/
193
davati poljupce (Vî{ se bÇ{aj¤ pod hrastï}æn.)
bu{ævåt /se/, gl. nesvr{. (bu{ävÅ{ /se/ // bu{ûjæ{ /se/, bu{ävÅju /se/ // bu{ûj¤ /se/) - cjelivati /se/, izmjenjivati poljupce (Tr se nÆsû vïdeli mïsæc dân! Nçka se bu{ävÅju // bu{ûj¤.)
bu{ïca, . - mala buha (Pås je pûn nïkakovih bu{îc.)
bÇ{i}, m. - poljup~i} (]Ç ti dåt bÇ{i} za låhku nô}!)
bÇ{ina, . - veliki poljubac (Dÿjdï bãrbi}u svõjmu, }u ti dåt je-dân vçli bÇ{inu!)
bu{ïna, . - buha pogrdno (Hïti tû ponjåvinu! PÇnÅ j bu{în.)
bœ{ilica, . - stroj za bu{enje (]ê{ mi pos¤dït bœ{ilicu a{ bÆn obïsÆl slïke?)
b¤{ït, gl. nesvr{. (bœ{Æ{, bœ{æ) - bu{iti, probijati otvor, rupu (isto: svidråt, v›tat) (B¤{ïli su dë pÿl në}i. Vãlda su fïnili.)
bu{jïvac, m. Gjd. bu{jüfca - osoba puna buha (SV) (Sï bi`ê od bu{jüfca.)
bu{jîv (bu{jïva, bu{jïvo), neodr. pridj. (komp. bu{jivïjÆ) - pun bu-ha (Bï` od njegå, õn je bu{jîv!)
bu{jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bu{jivîjÆ) - pun buha (Bu{jîv¤ rëbu }emo va`gåt.)
bÇ{n¤t /se/, gl. svr{. (bû{ne{ /se/, bû{n¤ /se/) - poljubiti /se/ (Kî
dõjde va Grâd p›vÆ pût, môrÅ bÇ{n¤t båbu.)
bÇ{ta, `. - 1. kutija za duhan, cigarete, nao~ale, novac (Imäl je zlâtnu bÇ{tu za cigarçti.); 2. omotnica s pla}om u goto-vini (SV) (Dobïli smo plâ}u va bÇ{ti.)
bÇ{tica, `. - 1. manja kutija za du-han, cigarete, nao~ale, novac (Dr`ãl je o}Ålï va bÇ{tici); 2. mala, tanka kuverta s pla}om u gotovini (SV) (Jê ti ~â sõldÆh va tôj bÇ{tici?)
bu{tîn, m. - nov~anik (isto: râbu{, takujîn, {rãjtaflÆn) (AM) (Zg¤bï-lÅ j bu{tîn. Srï}a da nî bîlo ~Ç-da sõldÆh.)
bût, m. - but (isto: ku{çt) (Odrï`i mi onakë dëbÅr këmÅd bûta a{ su mi dicå na obçdu.)
butîga, `. - 1. trgovina, prodava-onica (Hôj va butîgu po krÇh!); 2. pren. patentni zatvara~ na hla~ama (Oprtå tÆ j butîga. ^å ti se patênt opïrÅ?)
butigêr, m. Gjd. butigærå - proda-va~, trgovac (isto: trgovac) (Jo{ su njegëvi stâri bîli butigærï.)
butigerïca, . - prodava~ica, trgov-kinja (Va butîgÆ j nëva butige-rïca.)
butî‘ica, `. - mala trgovina, pro-davaonica (Ako ti se ne dâ pô} va mÅrkçt, hôj va butî`icu.)
bu{ævåt butî‘ica
194
butî‘ina, . - velika trgovina, pro-davaonica (Kî se mëre snâ} va tïh butî`inah? SçgÅ j a nî gdô nâ}.)
bÇturica, `. - sve`anj drva pri-premljen za prodaju u gradu (SV) (ProdÅlâ j bÇturicu-dvê, kåko kî dân. Od tïh sõldÆh je k¤pïla cÇkara, kafå, i {lå hë-dæ} dëma.)
Buzdehânj, m. Gjd. Buzdehnjå - top. Buzdohanj, skupina zaselaka (Hålovac, BÅj~çvo
Selë, Råkovo Selë, Mãr{i}) (On je z Buzdehnjå, büvÅ na BuzdehnjÇ.)
bûzdo, m. Gjd. bûzdota - pogrdan naziv za glupu osobu; glupan (Bûzdo, da bûzdo, kåko si tî {kôlu fïnÆl?)
buzerânt/buzorânt, m. Gjd. bu-zerãnta/buzorãnta - homo-seksualac (Buzerânt/buzorânt je mu{kî kî vôlÆ drÇgÿga/drÇ-gæga mu{kôga/mu{kêga.)
butî‘ina buzerânt
195
CcãgÅj/cãjgÅr/cãgÅr/cãgær, m. Gjd.
cãgja/cãjgara/cãgara/cãgera - kazaljka na satu (Po{emçrÆl se cãgÅj na `vejarînu.)
câjt, m. Gjd. cãjta - vrijeme (SH) (Nî bîlo cãjta da jih brojîn.)
cåpa/cåta, `. - 1. {apa (Medvïd gÅ j zadêl z cåp¤n/cåt¤n i ubül ga.); 2. tragovi {apa (SV) (Sû tô cåpe/cåte od medvïda?)
cåpica/cåtica, ‘. - 1. mala {apa (Vî{ ti må~i} dÅjç cåpicu/cå-ticu.); 2. tragovi malih {apa (^ï-jæ su ëvo cåpice/cåtice?)
capîn, m. - stabilna poluga za okre-tanje drvenih trupaca (AM) (NÅjdï mi ôn capîn da ob›nen ôv tr¤påc.)
cåpina/cåtina, ‘. - 1. velika {apa (Medvïd ïmÅ velïku cåpinu/cå-tinu.); 2. tragovi velikih {apa (Bül je na}ås jçlæn na lÆhî. Sê j pÇno cåpÆn/cåtÆn.)
câr/cçsÅr, m. Gjd. cåra/cçsÅra - car (Tâ cãr/cçsÅr je bÆvâl va vçlÿn dvÿrcÇ.)
cårinÆk, m. - carinik (CõlnÅri su bîli cårinÆki va stârÿ vrîme.)
cçstÅr, m. - cestar (DçlÅl je kod cçstÅr.)
cåtara, . - 1. vrsta sjekire za tesa-nje drva i rezanje mesa na ko-
made (AM) (Nîs moglå prekïn¤t ko{}ïnu. Bî{ mi j¤ tî z cåtar¤n?); 2. splav (SL) (Jå se ne domî{jÅn cåtaræ na Ri~ïni.)
cavåta, `. - papu~a (isto: ~avåta; zn. 2: papÇ~a) (Cavåte se obû-j¤ pred vrãti.)
cavåtica, ‘. - papu~ica (isto: ~a-våtica; zn. 2: papÇ~ica) (Obûj cavåtice a{ }e{ se prehlÅdït!)
cavåtina, ‘. - velika papu~a (isto: ~avåtina; zn. 2: papÇ~ina) (Kãj si na{lå tê vçlæ cavåtine?)
cêdula, `. - cedulja (isto: cïgli}) (Na cêdulu mi zapÆ{ï brôj tele-fôna.)
cêdulica, ‘. - ceduljica (Zamï cê-dulicu a{ sÅn ti napÆsåla ~å mi rãbÆ donçst z butîgæ.)
cêl (cælå, cêlo), neodr. pridj. - cio, ~itav (Jê onâ zdçlica kâ tÆ j påla oståla cælå?)
celçste, pridj. nepromj. - svjetlo-plav (Rên nå tÅnci, obœ} }u celçste håju.)
cêlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - cijeli (Bål-konïna jÆn je za cêlæ kÇ}æ.) � cêlo råno - cijelo jutro (SH) (Ne ~inï me kjêt cêlo råno.)
cêli}, m. - debeli krumpir; krum-pir kuhan ucijelo, nerazrezan,
cãgÅj cêli}
196
s korom (Cêli}i trîba ol¤pït dokla su tçpli.)
cêlt/cältÅr, m. Gjd. cälta/cältra - vodootporni materijal ~etvrta-sta oblika, za vojni~ke {atore ili za no{enje bremena (isto: ce-râda) (Rast›t }emo zçmju na cêlt/cältÅr.)
cçnere, pridj. nepromj. - tamno-sivo (Ob¤cï ôn cçnere ve{tîd/onû cçnere håju!)
cên (cænå, cêno), neodr. pridj. (komp. cenïjÆ) - jeftin (SV) (OvãstÅ håjÅ j bÆlå cænå.)
cändrat se, gl. nesvr{. (cändrÅ{ se, cändraj¤ se) - cmizdriti (SV) (isto: cvçnjit se) (Ne cändrÅj se a{ }e{ pô} råno spåt.)
cändrÅv (cändrava, cändravo), neodr. pridj. (komp. cændravïjÆ) - pla~ljiv (isto: cvçnjast) (Nï-kakovÅ j cändrava. Mõrda ju ~â bolî!)
cändravÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. cændravîjÆ) - pla~ljivi (isto: cvçnjastÆ) (Ne plå~i a{ }e ti se sï {pëtat »cändravÆ, cändravÆ«.)
cenerîn, pridj. nepromj. - zeleno-plav (Ob¤cï cenerîn måju/cene-rîn bragç{e! Ba{ ti lîpo stojî!)
cênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. cenîjÆ) - jeftini (SV) (CênÆ prâh ne vajâ.)
cäntÅr, m. Gjd. cäntra - sredina,
sredi{te (Onâ j nagïnjala cäntru va polïtiki.)
cæntimçtÅr, m. Gjd. cæntimçtra - 1. centimetar (Dvanâjst cænti-mçtÅr); 2. mjerilo (Ne pozÅbï cæntimçtÅr da ne bûmo mïrili ëd oka.)
cænturîn/cÆnturîn, m. - pojas (isto: pâs, rçmæn) (KlÅdï cænturîn/cÆn-turîn da ti bragç{e ne pÅdû!)
cçpera, pril. - nimalo (SH) ([ãl sÅn målo potaknÇt, pa sÅn môrÅl i nÆtït a{ ni cçpera ognjå nî ostå-lo.)
cerâda, . - vodootporni materijal ~etvrtasta oblika za vojni~ke {atore ili za no{enje bremena (isto: cêlt/cältÅr) (Pokrït }emo stôg s cerâd¤n.)
cerâdina, ‘. - star i dotrajao ko-mad vodootpornoga materijala ~etvrtasta oblika za vojni~ke {atore ili za no{enje bremena (Hïti tû cerâdinu }å! [¤pâ j.)
Cärni~Ån, m. Gjd. Cärni~ana - stanovnik mjesta Cernika (Cär-ni~ani zovemë jûdi s CärnÆka.)
Cärni~Ånka/Cärni{}ica, `. - sta-novnica mjesta Cernika (Cärni-~Ånka ili Cärni{}icÅ j ‘änskÅ s CärnÆka.)
CärnÆk, m. Ljd. CærnÆkÇ - top. selo u sredi{njem dijelu Grob-ni{}ine, sjedi{te plovanije (di-jelovi naselja: BÅnëvo Selë/
cêlt CärnÆk
197
BÅnï, Râvnjarsko Selë/RâvnjÅ-ri, Cipïca) (On je s CärnÆka, büvÅ va CærnÆkÇ.)
cärni{kÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji pripada Cerniku ili se odnosi na Cernik (Va jelänskÿj plovanïji se re~ç »filçt«, va cärni{kÿj i grãjskÿj »korezîn«.)
cesân/cesânj, m. Gjd. cesnå - ~e{njak (Kad je gulâ{ gotôv, do-dâj cesnïcu na sïtno narï`ena cesnå.)
cesnïca, ‘. - re`anj ~e{njaka (Kad je gulâ{ gotôv, dodâj cesnïcu na sïtno narï`ena cesnå.)
cçsta, ‘. - cesta (Va Slavôniji su jûdi s tråhtÿri blokîrali cçste da jÆn se vï{e plãtÆ za {enïcu.)
cïbÿr, m. Gjd. cïbora - drvo i plod rane {ljive sitnih crvenkasto-`u}kastih plodova (isto: Årmu-lîn) (Cïbÿr je jâko lîp kad cva-tç.); (VåvÆk skÇhÅn pçkmez od cïborÆh a{ mi ga dicå råda po-jidû.)
cîca, `. - sisa, dojka (Kad ostårÆ{, cîce se obïsæ.)
cïcat, gl. nesvr{. (cïcÅ{, cïcaj¤) - sisati (isto: sasåt) (DÆtç cïcÅ dokla måtær ïmÅ mlÆkå.)
cicåta, neodr. pridj. `. - prsata, velikih dojki (PogjçdÅj kakô j cicåta!)
cicâtÅ, neodr. pridj. `. - prsata, velikih dojki (Onâ cicâtÅ mu se pija`â.)
cîcica, ‘. - sitna ili mlada doj~ica (Kad je `änskÅ mlÅdå ïmÅ cî-cice, a kad ostårÆ cîcine.)
cîci}, m. - odmil. sisica, doj~ica (KëmÅ} su njôj cîci}i pë~æli râst i ve} bi {lå nå tÅnci.)
cîcina, `. - velika dojka ili dojka u starije ‘ene (Kad je `änskÅ mlÅdå ïmÅ cîcice, a kad ostårÆ cîcine.)
cÆdït, gl. nesvr{. (cüdÆ{, cüdæ) - cijediti (Måt m¤ j våvÆk cÆdïla mlÆkë.)
cïfrat /se/, gl. nesvr{. (cïfrÅ{ /se/, cïfraj¤ /se/) - kititi /se/, dotjeri-vati /se/ (SV) (^å se cïfrÅ{ ko da grê{ na pîr!)
Cigân, m. - etn. Rom, Ciganin (Dï-cu su strå{ili da }e jih Cigâni zêt!) � bït kod Cigân - biti po-hlepan na sve (Këd Cigân si, sç bi{ pëbrÅl!)
Cigân~ica, ‘. - etn. mala, mlada Ciganka (Cigân~icÅ j våvÆk za måter¤n pohÅjåla.)
Cigân~ina, ‘. - pogrd. Romkinja, Ciganka (Kåko mëre{ rç} »Ci-gân~ina«? Onï su jûdi kod i mî.)
cigânit se, gl. nesvr{. - poga|ati se oko ni‘e cijene (Bül sÅn jÆn va kolëni i mëre jÆh bït srân cigânit se za takëvu divõjku.)
cärni{kÆ cigânit se
198
Cigânka, `. Gmn. Cigânk - etn. Romkinja, Ciganka (Mojå nô-nÅ j våvÆk dÅlå pijåt manç{træ Cigânki kâ j po selÇ måje pro-dÅvåla.)
cigarçt, m. - cigareta (Pro{lï smo ~ezpred butîgu ali sÅn ti pozÅ-bïla k¤pït cigarçti.)
ciglåt, gl. nesvr{. (ciglâ{, ciglâj¤) - raditi vrlo precizno, detaljno (SV) (Tô tî ciglâj! Jå nümÅn strpjänjÅ.)
cïgli}, m. - papiri} s porukom (isto: cêdula) (Na cïgli} mi zapÆ{ï brôj telefôna.)
cïglo, pril. - precizno, pedantno, detaljno (SV) (Tô trîba cïglo storït.)
cikôrija, `. - 1. biljka vodopija, lat. Cichorium (NÆsmë mî nïkad cikôriju sïjali.); 2. vrsta kavovine (NônÅ j våvÆk dçlala bêlÿ kafê od dïfkæ i cikôrijæ.)
cikulâda, `. - ~okolada (Dicå råda jidû cikulâdu.)
cikulâdica, ‘. - manja ~okolada (Dãj mu cikulâdicu!)
cilÆndônija, `. - vrsta ljekovite biljke koja se stavlja na ranu (SL) (CilÆndônija sæ j na rånu klÅdåla da se b›`e zgojî.)
cïma, `. - jaki izboj na biljki (SV) (ZgjädÅ da }e kÿmpîr bït dë-bÅr, a{ ïmÅ jâke cïme.)
cimênt, m. Gjd. cimänta - cement
(AM) (Vï{e ne mëræn nosït vrï}u cimänta.)
cïmet, m. - mirodija: cimet (Zr¤~ï sç va zdçlu i dodâj po vëji cÇ-kara, cïmeta, cikulâdæ va prÅ-hÇ ili kakâvæ. Sç se dobrë zmü{Å i klÅdç pe}.)
cimîtær, m. Gjd. cimîtera - groblje (isto: grobjÆ) (Cimîtær je nãjlipjÆ na Sï SvêtÆ.)
cündrica, . - vrsta starinske tambu-rice (AM) (Onå sopç cündricu kû njÿj je nôno stërÆl.)
cündri}, m. - ono {to visi, visuljak (tkanine, iz nosa, siga leda s krova) (Osæknï se a{ ti vïsæ cündi}i z nësa!)
cÆnkvîna, `. - popunjen red na kartonu u igri tombole (SV) (Kî popÇnÆ rêd, zazïjÅ »cÆnkvîna«.)
cînj, m. Gjd. cïnja - cink za lemlje-nje (SV) (Donesï mi cïnja ako }e{ da ti tô storîn!)
cinjân (-a, -o), neodr. pridj. - 1. lemljen (Nî tô nëvÿ. Vî{ dÅ j ve} dvâ p¤tå cinjâno.); 2. cin~an (SV) (Zamï ôn cinjâ-nÆ bujôl!)
cinjåt, gl. nesvr{. (cinjâ{, cinjâj¤) - cin~ati bakrene ili `eljezne predmete (SV) (K njemÇ hôj! On ti tô cinjâ.)
cîp, m. - cijep (Na divjåku se klÅdû cîpi.)
Cigânka cîp
199
cÆpåt, gl. nesvr{. (cüpÅ{, cüpaj¤) - cijepati (drva) (Na jçsæn ~Çda judîh cüpÅ.)
Cipïca, . - top. dio naselja Cernik u cerni~koj plovaniji (On je s Cipïcæ, büvÅ va Cipïci.)
cipidlåka, `. - cjepidlaka, sitni-~ava i ~angrizava osoba (isto: picãjzla, picidlåka) (Ne mëre{ s t¤n cipidlåk¤n na krâj.)
cÆpït /se/, gl. nesvr{. (cüpÆ{ /se/, cüpæ /se/) - cijepiti /se/ (Divjåku trîba cÆpït.)
cïrit se, gl. nesvr{. (cïrÆ{ se, cïræ se) - ceriti se, cerekati se, bez-razlo`no se smijati (^å se cïrÆ{ kod bedâk?)
cürk¤l, m. Gjd. cürkula - zastarj. za-voj na cesti (SV) (isto: zÅvôj) (Tåmÿ j g›d cürk¤l. Påzi da ne zletî{ s cçstæ!)
cürkus, m. - 1. cirkus ([lï su va cür-kus z mâl¤n.); 2. pren. bu~an i neobi~an prizor; zbrka, po-mutnja, kome{anje (Dësta mÆ j tëga/tçga cürkusa!)
cÆrkusânt, m. Gjd. cÆrkusãnta - neozbiljna osoba (Pu{}ãj ga, õn je prâvÆ cÆrkusânt!)
cÆrkusîrat /se/, gl. nesvr{. (cÆrku-sîrÅ{ /se/, cÆrkusîraj¤ /se/) - biti neozbiljan, neozbiljno se vladati (Ne cÆrkusîrÅj se a{ ve} ïmÅ{ nïkÿ lçto.)
cïto, pril. - tiho (Dïca, bÇdite cïto!)civçla, `. - potkoljenica (SV) (Ne
hôj na ~rï{nju a{ }e{ civçle zlomït.)
cïziba, `. - zrno suhoga gro`|a, gro`|ica (Zamü{Å se vâ nju {kÅrtë~i} cïzÆb i rastëpjenÿ måslo - a mëre i pûtÅr.)
cïzibast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. cizibastïjÆ) - nje`an, osjetljiv (SL) (Jâkÿ j cïzibast. Za såk¤ plâ~e.)
cïzibastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. cizibastîjÆ) - nje`ni, osjetljivi (SL) (CïzibastÆ mu{kî j bëjÆ mû` od kakëvoga/kakëvega halabÇrinæ.)
cjêra, . - ten, boja ko‘e (VåvÆk je bÆlå lÆpê cjêræ va obråzu.)
cjêv, . - cijev (Na kråju smo odl¤-~ïli klåst plåsti~næ cjêvi a{ dÅ j bëjæ.)
cmågat, gl. nesvr{. (cmågÅ{/cmâ-‘e{, cmågaj¤/cm⑤) - sliniti (SH) (Kad sÅn vïdæl paläntu, ~ïsto mÆ j cmågalo.)
cmÅkåt /se/, gl. nesvr{. (cmã~e{ /se/, cmã~¤ /se/) - ljubakati /se/ (CmÅkåli su se nå tÅncÆh da sï vïdæ.)
cmårit /se/, gl. nesvr{. (cmårÆ{ /se/, cmåræ /se/) - lagano ili du-gotrajno /se/ topiti na vatri ili suncu (SV) (Cmårila sæ j cêlo lçto ma nî nï{ oslåbela.)
cÆpåt cmårit /se/
200
cmïhat, gl. nesvr{. (cmïhÅ{, cmï-haj¤) - jecati, na silu plakati (SV) (Ne cmïhÅj! Nï{ ti nî.)
co~ï}, ‘. - omanji cok (isto: ~o~ï}) (Säl je såki na svôj co~ï}.)
co~ïna, . - veliki cok (isto: ~o~ïna) (Domotãj mi ôn co~ïnu, na njemÇ mÆ j narednïjæ cÆpåt.)
cok, m. Gjd. cokå - 1. panj (Säl je såkÆ na svôj cëk i po~ïn¤l.); 2. podlo`ni panj za cijepanje drva (isto: knålo, tapâj, tnâlo) (CüpÅ se na cokÇ.)
cokast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. cokastïjÆ) - pren. koji te{ko shva-}a, glup (SL) (Nebëg! Jê målo cëkast, alÆ j dëbÅr.)
cokastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. cokastîjÆ) - pren. upravo onaj koji te{ko shva}a, glupi (SL) (Ako sÅn jå cëkastÆ, tî si cokastîjÆ.)
cokçt, m. - ~etvrtast komad meta-la ili drva (SV) (Podlo`ït }ete cokçt i podï} kulïkÿ j cokçt visëk.)
cok¤l, m. Gjd. cokula - 1. plo~ice postavljene pri dnu ku}nog zida (SV) (Dobrô j storït cëk¤l zarad ~isto}ê, a i lïpjæ j vïdet.); 2. drvena konstrukcija vratiju (AM) (Zåmi dlætë i batï} pa storï {kÇju na cëkulu.)
cokula, `. - natika~a, nazuva~a s drvenim potplatom (^ovïk {trë-pÅ kad ïmÅ obuvenç cëkule.)
cõlnÅr, m. - zastarj. carinik, mitni-~ar (CõlnÅri su bîli cårinÆki va stârÿ vrîme. Danås je ostålo sâmo präzime.)
copit, gl. svr{. (copÆ{, copæ) - pasti (Påzi a{ }e{ cëpit, a visokô j.)
copn¤t, gl. svr{. (côpne{, côpn¤) - pasti (Cëpn¤lÅ j kulïkÿ j dÇga i {irokå.)
coprnica, `. - 1. vje{tica (Onå dÅ j cëprnica. Ne prohãjÅj u` nje-jû kÇ}u.); 2. pren. zla `ena (Cëprnico, zlë jÆn dçlÅ{ i jo{ u`üvÅ{!)
cotalo, s. - {epavac (SV) (isto: cô-to) (Dÿjdïte vïdet kako cëtalo igrâ nëgomet!)
cotast (-a, -o), neodr. pridj. - {epav, hramav (SL) (isto: cotÅv) (Cë-tastÅ j, sirotå, pa mïslÆ da se nïkad nä}e o`enït.)
cotastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - {epavi, hramavi (SL) (isto: cotavÆ) (Ali se slã`ete! Kod da tãncÅ{ s cëtastÆn.)
cotat, gl. nesvr{. (cotÅ{, cotaj¤) - {epati, hramati (isto: {kÿlnïcat, {çpat) (SH) (St›l gÅ j åuto i od tåd cëtÅ.)
cotÅv (cotava, cotavo), neodr.pridj. - {epav (isto: cotast) (CëtavÅ j, sirotå, pa mïslÆ da se nïkad nä-}e o`enït.)
cmïhat cotÅv
201
cotavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - {epa-vi (isto: cotastÆ) (Ali se slã`ete! Kod da tãncÅ{ s cëtavÆn.)
côto, m. Gjd. côtota - {epavac, hramavac (SV) (isto: cotalo) (Dÿjdïte vïdet kako côto igrâ nëgomet!)
crükva, `. Ajd. crükvu/crükÅv - crkva (Obnovïli smo crükvu/crükÅv. SåkÆ j dâl kulïkÿ j mëgÅl.)
crikvçnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na crkvu ili joj pripa-da (Tô j crikvçnÆ grÇnat.)
crükvica, ‘. - crkvica (Bîli smo va crükvici na vrhÇ.)
Crnogorac, m. Gjd. Crnogôrca - etn. Crnogorac (Crnogôrci su visokï.)
Crnogôrka, `. Gmn. Crnogôrk - etn. Crnogorka (Måt njÿj je Crnogôrka, a onå sç po nå{u povädÅ.)
c›ta, . - crta (C›ta môrÅ bït rÅvnå, a tebî j kôsa.)
c›tat, gl. nesvr{. (c›tÅ{, c›taj¤) - crtati (isto: rïsat) (Kåko tî lîpo c›tÅ{. A ~å si tô nac›tala?)
crÇkat, gl. nesvr{. (crÇkÅ{, crÇka-j¤) - hodati unatrag, uzmicati (SH) (Ne crÇkÅj a{ }e{ påst!)
cÇclat, gl. nesvr{. (cÇclÅ{, cÇclaj¤) - sisati (SH) (CÇclÅl je p›st pa mu sæ j nakrÆvîl.)
cÇcli}, m. - dje~ja sisaljka; duda (isto: duda (zn. 2), dÇdi}, dÇ-
dica) (Obïsili smo ditçtu cÇcli} oko vrâta da ga ne zgœbÆ.)
cÇfat /se/ // cufråt /se/, gl. nesvr{. (cÇfÅ{ /se/ // cufrâ{ /se/, cÇfaj¤ /se/ // cufrâj¤ /se/) - rasplesti /se/ na kraju, o{te}ivati se (odnosi se na tkaninu) (SV) (Tâ rëba se jâko cÇfÅ // cufrâ.)
cûgi, m. mn. - konjske uzde (SV) (D›` cûgi da ti ne bï kônj pë-bigÅl.)
cÇkÅr, m. Gjd. cÇkara - {e}er (St¤-cï trî bälnjÅka z dçset dçkÆh cÇkara.) � cÇkÅr i kafç - vrsta dje~je igre (Nôna, }ê{ nas naÇ-~it igråt se na cÇkÅr i kafç?)
cukaråt, gl. nesvr{. (cukarâ{, cu-karâj¤) - {e}eriti, posipati {e-}erom, dodavati {e}er (Zâ~ cukarâ{ kafç dëkla ga kÇhÅ{? Mõrda bi kî bez cÇkara!)
cukarijêra, `. - posuda za pohra-njivanje {e}era (AM) (Klådi cukarijêru na stôl pa nçka såkÆ cukarâ kulïko }ç.)
cukarîn, m. - naziv za odre|enu sortu graha (Mî smo våvÆk sÅ-dïli cukarîn a{ skÇhÅn dõjde mçkak.)
c¤mbåt [c¤Übåt], gl. nesvr{. (cœmbÅ{ [cœÜbÅ{], cœmbaj¤ [cœÜÜbaj¤]) - i}i klip{u}i (SH) (C¤mbålÅ j nïkamo.)
cœndrine, `. mn. - izno{ena i za-krpljena odje}a (SH) (Vavïk je
cotavÆ cœndrine
202
pohÅjâl va nïkÆh cœndrinah.); (P›vo nî bîlo tïh pi`âm i spavå-}Æc. Za spåt bi se nâ se hïtilo kakëvu cœndrinu.)
cœntat, gl. nesvr{. (cœntÅ{, cœnta-j¤) - lutati, tumarati (SH) (Jå ne znân od ~eså tî jûdi ‘Ævû. Po cêli dâni cœntaj¤ ëkoli.)
cÇnjit, gl. nesvr{. (cÇnjÆ{, cÇnjæ) - sporo hodati (SV) (^å cÇnjÆ{, zakasnït }e{ vå {kÿlu!)
cÇpa, . - gruda (isto: grÇda) (HïtÆl je jednÇ cÇpu snîga va njegå, pa sæ j razjÅdîl.)
cÇpÅnj, m. Gjd. cÇpnja - dio konjskih kola (SV) (CÇpÅnj je dêl kôl.)
cÇpat /se/, gl. nesvr{. (cÇpÅ{ /se/, cÇpaj¤ /se/) - grudati /se/ (isto: grÇdat /se/) (U`âmo se cÇpat kad je fânj snîga.)
cûr, m. Ljd. c¤rÇ - mokra}a (isto: curïlo, pi{uråka) (SV) (Nebëg, vås smrdî po c¤rÇ!)
cÇra, `. - tava, posuda s dugom ru~kom za pr`enje jela (Va cÇ-ri }u spç} mêso.)
c¤råt, gl. nesvr{. (cœrÅ{, cœraj¤) - mokriti; pi{ati (C¤råli su pod orïhÿn dokla nÆsû storïli kupa-ônu.)
c¤rçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. c¤rî, c¤rê) - curiti u tankom mlazu (^ez {kÇjicu na krovÇ, c¤rçlÿ j cêlu nô}.)
cÇrica, ‘. - manja tava (Va cÇrici mëre{ spç} sâmo dvâ jâja.)
curïk, pril. - zapovijed konju da ide unatrag (Ala, curïk, curïk, a{ nåprvÿ nümÅ{ kåmo!)
curïkn¤t, gl. svr{. (curîknæ{, cu-rîkn¤) - pomaknuti se unazad (Curïkni se målo pa }e ståt jo{ jedân åuto.)
curïlo, s. - mokra}a; pi{aka (isto: cûr, pi{uråka) (Bôg dãj mu se curïlo zåprlo!)
cÇrina, ‘. - velika i te{ka tava (Tô mÆ j prevelïko, tâ cÇrina.)
cÇta, `. - istro{ena krpa (SH) (^Çda Grëbni{}Æc je dçlalo va HÅrtêri na cÇtah.)
cÇtina, ‘. - vrlo istro{ena krpa (Hïti tê cÇtine! [ njïmi ne më-re{ ni tlë opråt.)
cÇza, . - jaram za jednu kravu ili vola (CÇzu danås mëre{ vïdet leh va muzçju.)
cvãncik, m. - starinski nov~i} (AM)(Nôna mÆ j dÅlå cvãncik i da-nås ga ~œvÅn.)
cvåst, gl. nesvr{. (3. l. jd. cvatç, cvatû) - cvjetati (JõrgovÅn cva-tç va måju.)
cvçnja, `. - cmizdravac (Cvçnjo! Smîrÿn se srå~Æ{.)
cvçnjast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. cvenjastïjÆ) - pla~ljiv (AM) (isto: cändrÅv) (NïkakovÅ j cvçnjasta. Mõrda ju ~â bolî?)
cœntat cvçnjast
203
cvçnjastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. cvenjastîjÆ) - pla~ljivi (AM) (isto: cändravÆ) (Ne plå~i a{ }e ti se sï {pëtat »CvçnjastÆ, cvçnjastÆ«.)
cvçnjit se, gl. nesvr{. (cvçnjÆ{ se, cvçnjæ se) - cmizdriti (SV) (isto: cändrat se) (Ne cvçnji se a{ }e{ pô} råno spåt.)
cvêt, m. Ljd. cvætÇ - 1. najbolje p{eni~no bra{no (Va pogå~u se klÅdç cvêt.); 2. cvijet (OvãstÅ rô`ica ïmÅ lîp cvêt.)
cvetãrna, `. - cvje}arnica (DçlÅ va cvetãrni.)
cvÆkåt, gl. nesvr{. (cvü~e{, cvü~¤) - cviljeti (isto: cvÆlçt) (^å cvü~e{ kod da si se va klü{}a }apâl?)
cvÆlçt, gl. nesvr{. (cvülÆ{, cvülæ) - cviljeti (isto: cvÆkåt) (^å cvülÆ{ kod da si se va klü{}a }apâl?)
cvÆtåk, m. - plod rane smokve (isto: ocvïtak) (Otåc bi mi p›vÆ cvÆtkï dënesÅl.)
cvçnjastÆ cvÆtåk
204
^~å/~â, zamj. (G ~eså, D ~emÇ, L
~ên/~emÇ, I ~în) - 1. {to (^å bi{ otçla jïst?) (Od ~eså su vân cjêvi? - Od båkra!); 2. zar (^å nî bojç da ti jå tô re~ên leh da te sï ogovãraj¤?); (Nï{ ne abadîrÅ{! ^a ne vïdÆ{ da jÿj se pija‘â{?); 3. i{ta, bilo {to, {togod (Dãj mi ~â za pojïst!); � kod ne znân ~å - najbolje, najvi{e, najja~e, neizrecivo (Zadovõjna sÅn kod ne znân ~å.) � ~å }e rç} - koliko zna~i, koliko vrijedi (Brâvo! Lîpo si tô na~inîl. ^å }e rç} mãjstÿr!) � ~å p¤t - bezbroj puta (^å p¤t sÅn hodïla po tïh skålah!) � ~â j - koliko je (^â j tîh smêt pëd postej¤n.) � ~å jê, zamj. - {to bilo, bilo {to (Ako nümÅ{ takëvoga/takëvega sïra, dãj mi ~å jê.); 4. ~å tô, zamj. - {togod, bilo{to, ne{to (Kad ti dõjd¤ prïjateli, ne mëre{ jÆn dåt ~å tô, môrÅ{ pari}åt ~agëd bëjæ!)
~âj, m. Gjd. ~åja - ~aj (Dãj mu lõn~i} ~åja!)
~åji}, m. - ~aj, od milja (]ê{ ~åji}a?)
~åjina, `. - neukusan ~aj (Kåko mëre{ pït tâ ~åjinu?)
~agod, zamj. - {togod (Donesï mi ~agëd za pojïst!)
~Åmçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. ~Åmî, ~Åmê) - potmulo duboko bo-ljeti (Zûb mÆ j cêlu nô} ~Åmêl.)
~âm‘/~amå‘/~ïmÆ‘, m. Gjd. ~ãm‘a/~amå‘a/~ïmÆ‘a - stjenica (PÇne su pësteje bîle ~ãm`Æh va stâro vrîme.)
~Åm‘jîv (~Åm‘jïva, ~Åm‘jïvo), neodr. pridj. (komp. ~Åm‘ji-vïjÆ) - koji ima stjenice, stjeni-~av (SV) (Pësteje su bîle ~Åm‘jï-ve.)
~Åm‘jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~Åm‘jivîjÆ) - upravo onaj koji ima stjenice, stjeni~avi (SV) (HvÅlå Bëgu da nî ve} onîh ~Åm‘jîvÆh ku}êt.)
~Ån~ï}, m. - 1. mala drvena posu-da za bra{no (Pu s¤sçdæ posœ-dÆn ~Ån~ï} cvêta da ne grên va butîgu.); 2. srednji poklopac na {tednjaku na drva (SV) (Nãj-prvÿ znamï ~Ån~ï}, a za njîn drÇgÆ kolÿmbÅrï.)
~åpja, ‘. - ~aplja (^åpja ïmÅ vçlÆ kjûn.)
~aramçla/~anarçla, `. - vrsta pri-prostoga puha~koga instrumenta od jasenove kore pri~vr{}ene
~å ~aramçla
205
trnjem, s umetnutim piskom (SH) (Na prÿlç}Æ bi de{kï soplï va ~aramçle/~anarçle.)
~aratân, m. - 1. ~arobnjak, opsje-nar, iluzionist (ma|ioni~ar) (]å}o, vïdæl sÅn kakë ~aratân znïmÅ zêca s prÅznogå/prÅzne-gå klob¤kå!); 2. djelatnik cirku-sa ili lunaparka (O Mihëji dõjd¤ ~aratâni va Drå`ice.)
~ås, m. - ~as, tren (Po~çkÅjte me sâmo ~ås!)
~âst, `. Gjd. ~âsti - ~ast (On je ~ovïk od ~âsti.)
~åvÅl, m. Gjd. ~ãvla - ~avao (K¤pï jednë dvê kilå ~ãvlÆh!)
~avåta, `. - papu~a (isto: cavåta; zn. 2.: papÇ~a) (^avåte se obûj¤ pred vrãti.)
~avåtica, ‘. - papu~ica (isto: cavå-tica; zn. 2.: papÇ~ica) (Obûj ~avåtice a{ }e{ se prehlÅdït!)
~avåtina, ‘. - velika papu~a (isto: cavåtina, zn. 2.: papÇ~ina) (Kãj si na{lå tê vçlæ ~avåtine?)
~ãvka, `. - vrsta trave dlakavih listova
^ãvja, ‘. - top. selo u srednjem dijelu Grobni{}ine, op}insko sredi{te (dijelovi naselja: Li{}ç-vica, @e`çlovo Selë, @Çbrovo Selë) (On je { ^ãvjæ, büvÅ na ^ãvji.)
^ãvjÅn~Ån, m. Gjd. ^avjÅn~ana
- stanovnik mjesta avle (Sï su mojï { ãvjæ. Otåc mÆ j ãvjÅn-~Ån i måt mÆ j ^ãvjÅn{}ica.)
^ãvjÅnka/^ãvjÅn{}ica, `. - sta-novnica mjesta ^avle (Sï su mojï { ãvjæ. Otåc mÆ j ãvjÅn-~Ån i måt mÆ j ^ãvjÅn{}ica.)
~ãvjÅnskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na ^avle (KrÇh nãjrajÆ kupûjemo va ~ãvjÅnskÿj pe-knjïci.)
~ãvli}, m. - ~avli} (RãbÆ mi ~ãvli} za obïsit slïku na zîd.)
~ãvlina, . - velik ~avao (Za ~å ti rã-bæ tî vçlÆ ~ãvlini?); 2. uporabljen ili r|av ~avao (Hïti tâ ~ãvlinu }å! Ako bi kî stâl na njegå!)
~çbrk, m. - osu{eni kravlji ili konjski izmet (SH) (Sê j pÇno ~çbrkÆh va dÿlcÇ, pa nçka re~ç da nî tåmo pustîl konjï.)
~ejÅ~ç/~ejÅdç, s. Gjd. ~ejÅ~çta/~ejÅdçta - ~eljade, malo ljudsko bi}e (isto: ~ejadîn) (Nebëgo, ~ejÅ~ç/~ejÅdç, nümÅ ni ocå ni måteræ.)
~ejadîn, m. - ~eljade, malo ljudsko bi}e (isto: ~ejÅ~ç/~ejÅdç) (Tô sæ j takë dçlalo, kad sÅn jå bîl ~ejadîn.)
~êka, `. - ~eka, ure|ena i natkri-vena lova~ka promatra~nica (Lofcï su na ~êki a{ dÅ j nïka-kÿv medvïd ovûda.)
~aratân ~êka
206
~ekaônica, `. - ~ekaonica (Kad bi lçh na~inïli ~ekaônicu na nå{ÿj bÇsnÿj.)
~çkat, gl. nesvr{. (~çkÅ{, ~çkaj¤) - ~ekati (Kãj si? ^çkÅn te ve} pôl Çræ.)
~elå, `. - p~ela (^elç dõjd¤ na vëdu.) � kod da se ~elç rojê - proizvoditi glasom ili glazbe-nim instrumentom visok ton (A�uto/åvuto jÆn bÈn~î/brn~î këd da se ~elç rojê.)
~ælcç, s. - ~elo u djeteta (Pãl je i råzgrebÅl ~ælcç.)
~elïca, `. - p~elica (^elïcÅ j na rô`ici.)
~elïno, s. - visoko ~elo (Sï njegëvi ïmaj¤ vçlÿ ~elïno.)
~elïnjÅk/~älnjÅk Ljd. ~elinjÅkÇ/~ælnjÅkÇ, m. - p~elinjak (S¤sç-di ïmaj¤ ~elïnjÅk/~älnjÅk zâda kÇ}æ.)
~elo, s. - 1. ~elo (Måt klÅdç rûku na ~elë i vïdÆ dâ ïmÅmo fêbru.); 2. ~eoni dio ku}e (AM) (Dodãj mi tô ~ez ponç{tru na ~elÇ!) � ~elo stolå 'uvrh stola' (Otåc je våvÆk sidêl na ~elÇ stolå.)
~çp, m. Gjd. ~epå - ~ep (VÆnë di{î po ~epÇ.) � pijân kod ~çp - jako pijan (Do{ãl je dëma pi-jân kod ~çp.)
~æpçt, gl. nesvr{. (~æpî{, ~æpê) - ~u~ati (Rumâno i Marijân su ~æpçli i povædåli.)
~çpn¤t, gl. svr{. (~êpne{, ~êpn¤) - ~u~nuti (^çpni, ako ve} ne mëre{ stât!)
~ep›kat, gl. nesvr{. (~ep›kÅ{, ~ep›kaj¤) - kopkati, tra`iti (^å ~ep›kÅ{ po zemjï, mïslÆ{ da }e{ ~â nâ}?)
~êra, pril. - ju~er (^êra sÅn j¤ vïdela, a danås je umrlå.)
~erånjÆ/~erâ{njÆ/~erå{njÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - ju~era{nji (^erånjÆ/~erâ{njÆ/~erå{njÆ krÇh je zdra-vïjÆ od danå{njæga.)
~estïtka, . Gmn. ~estïtÅk - ~estitka (Nac›tala mÆ j s›ce na ~estïtki.)
~e{âj, m. Gjd. ~e{jå - ~e{alj ([æncï se znïmaj¤ z gûstÆn ~e{jôn.)
~e{åt /se/, gl. nesvr{. (~ç{e{ /se/, ~ç{¤ /se/) - 1. ~e{ati /se/ (Ne ~e-{ï se smîrÿn po hrtÇ!); 2. svrbje-ti (Sç nëge me ~ç{¤ od travïnæ.)
~e{jï}, m. - mali ~e{alj (VåvÆk je imêl ~e{jï} sëb¤n i bül je våvÆk opletên.)
~e{jïna, `. - velik ~e{alj (Zåmi kakôv månjÆ ~e{âj mçsto tôga/têga ~e{jïnæ.)
~ç{kat /se/, gl. nesvr{. (~ç{ka{ /se/, ~ç{kaj¤/se/) - ~e{kati /se/ (UnjÅzlïla mi sæ j va krÆlë i jo{ bi da ju ~ç{kÅn po hrtÇ!)
~etïrastÿ, br. - ~etiri stotine (Dãl sÅn zâ tÿ ~etïrastÿ kûn!)
~ekaônica ~etïrastÿ
207
~etïrastÿtÆ (-Å, -ÿ), red. br. - ~etiri-stoti (Ovôga/ovêga lçta }e se slåvit ~etïrastÿtÅ gëdi{njica.)
~etïri (-e, -a), br. - ~etiri (Bîle su ~e-tïre sestrç i ~etïri bråti.)
~etrdesêt, br. - ~etrdeset (Dõ} }u za ~etrdesêt dân!)
~etrdesätÆ (-Å, -ÿ), red. br. - ~etr-deseti (^etrdesätÆ dân za Me-sopÇstÿn je Vazâm.)
~etrnâjst, br. - ~etrnaest (MâlÆ mu ïma ~etrnâjst lêt.)
~etrnãjstÆ (-Å, -ÿ), red. br. - ~etr-naesti (K¤pïli smo mu tô za ~etrnãjstÆ rëjændÅn.)
~etrtåk, m. Gjd. ~etÈtkå/~etrtkå - ~etvrtak (^etrtåk môrÅn pô} zdôlu.)
~et›tÆ (-Å, -ÿ), br. - ~etvrti (H}är mu rê va ~et›tÆ rãzred.)
~etrtüna, `. Gmn. ~etrtîn - ~etvr-tina (isto: kvårat) (Dvê ~etrtüne su pôl.)
~etverït, gl. nesvr{. (~etverî{, ~ç-tverê) - upregnuti u kola dva para konja (SV) (Na mçstÆh ka-dî j bîl jâko velïk stêg, môralo sæ j ~etverït.)
~çtvori (-e, -a), brojni pridj. - ~etvori (^çtvori konjï ni ~çtvo-ra këla ga nÆsû moglï zïv¤}.)
~ez, prij. - kroz (Lîpÿ j hodït bôs ~ez trÅvÇ.)
~çzÅda, pril. - straga, otraga (SV)
(Vå bÿk se mëre pô} ~çzÅda i sprêda.)
~çzmed, prij. - izme|u (SV) (S trå-htorÿn nä}e{ më} prô} ~çz-med lÆhç.)
~çzÿto, prij. - kroz to (Prÿjdï ~ç-zÿto! Nä}e{ se zakÇ~it a{ nÆsï debçla.)
~çzpod, prij. - ispod, podno (SV) (Græmë ~çzpod plåninu.)
~çzpred, prij. - ispred (SV) (Pro{lï smo ~çzpred butîgu ali sÅn ti pozÅbïla k¤pït cigarçti.)
~çzræbÅr, pril. - uzbrdo, uzbrdicom (SV) (NônÆ j tç{ko pô} hëdæ} k må{i ~çzræbÅr a{ ju nëge slåbo slœ`æ.)
~çstrÅn, pril. - uzbrdo, postrance (SV) (Hëmo ~çstrÅn pa }emo dô} b›`e leh da græmë ëkolo.)
~ezprÿgôn, pril. - kroz uski prolaz izme|u zidova, kroz usjek (SV) (Kad bû{ {lå ~ezprÿgôn, påzi a{ je sç pÇno kamänjÅ po p¤tÇ.)
^i~åfka, . - top. jedan od potoka u sjevernom dijelu Grobni~koga polja
~ï~ibær, m. Gjd. ~ï~ibera - visoka nepristupa~na stijena na kojoj se gnijezde ptice (Ne bojün ga se, pa dÅ j velïk kod ~ï~ibær.)
^ifÇt, m. - etn. @idov (SV) (Kjanç kod ^ifÇt!)
~etïrastÿtÆ ^ifÇt
208
~igôv/~esôv (~igova/~esova, ~igo-vo/~esovo), zamj. - ~iji (isto: ~ïjÆ) (^igëva/~esëva si tî h}êr?)
~ïjÆ (-Å, -æ), zamj. - ~iji (isto: ~i-gôv/~esôv) (^ïjÅ si tî h}êr?)
~Æn~ok, m. - kuglica od vune ili kakve druge tkanine na vrhu kape i sl. (isto: ~œn~uli}, ~Çf) (ZdÇga j¤ j poznåt po ~Æn~ëku na kåpi.)
~îni, `. mn. - nadnaravne mo}i, uroci (SV) (Onå da ïmÅ nïkæ ~îni da mëre na{trigåt.)
~inït, gl. nesvr{. (~inî{, ~inê) - 1. sa-~injavati (Tô ~inî dvê ~etrtüne.); 2. nagovoriti ili primorati koga da {to u~ini (Ne ~inï me grÆ{ït!)
~inovnï~i}, m. - nisko rangiran slu`benik (Ma da {çf! On tÆ j ~inovnï~i}. Nï{ vï{e.)
~inovnîk, m. Gjd. ~inovnÆkå - slu`benik (^inovnÆkï su våvÆk imçli dobrç plã}e i målo dçla.)
~ün‘it, gl. nesvr{. (~ün‘Æ{, ~ün‘æ) - mr{avjeti, slabjeti (SH) (Pë~æl je ~ün`it i menï se tô zåjedno nî pija`ålo, a nü se dâl duhtôru.)
~îr/~ïrÅj, m. - ~ir, veliki pri{t (Nï-kakovi ~îri/~ïrÅji njÿj se dçlaj¤ na hrtÇ.)
~irï}/~ïraji}, m. - ~iri} (Pomå`i ~i-rï}/~ïraji} { ~›n¤n mastûn pa }e ti våje prô}.)
~irïna/~ïrajina, `. - velik ~ir (Ali tÆ j g›d tâ ~irïna/~ïrajina! Hôj duhtôru!)
~ïst (~istå, ~ïsto), neodr. pridj. (komp. ~istïjÆ) - 1. ~ist (LÅncœn je ~ïst.); 2. ~istunski, vrlo ure-dan (RumânÅ j bÆlå ~istå änskÅ.) � ne bït ~ïst - 1. biti umije{an u {to (Nü ni õn va sôn tôn ~ïst, i õn je va tôn måslu.); 2. biti mentalno bolestan (Sç mi se vïdÆ da ôn nî ~ïst, a tô jÆn je va famîliji.)
~ïstÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~istîjÆ) - 1. ~isti (Donesï mi ~ï-st¤ k›pu za pijåti t›t.); 2. vrlo uredni (Pu ~ïstæ `änskæ nî tlë nïkad blåtno.)
~ïstit, gl. nesvr{. (~ïstÆ{, ~ïstæ) - ~istiti (Po cêlÆ dân samo ~ïstÆ.)
~ïstit se, gl. nesvr{. (~ïstÆ{ se, ~ïstæ se) - 1. prazniti crijeva (^ïstÆn se za operâciju pa ne smîn nï{ jïst.); 2. linjati se (Pås se ~ïstÆ pÅ j sç pÇno dlâk.)
~ïsto, pril. - posve, potpuno, sasvim (Kad sÅn vïdæl paläntu, ~ïsto mÆ j cmågalo.)
~isto}å, `. - ~isto}a (Ne bîn tåmo jîl, a{ va tôj kÇ}i nî ~isto}ê.)
~ï{}ænjÆ, s. - ~i{}enje (^å si se dÅlå va ~ï{}ænjÆ?)
~ïtat, gl. nesvr{. (~ïtÅ{, ~ïtaj¤) - ~itati (^ïtÅ novüne prez o}ãlÆh!)
~igôv ~ïtat
209
~itovåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. ~itovatïjÆ) - 1. ~itav, cio, potpun (Sâmo da se rodî zdrå-vo i ~itovåto!); 2. neozlije|en (Razbïli su åvuto, ali su sï ~itovåti.)
~ïvere, `. mn. - drvena nosila za preno{enje kamenja i gnoja (Tô vÅn je nãjlagjæ nosït na ~ïverah.)
~ï‘it, gl. nesvr{. (~ï‘Æ{, ~ï‘æ) - 1. ~a-miti, tavoriti, skapavati, tinjati (Potaknï målo tâ ogânj a{ leh ~ï`Æ.); 2. dosa|ivati se (Mî po-sprãvjÅmo, a tî ~ï`Æ{! Ståni se i hõj nÅn pomë}!)
~ï‘ma, `. Gmn. ~ï‘Åm - ~izma (NÆsmë mî kod dicå ~ï`Åm imçli.)
~ï‘mica, . - ~izmica (SvêtÆ MikÇ-la dõjde po no}ï i stræsç bÿmbô-ni va ~ï`micu.)
~ï‘mina, `. - ~izmetina: velika ili stara, izno{ena, prljava ~izma (Otrëk bi stâl va tê tvojç ~ï`mi-ne.); (Da ne bï{ {âl kÇ}u vâ tÆh ~ï`minah!)
~lînak, m. Gjd. ~lünka - ~lanak, zglob (Svül je nëgu. lînak m¤ j zåtekÅl.)
~obân, m. Gjd. ~obåna - pastir, ov~ar (ZnålÅ j da se `çnÆ za ~obåna i da ga nïkad nä}e bït dëma.)
~o~ï}, ‘. - omanji ~ok (isto: co~ï}) (Säl je såki na svôj ~o~ï}.)
~o~ïna, . - veliki ~ok (isto: co~ïna) (Domotãj mi ôn ~o~ïnu, na njemÇ mÆ j narednïjæ cÆpåt.)
~oflat se, gl. nesvr{. (~oflaj¤ se) - tu}i se, natezati se za kosu, gurkati se (samo mn.) (Dicå se ~ëflaj¤. Hõj je primÆrït!)
~oka, `. - mala krava koja tro{i i daje malo (SV) (Dåt }emo ubït ~ëku. Nï{ od njê! Målo jî i jo{ månje dÅjç!)
~okica, . - mala krava koja tro{i i daje malo, od milja (SV) (Nebë-ga ~ëkica, sçjedno mi se smïlÆ!)
~ovï~Ån (~ovï{na, ~ovï{no), neodr. pridj. (komp. ~ovi{nïjÆ) - 1. ~o-vje~an, human (^ovï~Ån ~ovïk såkÿmu/såkæmu pomëre i dr`î se besçdæ.); 2. odnosi se na dijete koje se pona{a i govori kao odrasla osoba (Tô tÆ j kad se dicå gojê bez drÇgæ dicê! Bûd¤ ~ovï{ni, a dicå môraj¤ po dü~j¤.)
~ovi~ãnskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ~ovje~anski (Tô nî ~ovi~ãnskÿ dçlo.)
~ovï~jÆ (-Å,-æ), odr. pridj. - koji pripada ~ovjeku (Sû tô ~ovï~jæ kësti?)
~ovïk, m. - ~ovjek (Vïdæl j¤ j z drÇ-gÆn ~ovïkÿn.); (Boja`jîvÆ ~ovïk po no}ï nä}e dô} ni blÆzÇ cimîteru.)
~itovåt ~ovïk
210
~ovï~i}, m. - ~ovjek niska rasta, ~ovje~ac (Ivãn je po têlu ~ovï-~i}, a va d¤{ï ~ovï~ina.)
~ovï~ina, `. - moralno nepoko-lebljiv, ~estit ~ovjek (Ivãn je po têlu ~ovï~i}, a va d¤{ï ~ovï-~ina.)
~È~åk/~r~åk, m. Gjd. ~È{kå/~r{kå - cvr~ak (^ûj kakë ~È~åk/~r~åk ~r~î!)
~r~çt, gl. nesvr{. (3. l. jd. ~r~î, ~r~ê) - 1. glasati se (odnosi se na cvr~ka) (^ûj kakë ~È~åk/~r~åk ~r~î!); 2. pren. ispu{tati zvuk pri pr`enju (SV) (Kobasïce ~r~ê i lîpo di{ê dok se frïgaj¤.)
~rædït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. ~rädÆ se, ~rädæ se) - 1. skupljati se u krdo (Blâgo se ~rädÆ kad m¤ j zÆmå ili kad se bojî.); 2. pren. redati se, smjenjivati se bez reda poput stoke (^rædïli su se ëkÿl njejê ponç{træ po sÇ nô} kot blâgo.)
~rên, m. - zglob na prstu (KëmÅ} je dr`âl `lïcu a{ nî mëgÅl p›sti va ~rênÆh svït.)
~rêne, `. mn. - dr{ka no`a (Nô` je jo{ dëbÅr, ali su se ~rêne odvojïle.)
~rîp, m. Ljd. ~rÆpÇ - crijep (^rîpi su popÇcali dok je dümja~År pohÅjâl po krovÇ.)
~ripï}, . - krhotina, komad razbi-jena crijepa, porculana ili ke-ramike (SV) (Igråle smo se {
~ripï}i, a nãjvôlæle smo ako bi na ~ripï}u bÆlå kakëva rô`ica.)
~rïpnja, `. Gmn. ~rïpÅnj - pekva; posuda u obliku poklopca s dr{kom, pod kojom se pe~e kruh na ognji{tu (Jûdi nãjvôlæ krÇh pod ~rïpnj¤n.)
~rï{nja, `. Gmn. ~rï{Ånj - drvo i plod tre{nje (Tô j jo{ pokõjnÆ dçd ~rï{nju posÅdîl.); (Bêlæ ~rï{nje su rçjæ od ~rjênÆh, ali su i slåjæ.)
~rï{njevac, m. Gjd. ~rï{njefca - sorta graha (Provåla san posÅ-dït ~rï{njevac, ali nî bîlo jâko nï{ od njegå.)
~rï{njica, . - malo ili mlado drvo i plod tre{nje (O{¤{ïla mi sæ j ~rï{njica.); (Obïsi ~rï{njice zå ¤ho pa }e{ imçt lîpi re}îni!)
~ri{pânj, m. Gjd. ~ri{pånja - `ica na ki{obranu (SV) (Zåmi mu l¤mbrçlu/r¤mbrçlu a{ bi { ~ri-{pånjæn mëgÅl ëko skopåt.)
~rivâro, m. Gjd. ~rivârota - debe-la ru`no trbu{asta osoba (SH) (Vïdi ga målo, ba{ je ~rivâro.)
~rivåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. ~rivatïjÆ) - pogrd. trbu{ast, ve-lika trbuha (Nî onå tÇliko debç-la, alÆ j ~rivåta.)
~rivâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~rivatîjÆ) - pogrd. trbu{asti, veli-koga trbuha (^rivâtÿmu/~rivâ-tæmu ~ovïku våvÆk pådaj¤ bra-gç{e.)
~ovï~i} ~rivâtÆ
211
~rîvo, s. - crijevo (Pås je {¤ndrâl këko{u pa su njÿj så ~rîva våni.) � bït kod ~rîvo znôpÅk - biti odvratno ru`an (Lîp je kod ~rîvo znôpÅk.)
~rjên (~rjenå, ~rjeno), neodr. pridj. (komp. ~rjenïjÆ) - crven (Sâ j ~rjenå va lÆcÇ! ]ê ju kÿlpåt?)
~rjençt /se/, nesvr{. gl. (~rjenîje{ /se/, ~rjenîj¤ /se/) - crvenjeti /se/ (^rjenîje{ se! ^å tÆ j slåbo ili tæ j srân?)
~rjênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~rjenîjÆ) - crveni (Bêlæ ~rï{nje su rçjæ od ~rjênÆh, ali su i slåjæ.); (Ne va ~rjên¤, va kakëvu blïskav¤ hãrtu mi zamotâj dâr.)
~rjenïca, . - ve~ernja rumen (SH) (Vç~ærnjÅ ~rjenïca - jÇtro{njÅ pocœranica.)
~‹n/~›n (~Ènå/~rnå, ~Èno/~rno), neodr. pridj. (komp. ~ÈnïjÆ/~rnïjÆ) - 1. crn (@ålujæ pÅ j va ~Ènôn/~rnôn.); 2. tamnokos i tamnoput (Onâ j ~rnå, a mâli-ca njÿj je bjõnda.)
~Ènçt /se/ // ~rnçt /se/, nesvr{. gl. (3. l. jd. ~Ènîje /se/ // ~rnîje /se/, ~Ènîj¤ /se/ // ~rnîj¤ /se/) - crnjeti /se/ (Nçbo se ~rnîje, bït }e grå{icæ.)
~Ènït /se/ // ~rnït /se/, nesvr{. gl. (~Ènî{ /se/ // ~rnî{ /se/, ~Ènê /se/ // ~rnê /se/) - crni /se/ (^Ènîn/~rnîn såj¤n staklë.)
~‹nÆ/~›nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~rnîjÆ) - 1. crni (zagonetka: ^›nÿ vïsÆ ~rjênÿ ga v rït bådÅ.); 2. tamnokosi i tamnoputi (^å onâ ~‹nÅ/~›nÅ m¤ j fråjarica?) � ~‹nÿ/~›nÿ na bælo - napis-meno, sa sigurnim dokazima (Dâj tî tô menï ~‹nÿ/~›nÿ na bælë pa smo ëba na mÆrÇ.)
~rnïca, . - 1. modrica od udarca, masnica (Menï våje ostâne ~rnïca kad se ÇdrÆn.); 2. crna zemlja, crnica (Dopejåt }e nÅn kubîk ~rnïcæ.)
~rnï~ina, `. - velika modrica od udarca, masnica (Kakëva ~rnï-~ina? Kãj si se tô udrîl?)
~‹v/~›v, m. Gjd. ~Èvå/~rvå - crv (Rô`icÅ j povçn¤la a{ je bîl ~‹v/~›v va kërenu.) � dçlat kod ~‹v/~›v - biti marljiv, vri-jedan (Za njegå se o`enï, ôn dçlÅ kod ~‹v/~›v.)
~rvï}, m. - 1. mali crv, crvi}, crvak (Skopcï su nïkakovi ~rvï}i va sïru.); 2. krijesnica (VJ) (Po lçtu sï zîdi svütæ od ~rvï}Æh. Tô s¤ ~rvï}i kî svÆtê.)
~rvïna, `. - veliki crv (Kad smo posïkli drvë, vïdeli smo ~Çda ~rvïnÆh va kërenu.)
~rvîv/~rvjîv (~rvïva/~rvjïva, ~rvï-vo/~rvjïvo), neodr. pridj. (komp. ~rvivïjÆ/~rvjivïjÆ) - crvljiv (^rï{nje su ve} pre{lç pa su ~rvïve/~rv-jïve.)
~rîvo ~rvîv
212
~rvîvÆ/~rvjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~rvivîjÆ/~rvjivîjÆ) - crvljivi (Ne nosï mi ~rvîvÆ/~rvjî-vÆ sîr! Ne bï{ mi ga dâl da ga mëre{ prodåt.)
~v›st (~vrstå, ~vrsto), neodr. pridj. (~v›{}Æ) - ~vrst (Slëbodno ståni na betôn, ~v›st je!)
~v›stÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (~v›{}Æ) - ~vrst (Slëbodno ståni na ~v›stÆ betôn!)
~Çba, . - 1. karakteristi~no nako-strije{eno perje na glavi koko{i (Nïkæ këko{e ïmaj¤ ~Çbu na v›h glÅvê.); 2. ovca malih u{iju (^Çba se re~ç ofcï kâ ïmÅ mï-}i{ne œ{i.); 3. starinski na~in ‘enskoga ~e{ljanja pri kojemu se kosa u~vr{}uje rupcem (R¤-båc se klÅdç nå glÅvu i svä`e se pod kosïce od kîh sæ j storï-lo klÇpko. Tô j ~Çba.)
~Çbast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. ~ubastïjÆ) - izbo~en, pun izbo-~ina (SV) (Ne vajâ ti tô drvë a{ je ~Çbasto.)
~ÇbastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~ubastîjÆ) - izbo~eni, prekriven izbo~inama (SV) (Tô ~Çbastÿ drvë ti ne vajâ za dçlat dåske.)
~¤bçt, gl. nesvr{. (~¤bî{, ~¤bê) - 1. ~u~ati, biti {}u}uren (^¤bäl je va ÅrmÅrÇ dok njÿj otåc nî zï{Ål z kåmaræ); 2. besposleno stajati i ~ekati (^å tû ~¤bî{, hôj ~â dçlat!)
~Çda, pril. - mnogo (Za tô bi rÅbïlo ~Çda sõldÆh.)
~ÇdÅn (~Çdna, ~Çdno), neodr. pridj. (komp. ~udnïjÆ) - ~udan, neobi~an (Ne mëre se { njîn a{ je jåko ~ÇdÅn.)
~udçsa, s. mn. - nevjerojatni doga-|aji i pojave; neopisiva ~uda (Såkakova ~udçsa su na ovôn svÆtÇ.)
~Çdit se, nesvr{. gl. (~ÇdÆ{ se, ~Ç-dæ se) - ~uditi se (^Çdili smo se kako onå b›zo pletç.)
~ÇdnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~udnîjÆ) - ~udni, neobi~ni (Mårice, ï{}e te nïkakÿv ~ÇdnÆ strãnjskÆ ~ovïk.)
~udnovåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. ~udnovatïjÆ) - ~udan, neobi~an (Nïkakÿv je ~udno-våt, kod da nî pri sebï.)
~udnovåto, pril. - ~udno, neo-bi~no (Hodül je nïkako ~udno-våto.)
~Çdo, s. - ~udo (Dogodïlo sæ j ~Çdo! OzdråvelÅ j!)
~Çf, m. - kuglica od vune ili kakve druge tkanine na vrhu kape i sl. (SV) (isto: ~Æn~ok, ~œn~uli}) (ZdÇga j¤ j poznåt po ~Çfu na kåpi.)
~Çfi}, m. - mali ~uf (ZdÇga j¤ j poznåt po ~Çfi}u na kåpi.)
~Çfina, `. - veliki ~uf (ImçlÅ j vçlÆ ~Çfinu na kåpi.)
~rvîvÆ ~Çfina
213
~Çma, . - kvrga na glavi od udar-ca (Ståvi njÿj oblëg nå glÅvu da njÿj ne sko~î ~Çma.)
~Çmica, `. - manja kvrga na glavi od udarca (Dãj da måma bû{ne ~Çmicu pa te nä}e bolçt.)
~Çmina, `. - velika kvrga na glavi od udarca (Kakëva ~Çmina! MôrÅl tæ j dobrë udrït.)
~œmpi} [~œÜÜpi}], m. - ukrasna ru~kica na poku}stvu (isto: pô-muli}) (^œmpi} je ïsto ~å i pô-muli} - rÇ{kica na mobîliji.)
~ûn, m. - 1. ~unj, meta u igri ~una-nja (Kulïki ~ûni si zrÇ{ila?); 2. stup (kameni, drveni i sl.) (Naslonül sæ j na ~ûn i ofîrÅl jÿj.)
~ûnÅnjÆ, s. - vrsta kuglanja ~unje-vima (Onå såk¤ nedïju gœbÆ na ~ûnÅnj¤.)
~ûnat se, gl. nesvr{. (~ûnÅ{ se, ~ûnaj¤ se) - kuglati se ~unje-vima (SV) (P›vÿ su se `änskæ u`åle po nedïji ~ûnat.)
~œn~uli}, m. - kuglica od vune ili kakve druge tkanine na vrhu
kape i sl. (SV) (isto: ~Çf, ~Æn~ok) (ZdÇga j¤ j poznåt po ~œn~uli-}u na kåpi.)
~Çt, gl. svr{. (~ûje{, ~ûj¤) - 1. ~uti (Govorï jå~e! Ne ~ûjæn te.); 2. osjetiti osjetilom njuha (^œl sÅn nïkakÿv smrâd.) 3. slu{ati (PrësÆn te, }ê{ fermåt namÅjåt, a{ te ve} ne mëren ~ut!)
~uvâr, m. Gjd. ~uvÅrå - ~uvar (Dç-lÅl je kod ~uvâr va HÅrtêri.); (Såku vç~ær sæ j molïlo »Anje-le, ~uvÅrÇ mïlÆ«.)
~¤våt /se/, gl. nesvr{. (~œvÅ{ /se/, ~œvaj¤ /se/) - paziti /se/, brinuti /se/ (NÆsï se ~¤vâl, pa si obolêl.); (^œvÅj mi bõr{e!)
~v›knjæn (~v›knjena, ~v›knjeno), neodr. pridj. (komp. ~vrknje-nïjÆ) - priglup (Jê ôn ~v›knjæn vå glÅvu?)
~v›knjenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ~vrknjenîjÆ) - priglupi (On ~vr-knjenîjÆ bi ti bîl jo{ bëjÆ! Sâmo ti dçlÅj ~å }e{, ali se pëtla ne-môj t¤`ït.)
~Çma ~v›knjenÆ
214
]}å, pril. - dalje, odatle, daleko,
van (A�la, hëmo }å!); (Pojîj tû banânicu pa ræmë }å.)
}å}a, `. - odmil. ’otac’: tata (A tî mâlÆ ne povîj, }å}i kafç ne prolîj.) � }å}a stârÆ - odmil. ’djed’ (isto: otåc stârÆ) (P›vÿ nî bîlo nônotÆh. Mî smo svõjga dçda zvâli }å}a stârÆ ili otåc stârÆ.)
}å}Æn (}å}ina, }å}ino), pridj. - koji pripada tati (Jå sÅn }å}ino dÆtç.)
}åhorÅn (}åhÿrna, }åhÿrno), neodr. pridj. (komp. }ahÿrnïjÆ) - `ivahan, dobre volje (isto: jåhorÅn) (BlÅ`çnÆ, õn je våvÆk }åhorÅn!)
}åhÿrnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. }ahÿrnîjÆ) - `ivahni, dobre volje (isto: jåhÿrnÆ) (Vïdi ôn }åhÿrnÆ mî}Æ! Smîrÿn se smÆjç i tãncÅ.)
}âk, m. - pile koje se zadnje izva-li iz jaja ispod kvo~ke; ili po-sljednje izle`eno mlado bilo koje ivotinje; op}enito najmla-|i u leglu (]âk mÆ j krepâl.)
}åkula, `. - brbljarija, glasina, tra~ (Rên målo na }åkulu.)
}akulåt, gl. nesvr{. (}akulâ{, }akulâj¤) - ~avrljati, prenositi
glasine (]akulåle su na sprÿ-gëdu dok ih nî Tënak ëprÅl.)
}akulôn, m. - mu{karac koji mno-go govori i poznat je po razna-{anju i izmi{ljanju glasina (On je `îvÆ }akulôn, da ne bï{ pred njîn ~â reklå.)
}akulôna/}akulõnka, `. - `ena koja mnogo govori i poznata je po razna{anju i izmi{ljanju glasina (A, tî vçr¤j semÇ ~å onå re~ç, }akulôna/}akulõnka jednå, pa }e{ vïdet kamo }e{ dospçt!)
}ãmpa [}ãÜpa], `. Gmn. }âmp [}âÜp] - 1. osoba koja je traj-no zauzeta neprakti~nim i ne-ozbiljnim pitanjima i poslovi-ma, {eprtljavac, osobenjak (Ala }ãmpo, dçlÅj ~â korïsno! Ma ~å ti se vïdi z ÿtîn bedÅ~ït?)
}Åmparïja [}ÅÜparïja], . - neute-meljena izjava koju ne treba ozbiljno shva}ati (Tô dÅ j ôn bîl z drÇg¤n, tô su }Åmparïje.)
}ãmpast [}ãÜpast] (-a, -o), neodr. pridj. (komp. }ampastïjÆ [}aÜ-pastïjÆ]) - koji je trajno zauzet neprakti~nim, neozbiljnim pi-tanjima i poslovima, blago neura~unljiv (Za nås re~û da
}å }ãmpast
215
smo }ãmpaste a{ da smîrÿn dçlÅmo, a nï{ od togå/tegå: ni sõldÆh ni korïsti, a ni na tele-vîziji nÆsmë.)
}ãmpastÆ [}ãÜpastÆ] (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. }ampastîjÆ [}aÜ-Ü-pastîjÆ]) - upravo onaj koji je trajno zauzet neprakti~nim pitanjima i poslovima, blago neura~unljivi i neozbiljni (Znâ{ dÅ j ôn }ãmpastÆ fïnÆl {kôlu za filozëfa? Mãjko, ~å mu sæ j vïdelo tulïko mÇ~it za nï{!)
}ãmpat [}ãÜpat], gl. nesvr{. (}ãmpÅ{ [}ãÜpÅ{], }ãmpaj¤ [}ãÜpaj¤]) - ~initi smije{ne, neozbiljne i neprakti~ne radnje; govoriti tri~arije; trtljati (NÆsï za drÇgÿ leh za }ãmpat.)
}ãmpica [}ãÜpica], `. - mala ili mlada }ampa (S kîn sidî{ va rãzredu, ~å z onûn }ãmpic¤n?)
}ãmpina [}ãÜÜpina], ‘. - velika ili stara }ampa (Ne mër¤ mâ{kare pasåt prez ovîh dvîh }ãmpÆn.)
}Ån}aråt/}Æn}irït, gl. nesvr{. (}Ån-}arâ{/}Æn}irî{, }Ån}arâj¤/}Æn-}irê) - voditi isprazan razgovor (SH) (Dok su onç }Ån}aråle/}Æn-}irïle, jednõj je obçd zagorêl.)
}apåt, gl. svr{. (}apâ{, }apâj¤) - uhvatiti, uloviti, zgrabiti (Råda bÆn ga kadagëd zå vrÅt }apåt.); (]apåla gÅ j tç{kÅ bôl.)
}åpn¤t, gl. svr{. (}âpne{, }âpn¤) - 1. gricnuti (Ne jîn jå ~Çda ali }âpnæn ævdï, }âpnæn ændï i eko la.); 2. naglo zgrabiti (SV) (Pås mÆ j z r¤kê }åpn¤l këmÅd pr{Çta.)
}âr (}Årå, }âro), neodr. pridj. (komp. }arïjÆ) - vedar, jasan, bistar, brz, dinami~an (]âr je! Ne trîbÅ mu dvâ pût rç}. Sç razumî.)
}ârÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. }arîjÆ) - vedri, jasni, bistri, brzi, dinami~ni (]ârÆ nçka gredû s mån¤n dçlat, a vrîdnÆ nçka gredû s tëb¤n pa }emo vïdet kî }e p›vÿ fïnit.)
}âro, pril. - jasno (Jä ti }âro zâ~ je do{âl? Da vïdÆ kî j pu menç.)
}çlÅv (}çlava, }çlavo), neodr. pridj. (komp. }elavïjÆ) - plje{iv, bez kose na tjemenu, }elav (isto: pi{jîv/pli{jîv) (Nî stâr, a ve} je }çlÅv.)
}çlavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. }elavîjÆ) - plje{ivi, bez kose na tjemenu, }elavi (isto: pi{jîvÆ/pli{jîvÆ) (Kî fîlm si gjçdÅl? - ]çlavÆ se v¤~û za vlâsi!)
}çpa, `. - zau{nica, pljuska (isto: halopa, trïska, ‘lçpa) (]Ç ti zadïmet jednÇ }çpu!)
}çpat, gl. nesvr{. (}çpÅ{, }çpaj¤) - udarati zau{nice, pljuske (]ç-pali su ga da nâ se dõjde.)
}ãmpastÆ }çpat
216
}çpina, ‘. - sna`na zau{nica, pljuska (isto: halopina) (Poznåt su ti p›sti na lÆcÇ. ^å tÆ j kî }çpinu dâl?)
}çpn¤t, gl. svr{. (}êpne{, }êpn¤) - udariti zau{nicu, pljusku (isto: kjçpn¤t) (Ako zazïjÅ{, ne ~ûje, ako }êpne{, ne vajâ.)
}ï~ina, ‘. - pogrd. opu{ak, ~ik (Hïti }ï~inu a{ så kÇ}a smrdî.)
}ïka, `. - 1. opu{ak, ~ik (Ne hïtÅj tê }ïke po tlëh.); 2. oteklina izazvana zuboboljom (AM) (Kakëva tÆ j tâ }ïka! Dâ te jo{ bolî?)
}ikabärnica/}ikabälnica/}iko-bärnica, `. - pepeljara (Zïtræsi }ikabärnicu/}ikabälnicu/}iko-bärnicu!)
}ikabärni~ica/}ikabälni~ica/}i-kobärni~ica, ‘. - mala pepelja-ra (Va tû }ikabärni~icu/}ika-bälni~icu/}ikobärni~icu stân¤ dvê }ïke.)
}ikabärni~ina/}ikabälni~ina/}i-kobärni~ina, ‘. - velika pepe-ljara (Maknï tû }ikabärni~inu/}ikabälni~inu/}ikobärni~inu! Tr nîs v ÿ{tarïji!)
}ikåt, gl. nesvr{. (}ikâ{, }ikâj¤) - 1. vakati duhan (ZåvavÆk }ikâ ôn prëkjæti tabåk.); 2. pren. zavidjeti (SL) (Ali }e }ikåt kad vïdÆ ~å sÅn k¤pïla.)
}ô, uzv. - za iskazivanje prisnosti, poput: hej, ti (]ô, ~å dçlÅ{?)
}oka, `. - 1. stakleni ili kristalni ures na lusteru (Jê }ëka påla nâ te? Takë se pütÅ ~ovïka kî ~Çda vrïmena nî {âl k må{i.); 2. pove}alo (SV) (Zåmi ocÇ }ëku pa }emo va`Ægåt sûhi lîsti.); 3. perlica, {ljokica (Na håj¤ j za{ïla nïkakove }ëke.)
}orÅv (}orava, }oravo), neodr. pridj. (komp. }oravïjÆ) - pogrd. koji slabo vidi, slabovidan (]ë-rava sÅn i môrÅn pô} po o}Ålï.)
}oravet, gl. nesvr{. (}oravÆ{/}ora-vîje{, }oravæ/}oravîj¤) - pogrd. gubiti vid, slijepjeti (Po~ælå sÅn i jå }ëravet i môrÅn pô} po o}Ålï.)
}oravÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. }oravîjÆ) - pogrd. slijepi, ko-ji slabo vidi (Ne zovï ga »}ëra-vÆ«! Tô j jâko g›do!)
}ÿrït, gl. nesvr{. (}õrÆ{, }õræ) - buljiti, piljiti u {to (Smîrÿn }õrÆ ~ez vrãtnice.)
}Ç}, pril. - malo, vrlo malo (SV) (Lüj mi sâmo }Ç} mlÆkå va kafç!)
}Ç}at, gl. nesvr{. (}Ç}Å{, }Ç}aj¤) - kradom promatrati, viriti (SV) (]Ç}Ål je zâda kÅnt¤nå.)
}ûd, `. Gjd. }ûdi - }ud, narav (PçtÅr je nÅglê }ûdi i { njîn nî låhko.)
}ûk, m. Gjd. }¤kå - }uk (Na}ås sæ j ~ûl }ûk.)
}çpina }ûk
217
}Çkn¤t, gl. svr{. (}ûkne{, }ûkn¤) - slabo udariti (Sî se udrïla? Ma sân, sâmo sÅn se }Çkn¤la!)
}Çknjæn (}Çknjena, }Çknjeno), neodr. pridj. (komp. }uknjenïjÆ) - priglup (AM) (Tî si }Çknjæn! Kåko mëre{ rç} dÅ j bælë kad je ~Ènë/~rnë?)
}ÇknjenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - priglupi (AM) (Sâmo mi se vî
{pëtÅjte, ma sÅn jå, }ÇknjenÆ, pro{âl s pêt!)
}Çla, `. - ovca s izuzetno malim u{ima (Ofcå z mî}erÆmi œ{Æ j }Çla.)
}¤rnÇt, gl. svr{. (}œrne{, }œrn¤) - uliti malu koli~inu teku}ine (SV) (]¤rnï målo mlÆkå va kafç.)
}¤tït /se/, gl. nesvr{. (}œtÆ{ /se/, }œtæ /se/) - osje}ati /se/ (Ne }œtÆn se dobrë segajÇtra.)
}Çkn¤t }¤tït /se/
218
Dda, vez. - da (Rånije sÅn se ståla da
na vrîme storîn ëno ~å rãbÆ.) da, ~est. - 1. u upitnim re~enicama:
da li (Dâ tï tô vçruje{?); 2. u izjavnim re~enicama potvrdna rije~: da (Då, vçrujæn.)
dãjnÆ, odr. pridj. m. - neodgo-divo (samo u izrazu ’bez dãj-nÿga/dãjnæga’) (MôrÅ{ to bez dãjnÿga/dãjnæga storït.)
DÅlmâcija, `. - Dalmacija (Såkÿ lçto græmë va DÅlmâciju.)
DÅlmatînac, m. Gjd. DÅlmatînca - Dalmatinac (Po selû j prodÅvâl vÆnë jedân DÅlmatînac.)
DÅlmatîn~ina, . - pogrd. Dalma-tinac i Dalmatinka (Za nïkako-voga/nïkakovega DÅlmatîn~i-nu sæ j o`enïla. // Za nïkakovu/nïkakovu DÅlmatîn~inu sæ j ë`enÆl.)
DÅlmatînka, `. Gmn. DÅlmatînk - Dalmatinka (Måt njÿj je DÅl-matînka.)
dÅlmatünskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - dalmatinski (DÅlmatünskÆ pr{Çt je jâko dëbÅr.)
dân, m. Ljd. dÅnÇ - dan (Na da-nå{njÆ dân smo se o`enïli.) � dân i nô} - potpuno razli~ito (Dân i nô} su, a bråt i sestrå
su.) � pod stÅrÆ dâni - u sta-rosti (Po~ælå jÿj je dohÅjåt pëd stÅrÆ dâni.) � Dû{nÆ dân - svet-kovina za pokojnike, 2. stude-noga (Na Sï svêtÆ pëve~ær dûhi dohãjaj¤, a våni sû i na Dû{nÆ dân.) � svôj dân - u svojemu `ivotu, tijekom `ivota (NamÇ-~ila sæ j onå svôj dân! Nçka måkÅr va grobÇ po~üvÅ.)
danås/danåska, pril. - 1. danas (Danås/danåska }emo sÅdït kÿmpîr.); 2. u dana{nje vrije-me (Danås je sç vï{e alärgÆj, }ê{ na hrÅnÇ, }ê{ na pçl¤d.) � od danås do jÇtra - nestalno, nepouzdano (Tô tÆ j sç od da-nås do jÇtra, kî znâ ~å }e bït jÇtra.)
danå{njÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - da-na{nji (Na danå{njÆ dân smo se o`enïli.)
dâr, m. - dar (Dâru se zûbi ne ogjä-daj¤.); (Nå{a dicå su dobïla trî be{tçki/bi{tçki na dâr kad su se `enïli, a mî smo dÆlïli jedân pirûn.)
darÆvåt, gl. svr{. (darüvÅ{, darüva-j¤) - darivati (Ve} ~Çda lêt darü-vÅ k›v.)
darovåt, gl. nesvr{. (darûje{, darû-jæ) - darovati (Ne mëræn ti tô dåt ni darovåt.)
da darovåt
219
daskå, ‘. Ajd. dåsku, Gmn. dasâk - 1. daska (Jê ti dësta dasâk?); 2. kuhinjska daska za rezanje hrane (Næ}Ç plåsti~n¤, dãj mi drvên¤ dåsku.) � pijân do daskê - jako pijan (Bül je pijân do daskê, a vozül je dëma.)
da{}ïca, `. - kratka daska (Za {ålovat rãbæ i da{}ïce.)
da{}ïna, m. - 1. duga~ka daska ([këda tÆ j tû da{}ïnu prepÆlït. NÅjdï kakôv månji këmÅd!); 2. stara, propala daska (Hïti tû da{}ïnu }å! Za nï{ nî.)
dåt, gl. svr{. (dâ{, dajû) - 1. dati (Ne mëræn ti tô dåt ni darovåt.); (^å tulïki sõldi si dâl zâ ta åuti}/åvuti}?) � dåt sç od sebç - u~initi/~initi sve {to se mo`e (Duhtôri su dâli sç od sebç.); � dåt se nâ/nâd kogå - okomiti se na/nad koga (Då-lâ se nâ/nâd me da sân njÿj jâje ukråla z njÅzlå.) � ne dåt se - nemati volje za {to (Nï{ mi se ne dâ dçlat.) � ne dåt se znåt - ne izdati tajnu, ne otkriti se rije~ima ni gestom (UgÅnjå-le smo kî jÿj se pija`â ma se nî dÅlå znåt.); 2. obi~avati ~initi to o ~emu je rije~ (^å dÅstç za obçd? Mi za obçd dÅmë pa-läntu i manç{tru, a za ve~çru kadagëd u`âmo cêli} i sîr); (^å spî{? - Aj ne dân.) (Jå ne mëræn jïst. - A, pa ne dâj!); 3. mo}i (Ne dâ mu se dopovï-
det.); 4. pomaknuti se (Dãj se nåprvÿ.)
dÅvåt, gl. nesvr{. (dÅjç{/ dãvÅ{, dÅjû/ dãvaj¤) - 1. davati (Nîs moglå dô} a{ sÅn ditçtu dÅvåla jïst.); 2. pru`ati (Grê za njûn a{ mu dãvÅ põvoda/pÿvëda.)
dÅvït, gl. nesvr{. (dãvÆ{, dãvæ) - daviti (Otpustï tî lãnci pasÇ, vü{ da ga dãvæ!)
davlåt, gl. nesvr{. (davlâ{, davlâj¤) - uporno dosa|ivati, gnjaviti (Smîrÿn je davlâl da mu kœpÆn slådoled, pa sÅn mu ga i k¤-pîl.)
davnüna, . Gmn. davnîn - davnina (Tô j takë od davnîn i tô nïkÆ nä}e më} promÆnït.)
dãvno, pril. - davno (Bîlÿ j tô jâko dãvno, dok je Bôg jo{ po zemjï hodîl.)
då‘, m. Gjd. da‘jå - ki{a, da`d (HvÅlå Bëgu dÅ j då` pë~æl pådat.)
da‘jävno, neodr. pridj. s. - ki{ovito (Ovô lçtÿ j fânj da`jävno.)
da‘jïna, . - dugotrajna i dosadna ki{a (Kad }e ve} færmåt tâ da`jïna da græmë vân!)
da‘jït, gl. nesvr{. (3. l. jd. da‘jî) - ki{iti (^å vï{e grmî, tô månjæ da`jî.)
debÅndåt /se/, gl. svr{. (debÅndâ{ /se/, debÅndâj¤ /se/) - odvojiti /se/ od dru{tva; otu|iti /se/ (SH) (Zâ~ ste se debÅndåli? å vÅn vï{e ne pâ{emo?)
daskå debÅndåt /se/
220
debêl (debçla, debçlo), neodr. pridj. (komp. dçbjÆ/debelïjÆ) - debeo, tust, gojazan (Onâ j jo{ dêbjÅ/debelïjÅ.)
debêlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dçbjÆ/debelîjÆ) - debeli, tusti, gojazni (^å }e ti tâ debêlÆ?)
debelçt se, gl. nesvr{. (debelî{ se/debelîje{ se, debelê se/debe-lîj¤ se) - debljati se (isto: debjåt se) (Od dçla se sâmo sikïra debelî/debelîjæ.)
debjåt se, gl. nesvr{. (debjâ{ se, debjâj¤ se) - debljati se (isto: debelçt se) (Nï{ ne dçlÅ leh se debjâ.)
debjüna/debejüna, . Gmn. debjîn/debejîn - debljina, gojaznost (Debjüna nî zdråva.)
dæblo, s. Nmn. dæblå Gmn. däbÅl - deblo (Bälæ se sâmo dæblå od vë}Åk i tô våvÆk z jÅpnôn.)
debolçca/debulçca, `. - slabost, malaksalost (Ali mÆ j danåska nïkakova debolçca/debulçca.)
dçc, m. - decilitar (Dãj mi dçc vÆnå!)
decemân, m. - decimalna vaga (SV) (Zvâgat }emo na decemânu.)
dç~ina, . - stari, pohabani debeli pokriva~ (isto: ponjåvina) (Hï-tili su kakëvu dç~inu nâ se i {lï dåje.)
dçd, m. - djed (Njegôv dçd dÅ j imêl gûste i dÇge båfine.)
defç{ta, pril. - 1. lijepo (Defç{ta sæ j ëb¤kÅl.); 2. jako (SV) (De-fç{ta gÅ j bÇbn¤l.)
dçk, m. - dekagram (St¤cï trî bälnjÅ-ka z dçset dçkÆh cÇkara.)
dçka, ‘. - debeli pokriva~ (isto: ponjåva) (ZÆmå mÆ j pa sÅn se pokrîl z dçk¤n.) � rastægnÇt se/rastçzat se vï{e leh ~â j dçka {irokå - biti neumjeren, ~initi {to preko svojih mo-gu}nosti (RastægnÇli su se vï{e leh ~â j dçka {irokå i såd ne mër¤ spojït krâj s kråjæn.)
dçkica, ‘. - tanak pokriva~ (isto: ponjåvica) (Hïti mu dçkicu priko nôg.)
dêl, m. Gjd. dælå - dio (PodÆlïli smo se na trî dælï pa sÅn dëbÆl dêl na Valï}evu.)
dçlaf~ina, `. - dobar, vrijedan radnik, poslenik (Bül je dçlaf~i-na. E, dâ j vï{e takëvÆh!)
delamït, m. - dinamit (SV) (B›kÿ j våvÆk pÇcÅl z delamïtÿn. Bül je minêr.)
dçlat, gl. nesvr{. (dçlÅ{, dçlaj¤) - 1. raditi, poslovati (Målo sÅn dçlala po kÇ}i pa sÅn {lå va v›t.); (^å sÅn jå alâta pog¤bîl dçlaj¤} po kÇ}ah!); 2. obra|i-vati (Ovô lçto dçlÅmo dvê lÆhç.)
dçlat se, gl. nesvr{. - pretvarati se, pri~injati se druga~ijim
debêl dçlat se
221
nego {to jest (Onâ fînÅ gospâ nî fÆnå leh se dçlÅ da jê.); (»Apsalûtno« govorê jûdi kî se dçlaj¤ målo u~enïjÆ.)
dçlavac, m. Gjd. dçlafca - radnik, poslenik (Ma, vïdi ga, õn je prâvÆ dçlavac.)
delï}, m. - manji dio (Ma, kåkÿv dêl? Delï} mæ j zapâl!)
delikât (delikåta, delikåto), neodr. pridj. (komp. delikatïjÆ) - fin, krhak, nje`an, osjetljiv, tanko-}utan (isto: fîn) (Nå{a nëvÅ s¤-sçdÅ j jâko delikåta.)
delikatçsa, `. - poslastica (Jïla bi sâmo delikatçse.)
delikâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. delikatîjÆ) - fini, krhki, nje`ni, osjetljivi, tanko}utni (isto: fînÆ) (Nä}e ti ôn delikâtÆ otçt dr`åt padçlu s krvûn. Tô }e se nje-mÇ gnj¤sït.)
delÆvåt, gl. nesvr{. u~est. (delüvÅ{, delüvaj¤) - u~estalo raditi (U`ãl je delÆvåt na zidarïji.)
dälkat, gl. nesvr{. (dälkÅ{, dälkaj¤) - rezuckati, izra|ivati {to reza-njem (^obåni su dälkali dok su bîli na på{i z ÿfcåmi.)
dçlo, s. - posao, rad i radno mjesto (isto: posâl) (Akÿ j dçla, jê i dân.); (P›vÿ su jûdi kÇhali kafç na dçlu, a danås je ve} sågdæræ automât za kafç.)
dältÅr, m. - radnik koji radi na Delti, tj. u su{a~koj luci (SV) (DältÅri su råno jÇtro dohÅjåli v RÆkÇ i ~çkali da dobê dçlo.)
deõrzo/dezõrzo, s. - karameliziran {e}er (SV) (Zåmi deõrzo/de-zõrzo z mlÆkôn pa }e ti prählad/prählada prô}.)
depêza, pril. - baciti bo}u ili kamen uvis, ali tako da na zemlju padne svom te`inom, gotovo okomi-to (SV) (Hïti ju vâjær depêza, da ti pÅdç drïto spred nôg.)
deråt, gl. nesvr{. (derç{, derû) - derati ko`u sa `ivotinja (^å dçlÅ StïpÅn? Derç kunçli}i va konëbi.)
deråt se, gl. nesvr{. (derç{ se, derû se) - derati se uglas, drati se (^å se derç{, kod da su ti ~rîva våni.)
deråvica, . - garavica (isto: ‘gå-ravica/‘eråvica) (NapÇcala sÅn se za obçd pa mÆ j sad nïkako-va deråvica.)
dçset, br. - deset (Tî si menï dâl stô kûn, a jå sÅn tebï dçlÅl dçset ûr pa smo båta.)
desetå~a, . - desetica, nov~anica od deset nov~anih jedinica (Dãj mi jednÇ desetå~u ako ïmÅ{!)
desætåk, pril. - desetak (Frkalås/frkalôz je de{kï} od kakëvih desætåk lêt.)
dçlavac desætåk
222
desetêr (desetçra, desetçro), brojni pridj. - deseterostruk (Væ`ï ga z desetçrimi {pâgi.)
desätÆ (-Å, -ÿ), red. br. - deseti (DesätÆ dân sæ j dëma vrnûl.)
desetüna, `. Gmn. desetîn - dese-tina (Nå{i stârÆ su dÅvåli dese-tünu va Grâd.)
dêsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. desnîjÆ) - desni (Z dêsnæ strÅnê büvÅ Marïja.)
dêsno, pril. - desno (Skrænï dêsno!)destrÇ‘it, gl. svr{. (destrÇ‘Æn, de-
strÇ‘æ) - uni{titi, razoriti (SV) (Va privatizâciji su destrÇ‘ili så poduzä}a kadï su nå{i jûdi dçlali.)
de{kï}, m. - dje~a~i} (De{kï}i se nãjvôlæ igråt z åuti}i/åvuti}i.)
de{kïna, `. - pravi de~ko (Stãnkÿ j ve} prâvÆ de{kïna.)
de{ko, m. - de~ko (Bëme, mâlÆ tÆ j ve} prâvÆ de{kë.)
de{perân (-a, -o), neodr. pridj. (komp. de{peranïjÆ) - nesretan, bez nade (SV) (De{perân je a{ nî na{âl dçlo.)
de{perânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. de{peranîjÆ) - nesretni (SV) (De{perânÆ jûdi od `ålosti obolê.)
de{pçt, m. - zlo~esto}a, prkos, inat; namjerno ~injena {teta (Së-peta mÆ j jednå s¤sçda de{pçt storïla.)
de{petåt, gl. nesvr{. (de{pç}e{, de{pç}¤) - izazivati, praviti ne-sta{luke (Njejâ dicå mi de{pç-}¤.)
de{petjîv (de{petjïva, de{petjïvo), neodr. pridj. (komp. de{petji-vïjÆ) - sklon nepodop{tinama i izazivanju (Jo{ nüs vïdæl takë de{petjïva ditçta.)
de{petjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. de{petjivîjÆ) - upravo onaj koji je sklon nesta{lucima i izazivanju (Vïdi ôn de{petjîvÆ mÇlac!)
de{târd (de{tãrda, de{tãrdo), neodr. pridj. (komp. de{tÅrdïjÆ) - 1. tvrdoglav, nepredvidljiv (SV) (Ne mëre{ na njegå ra~u-nåt! De{tãrd je!); 2. o{tar, oso-ran (SH) (De{tãrdÅ j, nebëga, a{ njôj nïkad nïkÆ nî bîl dëbÅr ni rçkÅl lîpu besçdu.)
de{tãrdÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. de{tÅrdîjÆ) - 1. tvrdoglavi, nepredvidljivi (SV) (Ne pa~ãj se z onîn de{tãrdÆn.); 2. o{tri, osorni (SH) (MïslÆ{ da se ôn de{tãrdÆ mëre nasmêt.)
de{våt /se/, gl. svr{. (de{vâ{ /se/, de{vâj¤ /se/) - uni{titi /se/, ra-zoriti /se/ (SH) (KëmÅ} sÅn tô storïla. Nemõj mi tô de{våt.)
devedesêt, br. - devedeset (ImçlÅ j devedesêt lêt.)
devedesätÆ (-Å, -ÿ), red. br. - deve-deset (DevedesätÆ dân se tô znåme.)
desetêr devedesätÆ
223
deværtimênt/diværtimênt, m. Gjd. deværtimänta/deværtimänta - zabava, provod (Kakëvi su p›vÿ deværtimäntÆ/diværtimäntÆ bîli?)
deværtîrat se, gl. nesvr{. (deværtî-rÅ{, deværtîraj¤) - obi~avati se zabavljati, provoditi se (Tî se deværtîrÅ{, a onï dçlaj¤.)
devärtit /se/ // divärtit /se/, gl. nesvr{. (devärtÆ{ /se/ // divärtÆ{ /se/, devärtæ /se/ // divärtæ /se/) - zabavljati se, dobro se provoditi (Drugã~ijæ smo se mî devärtili/divärtili.)
dçvestÿ, br. - devet stotina (Zã to pütÅ dçvestÿ kûn.)
dçvestÿtÆ (-Å, -ÿ), red. br. - devet-stoti (Pü{e da ïmÅn dçvestÿtÆ dêl ledïnæ. Ma sÅn se obogåtÆl!)
dçvet, br. - devet (Ve} ïmÅn dçvet lêt.)
devätÆ (-Å, -ÿ), red. br. - deveti (Na-r¤~ïli su se na marändu o devä-tÿj Çri.)
devetïca, `. - najve}i ~unj u igri ~unjevima (SV) (ZrÇ{i deve-tïcu!)
devetüna, . Gmn. devetîn - deve-tina (DevetünÅ j mojå, a ostÅtåk ne znân ~ïjÆ.)
devetnâjst, br. - devetneast (ImçlÅ j devetnâjst kûn, a rÅbïlo jÿj je dvãjset.)
devetnãjstÆ (-Å, -ÿ), red. br. - devet-naesti (DevetnãjstÅ sÅn na rædÇ.)
dezgrâcija/dizgrâcija/de‘grâcija, `. - nesre}a, zlo (Kakëva dezgrâ-cija/dizgrâcija/de`grâcija njîn sæ j dogodïla!)
dezgracjân/dezgracijân // diz-gracjân/dizgracijân (-a, -o), neodr. pridj. - unesre}en, osaka}en, invalidan (Razbül sæ j z åvutÿn i ostãl je dezgracjân/dezgracijân // dizgracjân/diz-gracijân.)
dezgracjânÆ/dezgracijânÆ // diz-gracjânÆ/dizgracijânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - unesre}eni, osa-ka}eni, invalidni (Znâ{ dÅ j ôn dezgracjânÆ/dezgracijânÆ // dizgracjânÆ/dizgracijânÆ prë-hodÆl.)
de‘â‘ija, . - besparica, neima{ti-na (SH) (@Ævçli su va vçlÿj de-`â`iji.)
dicå, . Ajd. dïcu - djeca (Dicå su `ålÿst i vesäjÆ.)
di~ïca, . - dje~ica (P›vÿ su di~ïca va crükvi na måterah sidçla, a danås su va p›vÆh bãnkÆh.)
di~ïna, `. - pogrd. djeca (PotïrÅj tû di~ïnu a{ }e ~â razbït.)
dÆ~ït se, gl. nesvr{. (dü~Æ{ se, dü~æ se) - ponositi se, hvaliti se, di~iti se (^eså se {egâv srãmÆ, z ÿtîn se lûd dü~Æ.)
deværtimênt/diværtimênt dÆ~ït se
224
dî~jÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - dje~ji (Pu{}ãj ga, vî{ da ïmÅ dî~j¤ påmæt!)
dï} /se/ // dignut /se/, gl. svr{. (dîgne{ /se/, dîgn¤ /se/) - dignuti /se/ (isto: dïgn¤t) (Jå }u dï}, a tî podlo`ï.)
dïfka, . - vrsta kavovine (Slåva bi klåla dïfku va bêlÿ kafç.)
dÆgåt /se/, gl. nesvr{. (dü‘e{ /se/, dü‘¤ /se/) - 1. dizati /se/, uzdizati /se/ (DÆgãl gÅ j va nebçsa.); (DÆgålo sæ j na bocêl, a danås jûdi ïmaj¤ düzalice.); 2. podizati, graditi gra|evinu (Kåd je môj dçd ovû kÇ}u dÆgâl, zidÅrï nÆsû tçli dçlat bez vÆnå.)
dîh, m. Ljd. dÆhÇ - 1. miris (Ov dîh mi zapïrÅ dîh.); 2. disanje (Ov dîh mi zapïrÅ dîh.)
dÆhåt, gl. nesvr{. (dü{e{, dü{¤) - di-sati (O
_vdï/ævdï/ÿvdïka/ævdïka
se ne dâ dÆhåt ëd smrÅda.)dïjo, sastavnica vrlo te{ke psovke:
»õrko dïjo« (od tal: porco - pra-sac; proklet; dio - Bog)
dÆlït, gl. nesvr{. (dülÆ{, dülæ) - dije-liti (Kî dülÆ, nãjmanjæ dobî.); (Nå{a dicå su dobïla trî be{tç-ki/bi{tçki na dâr kad su se `e-nïli, a mî smo dÆlïli jedân pi-rûn.)
dÆlït se (3. l. mn. dülæ se), gl. nesvr{. - dijeliti ostav{tinu (samo mn.)
(Kad su stârÆ Çmrli, mlâdÆ su se dÆlïli.)
dîm, m. Gjd. dïma - dim (Ne më-ræn gjçdat od dïma.)
dïmet, gl. nesvr{. (dïmÆ{, dïmæ) - 1. dimjeti, pra{iti (DïmÆ kod hÅr-tärskÆ dümjÅk.); 2. pren. pu{iti, u`ivati duhan (Zâ~ tulïko dïmÆ{, }ç{ obolçt.) 3. pren. kukavi~ki bje`ati, napu{tati u strahu po-pri{te prije bitke (Dïmæl je prik Pëja pred onîn visôkÆn.)
dümja, s. mn. - dio tijela: prepone (Zadäl gÅ j va dümja.)
dümja~År, m. - dimnja~ar (]apãj se za pÇtac a{ grê dümja~År.)
dümja~i}, m. - mali, nizak, lo{e napravljen dimnjak, dimnjak s premalim otvorom (Våje }e{ môrÅt drÇgÆ dümjÅk zÆdåt, a{ ti ôv dümja~i} nï{ nä}e potægnÇt.)
dümja~ina, `. - visok dimnjak (Va HårtärÆ j bîl jedân vçlÆ dümja-~ina.)
dümjÅk, m. - dimnjak (Vrtî se kod petçh na dümjÅku.)
dinâr/dïnÅr, m. Gjd. dinÅrå/dï-nÅra - 1. dinar, nov~ana jedi-nica u biv{oj Jugoslaviji (Zâ tÿ sÅn dëbÆl dvâ milijôna dinârÆh/dinÅrîh.); 2. novac op}enito (NümÅn ni dinÅrå/dïnÅra va `çpi.) � obïsit se za dinâr - biti {krt (Nä}e ti tâ nï{ dåt, õn bi se obïsÆl za dinâr.)
dî~jÆ dinâr
225
dinarï}, m. - 1. manja kovanica (Vî{ su ti dinarï}i popådali!); 2. novac u malim koli~inama (Neslâ j drvå zdôlu pa bi kî dinarï} dëma doneslå.)
dündijo, sastavnica {aljive, namjer-no iskrivljene psovke: põrko/õrko dündijo (tal. porco - pra-sac, dindijo - puran)
dünstat, gl. nesvr{. (dünstÅ{, dün-staj¤) - pirjati (SV) (Mêso dün-stÅ{ na kapÇli i pëtla podlijç{ z vodûn.)
dinjåt se, gl. svr{. (dinjâ{ se, dinjâ-j¤ se) - priznati koga sebi ravnim, smatrati koga dostojnim (SV) (Onå se ne dinjâ s Tônetÿn pô} a{ je ôn siromåh.)
diråka, . - 1. dra~a (Sê j zarÅslë va diråku.); 2. pren. enska osoba o{tra jezika koja ogovara, kle-ve}e (SH) (Diråko jednå, ~å te nî srân zïmÆ{jat!)
dÆ{çt/dÆ{åt, gl. nesvr{. (di{î{, di{ê) - mirisati (Di{î kod fijôlica.)
di{jîv (di{jïva, di{jïvo), neodr. pridj. - miri{ljiv (Do{lë m¤ j di{jïvo pÆsmë.)
di{jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - miri{lji-vi (K¤pï mi di{jîvÿ brïsalo, ne ëbi~nÿ.)
dï{pÅr/dç{pÅr, m. - nepar (Obœl je dï{pÅr/dç{pÅr postolï.)
di{tårad/de{tårad (di{tãrda/de{tãrda, di{tãrdo/de{tãrdo),
neodr. pridj. (komp. di{tardïjÆ/de{tÅrdïjÆ) - zlo~est, nevaljao, nesta{an (Nebëga måt z di{tãr-dÆn/de{tãrdÆn ditçtÿn.)
di{tãrdÆ/de{tãrdÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. di{tÅrdîjÆ/de{tÅr-dîjÆ) - zlo~esti, nevaljali, nesta{ni (Sâmo nçka se ôn di{tãrdÆ/de-{tãrdÆ dr‘î dåje od tebç.)
dÆtç, s. Gjd. ditçta - dijete (Jo{ nîs vïdæl ovakëva ditçta!); (Såkÿ dÆtç ïmÅ svõjga ãnjeli}a ~uvÅ-rå.)
dïtela, `. - djetelina (SV) (Posät }u dïtelu a{ dÅ j tô dobrë za zçmju.)
dite{cç, s. - djete{ce (u novije vri-jeme isto: bêba, bêbica) (Lîpo dite{cç!); (Dite{cç tÆ j båtreno, hôj ga klåst spåt!)
ditetïno, s. - odrasla osoba koja se pona{a kao dijete (Ne bÇdi ditetïno! Ne kãrÅj se { njîn!)
ditünjstvÿ, s. - djetinjstvo (Imäl sÅn lîpo ditünjstvÿ.)
dîv (dÆvå, dîvo), neodr. pridj. (komp. divïjÆ) - divalj (Kî }e na krâj s tëb¤n takë dÆvîn?)
divân, m. - razgovor (Bül je tô jâko påmetÅn divân.)
divãnit, gl. nesvr{. (divãnÆ{, divã-næ) - razgovarati (Divãnili su ~æpê}.)
dÆvçt, gl. nesvr{. (dÆvî{/divîje{, dÆvê/divîj¤) - divljati (Så dicå dÆvê/divîj¤.)
dinarï} dÆvçt
226
dîvÆ/düvjÆ (-Å, -ÿ/-æ), odr. pridj. (komp. divîjÆ) - divlji (DîvÆ/düvjÆ {Æpåk je nãjbojÆ za ~âj.)
divïca, `. - slu`avka, dvorkinja (Dobrë se mër¤ kad ïmaj¤ i divïcu.)
divjåka, . - divlja biljka, biljka koja nije pitoma (AM) (Tâ hrÇ{vÅ j divjåka. Nïkad ne rodî.)
divjüna, . Gjd. divjîn - divljina (Kå-ko mëre{ bÆvåt va onôj divjüni?)
divojåt, gl. nesvr{. (divojî{, divo-jê) - biti djevojkom, pro‘ivlja-vati (provoditi) djevoja{tvo (SV) (Sê j bîlo drÇh~ije dëkla smo mî divojåle.)
divõj~ica, . - djevoj~ica (isto: mâ-lica) (Tô tÆ j Drâgina divõj~ica.); (Blånjanice su lîpe, rïcaste pa su divõj~ice od njïh dçlale pû-pÅn vlâsi.)
divõj~ina, . - pogrd. djevojka (Kå-kova divõj~ica? Tô j divõj~ina!)
divõjka, . Gmn. divojÅk - djevoj-ka (Onâ j ve} divõjka za `enït.)
divotå, `. - divota (Ma tô j divotå jednå kåko su tô jûdi dçlali.)
düzalica, `. - dizalica (DÆgålo sæ j na bocêl, a danås jûdi ïmaj¤ düzalice.)
dÆzåt /se/, gl. nesvr{. (dü‘e{ /se/, dü‘¤ /se/) - dizati /se/ (Ne dÆ`ï tç{ko a{ bi te moglë {prih-nÇt!)
dju{tîcija, `. - zloba, zlo}a, prkos
(SH) (Nî znåla ~å bi od dju{tî-cijæ.)
dlåbat, gl. nesvr{. (dlåbÅ{, dlåbaj¤) - 1. pipaju}i tra`iti (DlåbÅl je po zÆdÇ dëklÅ j vå`gÅl svïtlo.); 2. dirati priti{}u}i (Ne dlåbÅj po tôj råni a{ }e ti se na zlë zêt.)
dlå~ica, . - dla~ica (Nïkakova dlå-~ica tÆ j na nosÇ.)
dlå~ina, . - debela i duga~ka dla-ka (Osk¤bï mu tû dlå~inu!)
dlåka, . - 1. dlaka (Onï ïmaj¤ sõl-dÆh kod `åba dlâk.); 2. pren. sitnica (Såka dlåka mu smätÅ.)
dlåkÅv (dlåkava, dlåkavo), neodr. pridj. (komp. dlakavïjÆ) - dla-kav (DlåkÅv je, a otåc m¤ j jo{ dlakavïjÆ.)
dlåkavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dlakavîjÆ) - dlakavi (On dlåkavÆ pås je njïhÿv.)
dlân, m. Gjd. dlåna - dlan (Dlåni mu se potê.)
dlæto, s. Nmn. dlætå - dlijeto (Zå-mi dlætë i batï} pa storï {kÇju na cëkulu.)
dlçtovat, gl. nesvr{. (dlçtuje{, dlç-tuj¤) - zaravnavati o{te}ene i neravne povr{ine na zidovima i stropu prije li~enja (isto: glç-tovat) (SV) (Dlçtuje cêlo zapõl-næ i jo{ nî ni pôl fïnÆl.)
dno, s. - dno (Bîlÿ j såkakovoga/såkakovega blåta na dnÇ {tär-næ.)
dîvÆ dno
227
do, prij. - do (KlÅdï tô do pikåbita.); (P›vÿga/p›væga nÅn je akÿntâ-cija, pa se målo pomëremo do plã}æ.)
dobå, . - doba, vrijeme (Kâ dobâ j?; Do kê dobê ste spâlÆ?); � nïkÅ dobå - kasno (uve~er) (Grên dëma a{ je ve} nïkÅ dobå.)
dobÅr (dobrå, dobro), neodr. pridj. (komp. bojÆ, sup. nãjbojÆ) - dobar (Onâ j dobrå `änskÅ, ali õn je jo{ bëjÆ.)
dobåvit, gl. svr{. (dobåvÆ{, dobåvæ) - nabaviti, pribaviti (Dâj dobåvi mi målo grëbni{kÿga/grëbni{kæ-ga sïra!)
dobÅvjåt, gl. nesvr{. (dobãvjÅ{, do-bãvjaj¤) - nabavljati, pribavljati (Cimênt dobãvjaj¤ z I�stræ.)
dobÆt, . Gjd. dobÆti - prihod, dobi-tak (Od togå/tegå dçla ti nî dë-bÆti.)
dobït, gl. svr{. (dobî{/dobîje{, do-bê/dobîj¤) - 1. dobiti (Za dobrÇ rûku sÅn dobïla postolï.); 2. primiti udarce (Maknï se od barufãnta a{ bï{ i tî mëgÅl do-bït.); 3. pobijediti (Ovû pÅrtîdu sÅn jå dëbÆl.)
dobÆvåt, gl. nesvr{. (dobüvÅ{, dobü-vaj¤) - 1. dobivati (Mlikarïce su u`åle dobÆvåt i kakôv së-lad po vrhÇ); 2. pobje|ivati (Srï}Ån je a{ smîrÿn dobüvÅ.)
dobråhno, pril. - prili~no dobro
(Jê ti bojç? - A, jê, dobråhno mÆ j!)
dôbrÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. bojÆ, sup. nãjbojÆ) - dobri (Da nî bîlo onê dôbræ `änskæ, jo{ bï{ tî ~çkÅl va fîli.)
dobrï~ina, . - dobri~ina, dobro}u-dan ~ovjek (Tô j vçlÆ dobrï~ina, såkÿmu/såkæmu pomëre.)
dobro, pril. (komp. boje, sup. nãjbojæ) - 1. dobro (Kåkÿ j måt? Dobrë!); (Da ste dobrë Årmåli, ne bï vÅn plë~a pÇkla.); 2. u veliku opsegu ili koli~ini (Sïnÿ} sÅn dobrë zarãjzÅl, dë-ma sÅn do{âl na Çru zapõlno-}¤n.) � nïkad tako dobro - najbolje mogu}e, savr{eno (Na pÆrÇ nÅn je bîlo nïkad takë do-brë!)
dobrotå, `. - dobrota (Va njîn nî nïkakovæ dobrotê.)
do~çkat, gl. svr{. (do~çkÅ{, do~ç-kaj¤) - do~ekati (Kãj si do såd? KëmÅ} sÅn te do~çkala!)
do~ekÆvåt, gl. nesvr{. (do~ekûje{, do~ekûj¤) - do~ekivati (VåvÆk gÅ j `enå do~ekÆvåla.)
do~Æn, pril. - ~im, tek (Dë~Æn prõj-de VçlÅ Gëspoja, lçto fïnÆ.)
do~Æn, vez. - dok (Dobrâ j dë~Æn vî ne dõjdete.)
dô}, gl. svr{. (dõjde{, dõjd¤) - 1. do}i, sti}i (Kad dõjd¤ dicå {kôlæ, }u skÇhat paläntu.); 2. nastati, postati (Popråvili
do dô}
228
su kÿvnjåtu i do{lâ j lÆpå kÇ}ica.) � dobro dô} - biti korisno (]û ti donçst cvêta? Donesï, sç dobrë dõjde!) � dô} nâ se - pribrati se, do}i k sebi, povratiti se (Takë tÆ j tô kad pÅdç{ s konjå na oslå, ~Çda vrïmena rãbÆ dëkli ~ovïk dõjde nâ se.)
do}¤hnÇt, gl. svr{. (do}œhne{, do}œhn¤) - na~uti, do~uti (Do}uhnœl je da onå z drÇgÆn grê.)
dodåt, gl. svr{. (dodâ{, dodajû) - dodati (Vâ to dodâ{ dçset dçkÆh cÇkara i zmü{Å{.)
dodÅvåt, gl. nesvr{. (dodãvÅ{, dodãvaj¤) - dodavati (P›vÿ }emo fïnit ako ti bûn dodÅvåla `lÆpcï.)
dodïjat, gl. svr{. (dodïjÅ{, dodïjaj¤) - dosaditi, dojaditi (Dodïjalo mÆ j ve} ovakë/evakë `Ævçt.)
dodo, m. Gjd. dodota - du{evno zaostala osoba (Nebëg dëdo! PëvasdÅn sâm pohãjÅ po selÇ.)
dofïnit, gl. svr{. (dofïnÆ{, dofïnæ) - dovr{iti, zavr{iti, dokon~ati (isto: dokÿn~åt, fïnit) (Dofïni tô dçlo kad si ga ve} pë~æl!)
dogjçdat, gl. svr{. (dogjçdÅ{, dogjçdaj¤) - dogledati, skrbiti o starijoj osobi do njene smrti (Otåc m¤ j pÇstÆl kÇ}u a{ gÅ j dogjçdÅl.)
doglÅvït, gl. svr{. (doglãvÆ{, doglã-væ) - utuviti komu {to (KëmÅ} sÅn mu doglÅvîl da tô nî dobrë.)
dognåt, gl. svr{. (dognâ{, dognâj¤) - dotjerati (Dognãjte kråve a{ }e pô} va tûjæ.)
dogodït se, gl. svr{. (3. l. jd. dogo-dî se, dogodê se) - dogoditi se (Avizåli smo jih ~å jÆn se mëre dogodït, a onï nçka dçlaj¤ kåko }ç.); (Ako bi se, ne dâj Bë‘e, ~â dogodïlo.)
dogovÅråt se, gl. nesvr{. (dogovã-rÅ{ se, dogovãraj¤ se) - dogo-varati se (Onï se våvÆk nî~ do-govãraj¤.)
dogovÿr, m. Gjd. dogovora - dogo-vor (Ne mëre se nåprvÿ bez dëgovora.)
dogovorït se, gl. svr{. (dogovorî{ se, dogovorê se) - dogovoriti se (Nãjprvÿ se dogovorïte kakë i ~å!)
dohÅjåt, gl. nesvr{. (dohãjÅ{, dohã-jaj¤) - 1. dolaziti, stizati (Nä}e{ tî menï såk¤ dobÇ dohÅjåt.); 2. posje}ivati se (U`åli smo jednï drÇgÆn dohÅjåt.)
dok, vez. - dok (SåkÅ j `änskÅ imçla svôj bãn~i} i na njên bi kjæ~åla dok bi zïpirala rëbu.)
dokædobê, pril. - dokasno (Sïnÿ} smo dokædobê naslÆ{åli/na{lÆ-{åli râdijo.)
do}¤hnÇt dokædobê
229
dokla/dokli, pril. - dok (Dëkla/dë-kli jå skÇhÅn, tî naberï salâtæ.); (KÅråli su se dëkli ôn nî zïletæl s kÇ}æ.)
dôklæk, pril. - dokud (SH) (Dôklæk ste hodïli?)
dokligod, pril. - doklegod (Dokli-gëd hëdÆmo, dëbrÿ j!)
dokÿn~åt, gl. svr{. (dokÿn~â{, dokÿn~âj¤) - 1. dovr{iti, zavr-{iti, dokon~ati (isto: dofïnit, fïnit) (Dÿjdï kad dokÿn~â{!); 2. zaklju~iti (Nô, i ~å ste do-kÿn~åli, kî j imêl pråvo?)
dôk¤d, pril. - do kuda (Dôk¤d je nå{ dolåc?)
dolåc, m. Gjd. dÿlcå - dolac (ImÅn jedân dolåc za pokosït.)
dolÅgåt/donalÅgåt, gl. nesvr{. u~est. (dolã‘æ{/donalã‘æ{, dol㑤/donal㑤) - dodavati ~emu {to (Nä}e bït dësti sõldÆh, môrÅt }emo donalÅgåt.)
dÿl~ï}, m. - mali dolac (Va dÿl~ï-}¤ j lÆpïh rô‘Æc.)
dÿl~ïna, `. - velik dolac (Mãjko, kî bi tâ dÿl~ïnu pëkosÆl!)
dolêt/donalêt, gl. svr{. (dolijç{/do-nalijç{, dolijû/donalijû) - doliti (Dolüj/donalüj mi jo{ vÆnå! Ne bõj se!)
dolætåt, gl. nesvr{. (dolä}e{, dolä-}œ) - dolijetati (Na prÿlç}Æ tï}i dolä}¤.)
doletçt, gl. svr{. (doletî{/doletîje{, doletê/doletîj¤) - 1. doletjeti (Tï} je doletêl va kÇ}u.); 2. iznenada moglo do}i (Dole-täl je nûtra a{ gÅ j pås nagå-njÅl.)
doli/dolika, pril. - dolje (Vî{ tÆ j tåmo dëli/dëlika!)
dolÆvåt/donalÆvåt, gl. nesvr{. (dolüvÅ{/donalüvÅ{, dolüvaj¤/donalüvaj¤) - dolijevati (On je pîl, a onå m¤ j smîrÿn dolÆvåla/donalÆvåla.)
dolo‘ït/donalo‘ït, gl. svr{. (dolo-‘î{/donalo‘î{, dolo‘ê/dona-lo‘ê) - dodati ~emu {to (Takë gÅ j pija`âl obçd dÅ j trî p¤tï dolo`îl/donalo`îl.)
doma, pril. - doma, ku}i (Ne baru-fãjte se smîrÿn a{ }u vas ëbih poprÅ{ït dëma.)
domâ}Æ (-Å, -æ), odr. pridj. - do-ma}i (NãjbojÆ j grëbni{kÆ, nå{ domâ}Æ sîr.)
domïslet /se/, gl. svr{. (domïslÆ{ /se/, domïslæ /se/) - 1. dosjetiti se (Domïslela sÅn se kakë }e-mo tô b›`æ storït.); 2. prisjetiti sebe ili koga koga na {to (Svæ-zåt }u ÇzÅl na facolï}u da se domïslÆn.)
domi{jåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. domi{jatïjÆ) - domi{ljat, dosjetljiv (Tvôj bråt je {egâv i domi{jåt.)
dokla domi{jåt
230
domÆ{jåt se, gl. nesvr{. (domü{jÅ{ se, domü{jaj¤ se) - sje}ati se (Domü{jÅn se dÅ j Ri~ïna bÆlå fânj vç}Å.)
donaknådit, gl. svr{. (donaknådÆ{, donaknådæ) - nadoknaditi (Donaknådit }u vÅn ~â j nå{a kozå pobrstïla va vå{æn.)
donaståvit, gl. svr{. (donaståvÆ{, donaståvæ) - nadostaviti, dodati ~emu {to (isto: do‘ÿntåt) (MôrÅl sÅn stÇbu donaståvit a{ mÆ j bÆlå krÅtkå.)
donastÅvjåt, gl. nesvr{. (donastãvjÅ{, donastãvjaj¤) - nadostavljati, dodavati ~emu {to (VåvÆk je donastÅvjâl i våvÆk m¤ j bîlo krÅtkë.)
donçst, gl. svr{. (donesên, donesû) - donijeti (Donesï ãnkoru a{ je bujôl pâl va {tärnu!); (BÇra såkakovoga/såkakovega blåta donesç.)
dônud, pril. - donde, donle (Dônud je nå{e, a pëtlÅ j s¤sçdovo.)
dopådat se, gl. nesvr{. (dopådÅ{ se, dopådaj¤ se) - svi|ati se, dopadati se (isto: pija‘åt /se/) (Nï{ mi se ne dopådÅ njejê zdrãvjÆ.)
dopåst, gl. svr{. (dopÅdç{, dopÅ-dû) - pripasti (VåvÆk menç do-pÅdç kakëvo tç{kÿ dçlo.)
dopåst se, gl. svr{. (dopÅdç{ se, dopÅdû se) - svidjeti se, dopa-
sti se (Dopåla mi sæ j ovâ håja pa sÅn j¤ k¤pïla.)
dopejåt, gl. svr{. (dopçje{, dopç-j¤) - 1. dovesti (Kad }e{ do-pejåt fråjaricu dëma?); 2. do-staviti vozilom (Dopejï mi jednë dvâ kubïka batûdæ.)
dopejÆvåt, gl. nesvr{. u~est. (dope-jûje{, dopejûj¤) - dovoziti (Ne dopejûj ju vï{e k nÅn!)
dopla}Ævåt, gl. nesvr{. u~est. (do-pla}ûje{, dopla}ûj¤) - dopla}i-vati (MôrÅt }emo strÇju dopla-}Ævåt.)
dõplatak, m. - doplatak (Zêli s¤ mi dõplatak.)
doplÅtït, gl. svr{. (doplãtÆ{, doplã-tæ) - doplatiti (Ako ne bû dësti, }ç{ doplÅtït.)
dopÿl, pril. - dopola, napol (Tî nesï krcâtÆ kë{, a jåst }u ôn dëpÿl pûn.)
dopõlnÅ, pril. - dopodne (JâdÅn je dopõlnÅ nâ se, a zapõlnæ nå sï jûdi.)
dopovædåt, gl. nesvr{. (dopovä-dÅ{, dopovädaj¤) - obja{njavati {to, uvjeravati koga u {to (Më-re{ ti njemÇ dopovædåt kulïko }ç{, õn }e sejednë storït po svojÇ.)
dopovïdet, gl. svr{. (dopovî{, do-povê) - objasniti {to, uvjeriti koga u {to (Ne dâ mu se dopo-vïdet.)
domÆ{jåt se dopovïdet
231
dopustït, gl. svr{. (dopustî{, do-pustê) - dopustiti, dozvoliti (Næ-}Ç tô dopustït va svojôj kÇ}i.)
dopu{}ævåt, gl. nesvr{. (dopu{}û-je{, dopu{}ûj¤) - dopu{tati (Prevç} mu dopu{}ûje{.)
dorïvat, gl. svr{. (dorïvÅ{, dorïva-j¤) - dogurati (DorïvÅj mi tê bå~ve na predvråt/pridvråt/prevråt/privråt!)
dõsada, `. - 1. dosada (Ne mëræn od dõsadæ `Ævçt.); 2. pren. do-sadna osoba (Ala, dõsado, fær-mâj!)
dosåd/dosadå, pril. - dosad (Dosåd/dosadå ste bîle dobrç.)
dõsadÅn (dõsadna, dõsadno), neodr. pridj. (komp. dosadnïjÆ) - dosadan (CêlÆ dân je bîl pul menç, ba{ je dõsadÅn.)
dosadâ{njÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - dosada{nji (Dosadâ{njÆ dâni su bîli lîpi, ali }e b›zo po~êt zÆmå.)
dosÅdït, gl. svr{. (dosãdÆ{, dosã-dæ) - dosaditi (DosÅdïlo mÆ j pomÆvåt.)
dõsadnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dosadnîjÆ) - dosadni (SëpetÅ j do{âl ôn dõsadnÆ!)
dosagnåt, gl. svr{. (dosagnâ{, dosagnâj¤) - dosti}i (Bÿlnå ofcå {çpÅ i, nebëga, na p›væ dvê nëge kjæ~î i onakë pÅsç
i ne mëre nïkako onê drÇgæ dosagnåt.)
dosajævåt/dosajävat, gl. nesvr{. (dosajûje{/dosajävÅ{, dosajû-j¤/dosajävaj¤) - dosa|ivati (^å dosajûje{? Hôj ~â dçlat!)
dosê}/dosægnÇt, gl. svr{. (do-sägne{, dosägn¤) - 1. dohvatiti (Dosægnï mi onû kïtu, a{ mÆ j previsokë.); 2. pren. shvatiti, pojmiti (Onï kod da s¤ bçdasti kad ne mër¤ nï{ dosægnÇt.)
doselït se, gl. svr{. (dosçlÆ{ se, dosçlæ se) - doseliti se (Doselïli smo se sïmo kad nÅn sæ j h}êr rodïla.)
dosÆzåt/dosÆgåt, gl. nesvr{. (dosü-‘e{, dosü‘¤) - shva}ati, poimati, umom dosezati (Slåbo dosü`e ~å mu govërÆ{.)
dospçt, gl. svr{. (dospêne{/dospî-je{, dospên¤/dospîj¤) - dospje-ti, sti}i u~initi na vrijeme (Mô-rÅn b›zo a{ næ}Ç dospçt na bÇs.) � dÇgo dospçt - uspjeti u ~emu (^ÇdÅ j Ç~ila pÅ j dÇgo dospçla.)
dospÆvåt, gl. nesvr{. u~est. (dospü-vÅ{, dospüvaj¤) - dospijevati, stizati u~initi na vrijeme (BlÅ-‘çna tî, sç dospüvÅ{ storït!)
dosti/dosta, pril. - dosta (Dësti/dësta mÆ j ve} togå/tegå!); (Po-jïla sÅn ba{këti} i tô mÆ j dësta do obçda.) � dosti da - ’na to
dopustït dosti
232
ne treba tro{iti rije~i, dovoljno je re}i samo da’ (^å j ôn takôv barufânt? Dësti da m¤ j Frân otåc!)
do{tukåt/dona{tukåt, gl. svr{. (do{tukâ{/dona{tukâ{, do{tu-kâj¤/dona{tukâj¤) - produ`iti dodavaju}i dio (Ve} su mu bragç{e krÅtkç. Nã} }u këmÅd spodëbnæ rëbæ i do{tukåt/dona{tukåt.)
dota, `. - nevjestina oprema (SprãvjÅ dëtu za h}êr.) � potro{ït Mãjkæ Bo‘jæ dotu - biti rasipna osoba (Onå bi potro{ïla Mãjkæ Bë‘jæ dëtu, ne dãvÅj njÿj dinÅrå.)
dotÅkåt, gl. nesvr{. (dotã~e{, do-tã~¤) - dotakati, dolijevati (^å ne vïdÆ{ da dotã~æn ocåt!)
dotaknÇt /se/, gl. svr{. (dotåkne{ /se/, dotåkn¤ /se/) - dotaknuti /se/ (Ne smî ga nïkÆ ni dotaknÇt.)
dotç}, gl. svr{. (dote~ç{ , dote~û) - 1. dotr~ati, sti}i koga (Hôj tî pa }u te jå dotç}!); 2. dote}i (o teku}ini) (Hôj vïdet jê doteklë ~â vodê va kabâl!)
dotçst se, gl. svr{. (dotepç{ se, do-tepû se) - doklatiti se, odnekud sti}i (Bôg znâ ëskuda sæ j ôn dëtepÅl.)
dotÆkåt se, gl. nesvr{. (dotü~e{ se, dotü~¤ se) - doticati se (Raz-maknï målo pikåbiti a{ se pre-vç} dotü~¤.)
dotïrat, gl. svr{. (dotïrÅ{, dotïraj¤) - dotjerati (DotïrÅj mi këko{e va koko{âr.)
doto~ït, gl. svr{. (doto~Æ{, doto~æ) - doto~iti (Doto~ï mi målo vÆ-nå!)
doto~ït /se/, gl. svr{. (doto~î{ /se/, doto~ê /se/) - dokoturati /se/, dokotrljati /se/ (Vïdi ga kakô j pijân, jçdva sæ j doto~îl dëma.)
dotÿ‘Ån (dotÿ‘na, dotÿ‘no),neodr. pridj. (komp. doto‘nïjÆ) - spor, usporen (SV) (VrÆdnâ j onå, alÆ j dëtÿ`na.)
dotÿ‘nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. doto‘nîjÆ) - spori, usporeni (SV) (Nä}e{ b›zo dô} ako grê{ z onîn dëtÿ`nÆn.)
dotû}, gl. svr{. (dot¤~ç{, dot¤~û) - dotu}i (Dët¤kÅl j¤ j kad je rçkÅl da grê }å s kÇ}æ.)
dôtud, pril. - dotle (Dôtud sÅn do{âl, a dåje se ne mëre.)
dot¤pït, gl. svr{. (dotœpÆ{, dotœpæ) - uspjeti koga uvjeriti nakon du-ga poku{avanja (KëmÅ} san mu dot¤pïla da môrÅmo pô} vïdet mâl¤.)
dovåc, m. Gjd. dofcå - udovac (Znâ{ da sæ j Marïja o`enïla za dofcå?)
dovïca, `. - udovica (VåvÆk je vï{e dovîc leh dofcîh!) � bêlÅ dovïca - udata ‘ena ~iji je su-prug odsutan (Onå tÆ j bêlÅ do-vïca a{ jÿj je mû` ve} lçto dân na brodÇ.)
do{tukåt dovïca
233
dovï~Æn (dovï~ina, dovï~ino), pridj. - koji pripada udovici, udovi~in (Tô j dovï~ina lÆhå.)
dovlÅ~ït, gl. nesvr{. (dovlã~Æ{, dovlã~æ) - dovla~iti (VåvÆk nî~ dëma dovlã~Æ.)
dõvle/dõvlek, pril. - dovde (isto: dôvud) (Dõvle/dõvlek je tvojå ledïna.)
dÿvlçt, gl. nesvr{. (dÿvlêne{/dÿ-vlîje{, dÿvlên¤/dÿvlîj¤) - dospje-ti {to u~initi u vremenskom tjesnacu (u pomanjkanju vre-mena) (Nïkako ne mëræn dÿvlçt tô storït.)
dovu~ævåt, gl. nesvr{. u~est. (do-vu~ûjæ{, dovu~ûj¤) - dovla~iti (Za råtÅ j dovu~ævâl pÇni åuti rëbæ ëdnikud.)
dovû}, gl. svr{. (dov¤~ç{, dov¤~û) - dovu}i (Dëv¤kÅl je trî vëzi d›v.)
dôvud, pril. - dovde (isto: dõvle/dõvlek) (Dôvud je tvojå ledï-na.)
dozÆdåt, gl. svr{. (dozüdÅ{, dozü-daj¤) - dozidati (Dïca, dozü-dÅjte jo{ dêl kÇ}æ!)
dozijævåt, gl. nesvr{. u~est. (dozijû-je{, dozijûj¤) - dozidavati (Vå-vÆk dozijûje{, i våvÆk tÆ j målo.)
doznåt, gl. svr{. (doznâ{, doznâj¤) - doznati (Hôj va selë, tåmo }e{ ~â doznåt!)
dozrÆvåt/dozorævåt, gl. nesvr{. u~est. (3. l. jd. dozrüvÅ/dozorû-je, dozrüvaj¤/dozorûj¤) - do-zrijevati, dozorijevati (Jo{ bi môralo dozrÆvåt/dozorævåt jednÇ {etemânu.)
dozrçt/dozorçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. dozrç/dozorî, dozrû/dozorê) - dozreti, dozorjeti (GrëzjÆ j dozrçlo/dozorçlo.)
do‘ÿntåt/do‘¤ntåt // dona‘ÿn-tåt/dona‘¤ntåt, gl. svr{. (do-‘ÿntâ{/do‘¤ntâ{ // dona‘ÿn-tâ{/dona‘¤ntâ{, do‘ÿntâj¤/do‘¤ntâj¤ // dona‘ÿntâj¤/dona‘¤ntâj¤) - dodati, produ-`iti, na{iti (SV) (isto: donaståvit) (NümÅn dësti rëbæ pa }u z drÇg¤n do`ÿntåt/do`¤ntåt // dona`ÿntåt/dona`¤ntåt.)
drâg (drÅgå, drâgo), neodr. pridj. (komp. drå‘Æ) - skup (SV) (StomånjÅ j drÅgå, alÆ j bëjÅ od onîh cênÆh.)
drâgÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. drå‘Æ) - skupi (SV) (Dãj mi tû drå`¤ kÿltrînu. Tr ih ne ku-pûjæn såkÆ dân.)
drâgat /se/, gl. nesvr{. (drâgÅ{ /se/, drâgaj¤ /se/) - milovati /se/ dlanovima (Såko dÆtç vôlÆ kad ga se drâgÅ.)
dragomåjÅn (dragomãjna, drago-mãjno), neodr. pridj. (komp. dragomÅjnïjÆ) - dra`estan, lju-
dovï~Æn dragomåjÅn
234
bak (Kad je bîl mï}i{Ån, bül je jâko dragomåjÅn.)
dragomãjnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dragomÅjnîjÆ) - dra-`esni, ljupki (^å ôn dragomãjnÆ pu vås dçla? - Da. - Blâzi vân!)
dragovõjno, pril. - dragovoljno (NïkÆ me ne mëre nagnåt, ako næ}Ç dragovõjno.)
drâjs, m. Gjd. drãjsa - stroj za izradu drvenih kugla, ~unjeva, stupi}a za ograde, nogara za namje{taj (AM) (NïkÆ tï{jÅri su imçli drâjs.)
dråpÅn, m. Gjd. dråpana - ru~na bu{ilica (isto: tråpÅn) (DråpÅn je rÇ{nÅ bœ{ilica.)
DråstÆn, m. Gjd. Dråstina - top. manje mjesto u grajskoj plova-niji, uz Rje~inu (On je z Dråsti-na, büvÅ va Dråstinu.)
Dråstinac, m. Gjd. DråstÆnca - sta-novnik mjesta Drastina (Otåc m¤ j Dråstinac.)
DråstÆnka/DråstÆn{}ica, ‘. - sta-novnica mjesta Drastina (Nô-na m¤ j DråstÆn{}ica.)
dråstÆnskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na mjesto Drastin (U`å-li su dô} i dråstÆnskÆ mladï}i.)
Drå‘ice, `. mn. - top. naselje u jelenjskoj plovaniji (Tõ su mç-sta: Mâlæ Drå‘ice, Vçlæ Drå‘i-ce, Umolç i Pëdrti.) (On je z Drå`Æc, büvÅ va Drå‘icah.)
Drå‘i~Ån, m. - stanovnik mje-
sta Dra‘ice (Otåc m¤ j Dra‘i-~Ån.)
Drå‘i~Ånka/Drå‘i{}ica, `. - sta-novnica mjesta Dra`ice (Nôna m¤ j Drå‘i{}ica.)
drå‘i{kÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na Dra`ice (Drå‘i{kÆ m¤lcï su våvÆk nagånjali lû-ke{kÆ.)
drebâng, m. Gjd. drebãnga - to-karski stroj (SV) (DçlÅl je za drebãngÿn i våvÆk je bîl mâ-sÅn.)
drç~e, s. Gjd. drç~eta - nedoraslo ~eljade (^å }e menï jednë drç~e zapovædåt?!)
dre~ï}, m. - sitan izmet ili izmet djeteta (Sâmo jedân dre~ï} je va plêni.)
dre~ïna, `. - 1. velik izmet (Od vçlÿga/vçlæga pasïne su vçli dre~ïne.); 2. izmet, u govoru djetetu (Hôj }u te prevït a{ si stërÆl dre~ïnu!)
dræ~ït se, gl. nesvr{. (drä~Æ{ se, drä~æ se) - usiljeno plakati, de-rati se (SV) (Ne dræ~ï se takë, ~Çt tæ j va JelçnjÆ.)
drçjÅr, m. - tokar (SV) (Sün njÿj Ç~Æ za drçjÅra.)
drçjat, gl. nesvr{. (drçjÅ{, drçj¤) - tokariti (SV) (DrçjÅl je va po-duzä}¤ träjset lêt.)
drçk, m. Gjd. drekå - izmet, feka-lija (Bëje sæ j ne pa~åt va drçk.)
dragomãjnÆ drçk
235
drên, m. Gjd. drænå - drijen (Ovô lçtÿ j ~Çda drænå.)
drängat /se/ // dränjkat /se/, gl. nesvr{. (drängÅ{ /se/ // dränjkÅ{ /se/, drängaj¤ /se/ // dränjkaj¤ /se/) - kme~ati /se/, cmizdriti /se/, cendrati /se/ (Ne drängÅj se/dränjkÅj se cêlÆ dân!)
drängÅv/dränjkÅv (drängava/dränj-kava, drängavo/dränjkavo), neodr. pridj. (komp. drænga-vïjÆ/drænjkavïjÆ) - razdra`ljiv, cendrav (^êra mÆ j mâlÆ bîl nïkakÿv drängÅv/dränjkÅv.)
drängavÆ/dränjkavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. drængavîjÆ/drænjka-vîjÆ) - razdra`ljivi, cendravi (Ala drängavÆ/dränjkavÆ, smÆrï se målo.)
drenjÇla, . - stablo i plod drijena (DrenjÇla p›va procvatç i zåd-nja rodî.); (SkÇhala sÅn pçk-mez od drenjûl.)
drç{t (dre{tå, drç{to), neodr. pridj. (komp. dre{tïjÆ) - o{tar (SH) (Onâ j dre{tå i sçga }e ti rç}.)
drç{tÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dre{tîjÆ) - o{tri (SH) (Tî od drç{tÿga/drç{tæga ï{}e{ lîpu besçdu. ^å ti se tô vïdÆ?)
drezgetåt, gl. nesvr{. (drezgç}e{, drezgç}¤) - lupetati, govoriti besmislice, odve} govoriti (Onå znâ sâmo jâko drezgetåt.)
dræ‘njït, gl. nesvr{. (3. l. jd. dræ‘njî, dræ‘njê) - pre‘ivati (Kad se na-
jî, blâgo lêgne i dræ‘njî. DÅ j menï takë!)
drÆfcç, s. Nmn drÆfcå - ukrasni zimzeleni grm koji se mo`e podrezivanjem oblikovati u `ivicu (Kad za Trî krÅjï plovân dõjde kÇ}u blagoslovït, tâ mu se nabere kïticu drÆfcå kû umë~Æ va blagoslëvjen¤ vëdu i { njûn blagoslovî kÇ}u.)
drÆmåfka, `. Gmn. drÆmåvÅk - visibaba (isto: visibåba) (Visi-båbÅn nïkÆ re~û drÆmåfke.)
drÆmåvica, . - drijeme` (Nïkako-va drÆmåvica mæ j }apåla. Ili grên lç} ili }u popït kafç.)
drÆståt/drÆ{}åt, gl. nesvr{. (drü{}e{, drü{}¤) - 1. imati proljev (Cêlo jÇtro drü{}e ‘ njê.); 2. pren. lu-petati, govoriti besmislice (Ala ne drÆ{}ï, ve} smo te {tÇfi.)
drÆståvica/drÆ{}åvica, `. - proljev (Trî dânÆ j imêl drÆståvicu/drÆ-{}åvicu, pa gÅ j skÿnsumålo.) (isto: lÆjåvica)
drït (-a, -o), neodr. pridj. (komp. dritïjÆ) - 1. ravan, uspravan, prav (Za fa`õl mi rãbæ drïti kôli}i.); 2. pren. ispravan, kako valja (On je våvÆk bîl drït.)
drïtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dritîjÆ) - 1. ravni, uspravni, pra-vi (Zabït }emo drïtÆ kolåc.); 2. pren. ispravni, kako valja (DrïtÆ ~ovïk sç dçla kåko rãbÆ.)
drên drïtÆ
236
drïto, pril. - pravo, ravno (SV) (Hëte drïto i dô} }ete va Cär-nÆk.)
drivên (drivenå, driveno), neodr. pridj. - zastarj. koji se odnosi na rastu}e drvo (Dr`î{ se kod drivên.)
drivênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - zastarj. upravo onaj koji se odnosi na rastu}e drvo (Næ}Ç plåsti~n¤, dâj mi drivên¤ dåsku.)
drîvo, s. - stablo, rastu}e drvo (Porçdno drîvo rådo rÅstç.)
drmûn, m. Gjd. drm¤nå - {umovit teren (JÇtra }emo pô} sï} va drmûn.)
drmunï}, m. - manji {umovit teren (Jê ~â d›v va drmunï}u?)
drmunïna, `. - velik {umovit te-ren (Bëme }ete se nasï} va tôn drmunïni!)
drôb, m. Gjd. drobå - ‘ivotinjska iznutrica (Hïti tâ drôb }å, tr ~å }emo { njîn.)
drobÅn (drobna, drobno), neodr. pridj. (komp. drobnïjÆ) - 1. si}u-{an, nje`an, krhak (Fa`õl nÅn je nïkako drëbÅn ovô lçto.); 2. sitni{ (o novcu) (samo u s. r.) (Dâ mi ïmÅ{ ~â drëbna za le-môzinu?)
drobït, gl. nesvr{. (drobî{, drobê) - drobiti, usitnjavati, mrviti (Ne drobï po tlÇ a{ }e{ mçst.)
drobnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. drobnîjÆ) - si}u{ni, nje`ni, krhki
(Jå }u m¤lït drëbn¤, a tî dâj krupnïj¤ hrmäntu.)
drobnjåhÅn (drobnjåhna, drobnjå-hno), neodr. pridj. (komp. drobnjahnïjÆ) - prili~no sitan, nje`an, krhak (Kakõv vÅn je gråh? A drobnjåhÅn, zçru bëji leh lâni.)
drobnjâhnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. drobnjahnîjÆ) - si}u{ni, nje`ni, krhki (Bole`jüv njÆn je ôn drobnjâhnÆ mâlÆ.)
drôca, . - 1. neuredna, lijena ena (Srï}a dÅ j pÇstÆl onû drôcu!); 2. prostitutka (SV) (Onå dÅ j drôca, ali nïkÿmu/nïkæmu ne povîj.)
drocat, gl. nesvr{. (drocÅ{, droca-j¤) - ritmi~ki zabijati {to u {to mekano (naj~e{}e u palentu ili u smjesu hrane za koko{i) (SV) (DrëcÅj tû paläntu a{ }e ti prism¤dït.)
drohnït/drohnjït, gl. nesvr{. (drohnî{/drohnjî{, drohnê/drohnjê) - slatko spavati, spavati dubokim snom (Nï{ mu se ne dâ, zåvavÆk drohnî/drohnjî.)
drop~ï}, m. - ivotinjska iznutrica (plu}a, srce) (isto: hÅld¤nï - odnosi se na plu}a) (Dãl mÆ j drop~ï} pa }emo ga jÇtra za obçd.)
drope, . mn. - kom, komina, trop (nakon cije|enja mo{ta) (Målo
drïto drope
237
drôp }emo ~¤våt za rïpu kïsat, a od drÇgÆh }emo rakïju spç}.)
d›sat /se/, gl. nesvr{. (d›sÅ{ /se/, d›saj¤ /se/) - klizati /se/ (D›sali smo se na kalï}u.)
drugãmo, pril. - drugamo (Ne hôj nïkamo drugãmo leh dëma!)
dr¤gdï, pril. - drugdje (Vïdet }e{ da dr¤gdï nî lïpjæ.)
drÇgÆ (-Å, -ÿ), red. br. - drugi (Dõ} }e drÇg¤ {etemânu.)
drÇh~ijÆ/drugã~ijÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - druk~iji, druga~iji (Onâ j nïkako drÇh~ijÅ/drugã~ijÅ od drÇgÆh divëjÅk.)
drhtåt, gl. nesvr{. (d›h}e{, d›h}¤) - drhtati (AlÆ j zÆmå, så d›h}æn!)
drÇ{tvæn (drÇ{tvena, drÇ{tveno), neodr. pridj. (komp. dru{tve-nïjÆ) - dru{tven, omiljen u dru-{tvu (Njejî mû` je jâko drÇ-{tvæn ~ovïk.)
dru{tvenjå~ina, `. - ~ovjek vrlo sklon veselom i dobrom dru{tvu (Dru{tvenjâk i dru{tvenjå~inÅ j slï~no, ma nî ïstÿ. Dru{tvenjâk vôlÆ k¤mpanïju, a dru{tvenjå~i-na jo{ vï{e.)
dru{tvenjâk, m. Gjd. dru{tvenjÅkå - ~ovjek sklon veselom i do-brom dru{tvu; dru{tvenjak (Nje-gå såkÆ vôlÆ a{ je prâvÆ dru{tve-njâk.)
drÇ{tvÿ, s. - dru{tvo, dru‘ina (isto: k¤mpanïja [k¤ÜÜpanïja]) (Måt
se vï{e pût jãdÆ a{ otåc vôlÆ drÇ{tvÿ.)
dru‘üna, . - obitelj (isto: famîlija) (Zdråva dru`ünÅ j nãjve}Å srï-}a!)
drvacç, s. Nmn. drvacå - 1. mali komad drva za lo`enje (Zanesï tô drvacç kÇ}u.); 2. mlado i tanko stablo (Tô drvacç }e våje narâst.)
drvä}Æ, s. Nmn. drvacå - drve}e (Sç jÆn je pÇno drvä}Å oko kÇ}æ.)
drvên (drvenå, drveno), neodr. pridj. - koji se odnosi na posje-~eno drvo namijenjeno lo`enju ili gradnji (Nå{a måt je våvÆk mÆ{åla z drvenûn `lïc¤n.)
drvênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - upravo onaj koji se odnosi na posje~e-no drvo namijenjeno lo`enju ili gradnji (Næ}Ç plåsti{n¤, dãj mi drvên¤ dåsku.)
drvïno, s. - 1. velik komad drva za lo`enje (Pålo mÆ j drvïno nå nogu.); 2. debelo i visoko sta-blo (PësikÅl je tô drvïno a{ da njÆn je dçlalo hlâd.)
drvo, s. Nmn. drvå - 1. drvo za lo`enje ili za gradnju: posje-~eno drvo (Donesï nãru~Åj d›v/d‹v s konëbæ!); 2. stablo (P›vÿ su jûdi za rastœ}æ drvë reklï drîvo.)
dr‘ålo, s. - 1. dr`alo, dr`ak alata (isto: månig, recâj, toporï{}æ/
d›sat /se/ dru‘üna
238
topolï{}æ) (Dr`ålo sæ j prekï-n¤lo.); 2. zastarj. vrsta pisaljke na koju se stavlja pero (Na dr`ålo bi se klålo perë i zamÅ-kålo va tüntu.)
dr‘åt, gl. nesvr{. (dr‘î{, dr‘ê) - 1. dr`ati (D›` verÇge/verïge dok kalâ{ a{ }e ti sï} påst va {tär-nu!); (^ovïka se dr`î za besç-du, a blâgo za rëgi!); 2. uprav-ljati (Onå dr`î o{tarïju na bo-}arïji.); 3. ne popu{tati (SÇ nô} mæ j k›~ dr`âl!); 4. dr‘ati do koga ili ~ega, cijeniti, po{tovati koga ili {to (Do njegå tåmo nï{ ne dr`ê, sâmo se potrknjûj¤/potrknjêvaj¤ { njîn.)
dr‘åt se, gl. nesvr{. (dr‘î{ se, dr‘ê se) - 1. praviti se va`nim; biti uznosit (SV) (^å se dr`î{ takë, tr nÆsï nï{ bëjÆ od nås!); (Altro-kç/antrokç bÆn se jå dr`âl da mÆ j njegëvi sõldi.); 2. dobro nositi godine, biti krepak u zreloj i odmakloj dobi (Dobrë se dr`î za svojç lçta.)
dr‘æ}no, pril. - hranjivo, krepko, zasitno (SV) (^ovïk kî dçlÅ môrÅ pojïst ~â dr`æ}në. Nç b¤ ôn po blïtvi dçlÅl.)
dubüna [d¤Übüna], . Gmn. dubîn [d¤ÜÜbîn] - dubina (Ne plåvÅj tåmo, a{ je ÿndï/ÿndïka // ændï/ændïka vçlÅ dubüna/d¤mbüna!)
dubitåt, gl. nesvr{. (dubitâ{, dubi-
tâj¤) - 1. razmi{ljati, domi{ljati se, ’umovati’ (VåvÆk nïkÿga vrâ-ni}a dubitâ.); 2. dvojiti (Ako dubitâ{, storï po svojÇ!)
dubok [d¤ÜÜbok] (dubokå [d¤ÜÜbo-kå], duboko [d¤ÜÜboko]), neodr. pridj. (komp. dubo~ïjÆ [d¤Übo-~ïjÆ // dÇbjÆ) - dubok (Sko~ül sÅn vå vodu kadî j dubokå/d¤mbokå.)
dubôkÆ [d¤ÜbôkÆ] (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dubo~îjÆ [d¤Übo~îjÆ] // dûbjÆ) - duboki (Manç{tru klÅdï va dubôkÆ/d¤mbôkÆ pijåt!)
dÇda, . - 1. dojka (Pokrîj tê dÇde! ^å te nî srân?!); 2. gumena dje~ja sisaljka; duda (isto: cÇcli}) (Obïsili smo ditçtu dÇdu oko vrãta da ju ne zgœbÆ.)
dÇdat, gl. nesvr{. (dÇdÅ{, dÇdaj¤) - sisati (Ne dÇdÅj p›st a{ si ve} velïka!)
dÇdica, . - gumena dje~ja sisaljka; duda, od milja, u govoru dje-ci (isto: cÇcli}, dÇdi}) (Nå ti dÇdicu pa hôj spåt.)
dÇdi}, m. - 1. bradavica na dojci; 2. odmil. cucla, duda za dje-~ju bo~icu (isto: cÇcli}, dÇ-dica) (Nå{ telåc pijç mlÆkë sâmo na dÇdi}.)
dÇdina, . - gumena dje~ja sisaljka; duda, podrug., u govoru djece (^å }e ti tâ dÇdina?! Ve} si velïk. Hïti ju }a!)
dr‘åt dÇdina
239
dudnjït/dudnjçt, gl. nesvr{ (3. l. jd. dudnjî, dudnjê) - odzvanjati, tutnjati (Nî~ mi dudnjî va gla-vïni.)
dûg, m. Ljd. d¤gÇ - dug (Dûg nî zêt!)
dÇg (-a, -o), neodr. pridj. (komp. dåjÆ/dÇ‘i) - dug (Nî Bôg dâl kozï dÇ-ga ræpå.) � lagåt kulïkÿ j dÇg i {irok - neprestano i mnogo lagati (Vçrovala m¤ j, a õn je lagâl kulïkÿ j dÇg i {irëk.)
dûga, . - daska na ba~vi (SV) (Za-pejï bå~vÅru dåske za dûge!)
dûgÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - dugi (Dãj mi tâ dûgÆ kolåc!)
dÇgo, pril. (komp. dåjæ/dÇjæ/dÇ‘æ) - 1. dugo (’Ve} dÇgo ga nî’, a mëre se rç} i: ’Ve} ~Çda vrï-mena ga nî’); (P›vÿ sæ j dÇ`æ `ålovalo.); 2. daleko (Tô mÆ j dÇgo za pô} hëdæ}.)
dugo~åsÅn (dugo~åsna, dugo-~åsno), neodr. pridj. - dugo-trajan (SL) (Bëme su mi ovî postolï dugo~åsni, ïmÅn jih ve} pêt lêt.); (Danås mÆ j dugo-~åsÅn dân.)
dugo~âsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - upravo onaj dugotrajni (SL) (E, da mÆ j sëpeta k¤pït dugo~âsnÆ postolï!)
dugovåt, gl. nesvr{. (dugûje{, du-gûj¤) - dugovati, biti du`an (Ve} mi lçto dân dugûje{ sõldi.)
dûh, m. - 1. duh (Na Sï svêtÆ pë-ve~ær dûhi dohãjaj¤, a våni sû i na Dû{nÆ dân.); 2. vonj, neugodan miris (Ali tÆ j g›d dûh, hõj se opråt!)
duhân, m. - duhan (StârÆ su jûdi `njôfali duhân.)
Dûhova, `. - Duhovi, crkveni blagdan u nedjelju, pedeseti dan nakon Uskrsa (Dûh je SvêtÆ na dân pedesätÆ, re~ç se o Dûhovi.)
duhtôr, m. - lije~nik (NïkÆ ne vôlÆ pô} duhtôru, a ~å kad se môrÅ.); (P›vÿ su båbice po kÇ}ah po-hÅjåle i nÆsû `änskæ duhtôra ni vïdele.)
duhtorïca, ‘. - lije~nica (DuhtorïcÅ j zï{la z Åmbulântæ/abulântæ i kî znâ kad }e se vrnÇt.)
dÇja, `. - dvica, dvojka (u igri, ili {kolska ocjena) (Sâmo dÇje pobïrÅ{ va {kôli.)
dÇjina, `. - pogrd. dvica, dvojka (u igri, ili {kolska ocjena) (Së-peta dÇjina! Ne mëræn vï{e dobït kulïko god Ç~Æl.)
dukåt, m. - zlatnik, dukat (Otåc mÆ j dâl tî dukåti.)
dûl (-a, -o), neodr. pridj. (komp. dulïjÆ) - nezreo (odnosi se na vo}e) (SV) (Tê jåbuke su jo{ dûle, ne jîj togå/tegå.)
dûlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dulîjÆ) - nezreli (odnosi se na vo}e) (SV) (Dûlæ hrÇ{ve vä`¤ œsta.)
dudnjït dûlÆ
240
dûlast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. dulastïjÆ) - 1. duguljast, ovalan (DÆtç jÆn ïmÅ dûlastu glâvu.); 2. pren. neljubazan, grub (^å si takë dûlast? ^å ne znâ{ rç} ni ’Bôh’!?)
dûlastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. dulastîjÆ) - 1. duguljasti, ovalni (Onï ïmaj¤ onästæ dûlastæ hrÇ{ve.); 2. pren. neljubazni, grubi (Vî{, grê õn dûlastÆ, }ç{ vïdet da nas nä}e ni pogjçdat!)
dûlica, `. - vrsta jabuke (VJ) (Dû-licÅ j sõrta jåb¤k.)
dÇn¤t, gl. svr{. (dûne{, dûn¤) - naglo udariti koga u rebra ili drugamo (isto: sÇn¤t) (Oståla mÆ j ~rnïca kãj si me dÇn¤l.)
dÇpÅl (dÇpla, dÇplo), neodr. pridj. - dvostruk ([pâg je dÇpÅl.)
duperåt, gl. nesvr{. (duperâ{, du-perâj¤) - tro{iti, rabiti {to (SV) (Ali ovüstÆ sapûn b›zo duperâ-mo.)
dÇpja, `. - duplja (PÇhi storê dÇpju va drvÇ.)
dupjâk, m. Gjd. dupjÅkå - 1. sta-klenka volumena 2 l (Operï tâ dupjâk!); 2. koli~ina od dvije litre teku}ine (Za onô grëzjÆ ~â j pëbrÅl na nå{Æn mÆ j dënesÅl jedân dupjâk.)
duplåt, gl. nesvr{. (duplâ{, duplâ-j¤) - dvostru~iti (Duplâj tô pa }e bït jå~æ!)
duplêr, m. Gjd. duplærå - debela vo{tanica (Duplêr môrÅ gorçt dok nïkÆ umïrÅ.)
dûplÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - dvostruki (Lïpjæ su mi dûplæ bÅrbarô`e.)
dûplo, pril. - dvostruko (Onå ïmÅ dûplo vç}¤ plã}u od njegå.)
duråt, gl. nesvr{. (durâ{, durâj¤) - ustrajati, trajati (’Nä}e mi tâ rîbe‘ nï{ duråt!’ reklâ j, a õn njÿj je odgovorîl da nä}e ni njemÇ tî sõldi ~å mu jæ j dÅlå!)
d¤rçt/d¤rït, gl. nesvr{. (d¤rî{, d¤rê) - 1. jedva ustrajati, `ivotariti, slabo napredovati (Nå{a koko-{â j sçbÿj bÿlnå a{ nïkako d¤-rî.); 2. besposleno, nezaintere-sirano sjediti (Ve} {etemânu dân d¤rî, za nï{ ju nî vëja ni brîga.)
dûst, gl. nesvr{. (d¤bç{, d¤bû) - dupsti (^å tô d¤bç{?)
d¤{å, . Ajd. dû{u - du{a (Nebëge dû{e va prkatôriju.) � mÆrnê d¤{ê - bezbri‘no, ~iste savjesti (Reklå sÅn ti tô mÆrnê d¤{ê, a tî tô zamï kako }ç{.) � otçt dû{u spustït - 1. umrijeti (Ne mëre dû{u spustït, a mÇ~Æ se ve} trî mïsæca.); 2. namu~iti se oko ~ega (Tô tÆ j pût za dû{u spustït: sç nåzgÿru i st›mo.)
du{ïca, `. - `i`ak, stijenj, fitilj (Du{ïca se provrÆzç ~ez konjï-}a pa se tô lo`î va `mûj z ÇlÆn /ÇjÆn i vodûn i va`gç se.)
dÇvat, gl. nesvr{. (dÇvÅ{, dÇvaj¤) - gurati, gurkati koga (isto: sÇ-
dûlast dÇvat
241
vat) (^å me dÇvÅ{, tr ti ne smä-tÅn!)
duzîna, . - tuce, dvanaest koma-da (Dãjte mi zåjedno cêlu du-zînu {u{tîn!)
d¤‘ân (d¤‘nå, d¤‘no), neodr. pridj. (komp. du‘nïjÆ) - du`an (Kî nî d¤`ân, nî ni vrÆdân!)
du‘eråd, m. - da`devnjak (Du`e-råd je ~‹n/~›n i `ût, `üvÆ uz vë-du ili kadî j ÇmÆdno i re~û dÅ j õtrovÅn.)
du‘nîk, m. Gjd. du‘nÆkå - du`nik (Jå sÅn njegôv du`nîk, a{ mÆ j vçlÿ dçlo stërÆl.)
d¤‘nôst, `. Gjd. d¤‘nosti - du`-nost (Tô mÆ j d¤`nôst i nemõjte mi na tôn hvÅlït.)
dvâ, br. m. i s.; dvê, . - dva (Onå ïmÅ dvâ bråta.; NapÆ{ï dvâ slëva!; Dãj mi dvê pråskve!)
dvãjset, br. - dvadeset (Dvãjset dãn je pro{lë!)
dvÅjsätÆ (-Å, -ÿ), red. br. - dvadeseti (Bül je dvÅjsätÆ kad je do{âl.)
dvãkrÅt, pril. - dvaput (isto: dvã-p¤t) (DvãkrÅt san te zvÅlå.)
dvanâjst, br. - dvanaest (BÆlô j dvanãjst åpostolÆh i ~etïri evÅ-njelïsti.)
dvanãjstÆ (-Å, -ÿ), red. br. - 1. dva-naesti (DvanãjstÆ dãn su ga na{lï va {t›pædÆh); 2. mjesec prosinac (Rodït }e va dvanãj-stÿn.)
dvãp¤t, pril. - dvaput (isto: dvã-krÅt) (Dvãp¤t mïri, jedÅnpût krojï!)
dvästÿ, br. - dvije stotine; dvjesta (Dãj mi dvästÿ kûn.)
dvästÿtÆ (-Å, -ÿ), red. br. - dvje-stoti (SåkÆ dvästÿtÆ dobüvÅ nãgradu.)
dvÿjkï, m. mn. - blizanci (RodïlÅ j dvÿjkï.)
dvÿj~ï}i, m. mn. - blizanci, od milja (Imçt dvÿj~ï}Æ j lîpo, ali tç{ko.)
dvoji (dvoje, dvoja), br. pridj. - dvoji, dvoje, dvoja (Nebëga, bez mû`Å j, a gojî dvëju dïcu.; I�mÅn dvëji o}Ålï.; I�man dvëje gå}e.; I�man dvëja këlaca.)
dvojït, gl. nesvr{. (dvojî{, dvojê) - dvoumiti se, dvojiti (Sç dvo-jîn da }u pô} jÇtra kÿmpîr ko-påt.)
dvôr, m. Gjd. dvÿrå - tor za sto-ku i pastirska nastamba na planinskom pa{njaku (P›vo su jûdi pu dvÿrå blâgo imçli, a danås ÿndï/ændï dçlaj¤ vï-kændice.)
dvoråc/dvorac, m. Gjd. dvÿrcå/dvõrca - dvorac (Kåd sÅn bÆlå mï}i{na, mïslela sÅn dÅ j Ka{têl krajï~Æn dvoråc/dvërac.)
dvorït, gl. nesvr{. (dvorî{, dvorê) - dvoriti, poslu`ivati (Næ}Ç vas smîrÿn dvorït, zamïte sâmi!)
duzîna dvorït
242
D’d'a~ï}, m. - u~enik, |ak, od milja
(Kakôv d'a~ï}, a kakëva tõrba!)d'âk, m. Gjd. d'Åkå - u~enik, |ak
(isto: {kolân) (P›vÿ se reklë {kolân, a danås se re~ç d’âk.)
d'îr, m. - krug u igri; partija u igri
(Jo{ jedân d'îr pa ræmë dëma!)
d'iråt, gl. nesvr{. (d'irâ{, d'irâj¤) - obilaziti (Cêli dân d'irâ po selÇ.)
d'ûmbus, m. - nered (^â j tâ d'ûm-bus? Zåjedno tô pospråvi!)
d'a~ï} d'ûmbus
243
Ee, uzv. - za poja~avanje osje}anja
(E, da nÅn sæ j bîlo najïst ba-nân!)
ej, uzv. - za dozivanje, za privla~e-nje pozornosti (Ej, tî, ~å ne ~û-je{?)
eko, ~est. - za upozorenje na {to (Zåme{ dvê bubnjåre i tavalûn/tavalôn i eko ti skçla!)
çkola, uzv. - u zna~enju evo na! (Ekola! Fïnili smo!)
çkstra/çhstra, pridj. nepromj. - 1. dodatno, povrh redovitoga (DëbÆl san målo çkstra/çhstra sõldÆh!); 2. posebno, razli~ito od uobi~ajenog (Tâ ve{tîd tÆ j målo çkstra.)
elegãntÅn (elegãntna, elegãntno), neodr. pridj. (komp. elegÅntnï-jÆ) - 1. vitak (On je lîp, elegãn-tÅn, a onâ j debçla.); 2. s uku-som, probrano odjeven, otmjen (VåvÆk je elegãntna i lîpo se dr`î.)
elegãntnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. elegÅntnîjÆ) - 1. vitki (On ele-gãntnÆ je såd elegãntÅn ma nî p›vÿ bîl.); 2. otmjeni, ukusno odjeveni (Do{lâ j onâ elegãntnÅ ‘änskÅ i sï su gjçdali za njûn.)
emîsija, . - radijska ili televizijska emisija (Na televîziji rådi po-
gjçdÅmo kakëvu emîsiju o bç-{tijah.)
enåmo, pril. - onamo (isto: onåmo) (NïkÆ j {âl evåmo, nïkÆ enåmo.)
ændï/ændïka, pril. - ondje (isto: ÿndï/ÿndïka) (E
_ndï/ændïkÅ j
våvÆk bîlo ~Çda drenjûl!)ençksija, . - injekcija (isto: nçksi-
ja) (SH) (I�mÅ Ångînu, pa môrÅ-mo pô} na ençksiju/nçksiju.)
ençksijica, `. - injekcija, u govoru djeci (Dåt }e ti têta duhtorïca ençksijicu! Nä}e te bolçt!)
ençksijina, `. - injekcija s velikom {trcaljkom ili iglom, bolna injekcija (Slåbo mÆ j do{lë kad sÅn vïdæl ençksijinu.)
Englêz, m. - Englez (O‘enïla sæ j za Englêza.) � pråvÆ se Englêz - pretvarati se kao da o ~emu ne zna ni{ta (PÆtåla sÅn ju za sîna, a onå se pråvÆ Englêz.)
Englezïca, `. - Engleskinja (Onâ j Englezïca pa te ne razumî.)
EngleskÅ, odr. pridj. `. poimeni-~en - Engleska (Büvaj¤ va En-gleskÿj.)
ängleskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na Englesku i engleski (Pït ~âj je ängleskÆ ëbi~Åj.)
ängleskÆ, pril. - engleski (Navådila sæ j po ängleskÆ.)
e ängleskÆ
244
ereditåt, gl. nesvr{. (ereditâ{, ereditâj¤) - naslijediti (Ereditãl je kÇ}u i dvôr.)
çrodrÿm/çlodrÿm, m. Gjd. çro-droma/çlodroma - zra~na lu-ka (Hëmo gjçdat çroplani na çrodrÿm/çlodrÿm.)
çroplÅn, m. Gjd. çroplana - zra-koplov (isto: avijôn/jçroplÅn) (Hëmo gjçdat çroplani na çro-drÿm/çlodrÿm.)
evako, pril. - ovako (isto: ovako) (Evakë }emo storït!)
evakôv (evakova, evakovo), neodr. pridj. - ovakav (isto: ovakôv) (Vçr¤j mi, bül je evakôv i imäl je evakëvo ëko.)
evÅnjelïst, m. - evan|elist (Bîlÿ j dvanãjst åpostolÆh i ~etïri evÅ-njelïsti: Ivân, Mãrko, Matêj i L¤kå.)
evãstÆ/evüstÆ (evãstÅ, evõstÿ), zamj. - upravo ovaj (isto: ovãstÆ/ovü-stÆ) (EvãstÆ/evüstÆ kjû~ ne otkju-~ãvÅ evãstÅ vrãta.)
ævdï/ævdïka, pril. - ovdje (isto: ÿvdï/ÿvdïka) (Evdï/ævdïka su bîli kj¤~ï i sad jih nî!)
evî (evâ, evô), zamj. - upravo ovaj, ova, ovo (isto: ovî)
çvo, uzv. - evo (Evo me! Do{lå sÅn!)
evûda, pril. - ovuda (isto: ovûda) (Kûda grê{? Evûda.)
ereditåt evûda
245
Ffåbrika, . - 1. tvornica (isto: tvõr-
nica) (Dâ j do{âl nïkÆ bogâtÆ i k¤pîl cêlu fåbriku.); 2. Tvorni-ca papira u Rijeci (isto: HÅrtê-ra) (HÅrtêrÅ j p›vÿ bÆlå vçlÅ fåbrika.)
fabrikânt, m. Gjd. fabrikãnta - tvorni~ar (Bül je pu fabrikãnta.)
fabrikåt, gl. nesvr{. (fabrikâ{, fa-brikâj¤) - 1. izra|ivati (^å vî tåmo fabrikâte?); 2. pren. laga-ti, izmi{ljati (Kî }e ti vçrovat kad smîrÿn nî~ fabrikâ{?)
fåbri{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - tvor-ni~ki (isto: tvõrni{kÆ) (Ne pija-‘âju me ovê fåbri{kæ tÇte.)
fåca, `. - 1. lice, obraz (isto: lÆcç) (DebçlÅ j, ali ïmÅ lîpu fåcu!); 2. poznata osoba (Njejî sîn je glÅvnå fåca va {kôli.)
facâda, `. - fasada (Smë va vçlÿn trë{ku a{ }emo facâdu dçlat.)
facâdina, `. - ru`na, stara fasada (Znêt }emo ovû stâru facâdi-nu.)
fåcica/få~ica, ‘. - lijepo, sitno lice, li{ce (isto: li~acç/lÆ{cç) (Kad svä‘e{ vlâsi tâ ti se lîpo fåcica/få~ica vïdÆ.)
facôl, m. Gjd. facola - rubac (isto: r¤båc) (@änskæ su imçle facôl na glÅvï.)
facolï}, m. - d`epni rup~i} (Kad ~ovïk ne bï otêl ~â pozÅbït, tâ svä`e ÇzÅl na facolï}u.)
fa}uråt, gl. nesvr{. (fa}urâ{, fa}u-râj¤) - 1. {eprtljati, raditi {to bez u~inka (^å tô fa}urâ{? Storï tô kåko Bôg zapovädÅ.); 2. ma-hati rukama i nogama (odnosi se na malo dijete, novoro|en-~e) (Kåko lîpo fa}urâ z ru~ïca-mi! VïdÆ se dÅ j zdrâv.)
faganêl, m. Gjd. fagançla - jur~i-ca, autohtona vrsta ptice pje-vice (Bî{ mi mëgÅl pu Dõlfota nabåvit jednogå fagançla za va gãjbu?)
fagarêl, m. - vapnenica, vapnara (isto: japnçnica/japlçnica) (Skë-ro såkÅ kÇ}Å j imçla fagarêl.)
fagarçli}, m. - mala vapnara (Nå-{a kÇ}Å j imçla fagarçli}.)
fagarçlina, `. - stara zapu{tena vapnara (Nå{a stârÅ kÇ}Å j imçla fagarçlinu.)
fagot, m. - neuredan smotuljak (Sç ~â j imêl, jç zåvÆl va fagët i {âl }å!)
fagoti}, m. - manji neuredan smotuljak (Bôg znâ ~å m¤ j va tôn fagëti}u?)
fagotina, . - velik neuredan smo-tuljak (Jê ti tç‘ak tâ fagëtina?)
fåbrika fagotina
246
fÅj~ï}i, m. mn. - smjesa znoja, pra{ine i otpadaka s povr{in-skoga sloja ko`e u djece (Hõj ga opråt! Vî{ su mu fÅj~ï}i pëd vrÅtÿn.)
fãjda, `. - korist (isto: vãjda) (KakëvÅ j fãjda da si mu såd nado{tukåla bragç{e kad je od õnp¤t nårÅsÅl.)
fÅjkï, m. mn. - smjesa znoja, pra-{ine i otpadaka s povr{inskoga sloja ko`e (PÇnÅ j fÅjkîh a{ se ve} ozdãvna nî oprÅlå.)
fÅjtåt, gl. nesvr{. (fãjtÅ{, fãjtaj¤) - govoriti besmislice, prenema-gati se govorom, izmi{ljati, la-gati, obmanjivati (On våvÆk nî~ fÅjtâ.)
fakîn, m. - neotesanac, deran (Fa-kînu jedân, ~å si tô stërÆl s¤-sçdÿn?)
fakün~i}, m. - neotesanac, deran; od milja (A ~å }e{, fakün~i} je i tô m¤ j spodëbno!)
fakün~ina, `. - obje{enjak, deran sklon ve}im nepodop{tinama (On GorünÆn fakün~ina mÆ j së grëzjÆ pojîl.)
fãlda, . - namjerno u{iven ili gla-~anjem izveden nabor na tka-nini (Za{üj mi bærhân na fãlde!)
fãldica, `. - namjerno u{iven ili gla~anjem izveden manji nabor na tkanini (Dok pêglÅ{ lÅnc¤-nï, påzi da ti se z drÇgæ bãndæ ne dçlaj¤ fãldice!)
fålet, gl. nesvr{. (fålÆ{, fålæ) - 1. nedostajati (Prë{lÅ j pred {etemânu dân i ve} mi fålÆ!); 2. pogrije{iti (Nïkad ne znâ{ kad }e{ fålet!)
fåli~Ån (fåli~na, fåli~no), neodr. pridj. - neiskren, licemjeran (isto: fâls/fålas) (Nemõj mu vçrovat, vî{ dÅ j fåli~Ån!)
fåli~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ne-iskreni, licemjerni (isto: fâlsÆ) (Næ}Ç vï{e imçt dçla z onîn fåli~nÆn.)
falünga, `. Gmn. falîng - mana, pogre{ka, zamjerka (K¤pïla sÅn rëbu z falüng¤n a{ je cenïjÅ.)
fâls/fålas (fãlsa, fãlso), neodr. pridj. (komp. fÅlsïjÆ) - neiskren, licemjeran (isto: fåli~Ån) (Ne-mõj mu vçrovat, vî{ dÅ j fâls/fålas!)
fÅlsarïja, `. - izvje{ta~enost, lice-mjerje (Tô ~å onï dçlaj¤, tô j jednå vçlÅ fÅlsarïja!)
fâlsÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. fÅlsîjÆ) - neiskreni, licemjerni (isto: fåli~nÆ) (Næ}Ç vï{e imçt dçla z onîn fâlsÆn.)
famîlija, . - obitelj (isto: dru‘üna) (Onï su sï va famîliji takëvi.) � bït va famîliji - biti nasljedno u obitelji (Sç mi se vïdÆ da ôn nî ~ïst, a tô jÆn je va famîliji.)
familijårÅn (familijãrna, familijãr-no), neodr. pridj. - sklon, odan obitelji (On je familijårÅn ~o-vïk!)
fÅj~ï}i familijårÅn
247
fançla/fançlica, . - vrsta pamu~ne tkanine s dla~icama, flanel (K¤pïla sÅn lÅnc¤nï od fançlæ/fançlicæ.)
fânt/fånat, m. Gjd. fãnta - dje~ak, mladi}, {iparac (Pro{ãl je de{-kï}, a vrnœl sæ j fânt/fånat.)
fãnti}, m. - mali ili vrlo mladi fant (Pro{ãl je fãnti}, a vrnœl sæ j fânt/fånat.)
fÅntïna, `. - dobar, vrijedan, sna-‘an dje~ak, mladi}, {iparac (On je prâvÆ fÅntïna! PogjçdÅj kåko dçlÅ! Kod mu{kî!)
fÅntâzija, `. - besmislica, glupost (Tô su fÅntâzije i nü mi sïla to-gå/tegå naslÆ{åt/na{lÆ{åt.)
fÅntazîrat, gl. nesvr{. (fÅntazîrÅ{, fÅntazîraj¤) - bulazniti, trabu-njati (Bë`e, ali tî fÅntazîrÅ{!)
fânj, pril. - podosta, poprili~no (Fânj lêt je ve} od togå/tegå pro{lë!)
fãnjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. fÅnjskîjÆ/fÅnjskivîjÆ) - 1. nao~it, zgodan, privla~an (Onâ j grdå i våvÆk natmœrena, a õn je fãnjskÆ.); 2. stasit, kr{an (Fãnj-skÆ j, visëk i jâk.); 3. ubla`. debeo, preuhranjen (FãnjskÅ sÅn, a nï{ ne pojîn.)
fãrba, `. Gmn. fârb - boja (isto: bôja, kolûr) (S kakëv¤n fãrb¤n }ete opituråt ponç{tre?)
fãrbat, gl. nesvr{. (fãrbÅ{, fãrbaj¤) - 1. bojadisati (Såkÿ lçto fãrbÅ ponç{tre, a nü jÆn sïla.); 2. pren. lagati, obmanjivati (Tî fãrbÅ{ këga/kçga god }apâ{.)
få{i}, m. - mali ili uski povoj, za-voj, ovoj (P›vÿ s¤ su{ïla/{u{ïla bÆlå pÇna dü~jÆh få{i}Æh.)
få{, m. - povoj za novoro|en~e (P›vÿ s¤ su{ïla/{u{ïla bÆlå pÇna få{Æh.)
fa{åt, gl. nesvr{. (fa{â{, fa{âj¤) - povijati, zavijati povojem (Da-nås måtere ve} ne fa{âj¤ dïcu.)
få{ica, `. - ukrasni porub (AM) (Obr¤bï kolçti} s få{ic¤n pa }e ti bït ~Çda lïpjÆ!)
fa{tîdÆj, m. - nepodop{tina, nepri-stojnost, neuljudnost (isto: fa-{tîdija) (Ne jîj prevç} fa‘ôla a{ }e ti dçlat fa{tîdiji.)
fa{tîdija, . - nepodop{tina, nesta{-luk (isto: fa{tîdÆj) (Ov mÇlac smîrÿn delÅ fa{tîdije.)
fa‘ôl, m. - poljoprivredna kultura iz roda mahunarki: grah i ju{no jelo od graha (Fa‘õl se sãdÆ {etemânu pred Jœrjev¤n ili {etemânu za Jœrjev¤n.); (K¤pï kilë fa`ôla!); (Na såkÿn {pãrhetu va selÇ sæ j kÇhÅl fa‘ôl.)
fa‘olï}, m. - grah slabih, kr‘ljavih sjemenki, ili stabljike, ili grah od milja (Mãjko, kakõv vÅn je
fançla fa‘olï}
248
tô fa`olï}? [këdÅ j vëdu tro{ït za zalÆvåt ga, i onakë nç b¤ nï{ ‘ njegå.); (Ovô lçtÿ j nïka-kÿv drëbÅn fa`olï}.); (Zgojïli smo se na fa`olï}u.)
fa‘olïna, . - grah visoke stabljike ili krupnih sjemenki, ili grah kao odbojna namirnica (Mãjko, kakôv vÅn je tô fa`olïna? Kî }e nâ} kÿlcï zâ nj!); (Kakëvi su pa fa`olïne, kad je mo{nïca takë velïka?); (Najïli smo se fa`olïnæ kad smo bîli dicå. Såd bÆn ~â drÇgÿ jïla.)
fêbra, `. - povi{ena tjelesna tem-peratura, vru}ica (isto: tæmpe-ratûra [tæÜÜperatûra]) (BëlÅn si, zmïri målo fêbru!)
febråj, m. - velja~a (Va febråju se må{ke frajâj¤.)
fçca, `. - talog (vina, masla, kave i sl.) (isto: tÅlog) (Kad se pûtÅr skÇhÅ, ostâne måslo i fçca, a onâ j nãjbojÅ s palänt¤n.)
fçhtat /se/, gl. svr{. (fçhtÅ{ /se/, fçhtaj¤ /se/) - rje~kati /se/, sva-|ati /se/ (SL) (O�vÅ mojå dvëja di~ïna se po cêl dân fçhtaj¤.)
fältÅr, m. Gjd. fältra - krovna lje-penka (rabi se i u druge izola-torske svrhe) (AM) (isto: fältra) (Klãl sÅn fältÅr da ne pœ{}Å.)
fältra, `. - krovna ljepenka (rabi se i u druge izolatorske svrhe) (AM) (isto: fältÅr) (Klãl sÅn fältru da ne pœ{}Å.)
ferâl/felâr, m. Gjd. ferÅlå/felÅrå - prenosiva svjetiljka s teku}im gorivom (Dolîj petrëja/petrôjæ va ferâl/felâr!)
feralï}/felarï}, m. - manja preno-siva svjetiljka s teku}im gori-vom (Mlikarïce su {lç {kûri v RÆkÇ pa su svÆtçle s feralï}i/felarï}i.)
fêrije, `. mn. - praznici, du`i odmor (Pë~æle su fêrije.)
færmåt /se/, gl. svr{. (færmâ{ /se/, færmâj¤ /se/) - zaustaviti /se/, stati, prestati (Færmãj se pu Darînæ i k¤pï kilë sïra.); (Ba{ si blebetjïva. NÆsï færmåla ëd jutro.)
færmÆvåt /se/, gl. nesvr{. (færmûje{ /se/, færmûj¤ /se/) - zaustavljati /se/, prestajati (Zâ~ færmûje{ kad jo{ nÆsmë do{lï? Vëzi dåje!)
fç{/fç{t, pridj. nepromj. - jak, sna-`an (Onâ j fç{/fç{t `änskÅ, a i o`enïla sæ j za fç{/fç{t ~ovïka.)
fç{ta, `. - pu~ka sve~anost, sve-tkovina (BÆlâ j vçlÅ fç{ta na ^ãvjÆ.)
fç{tÅr, m. - zastarj. osoba koja je vodila plesne zabave i najavlji-vala za koga je koji ples (Fç{tÅr je govorîl kî tånac je za kogå/kegå.)
fçta, `. - kri{ka, odrezak (isto: lãnda) (Odrï`i mi fçtu krÇha!)
fa‘olïna fçta
249
fçtica, . - malena ili tanka kri{ka, odrezak (isto: lãndica) (Odrï`i mi fçticu krÇha!)
fîbija, . - kop~a, ukosnica (Danås `änskæ rætkë nësæ fîbije va vlasîh.)
fidåt se, gl. nesvr{. (fidâ{ se, fidâ-j¤ se) - pouzdavati se, imati povjerenja (Ne fidân se zêt je na fït a{ je ne poznân.)
figûra, `. - 1. ukras, ures (Balôdu klÅdên na stôl sâmo o Bo`ï}u za figûru, drÇgÆ dâni nî tåmo.); 2. ukrasni predmet (isto: figû-rica) (Doneslå mÆ j figûru s Tâ-lijæ.)
figûrica, `. - ukrasni predmet (isto, zn. 2: figûra) (Doneslå mÆ j figûricu s Tâlijæ.)
figuråt, gl. nesvr{. (figurâ{, figu-râj¤) - pristajati, prili~iti (TãstÅ slïka ti bëje figurâ na zÆdÇ.)
figurîn, m. - modni ~asopis (Lîpÿ j obu~enå, kod dÅ j z figurîna zï{la.)
fijo~i}, m. - vrpca vezana u manju ukrasnu petlju (Zamotãj mi dâr i zalæpï fijë~i}.)
fijo~ina, `. - vrpca vezana u ve-liku ukrasnu petlju (Maknï tâ fijë~inu! Prevelïk je.)
fijok, m. - vrpca vezana u ukrasnu petlju (Svæ`ï {pigçte na fijëk!)
fijôlica, . - ljubi~ica (isto: jÇbica) (Fijôlice pu nås nãjprvÿ züjd¤ va korônah.)
Fijumân, m. - etn. rije~ki starosje-dilac romanskih korijena (Neslâ j mlÆkë nïkakovÆn Fijumânÿn.)
Fijumânka, `. - etn. stanovnica Rijeke romanskih korijena (U‘å-le su jÆn Fijumânke kakëvi stâ-ri postolï ili rëbæ dåt.)
fijumãnskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - rije~ki govor romanskoga tipa (Nï{ je ne razumîn kad povä-daj¤ po fijumãnskÆ.)
fijurîn, m. - ma|arski forint (VÆnô j bîlo po sçdÅn sõldÆh, a mu-{kåt po fijurîn.)
fÆkåt, gl. nesvr{. (fü~e{, fü~¤) - zvi`da-ti (isto: fœjkat) (NœmÆ{ fÆkåt a{ si jo{ mï}i{Ån.)
fikåt, gl. svr{. (fikân, fikåj¤) za-vidjeti, podmetati komu (Tô nî ïstina. Fikåli su mi tô.)
fîla, . - duga~ak red ljudi (Nîs do-{lå na rêd a{ je bÆlå vçlÅ fîla.)
filçt, m. - lan~i} oko vrata (isto: korezîn) (Va jelänskÿj plova-nïji se re~ç »filçt«, a va cärni{-kÿj i grãjskÿj »korezîn«.)
filçti}, m. - tanak ili fino izra|en lan~i} (Lîp filçti} njÿj je dëne-sÅl.)
Filïpja, `. - blagdan i svetkovina svetih Filipa i Jakova, za{titnika radnika, i patrona grobni~ke (grajske) crkve i `upe (FilïpjÅ j grãjskÆ blågdÅn, slåvÆ se na trî pätÿga/pätæga.)
fçtica Filïpja
250
fîlm, m. Gjd. fülma - 1. igrani film (Pogjçdala bÆn dëbÅr fîlm.); 2. fotografski film (K¤pï fîlm da mëremo slïkat sÇ dïcu skÇ-pa.)
fülmi}, m. - igrani film lo{ije kvali-tete (Kadagëd ~ovïku pâ{e po-gjçdat ovakôv fülmi}.)
filozof, m. - mudrija{ (A, õn je filozëf! Nü se ~â { njîn.)
filozofîrat, gl. nesvr{. (filozofîrÅ{, filozofîraj¤) - tobo`e filozofi-rati: hiniti mudrost u razgovo-ru, mudrija{iti (Ne vôlÆn { njîn divânit a{ sâmo filozofîrÅ.)
fîn (fÆnå, fîno), neodr. pridj. (komp. finïjÆ) - 1. fin, krhak, nje`an, osjetljiv, tanko}utan (isto: delikât) (Onâ j fÆnogå/fÆnegå nësa!); 2. pren. koji hini fino}u, krhkost, nje`nost, osjetljivost, otmjenost (Do{ãl je z selå, ni {kôlu nî fïnÆl i såd je jâko fîn.)
finânc, m. Gjd. finãnca - finan-cijski policajac u staroj Jugo-slaviji (Nïkæ Grëbni{}ice s¤ se za finãnci o`enïle.)
fînÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. finîjÆ) - 1. fini, krhki, nje`ni, osjetljivi, tanko}utni (isto: de-likâtÆ) (Nä}e ti tô ôn delikâtÆ otçt dr`åt padçlu s krvûn. Tô }e se njemÇ gnj¤sït.); (KãstÅ ti rãbÆ fînÅ ili grûbÅ blånja?);
2. pren. upravo onaj koji hini nje`nost, otmjenost, krhkost, osjetljivost (Onâ fînÅ gospâ nî fÆnå leh se dçla da jê.)
fïnit, gl. svr{. (fïnÆ{, fïnæ) - dovr{iti, zavr{iti, dokon~ati, svr{iti (isto: dokÿn~åt, dofïnit) (Sî ve} fïnila pomÆvåt?); (Znêt }e-mo Årmadûru kad fïnÆmo fa-câdu.)
fünta, `. - gesta, pokret, pri~ina (Kad je { njûn, storî füntu kod da me ne vïdÆ.)
finjævåt, gl. nesvr{. (finjûje{/finjä-vÅ{, finjûj¤/finjävaj¤) - dovr{a-vati, zavr{avati, svr{avati {to (JÇ{to sÅn finjævâl kad je pë~æl då`.)
fi{kâl, m. - 1. odvjetnik (Zät }u fi-{kâla, pa }e me bït månje strâh pô} na sûd.); 2. pren. preprede-na osoba (AM) (Fi{kâl jedân, ali mæ j prevårÆl!)
fït, m. - najam (isto: kvÅrtîl) (Cêl `ivët je bîl po tûjÆh kÇ}ah na fïtu.)
fïtovÅr, m. - stanar u iznajmljenu stanu (Låhko njemÇ kad ïmÅ dvâ fïtovÅra.)
fjåka, `. - lijenost, bezvoljnost (]apåla mæ j nïkakova fjåka.)
flãjba, . Gmn. flåjÅb/flâjb - visak (isto: vÆsåk) (Såkÿmu/såkæmu zidÅrÇ rãbÆ flãjba.)
fîlm flãjba
251
flãjda, . Gmn. flåjÅd/flâjd - 1. vr-sta haljine na kop~anje koje su obi~avale nositi starije ene (K¤pï nôni kakëvu {kûr¤ flãjdu v RÆkï.); 2. kuta, radni haljetak, za{titna halja (Ob¤cï flãjdu da se ne oblåtÆ{.)
flãjdica, ‘. - mala flajda (Mi smo va õsnovnÿj {kôli nosïli flãjdi-ce.)
flãjdina, ‘. - velika, ru‘na ili stara flajda (VåvÆk si va tôj stârÿj flãjdini, kod da nümÅ{ drÇgÆh pêt!)
flçgma, pridj. nepromj. - hladno-krvan, ravnodu{an (Onâ j flçg-ma. Nî njû bîlo ni strâh ni srân.)
flçgma, pril. - hladnokrvno, rav-nodu{no (FlçgmÅ j tô storïla.)
flç~ina/flçkina, `. - velika mrlja (isto: må}ina) (Oståla mÆ j vçlÅ flç~ina/flçkina na bragç{ah.)
flçka, `. - mrlja (isto: må}a) (Stõl-njÅk sÅn polêla z vÆnôn, pa mÆ j oståla flçka.)
flçkica, `. - mala mrlja (isto: må-}ica) (Ne presu~œj se zårÅd tê flçkicæ a{ se ni ne vïdÆ.)
flçtÅn (flçtna, flçtno), neodr. pridj. (komp. fletnïjÆ) - spretan (Da nî onakë flçtÅn, bi bîl nëgu prekïn¤l.)
flizärka, `. Gmn. flizçrÅk - frizer-ka (H}är njÿj Ç~Æ za flizärku.)
flizûra, `. - frizura ([lâ j na flizû-ru.)
flizûrica, `. - lijepa i jednostavna frizura (Ba{ tÆ j lÆpå flizûrica!)
fôj, m. Gjd. foja - zastarj. list pa-pira (Dãj mi fôj a{ }u mu pÆsmë napÆsåt.)
fôra, `. - partija igre (Dâj, }emo jednÇ fôru zaigråt!)
fõrca, `. Gmn. forÅc/fôrc - tje-lesna snaga, kondicija (Trîba fõrcæ za dï} sêno na pëd.) � za sûn fõrc¤n - svom snagom (Potçzali smo za sûn forc¤n i nÆsmë moglï oskûst rïpu.)
fÿrcåt /se/, gl. nesvr{. (fÿrcâ{ /se/, fÿrcâj¤ /se/) - upinjati /se/, siliti /se/ (Ne fÿrcãj se a{ }e ~â pÇ~it va tebï!)
fÿrcîrat /se/, gl. nesvr{. (fÿrcîrÅ{ /se/, fÿrcîraj¤ /se/) - upinjati /se/, siliti /se/ u~estalo (Ne fÿr-cîrÅj se a{ }e ~â pÇ~it va tebï!)
forînt, m. Gjd. forünta - ma|arski novac (NïkÆ Fåbi} s Potkïlafca sæ j {kumçtÆl za forünt da }e se poc¤råt.)
fõrma, `. Gmn. forÅm/fôrm - oblik (Pos¤dï mi fõrme za dç-lat kolÅ~ï!)
fråj, pridj. nepromj. - slobodan, bez obveza (Njegå zovï, õn je fråj!)
frâj, m. Gjd. fråja - ljubavni sasta-nak (^å si bîl na fråju?)
flãjda frâj
252
fråjÅr, m. - odabranik, vjerenik (Sî na{lå fråjÅra?)
fråjarica, . - odabranica, vjerenica (Luzârija m¤ j bÆlå fråjarica.)
fråjari~Æn (fråjari~ina, fråjari~ino), pridj. - vjereni~in, odabrani~in (AtresîrÅj pÆsmë na fråjari~inu sestrÇ pa måteri nä}e bït sumjïvo.)
frajåt se, gl. nesvr{. (frajâ{ se, fra-jâj¤ se) - ljubovati (Må{ke se frajâj¤ va drÇgÿn misæcÇ.)
frãjla, . Gmn. fråjÅl/frâjl - gospo-|ica (isto: gospod’ica) (Po frãjlah su rô`ice »lîpæ frãjle« dobïle ïme.)
frãjlica, `. - gospo|ica, od milja ili vrlo mlada (isto: gospod’ica) (Kakëva frãjlica! VåvÆk uräjena.)
frakacåt, gl. nesvr{. (frakacâ{, frakacâj¤) - nabacivati `buku na ku}nu fasadu (Ivãn }e mÆ-{åt, a Rëk }e frakacåt.)
frakacîn, m. - plosnata alatka za poravnavanje `buke po zido-vima (Kad fïnÆ{ frakacåt, operï frakacîn!)
frÅnbob, m. - malinov sok, mali-novac (isto: hümbær/hümpær) (Pobïrali smo kÇpine pa }emo storït frÅnbëb.)
Frãncija, `. - Francuska (isto: FrãncuskÅ) (DçlÅl je va Frãn-ciji.)
FrãncuskÅ, poimen. pridj. (isto: Frãncija) (DçlÅl je va Frãncu-skÿj.)
frãnc¤skÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - francuski (Nïkad se nî navådÆl povædåt po frãnc¤skÆ.)
FrÅncûz, m. - Francuz (Mû‘ njÿj je FrÅncûz.)
FrÅncuzïca, `. - Francuskinja (Po lçtu dõjd¤ FrÅncuzïce.)
frÅncuzjîv (frÅncuzjïva, frÅncu-zjïvo), neodr. pridj. - zara`en spolnom bole{}u, triperom (^å se ~ç{e{ kod da si frÅncuzjîv?)
frÅncuzjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - zara`eni spolnom bole{}u, tri-perom (D›‘ se dåje od onôga/onêga frÅncuzjîvÿga/frÅncuzjî-væga!)
frãn‘e, . mn. Gmn. frân‘ - 1. re-se, kite od tkanine (Jå ïmÅn lîpu kõltru na frãn`e.); 2. kosa podrezana do obrva, da pokri-va ~elo (Dãj }u ti frãn`e ostrï} a{ ti redû vlâsi v ô~i.)
frãn‘ice, `. mn. - kratko podre-zana kosa iznad obrva (Tê frãn`ice ti ne stojê dobrë!)
frãn‘ine, `. mn. - duga~ka kosa koja pada na ~elo (OstrÆ‘ï tê frãn`ine a{ }e{ oslÆpçt!)
frås, m. - vrlo bolan gr~ u utrobi s gubitkom svijesti (u dojen~a-di) (Vås je poplÅvêl a{ gÅ j frås }apâl.)
fråjÅr frås
253
frâtÅr, m. Gjd. frâtra - fratar (Pû nås nî bîlo frâtrÆh.)
frãtri}, m. - vrtna ukrasna biljka; Tagetes patula (Pëdjesæn je lîpo vïdet frãtri}i va v›tu.)
f›cat, gl. nesvr{. (3. l. jd. f›cÅ, f›caj¤) - odlijetati unaokolo raspr{uju}i se (odnosi se na iskre) (Na ognjÇ ïskre f›caj¤.)
frbõjtÅr, m. - zastarj. nadzornik imanja na dvoru (FrbõjtÅr je bîl va ka{tçlini va GrÅdÇ.)
fregåt, gl. nesvr{. (fregâ{, fregâj¤) - ribati ~etkom (isto: rîbat, ‘¤lït) (^å dçlÅ{? - Fregân a{ si mi së tlë zablåtÆl.)
frezåt, gl. nesvr{. (frezâ{, frezâj¤) - ravnati izoranu njivu (SH) (Zapõlnæ }emo frezåt.)
f›fja, `. - neozbiljna osoba, {e-prtlja (Ala, f›fjo, ne drezge}ï!)
f›fjast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. frfjastïjÆ) - neozbiljan, {eprtljav (Nî trîba s f›fjastÆn ~ovïkÿn imçt dçla.)
f›fjastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. frfjastîjÆ) - neozbiljni, {eprtljavi (F›fjastÿmu/f›fjastæmu smo se nasmælï.)
frfjåt, gl. nesvr{. (f›fje{, f›fj¤) - 1. lagati, izvrtati rije~i (^å tô f›fje{? Nîs jå tô takë ni mïslela ni reklå.); 2. bljezgariti (Ala ne frfjï! ^å tî re~ç{ ne bï ni pås z
måslÿn pojîl.); 3. nerazgovjet-no govoriti (Ne frfjï, leh lîpo recï tô ~å mïslÆ{.); 4. ~initi {to povr{no, netemeljito (Storï mi tô, ali sâmo ako nä}e{ frfjåt.)
frïgat, gl. nesvr{. (frïgÅ{, frïgaj¤) - pr`iti u dubokoj masno}i (Jül bi da m¤ j leh mêso våvÆk frï-gat.)
frïs, m. - starinska podsuknja (Za-{ïla sÅn ti frïs pa }u ti vÿjkakë i onô ~å grê ozgorå.)
frï{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. fri{kîjÆ) - svje`i (Næ}Ç stârÆ, dãj mi frï{kÿga/frï{kæga krÇha.)
frï{ko, pril. - svje`e, prohladno (Danås je våni frï{ko pa }emo snÆtït.)
frïta/frïtula, `. Gmn. frît/frït¤l - u{tipak, pr`eno slatko tijesto (^ïstÅ srædâ j pa môrÅn za ëbi~Åj målo frît/frït¤l storït.)
fritåja, `. - omlet, plitko i {iroko pr`ena jaja (Za ve~çru }emo fritåju z {pårogami.)
frïtica/frïtulica, . - manji u{tipak, pr`eno slatko tijesto manjega oblika ili osobito ukusno (Onå våvÆk pe~ç mï}i{ne frïtice/frï-tulice, a jå vôlÆn målo vç}e.); (Frïtice/frïtulice su ti za p›sti polÆzåt.)
frïtina/frïtulina, `. - izrazito velik u{tipak, pr`eno slatko tijesto velika oblika ili tvrdo i neu-
frâtÅr frïtina
254
kusno (Na kråju, kad se {tufân, pe~ên vçlæ frïtine/frïtuline da p›vo fïnÆn.); (Hïti tê frïtine/frï-tuline }a! Tô tÆ j t›do i nî za jïst.)
frï‘ak (fri{kå, frï{ko), neodr. pridj. (komp. fri{kïjÆ/frï‘Æ) - svje` (Z butîge mi donesï frï`ak krÇh.); (^å se mÇ~Æ{ z ÿtîn ba{këtin¤n/ba{kotïn¤n? Pojîj råje fçtu fri-{kå krÇha.)
frkalås/frkalôz, m. - {iparac (Frka-lås/frkalôz je de{kï} od ka-këvih desætåk lêt.)
frkalåsica, . - {iparica (FrkalåsicÅ j divõj~ica od kakëvÆh desætåk lêt.)
f›ki}i, m. mn. - vrsta sitne tjesteni-ne dobivena kidanjem od ko-mada tijesta (F›ki}i ti se dçlaj¤ sçjedno kod i makar¤nï leh se s p›sti pomï}i{no, na sïtno otküdÅ od têsta.)
frknÇt (3. l. jd. f›knä, f›kn¤), gl. svr{. - brzo pro}i, odletjeti, proletjeti (naj~e{}e se odnosi na vrijeme) (SvêtÅ Kåta f›kne vân do Bo`ï}a mïsæc dân.)
frkÇja, `. - vrsta p{eni~ne ka{ice zakuhane u juhi ili u mlijeku (SkÇhÅj mi målo frkûj za ve-~çru!)
frnjokula, `. - blagi udarac po glavi (]å}o, StïpÅn mÆ j dâl frnjëkulu.)
frûl (-a, -o), neodr. pridj. (komp. frulïjÆ) - dotrajao, tro{an, gnjio,
truo (odnosi se na prirodne materijale poput drveta ili tka-nine) (Tâ këmÅd cerâdæ tÆ j frûl. Hïti ga }å!)
frûlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. frulîjÆ) - dotrajali, tro{ni, gnjili, truli (odnosi se na prirodne materijale poput drveta ili tka-nine) (Hïti tâ frûlÆ këmÅd cerâ-dæ }å!)
frûlica, ‘. - svirala (Od ÿnpût da m¤ j tâ frûlica jo{ lïpje soplå.)
fru{tânj, m. Gjd. fru{tånja - vrsta meke deblje tkanine s uzor-kom, slu`i za izradu haljina ili debljih ko{ulja; parhet (isto: hru{tânj) (Za po zÆmï tÆ j nãj-bojç za{ït håju od fru{tånja.)
frÇt, m. - vo}e (isto: vo}Æ, ‘îr) (P›vÿ nî bîlo tulïko frÇta.); (Bîlÿ j fânj frÇta na onõstÿj mî}erÿj jåbuki.)
fÇ}, pril. - u kvar, u propast (Kad sæ j dÆtç stÇbi~alo, pa stÇbi~alo ne bï porïvalo va kÇ}icu, bi se reklë dÅ j storïlo fÇ}.)
fûdra, m. - 1. podstava na odje}i (Fûdra mi sæ j raspÅråla.); 2. pripravni, donji sloj krova na koji se pola`e crijep (Pod `lÆpcï grê fûdra.)
fudråt, gl. nesvr{. (fudrâ{, fudrâj¤) - pri{ivati podstavu na odje}u (JÇ{to ti fudrân bærhân i jÇtra }u ga fïnit.)
frï‘ak fudråt
255
fudrîn, m. - prezervativ (isto, zn. 2.: gÇmica) (Fudrîni kœpÆn v RÆkï a{ bi me srân da me kî vïdÆ.)
f¤jït, gl. svr{. (f¤jî{, f¤jê) - proma-{iti, pogrije{iti u dje~joj igri (F¤jül si, såd sÅn jå na rædÇ.)
fœjkat, gl. nesvr{. (fœjkÅ{, fœjkaj¤) - zvi`dati, fi}ukati (isto: fÆkåt) (On je vçsæl ~ovïk, våvÆk fœjkÅ dok rê po cçsti.)
fûlat, gl. svr{. (fûlÅ{, fûlaj¤) - po-grije{iti (isto: fÇjat/fÇjit) (Täl sÅn ga z bâl¤n pogodït pa sÅn fûlÅl.)
fumâda, `. - 1. napad tjelesne vru}ine popra}en znojenjem (Ve} dvê lçta me }apûj¤ fumâ-de, a nãjve} po no}ï.) 2. pren. napad zlovolje (^å se drä~Æ{, ~å tæ j sëpeta fumâda }apåla?)
fumåt, gl. nesvr{. (fumâ{, fumâj¤) - pu{iti (isto: pÇ{it) (Ma ~å i tî fumâ{?)
f¤ndå}e, `. mn. - talog crne kave (ZïlÆj f¤ndå}e va v›t!)
f¤ndå}ine, `. mn. - velik, debeo talog crne kave (Næ}Ç ti jå tïh f¤ndå}Æn! ZïlÆj tô i dãj mi kafç.)
f¤ndamênt/f¤ndamçnat, m. Gjd. f¤ndamänta - temelj, osnova
(Skopåli smo f¤ndamênt/f¤nda-mçnat za kÇ}u.)
furç{t (furç{ta, furç{to), neodr. pridj. - stran, koji je odnekud do{ao (Onâ j furç{ta, ali sæ j o`enïla za Grëbni~ana.)
furç{tÆ (-Å, -ÿ) - strani, upravo onaj koji je odnekud do{ao (Od sïh mladï}Æh z selå, onå sæ j za furç{tÿga/furç{tæga o‘enïla!)
fûrija, . - osoba koja {to mahnito ~ini (AM) (Doletäl je kÇ}u kod fûrija.)
fœrma, `. - limena posuda za pe-~enje u pe}nici (isto: ka{trôla) (Na~inê se dvê {trÇcice kê se klÅdû va fœrmu namå‘enu z ÇjÆn.)
fœrmÅn, m. Gjd. fœrmana - vozar, prijevoznik, vodi~ konja; za-poslen na izvla~enju drva iz {ume (Fœrmani su s konjï v¤klï drvå {Çmæ.)
f¤rnâ‘a, . - ciglana (AM) (Va f¤r-nâ`i su peklï ‘lÆpcï i opÇke.)
fûtrat /se/, gl. nesvr{. (fûtrÅ{ /se/, fûtraj¤ /se/) - obilno i dobro jesti, pren. potko`avati se, toviti (Nü mu zlå poznåt, dobrë ga `enå fûtrÅ.)
fudrîn fûtrat /se/
256
Ggåbrla, `. Gmn. gåbÈl/gåbrl - ve-
lika ukosnica za pri~vr{}ivanje pletenice (Za zaplçst ~Çda vlasîh rãbÆ ~Çda gåbÈl.)
gåc, m. - ukrasna biljka, Acacia (isto: kåc, agåc) (Gåc tÆ j pre-dobrë drvë da od njegå stërÆ{ kÿlcï.)
gå}e, . mn. - hla~e (isto: bragç{e) (Ma ôn ti nüma ni gâ} na rïti.)
gå}ice, `. mn. - 1. male ili kratke hla~e (Såd su modärne nïkako-ve gå}ice da tÆ j pôl rïti våni.); 2. plitke ga}ice, ensko i dje~-je donje rublje (PustïlÅ j pläne pa }u njÿj k¤pït gå}ice.) (isto: bragç{ice)
gå}ine, `. mn. - 1. duge, te{ke ili pohabane hla~e (Do{ãl je va nïkakovih gå}inah i h¤dôj stomånji.); 2. duboke ga}ice (Sç mojç prijatelïce nëse gå}i-ce sâmo sÅn jå va gå}inah.); 3. uprljane ga}ice (Hïti tê gå-}ine za opråt.) (isto: bragç{i-ne)
gåd, m. - zmija neotrovnica (Gåd je vçlÅ kå{ka, ali ne bï ujîl.)
gådina, `. - 1. duga~ka i debela zmija neotrovnica (Kakôv gå-dina! DÇg je mçtÅr i pôl.);
2. zmija neotrovnica, s ga|e-njem i strahom (Gådinu sÅn vïdela va potëku. - ^›nÿga/~›-næga ili zelênÿga/zelênæga?)
gågrica, `. - sitni kukac kornja{ u plodovima, i`ak (isto: rogÇ{a) (Gågrice su onâ mî}era blâ-gaca kâ zjüdaj¤ fa‘ôl.)
gågri~ina, ‘. - velika gagrica, s odvratno{}u (Hïti ta fa`ôl, pœn je gågri~Æn!)
gãjba, . Gmn. gâjb - krletka (Ne-bëg gÅrdçlac kad je va gãjbi.)
gãjbica, . - manja krletka (Månje-ga tï}a klådi va gãjbicu.)
gãjbina, . - velika krletka (Vçloga/vçlega tï}a klådi va gãjbinu.)
galamân, m. - posuda za umiva-nje, lavor (vidi: lagamân) (ZïlÆj tû vëdu z galamâna!)
galamanï}, m. - mali lavor (Tâ ga-lamanï} tÆ j jÇ{to za rûke opråt.)
galamanïna, `. - veliki lavor (Zâ~ si k¤pîl tâ galamanïnu? å }e{ kûpat va njîn?)
gÅmbçta [gÅÜbçta], `. - kretnja podmetavanja noge komu da bi se spotaknuo ili pao (Pãl je a{ sÅn mu gÅmbçtu pëdlo`Æl.)
gamçla, `. - zemljana posuda srednje veli~ine s bo~nom ru-
gåbrla gamçla
257
~kom (Påla mÆ j gamçla nå tlë i okrhnÇla se.)
ganÇt /se/, gl. nesvr{. (gåne{ /se/, gån¤ /se/) - pokrenuti /se/ (isto: movit /se/) (Bolê me nëge, ne mëræn jih ni ganÇt.)
garâ‘a, . - gara`a (LâstavicÅ j sto-rïla njÅzlë pu nås va garâ`i.)
gÅrdçlac, m. Gjd. gÅrdälca - ptica pjevica: ~e{ljugar (Nebëg gÅr-dçlac kad je va gãjbi.)
garÇfÿl, m. Gjd. garÇfola - ukras-na vrtna biljka: klin~ac, karan-fil, Dianthos (isto: varÇhÿl/va-rÇfÿl/varïf¤l) (Nãjlïpjæ mi ga-rÇfÿl di{î.)
garÇfoli}, m. - lijep i sitan klin~ac, karanfil, Dianthos (NabrÅlå sÅn lÆpïh garÇfoli}Æh za va ci-mîtær.)
gâs, m. - plin (Vïdi dÅ l gâs pœ{}Å z bëcæ!) � bït pod gÅsÿn - biti pripit (Kåd je do{âl, ve} je bîl pëd gÅsÿn.)
gÅsït, gl. nesvr{. (gãsÆ{, gãsæ) - ga-siti (Po sç në}i su gÅsïli kad bi gorçlo va plåninah.)
gãvli}/gõvli}/gõli}, m. - sitan krumpir (NãjslåjÆ j gãvli}/gõv-li}/gõli} med strgëtinami.)
gåzit, gl. nesvr{. (gåzÆ{, gåzæ) - 1. gaziti (Dok smo bîli mï}i{ni, nÆsmë smçli gåzit po trÅvï, a danås je nî kî kosït.); 2. prije}i
rijeku ili kakvu drugu vodu (Måmo, dâ mëræn pô} gåzit?)
gdô, zamj. - tko (Nî gdô jïst!)generâl, m. Gjd. generÅlå - gene-
ral (Bül je nïkakÿv generâl va prô{lÿj võjski.)
gçte, `. mn. - duge dje~je ili `en-ske ~arape s ga}icama (Ob¤cï njÿj gçte, vî{ dÅ j zÆmå!)
gçtice, `. mn. - duge dje~je ~a-rape s ga}icama (Sç gçtice su jÿj med nogåmi {ûpe.)
gçtine, `. mn. - duge dje~je ili `enske ~arape s ga}icama, ka-da se iz kojega razloga nevolj-ko obla~e (Næ}Ç tê g›dæ gçtine obû}!)
gÆbåt se, gl. nesvr{. (gübÅ{ se/gübje{ se, gübaj¤ se/gübj¤ se) - kretati se, micati se, gibati se (Sêde{ va vlâk i pomålo se gü-bÅ{/gübje{. Tr ti nî prç{a!)
gimnâzija, `. - gimnazija (FïnilÅ j gimnâziju.)
güngÅv (güngava, güngavo), neodr. pridj. (komp. gÆngavïjÆ) - be-zvoljan, bez teka, bole`ljiv, slab (VåvÆk je bîl güngÅv za jïst.)
güngavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gÆngavîjÆ) - bezvoljni, bez teka, bole`ljivi, slabi (Onômu güngavÿmu tî dâj jïst!)
gïps, m. - 1. gips (Cjêvi od strÇjæ se za zîd z gïpsÿn }apâj¤.);
ganÇt /se/ gïps
258
2. gipsana obloga za imobi-lizaciju ozlije|enoga dijela ti-jela (isto: ‘çs) (Prekïn¤l je rûku pa m¤ j va gïpsu.)
gïpsat, gl. nesvr{. (gïpsÅ{, gïpsaj¤) - gipsom ugrubo ispunjavati rupe i o{te}enja na zidovima (P›vÿ belïla se zîdi môraj¤ gïpsat.)
gîza, `. - lijevano `eljezo (Pinjåte su bîle od gîzæ.)
gjçdat, gl. nesvr{. (gjçdÅ{, gjçdaj¤) - gledati, motriti (Kad vëzÆ{ bi-cïkÅl, môrÅ{ gjçdat prçd se!)
gÆstå/gjÆstå, `. - glista (isto: hÆstå) (Ne ubîj tû gÆstÇ/gjÆstÇ a{ je pë njïh zemjå rahlïjÅ.)
gÆstïca/gjÆstïca, ‘. - mala glista, crijevni nametnik (FÅlå Bogu, danåska vï{æ nî onîh gÆstîc kod p›vÿ.)
gÆstïna/gjÆstïna, `. - velika glista (Va v›tu su dvê gÆstïne, ali mi se tô gnjœsÆ.)
glâd, m. - glad (Umrît }u ëd glÅ-da, dãj mi ~â za jïst.)
glådak (glatkå, glåtko), neodr. pridj. (komp. glåjÆ/glatkïjÆ) - gladak (Ovâ rëbÅ j glatkå, a ovâ j jo{ glåjÅ.)
glådit, gl. nesvr{. (glådÆ{, glådæ) - gladiti (Glådi me po hrtÇ!)
gladovåt, gl. nesvr{. (gladûje{, gladûj¤) - gladovati (P›vÿ sæ j fânj gladovålo.)
glâs, m. Ljd. glÅsÇ - glas (Poznåla sÅn ga po glÅsÇ.)
glâsÅn (glÅsnå, glâsno), neodr. pridj. (komp. glasnïjÆ) - glasan (Ovâ j maletïna segajÇtra jâko glÅsnå.)
glåsÅnjÆ, s. - glasovanje na izbo-rima (Sî bîl na glåsÅnj¤?)
glåsat, gl. nesvr{. (glåsÅ{, glåsaj¤) - glasovati (P›vÿ sæ j u`ålo rç} glåsovat, a danås je ~ç{}æ glå-sat.)
glasï}, m. - 1. slab, tih glas (Ni glasï}a nî bîlo ~Çt od njê. Slå-bÿ j.); 2. lijep, zvonak glas (Onå ïmÅ lîp glasï}.)
glasïna, `. - sna‘an, dubok glas (ImÅ glasïnu da se sç sträsÅ dok povädÅ.)
glâsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. glasnîjÆ) - glasni (On glâsnÆ ne mëre m¤~åt ni na sprÿgëdu.)
glâsno, pril. - glasno (Ne brœndÅj, povîj glâsno ~å mïslÆ{!)
glåsovat, gl. nesvr{. (glåsuje{, glåsuj¤) - glasovati (P›vÿ sæ j u`ålo rç} glåsovat, a danås je ~ç{}æ glåsat.)
glåtkÆ (-Å, -ÿ), neodr. pridj. (komp. glatkïjÆ) - glatki (Dodãj mi glåtk¤ dåsku, a ne tû hråpa-v¤.)
glÅvå, `. - glava (Bolü me glÅvå.) � prîko glÅvê - previ{e, do
gïpsat glÅvå
259
granice izdr`ljivosti (I tebç i njê mÆ j prîko glÅvê.) � dô} vå glÅvu - opametiti se, osvijestiti se (Do{lë m¤ j z guzïce vå glÅvu.); (Kad sÅn ~Çla ~â j po-srædi, tçlo mÆ j do} vå glÅvu!) � glÅvå/glavïna kod bå~va - 1. velika glava (I mâlÆ jÿj ïmÅ glâvu kod bå~vu.); 2. mamur-luk (Sïnÿ} sån se nåpÆl i såd mÆ j glÅvå kod bå~va.) � od glÅvê do pætê - potpuno, po-svema (Zmo~ül sæ j od glÅvê do pætê.) � zbït z glÅvê komÇ/kemÇ ~â - razuvjeriti koga, zabraniti kome {to (Zbït }u jå tô tebï z glÅvê!) � glâvu razbÆ-jåt - dugotrajno, uzaludno mi-sliti o ~emu (Kåko ti se onô kunjâda zovç? Ve} Çru vrïme-na glâvu razbüjÅn.) � ne grê komÇ/kemÇ vå glÅvu - odnosi se na osobu koja ne shva}a, koja {to ne ‘eli ili ne mo‘e ra-zumjeti (^Çla sÅn te, ali mi ne grê vå glÅvu da takë mïslÆ{.) � ne mo} kogå/kegå ulovït ni za glâvu ni za rêp - ne mo}i pro-niknuti u ~iji sustav razmi{lja-nja ili djelovanja (PovädÅ nî~, a ne mëre{ ga ulovït ni za glâ-vu ni za rêp.) � zg¤bït glâvu - 1. izgubiti nadzor (Na kråj¤ j zg¤bîl glâvu i sïh je potïrÅl }å.); 2. zaljubiti se (Zg¤bïlÅ j glâvu za njîn, a õn ju nî otêl ni
pogjçdat.) � zïv¤} ‘îvu glâvu - jedva pre‘ivjeti (KëmÅ} smo zïv¤kli ‘îvu glâvu.)
glavåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. glavatïjÆ) - glavat, koji ima veliku glavu (OstrÆ`ï se, takë zgjädÅ{ jâko glavåt!)
glavâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. glavatîjÆ) - glavati, koji ima ve-liku glavu (Ne znâ{ kî j lïpjÆ, trbuhâtÆ ili glavâtÆ.)
glavïca, ‘. - mala glava (Onï po famîliji ïmaj¤ drëbne glavïce.)
glavïna, ‘. - 1. velika glava (Gla-våt ~ovïk ïmÅ vçl¤ glavïnu.); 2. glava u lo{em osje}anju (Nî~ mi dudnjî va glavïni.)
glãvnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. glavnîjÆ) - glavni (Ne mëre{ våvÆk tî bït glãvnÆ.)
glÅvnjïca, `. - goru}a grana (isto: lagnjïca) (Va sÅlÇ nÅn je uletç-la jednå vçlÅ gorœ}Å glÅvnjïca.)
glçtovat, gl. nesvr{. (glçtuje{, glç-tuj¤) - zaravnavati o{te}ene i neravne povr{ine na zidovima i stropu prije li~enja (isto: dlç-tovat) (SV) (Glçtuje cêlo za-põlnæ i jo{ nî ni pôl fïnÆl.)
globa, `. - globa, kazna za prekr-{aj (Znâ{ da sÅn glëbu plÅtïla kad s¤ nÅn ëfce popÅslç njïho-vo?)
globit, gl. nesvr{. (globÆ{, globæ) - globiti, ka`njavati za prekr{aj
glÅvå globit
260
(isto: m¤ntåt) (Glëbilo mæ j a{ sÅn preb›zo vozîl.)
glôbu{, m. - veliki kamen (isto: klôbu{) (Ako mëre{, dïgni tâ glôbu{!)
glôbu{ina, ‘. - izrazito velik kamen (Påzi da ti tâ glôbu{ina ne pÅ-dç nå nogu!)
glôda, `. - zagorjelina od palente na posudi (Dobrô j va pinjåtu lêt mlÆkå, pa õnp¤t glôdu po-glodåt i pojïst.)
glodåt/glojåt, gl. nesvr{. (gloje{, gloj¤) - strugati, glodati (Ne glojï po padçli a{ }e{ mi ju sÇ de{våt.)
glôdina, `. - pogrdan izraz za osobu koja se lo{e hrani (Vïdi ju, glôda/glôdina, kadagëd bi moglå ~â skÇhat za pojïst.)
glog, m. Gjd. glogå - glog (Glëg ïmÅ nïkakove bôbice.)
glôrija, `. - dika, slava, ~ast (Onâ j bÆlå nãjmlåjæ dÆtç va famîliji pa su ju dr`åli kod za glôriju.)
glûh (gl¤hå, glûho), neodr. pridj. (komp. gluhïjÆ/glÇ{Æ) - gluh, koji slabo ~uje (Måt njÿj je gl¤hå.)
glûhÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gluhîjÆ/glÇ{Æ) - gluhi (Onâ glû-hÅ j njejâ h}êr.)
glÇmac, m. Gjd. glœmca - 1. glu-mac (Da bi {âl za glœmca. Bôg
nas o~œvÅj ~å mu se tô vïdÆ?); 2. pren. hinitelj (Nî njemÇ sïla pô} va {kôlu za glœmca, tr je glÇmac i be‘ njê.)
glÇmica, . - 1. glumica (PredstÅv-jålÅ j na prüredbi vå {kÿli i sad se dr‘î dÅ j glÇmica.); 2. pren. hiniteljica (Nï{ tî njôj ne vçr¤j, onâ j prâvÅ glÇmica.)
gl¤{çt, gl. nesvr{. (glœ{Æ{/glu{îje{, glœ{æ/glu{îj¤) - glu{jeti (Nî odjedãnp¤t ogl¤{êl, pë~æl je gl¤{çt s kakëvih pêt lêt.)
gnåt, gl. nesvr{. (gonÆ{, gonæ) - goniti, tjerati (^å gënÆ{ ëfce va {tålu?)
gnjÅvït /se/, gl. nesvr{. (gnjãvÆ{ /se/, gnjãvæ /se/) - gnjaviti /se/, mu~iti /se/ (Zâ~ se gnjãvÆ{ z ÿtîn blâgÿn? Prodãj ga, i sï bçz brÆgæ.)
gnjæ~ït, gl. nesvr{. (gnjä~Æ{, gnjä-~æ) - gnje~iti (^å tô gnjä~Æ{ v r¤kï?)
gnjçst /se/, gl. nesvr{. (gnjetç{ /se/, gnjetû /se/) - utrpavati /se/, gurati /se/ kamo ili u {to (Onå se såkamo gnjetç.)
gnjïda, `. - jaja{ce u{i (Nå{a h}är je imçla pÇnu glâvu gnjîd, a nijednogå/nijednegå {æncå.)
gnjîl (gnjÆlå, gnjîlo), neodr. pridj. (komp. gnjilïjÆ) - truo, gnjio (isto: trûl) (Kÿmpür nÅn je ve} vås gnjîl.); (^å nësÆ{ va krÆlÇ? - Jåbu~inu gnjÆlÇ!)
glôbu{ gnjîl
261
gnjÆlçt, gl. nesvr{. (gnjülÆ{/ gnjilîje{, gnjülæ/gnjilîj¤) - gnjiliti, trunuti (Vïdi kakë nÅn kÿmpîr gnjülÆ/gnjilîje!)
gnjîlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gnjilîjÆ) - truli, gnjili (isto: trûlÆ) (TrîbÅmo probråt gnjîlÆ kÿm-pîr.)
gnjocat, gl. nesvr{. (gnjocÅn, gnjo-caj¤) - ritmi~kim pritiscima gnje~iti (S palentÅrôn sæ j gnjë-cÅl kÿmpîr va pinjåti.)
gnjôj/gnôj, m. Gjd. gnjojå/gnojå - gnoj (Dopejãl mÆ j dvâ vëza gnjojå/gnojå vå Poje.)
gnjojït/gnojït, gl. nesvr{. (gnjojî{/gnojî{, gnjojê/gnojê) - gnojiti (Såko lçto trîbÅ gnjojït/gnojït ako }e ~ovïk ~â imçt.)
gnjojït se/gnojït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. gnjojî se/gnojî se, gnjojê se/gnojê se) - gnojiti se, infi-cirati se, upaliti se (odnosi se na ranu) (MôrÅt }u pô} duhtô-ru a{ mi se gnjojî/gnojî råna na nogï.)
gnjÿjnïca/gnÿjnïca, `. - gnojnica, teku}i dio gnoja (Gnjÿjnïca/gnÿjnïcÅ j teklå va jednÇ {kÇju na dnÇ {tålæ i vozïla sæ j na gomïlu kad bi se {kÇja napÇ-nila.)
gnjÿjnï~ina/gnÿjnï~ina, `. - gnoj-nica, teku}i dio gnoja, kao ne-{to neugodno (Vås smrdî{ po
gnjÿjnï~ini/gnÿjnï~ini! Hõj se opråt!)
gnjûs, m. - smrad, ne~ist (O~ïsti tâ gnjûs pred kÇ}¤n!)
gnjûsÅn (gnj¤snå, gnjûsno), neodr. pridj. (komp. gnjusnïjÆ) - odvra-tan, smradan, ne~ist (Jâkÿ j gnjûsÅn, nïkad se ne perç.)
gnj¤sït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. gnjœ-sÆ se, gnjœsæ se) - gaditi se (Gnjœ-sÆ mi se pu njê kafç pït a{ jÿj je sç pÇno dlâk od må~inæ.)
gnjûsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gnjusnîjÆ) - odvratni, smradni, ne~isti (Ne pohãjÅj va tôj gnjûsnÿj stomånji!)
gôba, . - grba (On ni nî takë stâr, a ve} ïmÅ gôbu.)
gôbast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. gobastïjÆ) - grbav, iskrivljen (Sâ j gôbasta, ma nî ni ~Çdo kulïkÿ j mlÆkå zneslå.); (NÆsû mi lîpi kolÅ~ï, nïkakovi su gôbasti.)
gôbastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gobastîjÆ) - grbavi, iskrivljeni (Vïdele smo onôga/onêga gô-bastÿga/gôbastæga va butîgi.); (Dãj mi gôbast¤ kÇharicu, mëræn i { njûn mÆ{åt.)
gôbit se, gl. nesvr{. (gôbÆ{ se, gô-bæ se) - 1. grbiti se (^å se gôbÆ{ pod otîn brïmenÿn?); 2. kriviti se (Tô ti se takë gôbÆ! Maknï tâ kåmi~inu ako }ç{ da ti ostâne rÅvnë.); 3. pren. spolno op}iti
gnjÆlçt gôbit se
262
(isto: jebåt se) (Povädaj¤ jûdi da su jih vïdeli kåko se gôbæ va åutu.)
gôd, m. - blagdan (Na crikvçnÆ gôd, Mihëju, sæ j {lë k må{i i na samânj.)
god, ~est. - god (Nî p›vÿ bîlo tïh bÿmbônÆh. Kî gëd bi spçkÅl {trûdæl, i tô j tô.)
godï{}Æ, s. - godina (Pred pâr gë-dÆ{} smo bîli pu vås.)
godït, gl. nesvr{. (3. l. jd. godî) - goditi, prijati (Ri~ïnÅ j teplå, ba{ godî.)
gojït, gl. nesvr{. (gojî{, gojê) - odgajati (Nebëga, bez mû`Å j, a gojî dvëju dïcu.)
gojït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. gojî se) - zarastati, zacjeljivati, i}i nabolje (odnosi se na ranu) (Srbî me råna, rç} bi da se go-jî.)
gôl (golå, golo), neodr. pridj. - 1. gol (Nîs ga nïkad vïdela golå.) � gôl gÿlcåt - posve gol (Stâl je nåsræd kåmaræ gôl gÿlcåt.); 2. pren. bez ikakva dodatka (Ne jîj gôl krÇh!)
golïca, `. - palenta bez krumpira (Jå }u golïcæ i mlÆkå za ve~çru.)
golïda, `. - posuda u koju se mu-ze mlijeko (^obåni su zêli golïdu i stolï}, sçli na vrãta i kakë bi kâ ofcå dohÅjåla bi j¤ pomÇzli.)
gol¤b, m. Ljd. gol¤bÇ - golub (Tåmÿ j bîlo ~Çda gël¤bÆh i våvÆk je bîlo blåtno.)
golubinjâk, m. Gjd. golubinjÅkå - golubinjak (Tô j bîl jedînÆ go-lubinjâk na Grëbni{}ini, ~å jå znân.)
gõmbat se [gõÜbat], gl. nesvr{. (gõmbÅ{ [gõÜbÅ{] se, gõmbaj¤ [gõÜbaj¤] se) - 1. ljuljati se (isto: lûlat se, pêzat se) (Dicå se vôlæ gõmbat.); 2. pren. pro-laziti kroz `ivot (AS) (Nïkako se gõmbÅmo bez plã}æ, ali nî låhko.)
gomïla, . - gnoji{te, smetli{te (Mî smo jedÅnpût na {etemânu neslï gnjôj/gnôj na gomïlu.)
gomïlica, . - mala gomila (Hïti tô leh na gomïlicu zâda kÇ}æ!)
gomïlina, . - velika gomila (Zâda kÇ}æ j vçlÅ gomïlina.)
gÿn~în, m. Gjd. gÿn~Ænå - trgovac govedima (Dçd m¤ j bîl gÿn-~în.)
gõndole, . mn. - pren. enske ci-pele s povi{enom petom (Jê ti tç{ko va tïh gõndolah hodït?)
Gorå, `. - sveti{te Majke Bo`je u Gerovu (Mî såkÿ lçto na Mâl¤ Gëspoju græmë na GorÇ.)
gorå, `. - gora, planina (Ne bîn bîl takôv da sÅn lîpo va gorï zle`ên.)
gôd gorå
263
gorak (gÿrkå, gõrko), neodr. pridj. (komp. gÿrkïjÆ/gor~Æ) - vru}, vreo (SpçkÅl sÅn zajïk a{ je ka-fç bîlo gõrko.)
goræ, pril. - gore, lo{ije, slabije (komp. od lo{e, slabo) (Govëræ jûdi da mu rê na gëræ.)
gorçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. gorî, gorê) - gorjeti (Ogãnj nÅn nï-kako ne gorî. Borëvina nî do-brå za gorçt a{ ïmÅ ~Çda smo-lê.)
gorÆ (-Å, -æ), komp. pridj. - gori (O�ba su porçdni, ali govëræ dÅ j mlåjÆ jo{ gërÆ.)
gorika, pril. - gore (StÇba tÆ j gërika pa hôj pô nju.)
gõrkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gÿrkîjÆ/gõr~Æ) - vru}i, vreli (Menï dâj gõrkÿ kafç, a õn }e m›zlÿ.)
gõrnjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - gornji (GõrnjÆ zûbi me bolê.)
gorœ}Æ (-Å, -æ), odr. pridj. - goru}i (Da }e na SûdnjÆ dân gorœ}æ kamänjÆ pådat.)
gospâ, . - prisno: gospo|a (Prijêla gospâ ‘mûj i nat›la ‘ûj!)
Gospod, m. - Gospodin Bog, sa-mo u frazi Gëspode Bë`e!
gospodâr, m. Gjd. gospodÅrå - 1. gospodar (Sl¤gå se bojî go-spodÅrå.); 2. {alj. suprug (@enâ j môrala pëslu{at gospodÅrå.)
gospodarïca, `. - 1. gospodarica (Nü jÆn bÆlå dobrå gospodarï-ca.); 2. {alj. supru`nica (Mû` je bîl gospodâr va kÇ}i a ‘enå gospodarïca.)
gospodÅrït, gl. nesvr{. (gospodã-rÆ{, gospodãræ) - upravljati ~i-me, gospodariti (Dok jå go-spodãrÆn va ovôj kÇ}i, ne më-re{ dçlat ~å tæ j vëja!)
gospodãrstvÿ, s. - gospodarstvo, imanje (isto: grûnt/grÇnat) (VïdÆ se dÅ j vrÆdân kakë mu gospodãrstvÿ grê nåprvÿ.)
gospodîn, m. Gjd. gospodïna - gospodin (Kî j imêl konjå ili mÇlu, je bîl gospodîn.)
gospod’a, . - gospo|a (Gëspod’o, kãj ste bÆlå?)
gospod’ica, ‘. - gospo|ica (isto: frãjla/frãjlica) (Tâ gëspod’icÅ j jâko fÆnå.)
Gospoja, `. - Majka Bo`ja (Grë-bni~ani/Grëmi~ani gredû na hodo~å{}Æ na GorÇ na Mâl¤ Gëspoju i Mãjki Bë‘jÿj Trså{-kÿj na DûhovskÆ pÿndïjak.); (Dë~Æn prõjde VçlÅ Gëspoja, lçto fïnÆ.) � MâlÅ Gospoja - blagdan ro|enja Bla‘ene Dje-vice Marije, 8. rujna (Na Mâl¤ Gëspoju se grê na GorÇ.) � VçlÅ Gospoja - crkveni blag-dan i svetkovina Uznesenja Bla`ene Djevice Marije (15. kolovoza) (Na Vçl¤ Gëspoju se grê na Trsåt.)
gorak Gospoja
264
gospôskÆ/gosposkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - gospodski (Va Lûke`Æh je bîlo i Gospëskÿ Selë.)
gospo{}ina, `. - zastarj. gospo{ti-na, administrativno-upravna jedinica (P›vÿ j GrëbnÆk bîl gospë{}ina.)
gôst, m. Gjd. gosta - gost (Re~ç se dÅ j nçzvÅnomu/nçzvÅnemu gëstu za vrãti mçsto.)
gotôv (gotova, gotovo), neodr. pridj. - gotov, dovr{en (Sü l ve} gotëva a{ }u pô} bez tebç.) � bït gotôv - umrijeti (Kad je du-htôr do{âl, ve} je bîl gotôv.)
gotôvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - gotovi, dovr{eni (Zät }u gotôvæ kopï-ce, a tî donesï onê ~å su za fïnit.)
govçdina, `. - gove|e meso, go-vedina (Dãj mi kilë govçdinæ za jûhu!)
gõvnace, s. - dje~ji izmet (isto: dre~ï}) (MåterÅn se ne gnjœse dü~jæ gõvnaca.)
gõvnÅr, m. - prezriv naziv za ~o-vjeka nedostojna po{tovanja (GõvnÅru jedân, hôj }å i vï{æ ne dohãjÅj.)
gÿvnarïja, . - pren. ru`no izveden posao ili ~in (Oprostï, ali tô ~å si stërÆl je gÿvnarïja.)
gõvnino, s. - veliki izmet, izmeti-na (isto: dre~ïna) (ZagåzÆl sÅn va pãsjæ gõvnino.)
gõvno, s. Gmn. govÅn - 1. izme-tina (isto, zn. 1: drçk) (Po RÆkî j po cçsti sç pÇno pâsjÆh gë-vÅn.); 2. pren. ~ovjek lo{eg morala (On je gÿvnë od ~ovï-ka.)
govÿr, m. Gjd. govora - govor (Nüs vÅn jå za dr`åt gëvori, ali vân `elîn såkÿ dobrë.)
govorãncija, `. - isprazan, dug i dosadan govor (NaslÆ{åli smo, naslÆ{åli, ali nÅn je våje bîlo dësti govorãncijæ.)
govÿr~în, m. - vje{t govornik (Tç-{ko }e se kî { njîn, õn je prâvÆ govÿr~în.)
govorït, gl. nesvr{. (govorÆ{, govo-ræ) - govoriti (Færmâj govorït! GovërÆ{ od segajÇtra!) � go-vorït nådugo i na{iroko - op{irno i iscrpno pripovijedati (On våvÆk govërÆ nådugo i na-{irokë, ali gÅ j lîpo na{lÆ{åt.)
grabanjåt /se/, gl. nesvr{. (graba-njâ{ /se/, grabanjâj¤ /se/) - po-hlepno grabiti za se (AM) (Vïdi ga målo kakë se grabanjâ za kûs paläntæ!)
grâbÅr/gråbÅr, m. Gjd. grâbra/gråbra - grab, listopadno drvo (Pod onïmi grâbri rÅstû vçlæ pe~œrbe).
grâbri}/gråbri} // grâbji}/gråbji}, m. - malo drvo graba (Posïkli su lîpi grâbri}i/gråbri}i // grâbji}i/gråbji}i.)
grâbri}gospôskÆ
265
grabrôv (grabrova, grabrovo), pridj. - grabov (GrabrëvinÅ j grabrëvo drvë.)
grabrovina, `. - grabovo drvo, grabrovina (GrabrëvinÅ j grabrëvo drvë.)
grabe‘jîv (grabe‘jïva, grabe‘jïvo), neodr. pridj. (komp. grabe‘-jivïjÆ) - grabe`ljiv (Onâ j sç po-brÅlå a{ je grabe`jïva.)
grabe‘jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. grabe‘jivîjÆ) - grabe`ljivi (Tâ grabe`jîvÆ }e ti sç pobråt.)
gråbit, gl. nesvr{. (gråbÆ{, gråbæ) - 1. grabiti (Sç gråbÆ{ zâ se, pustï i menï ~â!); 2. grabljati poko{enu travu (Gråbili smo sêno vå Poju.)
grabjåt, gl. nesvr{. (grabjâ{/grå-bje{, grabjâj¤/gråbj¤) - gra-bljati, skupljati grabljama (]å-}a dçlÅ lõvnicu, a mî grabjâ-mo/gråbjemo ëkoli.)
gråbje, `. mn. Gmn. gråbÅj - gra-blje (Nü ve} ni gråbÅj ni ko{îh.)
gråbjice, . mn. - grablje s kra}om dr{kom (BÆlâ j mï}i{na pa jÿj je stërÆl gråbjice s krå}Æn måni-gÿn.)
gråbjine, `. mn. - 1. te{ke grablje ili grablje s du`om dr{kom (NjemÇ rãbæ gråbjine kakô j velïk.); 2. grablje kao mrska alatka (Dësti mÆ j i gråbjÆn i matï~Æn.)
grâd, m. Ljd. grÅdÇ - grad (MÅrga-rçta grâd pomçtÅ.)
Grâd, m. Ljd. GrÅdÇ - top. doma}i naziv za mjesto Grobnik, po-vijesno sredi{te Grobni{}ine sa starim grobni~kim Ka{telom i najstarijom ‘upnom crkvom i plovanijom (Za Filïpju se grê Grâd.); (Kî p›vÆ pût dõjde Grâd, tâ môrÅ nãjprvÿ Båbu bÇ{n¤t.); (On je z Grâda, büvÅ va GrÅdÇ.)
grÅdït, gl. nesvr{. (grãdÆ{, grãdæ) - 1. ogra|ivati (Zâ~ grãdÆte lÆ-hÇ? - Da kakëvo blâgo ne dõj-de.); 2. graditi (Ve} mïsæc dân grãdæ tâ zîd.)
gråd’Ån, m. Gjd. gråd’ana - gra-|anin (Nî gråd’Ån ôn kî je z Grâda leh kü j z RÆkê.)
gråd’Ånka, `. - gra|anka (VåvÆki su gråd’Ånke z visokå gjçdale na mlikarïce.)
gråh, m. - gra{ak (isto: bî‘Æ) (Gråh je dëbÅr i sïrÿv za jïst, ali môrÅ bït mlâd.)
grâja, `. - divlja `ivica (Na nå{u grâj¤ j zletçlo jåto oræpcîh.)
GråjÅn, m. Gjd. Gråjana - stanov-nik mjesta Grobnika (GrÅdÇ su nas do~çkali Gråjani.)
GråjÅnka/Grãj{}ica, `. - stanov-nica mjesta Grobnika (Måt po-kõjnÅ njÿj je bÆlå GråjÅnka.)
GråjÅnkagrabrôv
266
grãjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji pripada Gradu Grobniku (Vï-dæl sÅn grãjskÿga/grãjskæga plovåna.)
grÅnå, `. Ajd. grânu - 1. grana (VçtÅr je otkïn¤l onu vçl¤ grâ-nu na jälvi.); 2. konac za veze-nje (GrÅnûn se {tïkÅ.)
granâte, `. mn. - ogrlica od ukra-snih zrnaca (Mëre{ mi k¤pït granâte za rëjændÅn.)
granatîr, m. Gjd. granatÆrå - jak i visok ~ovjek (Bül je prâvÆ gra-natîr, jâk i visëk.)
grãncivet/grãncjivet, gl. nesvr{. (3. l. jd. grãncivÆ/grãncjivÆ, grãncivæ/grãncjivæ) - postajati u`eglim (odnosi se na masno-}u) (Kobasïce nÅn grãncivæ/grãncjivæ, ~å }emo { njïmi?)
grãncjÆv (grãncjiva, grãncjivo), neodr. pridj. (komp. grÅncji-vïjÆ) - u`egao (odnosi se na masno}u) (OvüstÆ ocvürki su grãncjivi, ne jüj je!)
grãncjivÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. grÅncjivîjÆ) - u`egli (odnosi se na masno}u) (Ne jîj tî grãncjivÆ ocvürki!)
grãndula, `. - krajnik, glandula (MôrÅt }e{ pô} grãndule znêt.)
granïca, `. - granica (OnûdÅ j prohÅjåla granïca.)
grãnjÆ, s. - granje (Pësikal je orïh, ohlïstÆl ga i pustîl grãnjÆ okolo rashïtÅno.)
gråskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - gradski (Vozïla sæ j va gråskÿn bÇsu.); u frazi povædåt po gråskÆ ’go-voriti knji`evnim jezikom’
grå{ica, . - tu~a, gråd, krupa (isto: tÇ~a) (Grå{icÅ j sç {¤ndråla.)
gratåt, gl. nesvr{. (gratâ{, gratâj¤) - ribati, strugati (P›vÿ leh grê{ pituråt, trîbi gratåt stâru pitû-ru.)
g›bÅv (g›bava, g›bavo), neodr. pridj. - grbav (Tâ daskâ j g›ba-va.)
g›bavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - grbavi (KrÅnjåc rïpu sîje, `åba mu se smÆjç: »Oj, tî, ‘åbo g›bavÅ, nç bu{ rïpe hrÇstala!«)
g›~, m. - gr~ (isto: k›~) (Nîs råda da grê{ na Ri~ïnu kûpat a{ bi te mëgÅl g›~ va mrzlôj vodï }apåt.)
g›~Åv (g›~ava, g›~avo), neodr. pridj. (komp. gr~avïjÆ) - kvrgavo (To drvô j g›~avo.)
g›~avÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gr~avîjÆ) - kvrgavi (Ne zïmji tô g›~avÿ drvë.)
g‹d/g›d (gÈdå/grdå, g‹do/g›do), neodr. pridj. (komp. g‹jÆ/g›jÆ) - ru`an (Onâ j grdå, a õn jo{ g›jÆ.)
gÈdçt/grdçt, gl. nesvr{. (gÈdî{/grdî{/grdîje{, gÈdê/grdê/grdî-j¤) - ru`njeti (Kakë stårÆ{, takë i gÈdî{/grdî{/grdîje{.)
grãjskÆ gÈdçt
267
g‹dÆ/g›dÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. g‹jÆ /g›jÆ) - ru`ni (Maknï tû g‹-d¤/g›d¤ slïku zîda.)
g›do, pril. - ru`no (Hõj se presû}! G›do tæ j vïdet va tôn bærhåni-ni.)
grdobå, `. - rugoba, nakaza (Zäl je nïkakovu grdobÇ od `änskæ.)
grædå, . Ajd. grêdu - greda (Brdu-nãl je jo{ dëbÅr, a grêde su sç {ûpe.)
grên, grê{, grê, græmo, grætç/grêste, gredû, prezent gl. u zna~enju ’i}i’ - idem, ide{, ide, idemo, idete, idu (isto: rên, rê{, rê, ræmo, rætç, redû) (Grê{ s mån¤n dvÿrÇ.); (Mî græmë na GorÇ.); grên, grê{, grê, grêmo, grête, gredû, pre-zent gl. u zna~enju ’ide{ li’ i dr. na po~etku upitnih re~eni-ca (isto: rên, rê{, rê, rêmo, rête, redû) (Grê{ s mån¤n?; Grêmo skÇpa ili pësebi?; Grê-te zdôlu?)
grçst, gl. nesvr{. (grebç{, grebû) - grepsti (Grebç{ me! OstrÆ`ï nëhti!)
grçt /se/, gl. nesvr{. (grîje{ /se/, grîj¤ /se/) - grijati /se/ (Ostãl sæ j grçt pul {pãrheta.)
grêz (-a, -o), neodr. pridj. (komp. grezïjÆ) - 1. grub, neizra|en (Tô tÆ j jâko grêzo! Jo{ tô môrÅ{ bla-njåt.); 2. pren. neulju|en, sirov (Dobrâ j, alÆ j målo grêza.)
grêzÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. grezîjÆ) - 1. grubi, neizra|eni (Dãj mi tâ grêzÆ këmÅd pa }u ga pëtli dofïnit.); 2. pren. neulju|eni, sirovi (Måt m¤ j fÆnå i nä}e ju pija`åt grêzÅ nevçsta.)
grïf, m. - uobi~ajen, u~inkovit pokret (isto: mot) (Tâ grïf môrÅ{ znåt ako }e{ tô storït kod spådÅ.)
grïfik, m. - o{tro p{eni~no bra{no (AS) (Va njëki se klÅdç i grïfi-ka.)
grîh, m. Gjd. grÆhå - grijeh (Ne dçlÅj grÆhå! BlûdnÆ grîh je sm›tnÆ grîh.)
grünta, `. Gmn. grînt - zanovije-talo, dosadna osoba koja gnjavi i smeta (KakëvÅ j ôn grünta! Ba{ mi grê na `Æfcï!)
grıntanjÆ, s. - ~angrizanje, zano-vijetanje (Krepalüna, ne bi tâ ~â stërÆl bez grüntanjÅ.)
grüntast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. grÆntastïjÆ) - mrzovo-ljan, koji se op}enito lo{e osje}a (isto: grüntÅv) (Smîrÿn sÅn nïkakova grüntasta.)
grüntastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. grÆntastîjÆ) - mrzovoljni, upra-vo onaj koji se op}enito lo{e osje}a (isto: grüntavÆ) (Sëpet je do{lå onâ grüntastÅ.)
grüntÅv (grüntava, grüntavo), neodr. pridj. (komp. grÆntavïjÆ)
g‹dÆ grüntÅv
268
- mrzovoljan, koji se op}enito lo{e osje}a (isto: grüntast) (Smî-rÿn sÅn nïkakova grüntava.)
grüntavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. grintavîjÆ) - mrzovoljni, upravo onaj koji se op}enito lo{e osje}a (isto: grüntastÆ) (SëpetÅ j pu duhtôra navrizåla onãstÅ grüntavÅ.)
grüntat, gl. nesvr{. (grüntÅ{, grün-taj¤) - mrzovoljno zanovijetati, ~angrizati (Danås cêl dân grüntÅ{, rê{ mi na ‘Æfcï.)
grüntina, `. - dosadna osoba koja neprekidno gnjavi, smeta i zanovijeta (Ala, grüntino, dë-ma hôj! Kî }e te ve} trpçt!)
grïpa, `. - gripa, influenca (P›vÿ su jûdi od grïpæ umïrali.)
grïpina, `. - gripa, influenca s ja-kim simptomima (Nïkakovu grïpinu ïmÅn pa }u oståt na bëlovÅnj¤.)
grïpÅv (grïpava, grïpavo), neodr. pridj. (komp. grïpavÆjÆ) - koji je obolio od gripe (GlÅvå me bolî, ba{ sÅn nïkako grïpava.)
grïpavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - onaj koji je obolio od gripe (Ne po-vädÅj z grïpavÆn a{ bï{ i tî mëgÅl grïpu dobït.)
grïst, gl. nesvr{. (grÆzç{, grÆzû) - gristi (Grïzla sÅn nçzrelu jåbu-ku pa mi i sad œsta vä`e.)
grÆ{ân (grÆ{nå, grÆ{no), neodr. pridj. - grije{an (Onâ j grÆ{nå.)
grî{nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - grije{ni (Ne natç`i tû stomånju kod vrâg grî{n¤ dû{u.)
grÆ{ït, gl. nesvr{. (grü{Æ{, grü{æ) - grije{iti (Ne grÆ{ï dû{u!)
gri{påt /se/, gl. nesvr{. (gri{pâ{ /se/, gri{pâj¤ /se/) - gu`vati tkaninu (Lîpo sçdi! Takë ti se bærhân jâko gri{pâ.)
gri{påt se, gl. nesvr{. (3. l. jd. gri{pâ se) - prekrivati se borama (odnosi se na ko`u) (Nî onå takë mlÅdå, vî{ da se jÿj se ve} lÆcç gri{pâ.)
grï‘a, . - 1. ogrizak (AM) (^å dç-laj¤ ovê grï`e ævdï? Hïti jih prÅscên); 2. dizenterija, srdo-bolja (AM) (Ne jî zelçne jåbu-ke a{ }e{ grï`u dobït.)
grï‘Åv (grï‘ava, grï‘avo), neodr. pridj. - nezreo (Ne jîj togå/tegå a{ je grï‘avo.)
grï‘avÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - nezreli (Pu{}âj tû grï`av¤ jåbuku!)
g›lace, s. - grlo djeteta ili grlo u govoru djeci (Sëpeta te nebë-goga/nebëgega g›lace bolî.)
g›lino, s. - bolno grlo (G›lino mÆ j upãjeno i fêbru ïmÅn!)
g›lit /se/, gl. nesvr{. (g›lÆ{ /se/, g›læ /se/) - grliti /se/ (Nãjprvÿ zïjÅ{ nâ me, a sad me g›lÆ{.)
grüntavÆ g›lit /se/
269
g›lo, s. - grlo (Gûsto me g›lo bolî.)g‹m/g›m, m. Gjd. gÈmå/grmå -
1. grm (Zêc je va gÈmÇ/grmÇ); (Nîs mëgÅl otkïn¤t {Æpåk, a{ je g›m bîl jåko bodjåt.); 2. pren. golem, sna`an ~ovjek, ljudina (Tô j bîl g‹m/g›m od ~ovïka, mëgÅl bi bîl s konjên vozït.)
grmçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. grmî) - grmjeti (Ubïlo nÅn je va Kri-pånju devedesêt ovâc kad je grmçlo.); (Nî~ je blisnÇlo. Dâ tô grmî?)
grmï}, m. - mali, niski grm (SkrÆvãl je cigarçti va grmï}u.)
grmïna, `. - veliki, obrastao grm (PësikÅl je grmïnu zâda kÇ}æ.)
grmjavüna, `. Gmn. grmjavîn - grmljavina (Kad je grmjavüna, tô da se svêtÆ PçtÅr bë}Å.)
grob, m. Gjd. grobå - grob (Sî klåla rô‘ice na grëb?)
grobÅr, m. - grobar (GrëbÅru se môrÅ plÅtït ~a skopâ råkvu i zakopâ ju.)
grobï}, m. - grob djeteta (Anjeli}i su zakopâni va grobï}Æh.)
grobjÆ, s. - groblje (isto: cimîtær) (Strâh mæ j pô} po {k¤rôn na grëbjÆ.)
Grobni~Ån/Gromi~Ån, m. - etn. stanovnik Grobni{}ine (Mî smo Grëbni~Åni/Grëmi~Åni.)
Grobni{}ica/Gromi{}ica, . - etn.
stanovnica Grobni{}ine (Grëb-ni{}ice/Grëmi{}ice su vrÆdnç ‘änskæ.)
Grobni{}ina/Gromi{}ina, `. - Grobni{}ina (Na Grëbni{}ini/Grëmi{}ini se dçlÅ grëbni{kÆ/grëmi{kÆ sîr.)
grobni{kÆ/gromi{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - grobni~ki (^Çda [u{å-~anÆh je imçlo ÅrmÅrï kî su storïli grëbni{kÆ tï{jÅri.)
grof, m. Gjd. grofå - grof (Lucïja nî tçla tôga/têga grofå za mû-‘a, pa sæ j hïtila va vîr i utopïla.)
grofïja, `. - grofovija (Tô j bÆlå bogåta grofïja.)
grohÿt, m. - gromoglasan smijeh (Sân se grëhÿtÿn nasmêl.)
grohotåt se, gl. nesvr{. (groho}e{ se, groho}¤ se) - gromoglasno se smijati (On se ne smÆjç, õn se grohë}e!)
grôm, m. Gjd. gromå - grom (Grõm jÆn je va kÇ}u udrîl.)
gromå~a, `. - hrpa kamenja i `bunja (Nå{a Grëbni{}ina/Grëmi{}inÅ j pÇna gromâ~.)
gromå~ica, `. - mala ili draga groma~a (I kÇ}ica i gromå~ica me domü{jaj¤ na mãjku.)
gromå~ina, . - velika, ru`na, ne-uredna groma~a (Gromå~ina nî tulïko gÈdå, ali u‘â se nâ nju hïtat segå i så~esa.)
g›lo gromå~ina
270
grot, m. - drveni sud za gnje~enje gro`|a, kaca (GrëzjÆ se mastÆ va grëtu.)
grota, `. - ove}i kamen (GrëtÅ j vçlÆ grêzÆ kåmÆk.)
grotica, `. - mala grota (GrotÆcÅ j mâlÅ grëta.)
grotina, `. - velika grota (GrëtinÅ j vçlÅ grëta.)
grozd, m. - grozd (Nônÿ j na br-dunâl va konëbi obïsÆl nãjlipjÆ grozdï.)
grozdï}, m. - mali grozd (Nüma apetîta, nî moglå pojïst ni tâ grozdï}.)
grozït se, gl. nesvr{. (grozî{ se, grozê se) - prijetiti (KomÇ/kemÇ sæ j molït, nü mu se grozït.)
grozjace, s. - gro`|e, od milja (Bït }e lÆpogå/lÆpegå grëzjaca i dobrogå/dobregå vÆnå.)
grozjÆ, s. - 1. gro`|e (U`â bït oså va bôbujici grëzjÅ.); 2. ivãnjskÿ grozjÆ - ribizli (Naberï ivãnj-skÿga/ivãnjskæga grëzjÅ dïci.)
grozjino, s. - gro`|e, u prevelikim koli~inama (Mãjko, ~â j togå/tegå grëzjina! Kî }e tô pot›gat?)
G›{kÅ, odr. pridj. `. poimen. - Gr~ka (BÆlå sÅn va G›{kÿj.)
grÇbja, `. - hrpa dra~a i kamenja (VçlÆ gådinÅ j pëbigÅl va grÇb-ju.)
grÇbjina, `. - velika hrpa dra~a i kamenja (Zâda kÇ}æ j bÆlå grÇbjina.)
grÇda, . - gruda (isto: cÇpa) (HïtÆl je jednÇ grÇdu snîga va njegå, pa sæ j razjÅdîl.)
grÇdat /se/, gl. nesvr{. (grÇdÅ{ /se/, grÇdaj¤ /se/) - grudati /se/ (isto: cÇpat /se/) (U`âmo se grÇdat kad je fânj snîga.)
grûh, m. Gjd. gr¤hå - nakupina kamenja (Po dnÇ Ri~ïne j ~Çda gr¤hîh.)
grûnt/grÇnat, m. Gjd. grœnta - posjed, zemlji{te, imanje (isto: gospodãrstvÿ) (Bîli su bogåta famîlija, imçli su ~Çda grœn-ta.)
gr¤sno/grœsno, pril. (komp. gru-snïjæ) - mrsko, dosadno (Belïlo mÆ j gr¤snë/grœsno.)
gr¤stït se, gl. nesvr{. (grœstÆ{ se, grœstæ se) - biti mrsko, dosadno, nevoljko (NjemÇ se nï{ ne gr¤stî dçlat.)
g¤bït, gl. nesvr{. (gœbÆ{, gœbæ) - 1. tratiti vrijeme (Zâ~ gœbÆ{ vrîme v ÿ{tarïji.); 2. gubiti u igri (Igrâ{ dåje, a smîrÿn gœbÆ{.); (Onå såk¤ nedïju gœbÆ na ~û-nÅnj¤.)
g¤bït /se/, gl. nesvr{. (gœbÆ{ /se/, gœbæ /se/) - 1. gubiti /se/ (Jå te ï{}æn, a tî se gœbÆ{.); 2. gubiti svijest (Jâko m¤ j slåbo. Pë~æl sæ j g¤bït pa ne znâ ni kî je ni kãj je.)
g¤~çt, gl. nesvr{. (g¤~î{, g¤~ê) - govorkati, {iriti glasine (Cêlÿ j
grot g¤~çt
271
selë g¤~çlo, kakëvÅ j to sramo-tå bÆlå!)
gulâ{, m. Gjd. gulÅ{å - gula{ (Kad je gulâ{ gotôv, dodâj cesnïcu na sïtno narï`ena cesnå.)
g¤lït, gl. nesvr{. (gœlÆ{, gœlæ) - 1. guliti, skidati koru (GœlÆn narãn~e pa }u storït sôk.) (isto: l¤pït); 2. ~upati biljku s korije-nom (G¤lïla sÅn plïvæl na lÆhï.) (isto: skûst); 3. pren. pohlepno jesti (G¤lül je po kolâ~Æh kod da jih nïkad nî jîl.)
gÇma, `. - guma (GÇma mi sæ j pro{¤pïla na bicïklu, môrÅn klåst blçk!)
gÇmica, `. - 1. gumica (isto: brï-salo) (K¤pït }u ti lâpi{ i gÇmi-cu.); 2. prezervativ (isto: fu-drîn) (GÇmice kœpÆn v RÆkï a{ bi me srân da me kî vïdÆ.)
gÇmina, `. - velika ili istro{ena guma, kamionska ili traktorska (VçlÆ kamijôni ïmaj¤ vçlæ gÇ-mine); (K¤pï nëvæ gÇme! Tê gÇmine su ti sç zlüzÅne.)
gœrla, `. - cijev za odvod (dima, ki{nice), oluk (Znælå sÅn gœrle od {pãrheta i o~ïstila je.)
gœrlina, `. - duga~ka ili stara ili tro{na cijev za odvod (dima, ki{nice), oluk ([kÇja za va dü-mjÅk je visokë, a ne znân kâj bîn k¤pîl takë dÇgu gœrlinu.); (Tâ gœrlina tÆ j så {¤på i nïka-kova.)
g¤sçnica, . - gusjenica (G¤sçnice su nÅn se zalæglç pod orïhÿn.)
g¤sçni~ica, `. - mala gusjenica (Pa ~å da va salâti nãjde{ ka-këvu g¤sçni~icu?! Tr se ne bï{ otrovâl!)
g¤sçni~ina, `. - velika, debela gusjenica (G¤sçni~inu sÅn na-{lå va rô‘ici!)
gÇska, `. Gmn. gusâk - guska (Nî pu nås gusâk bîlo!)
gÇslica, `. - igla sapinja~a, si-gurnica ili tanka ukosnica (K¤pït }u ti gÇslicu od zlâta.)
gûst (g¤stå, gûsto), neodr. pridj. (komp. gÇ{}Æ) - gust (Jê mi manç{tra dësta g¤stå, a{ nïkÆ vôlÆ gÇ{}¤?)
gûstÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. gustîjÆ) - gusti (Ako ïmÅ {æncï, pletï ju z gûstÆn ~e{jên.); (Nje-gôv dçd dÅ j imêl gûstæ i dÇgæ båfine.)
gûsto, pril. (komp. gÇ{}æ) - ~esto (Fânj gûsto ju rên vïdet va bÿlnïcu.)
gÇ{}a, `. - neprohodno gusto ra-slinje (AS) (GÇ{}Å j kadî j za-ra{}enë.)
gÇ{t, m. - volja, zadovoljstvo, u`itak (Z gÇ{tÿn je pojîl pijåt på{te i fa`ôla.)
gu{tåt, gl. nesvr{. (gu{tâ{, gu{tâj¤) - ko{tati (Gu{tålo mæ j tô lîpih sõldÆh.)
gulâ{ gu{tåt
272
gu{terå~a, . - gu{tera~a, pankreas (OpelîralÅ/operîralÅ j gu{terå-~u.)
gu{tîrat se, gl. nesvr{. (gu{tîrÅ{ se, gu{tîraj¤ se) - potpuno za-dovoljavati u`itak (Dicå se gu{tîraj¤ kûpat.)
gût, m. - gutljaj (Dãj mi leh jedân gût vÆnå za provåt.)
gutï}, m. - mali gutljaj (Dãj mi leh gutï} vÆnå za provåt.)
gÇtat, gl. nesvr{. (gÇtÅ{, gÇtaj¤) - gutati (Ne gÇtÅj takë halapjïvo!)
gutnÇt, gl. svr{. (gÇtne{, gÇtn¤) - gucnuti (Sâmo sÅn målo gut-nûl i våje mæ j sm¤tïlo.)
guzïca, `. - 1. stra`njica (Onâ z vçlimi guzïcami.); 2. pren. moralno lo{ ~ovjek (Kakëva guzïca od ~ovïka!);
guzï~ica, . - mala ili dje~ja stra‘-njica (Dobït }e{ po guzï~ici ako bû{ pÿrçdÅn.)
guzï~ina, `. - velika, debela i {i-roka stra‘njica (Do{lâ j i onâ z vçl¤n guzï~in¤n.)
gu{terå~a guzï~ina
273
Hha, uzv. - u zna~enju: [to se mo`e!
i za izra`avanje nedoumice (^å }emo storït? - Ha, ~å jå znân!)
håja, . - haljina, oprava (isto: vç-{ta) (Kãj si jÿj k¤pïla tû lîp¤ håju?); (Onâ j bÆlå va avâna håji, a ôn va avâna ve{tîdu.)
håjat, gl. svr{. (hâje{, hâj¤) - mari-ti (I reklå sÅn jÆn da mi tô smä-tÅ, a onï i dåjæ nï{ ne hâj¤.)
hÅjdûk, m. Gjd. hÅjd¤kï - hajduk, razbojnik (Va SenjÇ da su bîli tî hÅjd¤kï.)
håjica, `. - 1. dje~ja haljina (Kãj si njôj k¤pïla tu lîp¤ håjicu?); 2. haljina od nekvalitetna ma-terijala i lo{e izrade (Nebëga, do{lâ j va nïkakovÿj håjici i sï su njÿj se smäli.)
håhÅr, m. - nesta{no ~eljade, ne-valjalac (Kod håhÅr si, ne dÆvï takë!)
Håhli}, m. - planina na sjevero-zapadnom dijelu Grobni~kog polja; planinsko izleti{te (Sï ve} kî pût bîl nå Hahli}u? - Kåko ne! Bâræn dçset pût!)
håkrla, `. - igla za kuki~anje (Haklâ/håklÅ se s håkrl¤n i kÿncên.)
hakrlåt, gl. nesvr{. (hakrlâ{, hakrlâj¤) - kuki~ati (Ve} mïsæc
dân hakrlâ nïkakÿv stõlnjÅk.) halabÇka, . - buka, vika (KakëvÅ
j tô halabÇka? MÇ{te målo!)halabÇra, . - glasna i bu~na oso-
ba (Ala, halabÇro, mÇ~ målo!)halabÇrina, `. - vrlo glasna i bu-
~na osoba (isto: halavånjina) (Ne bõj se njegå, õn je halabÇ-rina, ali nî porçdÅn!)
halabÇrit, gl. nesvr{. (halabÇrÆ{, halabÇræ) - bu~iti, govoriti be-smislice (Pijân ~ovïk halabÇrÆ!)
halapjîv (halapjïva, halapjïvo), neodr. pridj. (komp. halapjivïjÆ) - pohlepan (Ne bÇdi halapjîv! Bït }e za sïh dësti.)
halapjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. halapjivîjÆ) - pohlepni (Kî bi se z halapjîvÆn najîl?)
halavånja, . - buka, vika, galama (^â j tâ halavånja pu vås? Dâ se tô nïkÆ kãrÅ?)
halavånjina, `. - vrlo glasna i bu-~na osoba (isto: halabÇrina) (Ne bõj se njegå, õn je halavå-njina, ali nî porçdÅn!)
halavånjit, gl. nesvr{. (halavånjÆ{, halavånjæ) - galamiti bez sr-d`be, bu~iti, glasno raspredati (Ne halavånji po selÇ, a{ mæ j srân.)
ha halavånjit
274
hÅld¤nï, m. mn. - `ivotinjska iz-nutrica (odnosi se na plu}a) (isto: drop~ï}) (Dãl mÆ j hald¤-nï pa }emo jih jÇtra za obçd.)
halopa, `. - zau{nica, pljuska (isto: }çpa, trïska, ‘lçpa) (]Ç ti jednÇ halëpu dåt, ako ne fær-mâ{ dÆvçt!)
halopina, `. - sna`na zau{nica, pljuska (isto: }çpina) (Poznåt su ti p›sti na lÆcÇ. ^å tÆ j kî ha-lëpinu dâl?)
Hålovac, m. Gjd. Hålÿfca - top. zaselak naselja Buzdohanj (On je s Hålÿfca, büvÅ va Hå-lÿfcu.)
hâm, m. Ljd. hÅmÇ - dio konjske opreme: ham (isto: homÅt) (Hâm se konjÇ obïsÆ ëkÿl vrâ-ta.)
hãntÅv (hãntava, hãntavo), neodr. pridj. - nepromi{ljen, povr{an (AM) (HãntÅv je, sç storî nåpÿl i nï{ kåko spådÅ!)
hãntavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ne-promi{ljeni, povr{ni (AM) (HãntavÅ pomçtÅ leh kuda popï tãncaj¤.)
håpat, gl. nesvr{. (håpÅ{, håpaj¤) - hvatati na prepad (Stojî zâda zîda i håpÅ jÆn marändu dok zïhÅjaj¤ z {kôlæ.)
hÅptçt, gl. nesvr{. (hÅptî{/haptîje{, hÅptê/haptîj¤) - `udjeti, ~e-znuti za ~im (HÅptäl je za pa-länt¤n.)
Haramüjskÿ Selo, m. top. - zaselak naselja Mavrinci u cerni~koj plovaniji (On je z Haramüjskÿga Selå, büvÅ va Haramüjskÿmu SelÇ.)
hÅrmônika, `. - harmonika (isto: Årmônika) (Ive s Pëh¤mÅ j lîpo sëpÅl va hÅrmôniku.)
hÅrmonikâ{, m. Gjd. hÅrmonikÅ{å - harmonika{ (isto: Årmonikâ{) (Na såkÿmu/såkæmu pÆrû j bîl hÅrmonikâ{.)
hãrta, `. Gmn. harât - 1. papir (isto: kãrta) (RaspÅrãl je hârtu.) � kî bi mokru hãrtu prekïn¤l - koji je jako sna`an (Jâk je ôn, bï mëkru hãrtu prekïn¤l.); 2. putna karta (K¤pïla sÅn hãr-tu za brôd i na trî Çre pÅr}ûjæn); 3. ulaznica (Nî ve} harât za prästavu.); 4. igra}a karta (Za-mï hãrte sëb¤n pa }emo se hãrtat!)
hãrtica, `. - 1. papiri} sa zabi-lje{kom, ceduljica (isto: kãrti-ca) (ZapÆ{ï mi brôj na hãrticu.); 2. putna karta za gradski i me-|ugradski autobus (K¤pï mi hãrticu za trç}¤ zônu.)
hãrtat /se/, gl. nesvr{. (hãrtÅ{ /se/, hãrtaj¤ /se/) - kartati se (isto: kãrtat /se/) (Zamï hãrte sëb¤n pa }emo se hãrtat!)
hãrtenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - papir-nati (Dâj tî menï hãrtenÆ sõldi! Njïh vï{e vôlÆn!)
hÅld¤nï hãrtenÆ
275
HÅrtêra, `. - Tvornica papira u Rijeci (isto: fåbrika, tvõrnica) (^Çda Grëbni~anÆh je dçlalo va HÅrtêri.)
hartärskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na HÅrtêru (DïmÆ kod hÅrtärskÆ dümjÅk.)
hÅrto~, m. - papirnata vre}ica (isto: {kÅrtoc) (Nïkada sæ j cÇkÅr prodÅvâl refû`o i bül je va hÅr-të~u.)
hÅrtulîna, `. - razglednica (isto: kÅrtulîna) (Poslåla mÆ j hÅrtu-lînu z Bodulïjæ.)
hÅrtûn, m. Gjd. hÅrt¤nå - karton (isto: kÅrtôn) (Podlo`ït }emo hÅrtûn da ne de{vâmo tlë.)
h}î/h}êr, `. Gjd. h}erê - k}i (Tô mÆ j od h}erê.); (Jå sÅn Bôdulo-va h}î.)
hçræd, m. - nasljednik (Kî ïmÅ vç-l¤ famîliju ïmÅ i ~Çda hçrædÆh.)
hihotåt se, gl. nesvr{. (hiho}e{ se, hiho}¤ se) - hihotati se (isto: kehetåt se/kihotåt se) (Cêl¤ må{u su se hitotåle.)
hïjada, . - tisu}a (Tô ko{tâ hïjadu kûn.)
hijadãrka, `. Gmn. hijadârk - nov~anica od tisu}u nov~anih jedinica (Onômu/onêmu bo-gâtÿmu/bogâtæm¤ j pûn taku-jîn/râbu{ hijadârk.)
hijadütÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - tisu}iti (Po hijadütÆ pût ti govërÆn.)
hümbær [hüÜbær]/hümpær [hüÜpær], m. Gjd. hümbera [hüÜbera]/hümpera [hüÜÜpera] - malinov sok, malinovac (isto: frÅnbob) (Måt je pobïrala kÇpine i dç-lala hümbær/hümpær.)
hüncat, gl. nesvr{. (hüncÅ{, hünca-j¤) - ritati se; tresti ili udarati nogom (Kråva hüncÅ z nogûn i moglå bi te sÇn¤t.)
hün~it, gl. svr{. (hün~Æ{, hün~æ) - ritnuti se; udariti nogom (SL) (Kråva gÅ j hün~ila.)
hÆnït, gl. svr{. (hünÆ{, hünÆ) - 1. pre-tvarati se (Onâ j hÆnïla svetï-cu.)
hÆstå, `. - glista (isto: gÆstå/gjÆstå) (Pëtla da`jå bûde sç pÇno hîst.)
hÆstïca, `. - 1. kratka glista (HÆstå se jâko stîsnæ i prodœ`Æ, såd je hÆstïca, såd je hÆstïna.) (isto: gÆstïca/gjÆstïca); 2. vrsta para-zita u stolici naj~e{}e dje~joj (P›vÿ su dicå u`åla imçt nïka-kove hÆstïce.)
hÆstïna, `. - duga~ka glista (isto: gÆstïna/gjÆstïna) (HÆstå se jâko stîsne i prodœ`Æ, såd je hÆstïca, såd je hÆstïna.)
hï{nÅ, odr. pridj. . - ubla`. uvred-ljiv naziv za enu (Kãj tÆ j hï{nÅ? Ne dâj Bôg da bi me ~Çla kakë sÅn ju nåzvÅl!)
hïtat, gl. nesvr{. (hïtÅ{, hïtaj¤) - 1. bacati (Mî dodãvÅmo båle,
HÅrtêra hïtat
276
a onï je hïtaj¤ na tråhtÿr.); 2. povra}ati, bljuvati (^agëd pojî, hïtÅ sebç!)
hïtit /se/, gl. svr{. (hïtÆ{ /se/, hïtæ /se/) - 1. baciti /se/ (Hïti mi bâlu!) � hïtit lï{o - baciti karte koje ne nose bodove (Hïti lï{o!); 2. povratiti, pobljuvati (Sê j hïtÆl sebç.)
hï‘a, `. - zastarj. prostorija za boravak uku}ana (Bëme, lîpu hï`u ste storïli.)
hjåpat, gl. nesvr{. (hjåpÅ{, hjåpa-j¤) - pohlepno gutati (HjåpÅ{ kod prÅsåc.)
hjïbac, m. Gjd. hjïpca - zastarj. doma}i kruh okrugla oblika (Måt bi speklå hjïbac i tô nÅn je bîlo za pâr dân.)
hj¤stç, m. Gjd. h¤stçta - nezgra-pan, neuredan mladi} (HëdÆ{ kod hj¤stç.)
hlå~a, `. - `enska visoka ~arapa do natkoljenice (isto: kÅlcçta) (@änskæ su nosïle hlå~e, a mu-{kî kopïce!)
hlå~ina, `. - izno{ena, poparana, prljava `enska visoka ~arapa do natkoljenice (isto: kÅlcçtina) (Våvik je va ïstÆh hlå~inah.)
hlâd, m. Ljd. hlÅdÇ - hlad (Va hlÅdÇ se nãjlipjæ le`î.)
hlÅdït /se/, gl. nesvr{. (hlãdÆ{ /se/, hlãdæ /se/) - hladiti /se/ (MlÆkë sæ j hlÅdïlo va {tärni. )
hladovüna, . - hladovina, duboki
hlad (CälÆ dân le`î va hlado-vüni.)
hlÅpçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. hlÅpî) - hlapjeti (odnosi se na hlaplji-vu teku}inu) (AS) (Zaprï bëcu a{ jâko hlÅpî!)
hlapuzdrïna, `. - osoba koja potajno mnogo i sva{ta jede (AS) (Hlapuzdrïna ne jî pred sïmi, ôn tô poskrivê}.)
hlÆdçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. hlÆdî/hlidîje) - hladno puhati odne-kud (Ali hlÆdî ëdnikud, }çmo se prehlÅdït.)
hlïstit, gl. nesvr{. (hlïstÆ{, hlïstæ) - ~istiti stablo od granja, klja{triti (Posïkli su hrâst i såd ga hlïstæ.)
hl¤dçt, gl. nesvr{. (hl¤dî{, hl¤dê) - tumarati, lutati (Ne hl¤dï za njûn pë svÆtu! Dëma dÿjdï!)
ho, uzv. - uzvik za iskazivanje neslaganja ili ogra|ivanja od subesjednika (Ho, ne znân jê ni nç takë!)
hôd, m. Gjd. hoda - hod, na~in hodanja (Imäl je tç‘ak hôd! Bîlo gÅ j z dÇga ~Çt.)
hodæ}, gl. pril. - pje{ice ([ãl sÅn hëdæ} na ãvju.); (Kulïki jar¤-hï va bÇsu, mçsto da gredû hëdæ}!)
hodït, gl. nesvr{. (hodÆ{, hodæ) - 1. hodati (Tî tecï, a jå }u hodït pa }emo vïdet kî }e p›vÆ dô}!); 2. i}i (vidi: grên, ...) (Dâ jo{
hïtit /se/ hodït
277
hëdÆ{ zdôlu?); 3. poha|ati (Onå hëdÆ na fak¤ltêt.) � hodït lîvo-dêsno - vrludati pri hodu (^å ne vïdÆ{ dÅ j pijân, hëdÆ lîvo-dêsno!) � hodït od nemÆla do nedrÅga - dugo i bezuspje{no hodati za kakvim ciljem (Nebëgi, hodïli su za ofcåmi ëd nemÆla dë nedrÅga.) � hodït/pohÅjåt od Põncija do Pilåta (i JerÇda) - i}i/obila-ziti od jednoga do drugoga (PohÅjãl sÅn va tôj ëp}ini od Põncija do Pilåta (i JerÇda) i nï{ nîs stërÆl.)
hodnÆk, m. - hodnik (Do{ãl je ozvanå z blatnïmi nogåmi i vås hëdnÆk mÆ j zacåtÅl.)
hodo~å{}Æ, s. - hodo~a{}e (isto, zn. 2: pro{}änjÆ) (Grëbni~ani/Grëmi~ani gredû na hodo~å{}Æ na GorÇ na Mâl¤ Gëspoju i Mãjki Bë‘jÿj Trså{kÿj na Dû-hovskÆ pÿndïjak.)
hojævåt, gl. nesvr{. u~est. (hojä-vÅ{/hojûje{, hojävaj¤ hojûj¤) - u~estalo i}i kamo u du`em razdoblju (Lçto dân je hojævâl k njôj pa su se pustïli.)
homÅt, m. - dio konjske opreme: ham (isto: hâm) (HëmÅt se ko-njÇ obïsÆ oko vrâta.)
hopsat, gl. nesvr{. (hopsÅ{, ho-psaj¤) - poskakivati, skakutati u ritmu (Cêl¤ nô} si hëpsÅl, a såd bi{ do põlnæ spâl.)
hotêl, m. Gjd. hotçla - hotel (Zâ~ ste k¤pïli takôv bõjlerinu? Kod da ïmÅte hotêl!)
hrÅnå, ‘. - hrana (Danås je sç vï{e alärgÆj, }ê{ na hrÅnÇ, }ê{ na pçl¤d.)
hrÅnït, gl. svr{. i nesvr{. (hrãnÆ{, hrãnæ) - spremiti, ~uvati, kriti (Måslo trîbÅ hrÅnït va mrzlôn.)
hråpÅv (hråpava, hråpavo), neodr. pridj. (komp. hrapavïjÆ) - hrapav (Hrâst ïmÅ hråpavu këru.)
hråpavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. hrapavîjÆ) - hrapavi (Oblanjâj tû hråpav¤ dåsku!)
hrãsnica, `. - 1. moti~ica s trape-zastim sje~ivom za okopavanje (Rô‘ice okopâj z hrãsnic¤n. Z matïk¤n bï{ je sç pët¤kÅl.); 2. plosnati dio krampa (SL) (Krâmp ïmÅ ôn {pïkjastÆ dêl i plësnat¤ i {ïr¤ hrãsnicu.)
hrâst, m. Gjd. hrÅstå - hrast (@e-lÇdi pådaj¤ s hrÅstå.)
Hrastenïca, `. - top. mjesto na podru~ju cerni~ke plovanije (On je s Hrastenïcæ, büvÅ na Hrastenïci.)
Hrastenï~Ån, m. - stanovnik mje-sta Hrastenice (Otåc m¤ j bîl Hrastenï~Ån.)
Hrastenï~Ånka, `. - stanovnica mjesta Hrastenice (Måt m¤ j bÆlå Hrastenï~Ånka!)
hrastenï{kÆ (-Å, -ÿ), pridj. - onaj koji pripada Hrastenicama (Tô su sç bîli hrastenï{kÆ de{kï.)
hodnÆk hrastenï{kÆ
278
hrastï}, m. - nizak, mlad hrast (Nemôj posï} tâ hrastï}!)
hrastïna, `. - visok, debeo hrast (Trî ~ovïka ne mër¤ obajêt tâ hrastïnu.)
hrbåt, m. Gjd. hrtå - le|a (Hrbåt ju bolî, ma nü se ~â ~Çdit, tr je cêl `ivët bÆlå pod brïmenÿn.) � obrnÇt komÇ/kemÇ hrbåt - iznevjeriti koga, ne pomo}i kome kad mu je potrebno (ObrnÇla mÆ j hrbåt kåd mÆ j rÅbïlo.) � dçlat ~â za ~ïjÆn hrtôn - raditi protiv koga, po-tajice, podmuklo (Onå m¤ j vçrovala, a õn jÿj je dçlÅl za hrtôn.)
hrbåti}/hrtï}, m. - dje~ja le|a (Bôlica tÆ j na hrbåti}u/hrtï}u. ^å si påla?)
hrbåtina/hrtïna, `. - {iroka i sna-‘na le|a (Vïdi kakôv hrbåtinu/hrtïnu ïmÅ{! Låhko }e{ op›tit kë{!)
hrækåt/hrÅkåt, gl. nesvr{. (hrä~e{/hrã~e{, hrä~¤/hrã~¤) - glasno se iska{ljavati (Ne hræ~ï/hrÅ~ï za obçdÿn a{ mi se gnjœsÆ!)
hrhnjåt, gl. nesvr{. (hrhnjâ{/h›h-nje{, hrhnjâj¤/h›hnj¤) - hrkati (isto: hÈkåt) (Nîs nï{ spÅlå a{ je cälu nô} hrhnjâl.)
hrkåt, gl. nesvr{. (h›~e{, h›~¤) - hrkati (isto: hrhnjåt) (Nîs nï{ spÅlå a{ je cêlu nô} hrkâl.)
hrmänta, `. Gmn. hrmçnÅt - ku-kuruz (plod i stabljika) (Om¤lï hrmäntu!)
hrmäntica, `. - mlada, nje`na hr-menta (Lîpo j zïbrukvala hr-mäntica!)
hrmäntina, `. - stara, sasu{ena hrmenta (Posk¤bï tu sûh¤ hr-mäntinu!)
hrmænturïca, . - suhe kukuruzove stabljike (Hôj posï} hrmæntu-rïcu!)
hropotåt, gl. nesvr{. (hropo}e{, hropo}¤) - hripati, promuklo se glasati (Hropë}e{ ve} mïsæc dân! Hôj duhtôru!)
hropotjîv (hropotjïva, hropotjïvo), neodr. pridj. (komp. hropotji-vïjÆ) - hripav, promukao (Ve} mïsæc dân je nïkakÿv hropot-jîv!)
hropotjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. hropotjivîjÆ) - hripavi, promukli (On hropotjîvÆ j p›vÆ na rædÇ za pô} duhtôru.)
hrost, gl. nesvr{. (hropç{, hropû) - hripati, promuklo se glasati, hropsti (Kad je ~ovïk prehlãjæn, smîrÿn hropç.)
h›t, m. - krt, krtica (AS) (isto: hrtï-nac) (Sëpeta nÅn je h›t sÇ lÆhÇ razrovâl.)
hrtenïca/hrtenjå~a, `. - kralje`-nica, hrptenja~a (Hrtenïca/hrtenjå~a me bolî a{ sÅn cêli dân na nogåh.)
hrastï} hrtenïca
279
hrtïnac, m. Gjd. hrtünca - 1. krt, krtica (isto: h›t) (Sëpeta nÅn je hrtïnac sÇ lÆhÇ razrovâl.); 2. hrpa zemlje koju je iskopala krtica (ZakÇ~Æl sÅn z kosûn va hrtïnac.)
hrÇstat, gl. nesvr{. (hrÇ{}e{, hrÇ-{}¤) - krckati, zvu~no grickati (Ne hrÇ{}i tî bÿnbôni a{ }e te zûbi bolçt.)
hru{tânj, m. Gjd. hru{tånja - vrsta meke deblje tkanine s uzor-kom, slu`i za izradu haljina ili debljih ko{ulja; parhet (isto: fru{tânj) (Za po zÆmï tÆ j nãj-bojç za{ït håju od hru{tånja.)
hrÇ{va, `. Gmn. hrÇ{Åv - drvo i plod kru{ke (PosÅdït }u hrÇ{vu kraj zîda.); (Najïla sÅn se hrÇ-{Åv.)
hrÇ{vica, `. - malo, mlado drvo ili sitan ili osobito ukusan plod kru{ke (HrÇ{vica mi sæ j o{¤-{ïla.); (Nä}emo jÆh se ovô lçto najïst! Nïkakove su mï}i{ne hrÇ{vice, a nÆsû ni slåtke.)
hrÇ{vi}, m. - divlja kru{ka sitnih plodova (Va dÿlcÇ rÅstç hrÇ-{vi}.)
hrÇ{vina, `. - staro, neplodno dr-vo kru{ke ili tvrd, neukusan, nejestiv kru{kin plod (HrÇ{vinu sÅn ëcikÅl a{ ve} lêt nî nï{ na njôj!); (Ne jîj tû hrÇ{vinu a{ }e te ‘elÇdac bolçt.)
HrvãskÅ, odr. pridj. `. poimen. - Hrvatska (KÅntåli su: »Jo{ HrvãskÅ nî propåla«.)
hrvãskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - hrvat-ski (Nãjlipjæ j hrvãskÿ môre.); � povædåt po hrvãskÆ - govo-riti suvremenim standardnim hrvatskim jezikom
Hrvât, m. Gjd. HrvÅtå - etn. Hrvat (HrvâtÆh je sågdære po svîtu.)
Hrvatïca, `. - etn. Hrvatica (Onâ j Hrvatïca.)
hûd (h¤då, hûdo), neodr. pridj. (komp. hÇjÆ) - tro{an, pohaban, poderan (isto: {ûp) (Vî{ su ti hûde tê kopïce.)
hûdÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. hÇjÆ) - tro{ni, pohabani, pode-rani (isto: {œpÆ) (Da ne bï{ obûl te hûdæ kÅlcçte za pô} duh-tôru!)
hudobå, . - 1. ubla`. vrag, |avao, ne~isti duh (Dâ j hudobå va njîn! Bôg nas o~œvÅj!); 2. pren. zao ~ovjek (Hudobå, da hudo-bå si tî! Sâmo se d›‘ dåje od nås!)
hœncut, m. - vragolan, nevaljalac bez zlobe (PrâvÆ si hœncut.)
h¤ncutarïja, `. - psina, nezlobna {ala (Storïli smo mu h¤ncuta-rïju pa se jãdÆ na nås.)
hÇndak, m. - pomi~na poluga za okretanje drvenih trupaca (AM) (Drvå su ob›njali z hÇndakÿn.)
hrtïnac hÇndak
280
hœntÅv (hœntava, hœntavo), neodr. pridj. (komp. h¤ntavïjÆ) - pogrd. koji nerazgovjetno govori (^å si hœntÅv? Kåko tô povädÅ{?)
hœntavac, m. Gjd. hœntafca - pogrd. osoba koja nerazgovjetno go-vori (Kî }e hœntafca razumçt?)
hœntavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. h¤ntavîjÆ) - pogrd. upravo onaj koji nerazgovjetno govori (Tî kot da z hœntavÆn povä-dÅ{!)
h¤ntåt, gl. nesvr{. (hœntÅ{, hœnta-j¤) - nerazgovjetno govoriti (^å tô hœntÅ{?! Povîj da te razumîmo!)
h¤njåvica, `. - hunjavica, prehla-da sa za~epljenjem nosa, na-zeb (H¤njåvicu ïmÅn, smîrÿn kü{æn i nôs mi cüdÆ.)
hvãjæn (hvãjena, hvãjeno), neodr. pridj. - hvaljen (Plovånu se re~ç »Hvãjæn IsÇs!«)
hvajîv (hvajïva, hvajïvo), neodr. pridj. (komp. hvajivïjÆ) - hvali-sav (Ne mëre ga se tÈpçt kakô j hvajîv.)
hvajîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. hvajivîjÆ) - hvalisavi (HvajîvÅ j la`jîvÅ!)
hvÅlå, `. - 1. hvala, hvaljenje (HvÅlå ne rê va `çp!); 2. rije~ kojom se izri~e zahvalnost (Cêli `ivët jÿj je ugÅjåla/ugÅ-
d’åla, a da bi zâ~, ni hvÅlå jÿj nî reklå.); (HvÅlå Bëgu dÅ j sç dobrë fïnilo!)
hvÅlït, gl. nesvr{. (hvãlÆ{, hvãlæ) - zahvaljivati, nositi hvalu (Nü-mÅn jå ~â tebï hvÅlït.)
hvÅlït /se/, gl. nesvr{. (hvãlÆ{ /se/, hvãlæ /se/) - hvaliti /se/, hva-lisati /se/ (Da nî trîba hvÅlït kad ti kî dâ rô`icu za posÅdït.)
hvân (hvÅnå, hvâno), neodr. pridj. - olju{ten (je~am, ri`a, p{enica itd.) (SL) (Je jå{mÆk hvân? - Jê!)
hvânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - olju{teni (je~am, ri`a, p{enica itd.) (SL) (Sâmo sæ j hvânÆ jå{mÆk prodÅ-vâl!)
hvât, m. - hvat, 100 m2 (Va Slavô-niji jûdi sîj¤ vï{e hvâtÆh {enï-cæ.)
hvât, gl. nesvr{. (hvç{, hvû) - lju-{titi `itarice na stupi}ima (Sç-dÅn målinÆh je bîlo i dvëji stupï}i za jå{mÆk hvât.)
hvçja, `. - neuredna osoba (Kod hvçja si, bærhân tÆ j odrœbjæn!)
hvejåt, gl. nesvr{. (hvejâ{/hvçje{, hvejâj¤/hvçj¤) - ~initi {to ne-marno, neuredno, netemeljito (Ne hvejï z ÿtûn rëb¤n! Lîpo ju språvi!)
hvÆrçt, gl. nesvr{. (hvÆrî{, hvÆrê) - hiriti, slabo napredovati (Nï{ ne jî, sâmo hvÆrî!)
hœntÅv hvÆrçt
281
Ii, vez. - i (Do Pilåta i IrÇda.)iglå, `. Ajd. ïglu Gmn. igâl - igla
(NavrÆzï mi ïglu a{ jå ve} ne vïdÆn!)
iglïca, `. - 1. mala igla (Tô }e{ môrÅt z iglïc¤n a{ tÆ j ëbi~nÅ iglå predebçla.); 2. igli~asti listovi ~etinara (Z borå pådaj¤ iglïce pa ga jûdi ne vôlæ oko kÇ}æ.); 3. pleta}a igla (Z iglïca-mi se pletç.)
ïgra{ka, . Gmn. ïgra~Åk - igra~ka (TrïskÅte tê ïgra{ke kod da nÆsû vå{e.)
igråt se, gl. nesvr{. (igrâ{ se, igrâj¤ se) - igrati se (Danås se ve} nïkÆ ne igrâ z ba~Å~ôn, a målo bi kî znâl rç} ~â j tô.)
ili, vez. - ili (]ête mi se målo mak-nÇt ili }u vas môrÅt porïvat.)
ïlÿ, s. - ilova~a (glina) (isto: ilovå-~a) (Hodï målo po ïlÅ a{ nÅn je {pãrget/{pãrhet za popråvit.)
ilovå~a, `. - 1. ilova~a (isto: ïlÿ) (Hëmo po ilovå~æ na kalï}.); 2. kuglica, {pekula od ilova~e (Næ}Ç tû ilovå~u! Dãj mi staklên¤ {pïglu!)
I�lovi~Ån, m. - stanovnik mjesta Ilovik (Dçd mÆ j bîl I�lovi~Ån.)
I�lovi~Ånka, . - stanovnica mjesta
Ilovika (S mån¤n je {lå va rãzred jedna I�lovi~Ånka.)
I�lovÆk/VïlovÆk, m. Ljd. IlovÆkÇ/VilovÆkÇ - top. selo u bli-zini Grobnika (Grada) u grob-ni~koj (grajskoj) plovaniji (On je z I�lovÆka, büvÅ va IlovÆkÇ/VilovÆkÇ.)
ïlovi{kÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na Ilovik (I�lovi{kÆ {kolâ-ni su {lï va jelänsk¤ i va ~a-vjãnsk¤ {kôlu.)
ïme, s. Gjd. ïmena - ime (P›vÿ su se dïci dÅvåla imçna po nôni i nônotu.) � po} z ïmenÿn Bo‘jÆn - ne dosa|ivati, pustiti koga na miru (NanaslÆ{ãl sÅn te se, a såd lîpo hôj z ïmenÿn Bë‘jÆn.)
imçt, gl. nesvr{. (ïmÅ{, ïmaj¤) - imati (Dâ ïmÅ{ målo vrïmena da mi pomëre{?); nümÅn, nümÅ{, nümÅ, nümÅmo, nümÅte, nümaj¤, gl. nesvr{. - zanijekani prezent glagola imçt, nemam, nema{, nema, nemamo, ne-mate, nemaju (NümÅmo ~â dçlat pa nÅn je dôsadno.) � ~Çda imçt - biti bogat (Premoglï su, ~Çda ïmaj¤.) � imçt se, gl. nesvr{. - ~initi par (Imçli su se za fråjÅri.)
i imçt
282
imævåt, gl. nesvr{. u~est. (imûje{, imûjæ) - obi~avati imati (U‘åli smo imævåt {klëp ëvÅc.)
Ænbrlân (-a, -o), neodr. pridj. (komp. ÆnbrlanïjÆ) - iskrivljen, izvitoperen (Vrãta se ne mër¤ zaprît a{ su Ænbrlâna.)
ÆnbrlânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ÆnbrlanîjÆ) - iskrivljeni, izvito-pereni (Donesï ÆnbrlânÅ, a jå }u ti dåt rÅvnå.)
Ænbrlåt /se/, gl. svr{. (3. l. jd. Ænbrlâ /se/, Ænbrlâj¤ /se/) - iskriviti, izvitoperiti (odnosi se na kakvu plohu) (Vrãta su se Ænbrlåla!)
Ænfi{ân (-a, -o), neodr. pridj. (komp. Ænfi{anïjÆ) - zaljubljen, zanesen (zami{ljen o ne~emu) (Vî{ dÅ j Ænfi{âna! Na sç mïslÆ p›vÿ leh na {kôlu!)
Ænfi{ânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. Ænfi{anîjÆ) - zaljubljeni, zane-seni (zami{ljeni o ne~emu) (Grê Ænfi{ânÆ i leh nâ nju mïslÆ.)
Ænkunjåt, gl. svr{. (Ænkunjâ{, Ænku-njâj¤) - ukliniti, staviti klin na mjesto (Inkunjåt }emo stupï}i da stojê rÅvnë i õnda je zabetonîrat.)
Ænlçt, m. - vrsta ~vrstoga platna modrikaste ili crvenkaste boje, za izradu donjih jastu~nica, madraca i slamarica (isto: ünti-
ma) (K¤pïla sÅn Ænlçt a{ môrÅn pärjÆ va ku{înu promÆnït.)
Æn{epjân (-a, -o), neodr. pridj. - rastresen (Jê ti se ~â dogodïlo kad si takë Æn{epjâna?)
Æn{epjânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ra-streseni (Vî{ grê ôn Æn{epjânÆ! VïdÆ se da mu nÆsû sç dåske na brojÇ.)
intânto/itânto, pril. - ipak, pa ipak (Mïslela si da nä}e, ma intânto/itânto sæ j o‘enîl.)
Ænterçs/ünteres, m. - kamate (isto: kåmati) (P›vÿ j bîl vçlÆ Ænterçs/ünteres kad sæ j pos¤dïlo sõl-di.)
Æntærnâcija, ‘. - progonstvo, zato-~enje (Bîli smo va Tâliji va Æntærnâciji.)
üntima, `. - vrsta ~vrstoga platna modrikaste ili crvenkaste boje, za izradu donjih jastu~nica, madraca i slamarica (isto: Æn-lçt) (K¤pïla sÅn üntimu a{ mô-rÅn pärjÆ va ku{înu promÆnït.)
Æn‘injåt se, gl. svr{. (Æn‘injâ{ se, Æn‘injâj¤ se) - sna}i se, domi-{ljato, spretno rije{iti kakav konkretni stru~ni problem (Onå se ÇmÆ Æn‘injåt!)
IrÇd, m. - Herod, biblijski lik samo u frazi do Pilåta i IrÇda - mukotrpno (Nahodïla sÅn se sçga vîka do Pilåta i IrÇda za tû põtvrdu.)
imævåt IrÇd
283
iskåt, gl. nesvr{. (ï{}e{, ï{}¤) - iskati, tra`iti (Sî k¤pïla sç ~å si iskåla?)
ïskra, `. Gmn. ïskÅr - iskra (Iskre f›caj¤ z ognjï{}Å.)
ïstÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - isti (VrnÇt }u se ïstÆ dân!)
ïstÿ, pril. - isto (Bânka nî ïstÿ ~å i {kânj a{ bânka ïma kasûn za ~â språvit, a {kânj nümÅ.)
ïstina, . - istina (On je na ïstini, a jå sÅn na lÅ‘ï.) � ‘îva ïstina -
neupitna istina (Ne môrÅ{ mi vçrovat, ali tô tÆ j ‘Æva ïstina.) � dÇgo od ïstinæ - la‘no (Recï ~a }ç{, ali tô j dÇgo od ïstinæ.)
IsÇs, m. - Isus (Plovånu se re~ç »Hvãjæn IsÇs!«)
IsÇsi}, m. - dijete Isus (Hëmo vïdet IsÇsi}a va jåslicah!)
ï{}erica, `. - malo zadebljanje, bolni pri{ti} na jeziku (Re~ç se da ï{}erica narÅstç na zajïku kad ~ovïk lå`e.)
iskåt ï{}erica
284
J
jå, ~est. - potvrdna rije~: da (Jå, tô tÆ j takë kåko ti govërÆn.) (A, jå, ~å }e rç} mãjstÿr.)
jå/jåst, zamj. G menç D menï I mån¤n - ja, mene, meni, sa mnom (Tî si menç va‘gÅlå smçtami, jå }u tebç z ognjên!); (Tî nÆsï bîl tåmo. Aj sân jå, leh tî nÆsï.); (Dë~Æn zahlãdÆ, jåst klÅdên krpatûr!); (^å tî ïmâ{ s mån¤n? Pu{}ãj me na mÆrÇ.)
jåbu~ica, . - malo, mlado drvo ili plod jabuke (Jåbu~ica mi sæ j o{¤{ïla.); (DënesÅl mÆ j kë{ jåbu~Æc za prÅscï.)
jåbu~i}, m. - divlja jabuka (Va Lo-på~i se fânj jåbu~i}Æh nãjde.)
jåbu~ina, `. - staro, neplodno drvo ili tvrd, neukusan, nejestiv plod jabuke (Jåbu~inu sÅn oci-kâl a{ ve} lêt nî nï{ na njôj!); (^å nësÆ{ va krÆlÇ? - Jåbu~inu gnjÆlÇ!)
jåbuka, `. - stablo ili plod jabu-ke (Ocï} }u jåbuku!); (Na~inïlÅ j {trûdæl od jåb¤k.)
jacêra, `. - hladnja~a, hladnjak (DçlÅl je va jacêri pa ga såd kësti bolê.)
jâd, m. Ljd. jÅdÇ - bijes, gnjev, ljutnja (PÇkn¤t }u ëd jÅda!)
jâdÅn (jÅdnå, jâdno), neodr. pridj. (komp. jadnïjÆ) - 1. ljut, bije-san, gnjevan (JâdÅn je dopõlnÅ nâ se, a zapõlnæ nå sï jûdi.); 2. ubog, nesretan (JâdÅn ôn, zåvavÆk je sâm.)
jâdnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jadnîjÆ) - 1. ljuti, bijesni, gnjev-ni (Nü ti ~â z jâdnÆn povædåt.); 2. ubogi, nesretni (JâdnÅ onå, kakëva nesrï}a njÿj sæ j dogo-dïla!)
jÅdït /se/, gl. nesvr{. (jãdÆ{ /se/, jãdæ /se/) - ljutiti /se/, srditi /se/ (Ne jÅdï se nâ nju!)
jådikovat, gl. nesvr{. (jådikuje{, jådikuj¤) - jadikovati, tu`iti se (Smîrÿn jådikuje{, a nï{ ti nî.)
jadjîv (jadjïva, jadjïvo), neodr. pridj. - koji je raspaljive naravi, sklon ljutnji (Onâ j jâko jadjïva!)
jadjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - upravo onaj koji je raspaljive naravi, sklon ljutnji (Ma, nÆsï se vãlda z jadjîvÆn pokÅrâl?)
jâdro, s. - vrsta gruboga konoplja-noga platna za jedra, vre}e i sl. (Vrï}e od jâdra su ~Çda duråle.)
jâg, m. - lov (Lofcï su ëprli zümskÆ jâg.)
jâgjå
285
jâgÅr/jâgær, m. Gjd. jâgara/jâgera - lovac i lova~ki pas (Va lovÇ su jûdi jâgeri i påsi jâgeri.)
jågoda, `. - 1. bobulja gro`|a (Vî{ su ti lïpjæ jågode na ovêmu grozdï}u!); 2. plod {umske i pitome jagode (Otåc nÅn je våvÆk u`âl po måteri poslåt p›vÆh jågÿd s plåninæ.)
jågodica, . - 1. sitna bobulja gro-`|a (Nî grëzjÆ nïkakovo, jågo-dice su drëbne, a nî ni slåtko!); 2. sitan i slastan plod {umske i pitome jagode (Naberï nÅn jågodÆc!); (Jîj, jågodice su ti jâko dobrç.)
jågodina, `. - 1. krupna bobulja gro`|a (Kakëva jågodina! Na-jül bi se od jednê!); 2. krupan, nezreo ili neukusan plod {um-ske i pitome jagode (Da vî{ kakëvÆh jågodÆn je nåbrÅl!); (Hïti tê jågodine! Vî{ da su za-gnjÆlçle.)
jahâ~, m. Gjd. jahÅ~å - jaha~ (Bül je dëbÅr jahâ~.)
jåhat, gl. nesvr{. (jâ{e{, jâ{¤) - jahati (Tû võltu da su storïli tulïko visokë da mëre stârÆ Za-harïja prô} jâ{¤} ~ez njû a da se ne prigübje.); (Krçcastÿmu ~ovïku se re~ç da zgjädÅ kod dÅ j bå~vu jåhÅl.)
jåhorÅn (jåhÿrna, jåhÿrno), neodr. pridj. (komp. jahÿrnïjÆ) - `iva-
han, ~io (Dvâ su bråta: jedân je jåhorÅn, a drÇgÆ j dëtÿ‘Ån!)
jåhÿrnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jahÿrnîjÆ) - `ivahni, ~ili (Z jå-hÿrnÆn ~ovïkÿn je lîpo dçlat.)
jãja, s. mn. - srednji izboji na ~e-{njaku koji se pripremaju za jelo (isto: pÅskï) (Smë jãja na salâtu za ve~çru!)
jajâr/jajâ{, m. Gjd. jajÅrå/jajÅ{å - divlji radi}, masla~ak (Menî j dobrå salâta od jajÅrå/jajÅ{å.)
jâje, s. Nmn. jãja - jaje (Nî se smçlo jâje pos¤dït a{ da bi ti kî nå~inÆl zlë na këri od jâja.); (Sestrå njõj je alärgi~na na jãja.)
jâk (jÅkå, jâko), neodr. pridj. (komp. jå~Æ) - jak, sna`an (Onâ j jÅkå, alÆ j ôn jå~Æ.)
jakçta, . - kratki mu{ki kaput, sa-ko (Za pô} k må{Æ j trîba obû} nãjboj¤ jakçtu.)
jakçtica, `. - kratki mu{ki kaput, sako (MôrÅn mâlÿmu/mâlæmu k¤pït jakçticu za prï~æst.)
jakçtina, `. - stari, pohabani krat-ki mu{ki kaput, ru`ni sako (VåvÆk nësÆ onû zlüzÅn¤ jakç-tinu.)
jâkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jå~Æ) - jaki (Z onîn jâkÆn si se tûkÅl?!)
jâko, pril. (komp. jå~æ) - 1. jako, sna`no (Jâko potægnï! ^å ne mëre{ jå~æ?); 2. vrlo (Apote-
jâkojâgÅr
286
kãrskÅ/aputekãrskÅ vâgÅ j jâko präcizna.); 3. glasno (Govorï jå~e! Ne ~ûjæn te!); 4. vrlo malo, oskudno, nebogzna{to (Tr nÆsû imçli jâko ~â obû} leh kakôv ka`arçt.)
jåkla, `. Gmn. jåkÅl - udubina u zemlji ili na kakvoj drugoj podlozi (Stãl je va jåklu i svîl nëgu!)
jåklica, `. - manja udubina u ze-mlji ili na kakvoj drugoj podlozi (VåvÆk je vodê va tôj jåklici.)
jÅkôst, . Gjd. jÅkosti - jakost (Nü-mÅn nïkakovæ jÅkësti va ru-kåh.)
jâlÅn (jÅlnå, jãlno), neodr. pridj. (komp. jÅlnïjÆ) - zavidan (isto: ¤r}îv) (JÅlnâ j na kunjâdu a{ ïmÅ bëj¤ plã}u!)
jãlnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jÅlnîjÆ) - zavidni (isto: ¤r}îvÆ) (VåvÆk se jãvja s krïtik¤n ôn jãlnÆ.)
jålÿv (jålova, jålovo), neodr. pridj. - neplodan (Tô tÆ j jålÿv posâl.)
jålovÅ, odr. pridj. ‘. - neplodna (Jålov¤ kråvu smo ubïli!)
jåma, `. - jama, rupa u zemlji (Zâda O�br¤~Å j jednå jåma, ne dubokå, {irokâ j, i mëre se vâ nj¤ pô}.) � jåma prezdânÅ - nezasitna osoba (On tÆ jåma prezdânÅ, njegå ne mëre{ najïst.)
jåmica, `. - manja jama, manja rupa u zemlji (Povædåli su da va tôj jåmici büvÅ MÅlïk.)
jåmina, `. - velika jama, velika rupa u zemlji (]å}Å j u`âl po-vædåt da su se znåli sp¤{}åt va nïkakove jåmine kadî j snîga bîlo, pa ako nî bîlo vodê, õnda su topïli tâ snîg.)
jãn~År, m. - ~uvar janjaca koji bi se odvojili od ovaca da ih ne bi sisali i tro{ili mlijeko potreb-no za proizvodnju sira (Jãn~År je ~¤vâl pësebi jãnci i prâzi a{ bi bîli sasåli mlÆkë pa bi bîli mî}erÆ sïri.)
jÅn~çvina, `. - janjetina, janje}e meso (Imçli smo ~Çda jãncÆh, a nïkad nÆsmë jÅn~çvinæ jïli.)
jãn~i}, m. - janje, od milja (Jãn~i}i se pë{m¤ lê} va drÇgÿn misæ-cÇ. KÆgëd dân ih se po dçset zlæ`ç.)
jãnka/jãnkica, `. Gmn. jânk/jãn-kÆc - jamica u zemlji u koju se utjeruje {pekula u igri (Storï jãnku/jãnkicu pa se græmë {pïglat.)
jånuÅr, m. Gjd jånuara - sije~anj (Pu nås se re~ç »jånuÅr« ili »p›vÆ mïsæc«.)
jånjac, m. Gjd. jãnca - janje (KÅn-tûn pregrãdÆ{ z jednûn lçs¤n i ëfcu nûtra ståvÆ{, ståvÆ{ njÿj jãnca i õnda onå nümÅ kåmo, pa ju ôn sasç.)
jånjacjåkla
287
japânær/japanêz, m. Gjd. japâne-ra/japanêza - gra|evinska ru~-na kolica na dva kota~a za teret (Betôn su va japâneru/ja-panêzu vozïli.)
Japanêz, m. - Japanac (SH) (Japa-nêzi sÅn lçh na televîziji vïde-la.)
japnên (japnçna, japnçno), neodr. pridj. - vapnen (Tô j japnên kå-mÆk.)
japnênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - vap-neni (Tô j japnênÆ kåmÆk.)
japnçnica/japlçnica, `. - 1. jama gdje se dr`i vapno (Skëro såkÅ kÇ}Å j imçla japnçnicu/japlç-nicu.) (isto: fagarêl); 2. pe} u kojoj se pe~e vapno (Va japnç-nicah/japlçnicah se pe~ç jÅ-pnë.)
japnçni~År, m. - osoba koja pravi vapno (AM) (P›vÿ j bîlo japnç-ni~ÅrÆh va Pëh¤mu.)
jÅpno, s. Nmn. jÅpnå - vapno (Pul Ri~ïnæ dâ j imêl vçlæ bå~ve z jÅpnôn i nûtra dâ j klâl kïsat kë‘e.); (Zîdi su belïjÆ kad se pobälæ z jÅpnôn.)
jårac, m. Gjd jãrca - jarac, mu‘jak koze (Obrîj tû bradïcu! [ njûn si kod jårac.)
jÅrdîn, m. - perivoj, park (Va tôn jÅrdîn¤ j bîlo lÆpîh rô‘Æc.)
jarûh, m. Gjd. jar¤hå - 1. jedno-godi{nje janje (Jarûh tÆ j, tîme ~å se zlæ`ç, drÇgÿ lçtÿ j jarûh);
2. pren. mu{karac sklon seksu-alnim pustolovinama (On tÆ j jarûh! D›‘ se dåje od njegå!); 3. pren. dje~ak u pubertetu (Kulïki jar¤hï va bÇsu, mçsto da gredû hëdæ}!)
jåsæn, m. Gjd. jåsena - jasen (Kê-barÆh/kêberÆh je ~Çda kad jå-seni cvatû.)
jåsle, `. mn. - jasle (Ståvi jÆn sêna va jåsle!)
jåslice, `. mn. - prizor Kristova ro|enja s kipi}ima i scenom, koji se postavlja o bo`i}nim blagdanima (Hëmo vïdet jåsli-ce va crükvu!)
jåstræb, m. Gjd. jåstreba - jastreb (Jåstræb je nïkakÿv vçlÆ tï}.)
jâ{ka/jâ{kulica/jâ‘ulica, . - donji dio dvodijelne metalne kop~i-ce za odje}u s ispup~enim di-jelom u koji se ume}e gornji dio te kop~e (isto: â‘ulica, zâ-gulica) (Za{üj mi jâ{ku/jâ{ku-licu/jâ`ulicu na bærhân!)
jå{mÆk, m. Ljd. ja{mÆkÇ - 1. zrnje lju{tena je~ma (MålinÅr je z metlûn pobïrÅl plîvu }a, a jå{mÆk je ostâl va lõn~i}u.); 2. varivo od lju{tena je~ma (NãjbojÅ j va ja{mÆkÇ prã{}Å no‘ïca.); 3. gnojna upala vlas-ne `lijezde na o~nome kapku (Kad nësæ}¤ ‘änsk¤ ne po-nœtÆ{, a onå bi otçla ~å tî ïmÅ{, da }e ti narâst jå{mÆk.)
jå{mÆkjapânær
288
jåtit, gl. nesvr{. (3. l. jd. jåtÆ, jåtæ) - {tititi koga od vjetra i ki{e (Kåko si do{lå po ovôn da‘jÇ? - Lîpo, õn mæ j jåtÆl z l¤mbrç-l¤n.)
jåtit se, gl. nesvr{. (jåtæ se) - sku-pljati se u jato (Tï}i se jåtæ.)
jåtno, neodr. pridj. s. - za{ti}eno od vjetra i ki{e (KÇ}a tÆ j na jåtnÿn mçstu.)
jåto, s. - 1. jato (Vïdæla sÅn jåto tï}Æh.); 2. zavjetrina (Dãj se va jåto da se ne zmë~Æ{!)
jÅvït /se/, gl. svr{. (jãvÆ{ /se/, jãvæ /se/) - javiti /se/, obavijestiti (JÅvï se kad te pozüvÅn!); (JÅvïli su na râdiju da sëpeta bÿm-bÅndîraj¤.)
jÅvjåt /se/, gl. nesvr{. (jãvjÅ{ /se/, jãvjaj¤ /se/) - javljati /se/ (Pozü-vaj¤ te, a tî se ne jãvjÅ{.)
jåvorika, . - lovor (KlÅdï målo jå-vorikæ va jätra pa }e ti bït bëjÅ.)
jâz, m. Ljd. jÅzÇ - prostor pod slapom, vodopad, pregrada u vodotoku (Jazï} je mâlÆ jâz, a jazïna jâko vçlÆ jâz.)
jazï}, m. - mali slap (Jazï} je mâlÆ jâz.)
jazïna, . - veliki, zastra{uju}i slap (JazïnÅ j jâko vçlÆ jâz.)
jåzvac/jåzbac, m. Gjd. jåzvaca/jåzbaca - jazavac (Lÿfci su ulovili düvÿga/düvæga prÅscå i jåzvaca.)
jebâ~, m. Gjd. jebÅ~å - mu{karac uspje{an u spolnom op}enju (Na{lâ j novôga/novêga jebÅ-~å!)
jeba~ïca, `. - `ena sklona u~esta-lom spolnom op}enju i uspje{-na kao sudionica (Onâ j bÆlå prâvÅ jeba~ïca, ali se o tomÇ/temÇ p›vÿ nî povædålo.)
jebåt /se/, gl. nesvr{. (jebç{ /se/, jebû /se/) - spolno op}iti (isto, zn. 3.: gôbit se) (Povädaj¤ jûdi da su jih vïdeli kåko se jebû v åutu.)
jebe‘jîv (jebe‘jïva, jebe‘jïvo), neodr. pridj. (komp. jebe‘jivïjÆ) - koji se rado i ~esto jebe (Je-be‘jîv je i nç b¤ dÇgo z jednûn `änsk¤n.)
jebe‘jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jebe‘jivîjÆ) - onaj koji se rado jebe (NïkÆ j nî~ rçkÅl i såd ju cêlo selë zovç Jebe`jîvÅ.)
jçcat, gl. nesvr{. (jçcÅ{, jçcaj¤) - 1. mucati (Njîn dÅ j nôno jçcÅl i dÅ j govorîl »Fa, fa, fa …« pa jÆn je prÆ}ëk Fåbi}evi.); 2. bolno plakati (^ûj kåko jçcÅ, mõrda ju ~â bolî?)
jedân (jednå, jedno) br. - 1. jedan (OklÅtül sÅn leh jedân orïh.); 2. u funkciji zamjenice - neki (Kåko tô smî{ rç}, bålaf~e jednë!); (Va tôj bÅnëvinÆ j bÆ-våla jednå siromå{na divõj-ka.)
jåtit jedân
289
jedanâjst, br. - jedanaest (Ve} je jedanâjst ûr! Kad }u pa obçd storït!)
jedanãjstÆ (-Å, -ÿ), br. - jedanaesti (BÆlå sÅn jedanãjstÅ po rædÇ.)
jedãnp¤t, pril. - 1. jedanput (S tûn kãrtic¤n se mëre{ sâmo jedãnp¤t vozït.); 2. jedno}, neko} (Jedãnp¤t da su `Ævçli krâj i krajïca.)
jedÆnåc, m. Gjd. jedÆncå - jedinac, jedino mu{ko dijete u roditelja (JedÆnåc je pa }e mu sç oståt.)
jedinïca, `. - 1. jedinica, jedino `ensko dijete u roditelja (BÆlÅ j jedinïca, a{ nî imçla bråta ni sestrê.); 2. slaba {kolska ocje-na (Sï popråvÆl jedinïcu z än-gleskÿgÅ?)
jedünÿ, vez. - samo, jedino (Dåt }u ti bêlæ kopïce, jedünÿ ako je kœpÆn.)
jçdnÅk (-a, -o), neodr. pridj. - jednak (Obadvâ ste jçdnÅki!)
jçdnÅkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jedna~îjÆ) - jednaki (Tç{ko }e{ nâ} jçdnÅkÿga/jçdnÅkæga.)
jedno, pril. - po prilici, otprilike (Zabetonîrali su, jo{ }e zali{åt i fïnit, jå ra~unân, za jednë trî Çre.)
jçdva, pril. - jedva (isto: komÅ}) (JçdvÅ j slëva naÇ~Æl.) � jçdva i komÅ} - uz izuzetno mnogo
napora (Jçdva i këmÅ} smo naÇ~ili abecêdu!)
jçlæn, m. Gjd. jçlena - jelen (Bül je na}ås jçlæn na lÆhî. Sê j pÇno cåpÆn/cåtÆn.)
Jelçnac/Jelän~Ån, m. Gjd. Jelänca/Jelän~ana - itelj mjesta Jelenja (Sï su mojï Jelänci.)
jelänskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji pripa-da Jelenju (Nå{i stârÆ povädaj¤ dÅ j na Jelänskÿn vrhÇ jo{ za-kopâno blâgo.)
Jelän{}ica, `. - `iteljka Jelenja (Måt m¤ j Jelän{}ica.)
JelçnjÆ, s. - top. Donje Jelenje, starije `upno i op}insko sre-di{te (On je z JelçnjÅ, büvÅ va Jelçnj¤.); (Kad dõjde{ va Jelç-njÆ dÿjdï målo do menç.)
jçlica, `. - propeler (SH) (Heli-koptær ïmÅ jçlicu.)
jelôv (jelova, jelovo), neodr. pridj. - jelov (Za tô tÆ j nãjbojæ jelëvo drvë.)
jelovina, . - jelovo drvo, jelovina ([tukçt je od jelëvinæ.)
jelôz (-a, -o), neodr. pridj. - ljubo-moran (isto: jelôzÅn) (Jelôz mu{kî nî dëbÅr mû‘, a nî do-brå ni ‘enå kû zjüdÅ jelôza.)
jelôza, `. - ljubomora (Jelôz mu-{kî nî dëbÅr mû‘, a nî dobrå ni ‘enå kû zjüdÅ jelôza.)
jelôzÅn (jelôzna, jelôzno), neodr. pridj. - ljubomoran (isto: jelôz)
jedanâjst jelôzÅn
290
(Pu{}åli smo se a{ je bîl jâko jelôzÅn.)
jelôzÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ljubo-morni (isto: jelôznÆ) (^å }e ti tâ jelôzÆ/jelôznÆ?)
jelôznÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - lju-bomorni (isto: jelôzÆ) (^å }e ti tâ jelôzÆ/jelôznÆ?)
jälva, . Gmn. jçlÅv - jela (crnogo-ri~no drvo) (Uz pût sÅn gjçdala jälve i jälvice, sç jednÇ lïpj¤ od drÇgæ.)
jälvica, `. - 1. drvo jele (Doneslå mÆ j blagoslëvjene jälvicæ z na Gorê.); 2. oki}eno bo`i}no i novogodi{nje drvce (Jälvicu na Vïliju Bë`j¤ krÇnÆ cêla fa-mîlija, a dicå su nãjzadovÿj-nïjÅ.)
jenjåt, gl. svr{. (3. l. jd. jenjâ) - jenjati, popustiti, oslabiti (odnosi se na nevrijeme) (Jenjålÿ j, hvåla Bëgu!)
jenjÅvåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. jenjãvÅ) - jenjavati, popu{tati, slabiti (odnosi se na nevri-jeme) (BÇra nïkako kod da jenjãvÅ, grê na lïpjæ.)
jerîna, `. - {ljunak (^Çda su ma-trijÅlå navezlï i zapÇnili vçl¤ {kÇjinu va DÇbini oskÇd su p›vÿ jerînu kopåli.)
jçroplÅn, m. Gjd. jçroplana - zra-koplov (isto: avijôn/çroplÅn) (^å nïkad nÆsï letêl z jçroplÅ-nÿn?)
j çsæn, m. Gjd. j çsena - vrsta drva, jasen (Od mezdrenogå jçsena se dçlaju {vî~i}i.)
jçsæn, `. Gjd. jçseni - jesen, go-di{nje doba (Nå{i pænzijonærï såk¤ jçsæn gredû va bånju.)
jçsenÿv (-a, -o), pridj. - jasenov (Za {vî~i}i dçlat je rÅbïla mla-dïkova jçsenova këra.)
jesïka, . - vrsta drva, jasika (Nôno mÆ j pokÅzâl kô drvô j jesïka.)
je{çdrka/je{çdraka, `. - vrsta dr-veta, divlja tre{nja (vidi: re{e-jåka, {çdrka) (Je{çdrku/je{ç-drak¤ j nãjbojæ cÆpït.)
jç{ka, `. Gmn. jç{Åk - mamac za ribe (Da grên lovït rïbe, a pozÅbül sÅn jç{ke zêt!)
jêt se, gl. svr{. (jåme{ se, jåm¤ se) - prihvatiti se ~ega (posla) (^e-så si se danås jêla?)
jçti~it se, gl. nesvr{. (jçti~Æ{ se, jçti~æ se) - ljutiti se, uzrujavati se, nervirati se (NærvôznÅ j, pëvazdân se jçti~Æ.)
jçtika, . - ljutnja, nervoza (Nebë-ga onå så sæ j zjêla od jçtikæ.)
jçtikÅv (jçtikava, jçtikavo), neodr. pridj. (komp. jetikavïjÆ) - ner-vozan, koji se rado ljuti i uzru-java (JçtikavÆ se våvÆk jçti~æ.)
jçtikavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. jetikavîjÆ) - nervozni, onaj koji se rado ljuti i uzrujava (Kad je
jelôzÆ jçtikavÆ
291
kî jçtikÅv, ne mëre{ { njîn nåprvÿ.)
jätra, s. mn. Gmn. jätÅr - jetra (^ÇdÅ j pîl i nî ~Çdo da su mu jätra {¤ndrâna.) � pô} komÇ/kemÇ na jätra - biti komu dosadan, `ivcirati koga (Cêli dân namãjÅ i ve} mi grê na jätra.)
jçzero, s. - jezero (Vodå va jçzer¤ j visokë.) � jçzero vrâzÆh - tisu}u vragova (Jçzero te vrâzÆh zêlo!)
Jçzero, s. - top. lokalitet u naselju Zastenice (On je z Jçzera, büvÅ na Jçzeru.)
jæzït se, gl. nesvr{. (jäzÆ{ se, jäzæ se) - ljutiti se, srditi se, uzrujavati se (PrësÆn te, ne jæzï se!)
jê‘, m. - je` (A�utÿ j na zÅvëju st›l jê`a.)
je‘ï}, m. - mali je‘ (Pred nå{u kÇ-}u su s {Çmæ do{lï mâlÆ je‘ï} i vçlÆ je‘ïna.)
je‘ïna, `. - veliki ili stari je` (Pred nå{u kÇ}u su s {Çmæ do{lï mâlÆ je‘ï} i vçlÆ je‘ïna.)
je‘çvica/jê‘evica, . - vrsta {uplji-kava kamena od stvrdnute pje{~ane materije (na|e se pri kopanju zemlje na ve}oj dubi-ni) (Kad smo kopåli f¤ndamênt, bîlÿ j dësti je`çvicæ.)
jæ‘ït se, gl. nesvr{. (jä‘Æ{ se, jä‘æ se) - je`iti se, fizi~ki manifesti-
rati neugodu na ko`i (Jä`Æn se, zÆmå mÆ j!)
Jê‘u{, m. - Isus (Jê`u{ Krî{tu{, ~å si tô sëpeta stërÆl?)
je‘uvïnac, m. Gjd. je‘uvünca - jezuit (Va Lopå~i su bîli je`u-vünci.)
jîdo, s. - jelo, jestvina (Sï vôlimo jû{no jîdo.)
jïst, gl. nesvr{. (jî{, jidû) - 1. jesti (Na Vïliju Bë`ju våvÆk jÆmë bakalâr.); 2. jelo, ono {to je pripremljeno za jelo (UdrÅ`ïla mi sæ j a{ je såkÆ dân nôni jïst nosïla i prÅlå ju.)
jôg, m. - igrali{te za bo}anje (Po nedïji zapõlnæ mu{kî gredû na jôg.)
jÿkåt, gl. nesvr{. (jõ~e{, jõ~¤) - jaukati, zapomagati (JÿkålÅ j kod da njÿj je va glÅvï.)
jõrgovÅn, m. Gjd. jõrgovana - vrsta cvatu}eg ukrasnoga gr-ma (JõrgovÅn cvatç va måju.)
jÿrjîna, `. - ukrasna vrtna biljka georgina, Dalia (Va v›tu spred kÇ}æ su mi jo{ nônine jÿrjîne.)
jÿrjînica, ‘. - niske dalije sitnijih cvjetova (Uz rûb v›ta posãdÆn jÿrjînice.)
jo{, pril. - jo{ (Jo{ se våvÆk domî-{jÅn kåko su svÆtçle tê bajonç-tine/bajunçtine.)
j¤bâv, `. Gjd. j¤båvi - 1. ljubav (Nî trîba bogatïja, leh j¤bâv!);
jätra j¤bâv
292
2. naklonost, privr`enost, obzir, dobra gesta (u frazi: ne mëren tî/mu j¤båvi pozÅbït)
jÇbica, . - ljubi~ica (isto: fijôlica) (JÇbice pu nås nãjprvÿ züjd¤ va korônah.)
jÇbno, pril. - skladno, slo`no, u ljubavi (Stâri i mlâdi jûdi mô-raj¤ jÇbno `Ævçt va famîliji.)
jûdi, m. mn. - ljudi (Stâri i mlâdi jûdi môraj¤ jÇbno `Ævçt va fa-mîliji.)
judîn, m. Nmn. judïni - ljudina (KrabÇje su bili judïni, ma ~u-dçsa! PÆstïli su se po jåbukah i såk¤d.)
jÇgo, s. - vjetar s juga (od mora) (Vlâsi ti se naricâj¤ po da`jÇ ili kad je jÇgo.)
j¤hå, `. Ajd. jûhu - juha (Sü l se målo ajutåla z ÿtûn j¤hûn?)
j¤nåc, m. Gjd. j¤ncå - junac, mla-do mu{ko govedo (Nå{i su bîli dobri kmçti. U‘åli su imçt po ~etïri j¤ncï i isto tulïkÿ junîc.)
juna~ïna, `. - kr{an, sna‘an mla-di} (VïdÆn mu po nogåh da }e kad narÅstç bït juna~ïna kod i dçd mu Ivân.)
junâk, m. Gjd. junÅkå - zastarj. mladi}, kr{an, mlad mu{karac (On je prâvÆ junâk.); (Va råt su {li sç mlâdi junÅkï.)
junÅkôv (junÅkova, junÅkovo), pridj. - koji pripada mladi}u
ili kr{nom mladu mu{karcu (StârÆ su u‘åli kÅntåt: NagnÇlo sæ j drîvo orïhovo na prebêlÿ lÆcç junÅkëvo.)
j¤n~ï}, m. - mali, slabo razvijeni junac (Slåb je tâ j¤n~ï}.)
j¤n~ïna, `. - velik, sna`an junac (Jâk je kod j¤n~ïna.)
junçtina, `. - junetina, june}e meso (P›vÿ nî bîlo tê junçtinæ, leh volëvina, volõvjæ mêso.)
junïca, `. - junica, mlado `ensko govedo (Nå{i su bîli dobri kmçti. U‘åli su imçt po ~etïri j¤ncï i isto tulïkÿ junîc.)
junï~ica, `. - mala ili slaba junica (Ne dân }å ovê junï~icæ, a{ mi se smïlÆ.)
junï~ina, . - velika, jogunasta ju-nica (Rü}e se kod na{a junï~i-na.)
jûnÆj, m. Gjd. jûnija - lipanj (Pe-trëvÅ j na dvãjset i dçvet jûni-ja.)
jur, vez. - 1. u pogodbenome zna~enju ’trebalo je’ ili ’da je’ (Jur si mëgÅl målo po`¤rït pa ne bï{ zakasnîl.); 2. iako, ve} (Parâ{ se kod kakôv mladï}, a jur ïmÅ{ ~Çda lêt.)
jÇri~i}, m. - ptica crvenda} (Kad jÇri~i} okol kÇ}æ oblä}e, se re~ç da }e drÇgÿ vrîme sto-rït.)
jÇri~i}jÇbica
293
jÇrÆ{, m. Gjd. jÇri{a - juri{, navala (Dâ j va P›vÿn råtu pogïn¤l va jÇri{u.)
juri{åt, gl. nesvr{. (juri{â{, juri-{âj¤) - juri{ati, navaljivati (Bÿr-cï juri{âj¤.)
Jœrjeva, `. - blagdan sv. Jurja (23. travnja) (Fa‘õl se sãdÆ {etemâ-nu pred Jœrjev¤n ili {etemânu za Jœrjev¤n.)
ju{ïca, ‘. - lagana juha za djecu i bolesnike (Popîj målo ovästæ ju{ïcæ, pa }e ti våje bït bëjæ!)
ju{ïna, `. - juha kao odbojno jelo (Ve} mî j tæ ju{ïnæ prîko glÅvê.)
jû{no, neodr. pridj. s. - ju{no (Sï vôlÆmo jû{no jîdo, kô se jî ‘lïc¤n.)
jÇ{to, pril. - ba{, upravo, na vrijeme (Do{ãl si jÇ{to na obçd.)
jût (j¤tå, jûto), neodr. pridj. (komp. jutïjÆ/jÇ}Æ) - kiseo (Tâ ocåt tÆ j jût. RazblÅ‘ï ga z vodûn!)
jûtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ju-tîjÆ/jÇ}Æ) - kiseli (Ja vôlÆn jûtÆ sôk od lem¤ncîna.)
jutüna, `. Gmn. jutîn - kiselina
(@elÇdac me bolî po jutüni va hrÅnï.)
jÇtra, pril. - sutra (Do jÇtra }e se vås snîg obrnÇt va bjÇzgu. I bït }e dobrë ako ne sm‹zne.)
jÇtro, pril. - ujutro (Ba{ si blebetjï-va. NÆsï færmåla ëd jutro.)
jÇtro, s. Gmn. jÇtÅr - jutro (Lîpÿ j jÇtro svanÇlo.) � kod glû-hÿmu/glûhæmu rç} dobro jÇtro - govoriti uzalud, bez u~inka (Tô tÆ j këd da si glûhÿmu/glû-hæmu reklå dëbro jÇtro, nïkÆ te nî ~ûl.) � od jÇtra do mrâka - cjelodnevno (Dçlali su, ne-bëgi, od jÇtra do mrâka.)
jÇtro{njÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - jutarnji (Vç~ærnjÅ ~rjenïca - jÇtro{njÅ pocœranica.)
jÇ‘ina, `. - jako jugo (Po ovôj jÇ`ini me glÅvå bolî.)
jÇ‘ina, `. - popodnevna lagana u`ina (Sî ~â za jÇ`inu pojîl?)
jÇ‘inica, `. - prijepodnevni ili popodnevni lagani me|u-obrok (Za jÇ‘inicu se u‘ålo lõn~i} bêlÿga/belæga kafå i fçticu krÇha.)
jÇ‘inicajÇrÆ{
294
Kk, prij. - k (Dÿjdï k menï ve~erås!)kabå~a, `. - zastarj. ku}erak,
tro{na ku}a (isto: {abåka) (SH) (Jå sæjnë vôlÆn ovû kabå~u ÿvdï/ævdï.)
kabâl, m. Gjd. kablå - kabao (Sî zïlæla vëdu s kablå?)
kabanïca, . - kabanica (Zåmi ka-banïcu sëb¤n a{ bi mëgÅl då‘.)
kâbæl, m. Gjd. kâbela - kabel (Tô j kâbæl od strÇjæ.)
kåblenjÅk, m. - 1. stalak za umiva-nje (Na kåblenjÅk¤ j bîl gala-mân, sapûn i {ugamân. Tô j bîlo kod danås lavÅndîn.); 2. stalak na kojem se dr`i ka-bao ili vjedro s pitkom vodom (SV) (Na kåblenjÅk¤ j bîl kabâl ili bujôl { ~istûn vodûn za pït i kÇhat.)
kåbli}, m. - mali kabao (Va kåbli-}u su ti kopïce pa je zïperi!)
kablÇ{a, `. - veliki kabao za na-makanje i pranje rublja (Mî smo i kûpali va kablÇ{i kad smo bîli mï}i{ni.)
kåc, m. - ukrasna biljka, Acacia (isto: gåc, agåc) (Kåc tÆ j pre-dobrë drvë da od njegå stërÆ{ kÿlcï.)
kåca, ‘. - drvena posuda za kise-ljenje kupusa i repe (Va kåci sæ j kïsÅl kåp¤z i rïpa.)
kacavîda, `. - odvija~ (Zavidâj tô s kacavîd¤n!)
kâcær, m. Gjd. kâcera - vrsta kukca (Dâ kâcær letî?)
kacot, m. - 1. pesnica: stisnuta, zatvorena {aka (SV) (PokÅzãl m¤ j kacët i zåjedno sæ j smü-rÆl.); 2. udarac {akom (isto: ba-butof, matafûn) (]Ç ti jedân kacët opÅlït!)
kacotåt /se/, gl. nesvr{. (kacotâ{ /se/, kacotâj¤ /se/) - udarati pesnicom: stisnutom, zatvore-nom {akom (SV) (isto: matafu-nåt /se/) (Kacotãl gÅ j dëkli nî pâl potlëh.)
Ka~ånac, m. Gjd. Ka~ânca - itelj mjesta Ka~ani (Otåc mÆ j bîl Ka~ånac.)
Ka~åni, m. mn. - top. selo u bli-zini Grobnika u grajskoj plo-vaniji (On je s Ka~ånih/od Ka-~åna, büvÅ va Ka~ånÆh/pul Ka-~åna.)
Ka~ânka, ‘. - ‘iteljka mjesta Ka-~ani (Måt mÆ j bÆlå Ka~ânka.)
ka~ãnskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na mjesto Ka~ane (Na ~avjãnskÆ tãnci su u`åli dohÅ-jåt ka~ãnskÆ mladï}i.)
kad, pril. - kad (Kad je do{âl? Tâ-prvÆdân!)
k kad
295
kåda, `. - kada za kupanje (VôlÆ se igråt z brodï}æn va kådi.)
kadagod, pril. - 1. uvijek kada (Kadagëd dõjdæn, tî våvÆk gjç-dÅ{ televîziju.); 2. ponekad, pokatkad (Kadagëd storîn prê-`ig za va manç{tru, a kadagëd ne dân.)
kadêna, `. - lanac (za d`epni sat ili za bicikl) (Kadêna mÆ j së-peta pÇkla!)
kadï/kådi, pril. - gdje (isto: kâj) (Kådi si bîl do såd?); (Starï balë-tÅra a{ kadî j ôn, dÅ j i nesnÅ-gå!)
kadigod, pril. - gdjegod (Kâ j }u tô na}? A kadigëd }e{!)
kÅdït, gl. nesvr{. (kãdÆ{, kãdæ) - dimjeti tamjanom (Vele~âsnÆ blagoslüvje, a ministrãnti kãdæ.)
kådrma, . - podloga od kamenih plo~a ili oblutaka na cesti (SV) (Nî na p¤tÇ do crükvæ kådrme, pa nÅn se po zÆmï pû‘e.)
kafacç, s. - kava, od milja (]ç{ målo kafacå s kapï}æn mlÆkå?)
kafç, s. - kava (Ako popijên pre-vç} kafå, õnp¤t ne mëræn spåt.); (Za marändu nadrobîn ba{kët va bêlÿ kafç.)
kafên (kafçna, kafçno), neodr. pridj. - sme| (Stõl je kafên.)
kafênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - sme|i (Kafênæ bragç{e ob¤cï!); (Nî
tô ~istå kafênÅ bôja! Na svïtlu }e{ vïdet dÅ j bejïskava.)
kafïno, s. - neukusna, slaba ili prejaka kava (Kakëvo si tô ka-fïno skÇhala? Pœn mÆ j lõn~i} f¤ndâ}!)
kâj, pril. - gdje (isto: kådi) (Kãj si bîl sïnÿ}?); (StërÆl je baråku i sad ïmÅ kâj dr`åt alât i krama-rïju.)
kãjla, `. Gmn. kâjl - klin (SV) (Kãjla se podlo`î pod gÇmu od åuta da ne pobîgne.)
kajÇ‘a, `. - mlaka, lokva, blato nakon ki{e ili snijega (isto: lo-kva) (Zamastül je va kajÇ‘u i nëge zmo~îl.)
kakâva, ‘. - napitak: kakao (Zrœ~Æ se va zdçlu i dodâ po vëji cÇkara, cïmeta, cikulâdæ va prÅhÇ ili kakâvæ. Sç se dobrë zmü{Å i klÅdç st¤dït.)
kako/kåko, pril. - kako (Kakë bi bîlo da ræmë sad jïst?); (Båda-væ/bådava tÆ j govorït, sëpeta }e mlâdÆ storït kåko }ç.) � kåko tåko - razmjerno podno-{ljivo (Kåkÿ j? - A kåko tåko.)
kakogod, pril. - 1. bilo kako (Po-pråvi tô kakogëd znâ{ a{ bi me otåc.); 2. otkad (Nîs ju vï-dela kakëgod smo {kôlu fïnile.)
kakôv (kakova, kakovo), zamj. - 1. kakav (SH) (Kakëva si tô tî?); (Kakôv båkulina! Starï ga!);
kåda kakôv
296
2. otprilike, pribli‘no (Nî odje-dãnp¤t ogl¤{êl, pë~æl je gl¤{çt s kakëvih pêt lêt.)
kâl, m. - kurje oko; bolno ro`nato odebljanje na stopalu, naj-~e{}e na prstima (Kãl me bolî pa ne mëræn postôl obÇt.)
kâl, m. - ‘itki talog, ne~isto}a na dnu ba~ve (SV) (Fãnj je kâla na dnÇ bå~væ.)
kalafât, m. - majstor koji pri~vr-{}uje ~avlima na brod brodsku oplatu (P›vÿ da su u‘åli kalafâ-ti na ^ãvju dohÅjåt po ~ãvli.)
kalamïta, `. - magnet (SH) (Te~û `änskæ za njîn këd dÅ j kalamï-ta.)
kalamitân (-a, -o), neodr. pridj. - magnetiziran (@änske te~û za njîn kod da j kalamitân.)
kalåt, gl. nesvr{. (kalâ{, kalâj¤) - 1. spustiti {to (Kalâj brïme na po~ivålo.); 2. crpsti vodu iz zdenca (Bujõl mÆ j pâl va {tär-nu dëkli sÅn kalåla.)
kÅlåt, gl. nesvr{. (kãlÅ{, kãlaj¤) - cijepati, dijeliti kalanjem (Dr-vë se kãlÅ nå pÿl.)
kÅlcçta, `. - 1. duga `enska ~ara-pa (do iznad koljena) (isto: hlå~a) (KÅlcçtÅ j i mÇ{kÅ i ‘än-skÅ kopïca!); 2. kratka ~arapa do iznad gle`nja (isto: kopïca) (Nî bôs, va kÅlcçtah je!)
kÅlcçtica, . - kratka dje~ja ~arapa (isto: kopï~ica) (Obûj kÅlcçtice a{ }e{ se prehlÅdït!)
kÅlcçtina, `. - 1. izno{ena, popa-rana, prljava `enska ~arapa visoka do iznad koljena (isto: hlå~ina) (VåvÆk je va ïstÆh kÅl-cçtinah.); 2. izno{ena, popara-na, prljava kratka ~arapa (isto: kopï~ina) (Dãj }u ti tê kÅlcçtine zak›pat!)
kÅldåja, . - parni kotao, kotlovni-ca (SH) (Va kÅldåjÆ j våvÆk tç-plo.)
kalesîn, m. - zastarj. otvorena zapre`na kola na ~etiri kota~a za prijevoz ljudi i robe (SV) (K¤pül je kalesîn od njegå.)
kalï}, m. - omanja lokva s izvor-skom vodom ili ki{nicom, ob-zidana kamenom ili ilova~om (Bâli smo se da ne bï kî pâl va kalï}.)
kalïna, `. - pove}a lokva ispunje-na ki{nicom i procjednom vo-dom s okolnoga terena, iz koje se napaja stoka (Na{lï smo trâ-gi od jçlena na kalïni.)
kalÆvåt, gl. nesvr{. (kalüvÅ{/kalûje{, kalüvaj¤/kalûj¤) - 1. spu{tati (Pomï}i{no kalœjte da ne bï pÇkn¤l {pâg!); 2. pren. gubiti na te`ini ili na koli~ini (Trî mï-sæca nï{ ne jî, a ne kalûje!)
kalÇp, m. - kalup (S¤sçd }e mi dåt kalÇp za stupï}i.)
kâl kalÇp
297
kamamïla, `. - ~aj od kamilice (Kamamïla dÅ j dobrå za elÇ-dac.)
kamamïlica, . - 1. biljka kamilica (Pobïrali smo kamamïlicu za ~âj.); 2. ukusan i zdrav ~aj od kamilice (Kamamïlica dÅ j do-brå za `elÇdac.)
kamamïlina, . - neukusan ~aj od kamilice ili onaj kojega se tko zasitio (Na`læpåla sÅn se ka-mamïline da mi jæ j zåvavÆk dësta.)
kamÅndârija, `. - zra~nica (Ka-mÅndârijÅ j va gÇmi.)
kåmara, `. - soba, odaja (Pobælïli smo kåmaru.)
kåmarica, ‘. - sobica (isto: kama-rîn) (Spåt }e va kåmarici! Vï{e jÿj ni ne rãbÆ!)
kamarîn, m. - sobica (isto: kåma-rica) (Spåt }e va kamarînu! Vï{e jÿj ni ne rãbÆ!)
kåmarina, `. - velika, prostrana soba (Prevelïka tÆ j tâ kåmarina! Kî }e ju sagrçt?)
kåmati, m. mn. - kamata (isto: ünteres/Ænterçs) (P›vÿ su bîli vçlÆ kåmati kad sæ j pos¤dïlo sõldi.)
kãmba [kãÜba], `. Gmn. kâmb [kâÜb] - 1. lûk (Svîj tô na kãmbu!); 2. dr`a~ za ru~nu pi-lu savijen u obliku luka (PrÆmï za kãmbu i rïvÅj nåprvÿ-nåzÅd!); 3. sprava za hvatanje
ptica u obliku luka (S kãmb¤n su se tï}i lovïli.); 4. jedan od tri drvena obru~a postavljena vodoravno na ko{u za suho li{}e, za koje se pri~vr{}uju okomite letvice (isto: prç{kice) (Nãjprvÿ se storê trî kãmbe pa se nâ nje zabüjaj¤ prç{kice.)
kãmbast [kãÜbast] (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kÅmbastïjÆ [kÅÜ-Ü-bastïjÆ]) - savijen u luk (Tâ ko-låc je kãmbast. Mëre{ ga i }å hïtit!)
kãmbastÆ [kãÜbastÆ] (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kÅmbastîjÆ [kÅÜ-Ü-bastîjÆ]) - savijeni u luk (Hïti tâ kãmbastÆ kolåc }å!)
kamenït (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kamenitïjÆ) - kamenit (LÆhâ j pÇna kåmÆkÆh. Re~û i dÅ j kamenïta.)
kamenîtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kamenitîjÆ) - kameniti (Kî }e k¤pït kamenît¤ lÆhÇ?)
KåmenjÅk, m. - top. zaselak nase-lja Soboli (On je s KåmenjÅka, büvÅ na KåmenjÅku.)
kamänjÆ, s. - kamenje (Dopejåli su ~Çda kamänjÅ a{ }e zîd dçlat.)
kåmi~i}, m. - kamen~i} (Kåmi~i} njÿj je va postolï}u.)
kåmi~ina, . - velik kamen, kamen-~ina (Na cçstÆ j vçlÆ kåmi~ina! Nçka ga kî måkne!)
kamamïla kåmi~ina
298
kamijôn, m. - kamion (Vozül je kamijôn dëklÅ j mëgÅl!)
kamijõn~i}, m. - 1. manji kamion (Uskâ j cçsta pa su vås mat-rjâl pejåli z kamijõn~i}æn.); 2. igra~ka kamion (K¤pï mu kakôv kamijõn~i}!)
kåmÆk, m. Ljd. kamÆkÇ - kamen (HïtÆl je kåmÆk i razbîl po-nç{tru.); (P›vÿ su jûdi `îv kå-mÆk razbÆjåli, a danås dõjde bâgær i sç b›zo skopâ.)
kami‘ot, m. - kratka bluza do pa-sa od proste tkanine, obi~no plave boje (SV) (Na ovôj slïkÆ j nôna va starünskÿmu kami`ë-tu.)
kåmo, pril. - kamo (Kåmo grê{? - Kåmo mæ j vëja!)
kamogod, pril. - kamogod (Kamo-gëd dõjdæn, nãjdæn prïjateli.)
kÅmpâna [kÅÜpâna], `. - 1. zvo-no (na tornju) (KÅmpâna sæ j p›vÿ reklë. Danås sï re~û zvë-no); 2. suknja ili haljina zvo-nasta kroja (SëpetÅ j kÅmpâna va môdi.)
kÅmpanåt [kÅÜpanåt], gl. nesvr{. (kÅmpanâ{ [kÅÜpanâ{], kÅm-panaj¤ [kÅÜpanâj¤]) - 1. zvo-niti (NïkÆ j Çmrl a{ kÅmpanâ.); 2. bu~iti, {tropotati (Ne kÅm-panâj z ÿtîn a{ }e{ mî}¤ zb¤-dït!); 3. pren. lunjati, besciljno tumarati (Cêli dân kÅmpanâ{ po selÇ.)
kÅmpançla [kÅÜÜpançla], `. - ukrasna biljka; Fuksia (Njõj su våvÆk lîpe kÅmpançle!)
kamÇf, m. - volan, ukrasni nabra-ni rub na odje}i (KamÇf môrÅ{ spêglat pa }e lîpo stât!)
kåna, `. - polucilindar (AM) (Tê kåne su nosïla gospodå pred stô lêt.)
kanâl, m. Gjd. kanÅlå - kanal (Kë-mÅ} su ga zïv¤kli s kanÅlå.)
kanalï}, m. - plitak i uzak kanal (RçkÅl sÅn ti da skopâ{ kanalï}, a tî si stërÆl kanalïnu!)
kanalïna, `. - dobok i {irok kanal (RçkÅl sÅn ti da skopâ{ kanalï}, a tî si stërÆl kanalïnu!)
kanapç, s. - po~ivaljka, sofa (isto: kåu~, otomÅn) (Kanapê j ëto-mÅn ali lïpje zvœ~Æ!)
kanarîn, m. - kanarinac (Kanarîn je pëbigÅl z gãjbæ.)
kånat, m. Gjd. kãnta - pjevanje, pjev (^œl sæ j kånat po selÇ.)
kanavîna, . - tkanina koja se radi ~vrsto}e ume}e ispod podsta-ve na kaputima (K¤pï målo kanavîne pa }u ti pod{ït da lïpjæ stojî.)
kÅncelarïja, `. - ured, poslovnica (Onå dçlÅ va kÅncelarïji.)
kÅndijot, m. - brusni kamen za fi-no bru{enje dlijeta (AM) (Dlæ-të se brœsÆ na kÅndijët.)
kamijôn kÅndijot
299
kançla, `. - drvena slavina na vinskoj ba~vi (NïkÆ j ëprl ka-nçlu i së vÆnë m¤ j steklë.)
kÅnït, gl. nesvr{. (kãnÆ{, kãnæ) - kaniti, namjeravati (SH) (^å tî ne kãnÆ{ pô} spåt?)
kano}âl/kanjo}âl, m. Gjd. kano-}Ålå/kanjo}Ålå - dvogled (Zåmi kano}âl/kanjo}âl sëb¤n a{ gëri ïmÅ{ ~â vïdet.)
kanotjêra/kanotijêra, . - potko{u-lja bez rukava (Dë~Æn zahlãdÆ, ob¤~ên kanotjêru/kanotijêru.)
kanotjêrica/kanotijêrica, `. - dje~ja potko{ulja bez rukava (Dë~Æn zahlãdÆ, ob¤cï njÿj ka-notjêricu/kanotijêricu.)
kanotjêrina/kanotijêrina, `. - sta-ra, pohabana, izno{ena potko-{ulja bez rukava (Ne mëre{ pô} duhtôru va tôj kanotjêrini/kanotijêrini.)
kÅntåt, gl. nesvr{. (kãntÅ{, kãnta-j¤) - pjevati (OnüstÆ mâlÆ jâko lîpo kÅntâ.)
kÅntævåt, gl. nesvr{. u~est. (kÅntä-vÅ{, kÅntävaj¤) - obi~avati pjevati (Kosül je i kÅntævâl.)
kãnti, m. mn. - crkvene objave vjen~anja, napovijedi ([lï su zapÆsåt kãnti.)
kÅntîr, m. Gjd. kÅntÆrå - greda nosa~ica za ba~ve (]ê{ mi po-më} bå~vu klåst na kÅntîr?)
kÅntrîda/katrîda, `. - stolac s naslonom (Dãj mu kÅntrîdu/katrîdu nçka sêde!) � otp¤h-nÇt kÅntrîdu komu - odnositi se prema komu s osobitim po-{tovanjem (SåkÅ njÿj ~ast! Trî-ba njÿj kÅntrîdu op¤hnÇt p›vÿ leh sêde.)
kÅntrîdica/katrîdica, `. - stol~i} s naslonom (K¤pï mu kÅntrîdicu/katrîdicu na samnjÇ!)
kÅntrîdina/katrîdina, . - 1. veliki, masivni stolac s naslonom (KrÅ-jï su sidçli na takëvÆh kÅntrî-dinah/katrîdinah!); 2. stari, oro-nuli stolac s naslonom (Hïtit }u tê kÅntrîdine/katrîdine i k¤-pït nëvæ.)
kÅntûn, m. Gjd. kÅnt¤nå - kut, ugao (KÅnt¤nï trîba znåt lîpo pobælït!)
kÅntunâl, m. Gjd. kÅntunÅlå - drvo ili eljezo za konstrukcije spojeno pod pravim kutom (Dãj mi kÅntunâl!)
kÅntûr, m. Gjd. kÅnt¤rå - dobar pjeva~ (Njê otåc je bîl dëbÅr kÅntûr.)
kâp, m. Ljd. kÅpÇ - kap, kaplja (isto, zn. 1: kÅpåc) (Ni kâpa vodê ni bîlo va kalï}u.)
kâp, `. Gjd. kâpi - kap, kaplja (isto: kâp, kÅpåc (zn.1) (Ni kâ-pi vodê ni bîlo va kalï}u.)
kåpja, . - mo`dana ili sr~ana kap (isto: kôlp) (Kâp/kåpja m¤ j
kançla kåpja
300
påla.) � kåpja srdå{nÅ - izraz divljenja ~emu dra‘esnom (AlÆ j tô dÆtç dragomãjno, në, srdå{nÅ mu kåpja påla!)
kåpa, `. - kapa (Måt mÆ j zaplelå kåpu.); (Dicå su se ~Çdila bï-{kupovÿj kåpi.) � trîba komÇ/kemÇ kåpu znêt - odati prizna-nje komu (Lîpÿ j tô reklå, trîba jÿj kåpu znêt.)
kÅpåc, m. Gjd. kÅpcå - 1. kaplja (isto: kâp (m. i `.)) (VçlÆ kÅpcï pådaj¤.); 2. mjesto na kojem kaplje (Pû{}Å nÅn krôv pa môrÅmo klåst galamân pod kÅpåc.)
kapåc (-a, -o), neodr. pridj. - koji je kadar, u stanju; javlja se sa-mo u frazi bït kapåc/kapåca (Onâ j kapåca tô storït.; Kapåc je tâ mÇlac tô storït.)
kåpara, `. - kapara, dio pla}anja unaprijed (Dåt }u ti i kåparu, sâmo ju ne prodâj.)
kaparåt, gl. nesvr{. (kaparâ{, ka-parâj¤) - kaparirati, dati kapa-ru, rezervirati, dijelom unapri-jed platiti (Ako kaparâ{, znâ{ da ti ju nä}e prodåt.)
kåpat, gl. nesvr{. (3. l. jd. kåpÅ/kâpje, kåpaj¤/kâpj¤) - kapati (Cêlu nô} je kåpalo.)
kapçla, `. - kapela (Obnãvjaj¤ crükvu, pÅ j må{a va kapçli.)
kapçlica, `. - kapelica (Va såkÿn selû j kapçlica.)
kapetân, m. - kapetan (Mû` njÿj je kapetân.)
kåpica, `. - mala ili dje~ja kapa (LÆ~åni nësæ kåpice na glÅvåh.)
kåpina, . - stara, izno{ena, poha-bana kapa (Znåmi tû kåpinu z glÅvê måkÅr za obçdÿn!)
kapï}, pril. - vrlo malo (Dãj mi kapï} mlÆkå!)
kapitâl, m. Gjd. kapitÅlå - bogat-stvo, imetak (isto: kavidâl) ([ãl je va Mçriku i stçkÅl lîp kapi-tâl.)
kapitlåt, gl. nesvr{. (kapitlâ{, ka-pitlâj¤) - brzati u govoru (SH) (Ali ga onå kapitlâ.)
kapitulîrat, gl. svr{. (kapitulîrÅ{, kapitulîraj¤) - kapitulirati, pre-dati se (Talijâni su kapitulîrali hïjadu devestô ~etrdesêt i trç-tÿga/trçtæga lçta.)
kapnïca, `. - ki{nica prikupljena kapanjem s krova (@änskÅn rãbÆ kapnïca za pêglat.)
kåpn¤t, gl. nesvr{. (3. l. jd. kâpne, kâpn¤) - kapnuti (Påzi da ti ne kâpne zå vrÅt!)
kâpo, m. Gjd. kâpota - starje{ina, nadre|eni, poslovo|a (Bül je kâpo va Hårtêri.); (On je jo{ lâni avÅncâl za kâpota.)
kapot, m. - kaput (Ob¤cï kapët a{ je jâko zÆmå!); (K¤pïlÅ j bêlÆ kapët.)
kåpa kapot
301
kapoti}, m. - 1. dje~ji kaput (Ob¤-cï kapëti} a{ je jâko zÆmå!); 2. kaput od slaba, tanka mate-rijala (Cêlu zîm¤ j hodïla va nïkakovÿn tãnkÿn kapëti}u.)
kapotina, `. - star, izno{en, te`ak kaput (HïtÆl je kapëtinu nâ se i {âl za ofcåmi!)
kaprïc, m. - prkos, inat (Bå{ }u jÿj za kaprïc pô} v ÿ{tarïju.)
kapÇ~, m. - kapulja~a (KapÇ~ se mëre i znêt z jakçtæ.)
kapÇla, . - crveni luk (Od kapÇlæ pe~û ë~i.) � vôlæt kogå/kegå kod kapÇlu o~i - ne voljeti ko-ga (Kad kî kogå/kegå ne vôlÆ, tâ se re~ç da ga vôlÆ kod kapÇlu ë~i.)
kapÇlica, `. - 1. mladi crveni luk (NïkÆ jûdi jidû kapÇlicu z jÅn-~çvin¤n.); 2. mala glavica cr-venoga luka (ZdünstÅj jednÇ kapÇlicu!); 3. lukovica luka ili cvije}a (Skopåla sÅn kapÇlice od tÇlipanÆh a{ }u ih posÅdït na drÇgÿ mçsto.)
kapÇlina, `. - velika glavica crve-noga luka (Imçli smo kapÇlinu od dvãjset dçkÆh.)
kåp¤z, m. - kupus (Najïli smo se kåp¤za: }ê{ frï{kÿga/frï{kæga, }ê{ kïselÿga/kïselæga.)
kapuzâr/kapuznjâk, m. Gjd. ka-puzÅrå/kapuznjÅkå - njiva s kupusom (SV) (PrëdÅli su }å-}Æn kapuzâr.)
kâr, m. - prijepor, sva|a (^â j tâ kâr? Cêlo selë vas naslü{Å/na{lü{Å.)
karâg/karâk, m. Gjd. kãrga - teret (SV) (isto: tçret) (Kulïk karâg/karâk je prepejâl z ÿtîn kamijô-nÿn!)
karamåt/karamçt/karamåc, m. - ru~na kolica s jednim kota~em, s pregradnim da{~icama umje-sto posude (SV) (Nî ve} kara-måtÆh/karamçtÆh/karamåcÆh!)
karÅmpâna [karÅÜÜpâna], . - star i razbijen automobil (Ovâ ka-rÅmpâna tÆ j za }å hïtit.)
kÅråt se, gl. nesvr{. (kãrÅ{ se, kã-raj¤ se) - prepirati se, sva|ati se (Smîrÿn se kãraj¤: jedãn je nepokërÅn, a drÇgÆ nepodlë-`Ån.)
karatêl, m. Gjd. karatçla - ba~vi-ca od mekoga drveta (DënesÅl mÆ j karatêl vÆnå.)
kÅrbït, m. - vrsta eksplozivne smjese kojom se pucalo o Bo-`i}u i Novoj godini (KÅrbït se zaprç va låticu, tâ se låtica klÅdç nad ogânj pa lîpo pûkne i pokrôv odletî.)
kÅrbûn, m. Gjd. kÅrb¤nå - ugljen (isto: Çgjæn) (Dopejï vrï}u kÅr-b¤nå!)
kÅrbunjêr, m. Gjd. kÅrbunjærå - 1. lo`a~ ugljena (Otåc stârÆ je bîl kÅrbunjêr.); 2. radnik na
kapoti} kÅrbunjêr
302
brodu koji doprema ugljen do lo`a~a (SV) (On je sâmo nalÅ-gâl, a kÅrbunjär m¤ j pejâl kÅrbûn.)
karçt, m. - ve}a teretna ru~na ko-lica s dva kota~a (U`ãl je nås, dïcu vozït na karçtu!)
kãrga, . Gmn. kârg/karâg - polu-ga za podizanje pomo}u oslon-ca (Podmçsti kãrgu, pa }emo lågje dï}!)
kÅrgåt, gl. svr{. (kÅrgâ{, kÅrgâj¤) - poduprijeti, podignuti polu-gom (KÅrgåt }emo pa }e nÅn bït lågje.)
karijôla, `. - teretna ru~na kolica s jednim kolom i posudom za teret, ta~ke (Pro{¤pïla sæ j gÇ-ma na karijôli.)
karijôlica, `. - dje~ja igra~ka: te-retna ru~na kolica s jednim kolom i posudom za teret, ta~-ke (Otåc m¤ j stërÆl karijôlicu.)
karoca, `. - zatvorena ko~ija sa spregom od jednoga konja (isto: kïk) (Sâmo sæ j gospodîn vozîl va karëci.)
karonja, `. - 1. blato, ne~ist (^â j tâ karënja? Po~ïsti tô!); 2. pr-ljav ~ovjek (Karënja! Va blatnôn büvÅ, va blåtnÿ j obu~ên.); 3. pren. ~ovjek ne~ista karakte-ra: ni{tarija (SH) (isto: ni{korï-sti) (^œvÅj se njegå: õn je ka-rënja, ni{korïsti!)
karota, `. - crvena sto~na repa (Pësæl sÅn karëtu da mi bûde za blâgo.)
kãrta, `. Gmn. karât - 1. papir (isto: hãrta) (Jâk je ôn, bï mëkru kãrtu prekïn¤l.) � kî bi mokru kãrtu prekïn¤l - koji je jako sna`an (Jâk je ôn, bï mëkru kãrtu prekïn¤l.); 2. putna karta (K¤pïla sÅn kãrtu i na trî Çre pÅr}ûjæn.); 3. ulaznica (Nî ve} karât za prästavu.); 4. karta za igranje (Zamï kãrte sëb¤n pa }emo se hãrtat.)
kãrtat /se/, gl. nesvr{. (kãrtÅ{ /se/, kãrtaj¤ /se/) - kartati se (isto: hãrtat /se/) (Zåmi kãrte sëb¤n pa }emo se kãrtat!)
kÅrtçla, . - karta koja se poni{tava na po~etku i na kraju radnoga vremena (Na kÅrtçli pü{e da si zåkasnÆl.)
kãrtica, ‘. - 1. papiri}, ceduljica (ZapÆ{ï mi brôj na kãrticu!) (isto: hãrtica); 2. putna karta za gradski i me|ugradski auto-bus (K¤pï mi kãrticu za trçt¤ zônu!)
kÅrtôn, m. - karton (isto: hÅrtûn) (Podlo`ït }emo kÅrtôn da ne de{vâmo tlë.)
kÅrtulîna, `. - razglednica (isto: hÅrtulîna) (Poslåla mÆ j kÅrtu-lînu z Bodulïjæ.)
kåsa, `. - blagajna (isto: blagãjna) (Onå dçlÅ na kåsi.)
karçt kåsa
303
kasçla, `. - 1. drveni sanduk (^å tÆ j va tôj kasçli?); 2. mrtva~ki sanduk, lijes (Kî }e nosït ka-sçlu? [êst ih rãbÆ.)
kasçlica, `. - mrtva~ki sanduk, li-jes za djecu (Bælâ j va bælôj kasçlici.)
kasçlina, `. - mrtva~ki sanduk, li-jes kao ne{to stra{no, upozo-ravaju}e (Kad me klÅdû va kasçlinu, nä}e me bït brîga!)
kasetîn, m. - grudnjak, prsluk (isto: red'ipçto/rejipçto) (Ope-rï njÿj kasetîn!)
kâsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - kasni (PosÅdïla sÅn målo kâsnÿga/kâsnæga fa`ôla.)
kasnït, gl. nesvr{. (kåsnÆ{, kåsnæ) - kasniti (VåvÆk kåsnÆ{ na dçlo.)
kåsno, pril. (komp. kåsnije) - kasno (Kåsno si do{lå, sç smo prëdÅ-li!); (BalÅncâni su se kåsnije pë~æli sÅdït pu nås.)
Kaståfka, ‘. - ‘iteljica Kastva (Mï}i{Ån je bîl, a imäl je `enÇ zaposâl, jednÇ Kaståfku.)
Kaståvac, m. Gjd. Kaståfca - ‘itelj Kastva (O‘enïla sæ j za Kaståf-ca.)
kasûn, m. Gjd. kas¤nå - sanduk, {krinja (Va kas¤nÇ smo dr`åli cvêt i takë ~â, ~å bi mï{i po-jïli.)
kå{a, `. - jelo od kukuruznoga
bra{na (Nå{a kå{a vr¤tkôn vrç, a strÆ~çva pu}, pu}, pu}! Tô dÅ j nå{a kå{a rætkå, a nje-gëva g¤stå.)
kå{Åj, ‘. Gjd. kå{ja - ka{alj (Kå{Åj j¤ mÇ~Æ!) � mã~jÆ kå{Åj - je-dnostavno, bezna~ajno, lako (Tî mïslÆ{ dÅ j tô storït mã~jÆ kå{Åj, a mÆ smo se oko togå/tegå namÇ~ili.)
kå{jat, gl. nesvr{. (kâ{je{, kâ{j¤) - ka{ljati (PrehlÅdül sæ j i kâ{je!)
kå{ica, ‘. - ka{ica (Storî se kå{ica od ‘œtæ m¤kê pa se zasmo~î {pehôn i va tû se kå{u lijç ostå.)
kå{ka, . Gmn. ka~âk - zmija (Bo-jün se ka~âk.)
ka{kçt, m. - vrsta kape sa zaslonom (Kåmo si mi språvila ka{kçt?)
kå{kica, `. - zmijica (Bojün se ka-~âk i sçjedno mÆ j jê kå{kica ili kå{kina/kå~ina.)
kå{kina, `. - velika zmija (Bojün se ka~âk i sçjedno mÆ j jê kå{kica ili kå{kina/kå~ina.)
ka{têl, m. Gjd. ka{tçla - 1. dvorac, utvrda (Mïslele smo da va ka{tçlu büvaj¤ krâj i krajïca.); 2. Ka{tel - srednjovjekovni gra-|evinski kompleks u grobni~ko-me Gradu utvr|en bedemima (FrÅnkopâni su bÆvåli va Ka{tç-lu.)
kasçla ka{têl
304
ka{tçlina, `. - stara zapu{tena utvrda (FrbõjtÅr je bîl va ka{tç-lini va GrÅdÇ.)
ka{tîga, . - kazna (Tô mÆ j ka{tîga i pråvo mi bÇdi!)
ka{tigåt, gl. svr{. (ka{tigâ{, ka-{tigâj¤) - kazniti (PoslÇ{Åj me a{ }u te ka{tigåt!)
ka{trôla, `. - limena posuda za pe~enje mesa ili kruha (isto: fœrma) (Na~inê se dvê {trÇcice kê se klÅdû va ka{trôlu (fœrmu) namå‘enu z ÇjÆn.)
katâr, m. Gjd. katÅrå - 1. upala s gnojnim iscjetkom (Tô da njÿj je katâr.); 2. izlu~ina {to se iska{ljava (PÇnÅ j katÅrå!)
katarünskÆ, pridj. - koji se odnosi na blagdan sv. Katarine (25. studenoga) (MesopÇsnÆ {på{i, katarünskÆ få{i!)
katrîda, `. - stol~i} s naslonom (Klåst }emo bãn~i} mçsto ka-trîd pa }e më} sçst vï{e judîh.) � steplït katrîdu/kÅntrîdu - ozbiljno prionuti u~enju (Tî lîpo steplï katrîdu/kÅntrîdu pa }e{ vïdet da }e u~ïtejica bït zadovõjna.) � trîbat komÇ/kemÇ katrîdu/kÅntrîdu op¤h-nÇt - odati priznanje komu (Tô j påmetÅn ~ovïk, trïba mu katrîdu/kÅntrîdu op¤hnÇt.)
kåu~, m. - kau~ (isto: kanapç, oto-mÅn) (K¤njâ na kåu~u.)
kâva, `. - 1. mjesto gdje se kopa pijesak (Dçla va kâvi ~Çda lêt.); 2. jama ostala nakon iskopa kamenja ili pijeska (Va DÇbinÆ j sç pÇno kâv.); 3. rudnik (Dç-lÅl je va kâvi va I�stri.)
kavâl, m. - 1. lovac u igri {aha (Hëdi z kavâlÿn!); 2. karta s vrijedno{}u 12 u karta{koj igri tre{ete (AM) (Hïti kavâla ako ïmÅ{!)
kavâla, . - ukrasna cvatu}a biljka lon~arica: geranij, pelargonija (isto: Årbakavâla, bÅrbakavâla, barbarô‘a) (Kavâle su mi nãj-lipjæ rô`ice.)
kavalçt, m. - dr`a~ drva pri pilje-nju, nogari (AM) (Pos¤dül sÅn mu kavalçti i såd je jå nümÅn.)
kavåt, gl. nesvr{. (kavâ{, kavâj¤) - vaditi kamenje u kamenolomu (Nebëgi, u`åli su po cêli dân kavåt va kâvi.)
kavidâl, m. Gjd. kavidÅlå - bogat-stvo, kapital (isto: kapitâl) (StçkÅl je lîp kavidÅl.) � brôd i kavidâl - sav imetak, svo bo-gatstvo (SH) (Tô m¤ j brôd i kavidâl.)
kåvrÅn, m. Gjd. kåvrana - gavran (Sê j pÇno kåvranÆh vå Poju.)
kåvranina, `. - veliki gavran (Ka-kôv kåvranina letî!)
kåv¤l, m. Gjd. kåvula - cvjeta~a, karfiol (Kåv¤l se pu nås ne sãdÆ, ali ga jûdi rådi jidû.)
ka{tçlina kåv¤l
305
kÅzåt, gl. nesvr{. (kã‘e{, k㑤) - prstom pokazivati (Ne kÅ`ï na sebï da ti se ne bï prïjælo.); (Nî lîpo s p›stÿn kÅzåt na kogå/kegå!)
ka‘arçt, m. - dio stare narodne no-{nje: sukneni mu{ki ogrta~ od ov~je vune, doma}e izradbe (Tr nÆsû imçli jâko ~â obû} leh kakôv ka`arçt.)
ka‘în, m. - 1. javna ku}a, kupleraj (Povädaj¤ jûdi da j¤ j va ka-`înu na{âl.); 2. pren. op}a pomutnja, nered (StërÆl je vçlÆ ka`în pa su sï pro{lï }å.)
ka‘ot, m. - 1. da{}ara, ku}erak, bara~ica (Onï su va tôn ka`ëtu bÆvåli dëkla nÆsû kÇ}u storïli.); 2. drvena pregrada u {tali za prasca i stoku (OdÆlït }emo jæ z ka`ëtÿn.); 3. kiosk (O�prli su nïkakÿv ka`ët i sç pomålo gredû nåprvÿ.)
kêbÅr/kêbær, m. Gjd. kêbara/kê-bera - kukac hru{t (KêbarÆh/kêberÆh je ~Çda kad jåseni cvatû.)
kêbari}/kêberi}, m. - mladi i/ili mali kukac hru{t (Kêbari}a/kêberi}a sÅn ulovïla.)
kêbarina/kêberina, `. - velik kukac hru{t (U`åli smo kêbari-ni/kêberini nëgu s kÿncên svæzåt i pustït ga da poletî.)
kçfa, . - ~etka (isto, ali za ribanje: bru{kîn, {kÅrtåca/{kÅrtå~a)
(Såkakovih je kêf: za vlâsi, za rîbat, za postolï...)
kçfat, gl. nesvr{. (kçfÅ{, kçfaj¤) - 1. ~etkati (KçfÅn postolï!); 2. pren. sna`no udarati po ko-me (KçfalÅ j po njemÇ dëklÅ j bîl mï}i{Ån, a såd bi otçla da bacilâ oko njê.); 3. pren. o{tro se rije~ima obra}ati kome (Kç-falÅ j po njôj, a ovâ j sâmo m¤-~åla.)
kçfica, `. - ~etkica za zube (Ne rãbÆ mu kçfica kad su mu zûbi popådali.)
kehetåt se/kihotåt se, gl. nesvr{. (kehç}e{ se/kiho}e{ se, kehç}¤ se/kiho}¤ se) - hihotati se (isto: hihotåt se) (Kehç}¤ se/kihë}¤ se cêlo zapõlnæ.)
kämÆjskÅ, odr. pridj. ‘. poimen. - kemijska olovka (Vî{, si tû bê-l¤ måju za{Åråla s kämÆjsk¤n.)
ke‘jåt se/kezjåt se, gl. nesvr{. (ke‘jâ{ se/kezjâ{ se, ke‘jâj¤ se/kezjâj¤ se) - nespretno se uspinjati, prentrati se (Vïdi kakë se mî}Æ kezjâ/ke`jâ!)
kî, zamj. m. - 1. tko (Kî nÅn je tô do{âl?); (Kî p›vÆ pût dõjde Grâd, tâ môrÅ nãjprvÿ Båbu bÇ{n¤t.); 2. Nmn. kî; koji (Tô su onüstÆ kî våvÆk plâ~¤.); (kâ, kô) (Kâ j tâ ‘änskÅ?; Kô j tô dÆtç?)
kÅzåt kî
306
kÆ~êj, m. Gjd. kÆ~çja - litica (Sü se kadagëd popüstÆl na ôv kÆ~êj?)
kï~ica, `. - sko~ni zglob, gle`anj (Kï~ica mÆ j nateklå a{ sÅn në-gu zvÆnÇla.)
kÆgod, zamj. m. - 1. tkogod, kojigod (KÆgëd p›vÆ dõjde, dobït }e jåbuku.); 2. neki, pokoji (KÆ-gëd dân jih se po dçset zlæ`ç.); (kÅgod, kÿgod) (Dãj mi k¤gëd jåbuku!; Va kÿngëd selÇ sÅn bÆlå, lîpo su me prïjæli.)
kÆhåt, gl. nesvr{. (kü{e{, kü{¤) - kihati (Smîrÿn kü{e, mõrdÅ j alärgi~na?)
kÆhåvac, m. Gjd. kÆhåfca - kihanje (Såko jÇtro me }apâ kÆhåvac.)
kihnjocast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kihnjocastïjÆ) - pr}asta, {iroka, nepravilna ili od pre-hlade otekla nosa (SH) (isto: ki{njo~Åv) (Onï su sï po famîliji kihnjëcasti.)
kihnjocastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kihnjocastîjÆ) - koji ima pr}ast, {irok, nepravilan ili od prehlade otekli nos (SH) (isto: kî{njo~avÆ) (On kihnjë-castÆ jÿj se pija`â.)
kïk, m. - zatvorena ko~ija sa spre-gom od jednoga konja (isto: karoca) (SH) (Sâmo sæ j gospo-dîn vozîl va kïku.)
kïka, `. - izraslina na koko{jemu jeziku (Koko{å ïmÅ kïku.)
kikåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. kikâ) - ostvarivati specifi~ne zvukove nalik {tucavici koje koko{ ispu{ta kada ima kiku (SV) (Koko{å kikâ!)
kïkÿr, m. Gjd. kïkora - izbo~en i iskrivljen zglob na korijenu palca, na unutra{njoj strani stopala (Nïkako ne mëræn postolï k¤pït a{ ïmÅn kïkori.)
Kïkovica, `. - top. lokalitet na podru~ju naselja Soboli na autoputu Rijeka-Zagreb (On je s Kïkovice, büvÅ na Kïko-vici.)
kïlÅv (kïlava, kïlavo), neodr. pridj. (komp. kilavïjÆ) - 1. kilav, koji ima kilu (KïlÅv je i môrÅ pô} na operâciju, a ne dâ mu se.); 2. pren. koji sve ~ini bezvoljno i bez snage (Ne bÇdite takë kï-lavi, dãjte målo b›`æ!); 3. ozli-je|en i golu`drav, odnosi se na pti~e (SV) (Na{lï su kïlavo-ga/kïlavega tï}a. Nç b¤ nï{ ` njegå.)
kïlavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kilavîjÆ) - 1. kilavi, koji ima ki-lu (Nãjprvÿ }e kïlavÿga/kïla-væga operîrat.); 2. pren. upravo onaj koji sve ~ini bezvoljno i bez snage (Avah menï, ~å m¤ j enå onâ kïlavÅ?); 3. ozlije|eni i golu`dravi, odnosi se na pti~e (Bëmæ j kïlavÆ tï} pre`Ævêl!)
kÆ~êj kïlavÆ
307
kilo, s. - kilogram (Donesï kilë narånÅ~!)
kilomçtÅr, m. Gjd. kilomçtra - kilometar (Do tåmÿ j jednë pêt kilomçtÅr/kilomçtrÆh.)
kïmat, gl. nesvr{. (kïmÅ{, kïmaj¤) - sjede}i padati u san (Cêlo zapõlnæ kïmÅ na ëtomanu!)
kïmÆn, m. Gjd. kïmina - kumin (biljka i za~in) (PokõjnÅ måt JÇbinÅ j klÅdåla kïmÆn va kafç.)
kîno, s. - kino (Grêmo vå kÆno? - Græmë!)
kïpanjÆ, s. - vrsta istovara voza s nagibom prikolice (Jësip ïmÅ prükolicu na kïpanjÆ.)
kÆpçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. kÆpî) - kipjeti (MlÆkë ti kÆpî, maknï ga z {pãrgeta/{pãrheta!)
kipï}, m. - mali kip, kipi} (Jedân lîp kipï} je zïdelÅl od drvå.)
kipœ}Æ (-Å, -æ), odr. pridj. - kipu}i, koji kipi (Ne mëræn tô jïst takë kipœ}æ, ost¤dï tô!)
kirijâ{, m. Gjd. kirijÅ{å - prijevoz-nik kojem kao obrtno sredstvo slu`e selja~ka kola (Nî vï{e ni kirijÅ{îh ni kôl.)
kïsat /se/, gl. nesvr{. (kïsÅ{ /se/, kïsaj¤ /se/) - kiseliti /se/ (Va kåci sæ j kïsÅl kåp¤z i rïpa.)
kïsæl (kïsela, kïselo), neodr. pridj. (komp. kiselïjÆ) - kiseo (Njïhÿv je kåp¤z jo{ kiselïjÆ.)
kïselÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kiselîjÆ) - kiseli (Va manç{tru se klÅdç kïselÆ kåp¤z.)
kiselüna, . Gmn. kiselîn - 1. kise-lina (Va {kôli su Ç~ili o kise-lünah.); 2. ukiseljeno povr}e (Storït }u målo kiselüne za zÆmÇ.)
küstÆ (kãstÅ, kõstÿ) zamj. - koji, upravo koji (Kœst¤ }u od vås dvïh p›vÿ ostrï}?)
ki{njo~Åv (ki{njo~ava, ki{njo~a-vo), neodr. pridj. (komp. ki-{njo~avïjÆ) - pr}asta, {iroka, nepravilna ili od prehlade otekla nosa (SH) (isto: kihnjo-cast) (Onï su sï po famîliji ki{një~avi.)
ki{njo~avÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ki{njo~avîjÆ) - koji ima pr}ast, {irok, nepravilan ili od prehlade otekli nos (SH) (isto: kihnjocastÆ) (On ki{një~avÆ jÿj se pija`â.)
kït, m. - kit: meka smjesa za spa-janje i zaptivanje (K¤pï kïta pa }u ti klåst staklë na lâ{tru.)
kïta, `. - grana (P¤hålÿ j i prekï-n¤lo kïtu od orïha.)
kïtat, gl. nesvr{. (kïtÅ{, kïtaj¤) - kitom {to puniti ili u~vr{}ivati (naj~e{}e prozorsko staklo za okvir) (MôrÅl je promÆnït sta-klë na ponç{tri. Sad ga kïtÅ i klåst }e ga na mçsto.)
kilo kïtat
308
kïtica, `. - gran~ica (Donesï mi kïticu borï}a z Nagorê!)
kjçcat, gl. nesvr{. (kjçcÅ{, kjçcaj¤) - klecati (Smîrÿn mi kolçna kjçcaj¤.)
kjæ~åt, gl. nesvr{. (kjæ~î{, kjæ~ê) - kle~ati (KëmÅ} kjæ~î na podü-zanj¤.); (SåkÅ j `änskÅ imçla svôj bãn~i} i na njên bi kjæ~åla dok bi zïpirala rëbu.)
kjêk, m. Ljd. kjækÇ - velika nu`da (SH) (Rên na kjêk.)
kjçkn¤t, gl. nesvr{. (kjêkne{, kjê-kn¤) - kleknuti (Kad pa kjêk-næn, këmÅ} se dîgnæn.)
kjçpalica/kjepålica/kjepetãlnica, `. - naprava u vinogradu za pla{enje ptica koja se vrti uz pomo} vjetra i proizvodi zvuk udaranjem drvenih izbo~ina u da{~icu (SV) (Ståvi kjçpalicu/kjepålicu/kjepetãlnicu a{ }e ti tï}i së grëzjÆ pozobåt.)
kjepåt, gl. nesvr{. (kjçpje{, kjçpj¤) - klepati kosu (Ali jih je lîpo vïdet: le`ê i kjçpj¤ kësu.)
kjçpæt, m. - 1. `eljezni bat koji udara o crkveno zvono (SH) (PrÆmï kjçpæt v rûku i t¤cï po zvënu.); 2. klatno na zvonu (SV) (Dâ j kjçpæt pâl pa nî zvonïlo.)
kjepetåt, gl. nesvr{. (kjepç}e{, kjepç}¤) - 1. klatnom lupati po zvonu (^ûj, kakë lîpo kje-
pç}e!); 2. tuckati po ~emu (Ne kjepe}ï po tomÇ/temÇ a{ mi grê na `Æfcï.); 3. pren. ogova-rati, {iriti glasine (SV) (Kjepç}e po selÇ sïh i såkÿga/såkæga.)
kjçpn¤t, gl. nesvr{. (kjêpne{, kjêp-n¤) - udariti zau{nicu, pljusku, pljusnuti (isto: }çpn¤t) (BÇdi dëbÅr, a{ }u te kjçpn¤t!)
kjesâr, m. Gjd. kjesÅrå - klesar, onaj koji obra|uje kamen (Kjesãr }e ti storït klup~ïce za ponç{tre.)
kjesåt, gl. nesvr{. (kjç{e{, kjç{¤) - klesati, obra|ivati kamen (Pë-vazdÅn kjç{e, znâ{ da mu nî låhko.)
kjêt, gl. nesvr{. (kjanç{, kjanû) - psovati, kleti, proklinjati (Lîpo tæ j ~Çt takë kjanû}.)
kjätva, `. - kletva, psovka (Kjätvu våje naÇ~Æ, a za molïtvu mu trîbÅ ~Çda vrïmena.)
kjün~i}, m. - drveni ~avli} u cipeli (Kjün~i}i su se zabÆjåli va po-plåt.)
kjû~, m. Gjd. kj¤~å - klju~ (Påzi da ne zgœbÆ{ kjû~!)
kju~ånica, `. - klju~anica ([pijåli su ~ez kju~ånicu.)
kju~ï}, m. - klju~i} (Zg¤bïli smo kju~ï} od lëkÿta.)
kju~ïna, `. - klju~ina (Tâ kju~ïna tÆ j od vrât od konëbæ.)
kïtica kju~ïna
309
kjûn, m. Gjd. kj¤nå - kljun (Kôs ïmÅ ~›nÅ perå i `ûtÆ kjûn.)
kjunï}, m. - kljuni} (Tï}i}i opïraj¤ kjunï}i a{ su lå~ni.)
kjunïna, `. - velik i sna`an kljun (^åpja ïmÅ vçlÆ kjunïnu.)
klåda, `. - klada (Va {ÇmÆ j jednå vçlÅ bÇkova klåda.)
klÅdåt, gl. nesvr{. (klãdÅ{, klãdaj¤) - stavljati (isto: stÅvjåt) (Kåmo to klãdÅ{?)
klåhtÅr, m. - mjera za drvo, 4 m3
(SV) (Dopejï mi klåhtÅr d›v!)klakarïja, `. - neva`ni ljudi, sla-
bi}i; rije~ za omalova`avanje drugih ljudi (SV) (Tô tÆ j sç klakarïja, bï bëje da nÆsû ni do{lï.)
klÅnåc/klÅnjåc, m. Gjd. klÅncå/klÅnjcå - klanac (Grê{ ~ez klÅ-nåc zdôlu!)
klÅn~ï}/klÅnj~ï}, m. - uzak klanac i/ili klanac blage strmine (Za-pœ{e se hëdæ} i po klÅn~ï}u/klÅnj~ï}u, a kåko ne bi po tôn klÅn~ïni/klÅnj~ïni.)
klÅn~ïna/klÅnj~ïna, `. - {irok i/ili strm klanac (Zapœ{e se hëdæ} i po klÅn~ï}u/klÅnj~ï}u, a kå-ko ne bi po tôn klÅn~ïni/klÅnj-~ïni.)
klånjat se, gl. nesvr{. (klånjÅ{ se, klånjaj¤ se) - klanjati se (Pred nïkÆn se jå ne klånjÅn!)
klånjÅnjÆ, s. - dio crkvenoga obre-da, klanjanje pred izlo`enim raspelom u crkvi (Gredû na klånjÅnjÆ.)
klåpat se, gl. nesvr{. (3. l. jd. klâpje se, klâpj¤ se) - klimati se (isto: klïmat se) (Zûb mi se klâpjæ, môrÅt }u ga pô} znêt.)
klâs, m. Ljd. klÅsÇ - klas (cvat tra-ve) (Po klÅsÇ vïdÆ{ kad je trÅvå za kosït.)
klasân, m. Gjd. klasåna - mu{karac neuredne, svijetle i nakovr~ane kose (one koja nali~i travi kla-sÇji) (Da ïmÅ bêlÆ vlâsi moglï bïmo ga zvåt klasân.)
klåst, gl. svr{. (klÅdç{, klÅdû) - staviti (isto: ståvit) (KlÅdï tô va pikåbit!); (Klåst }u rô`ice va bå~vastÆ vâ`.)
klasÇja, `. - 1. vrsta trave kojoj se osu{eno ili ugrijano klasje na-kovr~a (isto: sädalice) (Na çlo-drom¤ j ~Çda klasûj.); 2. pren. `ena ili dijete neuredne, svi-jetle i nakovr~ane kose (one koja nali~i travi klasÇji) (KlasÇ-jo, kåko uspîje{ oplçst tî vlâsi?)
klå{trit/klå{trat, gl. nesvr{. (klå{-trÆ{/klå{trÅ{, klå{træ/klå{traj¤) - klja{triti, obrezivati ([lï su klå{trit/klå{trat a{ je sç zarÅslë.)
klåt, gl. nesvr{. (koje{, koj¤) - klati (Dëkli ôn këje, mî }emo sç pari}åt.)
kjûn klåt
310
klÅtït, gl. nesvr{. (klãtÆ{, klãtæ) - 1. kamenjem ili {tapom stresati plodove sa stabla (]êmo pô} klÅtït orïhi zapõlnæ?); 2. bes-ciljno tumarati, lutati, tratiti vri-jeme (Kadï si klÅtîl do såd?)
klçma/klåma, `. - komad `eljeza svijen na dva ugla, slu`i za spa-janje drvenih dijelova u gra|e-vinarstvu (isto: klãmfa [klãÜfa]) (Dâj klçmu/klåmu pa }emo tô spojït!)
klämbat se [kläÜbat se], gl. nesvr{. (klämbÅ{ se [kläÜbÅ{ se], klämbaj¤ se [kläÜbaj¤ se]) - 1. vise}i se njihati (SV) (Lîpo se kobasïce klämbaj¤ na bÇri.); 2. hodati bez cilja (KlämbÅ, næbëg, po selÇ pëvazdÅn.)
klæmbesåt [klæÜbesåt], gl. nesvr{. (klæmbç{e{ [klæÜbç{e{], klæm-bç{¤ [klæÜbç{¤]) - ru`no i ne-spretno hodati tresu}i udovima (Ne klæmbe{ï z rukåmi a{ tæ j g›do vïdet.)
klepå~a, `. - `ena koja rado ogo-vara i {iri pri~e uokolo (SV) (Onå tÆ j prâvÅ klepå~a, ali se tebç bojî pa o tebï ne govërÆ.)
klçtu, pril. - dogodine (SH) (Klçtu }u mu nëv¤ jakçtu k¤pït.)
klïca, `. - klica (Fa`õl je hïtÆl klï-cu.)
klï~ica, `. - mala, nje`na klica (Påzi da ne polëmÆ{ klï~ice!)
klï~ina, `. - klica (Velïke klï~ine su na kÿmpÆrÇ.)
Klï}i, m. mn. - top. stariji naziv za mjesto Trnovicu i Zoreti}e u gornjem toku Rje~ine u jelenj-skoj plovaniji (On je od Klï}Æh, büva va Klï}Æh. Ræmë Klï}æn.)
klïjat, gl. nesvr{. (3. l. jd. klîje, klîj¤) - klijati (Kÿmpür je pë~æl klïjat.)
klïmat /se/, gl. nesvr{. (3. l. jd. klïmÅ /se/, klïmaj¤ /se/) - klimati /se/ (isto: klåpat se) (Zubï} jÿj se klïmÅ.)
klün~anica, `. - vje{alica za odje-}u (isto, zn. 3: pikadôr) (Nãj-bojæ su drvênæ klün~anice.)
klü{}a, s. mn. - klije{ta (Kåd je nç-vrÆme velïko, tâ da se hïtæ vân klü{}a od {pãrheta i popï~Åk.)
klî{}ær, m. Gjd. klî{}era - kukac jelenak (Ovô lçtÿ j bîlo ~Çda klî{}erÆh.)
klobûk, m. Gjd. klob¤kå - klobuk, {e{ir (Na klob¤kÇ ïmÅ perë od tï}a.)
klobu~ï}, m. - mali klobuk, {e{iri} (Tçci, tçci po putï}u va ~rjênÿn klobu~ï}u! Vï{e vrädi klobu~ï} leh Terêza i Kru~ï}.)
klôbu{, m. - debeli okrugli kamen (isto: glôbu{) (Hïti klôbu{ va Rï~inu! Da vî{ kakë }e pjÇs-n¤t.)
klÅtït klôbu{
311
klôfa, . - naprava kojom se udara po prostira~u (isto: klôfær) (Kãj tÆ j klôfa?)
klôfat, gl. nesvr{. (klôfÅ{, klôfaj¤) - udarati po prostira~u klofe-rom (Jå~e klôfÅj po tçpihu!)
klôfær, m. Gjd. klôfera - naprava kojom se udara po prostira~u (isto: klôfa) (Kãj tÆ j klôfær?)
klokotåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. klo-ko}e, kloko}¤) - klokotati (isto: klopotåt) (Po lçtu, kad je {œ{a va korïtu Ri~ïnæ, tâ lîpo potëk klokë}e.)
klõnca, `. Gmn. klônc - pokvare-no jaje (isto: klopotûh/klopo-tûm) (SV) (Jãja su fânj ståra pa påzi da ne bûde kâ klõnca.)
klõncat, gl. nesvr{. (3. l. jd. klõncÅ, klõncaj¤) - 1. bu}kati (odnosi se na teku}inu u za-tvorenom) (Vozïli smo vÆnë va bocûnÆh pÅ j lîpo klõncalo.); 2. hodati ljuljaju}i tijelo, ho-dati polako, stara~ki (SH) (KlõncÅ takë pomålo i do põlnÅ j dëma.)
klopotåt, gl. nesvr{. (klopo}e{, klopo}¤) - 1. lupati, tresti, {tropotati (Kåko tâ vrâg klopë-}e.) (SH); 2. klokotati (samo 3. l. jd. i mn.) (isto: klokotåt) (Po lçtu kad je {œ{a va korïtu Ri~ïnæ tâ lîpo potëk klopë}e.)
klopotûh/klopotûm, m. - pokva-
reno jaje (isto: klõnca) (Jãja su fânj ståra pa påzi da ne bûde kî klopotûh/klopotûm.)
klô{tÅr, m. Gjd. klô{tra - samostan (Je`uvünci su va klô{tru.)
klubåk, m. Gjd. klupkå - klupko (K¤pït }u ~rjênÆ klubåk vÇnæ za storït kåpu.)
kl¤på, `. - 1. dio starinskoga na-mje{aja za sjedenje vi{e oso-ba, sa sandukom za pohranu (Kl¤på ïmÅ i kasûn va kü sæ j moglë ~agëd språvit.); 2. klupa (Na p¤tÇ do crükvæ su kl¤pç pa tô starïjÆn jûdæn dobrë dõj-de.); 3. {kolska klupa (Za zådnj¤ kl¤pÇ sæ j u`ålo rç} dÅ j maga-rä}Å.)
klupïca, . - klupica (Pred crükv¤n je klupïca i nïkad nî slëbod-na!)
klupïna, `. - velika klupa (Ni klu-pïna tåmo ne bï bÆlå dësta.)
klup~ïca, . - klup~ica, kameni ili drveni dio ispod prozora i bal-konskih vrata (Kjesãr }e ti sto-rït klup~ïce za ponç{tre.)
klup~ï}, m. - malo klupko (Namo-tåt }u klup~ï} vÇnæ.)
kmålu, pril. - umalo, zamalo, do-malo (Kmålu sÅn ti do{lå!)
kmåt, gl. nesvr{. (kmç{, kmû) - biti u stanju vrlo lagana i ne-mirna sna, biti u polubudnu
klôfa kmåt
312
stanju (isto: tmåt) (Cêlo jÇtro kmç!)
kmçt, m. - poljodjelac, ratar, seljak (On je vrÆdân kmçt.)
knålo, s. - panj ili prostor na ko-jem se cijepaju drva (isto: tnålo) (CüpÅj na knålu!)
knjâk, m. - 1. ostatak dijela tijela odstranjena amputacijom, ba-trljak (Odrïzali su mu nëgu, pa våvÆk skrüvÅ knjâk.); 2. pren. nerazvijeni, kr`ljavi dio udova (Fânj mëre z ÿtîn knjâkÿn! Na sç se ~ovïk navådÆ.)
knjåkÅv (knjåkava, knjåkavo), neodr. pridj. - 1. kljast (Vrnœl sæ j knjåkÅv z råta.); 2. pren. nespretan (Bë`e, ali si tî knjå-kava, sç ti pådÅ z rûk!)
knjåkavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - 1. kljasti (KnjåkavÆ, ne knjåka-vÆ, menî j dëbÅr za dçlat.); 2. pren. nespretni (Ti knjåkavÿn dâ{ ~â {}æn}ïvo za dçlat?)
knjïga, `. - knjiga (isto: lîbra) (PÇ-na jÆn je kÇ}a knjîg.) � }apåt se knjïgæ - ozbiljno se prihvatiti u~enja (Tî se lîpo }apâj knjïgæ pa }e{ õnda pô} nå tÅnci.) � zapÆsåt kogå/kegå/sebç va ~‹n¤/~›n¤ knjïgu - 1. umrijeti (Våje }e ga nebëgoga/nebëge-ga më} zapÆsåt va ~‹n¤/~›n¤ knjïgu.); 2. {alj. o‘eniti se (^å ste se i vî zapÆsåli va ~‹n¤/~›n¤
knjïgu? Nçka ste, takë Bôg zapovädÅ!)
knjï‘ica, `. - 1. tanka knjiga ili knjiga manjega formata (]ç{ låhko pro~ïtat tû knjï`icu!); 2. {kolska knji`ica (Pÿndïjak nÅn je pô} po knjï`ice!); 3. mo-litvenik (K¤pï mi knjï`icu z vç-lÆmi slëvi a{ ne vïdÆn ~ïtat.)
knjï‘ina, `. - debela knjiga ili knjiga velikoga formata (^å knjï`Æn je onå ve} pro~ïtala!)
kôb, `. Gjd. kôbi - usud, zla sud-ba (G›dÅ kôb gÅ j trçfila.)
kobasïca/kÿmbasïca [kÿÜbasïca], `. - kobasica (Fa`õl je bëjÆ ako se va njên kÇhÅ kakëva koba-sïca/kÿmbasïca.)
kobasï~ica/kÿmbasï~ica [kÿÜba-sï~ica], `. - mala ili ukusna, omiljena kobasica (Dvê tê ko-basï~ice/kÿmbasï~ice su kod jednå nÿrmãlna.); (Jednå ko-basï~ica/kÿmbasï~ica i menî j dësti.)
kobasï~ina/kÿmbasï~ina [kÿÜba-sï~ina], `. - velika kobasica ili kobasica lo{ije kakvo}e (Ne vajâ ni kad dçlaj¤ onê vçlæ kobasï~ine/kÿmbasï~ine ~a ih ne mëre sâm ~ovïk pojïst.); (Ma, jå se i kobasï~ini/kÿmba-sï~ini naveselîn.)
kobïla, . - 1. kobila, enka konja (KobïlÅ j za zlê}.); 2. kukac
kmçt kobïla
313
skakavac (Kod dicå smo kobï-lÅn nëge otkÆdåli.); 3. naprava na koju se stavlja drvo pri piljenju, nogari (Drvë se klÅdç na kobïlu pa se pülÆ.); 4. starin-ski {tednjak na nogarima (Måt je k¤pïla kobïlu i na hrtÇ ju doneslå z RÆkê.); 5. vrsta spe-cijalnoga stola za ginekolo{ki pregled i porod (Nü se låhko popÆstït na kobïlu.)
kobïlica, `. - 1. mala i/ili mlada kobila, `enka konja (Kakëva lÆpå kobïlica!); 2. kukac ska-kav~i} (Pu{}âj tû kobïlicu, ne mÇ~i ju!)
kobïlina, `. - 1. velika, sna`na i/ili stara kobila, `enka konja (Kobïlina se këmÅ} v¤~ç.); 2. veliki kukac skakavac (Tâ kobïlina sï lîsti na rô`icah pro-jî.)
kÿbït, gl. nesvr{. (kõbÆ{, kõbæ) - vrebati, ispitivati, sa zanima-njem promatrati {to (^å ~â kõbÆ{?)
ko~ijâ{, m. Gjd. ko~ijÅ{å - ko~ija{ (BïstahÅr! BïstahÅr! - u`åli su zïjat ko~ijÅ{ï.)
ko~ûn, m. Gjd. ko~¤nå - ugao ku}e, zaba~eni prostor na ta-vanu ili u ku}i (SV) (Kad pë-~næn zïvlÅ~it z ko~¤nå imçt }u ~â dçlat!)
ko}o/kû}o // ko}i}/kû}i}, m. Gjd. ko}ota/kû}ota - izraz za tepa-
nje svinj~etu (odmil. kao gica i sl.) (Grê{ vïdet kë}ota/kû}ota // kë}i}a/kû}i}a?)
kod/ko, pril. - kao (K¤pïli su mî-}æmu barçticu/berçticu i såd je kod nôno.) � ko fôl - tobo`e (Ko fôl sÅn jå krajïca.) � kod da bi - poput, nalik (Tâ vëdena mÇnjÅ j bilå kod da bi jednå gorœ}Å glavnjïca.) � kod si kod - u zna~enju poja~ane uspo-redbe (Onâ j këd si këd måt.; Bül je velïk këd si këd medvïd.)
kofa, . - ko{ara za no{enje djece, `ive`nih namirnica, limenki za mlijeko (isto: ko{åra) (Mî}e-rÿmu/mî}eræmu ditçtu su stÅvjåli pod ku{în va këfu kri-‘ï}i od {êdrkæ da ne bï na njegå do{lå {trîga.); (Oprtïla sÅn ga za sûn këf¤n na hrbåt i hëdæ} ga neslå duhtôru Lukâ-novi}u na ãvju.); (K¤pïla sÅn këfu a{ nümÅn { ~în pô} na plåcu.); (Mlikarïce bi va këfu poslÅgåle låte i z pla{}çnic¤n ju povæzåle i nosïle na hrtÇ.)
kofær, m. Gjd. kofera - putni kov-~eg (AM) (Ne mëræn pô} na pût bez këfera.)
kofica, `. - ko{arica za no{enje `ive`nih namirnica (K¤pïla sÅn sebï këfu i mî}ÿj këficu pa nçka se vådÆ.)
kofina, `. - te{ka ili dotrajala ko-{ara za no{enje (Sï su brœndali
kobïlica kofina
314
mlikarïcÅn kad bi va bÇs u{lç z këfin¤n, a våvÆk su, næbëge, plÅtïle hãrtu i zâ nju.)
kôgo, m. Gjd. kôgota - kuhar (MâlÆ njÿj je kôgo na brodÇ.)
kôg¤l, m. Gjd. kôgula - okrugli kamen, oblutak (SV) (KôgulÆh je uz Ri~ïnu.)
koguma/kÇkuma, `. - posuda od emajliranoga lima za napitke (naj~e{}e za kavu), s dr{kom i kljunom (]çmo va këgumi/kÇkumi kafå skÇhat!)
kogumica/kÇkumica, `. - manja posuda od emajliranoga lima za napitke (naj~e{}e za kavu), s dr{kom i kljunom (]çmo va këgumici/kÇkumici kafå skÇ-hat!)
kojonåt, gl. nesvr{. (kojonâ{, ko-jonâj¤) - zadirkivati (PÇstÆ jih, vî{ da te kojonâj¤.)
kokodÅkåt, gl. nesvr{. (kokodã~e{, kokodã~¤) - 1. glasati se koko-dakanjem (odnosi se na koko{) (samo 3. l. jd. i mn.) (VãldÅ j zlæglå kad takë kokodã~e.); 2. glasati se poput koko{i (Bë-me, ne znâ{ kî kokodã~e: ko-ko{å ili ôn!); 3. pren. blebetati (Cêli dân kokodã~e{! Færmâj!)
kokolåt, gl. nesvr{. (kokolâ{, ko-kolâj¤) - maziti, teto{iti (Vïdi ka-kë kokolâj¤. Mõrda bûde ~â?!)
kokolo, m. Gjd. kokolota - maza, mezimac, mezim~e (Ne mëre
se odÆlït od svõjga këkolota, a tô ëbÆn nî dobrë.)
koko{å, `. - koko{ (P›vÿ se nî jïlo tulïko koko{çvine, a këko{e sæ j imçlo za jãja.) � kod kad slîpÅ koko{å nãjde z›no - slu-~ajno se dogoditi (Tô si na{lå slÇ~Åjno, këd kad slîpÅ koko{å nãjde z›no.) � koko{â j komÇ/kemÇ påmæt/mozak pozobåla - odnosi se na glupu, ograni~e-nu osobu (Ne mëre{ tî { njûn o tomÇ/temÇ povædåt, njõj je koko{å påmæt/mëzak pozobå-la.)
koko{âr, m. Gjd. koko{Årå - 1. koko{injac (Trîba såkÆ dân o~ïstit koko{âr.); 2. ptica grab-ljivica koja lovi koko{i (Kad bi kî vïdæl koko{Årå, pë~æl bi zïjat jûdæn da pospråvæ këko{e va koko{âr.)
koko{çvina, `. - koko{je meso (P›vÿ se nî jïlo tulïko koko{ç-vine, a këko{e sæ j imçlo za jãja.)
koko{ïca, . - mlada i/ili mala ko-ko{ (Nar¤~ïla sÅn këko{u, a dënesÅl si mi koko{ïcu!)
koko{ïna, `. - stara i velika koko{ (Tâ koko{ïna nî za drÇgÿ leh za va jûhu.)
kôla, . - ljepilo (isto: lepïlo) (Kolâ se s kôl¤n.)
kola, s. mn. - zapre`na kola (Na këla se klÅdç kë{ kad se vëzÆ
kôgo kola
315
gnôj ili {œ{Ånj, a za drvå i sêno se lo`ê lêgnjari.)
kolåc, m. Gjd. kÿlcå - kolac (Hôj ræmë nasï} kÿlcï za kumadôri.)
kolace, s. - mali kota~, malo kolo (Zg¤bül je këlaca od åvuti}a.)
kolâ~, m. Gjd. kolÅ~å - 1. kola~ (NÆsmë mi u`åle pê} tî kolÅ~ï kot ~å se danås dâ.); 2. dvopek u obliku koluta (isto: ba{kot)(KolÅ~ï smo mo~ïli va bêlÿ kafç.)
kolãjna, . - 1. ogrlica (Va Lûke`Æh je fânj `änskÆh imçlo kolãjne dë pÅsa.); 2. lenta s medaljom (Dobïla sÅn kolãjnu a{ sÅn nãjbr`æ teklå.)
kolân (-a, -o), neodr. pridj. - {krob-ljen (Stomånja m¤ j våvÆk ko-lâna!)
kolânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - {kroblje-ni (KlÅdï kolânÆ stõlnjÅk na stôl!)
kolårac/korålac, m. Gjd. kolãrca/korãlca - grah penja~ s crve-nim to~kama (Ovô lçto smo posÅdïli kolårac/korålac.)
kolarîn, m. - 1. u{krobljeni ovratnik na ko{ulji (SH) (Dãj da ti na-mçstÆn tâ kolarîn na stomånji.); 2. zlatni lanac (AM) (DårovÅl jÿj je kolarîn.)
kolåt /se/, gl. nesvr{. (kolâ{ /se/, kolâj¤ /se/) - 1. lijepiti /se/ (isto:
læpït /se/) (Kolâ se s kôl¤n.); 2. {krobiti (P›vÿ su se kolçti kolåli pa su lîpo stâli.)
kÿl~ï}, m. - kol~i} (TrîbÅ mi pâr kÿl~ï}Æh!)
kÿl~ïna, `. - velik, odbojan kolac (Ne mÅ{ï z ÿtîn kÿl~ïn¤n a{ }e{ komÇ/kemÇ ëko skopåt!)
kolçno, s. - koljeno (Kolçna me bolê.)
kolæncç, s. Nmn. kolæncå - kolje-no u djeteta (Së kolæncç si råzgrebÅl.)
kolera, `. - kolera (Bîlÿ j p›vÿ kë-leræ i pu nås.)
kolçt, m. - ovratnik na ko{ulji ili na haljini (Na stomånji se nãj-prvÿ pêglÅ kolçt.)
kolçta, `. - milostinja, milodar, pomo} (SkÇpili smo kolçtu i dâli jÆn.)
kolçti}, m. - ukrasni ili mali ovratnik na ko{ulji ili na ha-ljini (Kolãj njÿj kolçti} pa }e njÿj lîpo stât.)
kôli}, m. - 1. grah penja~ (Kôli} pu nås dobrë rodî.); 2. kolac o koji se ovijaju biljke penja~ice (SV) (Hëmo klåst sisvätnicÅn kôli}i a{ }e je bÇra polomït.)
kolino, s. - veliki kota~, veliko kolo (Vïdi kakëvo këlino ïmÅ kamijôn!)
kolo, s. - kota~, kolo (NÆsû ti këla poravnâna na bicïklu!) � bït
kolåc kolo
316
kod kolo bez platï{}Å - biti nestalan, ne znati {to se ho}e (On tÆ j kod këlo bez platï{}Å: jedân dân bi ovakë, drÇgÆ onakë.)
kolÿmbâr [kolÿÜbâr], m. Gjd. kolÿmbÅrå [kolÿÜÜbÅrå] - 1. obru~, kolobar (na {tednja-ku) (Akÿ j pinjåta vç}Å, môrÅ{ znêt vï{e kolÿmbÅrîh.); 2. pren. podo~njak (^å cêlu nô} nÆsï spâl kad ïmÅ{ takëvi ko-lÿmbÅrï?)
kolôna, . - dio svadbenih obi~aja kojim seoski mladi}i ispra}aju mladenku u drugo selo i od `enikove povorke tra`e novac kao otkupninu (Bül sÅn jÆn va kolôni i mëre jih bït srân ci-gânit se za takëvu divõjku.)
kôlp, m. Gjd. kõlpa - mo`dana kap (SH) (isto: kâp/kåpja) (Påzi a{ bï te mëgÅl kôlp }apåt!)
kÿlpåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. kÿlpâ, kÿlpâj¤) - pretrpjeti udar (odnosi se na mo`danu kap) (Kÿlpålo gÅ j i ne znâ zâ se.)
kõltra, . - posteljni prekriva~ (Måt mÆ j za dëtu dÅlå lîpu kõltru.)
kÿltrîna, `. - zavjesa (Nî bîlo lï-pjÆh kÿltrîn!); (Jo{ mi sâmo fålæ bonagrâcija i kÿltrîne.)
kolÇdrica, `. - opatica, ~asna se-stra, redovnica (Nå{a kolÇdrica lîpo kÅntâ.)
kolûr, m. - boja (isto: bôja, fãrba) (Kôga/kêga kolûra su ti kÿl-trîne?)
kol¤t, m. Ljd. kol¤tÇ - kolut (Po-s¤dï mi kël¤t `ïcæ!)
komÅ}/komÅj, pril. - jedva (SH) (isto: jçdva) (Pu{}âj tû vçl¤ bâlinu! Vî{ da ju këmÅ} dr`î{!) � komÅ} i jçdva - uz izuzetno mnogo truda (KëmÅ} i jçdva sÅn tô zïv¤kÅl.)
komÅd, m. Ljd. komÅdÇ - 1. komad (isto: bokûn, kûs) (Pojül je kë-mÅd sïra i paläntæ i {âl nåzÅd dçlat.); 2. parcela zemlji{ta (Tô j nå{ këmÅd i prepÆsåt }emo ga nâ se!)
komadânt, m. Gjd. komadãnta - predvodnik, zapovjednik (Kra-bÇje su bîle g›de. Imçle su dûgi zvÿncï na {pÅgÇ i måske kod medvïdi. Za tî zvÿncï k¤pït, nïkÆ su u‘åli dåt i rasa-dü{}Å (to njïve). Sprêda njïh je {âl komadânt s pålic¤n. Sï smo bÆ`åli prçd njimi.)
komadi}, m. - komadi} (isto: bo-kunï}, kusï}/ku{}ï}) (Këmadi} krÇha i bîlo m¤ j dësta.)
komãnda, `. Gmn. komând - 1. naredba (Tô j komãnda i takë se môrÅ storït!); 2. zgrada vojnoga zapovjedni{tva (DçlÅl je va komãndi a{ je bîl oficîr.)
kolÿmbâr komãnda
317
komÅndîrat, gl. nesvr{. (komÅndî-rÅ{, komÅndîraj¤) - zapovije-dati (Onå vôlÆ komÅndîrat.)
kômÅr, m. Gjd. kômara - obad (Jâko ~ç{e kad kômÅr ubodç.)
kômarica, .- komarac (SÇ su me kômarice zjïle!)
kômari~ina, `. - komarac kao vr-lo dosadan i neugodan kukac (Cêlu nô} mÆ j nïkakova kôma-ri~ina letçla okol nësa.)
komîsija, `. - komisija (PohãjÅ komîsija i zïbirÅ nãjlipjÆ v›t.)
komjåta, . - ru{evna da{~ara (SH) (Büvaj¤ va nïkakovÿj komjåti.)
komÿd/komoditêt, m. - osje}aj slobode, opu{tenosti, nesputa-nosti (SåkÆ bi svôj këmÿd/komoditêt, a nïkÆ ga se môrÅ i odrç}.)
komÿdÅn (komÿdna, komÿdno), neodr. pridj. (komp. komodnï-jÆ) - nesputan, opu{ten, lagodan, spor (Dâj b›`e, ~å si takë kë-mÿdna?)
komodåt se, gl. nesvr{. (komodâ{ se, komodâj¤ se) - osje}ati se opu{teno, nesputano (Sçdite, komodâjte se!)
komodîn, m. - no}ni ormari} (K¤-pït }u pëstæj i dvâ komodîna.)
komÿdnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. komodnîjÆ) - nesputani, opu{-teni, lagodni, spori (Ob¤cï onê këmÿdnæ bragç{e za putovåt.)
komo{tre, `. mn. - lanci za kotao iznad ognji{ta (Na komë{tre sæ j obïsÆl këtli} va kõn sæ j kÇhalo.)
kÿmpîr [kÿÜpîr], m. Gjd. kÿm-pÆrå [kÿÜpÆrå] - krumpir (Pu nås se jî ~Çda kÿmpÆrå.); (Spç} }emo bÅtkï i mlâdÿga/mlâdæga kÿmpÆrå i tô j obçd za dçset.)
kÿmpirïca [kÿÜpirïca], . - palen-ta ukuhana s krumpirom (Pa-länta kÿmpirïca sæ j skëro såkÆ dân kÇhala.)
kÿmpirï} [kÿÜpirï}], m. - sitan krumpir (Kÿmpirï} smo prÅs-cên kÇhali.)
kÿmpirïna [kÿÜpirïna], `. - kru-pan krumpir (Vïdi kakôv kÿm-pirïna!)
kÿmpirovïca [kÿÜpirovïca], `. - krumpirova stabljika (PoprÅ{ï kÿmpirovïcu a{ }e sç zlåtice pojïst!)
kÿmpjÇtær, m. Gjd. kÿmpjÇtera - ra~unalo (Stvãrno môrÅ{ bït bläntÅv da nœmÆ{ kÿmpjÇtær upÅlït.)
kÿmplçt [kÿÜplçt], m. - dvodijelno odijelo (Ba{ tÆ j lîp kÿmplçt za{ïla za Vazâm.)
kÿmplçt [kÿÜplçt], pril. - sasvim, potpuno (Sad smo kÿmplçt pa mëremo po~êt.)
kÿmplçti} [kÿÜplçti}], m. - dvo-dijelno odijelce (Lîp kÿmplçti} si njÿj k¤pïla!)
komÅndîrat kÿmplçti}
318
kÿmpletîrat [kÿÜpletîrat], gl. nesvr{. (kÿmpletîrÅ{ [kÿÜpletî-rÅ{], kÿmpletîraj¤ [kÿÜÜpletî-raj¤]) - upotpuniti (Jo{ mi fålæ dvê slï~ice za kÿmpletîrat Ålbûm.)
kÿmplçtno, pril. - potpuno, sa-svim, posve (»Kÿmplçtno sÅn pozÅbïla« bï nå{i stârÆ reklï: »ZåsÆnsegå sÅn pozÅbïla«!)
komûn, m. Gjd. kom¤nå - zajed-ni~ki vlasni{tvo, op}insko ze-mlji{te (AM) (Zapõlne }emo pô} va komûn po kÿl~ï}i.)
konåc, m. Gjd. kÿncå - konac (NavrÆzï mi konåc va ïglu!)
konak, m. - 1. mjesto za kratkotra-jan odmor, predah (Dêl mlika-rîc su imçle kënak na Bælvedê-ru. Tåmo bi se na{lç, po~ïn¤le, rasporædïle mlÆkë i {lç dåje.); 2. mjesto u planini gdje se kuha i jede u doba ko{nje (SåkÆ j imêl svôj kënak va plånini. Tåmo sæ j kÇhalo i spâlo.)
konÅtït, gl. nesvr{. (konãtÆ{, konã-tæ) - 1. dugotrajno hodati (Pë-{tÅr cêlÆ dân konãtÆ.); 2. vuca-rati se (KonãtÆ{ cêlÆ dân. ^å ti nî dësta?)
kÿn~ên (kÿn~çna, kÿn~çno), neodr. pridj. - kon~an (StõlnjÅk je kÿn~ên.)
kÿn~ênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - kon-~ani (Ob¤cï kÿn~ên¤ måju!)
kÿn~ï}, m. - djeli} konca (Kÿn~ï} ti vïsÆ! Hôj, }u ti ga odrïzat!!)
kÿndot, m. - nu`nik, zahod (isto: zâhod) (Hôj va kÿndët ako ti se cœrÅ!)
kÿnduhtêr/kodotêr, m. Gjd. kÿnduhtærå/kodotærå - kon-dukter (P›vÿ j kodotêr/kÿnduhtêr napla}Ævâl hãrte, sad sç dâ {ofêr.)
konoba, `. - prizemni podrum, spremi{te (Skopåt }emo konë-bu a{ våvÆk dobrë dõjde!)
konobica, `. - podrum manje kvadrature (I konëbicÅ j bëjæ leh nï{!)
konobina, `. - prostran podrum (^å }e ti takë velïka konëbi-na?)
konop, m. - konop (isto: {pâg) (Konëp mi sæ j vås zaf›kÅl, }u ~Çda vrïmena zg¤bït da ga odf›kÅn.)
konopja, . - konoplja (Va L¤kï su skrcÅvåli konëpju.)
kõntra, `. - 1. uzvratni udarac (Tô mÆ j kontra ~å sÅn ga t¤`ïla!); 2. ko~nica na kota~u bicikla (K¤pï jÿj bicïkÅl s kõntr¤n.)
kõntra, prij. - protiv, nasuprot (Va crükvÆ j kõntra menç stâla Må-rica.)
kÿntrapêz, m. - protuuteg (SV) (isto: kÿntrapêza) (Klådi kÿn-trapêz od kilå!)
kÿmpletîrat kÿntrapêz
319
kÿntrapêza, `. - protuuteg (AM) (isto: kÿntrapêz) (Klådi kÿntra-pêzu od kilå!)
kÿntrôla, `. - nadzor (MôrÅ{ imçt kÿntrôlu nåd njimi!)
kÿntrolåt, gl. nesvr{. (kÿntrolâ{, kÿntrolâj¤) - nadzirati (isto: kÿntrolîrat) (^å jih vï{e kÿn-trolâ{, tô ti råjÆ prkësæ.)
kÿntrolîrat, gl. nesvr{. (kÿntro-lîrÅ{, kÿntrolîraj¤) - nadzirati (isto: kÿntrolåt) (^å jih vï{e kÿntrolîrÅ{, tô ti råjÆ prkësæ.)
kÿntrolôr, m. - nadzornik (Bül je kÿntrolôr va fåbriki.)
kônj, m. Gjd. konjå - konj (Tû võltu da su storïli tulïko visokë da mëre stârÆ Zaharïja prô} na konjÇ ~ez njû a da se ne prigü-bje.) � dçlat kod kônj - stalno naporno raditi (On dçlÅ kod kônj, zlomït }e se tû~¤} po tôn kamÆkÇ.) � påst s konjå na oslå - izgubiti polo‘aj/bo-gatstvo (Tåko tÆ j tô kad pÅdç{ s konjå na oslå, ~Çda vrïmena rãbÆ dëkli ~ovïk dõjde nâ se.)
konjï}, m. - 1. mali i/ili mladi konj (Dicå jâ{¤ konjï}i.); 2. metalna podlo{ka kroz koju se provu~e stijenj i koja pluta na ulju (Na konjï} se klÅdç du{ïca, pa se to klÅdç va `mûj z pôl ÇjÅ/ÇlÅ i pôl vodê i va`gç se.)
konjïna, `. - 1. sna`an, velik konj (Kakôv konjïna! Kî bi ga zajå-
hÅl?); 2. star i islu`en konj (Ne-bëg konjïna, këmÅ} se v¤~ç!)
kõnjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - konj-ski (Tô j kõnjskÅ mÇha.)
kôp, m. Ljd. kÿpÇ - kop, kopanje (Græmë na kôp, ali jûdi råje re~û: »Græmë kopåt!«)
kopâ~, m. Gjd. kopÅ~å - kopa~ (Trîbaj¤ nÅn te`Åkï kopÅ~ï.)
kopânj, m. Gjd. kopÅnjå - omanje drveno korito za no{enje razli-~ita materijala (Gnõj }emo lo`ït va kopânj i zançst ga na lÆhÇ.)
kopånjica, `. - drveno korito za no{enje razli~ita materijala; u svinjokolji: drveni sanduk u kojemu se svinji odstranjuju ~ekinje (PrÅsåc se ofÇrÆ pa mu se va kopånjici znïmaj¤ dlåke.)
kopåt, gl. nesvr{. (kopâ{, kopâj¤) - kopati (KopålÅ j i kÅntåla.); (I�mÅ zajï~inu da mëre { njîn nôs kopåt!)
kopævåt, gl. nesvr{. (kopävÅ{, ko-pävaj¤) - kopati du`e vrijeme s prekidima (Kopævåli smo i njïhovu lÆhÇ.)
kopïca, . - kratka ~arapa (isto, zn. 2: kÅlcçta) (Nî bôs, va kopïcah je!)
kopï~ica, . - kratka dje~ja ~arapa (isto: kÅlcçtica) (Obûj kopï~ice a{ }e{ se prehlÅdït!)
kÿntrapêza kopï~ica
320
kopï~ina, . - izno{ena, poparana, prljava kratka ~arapa (isto, zn. 2: kÅlcçtina) (Dãj }u ti tê ko-pï~ine zak›pat!)
kopÆstït se, gl. nesvr{. (kopüstÆ{ se, kopüstæ se) - pentrati se, verati se (isto: pîstit se) (Ne kopüsti se na katrîdu/kÅntrîdu a{ }e{ påst!)
kopïto, s. - 1. kopito (Pëtkovica se zabüjÅ na kopïto.); 2. posto-larska alatka na koju se natak-ne cipela (SV) (Klåst }e kopïto va postôl i ra{Ærït ga.); 3. donji dio ~arape (SL) (RaspÅråla mi sæ j kopïca na kopïtu.)
kop¤nït se, gl. nesvr{. (kopœnÆ{ se, kopœnæ se) - 1. vrpoljenje koko{i po pijesku radi otre-sanja nametnika (samo 3. l. jd. i mn.) (SV) (Koko{å se kopœnÆ pa sç prã{Æ oko njê.); 2. pren. premje{tati se, biti nemiran (SH) (Ne kop¤nï se va tôj pësteji!)
kora, `. - kora (Nî se smçlo jâje pos¤dït a{ da bi ti kî nå~inÆl zlë na këri od jâja.); (Otåc bülÆ këru z drvå a{ da bi onakë p›-vÿ zagnjÆlçlo.
kora~ï}/kora~i}, m. - mali ili dje~ji korak (Z lçto dãn je storïla p›vÆ kora~ï}i/këra~i}i.)
kora~ïna/kora~ina, . - veliki korak (Kî ïmÅ dûge nëge, ïmÅ vçlÆ kora~ïnu/këra~inu.)
korâj, m. Gjd. koråja - smjelost, hrabrost, snaga, odva`nost (Dâj målo koråja pa }emo b›`æ tô storït.)
koråjÅn (korãjna, korãjno), neodr. pridj. (komp. korÅjnïjÆ) - hitar, okretan, vedar, oran, odva`an (isto: ‘vêlt) (BlÅ`çna, vrÆdnâ j i korãjna!)
korãjnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. korÅjnîjÆ) - hitri, okretni, vedri, orni, odva`ni (isto: ‘vältÆ) (Kakëvu korãjn¤ trîba o`enït, a ne m›tvÿ pœhalo.)
korÅk, m. Ljd. korÅkÇ - korak (Po-znãn ju po korÅkÇ.); (Veselïli smo se kad bïmo ~Çli båbini kërÅki.) � na såkÿn korÅkÇ - svugdje i svagda (Togå/tegå tÆ j na såkÿn korÅkÇ za k¤pït.)
kÿrbâ~, m. Gjd. kÿrbÅ~å - bi~ (Na kråju kÿrbâ~ pÇcÅ.)
kÿrba~ï{}æ, s. - bi~alo, dr`ak bi~a (Kÿrbâ~ se dr`î za kÿrba~ï{-}æ.)
kõrda, `. - tanki provodnik za razne namjene (isto: kÿrdûn) (Påzi da ne zakÇ~Æ{ va kõrdu!)
kÿrdûn, m. Gjd. kÿrd¤nå - tanki provodnik za razne namjene (isto: kõrda) (Påzi da ne zakÇ-~Æ{ va kÿrdûn!)
koræn, m. Gjd. korena - korijen (Zïsk¤bla sÅn visibåbu s këre-nÿn pa }u ju posÅdït va v›tu.)
kopï~ina koræn
321
koreni}, m. - malen i slab korijen (Slåb je këreni} i nä}e ti se prijêt!)
korenina, `. - debeo i sna`an ko-rijen (KëmÅ} sÅn zïsk¤bla kë-reninu.)
korezîn, m. - ogrlica, ukrasni lan-~i} (isto: filçt) (Za bärmu sÅn dobïla lîp korezîn.)
korica, `. - tanka, mekana kora (Ne jîj sâmo sredïnu, pojîj i këricu!)
korina, `. - debela, tvrda kora (KëmÅ} sÅn pro`vänkojila kë-rinu od jåbukæ.)
korünto, pridj. nepromj. - tamno-crven, sme|ecrven (Za{ïla mÆ j korünto kapët/korünto stomå-nju.)
korïsÅn (korïsna, korïsno), neodr. pridj. (komp. korisnïjÆ) - 1. {te-dljiv (Jâkÿ j korïsÅn, ne bï ôn zïlæl vëdu va {kåf, våvÆk ju ne-sç vân, na zçmju!); 2. izda{an (Tô j korïsÅn obrëk, ~Çda vrïme-na dr`î.)
korîsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. korisnîjÆ) - 1. {tedljivi (KorîsnÆ ~ovïk nî {k›t.); 2. izda{ni (Bëjæ j jedân korîsnÆ obrëk leh trî nekorïsna.)
korïsno, pril. - {tedljivo (^å si mi takë korïsno nalêla, tr nîs bë-lÅn?)
korïst, `. Gjd. korïsti - korist (Nî od tebç nïkakovæ korïsti.)
korïto, s. - pregrada u svinjcu gdje se hrane svinje (AM) (ZïlÆj jÆn pomïje va korïto!); 2. vode-ni tok, rije~no korito (Po lçtu, kad je {œ{a va korïtu Ri~ïnæ, tâ lîpo potëk klokë}e.)
korïzma, `. - korizma (O korïzmi nî tãncÆh ni pîra!)
kÿrnî‘a, `. - ukrasni okvir, pri-mjerice oko {tednjaka na drva (SV) (O~ïsti kÿrnî`u!)
korôna, `. - podzidana njiva na kosom terenu (Va korônah bû-d¤ p›væ fijôlice.)
kôr{, m. Gjd. kõr{a - 1. korzo (isto: kõr{o) (Butîgu su s Kõr{a preselïli na ZÅmçt.); 2. prirodni sloj pijeska, zemlje ili kamena (Vås kôr{ su skopåli i propejåli matrjâl!)
kõr{o, s. - korzo (isto: kôr{) (Butî-gu su s Kõr{a preselïli na ZÅ-mçt.)
kÿrtejåt, gl. nesvr{. (kÿrtejâ{, kÿrtejâj¤) - udvarati, ljubovati (Tône i Mårica kÿrtejâj¤, mõr-da }emo imçt pîr.)
kÿrtïj, m. - dvori{te; ogra|eno dvo-ri{te (Lîpo su urædïli kÿrtïj.)
kôs (-a, -o), neodr. pridj. - uko{en, kos (C›ta môrÅ bït rÅvnå, a tebî j kôsa.)
koreni} kôs
322
kôs, m. - kos (ptica) (Së grëzjÆ su mi kôsi pojïli.)
koså, `. Ajd. kosu - kosa (poljo-djelsko oru|e) (Koså se brœsÆ i kjepâ.)
kosåc, m. Gjd. koscå - kosac, ~ovjek koji kosi (Imçli smo koscï za te`Åkï.)
kôsÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - uko{eni, kosi (I v RÆkî j kôsÆ tôrÅnj.)
kosïca, . - pletenica enske kose (SV) (]Ç ti splçst kosïcu pa }e ti bït lïpjæ.); (Opletï se pa õnda storï kosïcu.)
kosîr, m. Gjd. kosÆrå - alatka sa srpastim sje~ivom (Zåmi kosîr i hôj po`çt {enïcu!)
kosirïca, `. - manja alatka srpasta sje~iva (SL) (Zåmi kosirïcu pa græmë obrïzat t›si.)
kosirï}, m. - mali kosir (Ne igrâj se s kosirï}æn!)
kosirïna, `. - veliki kosir (Ako bï{ se pësikÅl z ÿtîn kosirïn¤n!)
kosït, gl. nesvr{. (kosî{, kosê) - kositi (P›vÿ sæ j kosïlo i plånini, a danås se ne dâ ni pred kÇ-}¤n.); (Kad smo kosïli va plå-nini, spâli smo va boj¤hÇ.)
kosjî, s. - dr{ka kose (PÇklo mÆ j kosjî.)
kosmat, gl. nesvr{. (kosmÅ{, ko-smaj¤) - ~upkati vunu da bi se znatnije odvojile niti (VÇna se
nãjprvo kësmÅ, pa tçk õnda prædç.)
kosmåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kosmatïjÆ) - kosmat, koji je obrastao dlakom po glavi i/ili tijelu (Bëje da su me storïli bogåtu leh kosmåtu.)
kosmâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kosmatîjÆ) - kosmati, upravo onaj koji je obrastao dlakom po glavi i/ili tijelu (Pija`â njÿj se ôn kosmâtÆ!)
kôso, pril. - koso (Kôsÿ j stâlo pÅ j pålo i razbïlo se.)
Kosÿrcï, m. mn. - top. naselje na podru~ju Buzdohnja u cer-ni~koj plovaniji (On je s Ko-sÿrcîh/od KosërÅc, büvÅ va Kosÿrcîh.)
kôst, `. Gjd. kosti - kost (Pås se igrâ s kostûn.) � kôst i ko‘a - jako mr{av (Nebëg, do{ãl je kôst i kë‘a z råta.)
kostânj, m. Gjd. kostånja - kesten (Kostånji pe~emë na plåki od {pãrheta pa så kÇ}a lîpo di{î!)
ko{, m. Gjd. ko{å - pletena ko{ara za no{enje na le|ima ili na zapre`nim kolima za prijevoz rasutoga tereta ([û{Ånj se nësÆ va {u{njãrskÿn ko{Ç.)
ko{åra, ‘. - ko{ara za no{enje (isto: kofa): djece, `ive`nih namirnica (Mî}erÿmu/mî}e-ræmu ditçtu su stÅvjåli pod ku-
kôs ko{åra
323
{în va ko{åri kri‘ï}i od {êdrkæ da ne bï na njegå do{lå {trîga.); (K¤pïla sÅn ko{åru na Gorï.) � dåt komÇ/kemÇ ko{åru - odbiti koga (DÅlå m¤ j ko{åru, a z drÇgÆn je {lå tãncat.) � dobït od kogå/kegå ko{åru - biti odbijen (SëpetÅ j dëbÆl ko{åru od njê.)
ko{}êh, m. Gjd. ko{}æhå - orah tvrde ljuske (Zâda kÇ}æ nÅn je orïh ko{}êh.)
ko{}æn (ko{}ena, ko{}eno), pridj. - tvrde ljuske (Kad ditçtu pÅdç zûb, tâ zâda sebç hïti tâ zûb i re~ç: »Menï kë{}æn, mï{u vë{}æn«.)
ko{}ïca, `. - mala ili tanka kost (Ko{}ïca njÿj je zaletçla.)
ko{}ïna, `. - velika, krupna kost (Pås je dëv¤kÅl nïkakovu vçl¤ ko{}ïnu.); (PresÆcï mi ovû ko{}ïnu z brådv¤n!)
ko{ï}, m. - manja pletena ko{ara za no{enje na le|ima (Nar¤~ïla sÅn sebï kë{, a mî}ÿj ko{ï}.)
ko{ïna, . - velika ili osobito te{ka pletena ko{ara za no{enje na le|ima (Kulïki ko{ïni {û{nja i sêna su zïnosili!)
kô{tÅr, m. Gjd. kô{tara - osoba koja je u koga na prehrani (Tô nÅn je kô{tÅr.)
ko{tåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. ko{tâ, ko{tâj¤) - ko{tati (Kulïko tô ko{tâ?)
ko{tåt /se/, gl. svr{. (ko{tâ{ /se/, ko{tâj¤ /se/) - postaviti /se/, namjestiti /se/, smjestiti /se/, zauzeti pravo mjesto (Ko{tåli su këla uza zîd.); (Ko{tãl sæ j za {ãnkÿn.)
ko{Çjica, `. - ko{uljica (Krsnîk/kr-snjâk se rodî va ko{Çjici i ko-madï} njê mu se za{îje pëd r¤ku.)
kotåc, m. Gjd. kocå - kotac (isto: pra{}âr) (PrÅsåc jÆn je pëbigÅl s kocå.)
kotâl, m. Gjd. kotlå - kotao (Sta-rünskÆ {pãrheti/{pãrgeti su imç-li kotâl va kômu/kêmu sæ j vodå grïjala.); (P›vÿ su bîli båkrenÆ kotlï.)
kotâr, m. Gjd. kotÅrå - kotar, okrug (Do{ãl je z drÇgÿga/drÇgæga kotÅrå.)
kotîga, `. - podsuknja; dio na-rodne no{nje (AM) (Kotîga se ob¤~ç pod bærhân.)
kotlÅr, m. - kotlar (Kotãl mi sæ j pro{¤pîl pa }u ga nçst këtlÅru da ga zak›pÅ.)
kotlica, `. - jedna om~a kod ple-tenja (SV) (Jednå këtlica pråvo, jednå krîvo.)
kotoråta, `. - otvor s poklopcem na tavanici ili na podu (^ez kotoråtu sæ j {lë na pëd ili va konëbu.)
ko{}êh kotoråta
324
kotula, `. - starinska podsuknja (Jo{ {ezdesätÆh lêt su `änskæ nosïle këtule.)
kovâ~, m. Gjd. kovÅ~å - 1. kova~ (Kovã~ je dçlÅl põtkove i takë ~â!); 2. vrsta ptice: djetli} (Lî-po sæ j ~Çlo kakë kovâ~ kjÇcÅ po drvÇ.)
kova~ïja, . - 1. kova~nica (radio-nica) (Grän va kova~ïju po ko-sirï}.); 2. kova~ki obrt (Onï su ëdvavÆk va kova~ïji.); 3. top. dio naselja Dra‘ice (BüvÅn na Kova~ïji.)
kÿvnjåta, `. - stara, ru{evna ku}a (SV) (Popråvili su kÿvnjåtu i do{lâ j lÆpå kÇ}ica.)
kovåt, gl. nesvr{. (kûje{, kûj¤) - kovati, obra|ivati kovanjem (Kovâ~ kûje `elçzo!)
kozå, `. - 1. koza (Nî Bôg dâl ko-zï dÇga ræpå.); 2. pren. priglu-pa `ena (Këzo jednå, ~å nï{ ne tändÆ{?)
kozïca, `. - mala koza (Kakëva lÆpå kozïca!)
kozïna, `. - velika, stara koza (Ta kozïna nî za drÇgÿ leh za ubït.)
kozice, `. mn. - vodene kozice; zarazna bolest (DobïlÅ j këzi-ce pa ju sç ~ç{e.)
kõzjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - kozji (I�mÅ kõzj¤ bradïcu.)
kozli}, m. - mlado koze, kozje mladun~e (Za këzli}i re~û da plâ~u kad jih se ubüjÅ.)
ko‘a, . - ko`a (PrëdÅl je trî telä}æ kë`e.) � imçt debçlu ko‘u - odnosi se na osobu koja je ne-osjetljiva na probleme (Ne pojüdÅ ti se ôn radi togå/tegå, ôn ïmÅ debçlu kë‘u.)
ko‘Çh, m. - gornji dio pu~ke no{nje: ko`ni prsluk bez ruka-va podstavljen naj~e{}e janje-}im runom (Ko`Çhi su nosïli ~obåni, ali i drÇgÆ.)
krabÇja, . - maskirana osoba (isto: mâ{kara) (Trçfili smo krabÇje na Kapçlici.)
krabujâ{nica/krabujêsnica, `. - obrazina, krabulja (Ob¤klï su kakëvu stâr¤ rëbu, klåli krabu-jâ{nicu/krabujêsnicu nå glÅvu i tô tÆ j krabÇja.)
krabujåt se, gl. nesvr{. (krabujâ{ se, krabujâj¤ se) - 1. maskirati se (Krabujâj¤ se a{ gredû nå tÅnci.); 2. pren. pretjerano se nali~iti, naru`iti {minkom (Tî se ne {münkÅ{, tî se krabujâ{. Za sç trîba imçt mïru.)
kra~ûn, m. Gjd. kra~¤nå - zasun na vratima (Zaprï vrãta s kra-~¤nôn.)
kra~unï}, m. - {tipaljka za rublje (isto: kva~ï}, kÇ~ica) (Dicå se vôlæ igråt s kra~unï}i.)
kotula kra~unï}
325
kradjîv (kradjïva, kradjïvo), neodr. pridj. - kradljiv, sklon kra|i (Bï` od njegå, õn je kradjîv.)
kradjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - kradljivi, sklon kra|i (Ne pa~ãj se s kradjîvÆn, a{ }e jûdi rç} da si i tî takôv.)
krâj, m. Gjd. kråja - 1. kraj, pre-dio (Onâ j z drÇgÿga/drÇgæga kråja.); 2. kraj, konac (PotpÆ{ï se na kråju pÆsmå.); (Sêno smo vozïli dëma z plånine na krâj ÅgÇsta/ÅgÇ{ta/ÅngÇ{ta.); (I na kråj¤ j fïnila z onîn bläntavÆn. Pråvo njôj bÇdi kad je tulïko zïbirala.) � ne mo} zî} na krâj s kîn - ne mo}i koga obuzdati (NÆsmë moglï zî} na krâj { njîn pa smo ga poslåli plovånu.) � ne mo} spojït krâj s kråjæn - jedva pre`ivljavati, biti na rubu opstanka (RastægnÇli su se vï{e leh ~â j dçka {irokå i såd ne mër¤ spojït krâj s krå-jæn.) � zïv¤} dçbjÆ/tånjÆ krâj - lo{e pro}i (KÅråli smo se i sëpeta sÅn zïv¤kla dçbjÆ/tånjÆ krâj.) � ni kråja ni kÿncå - beskrajno, beskona~no (Nî to-mÇ/temÇ ni kråja ni kÿncå, sœdæ se ve} pâr lêt.)
krâj, m. Gjd. krÅjå - kralj (Da su bîli jedân krâj i krajïca…) � Trî krÅjï, blagdan Sveta tri kra-lja, Bogojavljanje (6. sije~nja) (Kad za Trî krÅjï plovân dõjde
kÇ}u blagoslovït, tâ mu se nabere kïticu drÆfcå kû umë~Æ va blagoslëvjenu vëdu i { njûn blagoslovî kÇ}u.)
kraj, prij. - kraj, pokraj (Jå büvÅn kraj JurünkinÆh.)
kråjæn, pril. - redom, po redu (Uz krâj posÅdï gråh, kråjæn mü-rlÆn.)
krÅjävskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - 1. kraljevski (Trîba se znåt krÅjävskÆ ponÅ{åt.); 2. bogato, obilno (KrÅjävskÆ su nas po-~Åstïli.)
krÅjçstvÿ, s. - kraljevstvo (Va tôn krÅjçstv¤ dÅ j bîl mîr i slëga.)
krajïca, . - kraljica (Da su bîli je-dân krâj i krajïca…)
krajï~Æn (krajï~ina, krajï~ino), pridj. - kralji~in (Kåd sÅn bÆlå mï}i{na, mïslela sÅn dÅ j Ka-{têl krajï~Æn dvoråc/dvërac.)
krâk, m. Ljd. krÅkÇ - krak (Tô se menï gnjœsÆ, tî krâki od mrkÅ-~å.)
krakÅrnåt, gl. nesvr{. (krakÅrnâ{, krakÅrnâj¤) - 1. govoriti sam sa sobom (SH) (Tô dÆtç våvÆk nî~ krakÅrnâ.); 2. glasati se poput koko{i (Këko{e cêlo jÇ-tro krakÅrnâj¤.); 3. prigovarati (SL) (Ala, ne krakÅrnâj smîrÿn!)
krâma/kramarïja, `. - stare`, sta-rudija, kr{, otpatci, hrpa ne-
kradjîv krâma
326
spotrebnih stvari (Sç m¤ j pÇ-no krâmæ oko kÇ}æ.); (StërÆl je baråku i sad ïmÅ kâj dr`åt alât i kramarïju.)
kramåt, gl. nesvr{. (kramâ{, kra-mâj¤) - i}i kamo bez unaprijed postavljena cilja (SåkÆ dân kramâ nïkamo.)
krâmp [krâÜp], m. Gjd. krãmpa [krãÜpa] - kramp; alatka za kopanje u tvrdoj zemlji (AM) (Krâmp ïmÅ ôn {pïkjastÆ dêl i plësnatu i {ïru hrãsnicu.)
krÅmpåt [krÅÜpåt], gl. nesvr{. (krãmpÅ{ [krãÜpÅ{], krãmpaj¤ [krãÜpaj¤]) - kopati krampom u tvrdoj zemlji (AM) (KrãmpÅ cêli dân, dõ} }e dëma vås prekïnjæn.)
krãmpus [krãÜpus], m. - 1. vrag, |avao (Za së zlë dÅ j bîl tâ krãmpus krîv.); 2. pren. ru`na osoba, rugoba (Da lîp?! PrâvÆ krãmpus je, a ne lîp!)
krãmpusina [krãÜÜpusina], `. - 1. vrag, |avao (Za së zlë dÅ j bîl ta krãmpusina krîv.); 2. pren. izrazito ru`na osoba (Da lîp?! PrâvÆ krãmpusinÅ j, a ne lîp!)
KrÅnjåc, m. Gjd. KrÅnjcå - Kra-njac, Slovenac (ProdÅvåle smo drvå KrÅnjcên.)
krãnjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - kranj-ski, slovenski (Onï povädaj¤ po krãnjskÆ.)
krâsÅn (krâsna, krâsno), neodr. pridj. - krasan (KrâsÅn tÆ j bær-hân!)
krâsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - krasni (Ob¤cï ôn krâsnÆ bærhân za k må{i!)
kråst, gl. nesvr{. (krÅdç{, krÅdû) - krasti (Nï{ mî ne krÅdemë! Tô j nå{a ~rï{nja!)
krÅtåk (krÅtkå, krÅtko), neodr. pridj. (komp. krå}Æ) - kratak (Sî moglå jo{ krå}Æ bærhân obû}?!)
krÅtït, gl. nesvr{. (krãtÆ{, krãtæ) - kratiti (Gjçdaj¤} televîziju krã-tÆn vrîme.)
krâtkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. krå}Æ) - kratki (On krå}Æ bærhân ti lïpje stojî!)
kråva, . - krava (SåkÅ j kÇ}a imç-la kråvu, a danås va selÇ nî nïjednæ.)
kråvica, `. - krava od milja (Lîpa mojå kråvice, cêlu famîliju si prehrÅnïla!)
kråvit se, gl. nesvr{. (kråvÆ{ se, kråvæ se) - lijeno se i bespo-sleno uokolo vu}i ili izle`avati (M›dni se, cêli dân se kråvÆ{!)
krãvjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - kravlji (Krãvjæ mlÆkë smo prodÅvåle, a od õv~jæga sæ j dçlÅl sîr.)
kravûj, m. Gjd. krav¤jå - ptica grabljivica: kragulj, jastreb (Kad bi kî vïdæl krav¤jå, pë~æl
kramåt kravûj
327
bi zïjat jûdæn da pospråvæ kë-ko{e va koko{âr.)
krcåt, gl. nesvr{. (krcâ{, krcâj¤) - tovariti, krcati (Hõj jÆn pomë} a{ krcâj¤ sêno!)
krcåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. krcatïjÆ) - krcat, sasvim popu-njen, natovaren (Vôz je krcåt sêna.)
krcâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. krcatîjÆ) - krcati, sasvim popu-njeni, natovareni (Tî nesï kr-câtÆ kë{, a jåst }u ôn dëpÿl pûn.)
k›~, m. - gr~ (isto: g›~) (SÇ nô} mæ j k›~ dr`âl!)
k›~ina, `. - sna`an gr~ (Tô nî bîl k›~, tô j bîl k›~ina!)
krçcast/krêcast/krç~ast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. krecastïjÆ/kre~astïjÆ) - krivonog, s noga-ma krivim u obliku slova O (^Çda mlikarîc je bÆlë krçcasto/krêcasto/krç~asto, a{ su ~Çda nosïle, a bîle su slåbe.)
krçcastÆ/krç~astÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. krecastîjÆ/kre-~astîjÆ) - krivonogi, s nogama krivim u obliku slova O (Krç-castÿmu/krç~astÿmu // krçca-stæmu/krç~astæmu ~ovïku se re~ç da zgjädÅ këd dÅ j bå~vu jåhÅl.)
kræ~ït /se/, gl. nesvr{. (krä~Æ{ /se/, krä~æ /se/) - 1. {iriti noge (Va
bærhânu ne mëre{ takë kræ~ït nëge!); 2. trti, lomiti (odnosi se na stablo) (samo 3. l. jd. i mn.) (Otræsï snîg a{ se kïta krä~Æ.)
krædå, . Ajd. krêdu - kreda (NÆsmë imçli krêdu leh kremên~i}.)
kredït, m. - kredit, posudba s otplatom na rate (Ostålo mÆ j za otplÅtït jo{ dvanâjst rât kre-dïta za åvuto.)
krçj¤t, m. - pti~je krilo (Prekïnjæn m¤ j krçj¤t!)
krçma, . - itka smjesa (naj~e{}e za kola~e) (JÇtra }u na~inït krçmu za kolÅ~ï.)
krçma, pridj. nepromj. - utosme| (K¤pïlÅ j sebï krçma håju, a njemÇ krçma ve{tîd.)
krçmæn/krçmÆk, m. Gjd. krçmena/krçmÆka, Ljd. krçmenu/kremÆ-kÇ - kremen (Z krçmenÿn/krç-mÆkÿn se ogânj va`ü`e.)
krçmeni}/krçmi~i}, m. - kremen za upalja~ (Krçmeni}/krçmi~i} sæ j stro{îl! Zãtÿ makinçta ne pãlÆ.)
kremên~i}, m. - zastarj. pisaljka za pisanje na dje~joj {kolskoj plo~ici (SV) (Mçsto têkæ i lâpi-{a imçli smo plë~icu i kremên-~i}.)
krænÇt, gl. svr{. (kräne{, krän¤) - krenuti (Krænï a{ nä}emo nï-kad!)
krcåt krænÇt
328
kränjkat/känjkat, gl. nesvr{. (kränj-kÅ{/känjkÅ{, kränjkaj¤/känj-kaj¤) - bezrazlo`no stenjati i povremeno cmizdriti (Ala, ne kränjkÅj/känjkÅj! Nï{ ti nî!)
krepalüna, `. Gmn. krepalîn - 1. krepalina, strvina, mrcina, crkotina (Vïdeli smo krepalünu na Kripånju.); 2. pren. lijen~ina (Krepalüna, ne bi tâ ~â stërÆl bez grüntanjÅ.)
krepåt, gl. svr{. (krepâ{, krepâj¤) - uginuti, krepati, crknuti (O�hÿl si kod lûke{kÆ pås kî j od oholïjæ krepâl.)
krepÆvåt, gl. nesvr{. (krepüvÅ{/krepûje{, krepüvaj¤/krepûj¤) - 1. ugibati, crkavati (Blâgÿ j pë~ælo krepÆvåt a{ je vodå bÆlå otrovâna.); 2. pren. besposleno le`ati ili se vu}i uokolo (Ve} dvâ mïsæca krepüvÅ/krepûje! NÅjdï mu kakëvo dçlo!)
krçsat, gl. nesvr{. (krç{e{, krç{¤) - kresati, klja{triti (Krçsali su po tôn dok nî ostålo nï{.)
krç{it, gl. nesvr{. (krç{Æ{, krç{æ) - 1. napredovati tjelesno, gojiti se (Fãnj vÅn je prÅsåc krç{Æl.) (SH) (isto, zn. 3: popråvit /se/); 3. pove}ati se (SV) (Plã}a mÆ j krç{ila.)
krävjast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. krævjastïjÆ) - krivonog (KrävjastÅ j pa j¤ j srân pô} nå tÅnci.)
krävjastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. krævjastîjÆ) - krivonogi (Onû krävjast¤ j ë`enÆl!)
krevjåt, gl. nesvr{. (krevjâ{, kre-vjâj¤) - hodati krivim, raskre-~enim nogama (Ne prenãvjÅ se, ôn takë krevjâ.)
krijãnca, . Gmn. krijånÅc - obzir, ustru~avanje zbog obzira; pri-stojnost, uljudnost (SH) (Tâ mâlÆ nümÅ nïkakoveræ krijãn-cæ.)
krïk, m. - dizalo sa zup~anom le-tvom i zup~anikom za utovar na vozila s konjskom zapregom (vidi: kïpanjÆ) (SV) (Pos¤dït }e-mo krïk pa }e nÅn bït lågje.)
krÆlo, s. - 1. suknja (Dite{cç se dr‘î måteri za krÆlë.); 2. prega-~a nalik veliku d`epu u koju se stavlja sjeme tijekom sjetve (Pro{¤pïlo jÿj sæ j krÆlë i sïme jÿj sæ j zïtræslo.); 3. skut (Sidî mi na krÆlÇ.); 4. krilo � dobït/dobÆvåt krÆlå - postati umi{ljen zbog kakvoga postignu}a (Na-{ãl je dobrë dçlo i zåjednÿ j dëbÆl krÆlå.) � potkrçsat komÇ/kemÇ krÆlå - sputati ~iji uzlet (DëbÆl je krÆlå, ma mu jæ j onå zåjedno potkrçsala.)
kriminâl, m. Gjd. kriminÅlå - kri-minal (Nî pu nås bîlo krimi-nÅlå.)
kriminålÅn (kriminãlna, kriminãl-no), neodr. pridj. (komp. kri-
kränjkat kriminålÅn
329
minÅlnïjÆ) - krajnje lo{, stra{an, zlo~ina~ki (Onâ j kriminãlna, a ôn jo{ kriminÅlnïjÆ.)
krîna, `. - 1. nit konjske strune u konopcu (Va kanavîni su krî-ne.); 2. obzidana jama sa stu-bama ili bez njih za pristup vodi (KrînÅ j zâda kÇ}æ.)
krinïca, . - bunar, iskopana manja jama obzidana kamenjem, sa stubama ili bez njih za spu-{tanje do dna, ovisno o dubini; obi~no kru`noga presjeka (SV) (KrinïcÅ j zâda kÇ}æ.)
krïpak (kripkå, krïpko), neodr. pridj. (komp. krïpjÆ/kripkïjÆ) - krepak (isto: krïpÅn) (J¤hâ j kripkå.)
krïpÅn (krïpna, krïpno), neodr. pridj. (komp. kripnïjÆ) - krepak (isto: krïpak) (J¤hâ j krïpna.)
krîs, m. - krijes, vatra koja se pali na raskri`ju uo~i blagdana Pe-trove (Sv. Petar i Pavao, 29. lipnja) (Na Petrëvu se dçlaj¤ krîsi. Va ogânj se klÅdç målo rô`Æc blagoslovjenïh o Têlovi pa jûdi preskã~¤ prîko.)
kristâl, m. Gjd. kristÅlå - kristal (Onå vôlÆ kristâl.)
kristãlnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - kristalni (Doneslï su nÅn kri-stâlnÆ `m¤jï.)
krî{tu{, m. - 1. upla{eno zazivanje Krista (Jê`u{ Krî{tu{, ~å si tô
sëpeta stërÆl?); 2. pren. malen-kost, sitnica za potro{ak (NîmÅ ni krî{tu{a.); 3. pren. siromah, ubogar, bijednik (Tâ ~ovï~i} zgjädÅ kod krî{tu{.)
krîv (krÆvå, krîvo), neodr. pridj. - kriv (Nîs jå nï{ krÆvå!) � ni krîv ni d¤‘ân - nedu‘an (Os¤-dïli su ga ni krÆvå ni d¤‘nå!)
krîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - krivi (Krîvÿga/krîvæga su zåprli v rç{t.)
krivïca, `. - krivica, krivnja, kriv-da (Tô j njejâ krivïca, ne mo-jå!)
krivüna, `. Gmn. krivîn - krivina, zavoj (Onûda tÆ j sç pÇno kri-vîn. Pomålo vozï!)
krÆvït se, gl. nesvr{. (krüvÆ{ se, krüvæ se) - 1. iskrivljavati le|a (D›` se rÅvnë, ne krÆvï se!); 2. okrivljavati (Ne krüvÆn jå te-bç leh sâmu sebç.); 3. tu`iti se, `aliti se (KrÆvïla sæ j na njegå.)
krî‘, m. Gjd. krÆ‘å - kri` (Kjçkni pod krÆ`ên!) � pomo} komÇ/kemÇ krî‘ nosït - 1. pomo}i komu (PëmogÅl mÆ j krî‘ nosït kåd mÆ j rÅbïlo i zåvavÆk sÅn mu zãhvalÅn.); 2. vjen~ati se (Në, dïca, dëbrÿ j da ste se odl¤~ïli jedân drÇgÿmu/drÇ-gæmu pomë} krî‘ nosït.)
krÆ‘åt se, gl. nesvr{. (krü‘Å{ se, krü‘aj¤ se) - kri`ati se, ~initi
krîna krÆ‘åt se
330
na sebi znak kri`a (isto: zlå-menat se) (Ne krü`Åj se z lÆvûn rukûn!)
krÆ‘ên, pril. - ukri`, poprijeko (Razrï`i kolâ~ krÆ`ên!); (Kad se napijç, õnp¤t krÆ‘ên gjçdÅ.)
krÆ‘ï, m. mn. - 1. kri`a (Bolî me va krÆ`îh!); 2. dodatna naprava na kolima za prijevoz sijena (KrÆ‘ï se klÅdû nå vÿz kad se grê po sêno.)
kri‘ï}, m. - kri`i} (Obïsi mu kri`ï} na lãn~i}!)
krü‘nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - kri`ni (Donesï mi krü`n¤ kacavîdu!) � krü‘ni pût - mu~eni~ko `i-votno razdoblje (Imçla j { njin krü‘nÆ pût, a{ je råd pëpÆl.)
krme‘âj/krmêj/krmê‘, m. Gjd. krmæ‘jå/krmæjå/krmæ‘å - krmelj (PÇne su mi ë~i krmæ`-jïh/krmæjïh/krmæ`ïh.)
krme‘jîv, neodr. pridj. krme‘jïva `. (komp. krme‘jivïjÆ) - krme-ljiv (Måloprvÿ sæ j stâl, vî{ dÅ j vås krme`jîv!)
krme‘jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. krme‘jivîjÆ) - krmeljivi (Na krme`jîvÿ ëko klÅdï oblëg od kamamïlicæ.)
krocat, gl. nesvr{. (krocÅ{, kro-caj¤) - kora~ati velikim koraci-ma (SH); proizvoditi zvuk potkovanim poplatima ili vuku}i ih pri hodu po tlu (SV)
(Poznãn ga po korÅkÇ: sâmo ôn takë krëcÅ.)
krojït, gl. nesvr{. (krojî{, krojê) - krojiti (SÅmå i krojî i {îje.); (KrojïlÅ j na bãnku.)
krõmpalo/krõmpo [krõÜpalo/krõÜpo], m. Gjd. krõmpalota/krõmpota [krõÜpalota/krõÜ-Ü-pota] - 1. odmil. {epav ~ovjek, {epavac (Re~û mu dÅ j krõmpa-lo/krõmpo a{ {çpÅ.); 2. ~ovjek iskrivljenih nogu (Krçcast je pa mu re~û dÅ j krõmpalo/krõm-po.)
krõmpast [krõÜpast] (-a, -o), neodr. pridj. (komp. krom-pastïjÆ [kroÜpastïjÆ]) - hrom, {epav (Krõmpast je i tç{ko hëdÆ.)
krõmpastÆ [krõÜpastÆ] (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. krompastîjÆ [kroÜpastîjÆ]) - hromi, {epavi (Za onôga /onêga krõmpastÿga/krõmpastæga sæ j o`enïla.)
kropälnica/kropülnica, `. - krsti-onica u crkvi (isto: {kropülnica) (Preselïli su kropälnicu zâda.) � imçt œsta kod kropälnica/kropülnica - imati izbo~enu donju vilicu (Za onôga/onêga kî ïmÅ brâdu na vân se re~ç da ïmÅ œsta kod kropälnica/kro-pülnica.)
kropït, gl. nesvr{. (kropî{, kropê) - 1. {kropiti, {trcati (isto: {kro-
krÆ‘ên kropït
331
pït) (Ne pådÅ då` leh kropî.); 2. prskati vo}ke (Nôni} våvÆk grëzjÆ kropî da ne bï obolçlo.)
krosnÅ, s. mn. - tkala~ki stan (Va MÅrtïnovÆh i na Vodi~ãjnÆ su bÆlå krësnÅ.)
krôv, m. Gjd. krovå - krov (Pãl je s krovå.); (Va zådnjæ vrîmæ j sç vï{æ Åntên na krëvÆh/kro-vîh.) � krôv nad glÅvûn - ku}a, dom (Då mÆ j sâmo krôv nad glÅvûn, ne rãbÆ mi vçlÅ kÇ}a.)
krovâta, . - kravata (isto: {jãrpica) (Dâ ÇmÆ{ svæzåt krovâtu?)
krovï}, m. - krovi}, nadstre{nica (Klåli smo drvå pod krovï}.)
krovïna, . - povr{inom velik krov (Na kÇ}ini môrÅ bït krovïna!)
k›pa, `. - krpa (Dãj mi k›pu da otåræn tlë!) � blêd kod k›pa - 1. potpuno blijed, bolestan (Blêd je kod k›pa, vïdÆ se da mu nî dobrë.); 2. prestra{en (^å si vïdæl kudlåka a{ si blêd kod k›pa.) � stât kod mokrå k›pa na metlï - odnosi se na osobu kojoj odje}a lo{e pri-staje (Mãjko, tâ bærhãn jÿj stojî kod mokrå k›pa na me-tlï.)
k›pat, gl. nesvr{. (k›pÅ{, k›paj¤) - krpati, za{ivati rupe i pode-rotine na tkanini (Stârÿ k›pÅj, kÿncï kvÅrï!)
krpatûr, m. Gjd. krpat¤rå - pod-stavljeni i pro{iveni posteljni pokriva~, poplun (Dë~Æn za-hlãdÆ, klÅdên krpatûr!)
krpêj, m. Gjd. krpæjå - krpelj (isto: krpejïca) (Na{lå sÅn mu krpæjå na ru~ïci.)
krpejïca, `. - krpelj (isto: krpêj) (Na{lå sÅn mu krpejïcu na ru-~ïci.)
krpenjå~a, `. - zastarj. krpena lopta doma}e izrade (Mçsto u bâl¤n, igråli smo se z krpenjå-~¤n.)
k›pica, ‘. - krpica (K¤pï mi k›picu za pomÆvåt.)
k›pina, . - stara, prljava, istro{ena krpa (Hïti kakëvu k›pinu nâ tÿ!)
krsnîk/krisnjâk, m. Gjd. krsnÆkå/krisnjÅkå - prema pu~kom vjerovanju: ~ovjek ro|en u posteljici, obdaren vidovito{}u ili posebnom mo}i, suprotnost kudlåku (Krsnîk/krsnjâk se rodî va ko{Çjici i komadï} njê mu se za{îje pëd r¤ku.)
krstït, gl. nesvr{. (krstî{, krstê) - krstiti, obaviti kr{tenje (Nedïju }emo krstït!)
k›{i}, m. - slomljeni vrh olovke (SV) (Ovô {ijålo ne vajâ! Vïdi ~å mÆ j k›{i}Æh!)
krûg, m. Ljd. kr¤gÇ - krug (Stånite va krûg.)
krosnÅ krûg
332
krÇh, m. - kruh (Donesï mi pünku krÇha!); (^å se mÇ~Æ{ z ÿtîn ba{këtin¤n/ba{kotïn¤n? Pojîj råje fçtu fri{kå krÇha.) � ne iskåt krÇha priko pogå~æ - ‘ivjeti u skladu sa svojim mo-gu}nostima, biti skroman (Nî trîba iskåt krÇha priko pogå~æ!)
krÇja, `. - donji pomi~ni dio za-pre`nih kola vezan za rudu (SV) (isto: {kâri})
kr¤lït, gl. nesvr{. (3. l. mn. krœlæ) - proizvoditi zvuk (odnosi se na prazna crijeva) (Sân lå{na a{ mi ~rüva krœlæ.)
krÇna, `. - kruna (Krâj ïmÅ krÇnu.)krœn~ica, `. - mladenkina kruna
(Jo{ ~œvÅn svojÇ krœn~icu.)krÇnica, `. - 1. krunica (isto: o~e-
nÅ{ï) (Dicå pul prï~æsti ïmaj¤ lîpe krÇnice.); 2. molitva kru-nice (Zapõlne }emo pô} na krÇnicu.)
krÇnit, gl. nesvr{. (krÇnÆ{, krÇnæ) - kititi (Ve~erås }emo krÇnit bo`ï}njÅk.); (Na BådnjÅk sæ j krÇnÆl bo`ï}njÅk.)
krûpÅn (krûpna, krûpno), neodr. pridj. (komp. krupnïjÆ) - kru-pan (Fa`õl je krûpÅn ovô lçto.); (Jå }u m¤lït drëbn¤, a tî dâj krupnïj¤ hrmäntu.)
krÇ{i}, m. - kruh kao osobito va-`na i ukusna namirnica (Då mÆ j sad bokunï} måterina krÇ{i-}a!)
krût (kr¤tå, krûto), neodr. pridj. (komp. krÇ}Æ) - krut (OvüstÆ mi se vïdÆ jo{ krÇ}Æ.)
kr¤tït, gl. nesvr{. (3. l. jd. krœtÆ, krœtæ) - skru}ivati (odnosi se na teku}inu) (Pë~ælo sæ j kr¤tït!)
kru‘ï}, m. - kru`i} (Nac›talÅ j ~Çda kru`ï}Æh.)
kru‘ïna, . - veliki krug (Zâ~ tÆ j tâ vçlÆ kru`ïna?)
k‹v/k›v, . Gjd. k›vi - krv (Zablåtila si se s kÈvûn/krvûn!); (Blïtvica tÆ j za dçset! Jüj pa }e{ imçt zdråvu k›v.)
krvÅrït, gl. nesvr{. (krvãrÆ{, krvã-ræ) - krvariti (Hëte duhtôru a{ ve} dÇgo krvãrÆ.)
k›vÅv (krvÅvå, k›vÅvo), neodr. pridj. (komp. krvavïjÆ) - krvav (Kakëva si? - Pëd ko`¤n krvÅ-vå!)
krvïca, `. - krv, u govoru djetetu (Dâ ti tô krvïca te~ç?)
kÇbik, m. - kubik, m3 (Dopejåt }e nÅn kÇbik ~rnïcæ.)
kÇcat, gl. nesvr{. (kÇcÅ{, kÇcaj¤) - kucati (Kî tô kÇcÅ?)
kÇ~ica, . - {tipaljka za rublje (isto: kra~unï}, kva~ï}) (Zamï i kÇ~i-ce da se ne v›njÅ{.)
kÇ}a, `. - ku}a (Storïli su nëv¤ kÇ}u.); (Pred njïhov¤n kÇ}¤n rÅstû trî acÆmprçsa/Ånciprçsa.) � ni kÇ}æ ni kÇ}Æ{}Å - ne imati
krÇh kÇ}a
333
i~ega svoga (NümÅ onå, sirotå, ni kÇ}æ ni kÇ}Æ{}Å, njôj pomo-rï!)
kû}ær, m. Gjd. kû}era - voditelj konja upregnutih u kola (SV) (Nôno jÿj je bîl kû}ær.)
ku}çta, `. - krevet s okvirom (Jê nevçstica dopejåla ku}çte?)
kÇ}ica, m. - ku}ica (Storïli su lîpu kÇ}icu.)
kÇ}ina, `. - ku}a (Storïli su vçl¤ kÇ}inu.)
kÇ}nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ku}ni (Kî vÅn je kÇ}nÆ brôj?)
kûda, pril. - kuda (Kûda j {la? O�koli!)
kudlå~ina, `. - veliki i stra{ni vu-kodlak (Onâ j vïdela kudlåka! Da kudlåka, kudlå~in¤ j vïde-la!)
kudlåk, m. - vukodlak (isto: vu-dlåk) (Onâ j vïdela kudlåka i od tåd ne grê vân.)
kÇga, `. - kuga (I pu nås je p›vÿ bîlo kÇgæ i këleræ.)
kÇhÅr, m. - kuhar (U�~Æ za kÇhÅ-ra.)
kÇharica, `. - 1. `ena koja kuha (Onâ j kÇharica.); 2. drvena kuha~a, `lica varja~a (Ne vô-lÆn plåsti{næ kÇharice.); 3. knji-ga s receptima za kuhanje (Onå ti sç po kÇharici kÇhÅ.)
kÇhat, gl. nesvr{. (kÇhÅ{, kÇhaj¤) - kuhati, pripremati jelo (^å
kÇhÅ{?) � kÇhÅn i pe~ên - uvijek nazo~an (DëklÅ j bîl mï}i{Ån, bül je pu nås kÇhÅn i pe~ên.)
kuhïlo, s. - 1. kuhanje (kao te`ak, mu~an i dosadan posao) (Ve} sÅn {tÇfa kuhïla, sakÆ dân jç-dnÅko.); 2. jelo koje se upravo kuha (SH) (Na {pãrgçtu je ve} vrçlo kuhïlo.)
kÇhinja, `. - kuhinja (Smîrÿn je va kÇhinji!); (Bõjleri} }u klåst va kÇhinju.)
kÇhinjica, `. - mala, naj~e{}e ljetna kuhinja (Va kÇhinjici frïgÅn rïbu da ne zasmrdîn cê-lu kÇ}u.)
kujåta, `. - 1. gusti ostatak nakon izrade sira (SV) (Kujåta se nî }å hïtala.); 2. zakuhano mlije-ko krave koja se je tek otelila (AM) (Kujåta sæ j prÅscên hïti-la.)
kujîn, m. - brati} po prvom i ostalim koljenima (Tô mÆ j ku-jïn. Ocï su nÅn brå}a.)
kujîna, `. - sestri~na po prvom i ostalim koljenima (Tô mÆ j ku-jïna. Måtere su nÅn sestrç.)
kÇka, `. - 1. kuka (I�mÅ{ kÇku na åutu?); 2. {tap za pridr`avanje pri hodu (isto: kukå~a) (Hodül je s kÇk¤n!)
kukå~a, `. - {tap za pridr`avanje pri hodu (SV) (isto: kÇka) (Ho-dül je s kukå~¤n!)
kû}ær kukå~a
334
kÇkat, gl. nesvr{. (3. l. jd. kÇkÅ, kÇkaj¤) - kukati (KÇkavica kÇ-kÅ!)
kÇkavica, . - ptica kukavica (KÇ-kavica kÇkÅ!)
Kukujân~Ån, m. - `itelj mjesta Kukuljani (Njegëvi su Kuku-jân~Åni.)
Kukujâni, m. mn. - top. Kukuljani, mjesto najbli`e izvoru Rje~ine u jelenjskoj plovaniji (On je s KukujânÆh, büvÅ va KukujânÆh, gre Kukujânÿn.)
Kukujânka, `. - `iteljka mjesta Kukuljani (Måt m¤ j Kukujân-ka.)
kukujãnskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji pripada mjestu Kukuljani (Na tãnci va Drå‘ice su dohÅjåli kukujãnskÆ mladï}i.)
kukurÆkåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. ku-kurü~e, kukurü~¤) - kukurijekati (Petçh je cêlo jÇro kukurÆkâl.)
kukurÆknÇt, gl. svr{. (3. l. jd. kuku-rîkne, kukurîkn¤) - kukuriknuti (Petçh je kukurÆknûl i prekïn¤l mi sân.)
kukurînac, m. Gjd. kukurünca - biljka perunika (isto: kukurün-ka) (Tåmÿ j kukurîncÆh!)
kukurünka, `. - biljka perunika (isto: kukurînac) (Tåmÿ j ku-kurînk!)
kulïk (-a, -o), zamj. - kolik (Kulïku vodu smo spajåli z konëbæ!)
kulïko, pril. - koliko (Kulïko ko{tâ ovâ padçla/padêl?); (Kulïko blâga ïmÅ{?); 2. hitno, bez odlaganja (MôrÅn ti, kulïko jo{ danås, nasÅdït matïku.)
kulîr, m. Gjd. kulÆrå - donji dio fasade (Tâ kulür }e ti se våje zablåtit.)
kœlturÅn (kœlt¤rna, kœlt¤rno), neodr. pridj. (komp. k¤lturnïjÆ) - ulju|en, prosvije}en (Onâ j kœlt¤rna `änskÅ.)
kœlt¤rnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. k¤lturnîjÆ) - ulju|eni (K¤ltœrnÆ ~ovïk såkÆn mëre povædåt.)
kûm, m. - kum (isto: k¤mpâr) (Kujün mÆ j kûm na pÆrÇ.)
k¤må, `. - kuma (Têta mÆ j k¤må na bärmi.)
kumadôr/kumidôr, m. - raj~ica (I�mÅ{ ~â kumadôrÆh/kumidôrÆh za posÅdït?)
kÇmÅr/kûmÅr, m. Gjd. kÇmÅra/kûmara - krastavac (Ovô lçtÿ j bîlo målo kÇmÅrÆh/kûmarÆh.)
k¤mbåtit [k¤Übåtit], gl. nesvr{. (k¤mbåtÆ{ [k¤ÜbåtÆ{], k¤m-båtæ [k¤Übåtæ]) - lupati, uda-rati proizvode}i glasan zvuk (Ovâ dicå smîrÿn k¤mbåtæ, sÇ glâvu }e mi sm¤tït.)
kumêdija, `. - 1. vesela zabava (Dobrë smo se nasmäli tôj ku-mêdiji.); 2. pren. pomutnja,
kÇkat kumêdija
335
sva|a (^å dçlÅ{ kumêdiju za nï{?)
kumovåt, gl. nesvr{. (kumûje{, kumûj¤) - kumovati, biti ku-mom (^å mu tî kumûje{?)
k¤mpanïja [k¤Üpanïja], `. - dru-{tvo, dru`ina (isto: drÇ{tvÿ) (Sï ga vôlæ va k¤mpanïji.)
k¤mpanjåt [k¤Üpanjåt] /se/, gl. nesvr{. (k¤mpanjâ{ [k¤Üpanjâ{] /se/, k¤mpanjâj¤ [k¤Üpanjâj¤] /se/) - pratiti koga, praviti ko-mu dru{tvo (Bëje sâm leh slå-bo k¤mpanjân.); (Këd da si drÇgÆ ~ovïk otkad se k¤mpa-njâ{ s tîn barufãntin¤n.)
k¤mpanjôn [k¤Üpanjôn], m. - su-radnik (Onï su k¤mpanjôni.)
k¤mpâr [k¤Üpâr], m. - kum (isto: kûm) (Kujün mÆ j k¤mpâr na pÆrÇ.)
k¤nå, `. Ajd. kûnu - kuna, hrvat-ska valuta (Tî si menï dâl stô kœn, a jå sÅn tebï dçlÅl dçset ûr pa smo båta.)
kunçli}, m. - kuni}, pitomi zec (Dë-bÅr je gulâ{ od kunçli}a.) � povædåt/naslÆ{åt {tôrije od kunçli}Æh - govoriti ili slu{ati dosadne razvu~ene pripovi-jesti, bajke s nezanimljivim zapletom (VåvÆk mi povädÅ {tôrije od kunêli}Æh, ~Å j bîlo i ~å nî.)
k¤n{ärva, . - pire od raj~ice (Stå-
vi målo k¤n{ärvæ pa }e ti bït bojç.)
k¤ntênt/k¤ntçnat (k¤ntänta, k¤n-tänto), neodr. pridj. (komp. k¤ntentïjÆ)- zadovoljan (K¤n-tänta sÅn a{ smo sç dospçli storït.)
k¤ntæntåt se, gl. nesvr{. (k¤ntæn-tâ{ se, k¤ntæntâj¤ se) - radovati se, veseliti se (K¤ntæntân ti se!)
k¤ntäntÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. k¤ntæntîjÆ) - sretan, radostan (K¤ntäntÆ ~ovïk je zdråvijÆ od kakëvæ grüntæ.)
kuntra, prij. - 1. prema ([ãl je kuntra menç.); 2. nasuprot, su~elice (Sidäl je kuntra menç); 3. pro-tiv (PovädÅ kuntra menç.)
k¤ntråt, m. - ugovor (SH) (Te{kÿ j na k¤ntråt dçlat.)
k¤ntråt se, gl. nesvr{. (k¤ntrâ{ se, k¤ntrâj¤ se) - 1. susresti se (isto: trçfit se, utaknÇt se) (K¤ntråli smo se na mostÇ i po}akulåli.); 2. mimoi}i se (SV) (K¤ntråli smo se na mostÇ i këmÅ} pa-såli a{ je jâko Çsko.)
kûnj, m. Gjd. k¤njå - klin (SV) (Va drvë se klÅdû k¤njï kad je jâko debçlo.)
kunjâda, ‘. - suprugova sestra (zaova) ili bratova supruga, ili supruga suprugova brata (jetrva) (KunjâdÅ j rodïla.)
kumovåt kunjâda
336
kunjâdo, m. Gjd. kunjâdota - su-prugov brat (djever) ili sestrin suprug (Kunjâdo mÆ j sestrîn mû‘ i mû`æv bråt.)
k¤njåt, gl. nesvr{. (k¤njâ{, k¤njâ-j¤) - drijemati (K¤njâ na kåu-~u.)
kunjåt, gl. nesvr{. (kunjâ{, kunjâ-j¤) - uklinjavati (Tô }emo ku-njåt pa }e stât.)
kunjêra, . - klin za cijepanje kla-da (Ne mëre{ cïpÅt pÅnjï bez kunjêræ.)
kÇp, m. - hrpa, gomila (Znäl je tô s kÇpa.)
kupã}Æ, m. mn. - kupa}i kostim (U`åli su stârÆ jûdi rç} brâgeri}i za kupã}Æ.)
kûpanjÆ, s. - kupanje (Tâ {ugama-nïna tÆ j jÇ{to za na kûpanjÆ pô}!)
kupaôna, `. - kupaonica (C¤råli su pod orïhÿn dokla nÆsû sto-rïli kupaônu.)
kûpat, gl. nesvr{. (kûpÅ{, kûpaj¤) - plivati (isto: plåvat) (Grê{ kû-pat po lçtu?)
kÇpina, `. - malina (Pobïrali smo kÇpine pa jæ j måt v RÆkï pro-dÅvåla.)
k¤pït, gl. svr{. (kœpÆ{, kœpæ) - ku-piti (]å}o, }ête mi k¤pït nëv¤ têku za vå {kÿlu?); (Ubïli smo bå~i}a! ]ête k¤pït mêsa?)
kupjævåt, gl. nesvr{. (kupjûje{/kupjävÅ{, kupjûj¤/kupjävaj¤) - obi~avati kupovati (Sad sï ku-pjävaj¤ va tîh nôvÆh cäntrÆh.)
kupõvnÆ (-Å, -ÿ), pridj. odr. - ku-povni, kupljeni (AlÆ j dobrë mlikacç, a nïkÆ velî da m¤ j kupõvnÿ bëjæ!)
kÇrac, m. Gjd. kœrca - 1. mu{ko spolovilo (Låhkÿ j s tûjÆn kœr-cæn po pokrïvah mlÅtït!); 2. pren. bezvrijedna osoba (u psovci) (Tõ j kÇrac od ~ovïka, jednë vçlÿ ni{korïsti!)
kœrba, `. - 1. bludnica (Onå dÅ j bÆlå kœrba, ali nïkÿmu/nïkæmu ne povîj.); 2. moralno pokva-rena osoba (Ma, tô tÆ j kœrba od ~ovïka.)
k¤rbarïja, `. - pren. nemoralan ~in (Tô j sç k¤rbarïja i mëre vas bït srân!)
kœrbat se, gl. nesvr{. (kœrbÅ{ se, kœrbaj¤ se) - bludni~iti (Sï po-vädaj¤ da se kœrbÅ, a onå ne vçruje.)
k¤rbê{, m. Gjd. k¤rbæ{å - bludnik (On je k¤rbê{. Nç b¤ ti { njîn dobrë.)
k¤rbe{ïna, `. - te`ak bludnik (On je k¤rbe{ïna. Nç b¤ ti { njîn dobrë.)
kœrbÆn (kœrbina, kœrbino), pridj. - bludni~in (O�vo kod dÅ j kœrbina rït. SåkÆ dõjde i prõjde kad gÅ j vëja.)
kunjâdo kœrbÆn
337
k¤rdêl, m. Gjd. k¤rdçla - vrpca, traka za op{ivanje ili vezivanje kose (isto: k¤rdçla) (Kosïce sÆ j }apåla s k¤rdçlÿn i svÆlå je oko glÅvê.)
k¤rdçla, `. - vrpca, traka za op{i-vanje na odje}i, kapi, vijen-cima ili za vezivanje kose (isto: k¤rdêl) (Kosïce sÆ j }apåla s k¤rdçl¤n i svÆlå je okol glÅ-vê.)
k¤rdçlica, . - uska vrpca za op{i-vanje (isto: plç~i}) (Bærhãn se zarœbÆ s k¤rdçlic¤n.)
kurijôz (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kurijozïjÆ) - znati`eljan, radoznao (isto: kurijôzÅn) (Jâ-kÿ j kurijôz, sç bi têl znåt!)
kurijôzÅn (kurijôzna, kurijôzno), neodr. pridj. (komp. kurijoz-nïjÆ) - znati`eljan, radoznao (isto: kurijôz) (Jâkÿ j kurijôzÅn, sç bi têl znåt!)
kurijôzÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kurijozîjÆ) - znati`eljni, rado-znali (isto: kurijôznÆ) (On kuri-jôzÆ }e te sç spÆtåt!)
kurijôznÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kurijoznîjÆ) - znati`eljni, rado-znali (isto: kurijôzÆ) (On ku-rijôznÆ }e te sç spÆtåt!)
k¤rït, gl. nesvr{. (3. l. jd. kœrÆ, kœræ) - 1. podizati pra{inu (Pra{ïna kœrÆ.); 2. dimjeti (Jâko jÆn kœrÆ z dümjÅka.); 3. pren.
pu{iti (ima i druge oblike pre-zenta) (^Çda lêt je k¤rïla.); 4. padati s vjetrom (odnosi se na snijeg) (Snîg kœrÆ.)
kûs, m. - komad (isto: bokûn) (Dãj mi jedân kûs mêsa.) (SH)
kusï}/ku{}ï}, m. - komadi} (isto: bokunï}, komadi}) (Kusï}/ku{-}ï} krÇha i bîlo m¤ j dësta.)
kû{}ær, m. Gjd. kû{}era - gu{ter (Kulïko kû{}erÆh smo vïdeli!)
kû{}erica, `. - gu{terica (Kulïko kû{}erÆc smo vïdeli!)
ku{çt, m. - 1. stra`njica (PjÇsn¤l mæ j po ku{çtu, a jå sÅn mu dÅlå }çpu.); 2. but gove|i, svinjski i sl. (isto: bût) (Odrï`i mi od ku{çta.)
ku{în, m. - jastuk (Mî}erÿmu/mî}eræmu ditçtu su stÅvjåli pod ku{în va këfu kri‘ï}i od {êdrkæ da ne bï na njegå do{lå {trîga.)
ku{inälnica/ku{inärnica, `. - ja-stu~nica (K¤pïlÅ j nëvæ ku{i-nälnice/ku{inärnice.)
ku{inï}, m. - jastu~i} (K¤pï mu ku{inï}, a{ m¤ j ku{în previ-sëk.)
kutmç{it se/kutmï~it se, gl. nesvr{. (kutmç{Æ{ se/kutmï~Æ{ se, ku-tmç{æ se/kutmï~æ se) - me{ko-ljiti se (Ne kutmç{i se/kutmï~i se smîrÿn!)
kœtnjÅk, m. - zub kutnjak (KœtnjÅ-ki su njÿj zï{li.)
k¤rdêl kœtnjÅk
338
kvåcat, gl. nesvr{. (kvåcÅ{, kvå-caj¤) - 1. gacati po blatu ili po ~emu gnjecavome (SV) (Ne kvåcÅj po tôn blåtu a{ }e{ se vås zablåtit.); 2. pren. bezvoljno sjediti (SL) (Ne kvåcÅj, pomak-nï se målo, po~nï ~â dçlat!)
kvåcast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kvacastïjÆ) - 1. raskva{en, gnjecav (SV) (Kolã~ mÆ j kvå-cast i ne vajâ.); 2. koji rado bezvoljno sjedi (SL) (Zâ~ si ta-kë kvåcast? ^å te ~â bolî?)
kvåcastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kvacastîjÆ) - 1. raskva{eni, gnje-cavi (SV) (Hïti }a tâ kvåcastÆ kolâ~!); 2. upravo onaj koji ra-do bezvoljno sjedi (SL) (Kvå-castÆ sæ j stâl. Då` }e!)
kvÅ~åk, m. Gjd. kvÅ{kå - kuka za vje{anje mesa i sl. ili za va-|enje sijena iz stoga (NïkÆ nÅn je ukrâl kvÅ~åk, a våvÆk je vïsæl na stëgu.)
kva~ï}, m. - {tipaljka za vje{anje rublja (isto: kÇ~ica, kra~unï}) (SV) (Zamï i kva~ï}i da se ne v›njÅ{.)
kvâdÅr, m. Gjd. kvâdra - okvir za sliku (K¤pïlÅ j lîp kvâdÅr i klåla slïku od ÇnukÆh.)
kvadråt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. kvadratïjÆ) - 1. ~etvrtast (Kakõv je? Kvadråt!); 2. pren. slu`ben, netolerantan, nepo-
pustljiv (SV) (Nî bçdast, alÆ j t›d, kvadråt i tç{kÿ j { njîn.)
kvadrâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. kvadratîjÆ) - 1. ~etvrtasti (Dãj mi tâ kvadrâtÆ.); 2. pren. slu-`beni, netolerantni, nepopustlji-vi (SV) (Ma, jê kvadrâtÆ popus-tîl?)
kvadrï}, m. - kocka {e}era (SV) (Va zdçlicu kafå grê kvadrï} cÇka-ra.)
kvåka, `. - kvaka (Vrãta se s kvå-k¤n zapïraju, a ne z nogûn.)
kvårat, pril. - ~etvrt (isto: ~etvr-tüna) (Dãj mi kvårat sïra!)
kvÅrït, gl. nesvr{. (kvãrÆ{, kvãræ) - kvariti (Ne kvÅrï mi dçlo!)
kvÅrtîl, m. Gjd. kvÅrtïla - najam stana (isto: fït) (Onï su bîli na kvÅrtïlu pul Kêbarovih.)
kvÅrtîn, m. - 1. ~etvrt litre (Dãjte mi kvÅrtîn vÆnå!); 2. posuda od ~etvrt litre (NapÇni kvÅrtîn.)
kvâs, m. - kvasac (Primü{Å{ kvâs i pustî{ da se dü`e.)
kvåsit, gl. nesvr{. (kvåsÆ{, kvåsæ) - kvasiti (Sî klåla pogå~u kvåsit?)
kvç~eru, pril. - predve~er (Kvç~e-r¤ j zÆmå.)
kvçkn¤t, gl. svr{. (kvêkne{, kvêkn¤) - naglo sjesti, zasjesti (SH) (Kvç-kn¤l je i ne dâ mu se ståt.)
kve{tåt, gl. nesvr{. (kve{tâ{, kve-{tâj¤) - 1. besciljno lutati uoko-
kvåcat kve{tåt
339
lo (Kve{tâ{ ëkolo po cêlÆ dân.); 2. bezbri`no sjediti (SL) (Onï dçlaj¤, a tî lîpo kve{tâ{!)
kvæ‘çt/kvæ‘ït, gl. nesvr{. (kvæ‘î{, kvæ‘ê) - gubiti vrijeme, bespo-sleno sjediti (SV) (Onå pë vas dân za {pãrhetÿn kvæ`î.)
kvÆntâl, m. Gjd. kvÆntÅlå - kvintal, koli~ina od 100 kg (PrëdÅl mÆ j kvÆntâl sêna.)
kvocat, gl. nesvr{. (kvocÅ{, kvo-caj¤) - 1. kvocati (samo 3. l. jd. i mn.) (Koko{å kvocâ.); 2. pren. neprestano {to govoriti (Ne kvëcÅj smîrÿn!); 3. pren. po-bolijevati (SV) (Smîrÿn kvëcÅ. Nïkako ne mëre dô} nâ se.)
kvo{ka, `. Gmn. kvo{Åk - kvo~ka (Nå{a kvë{ka ïmÅ dçset pïli-}Æh.)
kvæ‘çt kvo{ka
340
Llåbÿr, m. Gjd. låbora - klopka za
ptice (Zapõlne }emo pô} låbÿr nalê}!)
låbrnja/låbrda, `. - usta (pogrd.) (MÇ~, a{ }u ti tû låbrnju/låbrdu låjav¤ razbït!)
lå~Ån (lå~na, lå~no), neodr. pridj. (komp. la~nïjÆ) - gladan (Jê ~â za pojïst a{ smo lå~ni?) � i lå~Ån i ‘æjân - siroma{an, ubog (Såkako nÅn je bîlo, bîli smo i lå~ni i ‘æjnï.)
lå~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. la~nîjÆ) - gladni (Sït lå~nÿmu/lå~næmu ne vçruje!)
lådvica, `. - ptica {eva (Lådvica lîpo kÅntâ.)
lÅfåt, gl. nesvr{. (lãfÅ{, lãfaj¤) - brzo hodati ili tr~ati, bje`ati (LÅfåla sÅn pred pasôn za sûn fõrc¤n.)
lagabo/lavabo, s. Nmn. lagabå/lavabå - starinski ormari} s ogledalom i povr{inom na ko-joj stoji pribor za umivanje (Tï{jÅr mÆ j stërÆl lîp lagabë/la-vabë.)
lågahÅn/låga{Ån (lågahna/låga{na, lågahno/låga{no), neodr. pridj. (komp. lagahnïjÆ/laga{nïjÆ) - laga{an, lagahan (Bëme, nÆsï tî ba{ lågahÅn/låga{Ån!)
lågahnÆ/låga{nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lagahnîjÆ/laga{nîjÆ) - laga{ni, lagahni (Onôga/onêga lågahnÿga/låga{nÿga // lågah-næga/låga{næga }e bÇra zançst.)
lågak (lahkå, låhko), neodr. pridj. (komp. lågjÆ) - lagan (OvãstÅ ponjåvÅ j lahkå, njû }u k¤pït.)
lagamân, m. - umivaonik, lavor (isto: galamân) (ZïlÆj tû blåtn¤ vodïnu z lagamâna, pa nalîj ~ïstu.)
lagamanï}, m. - mali lavor (isto: galamanï}) (Tâ galamanï} tÆ j jÇ{to za rûke opråt.)
lagamanïna, `. - veliki lavor (isto: galamanïna) (Zâ~ si k¤pîl tâ galamanïnu? ^å }e{ kûpat va njîn?)
lagåt, gl. nesvr{. (lå‘e{, l呤) - la-gati, govoriti neistinu (Nî trîba lagåt.) � lagåt i måzat - nago-varati koga slatkorje~ivo{}u (Vî{ da te lå‘e i mâ‘e, ne vçr¤j mu!)
lÅgåt, gl. nesvr{. (lã‘e{, l㑤) - stavljati {to kamo (Ma kåmo tô lã`e{? Kî }e tô ÿndï/ændï nâ}?)
lagï}Ån (lagï}na, lagï}no), neodr. pridj. (komp. lagi}nïjÆ) - lagan,
låbÿr lagï}Ån
341
vje{t, brz, poletan (JÇtroska sÅn fânj lågi}na.)
lagï}nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lagi}nîjÆ) - lagani, vje{ti, brzi, poletni (Kåmÿ j prÿ{lå onâ lågi}nÅ mlådÿst?)
lagnjïca, `. - goru}i komad drva (isto: glavnjïca) (Lagnjïca po-målo gorî!)
låhkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lågjÆ) - lagani (Ståvi mi låhkÆ krpatûr!)
låhko, pril. (komp. lågje) - lako (VåvÆk govërÆ{ da }e{ tô låhko storït, pa stëri ve} jedÅnpût!)
låjaf~ina, `. - mu{karac koji oso-bito mnogo i osobito zlo go-vori (PrâvÆ j låjaf~ina, kî bi ga nadlåjÅl?)
låjat, gl. nesvr{. (lâje{, lâj¤) - 1. la-jati (samo 3. l. jd. i mn.) (Njï-hÿv pasïna jâko lâje, a{ se bojî kad grmî!); 2. pren. govoriti grubosti, neistine (Smîrÿn lâje{ o drÇgÆn jûdæn.)
låjÅv (låjava, låjavo), neodr. pridj. (komp. lajavïjÆ) - koji je o{tra jezika (AlÆ j onâ `änskÅ låjava!)
låjavac, m. Gjd. låjafca - mu{ka-rac koji mnogo i zlo govori (Sâmo tî vçr¤j onîn låjafcæn pa }e{ vïdet kakë }e{ fïnit!)
låjavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lajavîjÆ) - upravo onaj koji je
o{tra jezika (Ne `enï se z onîn låjavÆn!)
låjavica, `. - `ena koja mnogo i zlo govori (Pr, låjavice, mÇ~ kad nümÅ{ ~â pametnïjä za rç}!)
låjavi~ina/låjaf~ina, . - ena koja osobito mnogo i posebno zlo govori (Pr, låjavi~ino/låjaf~ino, mÇ~ kad nümÅ{ ~â pametnïjä za rç}!)
lãjbak/lãjbac, m. - mu{ki prsluk koji se nosi ispod kratkoga ka-puta (I�mÅ nëvÆ lãjbak/ lãjbac. Kî }e se { njîn?!)
låhat, m. Gjd. låhta - lakat (R¤kå njÿj je va `çsu do låhta.)
lakîrat, gl. nesvr{ (lakîrÅn, lakîra-j¤) - lakirati, prekrivati lakom (P›vÿ `änskæ nÆsû lakîrale nëhti.)
låkÿm (låkoma, låkomo), neodr. pridj. (komp. lakomïjÆ) - lakom (LåkomÅ j na sõldi!)
låkomÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lakomîjÆ) - lakomi (NÆsï vãlda i onôga/onêga låkomÿga/ låko-mæga zvâl za te`Åkå? Vï{e }e ti pojïst leh storït.)
lakomïja, `. - lakomost (Tô j i oholïja i lakomïja. Ne znâ{ ~â j gëræ.)
låloka, . - 1. usnica, gubica, donja ~eljust (Låloka mu sæ j obïsila.);
lagï}nÆ låloka
342
2. zubna proteza (AM) (Låloka da m¤ j påla va pijåt.)
låma, . - metalna plo~ica (Kãj mÆ j låma?)
låmica, `. - 1. `ilet za brijanje (AM) (K¤pï mi låmice za brïjat!); 2. tanka metalna plo~ica (Pro-mÆnül mÆ j låmice na åutu.)
lamÅntîrat, gl. nesvr{. (lamÅntîrÅ{, lamÅntîraj¤) - galamiti (LamÅn-tîrÅ{ a da bï{ zâ~.)
lamarîn, m. - lim (Pokrîj tû {kÇju s kakëvÆn lamarînÿn.)
lamÅtåt, gl. nesvr{. (lamã}e{, la-mã}¤) - mahati rukama (Povä-dÅ i lamã}e z rukåmi.)
lÅmbçk/lÅmbïk [lÅÜbçk/lÅÜbïk], m. - zadnja slaba rakija koja te~e iz kotla kad je pe~enje pri kraju (DënesÅl mÆ j bëcu lÅmbçka/lÅmbïka mçsto da mÆ j dâl rakïju.)
lãmpa [lãÜpa], `. Gmn. lâmp [lâÜp] - svjetiljka, ‘arulja, lampa (LãmpÅ j pregorçla.)
lãmpica [lãÜpica], `. - no}na ili stolna svjetiljka (Måma, bî{ mi k¤pïla ovû lãmpicu?)
lÅmpadîna [lÅÜpadîna], . - d`ep-na ru~na baterija (Zg¤bïlÅ j lÅmpadînu.)
lÅmpåt [lÅÜpåt], gl. nesvr{. (3. l. jd. lÅmpâ [lÅÜpâ]) - sijevati u daljini (odnosi se na munju)
(PogjçdÅj ~ez ponç{tru, pa }e{ vïdet kako lÅmpâ!)
lånac, m. Gjd. lãnca - lanac (Pås je prekïn¤l lãnci i pëbigÅl z væzå.)
lÅncûn, m. Gjd. lÅnc¤nå - plahta (LÅnc¤nï su od b¤mbÅkå.)
lÅncunï}, m. - plahtica (PromÆnï jÿj lÅncunï} a{ sæ j poc¤råla.)
lÅncunïna, `. - velika ili stara, pohabana plahta (Tô tÆ j preve-lïk lÅncunïna); (Hïtit }emo ka-kôv lÅncunïnu prîko mêsa.)
lãn~i} - lan~i} (K¤pïla m¤ j lãn~i} s kri`ï}æn za bärmu.)
lãnda, . Gmn. lând - kri{ka, odre-zak (isto: fçta) (Odrï`i mi lãn-du krÇha!)
lãndica, . - malena ili tanka kri{ka, odrezak (isto: fçtica) (Odrï`i mi lãndicu krÇha!)
lÅndråt/lãndrat, gl. nesvr{. (lÅndrâ{/lãndrÅ{, lÅndrâj¤/lãndraj¤) - besciljno lutati, tumarati (^å si lÅndrâl/lãndrÅl po o{tarïjah?)
lãndravac, m. Gjd. lãndrafca - lutalica, skitnica, probisvijet (Za onîn lãndrafcæn je {âl.)
lâni, pril. - lani, pro{le godine (LânÆ j ve} ovû dëbu bîlo fânj tçplo.)
lãnta, `. Gmn. lânt/lanât - ostak-ljeno prozorsko krilo (SV) (Trî-ba ovô leto popituråt lãnte na ponç{trah.)
låma lãnta
343
lãnjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - lanjski, pro{logodi{nji (Tô j jo{ lãnjskÆ fa`ôl.)
lâpis/lâpi{, m. - olovka (Na ti lâ-pis/lâpi{, pa mi tô zapÆ{ï!)
lÅrmåt, gl. nesvr{. (lÅrmâ{, lÅrmâ-j¤) - bu~iti (^å takë lÅrmâte, kod da vas je pÇna kÇ}a!)
låskaf~ina, `. - laskavac, osobito laskav mu{karac (Ala, låskaf-~ino, tî tô sîn re~ç{!)
låskat, gl. nesvr{. (låskÅ{, låskaj¤) - laskati (^å mi låskÅ{, ~å ti ~â trîbÅ?)
låskÅv (låskava, låskavo), neodr. pridj. (komp. laskavïjÆ) - laskav (isto: lastîv) (LåskavÅ j kad jÿj ~â rãbÆ.)
låskavac, m. Gjd. låskafca - laska-vac, laskavi mu{karac (isto: lastïvac) (Ala, låskaf~e, tî tô sîn re~ç{!)
låskavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. laskavîjÆ) - laskavi (isto: lastîvÆ) (Nî ~â låskavÿn vçrovat.)
låskavica, `. - laskavica, laskava `ena (Låskavice, sç bi{ storïla da bûde kako }ç{!)
låskavi~ina, . - laskavica, poseb-no laskava `ena (Låskavi~ino, sç bi{ storïla da bûde kako }ç{!)
lâstavica, `. - ptica lastavica (Lâ-stavice su odletçle.) � bït kod
lâstavica - biti poletan, sve sti-zati (Kod lâstavicÅ j, sç dospê-ne.)
lÅstït se, gl. nesvr{. (lãstÆ{ se, lãstæ se) - ulagivati se, maziti se, umi-ljavati se (LÅstül mu sæ j a{ je ra-~unâl da }e mu nâ} dçlo.)
lastîv (lastïva, lastïvo), neodr. pridj. (komp. lastivïjÆ) - laskav (isto: låskÅv) (Lastüv je kad mu ~â rãbÆ.)
lastïvac, m. Gjd. lastïfca - laska-vac, laskavi mu{karac (isto: låskavac) (Ala, lastïf~e, tî tô sîn re~ç{!)
lastîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lastivîjÆ) - laskavi (isto: låskavÆ) (Nî ~â lastîvÿn vçrovat.)
lå{ti~i}, m. - tanak lastik, gumi-rana traka ili kratak komad lastika (Do{ït }u lå{ti~i}a pa }e bït dësti.)
lå{ti~ina, . - debeli lastik, debela gumirana traka (Mãjko, ~å si k¤pîl tâ lå{ti~inu?)
lå{tik, m. - lastik, gumirana traka (K¤pïla sÅn bâlicu na samnjÇ pa sÅn ju zabümbala na lå{ti-ku.)
lâ{tra, `. Gmn. lâ{tÅr - prozorsko krilo (K¤pï kïta pa }u ti klåst staklë na lâ{tru!)
låta, `. - 1. lim (BÇra lomë}e z låtami.); 2. kanta za mlijeko (Mlikarïce bi va këfu poslÅgåle
lãnjskÆ låta
344
låte i z pla{}çnic¤n ju povæzå-le i nosïle na hrtÇ.)
låtæn (låtena, låteno), neodr. pridj. - limen (Sî kad vïdela låteni pijåti i `lïce i pir¤nï?)
låtenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - limeni (Jê ti tâ bracolçt zlâtnÆ?! - Ma jê, låtenÆ j!)
låteni~År/låtÆrni~År, m. - limar (Nî ôn zïu~enÆ låteni~År, lçh priÇ~enÆ.)
låtica, `. - 1. manja kantica za teku}inu (obi~no za mlijeko) (Donesï mi jednÇ låticu mlÆ-kå!); 2. limenka (K¤pï mi pa-{tçtu va låtici a{ je cenïjÅ!)
låtina, `. - kanta za mlijeko ve-likoga volumena ili osobito te{ka kanta (Va Slavôniji sÅn vïdæl vçlæ låtine.); (Bëme smo se nanosïle låtÆn!)
lâv, m. Gjd. låva - lav (Låva i låvi-cu se mëre vïdet leh na televî-ziji.)
lavÅndîn, m. - 1. stalak za umiva-onik (Po~ïsti lavÅndîn zå so-b¤n.); 2. umivaonik (Na kåble-njÅk¤ j bîl galamân, sapûn i {ugamân. Tô j bîlo kod danås lavÅndîn.)
låvica, . - lavica (Låva i låvicu se mëre vïdet leh na televîziji.)
lavråt, gl. nesvr{. (lavrâ{, lavrâj¤) - te{ko i mukotrpno hodati (od slabosti ili umora), teturati
(KëmÅ} lavrân, sçga mî j priko glÅvê.)
lavurânt, m. Gjd. lavurãnta - radnik (Lavurãnt je ïstÿ ~å i dçlavac, bïmo reklï - rãdnÆk.)
lâz, m. Ljd. lÅzÇ - 1. prostrana {umovita udolina (Lîpÿ j po-prÿlç}¤ pô} ~ez nå{ lâz.); 2. velika sjenoko{a uokvirena {umom (Målo kî danåska kosî svojï lâzi.); 3. strana, ledina, {umarak na padini ([lï smo putï}æn pa ~ez lâz, pa ~ez {Çmu.)
lÅzå, `. - 1. vrata u vrtnoj ogradi napravljena od dasaka ili pru}a (Zaprï zå sob¤n lÅzÇ da blâgo ne grê nûtÅr!); 2. otvor u suhozidu za ulaz u dolac (Vî{ ti lÅzå, hôj priko njê.); 3. ulaz u posjed (Kad prõjde{ nœtÅr, môrÅ{ zaprît lÅzÇ da kî ili ~â ne dõjde nœtÅr.)
lazãjnica, . - valjak za razvijanje tijesta (isto: lazãjnÆk) (Va ko-nëbi jo{ ~œvÅn nôninu lazãj-nicu.)
lazãjnÆk, m. - valjak za razvijanje tijesta (isto: lazãjnica) (Jo{ ~œ-vÅn nônÆn lazãjnÆk.)
lazånja, . - plosnata ravna tjeste-nina (Lazånje su se dçlale za Vïliju Bë‘ju.)
låzno, pril. - vremenski mogu}e (Nî mi sad låzno, }emo tô i pëtla storït!)
låtæn låzno
345
lâ‘, `. Gjd. lâ‘i Ljd. lÅ‘i - la` (On je na ïstini, a jå sÅn na lÅ‘ï.) � ‘îva lâ‘ - potpuna, neupitna la‘ (Tõ j ‘Ævâ lâ‘, jå tô nÆsân tåko reklå.)
la‘jïf~ina, `. - mu{karac pretje-rano sklon la`ima ili poznat po sklonosti k laganju (^a tî vç-ruje{ onômu/onêmu la`jïf~ini.)
la‘jîv (la‘jïva, la‘jïvo), neodr. pridj. (komp. la‘jivïjÆ) - la`ljiv (Hva-jîvÅ j la`jïva!)
la‘jïvac, m. Gjd. la‘jïfca - mu{ka-rac sklon la`ima ili poznat po sklonosti k laganju (La`jïvac la`jîvÆ, lå`e kad œsta oprç. Ne vçr¤j mu kulïkÿ j ~›nÿ pod nëhtÿn.)
la‘jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. la‘jivîjÆ) - la`ljivi (Kî tÆ j to rç-kÅl? ^a ôn la‘jîvi Tône?)
la‘jïvica, `. - `ena sklona la`ima ili poznata po sklonosti k la-ganju (La‘jïvica jednå lå‘e kad œsta oprç.)
la‘jïvi~ina, `. - osoba pretjerano sklona la`ima ili poznata po sklonosti k laganju (On je stâ-rÆ, pokvãrenÆ la‘jïv~ina. Ne vçr¤j mu nï{.)
lçbrace, s. - dje~je rebro (Pãl je i lçbrace m¤ j pÇklo! Vôlæla bÆn dÅ j menï.)
lçbro, s. - rebro (Så sÅn lçbra nat¤klå, a{ sÅn påla!) � komÇ/
kemÇ se så lçbra poznâj¤ - mr{av (Da debçla, a så ti se lçbra poznâj¤.)
læ~ït /se/ // lÆ~ït /se/, gl. nesvr{. (lä~Æ{ /se/ // lü~Æ{ /se/, lä~Æ /se/ // lü~æ /se/) - lije~iti /se/ (MôrÅ se pô} læ~ït/lÆ~ït va bÿlnïcu.)
lç}/lçgnœt, gl. svr{. (lêgne{, lêgn¤) - le}i (Kad dicå lêgn¤, tâ i måt mëre pô} lç}.)
lêd, m. Gjd. lçda Ljd. ledÇ - led (Bîlo j lçda jÇtro va padçli.) � dopejåt kogå/kegå na tånak lêd - nesigurnost (Onå m¤ j vçrovala, a õn j¤ j dëpejÅl na tånak lêd.) � zapÆsåt na lêd - zaboraviti na dugovanja i obe}anja (ZapÆ{ï na lêd då sÅn ti d¤‘nå.) � ‘îvÆ lêd - zale|e-nost (ZahlÅdïlÿ j, a oko kÇ}æ ‘îvÆ lêd.)
ledï}Ån (ledï}na), neodr. pridj. - neo`enjen, neudata (AM) (On je ledï}an, a ‘çnÆ se za udovïcu.); (On ïmÅ nïkÿ lçto, a jo{ je lçdi}Ån.)
ledï}nÆ (-Å), odr. pridj. - neo`e-njeni, neudata (AM) (Tç{ko }e onå va tih lçtÆh nâ} ledï}nÿga/ledï}næga pâra!)
ledïna, `. - debeo led (Påzi da ne pÅdç{, a{ je ~›nÆ ledïna pred kÇ}¤n!)
ledïna, `. - livada (Dïca, ne smîte se igråt po ledïnah a{ }ete sÇ trÅvÇ jûdæn polç}!)
lâ‘ ledïna
346
ledït, gl. nesvr{. (3. l. jd. ledî) - le-diti, zale|ivati (ZÆmâ j, pë~ælÿ j ledït.)
legetimâcija/legitimâcija, `. - osobna iskaznica (P›vÿ sæ j re-klë legitimâcija, a såd re~û ësobnÅ ïskaznica.)
legetimîrat/legitimîrat, gl. svr{ i nesvr{. (legetimîrÅ{/legitimî-rÅ{, legetimîraj¤/legitimîraj¤) - legitimirati, provjeravati/pro-vjeriti identitet (Ako polîcija ï{}e, môrÅ{ se legetimîrat.)
lêgnjÅr, m. Gjd. lêgnjara - popre~-no drvo kojim se pri~vr{}uje si-jeno nakrcano na voz (Na këla se klÅdç kë{ kad se vëzÆ gnôj ili {û{Ånj, a za drvå i sêno se lo`ê lêgnjari.)
legrût, m. Gjd. legr¤tå - zastarj.regrut, vojnik (AM) (Legr¤tï gredû na lêvu.)
leh, vez. - samo, nego (AM) (Dãj mi leh målo togå/tegå!)
lemôzina, `. - milodar u crkvi (Ne pozÅbï zêt za lemôzinu!)
lemunâda, `. - limunada (Po lçti mi nãjve} pâ{e m›zlÅ lemunâ-da.)
lemunâdica, ‘. - limunada (u te-panju), limunadica (@æjãn je, dãj mu kapi} lemunâdicæ.)
lem¤ncîn, m. - limun (K¤pïla sÅn ti debêlÆ lem¤ncîni, pa }e ti dô} fânj sôka kad je o`mç{.)
lên (lænå, lêno), neodr. pridj. (komp. lenïjÆ) - lijen (Mëvi se målo, ~å si lên kot pås!)
lênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lenîjÆ) - lijeni (Onâ lênÅ mâlÅ j ïsto bÆlå pu må{æ, pa smo sï mïsleli da }e vçlÿ nçvrÆme.)
lænït se, gl. nesvr{. (länÆ{ se, länæ se) - lijeno se vu}i, lijeno po-slovati (Ne lænï se, dâj målo b›`e!)
lenobïja/lenobarïja, `. - lijenost (Lenobïja j tç{kÆ grîh.)
lænôst, `. Gjd. lænosti - lijenost (U`â me kadagëd lænôst }apåt, ma õnda rên b›zo ~â dçlat, a{ nümÅn vrïmena za krepÆvåt.)
lepetï~it, gl. nesvr{. (lepetï~Æ{, le-petï~æ) - brzo tr~ati (isto: lepe-tîrat) (Vïdi ga målo kakë ôn lepetï~Æ po selÇ!)
lepetîrat, gl. nesvr{. (lepetîrÅ{, lepetîraj¤) - brzo tr~ati (isto: lepetï~it) (Vïdi ga målo kakë ôn lepetîrÅ po selÇ!)
lepïlo, s. - ljepilo (isto: kôla) (LäpÆ se z lepïlÿn.)
leprüna, `. Gmn. leprîn - niska zimzelena bodljikava biljka s crvenim bobicama (isto: veprü-na) (Dâ se i tebï pija`â leprü-na?)
lçp¤h, m. - biljka lopuh; biljka velikih listova koja raste uz vodu (isto: rçp¤h) (Uz Ri~ïn¤ j jo{ fânj lçp¤hÆh!)
ledït lçp¤h
347
lçpu{ina, `. - velik ili star lopuh (Hôj pokosït ôn lçpu{inu na L¤kåh.)
lês, m. - posje~eno drvo (Otpejãl je lês va pilânu.)
lçsa, `. - 1. vrata od pru}a ili da{}ica za ulaz u vrt (Zaprï zå sob¤n lçsu da blâgo ne grê nœtÅr.); 2. mre`a za prosija-vanje {ljunka ili zemlje (NÅjdï mi onû lçsu, a{ bÆn prësæl zç-mju.); 3. drvena ograda (KÅntûn pregrãdÆ{ z jednûn lçs¤n i ëfcu nûtra ståvÆ{, ståvÆ{ njÿj jãnca i õnda onå nümÅ kåmo, pa ju ôn sasç.)
lesïca, `. - 1. lisica (Lesïca {pijâ okol koko{Årå.) � bït kod le-sïca/lesï~ina - biti prepreden (On tÆ j kod lesïca/lesï~ina: nç b¤{ njegå prevårÆl.) � smêt se kod pe~ênÅ lesïca/lesï~ina - hihotati se (Smêla sæ j kod pe-~ênÅ lesïca/lesï~ina, pa su se i drÇgÆ pë~æli smêt.) � {egâv kod lesïca - prepreden ([egãv je kod lesïca/lesï~ina: nç b¤{ njegå prevårÆl.); 2. lisi~je kr-zno (Mû` jÿj je k¤pîl lesïcu pa se sad dçla vâ`na.)
lesï~ica, `. - mlada lisica (NïkÆ j st›l lesï~icu z åutÿn.)
lesï~ina, `. - 1. velika lisica (Da vî{ kakëvu lesï~in¤ j ubîl!); 2. pren. osobito prepredena osoba (Tô tÆ j lesï~ina. Kî }e se { njûn?)
läsnica, `. - 1. zubno meso (Bolê je läsnice, mõrda njÿj zubï} zïhÅjÅ.); 2. krasta na rani (AM) (Storïla mi sæ j läsnica na rå-ni.); 3. suhi komadi}i ko`e na tjemenu novoro|en~eta (AM) (Namå`i ditçtu tïme da mu pÅdû tê läsnice.)
lç{o, pril. - kuhano (meso ili povr-}e) (NãjvôlÆn ~â lç{o: kusï} mêsa, sledï} blïtvæ i takë ~â.)
lêt, gl. nesvr{. (lijç{, lijû) - liti, li-jevati u {to (Manç{tra mÆ j pre-g¤stå, pa }u lêt målo vodê.)
letçt, gl. nesvr{. (3. l. jd. letî, letê) - letjeti (Tï}i visokë letê, rç} bi da }e då`.)
lçtina, `. - ljetina, urod (Ovô lçto nÅn je dobrå lçtina.)
lçtnjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - ljetni (LçtnjÆ dâni su nãjdÇ`Æ.)
lçto, s. - 1. ljeto (godi{nje doba) (Pasânÿ lçtÿ j bîlo da‘jevïto i ne preteplë.); 2. godina (HrÇ{vi-nu sÅn ocïkÅl a{ ve} lêt nî nï{ na njôj!) � imçt nïkÿ lçto - biti vreme{an, biti u godinama (On/Onå ïmÅ ve} nïkÿ lçto.) � ~‹no/~›no lçto - lo{a, ne-plodna godina (Tô j bîlo ~‹-no/~›no lçto, ni hrmänte, ni fa‘ôla, ni kÿmpÆrå.) � ni lêt ni påmæti - mladena~ka nezrelost (^å }e{? Nî ni lêt ni påmæti!) � Mlâdÿ lçto - Nova godina,
lçpu{ina lçto
348
1. sije~nja (Dÿjdïte nÅn na Mlâdÿ lçto!)
lçtovat, gl. nesvr{. (lçtuje{, lçtuj¤) - ljetovati, provoditi ljeto, oti}i ljeti kamo izvan mjesta stano-vanja (Nïkad nîs {âl nïkamo lçtovat, a{ po lçtÆ j nãjve}æ dç-lo.)
lçtri~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - elektri~ni (K¤pïli smo lçtri~nÆ {pãrhet.)
lçtrika, `. - elektricitet, elektri~na struja (isto: strÇja) (P›vÿ j lçtri-ka bÆlå slåba pa su `åruje mï-gale.)
lêva, `. - nova~enje (Na lêvi }e ti dåt bÇkvicu.)
lêva-lêva, pril. - neprestance, bez odu{ka, jedno za drugim (Od segajÇtra dçlÅn lêva-lêva, prez ståt!)
leverîn, m. - neverin, naglo nevri-jeme (SV) (isto: neverîn) (Po-kÅzåli su na televîziji dÅ j na môru leverîn.)
levõrvær, m. Gjd. levõrvera - pi{tolj (AM) (Re~ç se levõrvær, a nïki re~û i pi{tôla.)
le‘åt, gl. nesvr{. (le‘î{, le‘ê) - le-`ati (On leh le‘î i jî.)
lîbra, . Gmn. lîbÅr - zastarj. knji-ga (AM) (isto: knjïga) (Danås rêtko kî re~ç lîbra za knjïgu.)
lÆcç, s. Nmn. lÆcå - lice, obraz (isto: fåca) (DebçlÅ j, ali ïmÅ lîpo lÆcç!)
li~acç/lÆ{cç, s. Nmn. li~acå/lÆ{cå - lijepo, sitno lice (isto: fåcica/få~ica) (Kad svä‘e{ vlâsi tâ ti se lîpo li~acç/lÆ{cç vïdÆ.)
lÆhå, `. - njiva, lijeha (Bül je na}ås jçlæn na lÆhï. Sê j pÇno cåpÆn/cåtÆn.)
lîj, m. Gjd. lÆjå - lijevak (Za lêt vÆnë va bocûn rãbÆ vçlÆ lîj.)
lijãndær, m. Gjd. lijãndera - vrsta ukrasne biljke: oleander (AM) (Prçd zÆmu trîbi pospråvit li-jãnderi va konëbu.)
lÆjåvica, `. - proljev (isto: drÆstå-vica/drÆ{}åvica) (Trî dânÆ j imêl lÆjåvicu, pa gÅ j skÿnsumålo.)
lijï}, m. - mali lijevak (Za tô prelêt tÆ j dësti lijï}.)
lïk, m. - donja kora na drvetu, sasu{ena slu`i za povezivanje vinograda i sl. (isto, zn. 1: liko) (SV) (Nãjlagje se znümje lïk od lïpÆc.)
lîk, m. Gjd. lÆkå - lijek (Nå{æ j zå-pravo rç} lîk, a ne medecîna i takëvo ~â.)
lÆkåc, m. Gjd. lÆkcå - pre~kica na kambi (zamki za ptice) za koju se ptica uhvati (Namçsti bëje lÆkåc, pomaknœl ti sæ j.)
lïkÅv (lïkava, lïkavo), neodr. pridj. (komp. likavïjÆ) - protkan li-kom, otvrdle kore (Mo{njïce su ve} lïkave.)
lçtovat lïkÅv
349
lïkavÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. likavîjÆ) - protkani likom, otvr-dle kore (Za m¤lït mlâdÆ fa`ôl zïberi lïkavæ mo{njïce.)
lïko, s. - 1. dio drveta ispod kore, sasu{en slu`i za povezivanje trsja i sl. (isto: lïk) (SV) (Nãjlagje se znümje lïko od lïpÆc.); 2. niti koje se odvajaju od starih i otvrdlih mahuna (Ovê su mo-{njïce ståre, pÇne su lïka.)
lïkuf, m. - pi}e ili zakuska nakon obavljena posla, kupnje, za-mjene i sl. (Obåvili smo dçlo, sad mëremo storït lïkuf.)
lîla, pridj. nepromj. - ljubi~ast (Ma, mëlÆn te, pogjçdÅj ovû: ïmÅ lîla måju i lîla postolï!)
lïli}, m. - vrsta graha (VåvÆk posã-dÆmo lïli}!)
lïma, `. - turpija (isto: rå{pa) (Dãj mi tû lïmu za pobr¤sït ‘elç-zo.)
lïmÅr, m. - limar (Ne mëre{ po~êt pokrÆvåt krôv p›vÿ leh ti lïmÅr klÅdç klãmfe.)
lïmat, gl. nesvr{. (lïmÅ{, lïmaj¤) - turpijati (Ne lïmÅj tÇ leh va ko-nëbi, a{ me od togå s›hi pasû-j¤.)
lïmica, `. - turpijica, naj~e{}e za nokte (Zg¤bïla sÅn lïmicu. Jê mi ju kî vïdæl?)
lÆn~ïna, `. - lijen~ina (LÆn~ïno je-
dnå, ~å te nî srân bït vå posteji do põlnÅ?)
lündra, `. Gmn. lündÅr - okapnica na krovu ([ålujemo lündræ.)
lîp (lÆpå, lîpo), neodr. pridj. (komp. lïpjÆ) - lijep (Jedân lîp kipï} je zïdelÅl od drvå.)
lïpa, `. - 1. lipa (Ovôga/ovêga lç-tÅ j lïpa pu Trojïcæ pë~ela {¤-{çt, vãlda od stårosti.); 2. stoti dio nov~ane jedinice kune (Vrnï mi dvãjset lîp!)
lipåhÅn/lipå{Ån (lipåhna/lipå{na, lipåhno/lipå{no), neodr. pridj. (komp. lipahnïjÆ/lipa{nïjÆ) - ljepu{kast (BÆlâ j lipåhna mâli-ca.)
lipåhnÆ/lipå{nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lipahnîjÆ/lipa{nîjÆ) - ljepu{kasti (BÆlâ j lipåhnÅ mâ-lica.)
lîpÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lï-pjÆ) - lijepi (Kãj si k¤pïla tâ lîpÆ {ijâl?)
lïpica, `. - lipov cvijet i ~aj od li-pova cvijeta (isto: telïpÿv ~âj) (Va {ästÿn misæcÇ pobïrÅmo lïpicu.); (SkÇhat }u ti jednÇ dobrÇ lïpicu, pa }e ti to prepa-såt.); 2. malo stablo lipe (Dë-nesÅl sÅn ti lîpu lïpicu za po-sÅdït.)
lÆpït /se/, gl. nesvr{. (lüpÆ{ /se/, lüpæ /se/) - lijepiti /se/ (isto: kolåt /se/) (LüpÆ se s kôl¤n.)
lïkavÆ lÆpït /se/
350
lipotân, m. - ljepotan, mu{karac kojega odlikuje ljepota (Ma, tî si måmÆn lipotân!)
lipotå, `. - ljepota (Lipotâ j prõ-lazna.)
lipotïca, . - ljepotica, enska oso-ba koju odlikuje ljepota (Nî bÆ-lå lipotïca, alÆ j bÆlå dobrå i Çredna.)
lîst, m. Ljd. lÆstÇ - list (isto: pero) (Tâ kobïlina sï lîsti na rô`icah projî.)
listï}, m. - malen, nje‘an list (Na pråskvici su zï{li mlâdÆ listï}i.)
listïna, `. - velik, ru`an i star list (PopuznÇlo mi sæ j na nïkakÿv listïnu pa sÅn påla.)
lï{Åj, m. Gjd. lï{aja - li{aj (Nïkakovi lï{aji su nÅn na jåbukah ovô lçto.)
lï{aji}, m. - mali naznatan li{aj (Tâ lï{aji} na obråzu ti se ni ne vïdÆ.)
lï{ajina, `. - velik, ru`an li{aj (Ka-këvi li{ajïni su narÅslï na pÅ-njÇ!)
li{åt, gl. nesvr{. (li{â{, li{âj¤) - 1. lagano dodirivati, ovla{ doti-cati (Kad se zbœdÆ po no}ï, u`â me pomålo li{åt, pa së-peta zaspî.); 2. u karta{koj igri baciti karte koje ne nose bo-dove (AM) (A, li{âj kad nümÅ{ pœntÆh!); 3. izgla|ivati (SL) (Li-{âj tô målo, da bû glåtko.)
lî{}, m. Gjd. lÆ{}å - lijeska (Vjçve-rice su pëbrÅle sï lï{njÅki na lÆ{}îh.)
Li{}çvica, ‘. - top. zaselak naselja ^avle u cerni~koj plovaniji (On je z Li{}çvice, büvÅ na Li{}çvici.)
lü{}Æ, s. - li{}e (BÇrÅ j rashïtala so lü{}Æ ~â j popådalo z drvä}Å.)
li{ïca, `. - mala njiva, lijeha (Pu-stïla mÆ j nïkakovu kamenïtu li{ïcu.)
lï{njÅk, m. Ljd. li{njÅkÇ - lje{njak (Sï lï{njÅkÆ j nïkÆ pëbrÅl!)
lï{o, pril. - glatko, olako, neka`nje-no (lï{o prô}) (Nä}e to tako lï{o prô}, ne!)
lï{tra, `. - popis (Kad grê{ va butîgu nãjboje tÆ j na~inït lï-{tru da ~â ne pozãbÆ{.)
lïtra, `. Gmn. lïtÅr - litra (SåkÆ dân nÅn prõjde lïtra mlÆkå.)
litråt, m. - fotografija (Va Ålbûmu su nÅn stârÆ litråti.)
litratåt /se/, gl. nesvr{. (litratâ{ /se/, litratâj¤ /se/) - fotografirati /se/ (isto novije: slïkat /se/) (Nedïju }emo se sï litratåt pred crükv¤n.)
lïtrica, `. - litra vina, od milja (Dãj }emo jo{ jednÇ lïtricu pa græmë dëma!)
lÆvåt, gl. nesvr{. (lüvÅ{, lüvaj¤) - li-jevati (Cêlu bë‘j¤ nô} je lÆvå-lo.)
lipotân lÆvåt
351
livêl, m. Gjd. livçla - zidarski alat za niveliranje (SV) (Zidâr ne mëre dçlat bez livçla.)
lîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - lijevi (Ne krü`Åj se z lîv¤n rukûn!)
livï~, m. - ljevak, ljevoruk ~ovjek (MâlÆ mÆ j livï~.)
lÆzåt, gl. nesvr{. (lü‘e{, lü‘¤) - lizati (Kad dçlÅn kolâ~, dicå vôlæ lÆ-zåt zdçlu.)
loboda, `. - vrsta jestive biljke ([}¤råk {}œrÆ pë vodu, måt mu kÇhÅ lëbodu.)
lodrïca, `. - drvena posuda za no{enje vode (isto: ‘bãnjka) (Nïkad sæ j vodå nosïla va lo-drïcah z Ri~ïnæ.)
lof~ïna, `. - opasan (i odbojan) lo-vac (Tî lof~ïne su ubïli dvâ jç-lena!)
lôgÿr, m. Gjd. lôgora - logor (Nô-ni} je trî lçta bîl va lôgoru va RÇsiji.)
lôj, m. Gjd. lojå - loj (Re~ç se dÅ j s¤sçdova kozå pÇna lojå. Tô kad je kî zÅvïdÅn.)
lojï}, m. - loj (slastan) (Jå pojîn i lojï} na jÅn~çvini.)
lojïna, `. - loj (odbojan) (Kakëvo tÆ j tô mêso prëdÅl? PÇnÿ j lojïnæ, kî }e ga jïst?)
lojên (lojenå, lojeno), neodr. pridj. (komp. lÿjnïjÆ) - lojen (Sëpeta tÆ j prëdÅl lojenë mêso.)
lojenïca, ‘. - svije}a vo{tanica (@änskæ su pëve~ær plelç pri lojenïcah.)
lôjit se, gl. nesvr{. (lôjÆ{ se, lôjæ se) - umiljavati se iz koristoljublja (Ne lôjÆ se ëkÿl menç, poznân te, nî~ ti rãbÆ.)
lõjnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lÿjnîjÆ) - lojni (RçkÅl je da tô nî nï{ ëpÅsno, dÅ j tô œpala lõjnæ ‘læzdê.)
lõjtre, . mn. - oprema zapre`nih kola u obliku stuba za prijevoz sijena (SV) (KlÅdï lõjtre na vôz, a{ }emo dovçst sêno.)
lokarîn, m. - ptica pjevica, luga-rin, ~i`ak (Nabåvi mi lokarîna za va gãjbu!)
lokåt, gl. nesvr{. (lo~e{, lo~¤) - lokati, neumjereno piti (On ne pijê, ôn lë~e kod blâgo.)
lokïlo, s. - neumjereno pijenje, lokanje (^å tæ j lokïlo zêlo?)
lokÿt, m. Gjd. lokota - lokot (Zg¤-bïli smo kju~ï} od lëkota.)
lokva, . Gmn. lokÅv - lokva (isto: kajÇ‘a) (Påzi, a{ }e{ ståt va lëkvu!)
lokvica, `. - lokvica (LëkvicÅ j pred vrãti!)
lokvina, `. - lokvina (Tåmo se våvÆk storî vçlÅ lëkvina kad dÇgo pådÅ.)
lomït, gl. nesvr{. (lomÆ{, lomæ) - lomiti (Ne lomï kïte!)
livêl lomït
352
lomotåt, gl. nesvr{. (lomo}e{, lo-mo}¤) - tresti, potresati (BÇra lomë}e z låtami.)
lonåc, m. Gjd. lÿncå - lonac (P›vÿ sæ j rëba kÇhala va lÿncÇ!)
lõn~i}, m. - {alica: visoka i u`a posuda za pijenje teku}ine (Lõn~i} je vï{Æ i Ç`Æ od zdçli-cæ.)
lÿn~ïna, . - veliki lonac (SkÇhala sÅn vçlÆ lÿn~ïnu fa`ôla! Jüjte pu nås!)
lõnza, `. - meso s le|a `ivotinje, prikladno za prijanje i za juhu (StârÆ su jûdi u`åli za br`ôlu k¤pït mêso va lõnzi, a{ je mçhko.)
lôpa, `. - bilo {to lo{e, staro, ru-`no (lo{e pripremljena hrana, stara ru{evna ku}a, ru`na ena i sl.) (Næ}Ç ti jå tû lôpu jïst!); (Büvaj¤ va nïkakovÿj lôpi.)
Lopå~a, `. - top. mjesto s desne strane Rje~ine, poznato kao lje~ili{te (On je z Lopå~æ, büvÅ va Lopå~i.)
lopåta, `. - lopata (Pripråvi nÅn lopåte za mÆ{åt cimênt.)
lopåtica, `. - 1. mala lopata (K¤-pïla sÅn dïci lopåtice i kablï}i za igråt se va pæskÇ.); 2. rame-na kost na gornjem dijelu le|a (Nî~ me `ügÅ pod dêsn¤n lo-påtic¤n.)
lopåtina, ‘. - velika, stara ili ru‘na lopata (^å si mi dâl tu lopåtinu? NÅjdï mi ~â spodëbno!)
lôpina, `. - bilo {to vrlo lo{e, vrlo staro, vrlo ru`no (vrlo lo{e pripremljena hrana, vrlo stara ru{evna ku}a, vrlo ru`na ena i sl.) (Dobrô j da su onû lôpinu zrÇ{ili!); (^å mu se vïdelo o`e-nït se za onû lôpinu?)
lopÆ‘, m. Ljd. lopÆ‘Ç - zemljani lonac bez ru~ke (Nônin lëpÆ‘ nÅn je va konëbi na stârÿj {kÅncïji.)
lorâda, `. - fina savija~a punjena nadjevom od marmelade ili kreme (isto: rolâda) (Jå ne vô-lÆn onœst¤ kupëvn¤ lorâdu.)
lorâdica, . - osobito fina savija~a punjena nadjevom od marme-lade ili kreme (isto: rolâdica) (Pojïli smo såkÆ po jednÇ rolâ-dicu.)
lôrd, m. - lord (samo u frazemu ‘Ævçt kod lôrd) (Nïkad nï{ nî dçlÅl, a ‘Ævç kod lôrd!)
lôv, m. Gjd. lovå - lov (Pë~æl je, sçboju, zümskÆ lôv, a{ je ~Çt lofcï i pasï.)
lovåc, m. Gjd. lofcå - lovac (Lofcï su na ~êki a{ dâ j nïkakÿv me-dvïd ovûda.)
lovït, gl. nesvr{. (lovî{, lovê) - loviti (S kãmb¤n su se tï}i lo-vïli.)
lomotåt lovït
353
lõvnica/lõmnica, `. - sijeno sku-pljeno u hrpu (]å}a ve} pôl Çræ dçlÅ lõvnicu, a{ da mî to nœmÆmo.)
lõvni~it, gl. nesvr{. (lõvni~Æ{, lõ-vni~æ) - slagati sijeno u hrpe (Pë~ælÿ j jâkÿ mïgat pa smo sï bÆ`åli lõvni~it da nÅn se sêno ne zmë~Æ.)
lo‘ït, gl. svr{. (lo‘î{, lo‘ê) - 1. sta-viti, metnuti (Na këla klÅdï kë{ kad se vëzÆ gnôj ili {û{Ånj, a za drvå i sêno lo`ï lêgnjari.); 2. stavljati drva u vatru (Smîrÿn lo`î{ va {pãrhet.)
lÇba, `. - 1. kvrga (BÇbn¤l sæ j vå glÅvu pa m¤ j sko~ïla lÇba.); 2. izraslina na nekoj povr{ini (LÇbÅ j na njïhovÿn.)
LÇbarskÅ, pridj. poimen. `. - top. naselje u podru~ju Ri~ine u jelenjskoj plovaniji (On je z LÇbarskæ, büvÅ na LÇbarskÿj.)
lÇbica, `. - 1. mala kvrga (Nî tô nï{, leh lÇbica!); 2. manja izraslina na nekoj povr{ini (Igrâj¤ se na lÇbici.)
lÇbina, . - 1. velika kvrga (Da vî{ kakëvu lÇbinu ïmÅ?), 2. ve}a izraslina na nekoj povr{ini (Onï kosê nå{u lÇbinu.)
lÇca, `. - limena posuda (no}na posuda, posuda za mast) (Nô-nÅ j pod pëstej¤n dr‘åla lÇcu.)
lûd (l¤då, lûdo), neodr. pridj. (komp. lÇjÆ/lÇd’Æ) - lud (^eså
se {egâv srãmÆ, z ÿtîn se lûd dü~Æ.)
lûdÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lÇjÆ/lÇd’Æ/ludïjÆ) - ludi (On lûdÆ se { njîn kãrÅ.)
lœdnica, `. - ludnica (Otpejåli su ga va lœdnicu, a{ je nÆmêl.)
lûdo, pril. - rje~ca u zna~enju bez brige (Nä}e{ tî lûdo kopåt a{ si lên.)
ludorïja, `. - ludorija, nepodop-{tina (Nevëjo, ~å si sëpeta ka-këvu ludorïju stërÆl!)
ludovåt, gl. nesvr{. (ludûje{, lu-dûj¤) - ludovati (]ê{ ve} kad fïnit ludovåt?)
lud’âk, m. Gjd. lud’Åkå - lu|ak (SL) (Ma, õn ni normãlÅn! Tô j lud'âk!)
lûg, m. Ljd. l¤gÇ - 1. luk{ija: sred-stvo za izbjeljivanje rublja, voda u kojoj je prokuhan pe-peo umotan u krpu (isto: lu{ï-ja, lu‘ïlo) (Nïkad su `änskæ kÇhale lûg, i tô se rÅbïlo za okuhævåt rëbu, a{ nî bîlo prâ-ha.); 2. {umarak s livadom (AM) (Tï}i kÅntâj¤ va l¤gÇ.)
lugâr, m. Gjd. lugÅrå - lugar (Njïh zovû LugÅrëvi, a{ jÆn je nôno bîl lugâr.)
lugarïja, `. - lugarija (On dçla va klãnjskÿj lugarïji.)
lugãrskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - lugar-ski (DëbÆl je i lugãrsk¤ pÇ{ku i Çnifÿrmu.)
lõvnica lugãrskÆ
354
lÇk, m. - sorta trajnoga luka (sedmo-godi{njak) (Na plåci }u k¤pït måc lÇka za Vazâm.)
l¤kå, ‘. - lokalitet uz vodu (Na L¤kåh va Lûke‘Æh je o{tarïja.)
L¤kå, `. Gjd. L¤kê - rije~ka mor-ska luka (Va L¤kï su skrcÅvåli konëpju.)
Lûke{}ica, ‘. - ‘iteljka mjesta Lu-ke‘i (Måt nÅn je Lûke{}ica.)
Lûke‘Ån, m. Gjd. Lûke‘ana - ‘i-telj mjesta Luke‘i (Do{lå su dvâ Lûke‘ana.)
Lûke‘i, m. mn. - top. selo uz srednji tok Rje~ine u jelenjskoj plovaniji (pripada mu i loka-litet Gospëskÿ/Pê{ovo Selë) (On je z Lûke`Æh, büvÅ va Lû-ke`Æh, gre Lûke‘ÿn.)
lûke{kÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji se odnosi na selo Luke‘i (O�hÿl si kod lûke{kÆ pås kÆ j od oholïjæ krepâl.)
lûlat se, gl. nesvr{. (lûlÅ{ se, lûlaj¤ se) - ljuljati se (isto: gõmbat se, pêzat se) (Dicå se vôlæ lûlat.)
l¤mbrêl [l¤Übrêl]/l¤mbrçla [l¤Übrçla], `. Gjd. l¤mbrçlæ [l¤Übrçlæ] - ki{obran (Zåmi mu l¤mbrçlu a{ bi { ~ri{pånjæn mëgÅl ëko skopåt.)
l¤mbrçlica [l¤Übrçlica], . - mali ili dje~ji ki{obran (Ne mÅ{ï z l¤mbrçlic¤n a{ bï{ moglå ëko skopåt!)
l¤mbrçlina [l¤Übrçlina], . - velik ki{obran, suncobran (Ra{Ærïli su l¤mbrçlinu kod da bïmo sï vôlæli bït va hlÅdÇ! )
lûmær, m. Gjd. lûmera - ku}ni broj (isto: {tîbÅr) (Kü vÅn je kÇ}nÆ lûmær?)
lumîn, m. - kandilo (Lumîni pãlÆ-mo za nå{i m›tvÆ.)
lûpa, `. - ljuska, kora (Ol¤pï lûpe orïhÿn.)
l¤påt, gl. nesvr{. (lœpÅ{/lœpje{, lœpaj¤/lœpj¤) - lupati, udarati, praviti buku udaranjem (Ne lœpÅj po stolÇ!)
lûpica, `. - tanja kora jabuke, krumpira i sl. (SkÇhat }emo lûpice prÅscên.)
lupïnja, . - ljuska, lupina (Lupïnje kÇhÅmo prÅscên.)
l¤pït, gl. nesvr{. (lœpÆ{, lœpæ) - skidati ljusku, koru (Mâli ti ve} nî mï}i{Ån, ne môrÅ{ mu l¤pït jåbuku!)
lÇpit /se/, gl. svr{. (lÇpÆ{ /se/, lÇpæ /se/) - udariti /se/, tresnuti /se/ (LÇpi jå~e s tïmi vrãti, da se dobrë zaprû.)
lu{ïja, `. - sapunica, cije|, voda od prokuhanoga pepela (luga), luk{ija (isto: lûg, lu‘ïlo) (Nïkad su änskæ kÇhale pëpæl, i tô sæ j rÅbïlo za okuhævåt rëbu, a{ nî bîlo prâha.)
lÇk lu{ïja
355
lu{ijåt, gl. nesvr{. (lu{ijâ{, lu{ijâj¤) - prati u luk{iji (@änskæ su p›vÿ lu{ijåle rëbu va l¤gÇ.)
lÇ{tÅr (lÇ{tra, lÇ{tro), neodr. pridj. (komp. lu{trïjÆ) - svijetle, bli-stave povr{ine, sjajan (MobîlijÅ j lÇ{tra, a{ se lu{trâ z lÇ{tr¤n.)
lÇ{tra, `. - pasta za poliranje ili otopina {pirita i voska kojom se radi sjaja premazuje tek izra|eni namje{taj (AM) (Mo-bîlijÅ j lÇ{tra, a{ se lu{trâ z lÇ{tr¤n.); (Prifålelo mÆ j lÇ{træ, môrÅn pô} va butîgu.)
lu{tråt /se/, gl. nesvr{. (lu{trâ{ /se/, lu{trâj¤ /se/) - 1. ~initi {to sjajnim, polirati (MobîlijÅ j lÇ-{tra, a{ se lu{trâ z lÇ{tr¤n.); 2. detaljno ~istiti (^a môrÅ{ ba{ såk¤ {etemânu lu{tråt cêl¤ kÇ}u?)
lÇ{trÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. lu{trîjÆ) - svijetle, blistave po-vr{ine (Vôlæla bÆn kakëvo lu{trîjæ borë.)
lu{trîn, m. - starinski zlatni lanac (^œvÅmo mãjkÆn lu{trîn.)
luterân, m. - nevjernik (Hëdi ne-dïju k må{i a{ }e jûdi rç} da si luterân!)
luterânka, `. - nevjernica (Hëdi nedïju k må{i a{ }e jûdi rç} da si luterânka!)
lu‘ïlo, s. - pepeo umotan u krpu, kuha se s rubljem radi izbjelji-vanja (isto: lûg, lu{ïja) (Lu‘ïlÿ j rÅbïlo za rëbu l¤‘ït a{ õnp¤t ni bîlo prâha za pråt.)
lu‘inåt, gl. nesvr{. (lu‘inâ{, lu‘i-nâj¤) - tretirati oprano bijelo rublje industrijskom lu`inom da bi bilo bjelje (SV) (Pëtli smo ve} rëbu lu`inåli s kœpje-nÆn prâhÿn.)
l¤‘ït, gl. nesvr{. (lœ‘Æ{, lœ‘æ) - okuhavati bijelo rublje i sl. u smjesi vode i pepela radi izbjeljivanja (Lu‘ïlÿ j rÅbïlo za rëbu l¤‘ït a{ õnp¤t ni bîlo prâha za pråt.)
lu{ijåt l¤‘ït
356
Mma, vez. - ali (Tô tÆ j lÆpå håja, ma
nî za obû} za såkÆ dân.)
må, uzv. - 1. uzvik koji odaje ne-strpljenje (Ma ~å tô dçlÅ{?); 2. izra`avanje sumnje, ironije (Jä ti vrnÇla sõldi? - Må jê!)
måc, m. - vezica, stru~ak bilja (Na plåci }u k¤pït måc lÇka.)
måca, `. - bat (SV) (isto: macôl) (Påzi da te ne ÇdrÆn z måc¤n!)
macêl, m. Gjd. macçla - klaonica (Kråva nÅn je bÆlå ve} ståra pa smo ju dâli va macêl.)
måci}, m. - omanja vezica, stru-~ak bilja (Naberï mi måci} fi-jôlÆc!)
macôl, m. - ~eki} za drobljenje kamena (isto: måca) (Påzi da te ne udrî z macôl¤n.)
macôla, `. - manji bat (SV) (Påzi da te ne udrî z macôl¤n.)
må~, m. - ma~ (De{kï}i su se igrå-li z må~æn.)
mÅ~åk, m. Gjd. mÅ{kå - ma~ak (Sçga gÅ j oblÆzâl ôn tvôj mîlÆ mÅ~åk.)
ma~çta, `. - alatka s o{trim sje~i-vom (Va õgradi mÆ j sç zarÅslë, pa mi nî drÇgæ leh zêt ma~çtu i pô} sï} ostrÇge.)
må~ica, `. - mlada ma~ka (Tô j må~ica, a jå bÆn tçla må~i}a.)
må~i}, m. - mladunac ma~ke (Vå{a må{ka våvÆk ïmÅ ~Çda må~i}Æh.)
må~i}i, m. mn. - 1. vrsta ukrasno-ga grma iz roda vrba s dlaka-vim, zaobljenim, sivkastim pupoljcima (Må~i}i dõjd¤ jo{ p›vÿ visibâb.); 2. ku}na pra{i-na pomije{ana s dla~icama (Pometï pod pëstej¤n, sê j pÇ-no må~i}Æh.)
må~ina, `. - velika, stara, ru`na ma~ka (NÆsmë jo{ imçli takëvæ gÈdê må~inæ.)
mã~jÆ (-Å, -æ), pridj. - ma~ji (Sê j pÇno mã~jÆh dlâk!) � mã~ji kå{Åj - sitnica (Sê j tô mã~jÆ kå{Åj nåspram mojïh te{kô}.)
ma~Çka, `. - kvrga na drvetu na-stala zbog nepravilna rasta (SV) (Ovõstÿ se drvë ne dâ prepÆlït a{ je pÇno ma~ûk.)
må}a, `. - mrlja (isto: flçka) (Stõl-njÅk sÅn polêla z vÆnôn, pa mÆ j oståla må}a.)
ma}åt /se/, gl. nesvr{. (ma}â{ /se/, ma}âj¤ /se/) - mrljati /se/ (Vî{, si tû bêl¤ måju ma}åla s kä-mÆjsk¤n.)
ma ma}åt /se/
357
må}Åv (må}ava, må}avo), neodr. pridj. (komp. ma}avïjÆ) - umr-ljan (Tâ mî}Æ vÅn je vås må}Åv, operïte ga målo!)
må}avÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. ma}avîjÆ) - umrljani (Hïti mi onœst¤ må}av¤ k›pinu, bït }e mi dobrå za opråt tlë.)
må}eha, `. - ma}eha (Otåc tãncÅ z må}eh¤n, dïca mu plâ~u, pë posteji skã~¤.)
må}e{ina, . - zla ma}eha ili maj-ka (Må}e{ino, ne t¤cï ga!)
må}ica, `. - mala mrlja (isto: flç-kica) (Ne presu~ûj se zårÅd tê må}icæ a{ se ni ne vïdÆ.)
må}ina, . - velika mrlja (isto: flç-~ina/flçkina) (Oståla mÆ j vçlÅ må}ina na bragç{ah.)
mâdæ‘/mlâdæ‘, m. Gjd. mâde‘a/mlâde‘a - made` (isto: tåkme-nac, znåmænka) (Jå ïmÅn tâ mâdæ` na obråzu od rojänjÅ.)
madona, uzv. - uzvik, psovka kojom se izra`ava preklinjanje (Madëna, ~å bi{ jo{ otêl, ~å ti nî dësti?!)
mådbina/mådvina, `. - brlog, ja-zbina (Düvÿ blâgo büvÅ va mådbini.)
madrûn/matrûn, m. Gjd. madr¤-nå/matr¤nå - zastarj. neodre-|ena smrtonosna bolest u tr-bu{noj {upljini (Bül je bojïhÅv,
imäl je va trbÇhu nïkakÿv madrûn.)
Mad’âr, m. Gjd. Mad’Årå - Ma|ar (V RÆkï su pred stô lêt bîli Mad'Årï.)
Mad’arïca, `. - Ma|arica (O‘enül sæ j z nïkakov¤n Mad'arïc¤n.)
måd’ÅrskÆ (-Å, -ÿ), pridj. - ma|arski (V RÆkï se pred stô lêt govorïlo i måd'ÅrskÆ.)
mågarac, m. Gjd. mågÅrca - pren. tvrdoglavac (prijekorni uzvik) (Mågarac jedân, sëpeta ga nî {kôlæ!)
mågare, s. Gjd. mågareta - pren.nevaljalac (prijekorni uzvik upu}en obi~no djetetu) (Må-gare jednë, kåko tô smî{ rç}?)
magãr~ina, . - tvrdoglavac (prije-korni uzvik) (Magãr~ino, sãn ti reklå da tô ne dçlÅ{!)
magare}Æ (-Å, -æ), pridj. - magare}i (Za zådnj¤ kl¤pÇ sæ j u`ålo rç} dÅ j magarä}Å.)
magâri, pril. - makar (isto: måkÅr) (Põ} }u vå kÆno magâri me st¤klå!)
maglå, `. Ajd. måglu - magla (Nî vïdet p›sta pred nësÿn od ma-glê.)
maglïca, `. - sumaglica (Maglïca sæ j dïgla!)
maglïna, . - gusta magla (^çz po-jæ j maglïna. Påzi kako vëzÆ{!)
må}Åv maglïna
358
maglovït (-a, -o), neodr. pridj. (komp. maglovitïjÆ) - maglovit (Slåbo vïdÆn. Spred o~îh mÆ j sç maglovïto.)
maglovîtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. maglovitîjÆ) - magloviti (Dã se domü{jÅ{ kakõv je lâni bîl ma-glovîti Bo‘ï}?)
mâh, m. - mahovina (Hôj nabråt mâha za pod bo`ï}njÅk!)
mÅhåt, gl. nesvr{. (mã{e{, mã{¤) - mahati (MÅ{ï jÆn a{ gredû }å.)
mahî}, m. - neuredan pramen kose (SV) (Ostri`ï tî mahÆ}ï!)
mÅhnÇt, gl. svr{. (mãhne{, mã-hn¤) - mahnuti (MÅhnÇla sÅn ti s ponç{træ, ma me nÆsï vïdæl.)
mâj, m. Gjd. måja - 1. mjesec svi-banj (JõrgovÅn cvatç va måju.); 2. oki}eno mlado drvo ili gra-na koja se stavlja na dimnjak, na vrata ili uz ku}u voljenoj djevojci u no}i prvoga svibnja (Kad sæ j kômu mladï}u pija-‘åla divõjka pa njÿj je dënesÅl drîvo mâj i klãl ga na dümÅk.)
måja, `. - pletena majica (^a bïte måju na krâtkÆ ili na dûgÆ rukÅ-vï?)
mâjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - mali, maleni (SV) (Tî si môj mâjÆ, mï}i{nÆ ãnjeli}!)
måjica, . - mala ili dje~ja pletena majica (Naplelå m¤ j lîpu må-jicu!)
måji~ica, `. - osobito tanka ili kratka majica (PohãjÅ pë vani leh va måji~ici. ]ç se prehlÅ-dït!)
måjina, `. - 1. prevelika pletena majica (^å tÆ j tô ë~ina måjina?); 2. stara, pohabana, neuredna pletena majica (VåvÆk je va ïstÿj måjini, a ïmÅ { ~în k¤pït.)
mãjka, . - baka, o~eva ili maj~ina majka (isto: nôna) (Pëh¤mÿn re~û »mãjka«.) � za mãjku - preklinjanje majkom (Za mãj-ku, ~a to delÅ{?!) � ni za mãj-ku - nikako, nipo{to (DÅ j tïrÅl tega påsi}a, ma da se nî dâl ni za mãjku }å!) � pijân kod mãj-ka - jako pijan (Do{ãl je dëma pijân kod mãjka.) � Mãjka Bo-‘jÅ - Bo`ja Mati, Gospa, Go-spoja (Grëbni~ani/Grëmi~ani gredû na hodo~å{}Æ na GorÇ na Mâl¤ Gëspoju i Mãjki Bë‘jÿj Trså{kÿj na DûhovskÆ pÿndïjak.) � Mãjkæ Bo‘jæ pâs - duga (isto: mãvrica) (Nå ne-b¤ j Mãjkæ Bë‘jæ pâs.)
mãjkÆn (mãjkina, mãjkino), pridj. - bakin (isto: nônÆn/nôni~Æn) (Na zÆdû j jo{ slïka nå{æ pokõj-næ mãjkæ.)
mãjko, uzv. - uzvik ushita i ~u|e-nja (Mãjko, ali tî j lÆpå tâ håja.) (Mãjko, ~å mi tô povädÅ{?)
mãjm¤n, m. Gjd. mãjmuna - maj-mun (Kad su se pokÅråli, su si
maglovït mãjm¤n
359
u‘åli dÆlït mãjmuni i medvï-di.)
mãjstÿr, m. Gjd. mãjstora - maj-stor, stru~njak za svoj posao (Tô tÆ j prâvÆ mãjstÿr, õn }e ti tô dobrë storït!)
makar, pril. - makar (isto: magâri) (Da måkÅr pÅdç sni`ï}!)
makarûn, m. Gjd. makar¤nå - doma}a tjestenina (Makar¤nï su se doma dçlali na Vïliju Bë‘ju i pëlæli {ûgÿn od rîb slânÆh.)
måkina, `. - stroj (stroj za pranje rublja, stroj za pranje posu|a, {iva}i stroj, automobil) (I�mÅmo i måkinu za pråt i måkinu za pomÆvåt!); (Tû måkinu jÿj je måt k¤pïla kad sæ j o`enïla.)
makinçta, `. - upalja~ za cigarete (DënesÅl mÆ j lîpu makinçtu z brëda.)
måkjæn, m. Gjd. måkjena - ma-kljen, vrsta drveta, klen (Pred stãr¤n kÇ}¤n su nÅn trî må-kjeni.)
maknÇt, gl. svr{. (måkne{, måkn¤) - maknuti (]ête mi se målo maknÇt ili }u vas môrÅt porï-vat?)
maknjÆvåt, gl. nesvr{. (maknjüvÅ{/maknjûje{, maknjüvaj¤/ma-knjûj¤) - u~estalo micati (AM) (^å si sëpeta maknjÆvåla mo-bîliju?)
makusåt, gl. nesvr{. (makusâ{, makusâj¤) - poslovati, truditi se oko posla (Po cêl dân nî~ makusâ pÅ j pëve~ær vas zlëmjæn.)
mâlÅ, odr. pridj. . poimen. - dje-voj~ica, djevojka ([lï su va cürkus z mâl¤n.)
mãl~i}, m. - dje~ak (Tô j bâla od onôga/onêga mãl~i}a.)
maletïna, `. - mlada djevojka, djevoj~urak (Onâ maletïnÅ j sëpeta kåsno dëma do{lå.)
mâlÆ, odr. pridj. m. poimen. - 1. dje~ak, dje~arac (OnüstÆ mâ-lÆ jâko lîpo kÅntâ.) � bït ~ïjÆ/komÇ mâlÆ potecï - potrkalo, slu`in~e (Næ}Ç jå bït nï~igÿv/nï~esÿv mâlÆ potecï!)
mâlica, . - djevoj~ica (isto: divõj-~ica) (Ma, tô tÆ j mâlica za pêt!)
MÅlïk/MÅlï~i}, m. - mitsko bi}e, likom ~ovje~uljak s crvenom kapom, koje ivi u vodi (VåvÆk su nas strå{ili da va vodi büvÅ MÅlïk i da }e nas potægnÇt nû-tÅr ako se bûmo nastÅvjåli.); (MÅlï~i} ïmÅ ~rjên¤ kåpicu.)
målÆn, m. Gjd. målina - mlin (Nçst }u hrmäntu va målÆn.)
målinac, m. Gjd. målÆnca - mli-nac (za kavu i sl.) (Kad se kafç zbro{tulâ, ostœdÆ se, klÅdç va målinac i zmçje.)
mãjstÿr målinac
360
målinÅr, m. - mlinar (MålinÅr je va målinici.)
målinica, . - zgrada s mlinovima (MålinÅr je va målinici.)
målo, pril. (komp. månjæ) - malo (Bû}n¤ se va Ri~ïnu pa njÆn je månje teplë.) � pred målo - malo~as (Ne tr¤sï tô po tlÇ a{ sÅn pred målo pomelå.) � ni månje ni vï{e - to~no toliko (Tô ti ko{tâ, ni månje ni vï{e leh pedesêt kûn.)
måloprvÿ, pril. - maloprije (Målo-prvÿ sæ j stâl, vî{ dÅ j vås kr-me`jîv!)
måma, `. odmil. od »måt« - mama (Måt i måtær mÆ j pred drÇgimi, a måma mÆ j pred svojïmi.) � måma stârÅ - baka (isto: måt stârÅ) (Tô j starïjÆ nã-zÆv za nônu.)
måmica, `. - svekrva i punica (VåvÆk se re~ç se da nevçste ne vôlæ måmice.)
måmi~Æn (-Å, -ÿ), pridj. - svekrvin, puni~in (Kad su mlãdÆ do{lï pred måmi~inu kÇ}u, måmicÅ j zælå {timân {ugamân, objælå ga okol mlâdÆh i potægnÇla jæ va kÇ}u.)
mÅmït, gl. nesvr{. (mãmÆ{, mãmæ) - mamiti, vabiti (isto: vÅbït) (Rç-je se re~ç ’mÅmït’ leh ’vÅbït’.)
mãn}a, m. - napojnica (isto: trünget) (Pustï mu pâr kûn za mãn}u.)
MÅndalêna - blagdan sv. Magda-lene (22. srpnja) (O�ja nîna, nêna! JÇtrÅ j MÅndalêna, tÅ-drÇgidÅn A�nina, gospâ te~ç z målina!)
manç{tra, . - gusta juha od povr-}a, so~ivica i tjestenine (Pu nås se gûsto jidû manç{tre: på{ta i fa`ôl, kåp¤z i i fa`ôl, rïpa i fa`ôl, mürlÆn i fa`ôl, pa sæ j våvÆk sÅdïlo ~Çda fa`ôla.)
manïca, `. - ru~ka, poluga (npr. za okretanje nekoga ure|aja) (SV) (Manïca mÆ j pÇkla.)
månig, m. - dr`ak alata (isto: dr‘ålo, recâj, toporï{}æ/topo-lï{}æ) (PÇkÅl m¤ j månig od sikïræ.)
mani‘åt, gl. nesvr{. (mani‘â{, mani‘âj¤) - 1. upravljati ~ime (Nônÿ j rçkÅl da ôn ne znâ mani‘åt s tûn televîzij¤n, dÅ j tô nônino dçlo.); 2. poslovati, truditi se oko posla (Po cêlÿ zapõlnæ mani‘ân oko kÇ}æ.)
mÅntêl, m. Gjd. mÅntçla - vanjska guma na biciklu (PÇkÅl tÆ j mÅntêl na gÇmi.)
mÅntrên (mÅntrçna, mÅntrçno), neodr. pridj. (komp. mÅntre-nïjÆ) - 1. smu{en, neispavan (Vås sÅn mÅntrên, a{ se na}ås nîs nåspÅl.); 2. mamuran (Kãj si na}ås bîl da si mÅntrên?)
mÅntrït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. mãntrÆ se) - imati vrtoglavicu
målinÅr mÅntrït se
361
(Ba{ mi se nïkako mãntrÆ va glÅvï pa }u målo po~ïn¤t.)
månjÆ (-Å, -æ), odr. pridj. - manji (On je bîl månjÆ od menç.)
måra, `. - kukac kornja{ zlatno-zelenih krila (Måre pojidû sç rô`ice na {Æpkîh.)
måra~, m. Gjd. mãr~a - mjesec o`ujak (Måra~ je trçtÆ mïsæc.)
mÅr~ênÆ/mãr~enÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na o`u-jak (ili pripada o`ujku) (Re~û jûdi dÅ j tô mÅr~ênÅ/mãr~enÅ bÇra.)
marända, `. - u`ina (P›vÿ se nî reklë ’marända’ leh ’rœ{nja’.)
marändat, gl. nesvr{. (marändÅ{, marändaj¤) - u`inati (Ala, te-`Åkï, hëte marändat!)
mâret, gl. nesvr{. (mârÆ{, mâræ) - mariti, voditi brigu (Ba{ kî da-nås mârÆ za d çlo.)
mÅrgarçta, `. - poljski i vrtni cvi-jet: ivan~ica (Zaneslå sÅn fânj mÅrgarêt va cimîtær.)
mÅrgîj, m. - cestobran, kameni stupi} uz cestu (SV) (MÅrgüj je uz cçstu.)
marijânica, `. - vrsta {umskoga cvijeta: |ur|ica (Otåc nÅn je dënesÅl marijânÆc s plåninæ.)
mÅrkçt, m. - samoposluga (Trçfilesmo se pu mÅrkçta va Drå`i-cah.)
marôd, pridj. m. - zastarj. bolestan, koji se osje}a lo{e (SV) (Mõrda ïmÅn tlâk a{ sÅn danås nïkÅko marôd.)
marõjde, `. mn. Gmn. marôjd - hemeroidi, {uljevi (^ovïk ne mëræ ni sidçt kad ga bolê ma-rõjde.)
Mãr{i}, m. - top. lokalitet na po-dru~ju Buzdohnja (On je pulMãr{i}a, büvÅ pul Mãr{i}a.)
mÅrtelîna, `. - zidarski ~eki} (Ot¤klï su zîdi z mÅrtelîn¤n.)
MÅrtïnovo Selo, m. - top. selo u jelenjskoj plovaniji na po-dru~ju Ri~ine (On je z MÅrtï-nova Selå/z MÅrtïnovÆh, büvÅ va MÅrtïnovÿn/pul MÅrtïno-vÆh.); rabe se i nazivi MÅrtïnovi (m. mn.) i MÅrtïnovo (s.) (Va MÅrtïnovÆh su bÆlå krësnÅ.)
MÅrtïnja, . - blagdan sv. Martina (11. studenoga) za{titnika vi-nogradara (Na MÅrtïnj¤ j va Jelçnj¤ vçlÆ samânj.)
mâsÅn (mÅsnå, mâsno), neodr. pridj. (komp. masnïjÆ) - mastan (Vås stõlnjÅk mi u`â bït mâsÅn od pÅncçtæ.)
måska, `. Gmn. masâk - maska (KrabÇje su bîle g›de. Imçle su dûgÆ zvÿncï na {pÅgÇ i måske kod medvïdi.)
måslace, s. - maslo, kao osobito fina i cijenjena namirnica (oto-
månjÆ måslace
362
pljena mlije~na mast) (Då mÆ j sad målo måslaca, a nîs ga otçla dëkli gÅ j bîlo.)
måslenica, `. - drvena naprava u kojoj se pripravlja maslo, stap (SV) (Va måslenicu sæ j klâl {kår¤p i õnda bi se po tôn t¤klë, pak je `änskÅn tô bîlo lågjæ leh mæntilåt.)
måslo, s. - maslo (otopljena mli-je~na mast) (O Mihëji smo plovånu u`åle nçst va`ï} må-sla.) � bït va tôn måslu - biti umije{an u {to (Nî ni ôn va sôn tôn ~ïst, i õn je va tôn måslu.)
mâsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. masnîjÆ) - masni (Menï ne grê ôn mâsnÆ {pçh.)
mâst, `. Gjd. mâsti, Ljd. mÅstï – mast (Topïli smo mâst.)
mastït, gl. nesvr{. (måstÆ{, måstæ) - sna`no gaziti, gnje~iti (Kåp¤z sæ j mastîl da pustî vëdu, a grëzjÆ da pûkn¤ bôbujice.)
mÅstït, gl. nesvr{. (mãstÆ{, mãstæ) - mastiti, ~initi {to masnim (Nî dobrë prevç} mÅstït hrÅnÇ.)
må{a, `. - misa (Hëmo k må{i! Bîli smo pu må{æ.) � mî}erÅ må{a - jutarnja kra}a misa (Måt je våvÆk {lå na mî}er¤ må{u.) � vçlÅ må{a - prijepodnevna duga misa (VçlÅ må{Å j na dçset i pôl.) � kåsnÿ j zapõlnæ pô} k må{i - zakasniti {to u~i-
niti (A mojå tî, kåsnÿ j zapõlnæ pô} k må{i, jå sÅn tô sÅmå storïla.)
må{it, gl. nesvr{. (må{Æ{, må{æ) - 1. slu`iti misu (Plovân må{Æ a mê`njÅr otpüvÅ.); 2. pren. dr-`ati dosadne pou~ne govore (propovijedati, predikati) (Tâ ~ovï~ina sâm må{Æ i otpüvÅ.)
må{ka, . Gmn. ma~âk - 1. ma~ka (Må{ka nÅn je pro{lå.); 2. kr-zneni ovratnik (^å si nabÅndå-la tû må{ku oko vrâta?) � pÆsåt kod må{ka - ru‘no pisati (Pü{e{ kod må{ka, kî }e tô umçt pro~ïtat.) � vrtçt se oko kogå/kegå kod må{ka okÿl vrçlæ kå{æ - okoli{ati (Vrtçla sæ j oko menç kod må{ka ëkÿl vrçlæ kå{æ i na kråju mÆ j reklå pråvo v ë~i.) � k¤pït/kupovåt må{ku va vrï}i - ne kupiti/ne kupovati ono {to se ‘eljelo ili trebalo, kupiti/kupovati nepo-trebnu robu (Lîpo si stërÆl, k¤-pîl må{ku va vrï}i, a reklå sÅn ti da ~çkÅ{ pa da }u pô} s tëb¤n!)
mâ{kara, . - 1. omaskirana, okra-buljana osoba (isto: krabÇja) (LÆpå mâ{kara!); 2. kostim za maskiranje (I�mÅ{ mi kakëvu mâ{karu za pos¤dït.); 3. pren.pretjerano naki}ena ili na-{minkana osoba (Mâ{karo, s¤-cï se s togå/tegå!)
måslenica mâ{kara
363
ma{karân (-a, -o), neodr. pridj. - 1. maskiran, okrabuljan (Bül je lîpo ma{karân va pûpu.); 2. pren. pijan (Do{âl je sïnÿ} ma{karân.)
ma{karânÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - maskirani, okrabuljani (On ma{karâni sæ j nãjzad pët¤kÅl na pÆrÇ.)
ma{karåt se, gl. nesvr{. (ma{karâ{ se, ma{karâj¤ se) - maskirati se, krabuljati se (]ê{ se i ovô lçto ma{karåt?)
mâ{kare, `. mn. - 1. karneval, poklade (Lâni su mâ{kare bîle ~Çda dÇ`æ.); 2. maskirani ple-sovi (Såku sobëtu græmë va mâ{kare i natãncÅmo se do mïlæ vëjæ.)
mâ{karica, `. - 1. lijepo omaski-rana, okrabuljana osoba (Ba{ si lîpå mâ{karica!); 2. omaski-rano, okrabuljano dijete (Kî je? - Mâ{karice! Dâ ïmÅte ~â za mâ{karice?)
mâ{karina, . - osoba omaskirana, okrabuljana u {togod ru`no, zastra{uju}e (Kakëva gÈdå mâ-{karina! Za prestrå{it se!)
mÅ{kï}, m. - mladi ma~ak (StïpÅn }e ti znåt jê tô mÅ{kï} ili må-~ica.)
mÅ{kïna, `. - veliki, stari, ru`ni ma~ak (Nïkakÿv g›dÆ mÅ{kïnÅ j pred vrãti.)
ma{têl, m. Gjd. ma{tçla - posuda za vrenje vina ili kiseljenje ve-}e koli~ine kupusa (SV) (GrëzjÆ se zmçje i tô se lijç va ma{têl!)
ma{tçli}, m. - manja posuda za vrenje vina ili kiseljenje manje koli~ine kupusa (SV) (Ovô lçto }u klåst kïsat samo ma{tçli} kåp¤za. Lâni mi gÅ j ~Çda ostålo.)
ma{tçlina, `. - velika posuda za vrenje vina ili kiseljenje velike koli~ine kupusa (SV) (^å }e mi ve} tâ ma{tçlina? NümÅn ni grëzjÅ ni kåp¤za!)
måt/måtær/måtera, `. Gjd. måte-ræ - mati, majka (Tô mÆ j jo{ od pokõjnæ måteræ.) � pô} måtær ‘enït - po}i po zlu; oti}i k vragu (Hôj }å, måtær ‘enït.) (isto: ru‘na psovka: pô} måtær jebåt.) � pÇkn¤t kod ~r~kova måt - prejesti se (Prejïla sÅn se, pÇkn¤t }u kod ~r~këva måt.) � kod si kod måt - kad si mati, je si mati, jer ~ini{ kao mati (V rç{t¤ j, a onå ga såkÿ målo grê vïdet, kod si kod måt.) � måt stârÅ/måtera stârÅ - baka (isto: måma stârÅ) (Tô j starïjÆ nãzÆv na nônu.)
matafûn, m. Gjd. mataf¤nå - 1. stisnuta, zatvorena {aka (PokÅ`ï mu matafûn i pobï} }e ëd strÅha.); 2. udarac {a-kom (isto: babutof) (Dåt }u ti
ma{karân matafûn
364
jedân matafûn ako ne fær-mâ{!)
matafunåt /se/, gl. nesvr{. (mata-funâ{ /se/, matafunâj¤ /se/) - tu}i /se/ pesnicama (isto: ka-cotåt /se/) (Onakë pijåni s¤ se u`åli i matafunåt pred o{tarï-j¤n.)
måterÆn (måterina, måterino), pridj. - maj~in, materin (Tô j jo{ måterina dëta.)
måtica, . - zastarj. slu‘beno odo-brena prodaja vina proizvede-na u vlastitome ku}anstvu (PrëdÅl je së svojç vÆnë na måtici.)
måti~År, m. - mati~ar, slu`benik koji vodi mati~ne knjige (Stê bîli pu måti~Åra?)
måti~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - 1. ma-ti~ni (Z måti~nÆh knjîg se dobü-vaju måti~nÆ lîsti.); 2. poimen. m. - mati~ni ured (P›vÿ sæ j môrÅlo pô} o`enït nãjprvÿ na måti~nÆ, pa pëtla va crükÅv, a danås se mëre pô} i sâmo va crükÅv.)
matïka, . - motika (Otræsï matïku, vî{ tÆ j så pÇna zemjê!)
matï~ica, `. - moti~ica (Zælâ j ma-tï~icu i {lå z nôn¤n na lÆhÇ!)
matï~ina, . - velika i te{ka motika (Ne mëræn jå z ÿtûn matï~in¤n kopåt!)
matrjâl, m. Gjd. matrjÅlå - mate-rijal (Uskâ j cçsta pa su vås ma-trjâl pejåli z kamijõn~i}æn.)
mãvrica, `. - duga na nebu uo~i ili nakon ki{e (isto: Mãjkæ Bo‘-jæ pâs) (PogjçdÅj kakô j lÆpå mãvrica nad cêlÆn Pëjæn!)
Mavrînci, m. mn. - top. selo u podru~ju cerni~ke plovanije (On je z MavrîncÆh, büvÅ va MavrîncÆh.)
Mavrîn~Ån, m. - itelj mjesta Ma-vrinci (StârÆ su mu bîli Mavrîn-~Åni.)
Mavrîn~Ånka/Mavrîn{}ica, `. - `iteljka mjesta Mavrinci (Måt m¤ j Mavrîn{}ica.)
mavrîn{kÆ (-Å, -ÿ), pridj. - koji pri-pada Mavrincima (Do{lï su na tânci mavrîn{kÆ mladï}i.)
mâzast (-a, -o), neodr. pridj. - umrljan (Vås si mâzast, hõj se opråt!)
mâzastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - umr-ljani (Ne klãdÅj tâ mâzastÆ stõl-njÅk.)
måzat /se/, gl. nesvr{. (mâ‘e{ /se/, m⑤ /se/) - 1. mazati (Nãjslajæ mÆ j bîlo måzat {kår¤p na krÇh, posût ga s cÇkarÿn i õn-da z gÇ{tÿn pojïst.); 2. pren. uljep{avati /se/ {minkom (Onå sæ j måzala i za va butîgu pô}.)
matafunåt /se/ måzat /se/
365
må‘ær, m. Gjd. må‘era - ~vor u dasci (SV) (Tâ tÆ j daskå pÇna må`erÆh.)
ma‘erljîv (ma‘erljïva, ma‘erljïvo), pridj. neodr. - ~vorugav (Tâ tÆ j daskå så ma`erljïva.)
me}åt, gl. svr{. (me}â{, me}âj¤) - odrediti kome pripada prvi potez u igri (SV) (Ala, Stâne, me}âj!)
mêd, m. Gjd. mçda - med (Mîceri-}evi su va Lopå~i imçli ~çle i dçlali su mêd.)
med, prij. - me|u, izme|u (Med sïmi njïmi våje sÅn ga razaz-nåla.)
medecîna/medicîna/mede‘îna, `. - lijek, ljekarija (Nå{æ j za-pråvo rç} lîk, a ne medecîna i takëvo ~å.)
medûn, m. Gjd. med¤nå - 1. bilj-na u{ (isto: medÇnac) (Krcåt mÆ j fa`ôl med¤nå.); 2. nektar (^çle gredû na medûn.)
medÇnac, m. Gjd. med¤ncå - biljna u{ (isto: medûn) (MôrÅn posïpat fa‘ôl a{ mÆ j pûn me-d¤ncå.)
medvïd, m. - medvjed (Otåc je u`âl vïdet i medvïda kad su bîli va {Çmi z ÿfcåmi.)
medvïdac, m. Gjd. medvïca - ku-kac rovac (Zmastül je medvïca.)
medvïdi}, m. - 1. medvjedi} (Ka-dî j medvïd, tåmo su i medvïdi-
}i!); 2. igra~ka medvjedi} (I spåt grê z ÿtîn medvïdi}æn.)
medvïdina, `. - veliki medvjed (Vïdeli su medvïdinu va {Çmi.)
meh~åt, gl. nesvr{. (meh~â{, meh-~âj¤) - mek{ati (KrÇ{ve se klÅ-dû va sêno meh~åt, mî re~emë pÈ~åt.)
mçhkÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mç~Æ/mçgjÆ/mehkïjÆ) - meki ([nïceli trîba nãjprvÿ dobrë nape{tåt pa }e bït mçgjÆ.)
mçja, `. - me|a, granica (Sëpeta su pre{lï priko nå{æ mçjæ, a tô mër¤ sâmo nepravï~ni jûdi.)
mejâ{, m. Gjd. mejÅ{å - kamen me|a{ (PomaknÇli su mejâ{ na nå{e!)
mejït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. mejî se, mejê se) - me|iti se, grani-~iti se (NÆsân ni znåla da se mejÆmë na tôj lÆhï.)
mçkak (mehkå/mekå, mçhko/mç-ko), neodr. pridj. (komp. mç~Æ/mçgjÆ/mehkïjÆ) - mekan (P›vÿ su sç kÇ}e imçle zâhod ozva-nå i nî bîlo ovê mçhkæ hãrtæ leh sæ j nastrïglo ili napÅrålo kakëvÆh novîn.)
mêl, m. Gjd. mçla, Ljd. melÇ - sitan pijesak (Dicå se nãjraje büvaj¤ va melÇ.)
mçlÅr, m. - ~ovjek koji vadi i pro-daje pijesak (MçlÅri su va Opëri kopåli mêl.)
må‘ær mçlÅr
366
mälta, . Gmn. mêlt - buka (isto: ‘bÇka) (Mälta se dçla od mçla, jÅpnå i vodê.)
mändula, . - badem, bajam, men-dula (Va orihnjå~u se more klåst i samçjenÆh mänd¤l.)
mæntilåt, gl. nesvr{. mæntilân, mêntilâj¤ - sna‘no i brzo mi-je{ati skorup da se oformi kugla putra (Va måslenicu sæ j klâl {kårup i õnda bi se po tôn t¤klë, pak je `änskÅn tô bîlo lågjæ leh mæntilåt.)
mepâr, ~est. - ~ini mi se, rekao bih (Mepâr dâ j tô takë kakë velî{.); (Mepâr da se poznâ-mo.)
Merikân, m. - Amerikanac ([lï su ëdovud siromåhi, a vrnÇli su se kod Merikân i Merikânka, ma nïkad se nÆsÇ navådili go-vorït po merikãnskÆ.)
Merikânka, `. - Amerikanka ([lï su ëdovud siromåhi a vrnÇli su se kod Merikân i Merikânka, ma nïkad se nÆsÇ navådili go-vorït po merikãnskÆ.)
merikãnskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - ameri~ki ([lï su ëdovud siro-måhi a vrnÇli su se kod Meri-kân i Merikânka, ma nïkad se nÆsÇ navådili govorït po meri-kãnskÆ.)
Mçrike, `. mn. - Amerika (Mõj je nôni} bîl va Mçrikah.)
meritåt, gl. nesvr{. (meritâ{, me-ritâj¤) - dobivati prema zaslu-gama, zavrje|ivati (Dobïla si ~å si meritåla!)
mêsace, s. - meso kao osobito fi-na namirnica (isto: mêsi}o) (Då mÆ j målo mêsaca!)
mesâr, m. Gjd. mesÅrå - mesar (isto: bekâr) (Danås ve} rætkë kî re~ç bekâr za mesÅrå.)
mêsi}o, s. - meso kao osobito fi-na namirnica (isto: mêsace) (Då mÆ j målo mêsi}a!)
mesïna, . - mnogo mesa ili meso kao namirnica koja se pre~esto jede pa dolazi do zasi}enja (Togå/tegâ mesïnæ j bîlo kulïko god }ç{!)
mesnåt (-a, -o), neodr. pridj. (komp. mesnatïjÆ) - koji obiluje mesom (PrÅsåc je bîl jâko mesnåt.)
mesnâtÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mesnatîjÆ) - upravo onaj koji obiluje mesom (Dãj }emo na-rïzat onê mesnatîjæ pÅncçtæ!)
mesnïca, `. - mesnica, mesarska radionica, prodavaonica mesa (isto: bekarïja) ([lâ j va mesnï-cu i na plåcu.)
mêso, s. - meso (Nî se p›vÿ tulïko mêsa jïlo. Kad bi kî kakëvu of~ïnu ubîl i takë ~â.)
mesopÇsnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - karnevalski, pokladni (Meso-pÇsnÆ {på{i, katarünskÆ få{i!)
mälta mesopÇsnÆ
367
mesopÇst, m. - razdoblje i po-sljednji dan karnevala, pokla-da; dan prije Pepelnice (Nïg-dÅ/nigdâr nî bîlo tïh kolâ~Æh, za mesopÇst su se peklç frïtule i tô j sç.)
mçst, gl. nesvr{. (metç{, metû) - 1. mesti (Onå metç sâmo kuda popï tãncaj¤.); 2. zapuhivati (odnosi se na snijeg) (samo 3. l. jd.) (BÇra pœ{e i snîg metç!)
mçst se, gl. nesvr{. (metç{ se, me-tû se) - zaplitati se, smetati u kretanju, motati se oko nogu (Ovâ må{ka mi se smîrÿn me-tç okolo nôg.)
mçstit se, gl. nesvr{. (mçstÆ{ se, mçstæ se) - premje{tati se, mi-jenjati mjesto, me{koljiti se (BÇdi målo na mÆrÇ, na mçsti se stãlno!)
mçsto, s. - mjesto (Storïli smo kÇ-}u na lîpÿn mçstu.)
mesto, prij. - umjesto (Hëdi me-sto menç va butîgu.)
mç{kula, `. - mu{mula (Nîs ni vïdela ni provåla tê mç{kule!)
mçtÅr, m. Gjd. mçtra - 1. metar (Tô j dÇgo ~etïri mçtri.); 2. kro-ja~ka ili stolarska naprava za mjerenje du`ine (Kãj mÆ j mç-tÅr?)
metlå, `. Ajd. mçtlu - metla (Z metlûn gÅ j po hrtÇ zadçla.) � dr‘åt se/zgjædåt kod dÅ j
mçtlu pogutnûl - odnosi se na uspravno, uko~eno dr‘anje (Hrbåt ju bolî pa se dr‘î/zgjädÅ këd dÅ j mçtlu pogutnÇla.)
metlïca, . - metlica (A�uto pometï z metlïc¤n!)
metlïna, `. - velika ili stara ili istro{ena metla (Z metlïn¤n gÅ j po hrtÇ zadçla.); (Ne hïti tû metlïnu }å! Bït }e mi za pomçtat oko kÇ}ä.)
metûj, m. Gjd. met¤jå - leptir (Jê ïstina da met¤jï `Ævê leh jedân dân?)
metujï}, m. - leptiri} (Sê j pÇno metujï}Æh!)
mezdrå, . Ajd. mçzdru - proljetna biljna teku}ina (SV) (Kad se odrî‘e mlâdÅ {ïba, õnp¤t se pokã‘e mezdrå.)
mezdrên (mezdrenå, mezdreno), neodr. pridj. - u kojemu u pro-lje}e kolaju sokovi (Od me-zdrenogå jçsena se dçlaju {vî-~i}i.)
mezdrênÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - upravo onaj u kojemu u pro-lje}e kolaju sokovi (Od mez-drênÿga/mezdrênæga drvå se dçlaj¤ {vî~i}i/{vîki}i.)
mæzdrït, gl. nesvr{. (3. l. jd. mäzdrÆ, mäzdræ) - kolati (za proljetne sokove u stablu) (SV) (Na prÿlç}Æ drîvo mäzdrÆ.)
me‘jåt /se/ // mr‘jåt /se/, gl. nesvr{. (me‘jâ{ /se/ // mr‘jâ{ /se/,
mesopÇst me‘jåt /se/
368
me‘jâj¤ /se/ // mr‘jâj¤ /se/) - gu`vati /se/ (Obœ} }u drÇgÆ bærhân a{ mi se tüstÆ jâko mr-`jâ.)
mê‘njÅr/mê‘nÅr, m. Gjd. mê-‘njara/mê‘nara - zvonar, cr-kvenjak, poslu`itelj u crkvi (Frãn je bîl ~Çda lêt mê`njÅr va jelänjskÿj crükvi.)
mê‘njarica/mê‘narica, `. - 1. `e-na koja obavlja zvonarsku, cr-kvenja~ku i poslu`iteljsku slu`bu u crkvi; 2. zvonarova supruga (MarïjÅ mê‘njarica j bilå mê‘njaru ‘enå, a pëklÅ j ôn Çmrl, Bôg ga pomïl¤j, såd je pa onå mê‘njarica.)
mê‘njari~Æn/mê‘nari~Æn (mê‘nja-ri~ina/mê‘nari~ina, mê‘njari-~ino/mê‘nari~ino), pridj. - koji pripada `eni koja obavlja slu`bu zvonara (crkvenjaka, poslu`itelja u crkvi) ili zvona-rovoj supruzi (On je mê‘nja-ri~Æn unÇk.)
me‘njarïja/me‘narïja, `. - lukno koje se pla}a zvonaru, crkve-njaku (Jê bîl mê‘njÅr pobïrat me`njarïju?)
mê‘njarÿv/mê‘narÿv (mê‘njaro-va/mê‘narova, mê‘njarovo/mê‘narovo), pridj. - koji pri-pada zvonaru, crkvenjaku, poslu`itelju u crkvi (Onï ïmaj¤ prÆ}ëk Mê‘njarovi a{ su jÆn stârÆ bîli ëdnikad mê`njari.)
mê‘ojit /se/, gl. nesvr{. (mê‘ojÆ{ /se/, mê‘ojæ /se/) - 1. gnje~iti (Nüma zubîh pa hrÅnÇ leh mê-‘ojÆ v œstÆh.); 2. me{koljiti se (Va crükvi se nî trîba mê`ojit.)
mî, zamj. G nås D nân/nÅn - mi (Kad smo mî do{lï, onï s¤ ve} bîli pul nås.)
mïcat /se/, gl. nesvr{. (mî~e{ /se/, mî~¤ /se/) - micati /se/, gibati /se/ (NÆsmë vïdeli ferâl leh nï-kakovo svïtlace da se mî~e.)
mî}Å, odr. pridj. `. poimen. - mali{anka (Dobïli smo lîpu mî}u.)
mî}erÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - maleni (Odrï`i mi mî}erÆ kûs kolÅ~å.)
mî}Æ, odr. pridj. poimen. - mali{an (Vïdi ôn }åhÿrnÆ mî}Æ! Smîrÿn se smÆjç i tãncÅ.)
mî}Æ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mali, maleni (Tô klÅdï na mî}Æ pijå-ti}i.)
mï}i{Ån (mï}i{na, mï}i{no), neodr. pridj. (komp. månjÆ) - malen, nizak (Tåmo ste nas pejåli kad smo bîli mï}i{ni.)
mï}i{nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mi}i{nîjÆ) - maleni, niski (Dãj mi ôn mï}i{nÆ lâpi{!)
mïgat, gl. nesvr{. (mïgÅ{, mïgaj¤) - 1. namigivati (Jå ne mëræn mïgat na lîvo ëko.); 2. treperiti (odnosi se na svjetlost) (samo
mê‘njÅr mïgat
369
3. l. jd. i mn.) (P›vÿ j lçtrika bÆlâ slåba pa su `åruje mïga-le.); 3. sijevati (Pë~ælÿ j jâkÿ mïgat pa smo sï bÆ`åli lõvni~it da nÅn se sêno ne zmë~Æ.)
mîh, m. Ljd. mÆhÇ - mijeh (Mîh sæ j rÅbîl va kova~ïjah, za ~çle dïmet, i za sost na õrgujah i vâ nje.)
Mihoja, `. - blagdan i svetkovina sv. Mihovila, patrona jelenjske crkve (29. rujna) (Na Mihëju j va Jelçnj¤ vçlÆ samânj.)
mihõjka, `. Gmn. mihojÅk - sorta kasne kru{ke i jabuke (Na L¤-kåh smo imçli vçl¤ hrÇ{vu mi-hõjku.)
mihõjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji se odnosi na vrijeme oko Mi-hoje (ljeto u rujnu, rana jesen) (A�lÆ j lîpo vrîme! Prâvÿ mihõj-skÿ lçto!)
mihûr, m. Gjd. mih¤rå - mjehur (Sân se zgorçla pa su mi zï{li mih¤rï.)
mihurï}, m. - mjehuri} (Na sam-njÇ sÅn jÆn k¤pïla ënÿ za mi-hurï}i p¤håt.)
mihurïna, `. - mjehur (Zgorçla sæ j pa su jÿj vçlÆ mihurïne sko-~ïli.)
Mîkæj~Ån, m. - stanovnik mjesta Mikelji (Otåc m¤ j Mîkæj~Ån.)
Mîkeji, m. mn. - top. Mikelji, selo u blizini Grobnika (On je od
MîkejÆh, büvÅ va MîkejÆh/Mîkejÿn.)
Mîkæjka, `. - stanovnica mjesta Mikelji (Nôna m¤ j Mîkæjka.)
mîkæjskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - koji pripada Mikeljima (Na ^ãvju nå tÅnci su dohÅjåli i mîkæjskÆ mladï}i.)
mîl (mïla, mïlo), neodr. pridj. (komp. milïjÆ) - mio, drag (Ba{ je to mîl mâl~i}.) � od nemÆla do nedrÅga - s mnogo te{ko}a, potucati se u potrazi za ~ime (Hodïli su za ofcåmi ëd nemÆla dë nedrÅga.)
MilÅ{ï, m. mn. - top. manje se-lo u jelenjskoj plovaniji u po-dru~ju Ri~ine (On je z MilÅ{îh, büvÅ va MilÅ{îh.)
mîlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. milîjÆ) - mili, dragi (Sçga gÅ j oblÆzâl ôn tvôj mîlÆ mÅ~åk.)
milijûn, m. Gjd. milij¤nå - milijun (E, da mi je jednë milijûn kûn!)
milijunêr, m. Gjd. milijunærå - milijuna{ (I pu nås je miliju-nêrÆh.)
milüna, `. Gmn. milîn - milina (Prã{Æ dÅ j milüna.)
mïlo, pril. - `ao (Do{lë mÆ j mïlo za pokõjnÆn.)
milos›d’Æ, s. - milosr|e (MôrÅ{ pokÅzåt målo milos›d'Å za siromåhi.)
mîh milos›d’Æ
370
mïlÿst, `. Gjd. mïlosti - milost (Gospâ nî imçla ni målo mï-losti za divïce.)
milostîv (milostïva, milostïvo), neodr. pridj. (komp. milostivïjÆ) - milostiv (Sestrå njÿj je bÆlå milostivïjÅ od njê.)
milostîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. milostivîjÆ) - milostivi (Zvâli smo j¤ milostîvÅ.)
mimo, prij. - mimo, uz, pokraj (Da su {lï mimo nïkakovÆh ledîn na kîh su bîli mejÅ{ï kî j nïkakov ~ovïk priko në}i mç-stÆl.)
minâ‘a, `. - hrana, jelo, jestvina (Va võjskÆ j bÆlå slåba minâ‘a.)
minïstÅr, m. Gjd. minïstra - mini-star (Slåfko Lïni} z MîkejÆh je bîl minïstÅr.)
ministrânt, m. Gjd. ministrãnta - osoba (obi~no dje~ak) koja poma`e sve}eniku kod obreda (isto: otpivâ~) (Sün m¤ j mini-strânt pÅ j zadovëjÅn.)
minïstrica, ` - ministrica (Nå{a Grëbni{}ica KolündÅ j minïstri-ca.)
ministrîrat, gl. nesvr{, (ministrîrÅ{, ministrîraj¤) - ministrirati, po-magati sve}eniku pri obredu (isto: otpÆvåt) (Gredû k må{i otkåd jÆn sîn ministrîrÅ.)
minût, m. - minuta (Po~çkÅj me jedân minût!)
mÆnÇt /se/, gl. nesvr{. (müne{ /se/, mün¤ /se/) - 1. pro}i, minuti (Sê j mÆnÇlo kod da nïkad nï{ nî ni bîlo.); 2. /se/: mimoi}i se (MÆnÇli smo se ali me nÆsï vïdæl.)
mÆnjåt /se/, gl. nesvr{. (münjÅ{ /se/, münjaj¤ /se/) - mijenjati /se/ (MôrÅ{ gÇ{}e mÆnjåt Çli/Çji va åvutu.)
mîr, m. Ljd. mÆrÇ - mir, spokoj (Smîrÿn klãmfÅ po selÇ, nïkÆ od njê nümÅ mîra.); � bït na mÆrÇ - biti miran (Natœ} }u te, ako ne bû{ na mÆrÇ.)
mïra, . - mjera (Tî se ne {münkÅ{, tî se krabujâ{. Za sç trîba imçt mïru.)
mirâk¤l, m. Gjd. mirâkula - 1. ~u-do (Plovãn je povædâl od mi-râkulÆh.); 2. pren. izvje{ta~e-nost, budala{tina (^å dçlÅ{ mirâkuli?); 3. pren. nemir (^ê-ra vç~ær su bîli vçlÆ mirâkuli pul susçdÆh.)
mÆr~în, m. Gjd. mÆr~Ænå - 1. mje-ra~, nekada slu`beni mjerilac kakvo}e i koli~ine vina po ko-nobama (Målo smo i skrïli kû bå~vicu pred mÆr~Ænôn.); 2. geometar (Zvâli smo mÆr~Ænå da zmïrÆ ~â j nå{e i tô zapü{e.)
mïrica, . - mjerica, obi~no koliko stane na starinski limeni du-boki tanjur (K¤pïla sÅn mïricu rïgæ a{ je pësisÿldi.)
mïlÿst mïrica
371
mirïna, `. - ru{evina, razvalina, zidina (isto: mirï{}Æ) (U`åli smo se kod dicå va mirïni dë kasno igråt.)
mirï{}Æ, s. - ru{evina, razvalina, zidina (isto: mirïna) (Od nå{æ stâræ kÇ}æ j ostålo leh mirï{-}Æ.)
mÆrït, gl. nesvr{. (mürÆ{, müræ) - miriti, smirivati (Onï su kod rëgi va vrî}i, smîrÿn je môrÅn mÆrït.)
mïrit, gl. nesvr{. (mïrÆ{, mïræ) - mjeriti (MôrÅt }emo pô} mïrit pa tek õnp¤t po~êt dçlat.)
mürli}, m. - 1. ~ipka (Okol vrâta mürli}i, okol rïti cündri}i.); 2. vrsta gljive (AM) (Endî smo nåbrÅli fânj mürli}Æh.)
mürlÆn, m. Gjd. mürlina - mrkva (Va mürlÆn i fa`ôl se klÅdç ôn `ûtÆ mürlÆn.)
mürlini}, m. - mala (ukusna, slat-ka) mrkva (Trî Çre sÅn ~ïstila mürlini}i i næ}Ç se vï{e z ÿtîn bedÅ~ït!); (Mürlini} je slådak i dëbÅr.)
mürlinina, `. - velika mrkva (Ka-kôv mürlinina!)
mîsÅl, `. Gjd. mîsli - misao (Smî-rÿn mÆ j nå misli.)
mïsæc, m. Ljd. misæcÇ - 1. Mjesec (Da su jûdi bîli na MisæcÇ! Dâ tî vâ to vçruje{?); 2. mjesec
(^êra sÅn va butîgi k¤pîl {pändiju za cêlÆ mïsæc.)
mïse~ina, `. - mjese~ina (Vçdrÿ j pa svütÆ mïse~ina.)
mÆsït, gl. nesvr{. (müsÆ{, müsæ) - mijesiti (Têta såku sobëtu müsÆ pogå~u.)
mïslet, gl. nesvr{. (mïslÆ{, mïslæ) - misliti (Mïslela sÅn jÇtra pô} v RÆkÇ.); (Pojïla sÅn se mïslæ} kãj mÆ j dÆtç a{ ga nî bîlo dë kasna.)
mï{, m. - 1. mi{ (Mï{ nÅn je gÇmu za polÆvåt projîl.) � mokÅr kod mï{ - posve mokar (Jâkÿ j pådalo i do{ãl je dëma mëkÅr kod mï{.) � slîpÆ mï{ - {i{mi{ (SlîpÆ mi{u, kåmo rê{? - Na b›-dace njëki jïst! - Kådi tÆ j nô`? - NümÅn ga. - A pirunï}? - Nü-mÅn ga. - A ‘lïca? - NümÅn jæ.); 2. pren. ubla`. mu{ko spolo-vilo (Pospråvi tëga/tçga mï{a. ^å te nî srân?)
mü{alica, `. - mije{alica: ure|aj za pripremu betona u zidarstvu (Za zidarïju rãbÆ mü{alica.)
mÆ{åt, gl. nesvr{. (mü{Å{, mü{aj¤) - mije{ati (Paläntu kÿmpirïc¤ trîba dÇgo mÆ{åt.)
mï{i}, m. - 1. mi{i} (Vïdæl je mï-{i}a i pë~æl jâko zïjat!); 2. pren. spolovilo mu{koga djeteta (VåvÆk sæ j ~Çdila kako njÿj bråt ïmÅ mï{i}a.)
mirïna mï{i}
372
mï{ina, `. - 1. veliki mi{ (Da vïdÆ{ kakôv mï{ina sæ j va konëbi ulovîl na mï{njÅk!); 2. pogrd. mu{ko spolovilo (Pospråvi mï-{inu! ^å te nî srân?)
mî{jÆ (-Å, -æ), pridj. - mi{ji (M›-letica bÇhe lovî {kûri po no}ï, ulovïla mî{j¤ glâvu - Bë`e po-mozï!)
mï{njÅk, m. - mi{olovka (isto: trå-pula) (Da vïdÆ{ kakôv mï{ina sæ j va konëbi ulovîl na mï{-njÅk!)
mi{njïce, `. mn. - svira~ki instru-ment s mijehom (On ÇmÆ sëst va mi{njïce.)
mïzerÅn (mïzærna, mïzærno), neodr. pridj. (komp. mizærnïjÆ) - ubog, siroma{an, bijedan (Lçtina nÅn je mïzærna.)
mizêrija, `. - bijeda, sirotinjstvo, neima{tina, jad, ubo{tvo (Pu njïh je bÆlå vçlÅ mizêrija.)
mizêrijina, `. - silna bijeda, siro-tinjstvo, neima{tina, jad, ubo-{tvo (KëmÅ} smo z ÿtê mizêri-jinæ zï{li!)
mïzærnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mizærnîjÆ) - ubogi, siroma{ni, bijedni (O‘enïla sæ j va mï-zærn¤ famîliju.)
mjâ~Ån (mjÅ~nå, mjâ~no), neodr. pridj. (komp. mja~nïjÆ) - mlak, mla~an (PomüvÅ se va mjÅ~nôj vodï.)
mjÅ~ït, gl. nesvr{. (mjã~Æ{, mjã~æ) - mla~iti, zagrijavati da posta-ne mlako (Bîlÿ j jâko zÆmå pa smo jÆn stãlno mjÅ~ïle ~âj za pït.)
mjâ~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mja~nîjÆ) - mlaki, mla~ni (PådÅnïkakÿv kod da bi mjâ~nÆ då`.)
mjåskat, gl. nesvr{. (mjåskÅ{/mjâ{}e{, mjåskaj¤/mjâ{}¤) - mljackati (Ne mjåskÅj takë!)
mjåva, `. - drvo na perguli du` kojega se stavljaju kolci za no{enje trsa (SV) (Obïsi koba-sïce na mjåvu, a{ onå nä}e pÇkn¤t.)
mlâd (mlÅdå, mlâdo), neodr. pridj. (komp. mlåjÆ) - mlad (Onå sæ j mlÅdå o`enïla.)
mlâdÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mlåjÆ) - mladi (Za obçd }emo mlâdÆ fa`ôl.); (Lîpe në}i za mlâdÆ junÅkï!)
mlâdÆ, pridj. odr. poimen. m. mn. - mladenci (Danås se nå{i mlâdi ‘çnæ.)
mladïca, `. - mladica biljke (S kërena su hïtile mladïce.)
mladï}, m. - mladi} (Bül je lîp, zaposâl mladï}.)
mladï}ac, m. Gjd. mladï}ca - {i-parac, ni dje~ak ni mladi} (Tâ tÆ j mâlÆ ve} prâvÆ mladï}ac.)
mladïkÿv (mladïkova, mladïkovo), neodr. pridj. - koji je od mlada
mï{ina mladïkÿv
373
drveta (Za {vî~i}i dçlat je rÅbï-la mladïkova jçsenova kïta.)
mlådÿst, . Gjd. mlådosti - 1. mla-dost (Va mlådostÆ j bÆlå lÆpå, pëtlÅ j jâko ogrdçla.); 2. pren. skupina mladih, mlade` (U`ü-vÅn gjçdat ovû nå{u mlådÿst kakë dçlÅ.)
mlådÿvna (mlådÿvno), neodr. pridj. - odnosi se na kravu ko-ja se nedavno otelila i na nje-zino mlijeko (Kråva kâ sæ j otelïlÅ j mlådÿvna i ïma mlå-dÿvno mlÆkë.)
mlâj, m. Gjd. mlåja - mla| (odnosi se na mjesec) (Na}ås je na nçbu mlâj.)
mlåjahÅn (mlåjahna, mlåjahno), neodr. pridj. - mla|ahan (On je jo{ mlåjahÅn za te`Åkå.)
mlåjahnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mla-|ahni (^igõv je ôn mlåjahnÆ de{kï}?)
mlatâ~, m. Gjd. mlatÅ~å - drvena palica za mla}enje suhih ma-huna (SV) (Sûhe mo{njïce su se mlÅtïle z mlatÅ~ôn.)
mlÅtït, gl. nesvr{. (mlãtÆ{, mlãtæ) - mlatiti (Låhkÿ j s tûjÆn kœrcæn po pokrïvah mlÅtït!)
mlçt, gl. nesvr{. (mçje{, mçj¤) - 1. mljeti (U`åli smo pô} mlçt na Kaståf~inu kad nî bîlo vodê na Ri~ïni.); 2. pren. neprekid-no, dosadno govoriti (Ne mejï ve}, a{ me glÅvå bolî.)
mlî~, m. Gjd. mlÆ~å - mlije~ni biljni sok (Nçzrela smëkva pœ{}Å mlî~.)
mlÆ~ân (mlÆ~nå, mlÆ~no), neodr. pridj. - mlije~an (K¤pï mlÆ~nÇ kråvu.)
mlü~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mli-je~ni (Ne prodãvÅj tû mlü~n¤ kråvu.)
mlikacç, s. - mlijeko (AlÆ j dobrë mlikacç, a nïkÆ velî da m¤ j kupëvnÿ bëjæ!)
mlikarïca, `. - 1. mljekarica (Mli-karïce su {lç {kûri v RÆkÇ pa su svÆtçle s feralï}i/felarï}i.); 2. voditeljica doma}instva koje je kupovalo mlijeko od mlje-karica (Imçla sÅn trî mlikarïce na Bælvedêru i jednÇ na Kozå-li.)
mlÆko, s. - mlijeko (DÆtç sasç do-kla måtær ïmÅ mlÆkå.) � bït kod dÅ j krãvjæ mlÆko popÆl - biti glup (A�li si påmetÅn, këd da si krãvjæ mlÆkë pëpÆl.)
mnogÆ/nogÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mnogi (MnëgÆ i mnëgÆ se nÆsû vrnÇli z råta.)
mnÇ~ica, `. - unu~ica (isto: vnÇ-~ica) (NônÅ j reklå »mnÇka, mnÇ~ica«, a danås skëro sï re~û »Çnu~ica«!)
mnÇ~i}, m. - unu~i} (isto: vnÇ~i}) (NônÅ j reklå »mnÇk, mnÇ~i}«, a danås skëro sï re~û »Çnuk«!)
mlådÿst mnÇ~i}
374
mnÇk, m. - unuk (isto: vnÇk) (Nô-nÅ j reklå »mnÇk, mnÇ~i}«, a danås skëro sï re~û »Çnuk«!)
mnÇka, `. - unuka (isto: vnÇka) (NônÅ j reklå »mnÇka, mnÇ-~ica«, a danås skëro sï re~û »Çnuka«!)
mobîlija, `. - poku}stvo, namje-{taj, posoblje (MlâdÆ su k¤pïli nëv¤ mobîliju za kåmaru i za kÇhinju.)
mobilijåt, gl. nesvr{. (mobilijâ{, mobilijâj¤) - ispuniti namje-{tajem, namjestiti prostoriju (KÇ}u smo storïli, såd j¤ trîbÅ mobilijåt.)
mô~a, . - umak, sok od mesnoga jela u koji se uma~e kruh ili palenta (Bå{ nÅn je dobrå mô-~a!)
mo~ït, gl. nesvr{. (mo~Æ{, mo~æ) - 1. mo~iti, natapati (Nônÿ j mo~îl krÇh va bêlÿ kafç.); 2. umakati (Ne mo~ï nëge va Ri~ïni a{ }e{ se prehlÅdït!)
mô}, `. Gjd. mo}i, Ljd. mo}ï - mo}, snaga (Nî ve} më}i va menï.)
mo}, gl. nesvr{. (more{, mor¤) - mo}i (]ê{ mi tô më} storït?) � mo} se - biti imu}an (Dobrë se mër¤ kad ïmaj¤ i divïcu.) � ne mo} se nagjçdat kegå ili ~eså - u‘ivati u ljepoti koga ili ~ega (NÆsmë je se moglï na-gjçdat kakô j bÆlå lÆpå.)
mo}Ån (mo}na, mo}no), neodr. pridj. (komp. mo}nïjÆ) - mo-}an, sna`an, jak (Nîs ve} më-}Ån kod va mlâdÆh lçtÆh.)
mo}i, `. mn. - mo}i: materijalni ostatci sveca za koje se vjeruje da imaju posebne mo}i (Va nå{ÿj crükvi da su njegëve më}i.)
mo}nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mo}nîjÆ) - mo}ni, sna`ni, jaki (Më}ni mër¤ storït se ~å se domïslæ.)
môda, `. - moda (Såd su va môdi krâtkÆ bærhåni.)
modãnte/mudãnte, `. mn. Gmn. modånÅt/mudånÅt - donje ru-blje dugih ili kratkih nogavica (isto: {otobrâge, {ototâje) (@än-skæ mudãnte su nïgda imçle nogåvice do kolên.)
modÅr (modrå, modro), neodr. pridj. (komp. modrïjÆ) - plav, modar (Usta su mu mëdra od zÆmê.)
modçrÅn (modärna, modärno), neodr. pridj. (komp. modærnïjÆ) - moderan (VåvÆk si modärna.)
modärnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. modærnîjÆ) - moderni (Sï moglå k¤pït kakôv modærnîjÆ kapët!)
modîrat se, gl. nesvr{. (modîrÅ{ se, modîraj¤ se) - odijevati se po modi (Onå se ëdvavÆk mo-dîrÅ.)
mnÇk modîrat se
375
modrçt, gl. nesvr{. (modrÆ{/mo-drîje{, modræ/modrîj¤) - mo-driti, plavjeti (Bistrïce su pë-~æle modrçt.)
modrÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. modrîjÆ) - plavi, modri (Ob¤cï mëdrÆ kapët!)
mogâr, m. Gjd. mogÅrå - neogra-|eni prostor za ovce u {umi (SV) (Dognâj ëfce va mogâr.)
mogÇ}Ån (mogÇ}na, mogÇ}no), neodr. pridj. (komp. mogu}nïjÆ) - mogu}an, imu}an (Njegëvi su bîli jâko mogÇ}ni.)
mogœ}æ, pril. - mogu}no, vjero-jatno (]ç mi tô k¤pït ako bû mogœ}æ.)
mogÇ}nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mogu}nîjÆ) - mogu}an, imu}an (Tô mëre k¤pït sâmo kakôv mogÇ}nÆ.)
mogÇ}nÿst, `. Gjd. mogÇ}nosti - 1. mogu}nost (Danåska su slåbe mogÇ}nosti za dobït dçlo.); 2. materijalna sredstva (K¤pïla bÆn nëv¤ televîziju, a{ mi sæ j ovãstÅ pokvÅrïla, ali ~å kad nümÅn mogÇ}nosti.)
môj (mojå, mojç), zamj. - moj (Lîpi môj, bÇkvi}i se ne sÆ~û! ^å }emo sï} za dvãjset lêt?)
mokÅr (mokrå, mokro), neodr. pridj. (komp. mokrïjÆ) - mokar (Jâk je ôn, bï mëkru kãrtu pre-kïn¤l.)
mokrÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mokrîjÆ) - mokri (Ne obu~ävÅj tâ mëkrÆ kapët!)
mokrüna, `. Gmn. mokrîn - mo-krina (Cêlÿ prÿlç}Æ nÅn je vçlÅ mokrüna, këmÅ} smo skopåli.)
molåt, gl. svr{. (molâ{, molâj¤) - popustiti, oslabjeti, olabaviti (Molâj {pâg!)
mõlba, `. - molba (isto: mÿlbe-nïca) (NapÆ{ï mõlbu za dçlo.)
mÿlbenïca, `. - pismena molba (isto: mõlba) (NapÆ{ï mÿlbe-nïcu za kredît.)
molït, gl. nesvr{. (molÆ{, molæ) - moliti (Såk¤ vç~ær mëlÆn o~e-nâ{.)
molïtva, `. Gmn. molïtÅv - mo-litva (Kjätvu våje naÇ~Æ, a za molïtvu mu trîbÅ ~Çda vrïme-na.)
molitvenîk, m. Gjd. molitvenÆkå - molitvenik, knji`ica s moli-tvama (Za p›v¤ prï~æst sÅn dobïla p›vÆ molitvænîk.)
molïtvica, `. - molitvica (Navådit }u te jednÇ molïtvicu kœst¤ j menç mojå nôna navådila.)
molÆvåt, gl. nesvr{. (molûje{/mo-lüvÅ{, molûj¤/molüvaj¤) - po-pu{tati, slabjeti (Vünta se môrÅ molÆvåt.)
MÿlnÅrï, m. mn. - top. zaselak naselja Dra`ice (On je z Mÿl-nÅrîh, grên MÿlnÅrôn.)
modrçt MÿlnÅrï
376
mÿntiplïka, `. - prednji ve}i lan~anik na biciklu (SV)
mÿntûra/mÿndûra, . - uniforma, slu`beno odijelo (On grê na dçlo va mÿntûri/mÿndûri.)
morå, . - vrsta vje{tice koja mori no}u (Morç da pëjutro dõjd¤ sëli pos¤dït.)
môrast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. morastïjÆ) - crnoput, crnpurast, crnokos (Onå ïmÅ lîpi môrasti vlâsi.)
môrastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. morastîjÆ) - crnoputi, crnputas-ti, crnokosi (Ujül gÅ j ôn mô-rastÆ pasïna.)
môrÅt, gl. nesvr{. (môrÅ{, môraj¤) - morati (Môrala bÆn pô} spåt, a ne dâ mi se.)
mõr~i}/môri}, m. - nau{nica s glavom crnca izra|enom od emajla (MåmÅ j dobïla mõr~i-}i/môri}i od mojê nône, a jå }u jih dobït od njê i tô j takë pul nås ëbi~Åj.)
mõrda, rje~ca - mo`da (Mõrda }e nas då` opråt.)
môre, s. - more (S Ka{tçle va GrÅ-dÇ se lîpo vïdÆ môre.)
môre, pril. - mnogo (Danås je bîlo môre judîh na må{i.)
môrica, `. - crnomanjasta `ena (ili `enka `ivotinje) (BÆlâ j lÆpå môrica.)
morïna, `. - vrsta vje{tice koja mori no}u, sa strahopo{tova-njem (Morïna da pëjutro dõj-de sëli pos¤dït.)
môro, m. Gjd. môrota - 1. crni pas (SV) (Imäl sÅn môrota i së-peta }u ga dobåvit.); 2. crno-kos ~ovjek (SL) (O‘enïla sæ j za onôga/onêga môrota.)
mõrskÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - morski (MõrskÆ zrâk je zdrâv.)
môr{, m. Gjd, mõr{a - {krip (isto: mõr{a, mÿr{çt) (Stïsni mi z mõr{ÿn postôl a{ sÅn ga za-kolåla.)
mõr{a, . Gmn. môr{ - {krip (isto: môr{, mÿr{çt) (Stïsni mi z mõr{¤n postôl a{ sÅn ga zako-låla.)
mÿr{åt, gl. svr{. (mÿr{â{, mÿr{âj¤) - pri~vrstiti {to {kripom (SV) (Tô }u môrat zakolåt i mÿr-{åt.)
mÿr{çt, m. - {krip (SV) (isto: môr{, mõr{a) (Stïsni mi z mÿr{çtÿn postôl a{ sÅn ga zakolåla.)
môst, m. Gjd. mosta Ljd. mostÇ - most (Trçfile smo se na mo-stÇ.)
mostï}, m. - mosti} (Trçfile smo se na mostï}u.)
mo{nja, `. - testis (Zatulül je i svül se, a{ gÅ j bâb¤n udrîl drïto va më{nje.)
mÿntiplïka mo{nja
377
mo{njïca/mo{nïca, `. - mahuna (Ve~erås }emo mo{njïce/mo-{nïce na salâtu.)
mo{Çna, `. - ogra|eno mjesto za ovce u {umi; tor (O�fce su va mo{Çni.)
mot, m. - kretnja, gesta (isto: grïf) (Poznãl sÅn te po mëtu.) � bït od mota - biti spretan, umje-{an, uvijek aktivan (Sïg¤ro }e tô storït a{ õn je ~ovïk od mëta.)
motåt, gl. nesvr{. (motâ{, motâj¤) - vu}i {to za sobom (^å tô smîrÿn motâ{ zå sob¤n?)
motôr, m. - motor (Pãl je z mo-tôra.)
motorï}, m. - mali, slabi motor (Povã`Å se z motorï}æn.)
motorïna, . - velik, sna`an motor (Da vî{ kakôv motorïnu ïmÅ!)
motrït, gl. nesvr{. (motrî{, motrê) - motriti, paziti, pozorno pro-matrati (Bëjæ motrï na dïcu ~å dçlaj¤ i kåmo i s kîn gredû.)
môvit /se/, gl. svr{. (môvÆ{ /se/, môvæ /se/) - pomaknuti /se/, promijeniti polo`aj, trgnuti /se/ (isto: ganÇt /se/) (Môvi se, vî{ da nümÅn mçsta za dçlat!)
môvjat se, gl. nesvr{. (môvjÅ{ se, môvjaj¤ se) - micati se, mije-njati polo`aj, gibati se (TÇ stôj i ne môvjÅj se.)
mozak, m. Gdj. mozga - mozak (Tî kod da nümÅ{ mëzga.)
mo‘jeni, m. mn. - mo`dani (Kî znâ ~â j njemÇ va më‘jenÆh.)
mrÅ~ït se, gl. nesvr{. (3. l. jd. mrã~Æ se, mrã~æ se) - 1. mra~iti se (O Bo‘ï}u se mrã~i ve} na ~etire Çre.); 2. pren. zavaravati se (lo{om hranom), malo i slabo jesti (Nï{ ne jî, lçh se mrã~Æ.)
mrâk, m. - prema narodnome vjerovanju: duh bez odre|e-noga oblika koji odnosi djecu (JedÅnpût dÅ j mrâk prënesÅl nïkakovoga/nïkakovega mãl-~i}a i da s¤ ga na{lï dÇgo od kÇ}e va nïkakovÿn {t›pædu sç-ga raskësmÅnoga/raskësmÅ-nega.)
mrâv, m. - mrav (Sê j pÇno mra-vîh!) � bït kod mrâv - biti vrijedan, marljiv (On je kod mrâv, pëvazdÅn dçlÅ.) � dçlat kod mrâv - vrijedno, marljivo raditi (On pëvazdÅn dçlÅ kod mrâv.) � vrÆdân kod mrâv - vrijedan, marljiv (VrÆdãn je kod mrâv, pëvazdÅn dçlÅ.)
mråvinjÅk, m. - mravinjak (Säl je na mråvinjÅk.)
mråz, m. - mraz, (inje) slana (Mråz je narãn~icu ofÇrÆl.)
mråzina, `. - jaki mraz, (inje) sla-na (VçlÆ mråzinÅ j bîl!)
mråzit, gl. nesvr{. (mråzÆ{, mråzæ) - 1. prikazivati ~ije lo{e oso-bine (Ne mråzi me pred njegë-
mo{njïca mråzit
378
v¤n måter¤n.); 2. ne voljeti {to (SV) (Tô mi se mråzÆ dçlat.)
mrcïna, . - 1. pren. lijena osoba, krepalina (Môvi se, mrcïno, vî{ kulïko delo te ~çkÅ!); 2. pren. gruba, nemoralna osoba (Mrcïno pokvãrenÅ!)
m›dat /se/, gl. nesvr{. (m›dÅ{ /se/, m›daj¤ /se/) - 1. ~initi pokrete tijelom (Ne m›dÅj se a{ }e te ~elå ujïst.); 2. micati (Ma, ne m›dÅj mi tû zdçlu a{ }e{ ju razbït.)
m›dn¤t /se/, gl. svr{. (m‹dne{ /se/ // m›dne{ /se/, m‹dn¤ /se/ //m›dn¤ /se/) - napraviti pokret tijelom, maknuti /se/ (M›dni se, cêli dân se kråvÆ{!)
m›ha, . - jak ili grub ili zao ~ovjek (Pa ~å si se {âl tû} s onakëv¤n m›h¤n?)
mrïna, `. - mrena; o~na mrena (Nå{ otåc ve} fânj slåbo vïdÆ, a jo{ m¤ j i mrïna pa }e tô môrÅt pô} opelürat/operürat.)
mrï‘a, `. - mre`a (Povæzåt }emo mrï`e z `ï~icami.)
mrkâ~, m. Gjd. mrkÅ~å - hobot-nica (Tô se menï gnjœsÆ, tâ mr-kâ~.)
m›kast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. mrkastïjÆ) - 1. musav, zamrljan po licu (Otarï se a{ si vås m›-kast.); 2. pren. pijan (Sïnÿ} je ëpæt do{âl m›kast.)
m›kastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mrkastîjÆ) - 1. musavi, zamrlja-ni po licu (Otarï mu bëje ta m›kastÆ obråz!); 2. pren. pijani (SëpetÅ j va bÇsu halavånjÆl ôn m›kastÆ.)
mrklüna, `. Gmn. mrklîn - mrak, tama (KakëvÅ mrklüna kad nestâne strÇjæ!)
mrmjåt, gl. nesvr{. (m›mje{, m›-mj¤) - mrmljati, nejasno za se-be govoriti (Nïki te ne razumî ako m›mje{ sebï va b›k.)
mr{, uzv. - uzvik kojim se tjera `ivotinja (Mr{ ëdovud, vrâg te nesï vÅn s kÇ}æ!)
m›{Åv (m›{ava, m›{avo), neodr. pridj. (komp. mr{avïjÆ) - mr{av (M›{Åv je, ali `ïlÅv.)
m›{avÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mr{avîjÆ) - mr{avi (SmïlÆ mi se m›{avÆ, osobïto kad je su~ên i va kupâ}Æh gå}icah.)
mr{}ït se/m›{}it se, gl. nesvr{. (mr{}î{ se/m›{}e{ se, mr{}ê se/m›{}¤ se) - mr{titi se (Ne mr{}ï/m›{}i se na hrÅnÇ)
mrtâv/mrtâv (mrtvå/mrtvå, mr-tvo/mrtvo), neodr. pridj. - mrtav (Ostãl je na mçstu mÈ-tâv.) � mÈtâv/mrtâv pijân - potpuno pijan (Do{ãl je dëma mrtâv pijân.)
mrtvå{kÆ/mrtvâ{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mrtva~ki, koji je svoj-stven ili pripada mrtvacu
mrcïna mrtvå{kÆ
379
(O�blæl mæ j mrtvå{kÆ pôt ëd strÅha.)
mrtvå{nica/mrtvâ{nica, `. - mrtva~nica (M›tvÿga/m›tvæga dopeju va mrtvå{nicu dvê Çre p›vÿ sprÿgëda.)
mrtvî (-â, -ô), odr. pridj. poimen. - mrtav ~ovjek (Jå ne mëræn mrtvôga/mrtvêga vïdet.)
m‹tvÆ/m›tvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mrtvi (M‹tvÅ œsta ne govëræ.) � m‹tvÿ/m›tvÿ pœhalo - ~elja-de bez `ivosti i smjelosti (Ka-këvu korãjn¤ trîba o`enït, a ne m›tvÿ pœhalo.)
mrtvüna, . - klonulost, umor, sla-bost (od bolesti ili snenosti) (Cêl dân mÆ j mrtvüna.)
m›va, `. - mrva (Poberï tu m›vu!)m›vica, `. - 1. mrvica (Ne sträsÅj
m›vice po tlÇ.); 2. pren. vrlo malo (Danås sÅn pojïla leh m›vicu krÇha.)
m›vit /se/, gl. nesvr{. (m›vÆ{ /se/, m›væ /se/) - mrviti /se/ (Nä}emo ve} kupovåt ovüstÆ krÇh a{ se jâko m›vÆ.)
m›zÅl (mrzlå, m›zlo), neodr. pridj. (komp. mrzlïjÆ) - studen, hladan (Nî se ôn tçpÅl mrzlê vodê nå-pÆl.)
mÈzçt/mrzçt, gl. nesvr{. (mÈzî{/mrzîje{ // mrzî{, mÈzê/mrzîj¤ // mrzê) - mrzjeti (Jå nïkoga/nïkega ne mÈzîn/mrzîjæn.)
m›zlÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mrzlîjÆ) - 1. studeni, hladni (Dãj mi målo mrzlîjæga sôka.); 2. pren. ubog, jadan, nedosto-jan (DçlÅ za tû m›zl¤ plã}icu.)
mrzlüna, `. Gmn. mrzlîn - hla-dno}a, studen (Tô lçtÿ j bÆlå vçlÅ mrzlüna.)
mÇ~Ån (mÇ~na, mÇ~no), neodr. pridj. (komp. mu~nïjÆ) - 1. umo-ran, prezasi}en, namu~en (Vås sÅn mÇ~Ån od dçla.); 2. bra-{nast (isto: brå{nast) (Vås je mÇ~Ån, a{ je m¤kÇ mlêl.)
m¤~åt, gl. nesvr{. (mu~î{, mu~ê) - {utjeti (ProkjêtÆ zajï~ina, sân moglå m¤~åt! Ovakë sÅn re-klå i uvrædïla ju!)
mÇ~enÆk, m. - mu~enik (On je bîl vçlÆ mÇ~enÆk tôga/têga grœn-ta.)
mÇ~eni{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mu~eni~ki (Za vrîme råtÅ j bîl mÇ~eni{kÆ ‘ivët.)
mu~etjîv (mu~etjïva, mu~etjïvo), neodr. pridj. (komp. mu~etji-vïjÆ) - mu~aljiv, {utljiv (isto: mu~jîv) (Cêlu {eteman¤ j bîl nïkako mu~etjîv.)
mu~etjîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mu~etjivîjÆ) - mu~aljivi, {utljivi (isto: mu~jîvÆ) (Nãjzad se oglÅsîl i ôn mu~etjîvÆ.)
mÇ~it /se/, gl. nesvr{. (mÇ~Æ{ /se/, /mÇ~æ se/) - mu~iti /se/ (Tla~ïna me mÇ~Æ!)
mrtvå{nica mÇ~it /se/
380
mu~jîv (mu~jïva, mu~jïvo), neodr. pridj. (komp. mu~jivïjÆ) - mu-~aljiv, {utljiv (isto: mu~etjîv) (Vås vç~ær je bîl mu~jîv.)
mu~jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mu~jivîjÆ) - mu~aljivi, {utljivi (isto: mu~etjîvÆ) (Nãjzad se oglÅsîl i ôn mu~jîvÆ.)
mÇ~nÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mu~nîjÆ) - 1. umorni, prezasi-}eni, namu~eni (Tô j bîl mÇ~nÆ ‘Ævët.); 2. bra{nasti (isto: brå-{nastÆ) (Næ}Ç mÇ~n¤ jåbuku!)
mudrijâ{, m. Gjd. mudrijÅ{å - mudrija{, lukavac (Nî bîlo ta-këvÿga/takëvæga mudrija{å kod je ôn bîl.)
mÇha, `. - muha (Tô j kõnjskÅ mÇha.) � bït kod mÇha prez glÅvê - ~initi {to bez odre|ena cilja, logike, plana (Bül je vås smœ}æn, këd mÇha prez glÅ-vê.) � dçlat od mÇhæ slona - preuveli~avati (Målo su se po-kÅråli, a{ onå od mÇhæ dçlÅ slëna.)
mÇka, . - muka, patnja, stradanje (@ivjänjÆ j vçlÅ mÇka.)
m¤kå, . - 1. bêlÅ m¤kå - p{eni~no bra{no (Zamüsi se têsto za orih-njå~u: od fînæ bêlæ m¤kê, jâj, kvâsa, cÇkara, måsla, narü-bÅnæ këricæ od lem¤ncîna, i klÅdç se i sledï} sëli.); 2. `ûtÅ m¤kå - kukuruzno bra{no (KrÇh
se müsi od bêlæ m¤kê, a palän-ta se dçlÅ od `ûtæ m¤kê.)
m¤kåt, gl. nesvr{. (3. l. jd. mœ~e, mœ~¤) - mukati (U`ålÿ j blâgo m¤kåt z såkæ {tale, a danås nî ni blâga ni {tâl.)
mukõvnica, `. - vrsta drveta s crvenim plodovima, glog (Så sÅn se zgreblå pobïraj¤} mu-kõvnice.)
mÇla, `. - 1. mula (kri`anac ko-bile i magarca) (Kî j imêl konjå ili mÇlu, je bîl gospodîn.); 2. izvanbra~na djevoj~ica (Onâ j mÇla. Otåc i måt njÿj se nÆsû pozÅkënili.); 3. pren. nesta{na djevoj~ica (^igëvÅ j ovâ mÇla ~å se kihë}e pod må{¤n?)
mÇlac, m. Gjd. mœlca - 1. izvan-bra~ni dje~ak (On je mÇlac. Kî znâ kî m¤ j otåc!); 2. nesta-{an dje~ak (Kî j to stërÆl? Nïka-kÿv mÇlac.);
mularïja, . - deri{~ad (Ala, mula-rïjo, hëte se kamo drugâmo dræ~ït!)
m¤lït, gl. nesvr{. (mœlÆ{, mœlæ) - vaditi ili skidati zrnje (graha ili kukuruza) iz mahune ili s kli-pa (Jå }u m¤lït drëbn¤, a tî dâj krupnïj¤ hrmäntu.)
munîda, `. - sitan novac, sitni{ (NümÅn munîdæ, }ê{ mi promÆ-nït pedesetå~u?)
mu~jîv munîda
381
mûnta, `. Gmn. mÇnÅt - globa (Ako te }apâ polïcija, }ç{ plÅ-tït mûntu.)
m¤ntåt, gl. nesvr{. (m¤ntâ{, m¤n-tâj¤) - globiti, ka`njavati za prekr{aj (isto: globit) (M¤ntålo mæ j a{ sÅn preb›zo vozîl.)
mÇn¤t, gl. svr{. (mûne{, mûnæ) - naglo udariti koga u rebra (ili uop}e u tijelo) (Ako me jo{ je-dãnp¤t mûne{, }ç{ mi plÅtït!)
mœnjæn (mœnjena, mœnjeno), neodr. pridj. (komp. munjenïjÆ) - }aknut, koji nije posve nor-malan (Ma, pu{}ãj ju, onå tÆ j målo mœnjena.)
mœnjenÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. munjenîjÆ) - }aknuti, koji nije posve normalni (Znâ{ dÅ j zå man¤n do{âl i ôn mœnjenÆ.)
mœrva, `. Gmn. mÇrÅv - murva (P›vÿ j bîlo ~uda vï{e mÇrÅv leh danås.)
mÇst, gl. nesvr{. (m¤zç{, m¤zû) - musti (Nãjprvÿ se kråve na-pojê, a õnp¤t se m¤zû.)
mÇ{ica, `. - mu{ica (PÇna mÆ j kÇ}a mÇ{Æc!)
mÇ{ina, `. - velika, ru‘na muha (UbïlÅ j mÇ{inu i së staklë zablåtila!)
mu{jîv (mu{jïva, mu{jïvo), neodr. pridj. (komp. mu{jivïjÆ) - izje-den od insekata (Mobîlija nÅn je så mu{jïva.)
mu{jîvÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mu{jivîjÆ) - izjedeni od inse-kata (MôrÅn nãjprvÿ pop›avit onû mu{jîv¤ katrîdu a{ }e pro-påst.)
mu{kåt, m. - 1. sorta gro`|a (Mu-{kåt je slåtko grëzjÆ.); 2. vrsta vina napravljena od istoimene sorte gro`|a (VÆnô j bîlo po sçdÅn sõldÆh, a mu{kåt po fi-jurîn.)
mu{kî, odr. pridj. poimen. m. - mu{karac (]å}o, iskãl vas je nïkÆ mu{kî!)
mÇ{kÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. - mu{ki (Næ}Ç mÇ{k¤ l¤mbrçlu!)
mÇ{tra, `. - uzorak (Zaplelå bÆn jÿj måju, pa ï{}æn mÇ{tru!)
mu{tråt, gl. nesvr{. (mu{trâ{, mu-{trâj¤) - 1. ku{ati, probati, vje-{ta~iti (Mu{trâj målo kakëvo mÆ j mlâdÿ vÆnë ëvÿ lçto.); 2. pren. iscrpljivati koga tjeles-nim vje‘bama (^êra sÅn bîl na võjnÿj vjç`bi i dobrë su nås mu{tråli.)
mÇtac/mÇtavac, m. Gjd. mÇca/mÇtafca - nijem ~ovjek (SV) (Re~û mu mÇtac/mÇtavac a{ nœmÆ zgovÅråt.)
mutÅ~ït, gl. nesvr{. (mutã~Æ{, mutã~æ) - 1. divljati (Onï trî z nå{ega rãzreda nãjvi{æ mutã~æ na vçlÿn õdmoru.); 2. brzo i neoprezno raditi (SV) (BränzÅj se målo, våvÆk mutã~Æ{.)
mûnta mutÅ~ït
382
mûtÅn (m¤tnå, mûtno), neodr. pridj. (komp. mutnïjÆ) - mutan (O�~i su mu nïkako m¤tnç.)
mÇtast (-a, -o), neodr. pridj. (komp. mutastïjÆ) - nijem, koji lo{e izgovara (Va tôj famîlijÆ j ve} bîlo mÇtastÆh.)
mÇtastÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mutastîjÆ) - nijemi, koji lo{e izgovara (Jå nï{ ne razumîn onôga/onêga mÇtastÿga/mÇta-stçga.)
mûtica, `. - nijema `ena (I njejâ têtÅ j mûtica.)
m¤tït /se/, gl. nesvr{. (3. l. jd. mœtÆ /se/) - mutiti /se/, magliti /se/ (Nïkako mi se mœtÆ va glÅvï, môrda ïmÅn tla~ïnu.)
mûtnÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. mutnîjÆ) - mutni (S mûtn¤n glÅvûn ne mëræn mïslet.)
mûto, m. Gjd. mûtota - nijemak (I njejî bãrbÅ j mûto.)
mûtotÿv (mûtotova, mûtotovo), pridj. - koji pripada nijemku (Tô j mûtotÿv påsi}.)
MÇzi{kÆ, odr. pridj. poimen. m. - osnovno{kolski predmet Glaz-beni odgoj (I�mÅ trî z MÇzi{-kÿga/MÇzi{kæga.)
mÇzÿj/mÇ‘ÿj, m. Gjd. mÇzoja/mÇ‘oja (isto: mÇzojac/mÇ‘o-jac) - pri{t, akna (^å su ti tÇliki mÇzoji po lÆcÇ?)
mÇzojac/mÇ‘ojac, m. Gjd. mÇ-zÿjca/mÇ‘ÿjca - pri{t, akna (isto: mÇzÿj/mÇ‘ÿj) (I jÇ{to navrh nësa mÆ j danåska zï{Ål mÇzojac.)
mÇzojÆv/mÇ‘ojÆv (mÇzojiva/mÇ-‘ojiva, mÇzojivo/mÇ‘ojivo), neodr. pridj. (komp. muzojivï-jÆ/mu‘ojivïjÆ) - pri{tav, pri{ti}av (isto: mÇzÿj~Æv/mÇ‘ÿj~Æv) (Ali mæ j g›do vïdet ovakë mÇzoji-vu.)
mÇzÿj~Æv/mÇ‘ÿj~Æv (mÇzÿj~iva/mÇ‘ÿj~iva, mÇzÿj~ivo/mÇ‘ÿj-~ivo), neodr. pridj. (komp. muzÿj~ivïjÆ/mu‘ÿj~ivïjÆ) - pri-{tav, pri{ti}av (isto: mÇzojÆv/mÇ‘ojÆv) (Bül sÅn i jå mÇ‘ÿj~Æv kod mladï}ac.)
mÇzojivÆ/mÇ‘ojivÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. muzojivîjÆ/mu-‘ojivîjÆ) - pri{tavi, pri{ti}avi (isto: mÇzÿj~ivÆ/mÇ‘ÿj~ivÆ) (FråjÅr njÿj je bå{ ôn mÇzo-jivÆ.)
mÇzÿj~ivÆ/mÇ‘ÿj~ivÆ (-Å, -ÿ), odr. pridj. (komp. muzÿj~ivîjÆ/mu-‘ÿj~ivîjÆ) - pri{tavi, pri{ti}avi (isto: mÇzojivÆ/mÇ‘ojivÆ) (@çnÆ se za onôga/onêga mÇzoj~i-vÿga/mÇzoj~ivæga.)
mû‘, m. - 1. mu`, suprug (On mÆ j mû‘, a jå sÅn mu ‘enå.); 2. zastarj. mu{karac (Va stârih knjïgah za mu{kî pü{e mû‘i.)
mûtÅn mû‘
383
mu‘âk/mu‘jâk, m. Gjd. mu‘Åkå/mu‘jÅkå - kuki~asti gornji dio dvodjelne metalne kop~ice za odje}u koji se pri~vr{}uje za donji dio kop~e (Za{îj mi mu‘âk na bragç{ah, odmolãl sæ j.)
mÇ‘evÅn (mÇ‘ævno, mÇ‘ævno), neodr. pridj. (komp. mu‘ævnïjÆ) - mu`evan (FråjÅr njÿj je ba{ fãnjski, mÇ‘evÅn.)
mÇ‘ævnÆ, odr. pridj. (komp. mu-
‘ævnîjÆ) - mu`evni (Sîni su njÆn ve} mÇ`ævnÆ jûdi.)
mÇ‘ika, `. - 1. glazba (Jâko vôlÆ mÇ`iku!); 2. orkestar, glazbena instrumentalna skupina (MÇ`i-ka sopç!)
mu‘ikânt, m. Gjd. mu‘ikãnta - glazbenik, svira~ (Na tãncih su soplï mu‘ikãnti.)
mÇ‘nja, . Gmn. mÇ‘Ånj - mu`a, mu‘nja (Sî tû mÇ`nju storïla?)
mu‘âk mÇ‘nja
Related Documents
