Friendly sugar cane แนวทางการเพิ่มมูลค่าการผลิตอ้อยที่เป็น ... · Friendly sugar cane:...

1

Friendly sugar cane: แนวทางการเพมมลคาการผลตออยทเปนมตรและยงยน

Friendly sugar cane: the value added guideline for green and sustainable บทคดยอ

การวจยจงมวตถประสงค เพอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคใหกระทรวงเกษตรฯและผเกยวของในการพฒนาและสงเสรมการเพมมลคาการผลตออยทเปนมตรและยงยน ผลการวจยพบวามขอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคในการพฒนาการผลตออยภายใต วสยทศน ออยไดมาตรฐานสงโรงงาน มกระบวนการผลตท เปนมตรกบสงแวดลอม และเกษตรกรมคณภาพชวตทดและความยงยน โดยยทธศาสตรท1การพฒนาขดความสามารถเกษตรกรในการเพมผลผลตออยทเปนมตรกบสงแวดลอม ประกอบดวยการพฒนามาตรฐานการผลตออยทเปนมตรกบสงแวดลอม การพฒนาแหลงนา การพฒนาเทคโนโลยการใหนาระบบนาหยด การพฒนาการใชประโยชนแผงพลงงานแสงอาทตย พฒนาและสงเสรมการใชเครองจกรกลการเกษตร การวจยและพฒนาการศกษาปองกนปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การศกษาเครองจกรกลการเกษตร การศกษาโรงงานแปรรปอยางงาย การศกษาผลตภณฑแปรรป การวจยปรบปรงพนธ การขยายผลและถายทอดเทคโนโลยจากแปลงตนแบบ การสงเสรมการลดละเลกการเผาออย มาตรการชดเชยเพอลดมลภาวะสงแวดลอม มาตรการเพมราคาซอออยสดทจงใจ การปองกนแบบมสวนรวมการเพมศกยภาพการผลตและกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ยทธศาสตรท2 การพฒนาสถาบนเกษตรกรและสรางเครอขายธรกจทเปนมตร ประกอบดวยพฒนาสถาบนเกษตรกรผปลกออย พฒนาการบรการและการดาเนนธรกจครบวงจร สถาบนเกษตรกรตนแบบ เกษตรกรตนแบบ และพฒนาการเชอมโยงเครอขายพนธมตรออยและนาตาล ในป 2562 หากนาไปขยายผลในพนทรอยละ 50 ของพนทปลกออยทวประเทศคอประมาณ 5 ลานไร จะสรางมลคาเพมไมนอยกวา 95,800 ลานบาท จากการเพมผลผลตตอไรจาก 11.35 ตน/ไร เปน 20 ตน/ไร เพมคณภาพเปอรเซนตนาตาล ลดการสญเสยคณภาพระหวางการรอคว ลดตนทนคาแรงงาน ลดการเผาใบออย จากรอยละ 66 เหลอ รอยละ 33 มสถาบนเกษตรกรตนแบบ จงหวดละ 1 แหง ในการบรการรหารจดการภาคการผลตออย Smart farmers คณภาพชวตเกษตรกร

2

บทท1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของประเดนการศกษา

สถานการณนาตาลโลกในอนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายเพมขนทกป จากขอมลป 2555/2556 มปรมาณการบรโภคนาตาลทรายรวม 163.61 ลานตน เพมขนจากป 2551/2552 ถงรอยละ 5.96 ในขณะทกาลงผลตนาตาลทรายของโลกกเพมขนตาม คอในป 2555/2556 ผลตเทากบ 172.31 ลานตน เพมขนจากป 2551/2552 รอยละ16.49 (มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ,2556) และผลจากการเพมขนของประชากร และเศรษฐกจโลกทเตบโตคาดการณวาในป 2573 จะมการบรโภคเพมขนถง 50% (องคณา สวรรณกฏ,2557) นอกจากนนแลวยงคาดการณวาความตองการเอทานอลซงสวนหนงผลตมาจากอตสาหกรรมออยและนาตาลจะมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองดวยสดสวนการบรโภคทเตบโตทรอยละ 3.95 ตอป (ประชาชาตธรกจ,2557)

ออยและนาตาลมความสาคญตอเศรษฐกจของประเทศไทยอยางมาก สามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจประมาณ 305,000 ลานบาท/ป (ประสทธ ใจศล,2554) ไทยมพนทผลตมมากเปนอนดบ 4 ของโลก ในปการผลต 2555/56 มเนอทประมาณ 9.25 ลานไร เกบเกยวผลผลตไดประมาณ 105.07 ลานตน ผลผลตเฉลย 11.35 ตนตอไร เปนออยสดประมาณรอยละ 34 ออยไฟไหมประมาณรอยละ 66 ผลผลตจานวนรอยละ 70 สงออกและรอยละ 30 ใชบรโภคในประเทศ (สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาลทราย,2556) มลคาการสงออกนาตาลทรายประมาณ 1.33 แสนลานบาท/ป เปนอนดบ 3 รองจากยางพารา และขาว ไทยสงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก เปนผนาการผลตและการสงออกในประเทศเพอนบานกลม AEC และคณะรฐมนตรเศรษฐกจ ไดมมตเหนชอบใหเพมพนทปลกอกพนท 2 ลานไรเพอทดแทนขาวในพนทใกลโรงงานนาตาล พรอมทงผอนปรนกฎระเบยบ ในการจดตงโรงงานอตสาหกรรมทเกยวของ (ประชาชาตธรกจ,2557)

จากสถานการณทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาเปนโอกาสทดของไทยอยางมากทจะขยายการผลตและการคาเพอรองรบการบรโภคของโลกทเพมขน ซงจาเปนอยางมากทไทยจะตองดาเนนนโยบายทถกตองในดานการผลตและการคาทงในประเทศและตางประเทศเพอทาใหออยและนาตาลสามารถพฒนาไดแบบยงยน โดยเฉพาะตองแกปญหาทกาลงเกดอยในปจจบนหลายดาน เชน เกษตรกรผลตไดผลผลตเฉลย 11.35 ตน/ไร ยงตากวาศกยภาพของพนธออยทสามารถใหผลผลตประมาณ 19-20 ตน/ไร ซงทาใหเสยโอกาสสรางรายไดไมนอยกวา 72,000 ลานบาท/ป คณภาพนาตาลทผลตได เฉลย 11.23 c.c.s. ถอวายงตา เสยโอกาสสรางรายไดไมนอยกวา 9,720 ลานบาท/1 c.c.s ตนทนการปลกสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตาเพยง 211 บาท/ตน และมการเผาใบออยสรางปญหาใหกบสงแวดลอมประมาณรอยละ 60-70 ของผลผลตทงหมด โรงงานนาตาลในหลายพนทม

3 การจดการรบซอไมสมดลกบปรมาณผลผลตออยทเขาโรงงานทาใหตองรอเวลาหบนานหลายวนเปนผลใหออยเสอมคณภาพทงนาหนกและคาความหวาน สรางความสญเสยมลคาไมนอยกวา 9,720 ลานบาท รวมทงปญหาการกาหนดราคารบซอออยถกแตการกาหนดราคาจาหนายนาตาลแพงและระบบการแบงบนรายไดทเกษตรกรยงไมพอใจเหนวาถกเอาเปรยบและกลายเปนขอขดแยงกนระหวางชาวไรออยและโรงงานนาตาลมายาวนาน

จากปญหาทกลาวมานหากไมเรงรบแกไขจะทาใหเกดความเสยหายตอเศรษฐกจของประเทศ อาจสญเสยโอกาสในการแขงขนและสงผลกระทบทงตอความมนคงในอาชพเกษตรกรผผลตทงพนทเกาและพนทใหมทรฐบาลประกาศเพมพนทอก 2 ลานไร นอกจากนนยงมสถานการณปญหาทอบตใหมคอระเบยบการคาโลกทเปดเสรมากขนทงทางการเคลอนยายการลงทน แรงงงาน การนาผลกระทบตอสงแวดลอมมากาหนดเปนขอกดกนทางการคา อกทงปญหาทอาจเกดจากการแทรกแซงทางการเมองในประเทศ

เพอเปนการพฒนาการเพมมลคาออยและนาตาลและสรางภมคมกนใหกบเกษตรกรชาวไร จงจาเปนทจะตองหาแนวทางในการแกปญหาทเกดขนพรอมกบเปนการวางรากฐานการพฒนาทยงยนในอนาคต นอกจากจะชวยสรางมลคาเพมในการผลตออยไมนอยกวา 90,000 ลานบาทแลวยงจะสงผลดตอมลคาเพมของธรกจนาตาลและผลพลอยไดของโรงงานทเปนกลางนา และเพมมลคาภาคการบรโภคทเปนฐานรายไดทางเศรษฐกจขอประเทศทเปนสวนปลายนา

คาถามการวจย เพอใหสอดคลองกบบทบาทและยทธศาสตรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทงสามดานคอการพฒนาคณภาพชวตเกษตรกร พฒนาขดความสามารถในการผลตการจดการสนคาเกษตรและความมนคงอาหาร และยทธศาสตรพฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพสมดลและยงยนนน ควรจะมแนวทางอยางไรในการเพมมลคาในภาคการผลตไดเพมขน จากการพฒนาททาใหเกษตรกรเพมขดความสามารถในการผลตออยไดตามมาตรฐานเปนมตรกบสงแวดลอมพรอมกบมการบรหารจดการระบบการผลตทมความรวมมอกนอยางดกบพนธมตรโรงาน ซงจะนาไปสความยงยนและเกษตรกรมคณภาพชวตทดขน

1.2 วตถประสงค

เพอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคใหกระทรวงเกษตรฯและผเกยวของในการพฒนาและสงเสรมการเพมขดความสามารถการผลตออยทเปนมตรกบสงแวดลอม ททาใหมการเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย และเกดระบบบรหารจดการผลตออยทมความรวมมอกนอยางดกบพนธมตรโรงานและเครอขายผมสวนไดเสย

1.3 ขอบเขตการศกษา

4 การศกษาครงนมขอบเขตเนอหาทวไปทเกยวของเชอมโยงกบสายโซออยและนาตาลทงในหวงโซการผลต แตประเดนทใหความสาคญเปนพเศษคอสวนทเกยวของโดยตรงตามภารกจกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงจะครอบคลมในองคประกอบของภาคการผลตออย ไดแก การจดการทรพยากรและปจจยการผลต การปลกและดแลรกษา การเกบเกยว ขนสง การตลาด และการบรหารจดการสถาบนเกษตรกร

1.4 กรอบแนวคดการศกษา

การศกษาการเพมมลคาในสายโซการผลตออยและนาตาลในภาคการผลต จะมองคประกอบทเกยวของดงน คอ

1.4.1 ดานปจจยหรอตวแปรอสระ คอโอกาสและปญหา ไดแก การคานาตาลทมการขยายตวในการบรโภคนาตาลโลกเพมขนทกป คาดวาในป 2573 จะขยายตวเพมขน 50% และความตองการเอทานอล เพมขนรอยละ 3.95 ตอป แตมปญหาการผลต คอไดผลผลตตาประมาณ 11.35 ตน/ไร คณภาพนาตาลตา 11.23 c.c.s. ตนทนสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตาเพยง 211 บาท/ตน มการเผาใบออยกอนเกบเกยวถงรอยละ 66 ของผลผลตทงหมด ออยทขนสงไปโรงงานจะรอเวลานานกวาจะเขาหบในโรงงานไดทาใหออยเสอมคณภาพ ซงปญหาสวนหนงเปนผลมาจากเกษตรกรและโรงงานยงมความรวมมอกนนอย

1.4.2 การสรางมลคาเพมในภาคการผลต จงเปนการศกษาแนวทางการพฒนาการเพมขดความสามารถในการผลตออยใหไดผลผลตและคณภาพสง ลดตนทน ลดการเผาใบ และลดการสญเสย มการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม และมระบบบรหารจดการผลตออยทเกดพนธมตรในเครอขายผมสวนไดเสย โดยทาการศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความสาคญเพอกาหนดมาตรการในการเพมมลคาออยและนาตาล การศกษาแนวทางการเพมมลคาในระบบการผลตออยใหไดมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม โดยกรณศกษาวเคราะหการดาเนนงานกลมเกษตรกรผปลกออยตวอยางทประสบความสาเรจ และการเพมมาตรฐานการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม การศกษาแนวทางเพมมลคาในระบบการบรหารจดการเครอขายพนธมตรออยและนาตาล โดยการศกษาแนวทางการพฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรผปลกออย และการศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรในดาเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis)

1.4.3 ผลการศกษาไดทาใหไดทราบแนวทางการเพมขดความสามารถการผลตออย ทจะทาให มการเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย มการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม และมระบบบรหารจดการผลตออยทเกดพนธมตรกบโรงงานและเครอขายผมสวนไดเสย (ภาพท1)

5 1.5 วธการด าเนนการศกษา

การศกษาใชวธการศกษาวเคราะหเอกสาร การอภปรายกลม การสารวจพนทปลกออย การสมภาษณเกษตรกร เจาหนาทโรงงาน และเจาหนาทสงเสรมในพนทเกษตรกร จ.ลพบร และการสมภาษณทางโทรศพทการดาเนนงานของสหกรณออยจงหวดตาง และการวเคราะหทางเศรษฐศาสตร

6

ภาพท 1 กอบแนวความคด Friendly sugar cane: แนวทางการเพมมลคาการผลตออยทเปนมตรและยงยน

การศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความสาคญเพอกาหนดมาตรการในการเพมมลคาออยและนาตาล ตวแปรอสระหรอปจจยทเปนโอกาสและปญหา

-การบรโภคนาตาลโลกเพมขนทกป คาดวาในป 2573 จะขยายตวเพมขน 50% และความตองการเอทานอล เพมขนรอยละ 3.95 ตอป -ผลผลตตาประมาณ 11.35 ตน/ไร คณภาพนาตาลตา 11.23 c.c.s. ตนทนสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตาเพยง 211 บาท/ตน เผาใบออยกอนเกบเกยวถงรอยละ 66 ของผลผลตทงหมด รอหนาโรงงานนานทาใหออยเสอมคณภาพ -เกษตรกรและโรงงานยงมความรวมมอกนนอย -การนาผลกระทบตอสงแวดลอมมากาหนดเปนขอกดกนทางการคา -การแทรกแซงทางการเมองในประเทศ

ตวแปรตาม

-แนวทางการเพมขดความสามารถการผลตออยทจะนาไปสความยงยนและคณภาพชวตทดของเกษตรกรชาวไรออย -เพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย มการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม -มระบบบรหารจดการผลตออยทเกดพนธมตรกบโรงงานและเครอขายผมสวนไดเสย

การศกษาแนวทางเพมมลคาในระบบการบรหารจดการเครอขายพนธมตรออยและนาตาล -การศกษาแนวทางการพฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรผปลกออย -การศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรใน

ดาเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis)

การศกษาแนวทางการเพมมลคาในระบบการผลตออยใหไดมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม -กรณศกษาวเคราะหการดาเนนงานกลมเกษตรกรผปลกออยตวอยางทประสบความสาเรจ -การเพมมาตรฐานการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

7

บทท2

ขอมลเบองตนทเกยวของกบประเดนการศกษา

2.1 ขอมลทวไปในประเดนการศกษา

2.1.1 ขอมลทวไปของออย ออยมชอวทยาศาสตรวา Saccharumofficinarum L. วงศ Poaceae (Graminceae) ชอสามญ : Sugar Cane การทานาตาลจากออยไดมชาวจนนามาเผยแพรในสมยกรงสโขทยราว พ.ศ. 1920 จนกระทงในป พ.ศ. 2478 ไดมการสรางโรงงานอตสาหกรรมทานาตาลทรายขาวทอาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง ไดเปนผลสาเรจโดยเปดหบออยในป พ.ศ. 2481 เปนครงแรก

การใชประโยชนออยและนาตาล ใชเปนอาหารมนษย อาหารสตว เปนเชอเพลง ใบออยแหง ใชเปนวตถคลมดนหรอบารงดนชวยรกษาความชนและปองกนวชพชเปนปยแกดน ชานออย ใชเปนเชอเพลงสาหรบผลตไอนาและกระแสไฟฟา ใชผลตวสดกอสรางโดยอาศยกาวเชนอดเปนแผน (particle board) ไมอดผวเสนใย (fiber-overlaid plywood) และแผนกนความรอน (insulating board) ใชผลตเยอกระดาษ (pulp) และกระดาษชนดตางๆ ใชเปนอาหารสตวโดยการหมก ใชเปนวตถดบสาหรบอตสาหกรรมผลต furfural, furfuryl alcohol และ xylitol ใชทาปยหมก กากตะกอนหรอขตะกอน หมายถงสงเจอปนทเปนของแขงทไมละลายนาอยในนาออย ใชเปนปยบารงดนไดด จากการวเคราะหกากตะกอนเพอใชเปนปย ไขทไดจากออยสามารถนาไปใชในอตสาหกรรมหลายอยาง เชน อตสาหกรรมผลตสารขดเงา ผลตหมกสาหรบกระดาษคารบอน และผลตลปสตก เปนตน กากนาตาล คอของเหลวมลกษณะเปนนาเชอมสนาตาลเขม ของเหลวนจะถกแยกออกจากเกลดนาตาลโดยวธปน (centrifuge) ใชทาปย ใชเลยงสตว ใชผลตอลกอฮอล ใชในอตสาหกรรมยสต ใชทาผงชรส และใชทากรดนาสม เปนตน( http://guru.sanook.com/enc_preview.php?id1450)

2.1.2 การผลตออย ประเทศไทยมพนทเพาะปลกออยในป 2555/56 ประมาณ 9.25 ลานไร ใน 48 จงหวด เกบเกยวผลผลตไดประมาณ 105.07 ลานตน เปนพนทปลกสงโรงงาน 8.43 ลานไร ผลผลต 95.71 ลานตน ผลผลตเฉลย 11.35 ตนตอไร โดยมจงหวดทสาคญ ไดแก ภาคกลาง ท กาญจนบร ลพบร สพรรณบร อทยธาน ชยนาท ราชบร สระบร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอท นครราชสมา อดรธาน ขอนแกน ชยภม กาฬสนธ มกดาหาร บรรมย มหาสารคาม หนองบวลาภ เลย ภาคเหนอท นครสวรรค กาแพงเพชร เพชรบรณ สโขทย และ พษณโลก ภาคตะวนออก ชลบร และสระแกว จงหวดทมพนทปลกออยมากเกน 5 แสนไร จากมากไปหานอย ไดแก นครสวรรค กาญจนบร นครราชสมา อดรธาน ลพบร สพรรณบร ขอนแกน กาแพงเพชร และชยภม ตามลาดบ (ตารางท 1)

8 ตารางท 1 พนทปลกออย ป 2555/56

ภาค พนทปลก (ไร)

ปรมาณออย (ตน)

พนทปลก สงโรงงาน

(ไร)

ปรมาณออย สงโรงงาน

(ตน)

ผลผลตเฉลย

(ตน/ไร) เหนอ 2,073,504 23,193,645 1,903,067 21,286,065 11.19 กลาง 2,816,481 33,521,030 2,564,311 30,519,495 11.90 ตะวนออก 484,184 5,272,091 438,437 4,773,611 10.73 ตะวนออกเฉยงเหนอ 3,879,567 43,085,776 3,523,615 39,133,850 11.11 รวม 9,253,736 105,072,542 8,429,430 95,713,021 11.23 ทมา : สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาล

2.1.3 การผลตน าตาล ไทยมโรงงานนาตาลจานวนทงสน ณ ป 2556 จานวน 52 โรงงานกระจายอยใน 4 ภมภาค ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงมกาลงการผลตรวมประมาณ 1 ลานตน นอกจากนบรษทผลตนาตาลของไทยไดมการขยายฐานการผลตไปสตางประเทศเชน ประเทศลาว ประเทศจน ขนตอนการผลตนาตาลทราย แบงออกเปน 2 ขนตอนใหญๆคอ การผลตนาตายทรายดบและนาตาลทรายขาว โดยทวไปแลว ออย 1 ตน โรงงานจะทานาตาลไดประมาณ 100 – 120 กโลกรม จะไดกากออยทมความชนรอยละ 50 ออกมาประมาณ 250 – 300 กโลกรม ไดกากนาตาลประมาณ 50 – 60 กโลกรมและไดกากตะกอนประมาณ 30 – 40 กโลกรม (www.tcesolutions.com/industri.php) (ภาพท 2)

ภาพท 2 กระบวนการผลตนาตาล ทมา : http://www.thaisugarmillers.com/tsmc-02-02.html

2.1.4 การผลตเอทานอล ไทยมโรงงานผลตเอทานอลทไดรบอนญาต 45 โรงงาน กาลงการผลต 12.5 ลานลตรตอวน ความตองการตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ.2555-2564) ของไทยตองการเอทานอลเปนเชอเพลงทดแทน 9 ลานลตรตอวน ปจจบนมกากนาตาล 4.54 ลานตน สงออก 1 ลานตน โดยใชกากนาตาลมาผลตเอทานอล 1.8 ลาน

9 ตน สามารถผลตเปนเอทานอลได 432 ลานลตรตอป หรอ 1.3 ลานลตรตอวน (กากนาตาลหนก 1 ตน ผลตเอทานอลจานวน 260 ลตร) โดยปจจยทมผลตอการนากากนาตาลไปผลตเอทานอลม 2 ป จ จ ย ค อ ร า ค า น า ม น ใ น ต ล า ด โ ล ก แ ล ะ ป ร ม า ณ ก า ก น า ต า ล ท โ ร ง ง า น ผ ล ต ไ ด (http://www.bot.or.th/Thai/EconomicConditions/)

2.1.5 การตลาดออยในประเทศ 1) ระบบซอออยของโรงงาน (http://kanchanapisek.or.th/) แบงออกเปน ๒ ประเภท

คอ ซอโดยอาศยนาหนก และ ซอตามคณภาพ การซอตามนาหนก จะกาหนดราคาตายตวตามนาหนกซงคดเปนตน สวนราคาจะเปนเทาใดนนกแลวแตจะตกลงกนเปนปๆ ระหวางชาวไรและโรงงานโดยมรฐบาลเปนตวกลาง หรอเปนผชขาด การซอตามคณภาพประเทศไทยใชระบบของประเทศออสเตรเลย คอใชคาซซเอส (C.C.S. Commercial Cane Sugar ) หมายถง ปรมาณของนาตาลซโครสทมอยในออยทสามารถสกดออกมาไดในรปของนาตาลทรายขาวบรสทธ เชน ออยทม c.c.s 10 หนก 1 ตน (1,000 กโลกรม) จะสามารถใหนาตาลซโครสไดสงสด 100 กโลกรม การคดคานวณราคาออยใหกบเกษตรกร (http://www.ocsb.go.th/th/faq/index.php?gpid=17)

ราคาออย = รายไดสวนท1คดตามนาหนก + (รายไดสวนท 2 X คา c.c.s ทได)+รายไดจากกากนาตาล รายไดสวนท 1 = รายรบจากการขายนาตาลทคดตามนาหนก รายไดสวนท 2 = รายรบจากการขายนาตาลทคดตามคาความหวาน

ยกตวอยาง รายไดสวนท 1 = รายรบจากการขายนาตาลทคดตามนาหนก เชน 200 บาท/ตนออย รายไดสวนท 2 = รายรบจากการขายนาตาลทคดตามคาความหวาน คอ 54 บาท/ตนออย/ 1 C.C.S. รายไดจากกากนาตาล = 20 บาท/ตนออย ถาคา ซ.ซ.เอส = 12 C.C.S. ราคาออย = 200 + (54 X 12) + 20 = 868 บาท/ตนออย

ระบบการกาหนดราคาจะมผลมาจากการกาหนดการแบงปนรายได 70:30 คอแบงจาก รายไดสทธจากการจาหนายนาตาลในประเทศและตางประเทศ ใหเกษตรกร 70% และโรงงาน 30%

ราคาออย/ตน = (รอยละ70ของรายไดสทธของอตสาหกรรมออยและนาตาลทราย)/ ปรมาณออยทเขาหบทงประเทศ รอยละ70 มาจากสวนแบงรายไดระหวางชาวไรออยกบโรงงานนาตาลทกาหนดในอตรา 70 : 30 รายไดสทธ = รายได-คาใชจาย รายได = รายไดจากการจาหนายนาตาลในประเทศ+รายไดจากการจาหนายนาตาลใน ตางประเทศ+รายไดจากเงนอดหนนจากรฐหรอรายไดอนๆ คาใชจาย = คาใชจายเพอควบคมการผลตและจาหนาย+คาใชจายเพอการสงออกนาตาล +คาใชจายอนๆทเกดจากการปฏบตตามพ.ร.บ.ออยและนาตาลทราย พ.ศ. 2527

ศนยวจยกสกรไทยคาดวา ราคาออยขนตนปการผลต 2556/57 อยทประมาณ 900 บาท/ตน

ตากวาปการผลตกอนทราคาออยขนตนอยท 950 บาท/ตน

http://www.ocsb.go.th/th/faq/index.php?gpid=17

http://www.bangkokbiznews.com/home/search/?cx=009233870810540600983%3Ahkyg0dlysoo&cof=FORID%3A9&ie=windows-874&q=%C3%D2%A4%D2%CD%E9%CD%C2

10

2) ระบบการคานาตาลทราย การคานาตาลทรายแบงนาตาลทรายเปน 3โควตา คอ นาตาลทรายโควตา ก ไดแก นาตาลทรายขาวหรอนาตาลทรายขาวบรสทธทคณะกรรมการ

ออยและนาตาลทรายกาหนดใหโรงงานนาตาลผลตเพอใชบรโภคภายในประเทศตามปรมาณทคณะกรรมการออยและนาตาลทรายจะกาหนดในแตละฤดการผลต

นาตาลทรายโควตา ข ไดแก นาตาลทรายดบทคณะกรรมการออยและนาตาลทรายกาหนดใหโรงงานผลตแลวสงมอบให บรษทออยและนาตาลไทย จากด เพอการสงออกไปยงตางประเทศ

นาตาลทรายโควตา ค ไดแก นาตาลทรายดบ หรอนาตาลทรายขาว หรอนาตาลทรายขาวบรสทธทคณะกรรมการออยและนาตาลทรายกาหนดใหโรงงานผลตเพอการสงออกไดหลงจากทโรงงานผลตนาตาลทรายไดครบตามปรมาณทจดสรรใหตามโควตา ก และโควตา ข แลว โดยทาการสงออกผานทางบรษทสงออก

2.1.6 การสงออกน าตาล ไทยพงพาการสงออกนาตาลกวารอยละ 70 ของผลผลต ฉะนนปจจยดานราคานาตาลตลาดโลก จงสงผลตอราคาออยทเกษตรกรไดรบ โดยตลาดสงออกหลกจะยงคงเปนกลมประเทศในเอเชย (คดเปนสดสวนประมาณรอยละ 90 ของปรมาณการสงออกนาตาลทงหมด โดยรอยละ 50 เปนการสงออกไปยงกลมประเทศอาเซยน) ไดแก อนโดนเซย กมพชา เวยดนาม จน ญปน เกาหลใต และไตหวน ซงคาดวากลมประเทศเหลานจะมความตองการบรโภคนาตาลในป 2557 เพมขนตามปจจยเศรษฐกจทเตบโต (ศนยวจยกสกรไทย,2556 )

2.1.7 ผเกยวของกบออยและน าตาลไทย ตามพระราชบญญตออยและนาตาลทราย พ.ศ.2527 กาหนดใหมผเกยวของในอตสาหกรรมออยและนาตาล ดงน

1) คณะกรรมการออยและนาตาลทราย (กอน.) มหนาทกาหนดนโยบายเพอบรหารจดการระบบอตสาหกรรมออยและนาตาลทราย กาหนดระเบยบ ขอบงคบ หลกเกณฑและวธการปฏบตและมอานาจแตงตงคณะกรรมการคณะอน ๆ ตามทกฎหมายกาหนด กอน. ประกอบดวย ผแทนฝายราชการ 5 คน ผแทนฝายชาวไรออย 9 คน และผแทนฝายโรงงาน 7 คน

2) คณะกรรมการบรหาร (กบ.) มหนาทหลกในการใหคาปรกษาหรอขอเสนอแนะตอ กอน. และควบคมการปฏบตงานของคณะกรรมการออยและคณะกรรมการนาตาลทรทราย กบ. ประกอบดวย ผแทนฝายราชการ 3 คน ผแทนฝายชาวไรออย 5 คน ผแทนฝายโรงงาน 4 คน และผทรงคณวฒ 1 คน

3) คณะกรรมการออย (กอ.) มหนาทในการใหคาปรกษาหรอขอเสนอแนะตอ กอน. และ กบ. ในกจการเกยวกบเรองออย กอ. ประกอบดวย ผแทนฝายราชการ 4 คน ผแทนฝายชาวไรออย 6 คน และผแทนฝายโรงงาน 4 คน มหนาทในการใหคาปรกษาหรอขอเสนอแนะตอ กอน. และ กบ. ในกจการเกยวกบเรองออย กอ. ประกอบดวย ผแทนฝายราชการ 4 คน ผแทนฝายชาวไรออย 6 คน และผแทนฝายโรงงาน 4 คน

4) คณะกรรมการนาตาลทราย (กน.) มหนาทในการใหคาปรกษาหรอขอเสนอแนะตอ กอน. และ กบ. ในกจการเกยวกบเรองนาตาลทราย กน. ประกอบดวย ผแทนฝายราชการ 5 คน ผแทนฝายชาวไรออย5 คน และผแทนฝายโรงงาน 5 คน

5) คณะกรรมการบรหารกองทน (กท.) มหนาทกาหนดระเบยบวาดวยการเกบรกษา การ

11 หาผล ประโยชนและการใชจายเงนกองทน และ บรหารควบคมการปฏบตงานกองทนใหเปนไปตามทกฎหมายกาหนด กท. ประกอบดวย ผแทนฝายราชการ 6 คน ผแทนฝายชาวไรออย 3 คน และผแทนฝายโรงงาน 3 คน

6) สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาลทราย (สอน.) ทาหนาทเปนหนวยงาน

เลขานการของคณะกรรมการตามพระราชบญญตออยและนาตาลทราย ทงน สอน. มภารกจเกยวกบการกาหนดนโยบายกากบดแล สงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมออยและนาตาลทรายใหเตบโตอยางยงยน มเสถยรภาพ โดยการกาหนดนโยบายสงเสรมการวจยพฒนาและถายทอดเทคโนโลยอตสาหกรรมออยและนาตาลทราย รวมทงสรางความเปนธรรมและรกษาผลประโยชนในระบบอตสาหกรรมออยและนาตาลทรายและผบรโภค

7) กองทนออยและนาตาลทราย ศกษา วจย พฒนา และสงเสรมการผลต การใชและการ จาหนายออยและนาตาลทราย

รกษาเสถยรภาพของอตสาหกรรมออยและนาตาลทราย เพอ ผลประโยชนของชาวไรออยและโรงงาน และเพอความมนคงทาง เศรษฐกจของประเทศ รกษาเสถยรภาพของราคานาตาลทรายทใชบรโภคในประเทศ เพอผลประโยชนของผบรโภค

8) บรษท ออยและนาตาลไทย จากด 9) บรษทสงออกนาตาลทราย 6 บรษท 10) สมาคมโรงงานนาตาลทราย 3 สมาคม 11) สถาบนชาวไรออย 30 สถาบน

2.1.8 สถานการณการผลตและบรโภคน าตาลโลก การบรโภคนาตาลทรายรวมของโลกมปรมาณเพมขนทกป ซงในปการผลต 2555/2556 มปรมาณการบรโภคนาตาลทรายเทากบ 163.61 ลานตน เพมขนจากป 2551/2552 ถง 9.75 ลานตน หรอคดเปน 5.96% ในขณะทกาลงผลตนาตาลทรายของโลกในปการผลต 2555/2556 เทากบ 172.31 ลานตน เพมขนจากป 2551/2552 เปนจานวน 28.42 ลานตน หรอคดเปน 16.49% ทาใหมปรมาณการจดเกบสดทายเพมขน 7.76 ลานตน หรอคดเปน 20.28% (มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ,2556) การบรโภคนาตาลทรายของโลกคาดการณวาในป 2563 จน อนโดนเซย เกาหลใต สหภาพยโรป และสหรฐอเมรกา จะเพมการนาเขานาตาลทรายอยางมาก โดยเฉพาะจนมการขยายตวทางเศรษฐกจ ขณะทบราซล ไทย ออสเตรเลย เมกซโก และแอฟรกาใต ยงคงเปนผสงออกนาตาลสาคญของโลก ศนยวจยกสกรไทย วเคราะหวา ราคานาตาลตลาดโลกในป 2557 ใหยงคงเคลอนไหวทรงตวในระดบตาในชวง 17-18 เซนตตอปอนด เทยบกบป 2556 ซงราคานาตาลเฉลยอยทประมาณ 18 เซนตตอปอนด ผสงออกนาตาลรายใหญ 3 อนดบแรก ไดแก บราซล ไทย และออสเตรเลย โดยบราซลมเนอทเพาะปลกประมาณ 35-40 ลานไร ผลผลต 400-500 ลานตน อนเดยมปรมาณการผลตมากเปนอนดบสองรองจากบราซล การสงออกของอนเดยในแตละปจะมปรมาณไมมากนก เนองจากการบรโภคนาตาลภายในประเทศอยในระดบสง (ตารางท2)

12

ตารางท 2 ปรมาณนาตาลทรายโลก ป2551-2556 (1000 ตน)

ป จดเกบเรมตน

ผลผลต นาเขา อปทาน สงออก บรโภค จดเกบสดทาย

2551/52 43389 143888 43802 231079 46689 153857 30533 2552/53 30533 153517 50446 234496 50620 154871 29005 2553/54 29005 161762 50399 241166 55585 155513 30068 2554/55 30068 172148 50266 252482 56140 160134 36208 2555/56 36208 172310 48538 257056 55144 163614 38298

ทมา : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ(2556)

นอกจากการบรโภคนาตาลแลวการใชประโยชนจากอตสาหกรรมออยและนาตาลเพอผลตพลงงานทดแทนกาลงขยายตวเพมขน คาดวาในระยะยาวราคานาตาลจะเคลอนไหวไปในทศทางเดยวกบราคานามน การนาออยมาผลตเอทานอลเพอผสมกบนามนเบนซน จะมผลกระทบจากการผนผวนของราคานาตาลในตลาดโลก การคาดการณการคาเอทานอลและไบโอดเซลโลกจะมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง โดยป 2563 จะอยทปรมาณ 11.01 พนลานลตร และ 2.74 พนลานลตร บราซลยงเปนผสงออกเอทานอลมากทสด โดยจนและไทยยงคงเปนผผลตและสงออกทสาคญของโลก โดยจะมประเทศผนาเขาสาคญ ไดแก สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ญปน และอนเดย เปนตน ดวยสดสวนการผลตเอทานอลโลกจะเตบโตทรอยละ 3.98 ตอป และการบรโภคเอทานอลทเตบโตทรอยละ 3.95 ตอป จงเปนโอกาสในการขยายการคาเอทานอล

กลาวโดยสรป คอไทยมความสามารถทางการแขงขนในการผลตออยและสงออกนาตาล เมอตลาดโลกมแนวโนมในการขยายตวในอนาคต เพอรองรบการบรโภคเพมขนของประชากรโลกทงในดานเพออาหาร พลงงาน และประโยชนจากผลพลอยไดอนๆ จงจาเปนอยางยงทประเทศไทยจะตองวางแผนในการรบสถานการณในอนาคตทเกดขน ทงในดานการเพมศกยภาพการผลต ระบบการบรหารจดการผลตและตลาดภายในประเทศ การแปรรป และการสงออก

2.2 สถานการณปจจบนของประเดนการศกษา 2.2.1 ปญหาทกระทบตอขดความสามารถในการแขงขน

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ(2556) ศกษา การพฒนาศกยภาพการแขงขนของการจดการโซอปทานของอตสาหกรรมออยและนาตาลทรายของไทยเพอรองรบการเปดเขตการคาเสรอาเซยน พบวาตลาดสงออกนาตาลทสาคญของไทย ไดแก อนโดนเซย ญปน และกมพชา ไทยสงออกผลตทงหมดกวารอยละ 37 ไปยงตลาดอาเซยน แมวาสนคานาตาลของไทยจะไดรบประโยชนจากการปรบลดภาษภายใตขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน แตอตสาหกรรมออย

13 และนาตาลของไทยยงมปญหาดาน การเพมผลผลตเฉลยตอไร และการเพมคาความหวานของออย (ภาพท3)

สานกพฒนาขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ศกษาขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย พบวาท อตสาหกรรมการผลตออยและนาตาลของไทยมปญหามาตลอดระยะเวลาหลายสบปในเรองของโครงสรางการผลตและการกาหนดราคาซงไมสามารถเปนไปตามกลไกการตลาด มการกาหนดโควตาการผลต การจาหนาย และการสงออก รวมทงการกาหนดราคาออยและกาหนดเพดานราคาขายปลกนาตาลภายในประเทศ การบรหารระบบเทาทผานมาเปนไปอยางไมมประสทธภาพ มความขดแยงกนตลอดเวลาในระบบการแบงปนผลประโยชนระหวางสมาคมโรงงานนาตาล สมาพนธชาวไรออย และภาครฐในฐานะฝายคมครองผบรโภค ดานประเดนปญหา พบวาปรมาณผลผลตออยไมพอปอนโรงงานนาตาลซงปจจบนมกาลงการผลตยงเดนไดไมเตมท การรวมกลมของผประกอบการตงแตตนนาถงปลายนามลกษณะแยกกลมกนโดยเดดขาด ตางฝายตางรกษาผลประโยชนของฝายตน ซ งสวนใหญมกจะเปนความขดแยงมากกวาความชวยเหลอเกอกลเพอความอยรอดรวมกนของอตสาหกรรมโดยรวม (ภาพท 4) (http://cm.nesdb.go.th/detail_cluster60.asp?ClusterID=C0058)

ภาพท3 ศกยภาพการแขงขนของออยและนาตาลทรายไทยเพอรองรบการเปดเขตการคาเสรอาเซยน

14

ภาพท4 ศกยภาพการแขงขนของออยและนาตาลทรายไทย

2.2.2 ปญหาผลผลตต าและคณภาพผลผลต (C.C.S) ต า

การปลกออยป 2555/56 มผลผลตเฉลยทงประเทศ 11.35 ตน/ไร สงสดในภาคกลาง 11.90 ตน/ไร และตาสดในภาคตะวนออก 10.89 ตน/ไร เมอเปรยบเทยบกบผลผลตตามคาแนะนาในพนธทนยมปลกเชน lk 92-11 ทใหผลผลตประมาณ 16-19 ตน/ไร ดานใหคณภาพนาตาล โดยวดคา c.c.s พบวา ทงประเทศมคาเฉลย 11.40 สงสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 14.27 ตาสดในภาคตะวนออก 10.03 (ตารางท3) ตารางท 3 พนทปลก ปรมาณ ผลผลตเฉลย และ C.C.S การผลตออยและนาตาล ป 2555/56

รายการ พนทปลก (ไร)

ปรมาณออย (ตน)

ผลผลตเฉลย (ตน/ไร)

C.C.S ต าสด-สงสด-เฉลย

ภาคเหนอ 2,073,504 23,193,645 11.19 10.59-12.033-11.20 ภาคกลาง 2,816,481 33,521,030 11.90 10.22-11.92-10.91 ตะวนออกเฉยงเหนอ 3,879,567 43,085,776 11.11 11.94-14.27-12.56 ภาคตะวนออก 484,184 5,272,092 10.89 10.03-11.32-10.94 รวมทงประเทศ 9,253,736 105,072,543 11.35 10.03-14.27-11.40

พรพรรณ ตอสมพนธด และ กลภา กลดลก ( 2553) วเคราะหสายโซคณคาของออย

กรณศกษา อาเภอแกงสนามนาง จงหวดนครราชสมา ปการเพาะปลก 2552/2553 ผลการศกษาพบปญหาเกษตรกรขาดแคลนเงนทนทใชในการปลกออย แรงงานในการปลกออยหายากและแรงงานไมมความรในการปลกออย เกษตรกรมความรในการปลกออยยงไมครบถวน สภาพแวดลอมภายนอกทไมสามารถควบคมได ตนทนในการปลกออยทสงขนและทาใหเกษตรกรมผลตอบแทนสทธทตากวาเกษตรกรในเขตพนทอน ขอเสนอแนะ เกษตรกรควรมการวางแผนในการผลตใหมากขน โดยเนนทตนทนในการผลต ปรมาณของผลผลต และ คณภาพของผลผลตควบคกนไป เกษตรกรควรมการเพมความรดานตาง ๆ ภาครฐบาลหรอผทเกยวของควรเขามามสวนรวมในการใหความรเกยวกบการ

15 ปลกออย การกาหนด ราคา วธวดคา c.c.s หาแนวทางในการลดตนทนในการผลตหรอเพมราคารบซอออยใหกบเกษตรกร และควร จดตงกองทนใหกยมพนธออย ปย ยาปราบศตรพช เปนตน เพอเปนการลดดอกเบยกยมทเกษตรกรจะตองเสย โรงงานนาตาลทราย ควรใหความเปนธรรมกบปญหาตาง ๆ ทเกดขนกบเกษตรกร เชน เกษตรกร ไมทราบวธการวดคา c.c.s การรดควสงออยเขาหบ อตราดอกเบยกยม และแจงเรองการหกราคาออยไฟไหม

2.2.3 ปญหาการสญเสยระหวางการรอเขาโรงงาน ประเดนปญหาทเกดขนคอบางพนทมปรมาณออยเพมขนอยางรวดเรว และมความหนาแนนสง สงผลใหความสามารถในการหบออยของโรงงานทมอยเดมไมสามารถรองรบปรมาณออยทเพมขนไดทงหมด ตองรอควในการสงออยเขาโรงงานนาน ทาใหโรงงานตองขยายระยะเวลาในการหบออยเพมขน มระยะเวลาหบออยสงสดถง 181 วน ซงสาเหตเหลานทาใหออยเสอมคณภาพ ทงนาหนกและคาความหวานเฉลยลดลงมากกวา 1 c.c.s สรางความเสยหายใหแกเกษตรกรและอตสาหกรรมออยและนาตาลทรายเปนเงนไมนอยกวา 5,700 ลานบาท (57 บาทตอ 1 c.c.s ) (http://glamdring.baac.or.th/home/)

2.2.4 ปญหาผลกระทบจาการเผาใบออย ปรมาณผลผลตออยทมการเผาใบจะมประมาณ รอยละ 60-70 ของผลผลตทงหมด ปจจบนเกษตรกรผผลตออย หนมานยมเผาใบออยกนมาก ทงนการเผาสามารถแบงออกได 3 ระยะ คอ การเผาใบออยกอนการเตรยมดน เพอใหสะดวกในการเตรยมดนปลก เพราะลอรถแทรกเตอรจะลนเวลาทไถ การเผาใบออยกอนการเกบเกยว สบเนองจากปญหาการขาดแคลนแรงงาน จะทาใหตดไดรวดเรวเพราะไมตองลอกกาบใบ และการเผาใบออยหลงการเกบเกยว เพอปองกนไฟไหมออยตอ หลงจากทมหนองอกแลว และทาใหสามารถใสปยไดสะดวกยงขน ละอองดาว แสงหลา,และ ธวชชย ศภดษฐ(2548) ศกษาพบวา การขาดแคลนแรงงานในการเกบเกยวออยและปญหาคาจางแรงงานสง โดยคดเปนสดสวนถงรอยละ 50 ของตนทนการผลตออยทงหมดตอฤดปลก เปนสาเหตสาคญทาใหเกษตรบางสวนหนมาใชวธการเผาใบออยซงจะชวยใหสามารถตดออยไดเรวทนฤดเปดหบของโรงงานนาตาล

ผลกระทบจากการเผาใบออย คอ ทาใหเกดการสญเสยอนทรยวตถและธาตอาหารพชในดน หนาดนถกชะลางไดงาย ธรรมชาตขาดความสมดล การเผาใบออยทาใหหนอนกอลายและหนอนกอสชมพเขาทาลายออยตอไดงายขน นอกจากนแมลงศตรธรรมชาตเชน แตนเบยน แมลงเตาลาย อาจถกทาลาย การเผาใบออยทาใหเกดกาซคารบอนไดออกไซดและกลมหมอกควน ทาใหบานเรอนสกปรกจากฝนละอองเถาทปลวมาตกตามอาคารบานเรอน การสญเสยนาหนกของออยไฟไหมจะสญเสยนาหนกมากกวาออยตดสด การสญเสยคณภาพความหวานของออย จะมคา C.C.S. ลดลงมาก แตการตดออยไฟไหมกองไวจะชวยชะลอการลดลงของ C.C.S. ได การสญเสยนาตาลในขบวนการผลต ออยไฟไหมจะสญเสยนาตาลซโครสโดยจลนทรยทปนเปอนมาในนาออย ทาใหซโครสเปลยนเปนเดคแทรน มลกษณะเมอกเหนยว ทาใหกระบวนการผลตนาตาล เชน การทาใหใส การกรอง และการตกผลก มประสทธภาพลดลง ทาใหไดผลผลตนาตาลตอตนออยนอยลงและเสยคาใชจายในการผลตนาตาลเพมขน ผลกระทบตอการคานาตาลในตลาดโลกในอนาคต อาจทาใหถกกดกนการคาจาก

16 มาตรการทสงผลกระทบตอสงแวดลอมของโลก แนวทางการแกไขปญหาในปจจบน มคาแนะนาการใชเครองจกรกลการเกษตร ไดแก การใชเครองสบใบและกลบเศษซากออย (อรรถสทธ และคณะ, 2548) ออยไฟไหมควรตดสงโรงงานทนท แตในกรณทสงโรงงานไมทน ควรตดกองไวในไร ซงจะสญเสยความหวานนอยกวาการทงยนตนไวในไร ควรสงเสรมการนาเอาเครองตดออยมาใชทดแทนแรงงานทขาดแคลน แตปจจบนยงไมเปนทนยมแพรหลายเนองจากมคาใชจายสง และควรกาหนดราคาออยตดสดใหสงกวาออยไฟไหมในระดบทเกษตรกรรบได (ภาพท5)

ภาพท 5 ปรมาณรอยละออยสด รอยละออยไฟไหม ปรมาณนาตาล กก.ตอออย 1 ตน และ C.C.S ป 2557 ทมา http://www.sugarzone.in.th/

2.2.5 ปญหาตนทนการผลตสง ตนทนการปลกออยท ตาบลโนนสะอาด อาเภอโนนสะอาด

จงหวดอดรธาน พบวาเกษตรกรเกอบทงหมด ใชรถแทรกเตอรในการไถดะและใชรถไถเดนตามในการไถแปร ไถพรวน ใชแรงงานคนในการปลกออย ใชปยเฉลย 50.78 กโลกรมตอไร กาจดวชพชและใสปยออยโดยใชแรงงานคน ใชนาฝนในการปลกออย เกบเกยวใชแรงงานคนในการตดออย มการเผาใบออยกอนตดและใชแรงงานคนตดและมดขนรถบรรทก ผลผลตออยเฉลยไรละ 12.32 ตน มความหวานระหวาง 11.5 – 12.5 C.C.S. เกษตรกรขายออยไดเฉลยตนละ 855.08 บาท เกษตรกรจายคาลงทนในการปลกออยเฉลย 8,414.54 บาท/ไร รายไดสทธตอไร 2119.7 บาท ตนทนตอตน 683.0 บาท รายไดสทธตอตน 172.1 บาท (ตารางท4)

17 ตารางท4 ตนทนการปลกออย ตาบลโนนสะอาด อาเภอโนนสะอาด จงหวดอดรธาน

รายการ บาทตอไร ตนทนผนแปร คาจาง เตรยมดนดวย เครองจกร 607.14 คาพฒนาทดนดวยเครองจกร 193.92 คาจางแรงงานเตรยมพนธปลก 145.42 คาจางแรงงานปลก 423.28 คาจางแรงงานฉดยากาจดวชพช 168.50 คาจางแรงงานในการพรวนดน 203.57 ค า เ ก บ เ ก ย ว ขน ส ง เ ข า โ ร ง ง า น โ ด ย

เครองจกร 1,422.71

คาจางแรงงานเกบเกยวขนสงเขาโรงงาน 1,254.57 คาวสด คาเครองจกร 94.71 พนธออย 1,122.85 คาปย 585.14 คาสารเคมกาจดวชพช/ศตรพช 175.57 คานามนหลอลน 27.68 คานามนเชอเพลง 58.14 ตนทนคงท คาเสอมอปกรณการเกษตร 160.28 คาเชาทดน 461.69 คาเสยโอกาสเงนลงทนอปกรณการเกษตร 20.64 คาขนสงผลผลตเขาโรงงาน 131.21 คาใชอปกรณการเกษตร 77.86 คาซอมแซมวสดอปกรณการเกษตร 65.82 คาเสยโอกาสเงนลงทน 646.37 คาดอกเบยเงนลงทน 721.91 รวม 8,414.54 ทมา www.ocsf.or.th/Research/rese-43.doc

2.2.6 ปญหาการจดสรรผลประโยชนและความขดแยงระหวางเกษตรกรกบโรงงานและอนๆ เชน ระบบการจดสรรผลประโยชนในการแบงปนรายไดในระบบ 70:30 เกษตรกรคดวายงไมเกดความเปนธรรม การแตงตงผแทนชาวไรออยมไดเปนผแทนกลมชาวไรออยทแทจรง หวหนากลมชาวไรออยบางคนแสวงหาประโยชนจากชาวไรออย เกษตรกรมหนสนกบโรงงานนาตาลทอยในเขต ในปทเกดการขาดแคลนออยโรงงานนาตาลมกจะแขงขนในการรบซอออย ม เกษตรกรผปลกออยอสระจะไมไดรบสทธประโยชนการดแลในระบบภายใตพระราชบญญตออยและนาตาลทราย

18

บทท3

วธการศกษา

3.1 ประเดนการศกษาและวธการเกบรวบรวมขอมล การศกษาประกอบดวย 3 ประเดนหลก ไดแก

3.1.1 การศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความสาคญเพอกาหนดมาตรการในการเพมมลคาออยและนาตาลไทย

วธการรวบรวมขอมล รวบรวมขอมลจากเอกสารเกยวกบสภาวะการคาในตลาดโลก ขอมลการผลตออยและนาตาลในประเทศไทย

3.1.2 การศกษาแนวทางการเพมมลคาในระบบการผลตออยใหไดมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม

1) กรณศกษาวเคราะหการดาเนนงานกลมเกษตรกรผปลกออยตวอยางทประสบความสาเรจ วธการรวบรวมขอมล สมภาษณกลมเกษตรกรผลตออย สมภาษณเจาหนาทสงเสรมการเกษตร และสมภาษณตวแทนโรงงานนาตาล ใน จ.ลพบร โดยใชแบบสมภาษณแบบกง โครงสราง (semi-structured questionnaire) (ภาคผนวก1)

2) การศกษาแนวทางการเพมมาตรฐานการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม วธการรวบรวมขอมล รวบรวมขอมลจากเอกสารเกยวกบเทคโนโลยการเพมผลผลตออย

3.1.3 การศกษาแนวทางเพมมลคาในระบบการบรหารจดการเครอขายพนธมตรออยและนาตาล 1) การศกษาแนวทางการพฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรผปลกออย

วธการรวบรวมขอมล รวบรวมขอมลจากเอกสาร สมภาษณทางโทรศพทเจาหนาทสหกรณ/เกษตรกร และการสมภาษณเกษตรกรผลตออย ในพนทวสาหกจชมชนการผลตออย สมภาษณเจาหนาทสงเสรมการเกษตร และสมภาษณตวแทนโรงงานนาตาล จ.ลพบร โดยใชแบบสมภาษณแบบกง โครงสราง (semi-structured questionnaire)

2) การศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรในดาเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis) วธการรวบรวมขอมล รวบรวมขอมลจากเอกสาร และขอมลจากการสมภาษณเกษตรกร

3.2 การประยกตใชทฤษฎเพอการวเคราะหขอมล ทฤษฎทนามาใชในการวเคราะหไดแก

3.2.1 การวเคราะหสภาพแวดลอม (SWOT analysis ) SWOT เปนคายอมาจากคาวา Strengths Weaknesses Opportunities and Threats โดย Strengths คอ จดแขง หมายถง ความสามารถและสถานการณภายในองคกรทเปนบวก ซงองคกรนามาใชเปนประโยชนในการทางานเพอบรรลวตถประสงค หรอหมายถง การดาเนนงานภายในทองคกรทาไดด Weaknesses คอ

19 จดออน หมายถง สถานการณภายในองคกรทเปนลบและดอยความสามารถ ซงองคกรไมสามารถนามาใชเปนประโยชนในการทางานเพอบรรลวตถประสงค หรอหมายถง การดาเนนงานภายในทองคกรทาไดไมด Opportunities คอ โอกาส หมายถง ปจจยและสถานการณภายนอกทเอออานวยใหการทางานขององคกรบรรลวตถประสงค หรอหมายถง สภาพแวดลอมภายนอกทเปนประโยชนตอการดาเนนการขององคกร Threats คออปสรรค หมายถง ปจจยและสถานการณภายนอกทขดขวางการทางานขององคกรไมใหบรรลวตถประสงค หรอหมายถงสภาพแวดลอมภายนอกทเปนปญหาตอองคกร (www.oae.go.th/ewtadmin/ewt/)

3.2.2 ทฤษฎหวงโซอปทาน คอ การใชระบบของหนวยงาน คน เทคโนโลย กจกรรม ขอมลขาวสาร และทรพยากร มาประยกตเขาดวยกน เพอการเคลอนยายสนคาหรอบรการ จากผจดหาไปยงลกคา การเรยงลาดบสวนประกอบของหวงโซอปทาน จากอปสตรม ไปยง ดาวนสตรยมอาจจะเรยงไดดงน คอ ผจดจายวตถดบ/สวนประกอบ (Raw Material/ component suppliers) ผผลต (Manufacturers) ผคาสง/ผกระจายสนคา (Wholesalers/distributors) ผคาปลก (Retailers) ผบรโภค (Customer) โดยมงหาเปาหมายเดยวกนคอทาใหลกคาพงพอใจ (http://th.wikipedia.org/wiki) 3.2.3 ทฤษฎการวเคราะหคลสเตอร (cluster) คลสเตอร คอ กลมของธรกจและสถาบนทเกยวของ มารวมตวดาเนนกจการอยในพนทใกลเคยงกน (Geographic Proximity) มความรวมมอเกอหนน เชอมโยงและเสรมกจการซงกนและกนอยางครบวงจร (Commonality and Complementary) ท ง ในแนวต ง และแนวนอน โ ดยความ เช อม โย ง ในแนวต ง (Vertical Linkage) เปนความเชอมโยงของผประกอบการธรกจอตสาหกรรม ตงแตธรกจตนนาจนถงปลายนา และความเชอมโยงในแนวนอน (Horizontal Linkage) เปนความเชอมโยงกบอตสาหกรรมสนบสนนดานตางๆ รวมทงธรกจใหบรการ สมาคมการคา สถาบนการศกษาและฝกอบรม สถาบนวจยพฒนา ตลอดจนหนวยงานภาครฐตางๆ ทเกยวของ เพอรวมดาเนนงานใหบรรล เปาหมายการเพมขดความสามารถในการแขงขนทยงยน ดวยการเพมผลตภาพ (Productivity) และสรางนวตกรรมรวมกน

3.2.4 แนวทางวธการวจยเชงคณภาพ (สภางค จนทวานช,2539) การวเคราะหขอมลเชง คณภาพใชวธการวเคราะหแบบอปนย (analytic induction) คอการตความ สรางขอสรปขอมลจากปรากฏการณ ทมองเหน รวบรวมขอมลเพมเตมถงปรากฏการณดวยคาถามหลก ใคร ทาอะไร ทไหน เมอไร อยางไร กบใคร เพราะอะไร มความหมายวาอยางไร และสรปออกมาเปนขอสรปทตรวจสอบแลว การจาแนกชนดขอมล (typological analysis) หรอการวเคราะหขนตอนของเหตการณทเกดขนอยางตอเนอง เพอทาความเขาใจและอธบายการเกดขนเหตการณตางๆทเกดขนเปนลกษณะของกระบวนการ และใชวธการวเคราะหโดยการเปรยบเทยบขอมล (constant comparison) คอนาขอมลมาทาตารางเปรยบเทยบความสมพนธ หาวามอะไรทสมพนธกน ซากน หรอเกยวของกนในแงใด มอะไรทเหมอนและตางกน สรางขอสรปแบบความสมพนธเปนลกษณะกรอบแนวคด เปนกญแจไขไปสความเขาใจ และสรางเปนขอสรป

20 3.3 การวเคราะหขอมล 3.3.1 การศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความสาคญเพอกาหนดมาตรการในการเพม

มลคาออยและนาตาลไทย ใชวธการวเคราะห supply chain การวเคราะหสภาพแวดลอม ( SWOT analysis) และ การสารวจความคดเหนจากนกบรหาร (ภาคผนวก2)

3.3.2 การศกษาแนวทางการเพมมลคาในระบบการผลตออยใหไดมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม 1) กรณศกษาวเคราะหการดาเนนงานกลมเกษตรกรผปลกออยตวอยางทประสบ

ความสาเรจ ใชวธการวเคราะหขอมลตามแนวทางวธการวจยเชงคณภาพ การวเคราะห supply

chain และการวเคราะหสภาพแวดลอม ( SWOT analysis) 2) การศกษาแนวทางการเพมมาตรฐานการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

ใชวธการวเคราะหขอมลตามแนวทางวธการวจยเชงคณภาพ 3.3.3 การศกษาแนวทางเพมมลคาในระบบการบรหารจดการเครอขายพนธมตรออยและนาตาล

1) การศกษาแนวทางการพฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรผปลกออย ใชวธการวเคราะหขอมลตามแนวทางวธการวจยเชงคณภาพ 2) การศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรในดาเนนธรกจของสถาบน

เกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis) ใชวธวเคราะห NPV และ IRR ในการลงทนระบบนาหยด พลงงานแสงอาทตย และการลงทนรถตดออย

21

บทท 4

ผลการศกษา

4.1 ผลการศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความส าคญเพอก าหนดมาตรการในการเพมมลคาออยและน าตาลไทย

จากการรวบรวม วเคราะห ขอมล สามารถสรป หวงโซอปทานออยและนาตาลของประเทศไทย ไดดงน

4.1.1 หวงโซอปทานออยและน าตาล ภาคตนนา ประเทศไทยมพนทผลตมากเปนอนดบ 4 ของโลก ปการผลต 2555/56 มเนอท

ปลกประมาณ 9.25 ลานไร ใน 48 จงหวดๆทมการปลกมากไดแก อดรธาน กาญจนบร ขอนแกน นครราชสมา ลพบร นครสวรรค และสพรรณบร โดยมพนทปลกประมาณ 5-6 แสนไร/จงหวด เกบเกยวผลผลตไดประมาณ 105.07 ลานตน เปนพนทปลกสงโรงงาน 8.43 ลานไร ผลผลต 95.71 ลานตน ผลผลตเฉลย 11.35 ตนตอไร มเกษตรกรปลกออย ประมาณ 2.2 แสนราย เปนออยสดประมาณรอยละ 34 ออยไฟไหมประมาณรอยละ 66 ผลผลตนาตาลประมาณรอยละ 70 ใชสงออกและรอยละ 30 ใชบรโภคในประเทศ คณะรฐมนตรเศรษฐกจ ไดมมตเหนชอบสนบสนนสงเสรมใหเกษตรกรปลกออย เมอวนท 25 กรกฎาคม 2556 ใหปลกทดแทนการปลกขาวในพนทนาดอนทใชนานอย มพนท 2 ลานไรอยใกลโรงนาตาล พรอมทงผอนปรนกฎระเบยบ ในการจดตงโรงงานผลตอาหาร โรงงานนาตาล และโรงงานเอทานอล

ภาคกลางนา มโรงงานนาตาล 51 โรง ผลตนาตาล/ตนออยเทากบ 100.2 กก. คณภาพนาตาลหรอปรมาณนาตาลทมอยในออย (Commercial Cane Sugar : C.C.S.) เฉลย 11.23 ผลผลตนาตาลทรายดบ 7.6 ลานตน นาตาลทรายขาว 1.8 ลานตน นาตาลชนดอนๆ 0.8 ลานตน กากนาตาล 4.5 ลานตน กากนาตาล/ตนออย 45.5 กก. การใชประโยชนกากนาตาล ใชแปรรปเปนเอทานอลมผลผลตเปนรอยละ 40 อตสาหกรรมสรา อาหารสตว ผงชรส รอยละ 55 และสงออก รอยละ 5 โดยกากนาตาล 1 ตน ผลต เอทานอลได 260 ลตร

ภาคปลายนา ออยและนาตาลมความสาคญตอเศรษฐกจของประเทศ สามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจประมาณ 305,000 ลานบาท/ป โดยผลผลตจากออยประมาณ 105,000 ลานบาท นาตาล ประมาณ 150,000 ลานบาท และสรางมลคาในการผลตภณฑพลงงานและผลพลอยได ประมาณ 50,000 ลานบาท มมลคาการสงออกนาตาลทราย 133,622 ลานบาท เปนอนดบ 3 รองจากยางพารา และขาว ประเทศไทยมความสามารถในการแขงขนดานการผลตออยและนาตาลในตลาดโลก สงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก มสดสวนตลาดรอยละ 9.5 ของโลก ปรมาณการสงออกไปประเทศเพอนบานกลม AEC คดเปนรอยละ 45 และสงออกไปประเทศอนๆ รอยละ 55 ประเทศสงออกทสาคญ คอ อนโดนเซย ญปนอรก กมพชา ไตหวน และ เกาหลใต ประเทศทผลตเปนคแขงทสาคญคอ บราซล อนเดย ออสเตรเลย และสหภาพยโรป สาหรบ สถานการณนาตาลโลกใน

22 อนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายเพมขนจากการเพมขนของประชากร โดยคาดการณวาในป 2030 จะมการบรโภคเพมขน 50% ขณะทคาดการณวาความตองการเอทานอลจะมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองเชนกน ดวยสดสวนการบรโภคเอทานอลทเตบโตทรอยละ 3.95 ตอป (ภาพท7)

4.1.2 การวเคราะหสภาพแวดลอม ( SWOT Analysis) และแนวทางในการพฒนาภาคการผลตออย

กรอบชนาการวเคราะห(พนธกจสมมต) คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณตองเพมขดความสามารถเกษตรกรในการผลตออย ควบคกบการจดการเครอขายธรกจทเปนมตร สามารถผลตออยไดตามมาตรฐานเปนมตรกบสงแวดลอม และเกษตรกรมคณภาพชวตทดขน

ตวแปรทมอทธพลตอความสาเรจในการพฒนา ม 6 ประการ ไดแก เทคโนโลย ปจจยการผลต การรวมกลมเกษตรกร นกสงเสรม โรงงาน และกฎระเบยบตางๆ (ภาพท 6)

ภาพท6 ตวแปรทมอทธพลตอความสาเรจในการพฒนาออยและนาตาล สรปการวเคราะหสภาพแวดลอม การเพมขดความสามารถเกษตรกรในการผลตออย ควบค

กบการจดการเครอขายธรกจทเปนมตร สามารถผลตออยไดตามมาตรฐาน เปนมตรกบสงแวดลอม และเกษตรกรมคณภาพชวตทดขน ไดดงน (ตารางท5)

เพมขดความสามารถในการผลตออยควบค

กบการจดการเครอขายธรกจทเปน

มตร

โรงงาน

กฏระเบยบ

การรวมกลมเกษตรกร

เทคโนโลย

ปจจยการผลต

เจาหนาทสงเสรม

ระยะการเปดหบ นโยบายการสนบสนน

การเปดเสรการแขงขน การกาหนดราคา

การอานวยความสะดวก

การประสานงาน

เครองจกรกลเงนทน แรงงาน

การขนสง

ผนากลม ความรวมมอ

ความสขมวลรวม

การใหนา การเกบเกยว

23 ตารางท5 จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคในการผลตออยและนาตาลไทย

จดแขง (Strength) 1. เทคโนโลยการใหนาหยดทาใหไดผลผลต

สง 2. มเทคโนโลยการเพมผลผลตครบทกดาน 3. มเครองจกรกลในทกขนตอนการผลต 4. มแหลงเงนทนจากหลายสถาบนการเงน

กลมออมทรพยในชมชน 5. มบรการขนสงผลผลตทสะดวก 6. สภาพพนทเหมาะสมตอการปลกออย 7. เกษตรกรมการรวมกลมเปนวสาหกจ

ขนาดเลกในชมชน

จดออน (Weakness) 1. ผลผลต 11 ตน/ไร ยงตากวาศกยภาพทควรจะ

ได (19 ตน/ไร) 2. คณภาพนาตาล 11.23 ccs. ยงตากวา

มาตรฐาน คอ 12-14 ccs 3. ตนทนสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตา 211

บาท/ตน 4. มเผาใบออยกอนเกบเกยวประมาณรอยละ

60-70 5. แรงงานรบจางมแนวโนมลดลงและเปน

แรงงานสงอาย 6. การรวมกลมขนาดเลกยงไมสามารถดาเนน

ธรกจแบบสหกรณได 7. ยงมปญหาเงนทนหมนเวยนโดยเฉพาะ

เกษตรกรนอกเขตสงเสรม 8. เกษตรกรมความรในการปลกออยยงไม

ครบถวน โอกาส (Opportunity)

1. มสถาบนตางๆสนบสนนดานการวจยและพฒนาอยางตอเนอง

2. โรงงานนา ตาลใหการสนบสนนแหลงเงนทนแกเกษตรกรในเขตสงเสรม

3. มกองทนออยและนาตาลทราย ในการรกษาเสถยรภาพราคาออยและนาตาลในระยะยาว

4. มผนาชมชนททาหนาทประสานงานระหวางโรงงานและเกษตรกรรายยอย

5. เปนพชทรฐบาลใหความสาคญเนองจากสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจประมาณ 305,000 ลานบาท/ป มมลคาการสงออกนาตาลทราย 133,622 ลานบาท เปนอนดบ 3 รองจากยางพารา และขาว

6. คณะรฐมนตรเศรษฐกจ ไดมมต ใหปลกออยทดแทนขาวในพนทนาดอน 2 ลานไรทอยใกลโรงนาตาล พรอมทงผอนปรนกฎระเบยบ ในการจดตงโรงงานผลต

อปสรรค (Thread) 1. เครองเกบเกยวมราคาแพงยงไมสามารถนามา

แกปญหาการขาดแรงงานเกบเกยวและการเผาใบได

2. โรงงานมระยะเวลารอเขาหบนานทาใหออยเสอมคณภาพ

3. โรงงานมการกาหนดชวงระยะเวลาการเปดหบสนทาใหเกษตรกรตองเรงรบเกบเกยว

4. ธนาคารเงนมขอจากดในการใหสนเชอเกษตรกร

5. กฎระเบยบการกาหนดโควตา การผลต การจาหนาย และกาหนดเพดานราคาสงผลกระทบตอรายไดเกษตรกร

6. กฎระเบยบการแบงปนรายไดกนระหวางชาวไรออยและโรงงานนาตาล ยงมปญหาความขดแยง

7. การรวมกลมของผประกอบการตงแตตนนาถงปลายนามลกษณะแยกกลมกนโดยเดดขาด ตางฝายตางรกษารกษาผลประโยชนของฝายตน

24

อาหาร โรงงานนาตาล และโรงงานเอทานอล

7. การสงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก มสดสวนตลาดรอยละ 9.5 ของโลกและยงขยายตว

8. การเปดเสรอาเซยนมแนวโนมทาใหสงออกมากขนและไทยเปนผนาในอาเชยน

9. โครงสรางของประชากรโลกมเพมขนเศรษฐกจของอาเซยนมแนวโนมขยายตวมากขนในอนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายเพมขนจากการเพมขนของประชากร โดยคาดการณวาในป 2030 จะมการบรโภคเพมขน 50%

10. ความตองการในพลงงานมมากขนสดสวนการบรโภคเอทานอลเตบโตทรอยละ 3.95 ตอป และความตองการในอตสาหกรรมเกยวเนองอนๆมเพมขน

8. ภาครฐยงไมเอออานวยตออตสาหกรรมเชอมโยง เชน ไฟฟา เอทานอล เปนตน

9. ฝนฟาอากาศเปลยนแปลงเกดฝนตกในชวงเกบเกยวทาใหผลผลตเสยหาย

10. ในอนาตคอาจมการนาเรองการทาลายสภาพแวดลอมมากาหนดเปนขอกดกนทางการคา

การจดลาดบความสาคญของปจจยทมอทธพลตอความสาเรจโดยพจารณาผลกระทบ 4 ดาน

ตามหลก การบรหารมงผลสมฤทธ (balance scorecard) คอ ความคมคา (Financial perspective) การบรการจดการทด (Management : internal perspective) สนองความตองการลกคา (Customer: external perspective) และการสรางนวตกรรม ( Innovation perspective) สรปตวแปรทมลาดบความสาคญสงไดแก (ตารางท6)

จดแขง (Strength) 1. เทคโนโลยการใหนาหยดทาใหไดผลผลตสง (A) 2. มเทคโนโลยการเพมผลผลตครบทกดาน (B) 3. มเครองจกรกลในทกขนตอนการผลต (B) 4. เกษตรกรมการรวมกลมเปนวสาหกจขนาดเลกในชมชน (B)

จดออน (Weakness) 1. ผลผลต 11 ตน/ไร ยงตากวาศกยภาพทควรจะได (19 ตน/ไร) (A) 2. คณภาพนาตาล 11.23 ccs. ยงตากวามาตรฐาน คอ 12-14 ccs (A) 3. มเผาใบออยกอนเกบเกยวประมาณรอยละ 60-70 (A) 4. ตนทนสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตา 211 บาท/ตน (B) 5. แรงงานรบจางมแนวโนมลดลงและเปนแรงงานสงอาย(B) 6. การรวมกลมขนาดเลกยงไมสามารถดาเนนธรกจแบบสหกรณได (B)

25

7. ยงมปญหาเงนทนหมนเวยนโดยเฉพาะเกษตรกรนอกเขตสงเสรม (B) 8. เกษตรกรมความรในการปลกออยยงไมครบถวน (B)

โอกาส (Opportunity) 1. มผนาชมชนททาหนาทประสานงานระหวางโรงงานและเกษตรกรรายยอย (B) 2. การเปดเสรอาเซยนมแนวโนมทาใหสงออกมากขนและไทยเปนผนาในอาเชยน (B) 3. โครงสรางของประชากรโลกมเพมขนเศรษฐกจของอาเซยนมแนวโนมขยายตวมากขนใน

อนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายเพมขนจากการเพมขนของประชากร โดยคาดการณวาในป 2030 จะมการบรโภคเพมขน 50% (B)

4. คณะรฐมนตรเศรษฐกจ ไดมมต ใหปลกออยทดแทนขาวในพนทนาดอน 2 ลานไรทอยใกลโรงนาตาล พรอมทงผอนปรนกฎระเบยบ ในการจดตงโรงงานผลตอาหาร โรงงานนาตาล และโรงงานเอทานอล (B)

5. เปนพชทรฐบาลใหความสาคญเนองจากสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจประมาณ 305,000 ลานบาท/ป มมลคาการสงออกนาตาลทราย 133,622 ลานบาท เปนอนดบ 3 รองจากยางพารา และขาว (B)

6. การสงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก มสดสวนตลาดรอยละ 9.5 ของโลกและยงขยายตว (B)

7. ความตองการในพลงงานมมากขนสดสวนการบรโภคเอทานอลเตบโตทรอยละ 3.95 ตอป และความตองการในอตสาหกรรมเกยวเนองอนๆมเพมขน(B)

ขอจากด (Thread) 1. ในอนาคตอาจมการนาเรองการทาลายสภาพแวดลอม(เผาออย)มากาหนดเปนขอกดกน

ทางการคา(A) 2. เครองเกบเกยวมราคาแพงยงไมสามารถนามาแกปญหาการขาดแรงงานเกบเกยวและ

การเผาใบได (B) 3. โรงงานมระยะเวลารอเขาหบนานทาใหออยเสอมคณภาพ (B) 4. โรงงานมการกาหนดชวงระยะเวลาการเปดหบสนทาใหเกษตรกรตองเรงรบเกบเกยว(B) 5. การรวมกลมของผประกอบการตงแตตนนาถงปลายนามลกษณะแยกกลมกนโดย

เดดขาด ตางฝายตางรกษารกษาผลประโยชนของฝายตน (B)

26 ตารางท6 การใหคานาหนกจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคในการผลตออยและนาตาลไทย รายการ ความ

คมคา การ

บรการจดการ

ทด

สนองความ

ตองการลกคา

สรางนวตกรรม

รวม ลาดบ

จดแขง (Strength) 1. เทคโนโลยการใหนาหยดทาให

ไดผลผลตสง / / / / 4 A

2. มเทคโนโลยการเพมผลผลตครบทกดาน

/ / / 3 B

3. มเครองจกรกลในทกขนตอนการผลต

/ / / 3 B

4. เกษตรกรมการรวมกลมเปนวสาหกจขนาดเลกในชมชน

/ / / 3 B

5. มแหลงเงนทนจากหลายสถาบนการเงน กลมออมทรพยในชมชน

/ / 2 C

6. มบรการขนสงผลผลตทสะดวก / / 2 C 7. สภาพพนทเหมาะสมตอการปลก

ออย / 1 D

จดออน (Weakness) 1. ผลผลต 11 ตน/ไร ยงตากวา

ศกยภาพทควรจะได (19 ตน/ไร) / / / / 4 A

2. คณภาพนาตาล 11.4 ccs. ยงตากวามาตรฐาน คอ 12-14 ccs

/ / / / 4 A

3. มเผาใบออยกอนเกบเกยวประมาณรอยละ 60-70

/ / / / 4 A

4. ตนทนสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตา 211 บาท/ตน

/ / / 3 B

5. แรงงานรบจางมแนวโนมลดลงและเปนแรงงานสงอาย

/ / / 3 B

6. การรวมกลมขนาดเลกยงไมสามารถดาเนนธรกจแบบสหกรณได

/ / / 3 B

7. ยงมปญหาเงนทนหมนเวยนโดยเฉพาะเกษตรกรนอกเขตสงเสรม

/ / / 3 B

8. เกษตรกรมความรในการปลกออยยงไมครบถวน

/ / / 2 B

27 รายการ ความ



ทด





โอกาส (Opportunity) 1. มผนาชมชนททาหนาท

ประสานงานระหวางโรงงานและเกษตรกรรายยอย

/ / / 3 B

2. การเปดเสรอาเซยนมแนวโนมทาใหสงออกมากขนและไทยเปนผนาในอาเชยน

/ / / 3 B

3. โครงสรางของประชากรโลกมเพมขนเศรษฐกจของอาเซยนมแนวโนมขยายตวมากขนในอนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายเพมขนจากการเพมขนของประชากร โดยคาดการณวาในป 2030 จะมการบรโภคเพมขน 50%

/ / / 3 B

4. คณะรฐมนตรเศรษฐกจ ไดมมต ใหปลกออยทดแทนขาวในพนทนาดอน 2 ลานไรทอยใกลโรงนาตาล พรอมทงผอนปรนกฎระเบยบ ในการจดตงโรงงานผลตอาหาร โรงงานนาตาล และโรงงานเอทานอล

/ / / 3 B

5. เปนพชทรฐบาลใหความสาคญเนองจากสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจประมาณ 305,000 ลานบาท/ป มมลคาการสงออกนาตาลทราย 133,622 ลานบาท เปนอนดบ 3 รองจากยางพารา และขาว

/ / / 3 B

6. การสงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก มสดสวนตลาดรอยละ 9.5 ของโลกและยงขยายตว

/ / / 3 B

7. ความตองการในพลงงานมมากขนสดสวนการบรโภคเอทานอล

/ / / 3 B




ทด





เตบโตทรอยละ 3.95 ตอป และความตองการในอตสาหกรรมเกยวเนองอนๆมเพมขน

8. มสถาบนตางๆสนบสนนดานการวจยและพฒนาอยางตอเนอง

/ / 2 C

9. โรงงานนา ตาลใหการสนบสนนแหลงเงนทนแกเกษตรกรในเขตสงเสรม

/ / 2 C

10. มกองทนออยและนาตาลทราย ในการรกษาเสถยรภาพราคาออยและนาตาลในระยะยาว

/ / 2 C

อปสรรค (Thread) 1. ในอนาคตอาจมการนาเรองการ

ทาลายสภาพแวดลอม(เผาออย)มากาหนดเปนขอกดกนทางการคา

/ / / / 4 A

2. เครองเกบเกยวมราคาแพงยงไมสามารถนามาแกปญหาการขาดแรงงานเกบเกยวและการเผาใบได

/ / / 3 B

3. โรงงานมระยะเวลารอเขาหบนานทาใหออยเสอมคณภาพ สญเสยมลคา 5,700 ลานบาท

/ / / 3 B

4. โรงงานมการกาหนดชวงระยะเวลาการเปดหบสนทาใหเกษตรกรตองเรงรบเกบเกยว

/ / / 3 B

5. การรวมกลมของผประกอบการตงแตตนนาถงปลายนามลกษณะแยกกลมกนโดยเดดขาด ตางฝายตางรกษารกษาผลประโยชนของฝายตน

/ / / 3 B

6. ธนาคารเงนมขอจากดในการใหสนเชอเกษตรกร

/ / 2 C

7. ภาครฐยงไมเอออานวยตออตสาหกรรมเชอมโยง เชน ไฟฟา เอทานอล เปนตน

/ / 2 C




ทด





8. ฝนฟาอากาศเปลยนแปลงฝนตกในฤดเกบเกยวทาใหผลผลตเสยหาย

/ / 2 C

9. กฎระเบยบการกาหนดโควตา การผลต การจาหนาย และกาหนดเพดานราคาสงผลกระทบตอรายไดเกษตรกร

/ 1 D

10. กฎระเบยบการแบงปนรายไดกนระหวางชาวไรออยและโรงงานนาตาล ยงมปญหาความขดแยง

/ 1 D

สรปการวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความส าคญเพอก าหนดมาตรการในการพฒนาภาคการผลตออย

จากการวเคราะห SWOT และการนาผลการจดลาดบความสาคญของตวแปรทมอทธในจดแขง จดออน โอกาส และขอจากด สามารถกาหนดเปนมาตรการในการพฒนาเพอเพมมลคาในภาคการผลตออยไดดงน คอ

1. มาตรการเชงรก ตามจดแขงบวกโอกาส และ ตามจดออนบวกโอกาส คอสงเสรมและสนบสนนการพฒนาออย ดวยการเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดการเผาใบออย ลดตนทน การใชเทคโนโลยการใหนา การใชเครองจกรกลการเกษตร พรอมสนบสนนการรวมกลมเกษตรกรใหเกดการบรการทางการผลต เพอรองรบการเพมผลผลตในพนทเดมและการจดระบบการผลตทมผลตภาพสงในพนทใหม

2. มาตรการเชงรบตามจดแขงบวกขอจากด และ จดออนบวกขอจากด คอสงเสรมและสนบสนนการพฒนาออย ดวยการพฒนาการรวมกลมเกษตรกรใหเกดการบรการทางการผลต พรอมประสานความรวมมอกบโรงงานในการเพมประสทธภาพการผลต

เมอพจารณาบทบาทกระทรวงเกษตรและสหกรณ เหนวาควรพฒนาการเพมขด

ความสามารถเกษตรกรในการผลตออยใหไดตามมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม ไดผลผลตและคณภาพเพมขน ลดตนทน ลดการเผาใบออย จากการใชเทคโนโลยการใหนา การใชเครองจกรกลการเกษตร ควบคกบการพฒนาสถาบนเกษตรกร และประสานเครอขายธรกจทเปนมตรกบโรงงาน

การตรวจสอบรบฟงความคดเหนจากนกบรหารกระทรวงเกษตรและสหกรณ(ผเขารบการอบรมนกบรหารระดบสง จานวน 58 คน) ในเรองความสาคญของปญหาทควรทาการแกไขปรากฏวานกบรหารมเหนไปในทศทางเดยวกบคณะผวจยวาทกปญหามความสาคญระดบมาก โดยเรยงลาดบตามคะแนนดงน คอ การเผาใบ ผลผลตตา ตนทนสง เปอรเซนตนาตาลตา ปญหาจากการใช พรบ.

30 ออยและนาตาล การสญเสยหลงการเกบเกยว และความขดแยงของชาวไรกบโรงงงาน สวนแนวทางการแกไขนกบรหารมความเหนดวยระดบมากในทกแนวทางทผวจยนาเสนอ เรยงลาดบตามคะแนน คอ การพฒนาทเนนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสรางเครอขายทเปนมตร การเพมผลผลตออยดวยระบบนาหยด การแกปญหาขาดแคลนแรงงานโดยใชรถเกบเกยวออย การรวมกนเปนสถาบนเกษตรกรจะทาใหลดการสญเสยในการขนสง ลดการเผาออย เพมผลผลต และการสราง

พนธมตรกบโรงงานและผเกยวของในการพฒนาสถาบนเกษตรกร (ตารางท7)

ตารางท 7 การตรวจสอบรบฟงความคดเหนจากนกบรหารระดบสงกระทรวงเกษตร (จานวน 58 คน)

ล าดบความส าคญปญหา mean sd. ระดบ 1. การเผาใบ 4.48 0.57 มาก 2. ผลผลตตา 4.45 0.75 มาก 3. ตนทนการผลตสง 4.28 0.64 มาก 4. เปอรเซนตนาตาลตา 4.05 0.74 มาก 5. ปญหาจากการใช พรบ.ออยและนาตาล 3.93 0.79 มาก 6. การสญเสยหลงการเกบเกยว 3.81 0.71 มาก 7. ความขดแยงของชาวไรกบโรงงงาน 3.81 0.85 มาก

ระดบการเหนดวยกบแนวทางการพฒนาออย 1. การพฒนาทเนนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสราง

เครอขายทเปนมตร 4.48 0.60 มาก

2. การเพมผลผลตออยดวยระบบนาหยด 4.16 0.72 มาก 3. การแกปญหาขาดแคลนแรงงานโดยใชรถเกบเกยวออย 4.09 0.60 มาก 4. การรวมกนเปนสถาบนเกษตรกรจะทาใหลดการเผาออย 3.98 0.76 มาก 5. การรวมกนเปนสถาบนเกษตรกรจะทาใหลดการสญเสยใน

การขนสง 3.98 0.78 มาก

6. การรวมกนเปนสถาบนเกษตรกรจะทาใหผลผลตเพมขน 3.88 0.73 มาก 7. การสรางพนธมตรกบโรงงานและผเกยวของในการพฒนา

สถาบนเกษตรกร 4.05 0.71 มาก

การแบงระดบความสาคญ ม 3 ระดบ คอมาก ปานกลาง นอย โดยมคะแนนระหวางระดบ=(5-1)/3=1.33 คะแนน 1.00-2.33=นอย 2.34-3.67=ปานกลาง 3.68-5.00 =มาก

31

ภาพท 7 มาตรการและแนวทางการเพมมลคาในหวงโซการผลตออยและนาตาลไทย

แนวทางการเพมมลคาผลตออยและน าตาลอยางเปนมตรและยงยน

ภาคการผลตออย

เนอทเกบเกยว 8.43 ลานไร ผลผลต 11.35 ตน/ไร ผลผลตรวม 95.71 ลานตน ออยสด 34% ออยไฟไหม 66% ผลผลตรอยละ 70 สงออก รอยละ 30 ใชในประเทศ ครม.มมตเหนชอบเพมพนท 2 ลานไรใกลๆโรงนาตาล

ภาคการแปรรป

โรงงานนาตาล 51 โรง ผลผลตนาตาลทรายดบ 7.6 ลานตน นาตาลทรายขาว 1.8 ลานตน นาตาลชนดอนๆ 0.8 ลานตน กากนาตาล 4.5 ลานตน กากนาตาล ใชแปรรปเปนเอทานอลรอยละ 40 ใชอตสาหกรรมสรา อาหารสตว ผงชรส รอยละ 55 และสงออก รอยละ 5 ครม.ผอนปรนกฎระเบยบการจดตงโรงงาน

ภาคการบรโภคและจดจ าหนาย

สงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก มสดสวนตลาดรอยละ 9.5 ของโลก ปรมาณการสงออกไปประเทศกลม AEC รอยละ 45 สงออกไปประเทศอนๆ รอยละ 55 มลคาสงออกนาตาลทราย 133,622 ลานบาท มลคาทางเศรษฐกจรวม 305,000 ลานบาท/ป

ผมสวน

ไดเสย

กลยทธการพฒนา

-การเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดการเผาใบออย ลดตนทนสง -สถาบนเกษตรกรในการบรการทางผลตและประสานความรวมมอกบโรงงาน

เปา

หมาย

1.มาตรการเชงรก ประเดนการเรงขยาย ตามจดแขงบวกโอกาส และ ตามจดออนบวกโอกาส สงเสรมและสนบสนนการพฒนาออย ดวยการเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดการเผาใบออย ลดตนทนสง จากการใชเทคโนโลยการใหนา การใชเครองจกรกลการเกษตร พรอมสนบสนนการรวมกลมเกษตรกรใหเกดการบรการทางผลต เพอรองรบการเพมผลผลตในพนทเดมและการจดระบบการผลตทมผลตภาพสงในพนทใหม 2.มาตรการเชงรบ ตามจดแขงบวกขอจากด และ จดออนบวกขอจากดสงเสรมและสนบสนนการพฒนาออย ดวยการพฒนาการรวมกลมเกษตรกรใหเกดการบรการทางการผลต พรอมประสานความรวมมอกบโรงงานในการเพมประสทธภาพการผลต

ปญหา ผลตตากวาศกยภาพทได 19 ตน/ไร คณภาพนาตาล 11.34 c.c.s. ตากวามาตรฐาน คอ 12-13 c.c.s ตนทนสง 923 บาท/ตน สทธตา 211 บาท/ตน เผาใบออยรอยละ 66 ของผลผลตทงหมด

โอกาส ในป 2030 จะมการบรโภคนาตาลเพมขน 50% ความตองการเอทานอล เพมขนรอยละ

3.95 ตอป

ปญหา ระยะเวลารอเขาหบในโรงงานนานทาใหออยเสอมคณภาพ กฎระเบยบการบรหารจดการทยงเปนอปสรรค ยง

มปญหาการแบงปนรายไดกนระหวางชาวไรออยและโรงงานนาตาล

ปญหาและ

โอกาส

32 4.2 การศกษาแนวทางการเพมมลคาในระบบการผลตออยใหไดมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม

4.2.1 กรณศกษาวเคราะหการด าเนนงานกลมเกษตรกรผปลกออยตวอยางทประสบความส าเรจ : กลมวสาหกจผปลกออย บานหนวยประคอง หมท 10 ต าบลดงดนแดง อ าเภอหนองมวง จงหวดลพบร

บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร เกษตรกรปลกออยโรงงาน 69 ครวเรอน จานวนพนท 4,525 ไร ขดบอบาดาล 54 ราย 79 บอ ผลการศกษาปรากฏดงน

1) การจดการปจจยการผลต การจดการเงนลงทนปลกออยของเกษตรกรทอยในเขตสงเสรมของโรงงาน (ภายใน 50 กโลเมตรจากโรงงาน) โรงงานจะใหเงนลงทนใหกอน 2000 บาท/ไร เปนคาวสด รวมทงใหบรการตดและขนสงออย สวนเกษตรกรทอยนอกเขตสงเสรมของโรงงานๆจะใหบรการเงนกยมบารงไรเพอลงทน ตนละ 100 บาท เสยดอกเบยรอยละ 5 -6 บาท สวนเงนลงทนอนๆในการปลกออย จะกจากกลมออมทรพยชมชน รายละประมาณ 50,000 บาท ( 35,000 บาทเพอเจาะบอบาดาล และ 15,000 บาท สาหรบวสดอปกรณ) เกษตรกรตองคนเงนใน 1 ป ดอกเบยรอยละ 8

2) การปลก ดแลรกษา การเกบเกยว และผลผลต พนทปลกออยประมาณ 40 – 50 ไร/ครวเรอน การปลกนยมใชพนธ LK92- 22 , LK92- 11 , และพนธขอนแกน 3 เกษตรกรสวนใหญเกบพนธไวใชเอง การปลกเปนแบบแถวคคอนขางแนน ใชทอนพนธ ไรละ 3 ตน ใชปยมลไกรองพน ใหปยทางทางระบบนา ใหนาดวยระบบนาหยด แหลงนาจากการเจาะบอบาดาล ใชนาในพนท 30-50 ไร/บอ การสบนาสวนใหญใชไฟฟา และมบางรายใชพลงงานจากแผงโซลาเซล ผลผลตออยในระบบนาหยดใหผลผลตเพม จาก 11 ตนตอไร เปน 17 - 25 ตนตอไร (ออยตอ 10 ยงไดผลผลต 17 ตน/ไร) มคาเปอรเซนตนาตาลประมาณ 11.07 C.C.S

3) การเกบเกยวและขนสง การเกบเกยวใชแรงงานคนทงหมด รอยละ 80-90 ใชวธเผาใบกอนตด แรงงานรบจางสวนใหญจางมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จดหาโดยหวหนากลมซงเปนหวหนาโควตา กาหนดวนตดออยจะกาหนดมาจากโรงงาน เชน เรมตงแตวนท 25 พฤศจกายน - 10 เมษายน (หรอประมาณ 150 วน) ผลผลตออยทเขาโรงงานตองสะอาด ไมมใบออย เศษหญา หรอหนตดไป การขนสงใชบรการรถบรรทกหวหนาโควตา สามารถบรรทกได ตละ 25-30 ตน(1ใบคว) รถขนสงจะไปรอควอยทหนาโรงงานประมาณ 2 วน รายไดการจาหนายสวนแรก จะไดเงน 800 บาท/ตน และไดเพมจากคาเปอรเซนตนาตาลทเพมขนมากกวา 10 C.C.S ๆ ละ 54 บาท/ตน (ภาพท 7-9)

33

การสมภาษณกลมเกษตรกร

การสมภาษณเจาหนาทโรงงานนาตาล การสมภาษณเจาหนาทสงเสรมการเกษตร

ภาพท8 การสมภาษณเกษตรกร เจาหนาทโรงงานนาตาล และเจาหนาทสงเสรมการเกษตร พนทกลมวสาหกจบานหนวยประคอง ต.ดงดนแดง อ.หนองมวง จ.ลพบร

34

ภาพท 9 การเจาะบอบาดาล และการวางระบบนาหยดในการปลกออย การตดตงแหลงพลงงานแสงอาทตยเพอขบมอเตอรระบบใหนาหยดออย และแปลงปลก ของกลมวสาหกจบานหนวยประคอง ต.ดงดนแดง อ.หนองมวง จ.ลพบร

35

ภาพท 9 รถปลกออย รถคบออย และรถบรรทกขนสง ในกลมวสาหกจบานหนวยประคอง ต.ดงดนแดง อ.หนองมวง จ.ลพบร และการขนสงออย

4) บทบาทหวหนาโควตา หวหนากลมจะทาหนาทเปนหวหนาโควตา จะทาการวางแผนการผลตในพนท โดยประเมนพนทปลกออย คาดคะเนผลผลต และตดตอกบทางโรงงานเพอขอ

36 โควตา ทาหนาทในการหาคนงานตดตนออยจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอปละ 140 – 150 คนมาทหมบาน ใหบรการรบจางรถคบออย รถบรรทกพวงขนสงออยไปโรงงาน เปนผสารองคาใชจายตางๆ แทนเกษตรกรไปกอน แลวจะหกคาบรการจากรายไดหลงจากการขายและโรงงานจายเงนคาออยแลว กอนการเปดหบ โรงงานนาตาลจะมการประชมหวหนาโควตา กอนเพอทาความเขาใจและรวมวางแผน สมาชกกลมทปลกออยซงมประมาณ 70 รายในพนท จะแจงความประสงคกบหวหนาโควตา วาจะตดออยและสงออยใหกบหวหนาโควตาจานวนเทาไร การจายคาออยโรงงงาน โรงงานจะจายเงนคาขายออยผานหวหนาโควตาทก 15 วน โดยหวหนาโควตาหกคาบรการและคาจางตางๆ เชน คาจางตด คาจางคบออย คาขน คารถบรรทก คาภาษ คาสมาคม

5) การเผาใบออย กอนเกบเกยวเกษตรกรสวนใหญจะมการเผาใบดวยเหตผลหลาย ประการ คอ

ประการแรกเปนการลดตนทนการเกบเกยว กลาวคอ การตดออยสดถาใชแรงงาน 1 คน จะตดได 2 ตน/วน(8ชวโมง) คดตามคาแรงงานมาตรฐานเทากบ 150 บาท/ตน คาจางมดและขนสง 500 บาท/ตน รวมตนทนการเกบเกยวออยสด 650 บาท/ตน สวนออยไฟไหม แรงงาน 1 คนจะตดได 4 ตน/วนเปนคาแรงงาน 75 บาท/ตน คาจางมดและขนสง 100 บาท/ตน รวมตนทน 175 บาท/ตน จงเปนการลดตนทนการเกบเกยวและขนสงขนรถบรรทกถง 485 บาท/ตน ประการทสอง ในสภาวะทแรงงานขาดแคลน การตดออยสดจะมความเสยงทาใหออยเขาโรงงานไมทนฤดการเปดหบ ตวอยางเชน เกษตรกรปลกออย 50 ไร ไดผลผลต 750 ตน ถาตดสดดวยแรงงานคน 10 คน จะใชเวลาถง 37.5 วน แตการเผากอนตดจะลดเวลาเกบเกยวลงเหลอครงหนง และในขอเทจจรงการจดหาแรงงานของกลมจะไดแรงงานมาจานวนจากดประมาณ 150 คน ทางานในพนทประมาณ 4,000 ไร หากตดออยสดทงกลมจะใชเวลาถง 200 วน ขณะทโรงงานเปดรบซอออยเพยง 150 วน จงไมสามารถเกบเกยวใหทนสงโรงงานไดทน สงผลใหออยตดไมทน 1,000 ตน สญเสยรายได ประมาณ 9 แสนบาท

ประการทสาม โรงงานยงคงรบซอผลผลตออยไฟไหม และโรงงานตองการผลผลตใน ปรมาณมากทจะเขาโรงงานแตละวนซงการตดโดยไมเผาใบจะไมสามารถดาเนนการไดทน การตดออยสดทาละไดเฉพาะรายทมพนทนอยๆ และมาตรการการเพมราคาซอออยสดเพยง 50 บาท/ตน ออยไฟไหมหก 20 บาท/ตน ยงไมคมกบคาจางแรงงาน และการเผาใบกอนเกบเกยวทาใหนาหนกลดแตคาความหวานเพมขน

ประเดนทส การเผาออย มทงชาวไรเผาในไรของตนเอง และไปแอบเผาของคนอนใหลามเขามาในไรของตนเอง (เพอเลยงการเปนตนเพลง) การรบเผาออยจะทาใหสามารถสงขายผลผลตไดกอนคนอนสามารถไดเงนกอน และไดใชนากอนคนอนๆ ประการทหา ในความเหนของโรงงาน ยงตองการออยเขยวตดสด ซงสามารถรอสง(นอนคางไร)ได ถง 7 วนหลงเกบเกยว แตถาเปนออยเผาจะตองสงภายใน 24 ชวโมง โรงงานมมาตรการเฝาระวงการเผาออย และมาตรการปจจบนเกษตรกรตองแสดงใบแจงความจงขายกบโรงงานได ออยท

37 เผาเกษตรกรจะตองรบสงเขาโรงงานจงทาใหเกดปญหาการแซงคว นอกจากนนมปญหาออยสกปรกจากดนโคลนเนองเกดจากฝนตกในฤดเกบเกยว เกษตรกรใหความเหนวาการรณรงคไมเผาใบออย ไมเกดผลสาเรจได เปนการสญเสยไมคมคาการใชงบประมาณภาครฐ แนวทางการทใหเปนไปไดคอการจดหาเครองเกบเกยว หรอจดหาแรงงงานและชดเชยคาจางแรงงานใหแกเกษตรกรซงในความเปนจรงไมสามารถดาเนนการได เนองจากมราคาแพงประมาณ 12 ลานบาท (ภาพท 10)

ภาพท 10 การเผาใบออยกอนเกบเกยว (ภาพจากระบบออนไลน)

6) การรวมกลมเกษตรกร เกษตรกรมการรวมกลมเปนวสาหกจชมชน และมกจกรรม กลมรวมกบหนวยงานตางๆ เชน กลม ธกส. กลมเงนลาน กลมกองทนหมบาน เปนตน การบรการในกลมจะมการบรการเงนกเพอการลงทน มการชวยเหลอกนและกน และแลกเปลยนความร ทาใหมความรกสามคค และมความสขในการดาเนนชวต การรวมกลมมความเกยวของกบการดาเนนการผลตเนองจากหวหนากลมทาหนาทเปนหวหนาโควตา ทงนสมาชกในกลมมความพอใจในการบรการและอานวยความสะดวกของหวหนาโควตา สมาชกจะตกลงกบหวหนาโควตาในการสงออยในนามของหวหนาโควตาโดยไมตองมการจดทาสญญา

ปจจยททาใหกลมวสาหกจชมชนหนวยประคองตามแนวพระราชดาร มความเขมแขง

38 เนองจากม ผนาทเขมแขงเปนทยอมรบของชมชน กลมมธนาคารหมบานทเกดจากการออมเงน มการชวยเหลอพงพาอาศยกน ซงเปนจดเรมตนของการรวมกลมเพอดาเนนกจการหรอเพอประกอบอาชพอนๆ ตามมา มสวนราชการใหการสนบสนน เชนกลมผลตปยอนทรยอดเมด โรงสชม ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง กลมลานมน ปมนามน เปนตน สมาชกในชมชมไดรบความรในการประกอบอาชพจากการเขารบการฝกอบรม การเขาประชมของภาคสวนตางๆ บอยครง คนในชมชนอยอยางเปนสข พอใจในอาชพการปลกออยโรงงานและระดบรายได การนาวธการตามระบบสหกรณมาใชในกลม พบวามการแตงตงกรรมการธนาคาร มกฎระเบยบขอบงคบของธนาคารหมบาน มการสะสมทน ถอหน เกบออม มการประชมกลม มการลงบญชกลม จดทางบดล มการปนผลและเฉลยคนประจาป เกษตรกรในกลมยงมการจดทาบญชครวเรอน

7) โรงงานนาตาล ธรกจทดาเนนการไดแก ผลตนาตาล เอทานอล เยอกระดาษ ไฟฟา จากชานออย และปยชวภาพ การผลตนาตาล มกาลงการผลต 52,000 ตนออย/วน หรอรวม 6-6.5 ลานตนออย/ป อตราผลตนาตาล 103 กก./ตนออย ccs เฉลย 12.44 ขนตอนการบรหารจดการออย เรมจาก ทาสญญากบชาวไร กาหนดโควตาแกหวหนาโควตา จายเงนเกยวหรอเงนสารองแกชาวไร 300-350 บาท/ตน กอนเกษตรกรตดออยโรงงานจะสมตดวดคาความหวานกอนเพอใหไดผลผลตทมคณภาพเหมาะสม การทาขอตกลงกบเกษตรกรในเขตรศม 10 กม.รอบโรงงาน จะมการรวมกลมและควบคมการผลตอยางเขมขน โรงงานจะสนบสนนปจจยการผลตทงหมด กลมนจะมผลผลตประมาณ 4-4.5 ลานตน เกษตรกรนอกเขต เปนการเตมเตมกาลงการผลต ซงมอยประมาณ 2 ลานตน (ภาพท 11)

39

ภาพท 11 ระบบการผลตออย ของกลมวสาหกจผปลกออย บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร

ปจจยการผลต การจดจ าหนายและแปรรป การปลกและดแลรกษา การเกบเกยวและขนสง

แรงงานครวเรอน,รบจาง

พนธ-ของตนเอง

เครองจกรกล-ผรบจาง/

หวหนาโควตา วางแผน-

หวหนาโควตา

เงนทนเกษตรกรนอก

เขตโรงงานใชเงนกของ

กลมในชมชนและ เงน

ยมจากโรงงาน 100

บาท/ตน สวนในเขต

โรงงาน ลงทนใหกอน

300-350 บาท/ตน

พนท 40 – 50 ไร/ราย ปลก-แบบแถวค

ทอนพนธ 3 ตน/ไร

ปย-มลไกรองพน

ใหปยในระบบน า

แหลงน า-บอบาดาล

35000 บาท/บอ ใชใน

พนท 30-50 ไร

ใชระบบน า-น าหยด

บางรายใชพลงงานจาก

โซลาเซล

เกบเกยว-ใชแรงงาน

รบจางจากภาคอสาน

ขนสง-หวหนาโควตา

เผาใบกอนเกบเกยวและ

ขนสงใชตนทนจาง 175

บาท/ตน เกบออยสดใช

ตนทนคาจาง 650 บาท/

ตน ผลผลตออยน าหยด

17-25 ตน/ไร ccs 11.04

ราคาท 10 ccs 800 บาท/ตน

และไดเพม ccs ละ 54 บาท

ราคาออยสดสงกวาออยเผาไฟ

20 บาท/ตน

ก าลงผลต 52,000 ตนออย/วน

หรอ 6-6.5 ลานตนออย/ป

อตราผลตน าตาล 103 กก./ตน

ออย ccs 12.44 ผลผลตจาก

สมาชกในเขต 4.5 ลานตน

นอกเขต 2 ลานตน และม

อตสาหกรรมตอเนอง

40

8) ปญหา/ขอเสนอแนะ การใหคะแนนความสาคญของปญหากาหนดคะแนน ดงนคอ

ปญหาจากเกษตรกร 3 คะแนน จากนกสงเสรม 2 คะแนน จากโรงงาน 1 คะแนน สรปลาดบความสาคญของปญหาคอ ปญหาฝนตกในชวงฤดการตดออย ทาใหจะไมสามารถตดและขนสงออยได และทาใหออยสกปรก การแยงควในการสงออยเขาโรงงาน ราคารบซอออยยงตาควรอยทประมาณ 1,500 บาทตอตน โรงงานเพมรบซอผลผลตใหทนกบฤดกาลเกบเกยวทมระยะเวลาสนในชวงกอนฤดฝนเทานน /เพมโควตา การรอควหนาโรงงานนานทาใหออยเสอมคณภาพ และ ดนในแปลงแนนเนองจากรถบรรทกออย จดหาเครองเกบเกยวออย เครองลาเลยงขนสงออยจากไร รถคบออยขนรถบรรทก เงนกปลอดดอกเบย หรอดอกเบยตาใหการลงทน (ตารางท 8)

ตารางท8 การใหนาหนกคะแนนปญหาและขอเสนอแนะการผลตออย บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร รายการปญหา/ขอเสนอแนะ เกษตรกร นก

สงเสรม โรงงาน คะแนน

1. ฝนตกในชวงฤดการตดออย ทาใหจะไมสามารถตดและขนสงออยได และทาใหออยสกปรก

/ / / 6

2. การแยงควในการสงออยเขาโรงงาน / / / 6 3. ราคารบซอออยยงตาควรอยทประมาณ 1,500

บาทตอตน / / 5

4. โรงงานเพมรบซอผลผลตใหทนกบฤดกาลเกบเกยวทมระยะเวลาสนในชวงกอนฤดฝนเทานน /เพมโควตา

/ / 5

5. รอควหนาโรงงานนานทาใหออยเสอมคณภาพ / / 5 6. ดนในแปลงแนนเนองจากรถบรรทกออย / / 5 7. เงนกปลอดดอกเบย หรอดอกเบยตาใหการลงทน / / 5 8. จดหาเครองเกบเกยวออย เครองลาเลยงขนสงออย

จากไร รถคบออยขนรถบรรทก / / 5

9. กจกรรมของภาครฐในชมชนทไมเกยวของกบออยมมากเกนไป

/ 3

10. ออยนอนคางไรนานทาใหคณภาพลดลง / / 3 11. ตนทนการผลตสง / 2 12. โรคใบขาวออยระบาด / 2 13. การเผาใบ / 1

9) การวเคราะหสภาพแวดลอมการผลตออยเพอก าหนดมาตรการการพฒนากลม

วสาหกจ บานหนวยประคอง หมท 10 ต าบลดงดนแดง อ าเภอหนองมวง จงหวดลพบร

41 จากการวเคราะหสภาพแวดลอมสามารถสรปแนวทางและมาตรการในการพฒนาออยของกลมวสาหกจ บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร ไดดงน

มาตรการเชงรก ประเดนการเรงขยาย ตามจดแขงบวกโอกาส และ ตามจดออน บวกโอกาส คอสงเสรมและสนบสนนการพฒนาใหเปนชมชนตนแบบในการผลตออย โดยสนบสนนการขยายผลเทคโนโลยการเพมผลผลตไปสสมาชกในชมชน ประสานความรวมมอกบภาคสวนตางๆทงในและนอกพนทในการจดหาเครองจกรกลการเกษตรเพอเปนตนแบบสาธต สนบสนนการขยายการใหบรการสนเชอ ตลอดจนพฒนาการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม พฒนาผลตภณฑออย นาตาล และผลพลอยได ทเหมาะสมกบชมชน พรอมกบนาระบบสหกรณมาใชในขบเคลอนการพฒนา

มาตรการเชงรบ ตามจดแขงบวกขอจากด และ จดออนบวกขอจากด คอ สงเสรมสนบสนนการเจรจาทาความรวมมอหรอสรางพนธมตรกบโรงงานในการผลตออยคณภาพด ทจะสามารถไดเงอนไขพเศษในการไดรบบรการจากโรงงาน พรอมกบรวมมอกบสถาบนวจยในการศกษาปองกนปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (ตารางท 9)

ตารางท 9การวเคราะหสภาพแวดลอมการผลตออยของกลมวสาหกจ บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร

จดแขง จดออน การใหนาหยดไดผลผลตสง 17-25 ตน/ไร ขาดเครองเกบเกยว และเครองลาเลยงออย เกษตรกรมความรในการจดการผลต มการเผาออยทาใหตองรบสงโรงงานและไมสามารถควบคมการเผา

ออยได มแหลงนาบาดาล เงนทนไมเพยงพอ หวหนากลมเปนหวหนาโควตา ออยในชวงฤดฝนมความสกปรก หวหนากลมมชอเสยงและมความสมพนธกบผโรงงาน/ นกสงเสรมและภายนอกด

ตนทนสง

มการรวมกลมทเขมแขง สมาชกกลมมความรกสามคค เปนหมบานตวอยางทมชอเสยง มแหลงเงนทนชมชน พนทดนมความเหมาะสม โอกาส อปสรรค มโรงงานอยใกลเคยงและมอตสาหกรรมตอเนอง

แรงงานมาจากนอกในชมชน มปรมาณไมเพยงพอและเปนแรงงานสงอาย

นกสงเสรมใหการสนบสนน โรงงานจดออยเขาหบชา การรอนานทาใหนาหนกและคณภาพลดลง

หนวยงานตางๆเขามามสวนรวมในการพฒนา โรงงานจดแผนการผลตไมเพยงพอตอความตองการของพนท ฝนตกในชวงเกบเกยวทาใหผลผลตสกปรก อยนอกเขตสงเสรมของโรงงานจงไดรบการสนบสนนนอย

42

4.2.2 การศกษาแนวทางการเพมมาตรฐานการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

1) การพฒนาเทคโนโลยในขนตอนการผลต การวเคราะหแนวทางในการเพมศกยภาพการ ผลตออย โดยรวบรวมคาแนะนาทางวชาการตางๆและระดมความคดเหนจากคณะผวจย จะไดแนวทางในการจดการไรออยเพอใหไดผลผลตสง คณภาพด และลดตนทนการผลต ดงน (ตารางท 10)

ตารางท 10 แนวทางการพฒนาเพมศกยภาพการผลตออย เพอใหไดผลผลตสง คณภาพด ลดตนทน ขนตอน* กจกรรม* เทคโนโลย ผลได กอนปลกออย 8-9 เดอน ทาแปลงพนธเองลดตนทนการผลต

- คานวณพนทแปลงพนธ: แปลงปลกใหม 1 : 10 เลอกพนธทเหมาะสม จากแหลงทเชอถอได ปลกออยแปลงพนธ เดอน มย.-กค. เพอจะใช พนธเดอน มค.-กพ.

แปลงพนธคณภาพ

เพมผลผลต ลดตนทน

เตรยมพนท 1 เดอน กอนปลกรอตอเกา ใชผาลสบเศษซากออยลงดน

- ไถระเบดดนดานดวยซบซอยเลอร - ปรบระดบพนทใหลาดเอยงเลกนอย - ไถดะ ตารกดนทงไว 1-2 อาทตย - ปรบปรงดนดวยฟลเตอรเคก หรอขไก

เครองจกรกล การใชปยจากผลพลอยไดจากออย


เตรยมทอนพนธ 1-5 วน กอนปลกใชพนธออยบรสทธสมบรณแขงแรง

- คดออยอาย 8-10 เดอน มาจากแปลงพนธท เจรญเตบโตด คดลาทไมสมบรณ เปนโรค ทง ไมตดออยทงไวนาน เกน 7 วน

ทอนพนธคณภาพ


ปลกออย - ปลกออยใน เดอน มค.- GAP เพม

43 ปลกออยใหเรวขน

กพ. - การใชเครองปลก จะทาใหออยงอกสมา เสมอและปลกไดในเวลาทตองการ - ปลกออยใหงอก 100%

เครองจกรกล ผลผลต ลดตนทน

การกาจดวชพช 0-6 เดอน ทาหญาใหทน

- ใชสารเคมกาจดวชพชหลงปลกในอตราทแนะนา ฉดพนในชวง เชา ควรใสหนา กากปองกนสารเคม และอาบนา ทนทหลงฉดพน

GAP


การใสปย 0-6 เดอน ควรกลบปยเคม เพอเพมประสทธภาพ

- ใสปยเมอดนมความชนเพยงพอ - พยายามลดการใชปยเคมโดยการใชปยหมก ปยคอก ปยชวภาพ ทไดจากการเศษเหลอออย เพอปรบปรงโครงสรางของดน - ควรมการกลบฝงปยเพอปองกนการระเหด

GAP เครองจกรกล การใชผลพลอยไดจากออย

เพมผลผลต เพมคณภาพ ลดการเผาใบ ลดตนทน

การใหนา 0-10 เดอนใหนาออยเสรม เมอออยตองการ

- ระวงอยาให นาขงในรอง นานเกน3วน - ระยะแตกกออยาใหออยขาดนา

ระบบนาหยด เครองจกรกล

เพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน

การเกบเกยว 11-12 เดอน ตดออยสด ไมเผาใบออย

- ตดออยเมอออยสกแก ซงจะให C.C.S. สง - ตดออยชดดน ตดยอดออยใหยาว

GAP เครองจกรกล

เพมคณภาพ ลดการเผาใบ

44

- ขนสงออยเขาโรงงาน ทนท

* คาแนะนากรมวชาการเกษตร

2) การเพมผลผลตออยโดยการใหน า

จากการศกษาวเคราะหขอมล พบวานาเปนปจจยการผลตหลกทมผลตอการเพมผลผลตและสรางนาตาล หากออยไดรบนาอยางเพยงพอตลอดชวงการเจรญเตบโต ผลผลตออยจะไดไมตากวา 15 ตนตอไร ระยะความตองการนาของออยไว 4 ระยะ คอ ระยะตงตว (0-30 วน) เปนระยะทออยเรมงอกจนมใบจรง และเปนตวออน ระยะนออยตองการนาในปรมาณไมมาก ในระยะนการใหนาออยควรใหในปรมาณนอยและบอยครง ระยะเจรญเตบโตทางลาตน (31-170 วน) ระยะนรากออยเรมแพรกระจายออกไปทงในแนวดงและแนวระดบ เปนระยะทออยกาลงแตกกอและสรางปลองเปนชวงทออยตองการนามาก จะทาใหออยมจานวน ลาตอกอมาก ปลองยาว ทาใหออยมลายาว และผลผลตสง การใหนา จงตองใหบอยครง ระยะสรางนาตาลหรอชวงสรางผลผลต (171-295 วน) ชวงนจงไมจาเปนตองใหนาบอย ใหเฉพาะชวงทออยเรมแสดงอาการขาดนา ระยะสกแก (296-330 วน) กอนเกบเกยว 6-8 สปดาห ควรหยดใหนา เพอบงคบใหนาตาลทงหมดในลาออยเปลยนเปนนาตาลซโครส

ระบบการใหนาออยขนกบความเหมาะสมของสภาพพนท เชน การใหนาแบบรอง (Furrow irrigation) ประสทธภาพของการใหนาแบบรองจะผนแปร อยระหวาง 30-90 เปอรเซนต การใหนาแบบพนฝอย (Sprinkler irrigation) ประสทธภาพ ในการใชนาอาจเกน 75 เปอรเซนตได การใหนาแบบนาหยด (Drip irrigation) เปนวธการใหนาทมประสทธภาพในการใหนาสงสด โดยสามารถใหนาเฉพาะรอบ ๆ รากพช และสามารถใหปยและสารเคม ปองกนกาจดศตรพชไปพรอมกบนาไดเลย

จากการรวบรวมขอมลประสบการณในการใหนาแบบหยดของกลมตวอยาง 9 ตวอยางในพนท จงหวดเลย ชยภม สพรรณบร สระแกว และมหาวทยาลย พบวาสามารถทาใหผลผลตเพมจาก 8.4 ตน/ไร เปน 18.3 ตน/ไร หรอเพมขน 9.9 ตนตอไร การนาระบบนาหยดไปใชในการเพมผลผลต

ของบรษท สวนเกษตรอตสาหกรรม จากด (มตรผล) ไดลงทนจานวน 390 ลานบาท พฒนาระบบนา ดวยการวางระบบชลประทานใหครอบคลมพนท 1.2 ลานไร ทเปนเครอขาย เพอใหเกษตรกรปลกออยระบบนาหยด โดยโรงงานนาตาลจะลงทนสรางแหลงนา และชาวไรเปนผลงทนเชอมตอแหลงนาเขาไปยงไรดวยระบบทอ โดยมเปาหมายเพมผลผลตตอไร จากปจจบน 7-8 ตนตอไร เปน 17 ตนตอ

45 ไร บางพนทพบวาเคยใหผลผลตสงสดถงไรละ 28 ตน/ไร (http://www.komchadluek.net/) (ตารางท 11)

ตารางท 11 ผลการปลกออยดวยระบบนาหยดในพนทตางๆ ชอทอย ผลผลตกอน

ใหน าหยด ตน/ไร

ผลผลตหลงใหน าหยด

ตน/ไร

ผลผลตสวนตาง ตน/ไร

หมายเหต

จ.เลย นายไฉน ศรเชยงษา เกษตรกรบานหนองหน ต.หนองหน อ.หนองหน

7 13 6 ใชพนธแอลเค 92-11 แอลเค 84-200 และขอนแกน 3 http://www.komchadluek.net/

จ.ชยภม นายพมล สภาพเพชร เกษตรกรบานหนองแซง ต.บานแกง อ.ภเขยว

12 20 8 ลงทนระบบนาหยดไรละ 7,500 บาท ใชได 7-8 ป http://www.komchadluek.net/

จ.ชยภม นายวชย ฤาชา กลมผใชนามตรบานลาด ต.บานแกง อ.ภเขยว

8 17 9 มการขดสระในพนท 1 ไร http://www.komchadluek.net/

จ.สพรรณบร นายบญสบ กนศร หมท 13 ตาบลหนองโอง อ.อทอง

8 17 9 ออยพนธ LK92--11 และ K 84-200 http://clinictech.wu.ac.th/

จ.สพรรณบร นายประเสรฐ ปนปลอง เกษตรกร อ.หนองหญาไซ

8 20 12 http://www.kasetporpeangclub.com/forums

จ.ชยภม นายสมพงษ วรรณวนย เกษตรกร บานหนองแซง ตาบลบานแกง อ.ภเขยว

22 http://www.acfs.go.th/

จ.สระแกว เกษตรกรสหกรณโคนมวงนาเยน ต.วงใหม อ.วงสมบรณ

25 http://www.oknation.net/blog/print.php?id=274806

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร (มทส.)

10 20 10 http://www2.manager.co.th/

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรนชจรนทร พงพา; พษณ พลสวสด; อรรถสทธ บญธรรม

6 12 6 ระบบนาหยดรวมกบการพรวนดนปดความชน http://kucon.lib.ku.ac.th/

เฉลย 8.4 18.3 9.9

46

4.3 การศกษาแนวทางเพมมลคาในระบบการบรหารจดการเครอขายพนธมตรออยและน าตาล 4.3.1 การศกษาแนวทางการพฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรผปลกออย

สถานการณการดาเนนธรกจออยของสถาบนเกษตรกร สหกรณทรวบรวมผลผลตออย ป

2555 มจานวน 34 แหง สวนใหญอยในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 22 แหง (รอยละ 64.71) รองลงมา ภาคกลาง ภาคเหนอ และภาคตะวนออก จานวน 7 , 4 และ 1 แหง ตามลาดบ ปรมาณการรวบรวมออยเพอสงโรงงานตามโควตา ป 2555 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 245,677 ตน มลคา 264.855 ลานบาท รองลงมา ภาคกลาง จานวน 32,387 ตน มลคา 50.282 ลานบาท ภาคเหนอ จานวน 19,755 ตน มลคา 18.623ลานบาท และภาคตะวนออก จานวน 17,397 ตน มลคา 16.938 ลานบาท ดงตารางท12 โดยแตละสหกรณทมการสมตวอยางสมภาษณมการใหบรการดงน

ตารางท12 ปรมาณออยโรงงานทสหกรณรวบรวม ป 2555

พนท สหกรณ ปรมาณ (ตน) มลคา (ลานบาท)

แหง รอยละ ตน รอยละ ลานบาท รอยละ

ภาคเหนอ 4 11.76 19,755 6.27 18.623 5.31

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 22 64.71 245,677 77.94 264.855 75.52

ภาคกลาง 7 20.59 32,387 10.27 50.282 14.34

ภาคตะวนออก 1 2.94 17,397 5.52 16.938 4.83

รวมทงสน 34 100 315,216 100 350.698 100 1) สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธกส.กาญจบร จ ากด จงหวดกาญจบร

สหกรณไดรบโควตาจากโรงงานนาตาล 22,000 ตน สงใหแกโรงงานนาตาลทก โรงงานในจงหวด 11 โรง สหกรณจะประชมสมาชกกอนเปดหบ ประชาสมพนธ สมาชกขนสงออยใหโรงงานโดยตรง การปลกใชนาธรรมชาต พนธออยทปลก พนธขอนแกน 3 เกษตรกรกยมจาก ธกส. สหกรณจดหาปยจาหนายแกสมาชก ผลผลตเฉลยตอไรประมาณ 12 ตน % CCS 10 - 11 % เกษตรกรเผาใบกอนกนตด 80% ปญหา แรงงานตดออย

2) สหกรณการเกษตรทามวง จ ากด จงหวดกาญจนบร สหกรณไดรบโควตาจากโรงงานนาตาล 6,700 ตน สหกรณรวบรวมสงโรงงาน

นาตาล สมาชกใชนาธรรมชาต นาชลประทาน และสวนใหญใชโดยเจาะนาบาดาล พนธออยทปลกสมาชกจดหาเอง โดยสหกรณใหยมเงนไปจดหาพนธ เชน ขอนแกน ลาปาง ใหสหกรณมเงนทนให

47 สมาชกกยมเพอลงทน สหกรณจดหาปยจาหนายแกสมาชก พนทปลกของสมาชกเฉลยรายละ 10 ไร ผลผลตเฉลยตอไร 11 – 15 ตน % CCS ประมาณ 9 – 12 % เกษตรกรเผาใบกอนกนตดประมาณ 80 - 90 % เกษตรกรตดออยโดยโรงงานนารถตกมาให ตนทนคานามนสง พนทลาบาก ปญหา แรงงานตดออย ใชแรงงานจากภาคอสาน ตนทนคาแรงงานสง ตนทนคานามนสง

3) สหกร ณ ผ ป ล ก อ อยแล ะปาล มน า ม น จ ง ห ว ดชลบ ร จ ง ห ว ด ชลบ ร สหกรณไดรบโควตาจากโรงงานนาตาล 6,700 ตน สมาชกขนสงนาตาลใหโรงงานเอง โดยสหกรณเปนผตอรองควสงหรอจดอนดบควกบโรงงาน สมาชกใชนาธรรมชาต นาชลประทาน พนธออยทปลกสมาชกจดหาเอง ใหสหกรณใหสมาชกกยมเพอลงทน และจดหาปยจาหนายแกสมาชก พนทปลกของสมาชกเฉลยรายละ 10 – 15 ไร ผลผลตเฉลยตอไร 12 ตน % CCS ประมาณ 12 % เกษตรกรเผาใบกอนกนตดประมาณ 80 % ปญหา ตนทน ขาดแคลนแรงงาน ตองวางเงนลวงหนาใหแรงงานจากภาคอสาน

4) สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธกส.กาฬสนธ จ ากด จงหวดกาฬสนธสหกรณไดรบโควตาจากโรงงานนาตาล 3,000 ตน สมาชกสหกรณหมนเวยนสง

ออยใหสหกรณ สมาชกใชนาธรรมชาต พนธออยทปลก พนธขอนแกน 3สหกรณใหเงนกแกสมาชก จดหาปยจาหนายแกสมาชก ผลผลตเฉลยตอไร 12 ตน ตนทนเฉลตอไร 6,000 บาท % ccs 12 % เกษตรกรเผาใบกอนกนตด 60% เกษตรกรตดออยโดยลานนารถตกไปตดให ปญหา แรงงาน ภยธรรมชาต ราคาตก ควขนอยกบการแจงการจดการ

5) สหกรณการเกษตรกระนวน จ ากด จงหวดขอนแกน สหกรณไดรบโควตาจากโรงงานนาตาล 3,000 ตน ดาเนนการได 6,000 ตน สง

โรงงานนาตาล นาพอง และโรงงานนาตาลมหาสารคาม โงงานรบทงหมด สมาชกสหกรณขนสงใหโรงงานเอง สมาชกใชนาธรรมชาต พนธออยทปลก พนธขอนแกน 3 , K285 สหกรณใหเงนกแกสมาชก จดหาปยจาหนายแกสมาชกปละประมาณ 100 ตน ผลผลตเฉลยตอไร 12 – 16 ตน , 18 – 25 ตน % CCS ประมาณ 12 – 13 % แตชวงเดอน พ.ย. เหลอเพยง 9 – 11 % มฝนมากคา CCS ลด เกษตรกรเผาใบกอนกนตดประมาณ 80% เกษตรกรตดออยโดยลานนารถตกไปตดให ปญหา ฝนแลงผลผลตตา

6) สหกรณการเกษตรเพอการตลาดลกคา ธกส.อดรธาน จ ากด จงหวดอดรธาน สหกรณไดรบโควตาจากโรงงานนาตาล 10,000 ตน สหกรณรวบรวมสงโรงงาน

นาตาล สมาชกใชนาธรรมชาต นาชลประทาน พนธออยทปลก พนธขอนแกน 3 , K285 เกษตรกรกเงนจาก ธกส. สหกรณจดหาปยจาหนายแกสมาชก พนทปลกของสมาชกเฉลยรายละ 10 ไร ผลผลตเฉลยตอไร 8 – 12 ตน % CCS ประมาณ 11 – 12 % เกษตรกรเผาใบกอนกนตดประมาณ 80 - 90 % เกษตรกรตดออยโดยลานนารถตกไปตดให ปญหา แรงงานหายาก เกษตรกรตองการใหเผาใบ และไมมเครองจกรกล (ตารางท 13)

48 ตารางท 13 การใหบรการแกผปลกออยของสหกรณการเกษตร

รายการ ลกคา ธกส.กาญจบร

การเกษตรทามวง

กาญจบร

ปลกออยและปาลม

น ามนชลบร

ลกคา ธกส.

กาฬสนธ

กระนวน จ ากด

ขอนแกน

ลกคา ธกส.อดรธาน

โควตา ตน 22,000 6,700 6,700 3000 6000 10000 ขนสง สมาชก สหกรณ สมาชก สมาชก สมาชก สหกรณ นา นาฝน เจาะนา

บาดาล นาฝนและชลประทาน

นาฝน นาฝน นาฝนและชลประทาน

พนธ ขอนแกน3 ขอนแกน ลาปาง

ยมเงนไปจดหาเอง

ขอนแกน3

พนธขอนแกน 3

, K285

พนธขอนแกน 3

, K285 เงนทน ธกส สหกรณ สหกรณ สหกรณ สหกรณ สหกรณ ปย สหกรณ สหกรณ สหกรณ สหกรณ สหกรณ สหกรณ พนท 10 10-15 10 ผลผลต ตน 12 11-15 12 12 12-16

8-12

c.c.s 10-11 9-12 12 12 9-11 11-12 เผาใบ % 80 80-90 80 60 80 80-90 เกบเกยว แรงคน แรงคน

รถตด แรงคน แรงคน

รถตด แรงคน รถตด

แรงคน รถตด

ปญหา แรงงานตด ตนทนคาแรงงานสง ตนทนคานามนสง

แรงงาน เงนทน

แรงงาน ราคา

ฝนแลง

ฝนแลง แรงงาน

7) การใหบรการของสหกรณในการผลตออย กรณศกษาสหกรณนคมนครชมจ ากด จงหวดก าแพงเพชร

สหกรณนคมนครชม จากด จดทะเบยนจดตงเปนสหกรณเมอวนท 28 กนยายน 2516 สหกรณตงอยเลขท 99/9 หมท 4 ตาบลทรงธรรม อาเภอเมองกาแพงเพชร จงหวดกาแพงเพชร ปรมาณธรกจระหวางป 2555 รวม 276 ลานบาท ประกอบดวย ธรกจสนเชอ 36 ลานบาท ธรกจรวบรวมและแปรรป 114 ลานบาท (มนสาปะหลง 55 ลานบาท ขาวโพด 14 ลานบาท ขาวเปลอก 37 ลานบาท และออย 8 ลานบาท) ธรกจจดหาสนคามาจาหนาย 40 ลานบาท กาไรสทธ 2.1 ลานบาท เปนสหกรณขนาดใหญพเศษ ปจจบนมทนดาเนนงาน 173 ลานบาท ปรมาณธรกจ 310 ลานบาท จานวนสมาชก 2,000 ครอบครว เปนสหกรณทไดรบโลพระราชทานสหกรณดเดนแหงชาต ประเภท

49 สหกรณนคม ถง 3 ครง ในป 2541 ป 2546 และป 2555 สมาชกสหกรณสวนใหญมอาชพปลกมนสาปะหลง การสงเสรมและการใหบรการดานการปลกออย สหกรณทาหนาทเปนหวหนาโควตา สหกรณไดรบโควตา 5,000 ตน สนบสนนสมาชกดานเงนทนหมนเวยนในรปของเงนกเพอลงทนในการปลกออย เงนทนในการทาระบบนาหยดพรอมอปกรณ ไรละ 5,000 บาท อตราดอกเบยขนอยกบชนสมาชกของสหกรณ รวมทงจดหาปจจยการผลต เชน ปย ยา จดหาคนงานตดออย บรการรถคบออย รวบรวมออยโรงงานของสมาชก บรการขนสงโดยรถบรรทกขนสงออยของสหกรณสโรงงาน สาหรบการเรยนรการปลกออย จดหาพนธสมาชกดาเนนการเอง มการเผาใบกอนตดประมาณรอยละ 80 สาหรบการจายเงนคาออยใหกบสมาชก สหกรณจะจายทกๆ 15 วน ทงน โรงงานจะโอนเงนคาออยของสมาชกทกรายตามโควตา เมอถงกาหนดกาหนดชาระเงนโรงงานจะโอนเงนคาออยของสมาชกผานสหกรณๆจะจายเงนคาออยใหสมาชกหลงจากหกคาเงนยมทสมาชกเงนไปลงทน คาขนสง และหากกรณทโรงงานเบกจายเงนคาออยแกสมาชก 15 วนแรก เพยง 50% กอน สหกรณกจะสารองจายคาราคาออยใหแกสมาชกไปกอน โดยสมทบอก 50% เพอจายใหแกสมาชกใหครบ 100% ปญหาอปสรรคการรวบรวมออยโรงงานของสหกรณนคมนครชมจากด คอยงขาดการสนบสนนดานวชาการ และขาดอปกรณเครองมออปกรณตาง ๆ เชน รถตดออย รถคบออย

โดยสรป จะพบวาปจจบนยงไมมสถาบนเกษตรกรททาธรกจและใหบรการเกษตรกรผปลกออยอยางครบวงจร ทงนอาจเกดจากออยเปนพชทถกควบคมตาม พรบ.มหนวยงานรบผดชอบเฉพาะทาใหภาครฐโดยเฉพาะกรมสงเสรมสหกรณและกรมสงเสรมการเกษตรยงไมดาเนนการพฒนาเนนหนกเหมอนสถาบนเกษตรกรอาชพอนๆ

จากผลการศกษาพบวาการใหบรการดานการผลตออยโดยสถาบนเกษตรกร มแนวโนมทจะทาใหเกดการเพมมลคาในการผลตออย โดยบทบาทของสถาบน ทควรดาเนนการ คอ

1. มบทบาทในการเปนหวหนาโควตา 2. บรการดานสนเชอเงนทนหมนเวยน 3. บรการจดหาปยและวสดการเกษตร 4. บรการลงทนการพฒนาแหลงนาและระบบนาหยด 5. บรการเครองจกรกลเกษตร รถแทรกเตอร 6. บรการจดหาพนธพช 7. บรการวชาการความร จดอบรม ศกษาดงาน 8. บรการรถเกบเกยว 9. บรการจดหาแรงงาน 10. บรการรถคบออย 11. บรการขนสง 12. บรการนามนเชอเพลง

50

13. บรการลงทนระบบพลงงานโซลาเซล 14. บรการเงนสารองจายการขายออย 15. ประสานงานและสรางความสมพนธอนดระหวางเกษตรกรกบโรงงานในการแกปญหาเชน

การเผาใบ การรอคว การแซงคว ผลผลตออยสะอาด 16. ประสานสทธประโยชนตาม พรบ.ออยและนาตาล 17. สรางผลตภณฑแปรรปนาตาลทเปนเอกลกษณเฉพาะพนท 18. แปรรปอยางงายจากสวนเหลอจากออย เชนจากใบ จากชานออย จากกากนาตาล 19. รวมมอกบสถาบนวชาการและสถาบนตางๆในการพฒนาการผลตออย 20. จดระบบสวสดการตางๆตามระบบสหกรณ

4.3.2 การศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรในด าเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis)

เพอใหเกดรปธรรมในทางปฏบตในการนาผลการศกษาวเคราะหมาใชประโยชนไดจรงในเชงธรกจ จงไดมการศกษาความเปนไปไดในการดาเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรโดยธรกจมงใหเกดผลลพธดงนคอ

1) การลงทนขดบอบาดาล สรางระบบนาหยด และสบนาดวยพลงงานแสงอาทตย (แผงโซลาเซล) ผลลพธ คอ เพมผลผลต เพมคณภาพผลผลต และลดตนทนการสบนา

2) การลงทนรถตดออย รถบรรทก และการจายเงนอดหนนแกเกษตรกร ผลลพธ คอ ลดการเผาออย ลดตนทนการเกบเกยวและขนสง ไดออยสะอาดและ

เพมความรวดเรวในการสงออยเขาโรงงาน การวเคราะหการตดสนใจลงทนของสถาบนเกษตรกรในพนทปลกออยเปรยบเทยบ

ในพนทขนาด 500 ไร 750 ไร และ 1,000 ไร ตลอดจนการวเคราะหความออนไหวของรายรบของสถาบนเกษตรกรหากแหลงรายรบทสาคญ มการเปลยนแปลงรอยละ 10 และรอยละ 20 ตามลาดบ ซงไดผลการวเคราะหดงน

4.3.2.1 ขอมลพนฐานและสมมตฐานทใชในการค านวณ (อายโครงการ 15 ป) 1. ผลผลตออยตอไรในปจจบนคอ 10 ตน/ไร โดยหากเพมการวางระบบนาหยดไปจะสามารถ

ทาใหผลผลตออยตอไรเพมขนเปน 20 ตน/ไร 2. ผลตอบแทนสทธของเกษตรกรทไดจากการขายออย ประมาณ 250 บาท/ตนออย/ป

(โดยประมาณการจากขอมลป 2555 ผลตอบแทนสทธ 243 บาท/ตน/ป) 3. รายจายของสถาบนเกษตรกร มดงน 3.1 คาลงทนตดตงระบบนาหยด 3,000 บาท/ไร (อาย 15 ป ไมมมลคาซาก)

51

3.2 คาบารงรกษาระบบนาหยด 100 บาท/ไร/ป 3.3 คาเงนอดหนนเพอใหตดออยสด 1,000 บาท/ไร/ป (ในปท 1-14) 3.4 คาโสหย 100 บาท/ไร/ป 3.5 กรณใชรถตดออยตางประเทศ(ตปท.) และรถบรรทกเพอใชงานคกน จะมคาใชจาย

ประกอบดวย 3.5.1 คารถตดออย จานวน 1 คนๆละ 12 ลานบาท ตดออยได 300 ตน/วน (จะใช

บรการสมาชกหมดในเวลา n วน/ป - -> ใชรบจางตดไดอก 150-n วน/ป) และจะไมไดใชประโยชนอก 215 วน/ป

3.5.2 คารถบรรทกจานวน 10 คนๆละ 4 ลานบาท บรรทก 30 ตนตอคน เพอสงหบ n วน (ใชรบจางไดอกสงสด 365-n วน)

3.5.3 คาบารงรกษารถตดออย 1 คน (ปละ 10% ของมลคา อายการใชงาน 15 ป ไมมคาเสอม)

3.5.4 คาบารงรกษารถบรรทก 10 คน (ปละ 10% ของมลคา อายการใชงาน 15 ป ไมมคาเสอม)

3.5.5 คานามนดเซลแบบรถ ตปท. (ประมาณการ รถตดออยใชงาน n วนๆละ 100 ลตร รถบรรทกใชงาน m วนๆละ 100 ลตร ณ ราคานามน 30 บาท/ลตร)

3.5.6 คาจางพนกงานรายปเพอขบรถ 10+1 คน (15,000 บาท/คน/เดอน) 3.5.7 ดอกเบยเงนก เพอนามาลงทนรถตดและรถบรรทก (รอยละ 6 ตอปในปท 1-14

และจายคนเงนตนในปสดทาย) 3.6 กรณใชรถตดออย KU และรถบรรทกเพอใชงานคกน จะมคาใชจายประกอบดวย 3.6.1 คารถตดออย จานวน 1 คนๆละ 4 ลานบาท ตดออยได 90 ตน/วน (จะใช

บรการสมาชกหมดในเวลา q วน/ป - -> ใชรบจางตดไดอก 150-q วน/ป) และจะไมไดใชประโยชนอก 215 วน/ป

3.6.2 คารถบรรทกจานวน 3 คนๆละ 4 ลานบาท บรรทก 30 ตนตอคน เพอสงหบ q วน (ใชรบจางไดอกสงสด 365-m วน)

3.6.3 คาบารงรกษารถตดออย 1 คน (ปละ 10% ของมลคา อายการใชงาน 15 ป ไมมคาเสอม)

3.6.4 คาบารงรกษารถบรรทก 3 คน (ปละ 10% ของมลคา อายการใชงาน 15 ป ไมมคาเสอม)

3.6.5 คานามนดเซลแบบรถ ตปท. (ประมาณการ รถตดออยใชงาน q วนๆละ 100 ลตร รถบรรทกใชงาน r วนๆละ 100 ลตร ณ ราคานามน 30 บาท/ลตร)

3.6.6 คาจางพนกงานรายปเพอขบรถ 3+1 คน (15,000 บาท/คน/เดอน)

52

3.5.7 ดอกเบยเงนก เพอนามาลงทนรถตดและรถบรรทก (รอยละ 6 ตอปในปท 1-14 และจายคนเงนตนในปสดทาย)

4. รายรบของสถาบนเกษตรกร มดงน 4.1 รายไดจากหกเงน 30% ของผลตอบแทนสทธจากการขายออยของสมาชก (0.3 x 250

บาท/ตน x 20 ตนตอไร) 4.2 รายไดจากหกเงน 30% ของผลตอบแทนสทธจากการขายใบออยและยอดออยของ

สมาชก (0.3 x 900 บาท/ไร) 4.3 เงนอดหนนจากภาครฐเปนทนประเดมเฉพาะในปแรก 1,000 บาท/ไร 4.4 รายไดจากรบจางตดออยแบบรถ ตปท. จะมรายได 150-n วน x 300 ตน/วน x 190

บาท/ตน) 4.5 รายไดจากรบจางตดออย แบบรถตด KU จะมรายได 150-q วน x 90 ตน/วน x 190

บาท/ตน) 4.6 รายไดจากการรบจางบรรทก 10 คน (กรณรถ ตปท.) จะมรายได 4,000 บาท/วน/คน 4.7 รายไดจากการรบจางบรรทก 3 คน (กรณรถ มก.) จะมรายได 4,000 บาท/วน/คน 5. รายจายของสมาชก มดงน 5.1 ถาใชแผงโซลาเซลล จะมคาใชจายเฉลย 5,000 บาท/ไร (อาย 15 ป ไมมมลคาซาก) 5.2 คาขดบอบาดาล (1 บอ ตอ 50 ไร คาจางขดบอละ 90,000 บาท) 5.3 ถาไมใชรถตองจายคาแรงเพมขนเพอตดออยเผา หรอออยสด 5.4 ถาใชรถตดออย จะตองลงทนวางทอนาหยดใหมทกปๆละ 3,000 บาท/ไร 6. รายรบของสมาชก มดงน 6.1 รายไดจากผลตอบแทนสทธของเกษตรกรจากการขายออยสด หลงหกจายสถาบนฯ

(0.7 x 250 บาท/ตน x 20 ตนตอไร) 6.2 รายไดจากผลตอบแทนสทธของเกษตรกรจากการขายยอดและใบออย หลงหกจาย

สถาบน (0.7 x 900 บาท/ไร) ทงน การวเคราะหในการศกษาจะพจารณาเปรยบเทยบเฉพาะกจกรรมการลงทนททาให

รายจาย รายรบ เปลยนแปลงไปเทานน (ไดแก ระบบนาหยด และรถตดออย)

4.3.2.2 ผลการค านวณการลงทนและผลตอบแทนในขนาดพนททใชรถตดออย ตปท. ไดเตมก าลง เพอใหสามารถเหนการคานวณการลงทนและผลตอบแทนในเชงหลกการเสยกอน

การศกษานจงไดพจารณาตนทนและผลตอบแทนในขนาดพนททใชรถตดออย ตปท. ไดเตมกาลง (15 ไรตอวน) ซงเทากบ 2,250 ไร โดยจะไมมรายรบจากการนารถตดออยไปรบจางตด ทงน กาหนดใหอตราคดลด (Discount Rate) คอ 6% มระยะเวลาโครงการ 15 ป (รายละเอยดผลการคานวณอยในภาคผนวก 3) สรปดงน

53

(1) กรณตดสนใจลงทนเฉพาะระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย พบวา - สถาบนฯ: NPV 1.59 ลานบาท / IRR 11.0% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 - สมาชก (เผาออย): NPV 36.98 ลานบาท / IRR 36.3% / ระยะเวลาคนทน ในปท 3 - สมาชก (ไมเผาออย): NPV 8.33 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 (2) กรณตดสนใจลงทนระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย ตปท. - สถาบนฯ: NPV -74.88 ลานบาท - -> ไมตดสนใจลงทน - สมาชก: NPV 8.33 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

ดงนน จะเหนไดวากรณน สถาบนฯจะไมตดสนใจลงทนซอรถตดออย 1 คน และรถบรรทก 10 คน ตามขอสมมตฐานขางตน เนองจากจะสงผลใหมลคาปจจบนสทธจากการลงทนมคาเปนลบ โดยจะลงทนเฉพาะระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย โดยไมมขอจากดดานจานวนแรงงาน แตหากมขอจากดในจานวนแรงงาน กอาจจะยงไมสามารถแกปญหาการเผาออยได ดงนน สถาบนฯ กอาจจะลองพจารณาจดสรรเงนลงทนในรถตดออย และรถบรรทก ใหแตกต างไปจากขอสมมตฐานขางตนตอไปได โดยในการศกษานไดใชขนาดพนทปลกออยเขามาเปนกรณศกษา

4.3.2.3 ผลการวเคราะหการตดสนใจลงทนของสถาบนเกษตรกรเปรยบเทยบในพนท 3 ขนาด เพอใหสามารถเหนการคานวณการลงทนและผลตอบแทนไดชดเจนขน การศกษาน

จงไดพจารณาตนทนและผลตอบแทนในพนทปลกออย 3 ขนาด (500 ไร 750 ไร และ 1,000 ไร) ซงการใชรดตดออยจะสามารถแกปญหาขาดแคลนแรงงาน และแกปญหาการเผาออยได โดยจะใชอตราคดลด (Discount Rate) คอ 6% มระยะเวลาโครงการ 15 ป สรปไดดงน

(1) กรณขนาดพนท 500 ไร (1.1) กรณตดสนใจลงทนเฉพาะระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย พบวา

- สถาบนฯ: NPV 0.34 ลานบาท / IRR 11.0% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 - สมาชก (เผาออย): NPV 8.23 ลานบาท / IRR 36.3% / ระยะเวลาคนทน ในปท 3 - สมาชก (ไมเผาออย): NPV 1.85 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

(1.2) กรณตดสนใจลงทนระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย ตปท. (ไมเผาออย)

- สถาบนฯ: NPV 30.41 ลานบาท / IRR 17.6% / ระยะเวลาคนทน ในปท 5 - สมาชก : NPV 1.85 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

(1.3) กรณตดสนใจลงทนระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย KU (ไมเผาออย) - สถาบนฯ: NPV -6.02 ลานบาท - -> ไมตดสนใจลงทน - สมาชก: NPV 1.85 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

ดงนน จะเหนไดวากรณ (1.2) จะทาใหสถาบนฯไดผลตอบแทนสงสด คอ 30.41 ลานบาท และสมาชกกไดผลตอบแทนสงพอสมควร คอ 1.85 ลานบาท อยางไรกตาม สมาชกอาจจะ

54

ตดสนใจตามกรณ (1.1) ซงใหผลตอบแทนแกสมาชกดกวา แตจะไมสามารถแกปญหาการเผาออยได ซงสามารถสรางแรงจงใจใหแกสมาชกโดยลดเงนทจะหกคนใหแกสถาบนฯ จาก 30% เปน 10% ซงจะสงผลใหผลตอบแทนชองสถาบนฯจะลดลงเปน 24.93 ลานบาท และผลตอบแทนของสมาชกเพมขนเปน 7.33 ลานบาท (แตกยงจะนอยกวากรณ (1.1) อยด เนองจากจะใชหลกเกณฑเดยวกน) โดยสถาบนอาจจะตองพจารณากาหนดเงนปนผลเพมเตมตามสมควรตอไป เพอพยายามจดสรรรายไดของสมาชกใหมความจงใจ และสามารถกอใหเกดการพฒนาการปลกออยทยงยนและเปนมตรตอสงแวดลอม ไปพรอมๆกน

(2) กรณขนาดพนท 750 ไร (2.1) กรณตดสนใจลงทนเฉพาะระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย พบวา




(2.3) กรณตดสนใจลงทนระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย KU (ไมเผาออย) - สถาบนฯ: NPV -21.86 ลานบาท - -> ไมตดสนใจลงทน - สมาชก: NPV 2.77 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

ดงนน จะเหนไดวากรณ (2.2) จะทาใหสถาบนฯไดผลตอบแทนสงสด คอ 15.92 ลานบาท และสมาชกกไดผลตอบแทนสงพอสมควร คอ 1.85 ลานบาท อยางไรกตาม สมาชกอาจจะตดสนใจตามกรณเชนเดยวกบขอ (1)

(3) กรณขนาดพนท 1,000 ไร (3.1) กรณตดสนใจลงทนเฉพาะระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย พบวา




(3.3) กรณตดสนใจลงทนระบบนาหยดแผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย KU (ไมเผาออย)

55

- สถาบนฯ: NPV -36.06 ลานบาท - -> ไมตดสนใจลงทน - สมาชก: NPV 3.71 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

ดงนน จะเหนไดวากรณ (3.1) จะทาใหสถาบนฯไดผลตอบแทนสงสด คอ 0.69 ลานบาท และสมาชกไดผลตอบแทนสงพอสมควร คอ 3.70 ลานบาท (หากไมเผาออย) อยางไรกตาม สมาชกอาจจะตดสนใจเผาออยเนองจากขอจากดดานแรงงานและผลตอบแทนทมากกวา

4.3.2.4 ผลการวเคราะหความออนไหวของรายรบของสถาบนเกษตรกร จากตวอยางขางตน จะเหนไดวาแหลงรายรบทสาคญของสถาบนฯ คอ การนารถตด

ออยและรถบรรทกไปรบจางหลงจากบรการสมาชกเสรจเรยบรอยแลว จงไดทาการวเคราะหความออนไหวของรายรบของสถาบนเกษตรกรหากแหลงรายรบทสาคญ (การนารถตดออยและรถบรรทกไปรบจาง) มการเปลยนแปลงรอยละ 10 และรอยละ 20 ตามลาดบ ((รายละเอยดผลการคานวณอยในภาคผนวก ค) ซงไดผลการวเคราะหดงน

(1) ผลตอบแทนสทธของสถาบนฯ (กรณพนท 500 ไร)

จางงาน 100% จางงาน 90% จางงาน 80% NPV (ลานบาท) 30.41 11.41 -5.60 IRR 17.6% 11.3% - Payback 5 ป 6 ป - * อนง ณ ระดบการจาง 81% จะเปนระดบทตาทสดซงจะทาใหสถาบนฯ ซงลงทนในรถตด ตปท. ยงคงม NPV เปนบวก

(2) ผลตอบแทนสทธของสถาบนฯ (กรณพนท 750 ไร)

จางงาน 100% จางงาน 90% จางงาน 80% NPV (ลานบาท) 15.91 4.20 -7.51 IRR 6.3% 8.2% - Payback 7 ป 7 ป - * อนง ณ ระดบการจาง 87% จะเปนระดบทตาทสดซงจะทาใหสถาบนฯ ซงลงทนในรถตด ตปท. ยงคงม NPV เปนบวก

(3) ผลตอบแทนสทธของสถาบนฯ (กรณพนท 1,000 ไร)

จางงาน 100% จางงาน 90% จางงาน 80% NPV (ลานบาท) 0.46 -10.61 -39.23 IRR 12.9% - Payback 6 ป -

56

* อนง ณ ระดบการจาง 100% จะเปนระดบทตาทสดซงจะทาใหสถาบนฯ ซงลงทนในรถตด ตปท. ยงคงม NPV เปนบวก (จงเทากบไมมความออนไหวเลย)

จากตวอยางการคานวณขางตน จะเหนไดชดวารายไดหลกของสหกรณเกดขนจากการนารถตดออยไปรบจางตดออยเปนการทวไป ซงในการมรถตดออย ตปท. 1 คน จะตองทางาควบคกนไปกบการใชรถบรรทกขนออย 1 คน เพอลดเวลาการเปนออยนอนใหนอยกวา 24 ชวโมง และเกดจากการทรถบรรทกสามารถขนออยไดวนละ 1 เทยวเทานน เนองจากตองไปรอควทโรงงาน ซงหากสถาบนเกษตรกรยงมขนาดพนทใหญขน กจะยงตองลงทนรถตดออยและรถบรรทกเปนจานวนมาก ในขณะทรถตดออยสามารถใชงานไดเพยง 150 วน/ป เทานน จงเปนสาเหตทสถาบนเกษตรกรจะยงไมตดสนใจลงทนและใชการเผาออยแทน แมวาคาจางรถตดออยจะถอไดวาคอนขางแพงมากตาม (อยระหวาง 190-220 บาท/ตนออย ตดไดวนละ 300 ตน จะคดเปนคาจาง 57,000-66,000 บาท/วน)

อยางไรกตาม สถาบนเกษตรกรจะยงสามารถจดสรรสดสวนการคนเงนของสมาชกให นอยลงได และ/หรออาจใชเงนปนผลคนใหแกสมาชก ตลอดจนหากสามารถใชเงนกจากกองทนพฒนาสหกรณ กจะมแหลงเงนกตนทนตา (รอยละ 1 ตอป) มาใชในการดาเนนการลงทนและจะมความยดหยนในการบรหารจดการไดมากขน และภาครฐเองควรจะตองเพมเงนอดหนนเพอไมใหมการเผาออย โดยอาจจะพจารราจายทนประเดมมากวา 1,000 บาท/ไร หรออาจจะพจารณาจายอดหนนทกป เนองจากการอดหนนประเภทน ถอไดวาเปนการอดหนนเพอรกษาสงแวดลอม และไมมผลบดเบอนราคาตลาด หรอหากมกนอยมาก จงสามารถทาไดโดยไมจากด

การตรวจสอบรบฟงความคดเหนจากนกบรหารระดบสงกระทรวงเกษตร (จ านวน 58 คน)

การเหนดวยกบแนวทางการพฒนาออยและน าตาล คะแนน Sd. ระดบ 1. การใหบรการธรกจระบบนาหยดของสถาบนเกษตรกร 4.12 0.62 มาก 2. การจดตงสถาบนเกษตรกร 1 จงหวด 1 สถาบนเกษตรกรตนแบบ 3.97 0.82 มาก 3. การใหบรการธรกจโซลาเซลในสถาบนเกษตรกร 3.95 0.80 มาก 4. ความเปนไปไดในการลงทนธรกจรถตดออย 3 ลานของสหกรณ

ออย 3.95 0.74 มาก

5. ความเปนไปไดในการลงทนธรกจรถตดออย 12 ลานของสหกรณออย

3.38 0.95 ปานกลาง

การแบงระดบความสาคญ ม 3 ระดบ คอมาก ปานกลาง นอย โดยมคะแนนระหวางระดบ=(5-1)/3=1.33 คะแนน 1.00-2.33=นอย 2.34-3.67=ปานกลาง 3.68-5.00 =มาก

57 นยส าคญของผลการศกษา

จากสถานการณทไทยมโอกาสทดในการขยายการผลตและการคาเพอรองรบการบรโภคของโลกทเพมขน แตยงตองเผชญปญหาผลตภาพการผลตทยงตาและการบรณาการกบโรงงานนาตาลยงไมเกดผลดตอระบบการผลตและการคา การวจยจงมวตถประสงค เพอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคใหกระทรวงเกษตรฯและผเกยวของในการพฒนาและสงเสรมการเพมขดความสามารถการผลตออยทเปนมตรกบสงแวดลอม ททาใหมการเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย และเกดระบบบรหารจดการผลตออยทมความรวมมอกนอย างดกบพนธมตรโรงานและเครอขายผมสวนไดเสย ผลการวจยปรากฏผลดงน

1. การศกษาวเคราะหสภาพแวดลอมและปจจยทมความส าคญเพอก าหนดมาตรการในการเพมมลคาออยและน าตาลไทย

1.1 การศกษาหวงโซอปทานออยและนาตาล พบวาประเทศไทยมโอกาสดในการขายการ ผลตออยและนาตาลในอนาคต เนองจาก มพนทผลตมากเปนอนดบ 4 ของโลก ปการผลต 2555/56 มเนอทปลกประมาณ 9.25 ลานไร ผลผลตประมาณ 105.07 ลานตน ผลผลตเฉลย 11.35 ตนตอไร ผลผลตนาตาลประมาณรอยละ 70 ใชสงออกและรอยละ 30 ใชบรโภคในประเทศ คณะรฐมนตรเศรษฐกจ ไดมมตเหนชอบใหเพมพนทโดยปลกทดแทนขาวอก 2 ลานไร การแปรรปออยมโรงงานนาตาล 51 โรง คณภาพนาตาล เฉลย 11.23 c.c.s. ผลผลตนาตาลทรายดบ 7.6 ลานตน นาตาลทรายขาว 1.8 ลานตน กากนาตาล 4.5 ลานตน สรางมลคาทางเศรษฐกจประมาณ 305,000 ลานบาท/ป มมลคาการสงออกนาตาลทราย 133,622 ลานบาท เปนอนดบ 3 รองจากยางพารา และขาว สงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก มสดสวนตลาดรอยละ 9.5 ของโลก สถานการณนาตาลโลกในอนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายในป 2573 เพมขน 50% และความตองการเอทานอลจะมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองทรอยละ 3.95 ตอป

1.2 จากการวเคราะหสภาพแวดลอม ( SWOT Analysis) และการจดลาดบความสาคญของ ปจจยทมอทธพลตอความสาเรจในการพฒนาออยและนาตาลโดยพจารณาผลกระทบ 4 ดานตามหลก การบรหารมงผลสมฤทธ (balance scorecard) สรปไดวามตวแปรทมลาดบความสาคญสงในสวนของจดแขง (Strength) คอ เทคโนโลยการใหนาหยดทาใหไดผลผลตสง (A) มเทคโนโลยการเพมผลผลตครบทกดาน (B) มเครองจกรกลในทกขนตอนการผลต (B) เกษตรกรมการรวมกลมเปนวสาหกจขนาดเลกในชมชน (B) จดออน (Weakness) คอ ผลผลตยงตากวาศกยภาพทควรจะได (A) คณภาพนาตาลยงตากวามาตรฐาน(A) มเผาใบออยกอนเกบเกยวประมาณรอยละ60-70 (A) ตนทนสง 923 บาท/ตน รายไดสทธตา 211 บาท/ตน (B) แรงงานรบจางมแนวโนมลดลงและเปนแรงงานสงอาย(B) การรวมกลมขนาดเลกยงไมสามารถดาเนนธรกจแบบสหกรณได (B) ยงมปญหาเงนทนหมนเวยน (B) เกษตรกรมความรในการปลกออยยงไมครบถวน (B) โอกาส (Opportunity) คอ มผนาชมชนททาหนาทประสานงานระหวางโรงงานและเกษตรกรรายยอย (B) การเปดเสรอาเซยนมแนวโนมทาใหสงออกมากขน (B) อนาคตคาดวาจะมการบรโภคนาตาลทรายเพมขน (B) คณะรฐมนตรไดมมต ให

58 ปลกออยทดแทนขาวในพนทนาดอน 2 ลานไรทอยใกลโรงนาตาล (B) เปนพชทมความสาคญทางเศรษฐกจ (B) การสงออกนาตาลเปนอนดบ 2 ของโลก (B) ความตองการในพลงงานมมากขน(B) อปสรรค (Thread) คอเครองเกบเกยวมราคาแพงไมสามารถนามาแกปญหาการขาดแรงงานเกบเกยวและการเผาใบได (B)โรงงานมระยะเวลารอเขาหบนานทาใหออยเสอมคณภาพ(B) โรงงานมการกาหนดชวงระยะเวลาการเปดหบสนทาใหเกษตรกรตองเรงรบเกบเกยว (B)การรวมกลมของผประกอบการตงแตตนนาถงปลายนามลกษณะแยกกลมกนโดยเดดขาดตางฝายตางรกษารกษาผลประโยชนของฝายตน (B)

1.3 จากการวเคราะห SWOT และการนาผลการจดลาดบความสาคญของตวแปรทมอทธใน จดแขง จดออน โอกาส และขอจากด สามารถกาหนดเปนมาตรการในการพฒนาเพอเพมมลคาในภาคการผลตออยไดดงน คอ มาตรการเชงรก ตามจดแขงบวกโอกาส และ ตามจดออนบวกโอกาส คอสงเสรมและสนบสนนการพฒนาออย ดวยการเพมผลผลต เพมคณภาพ ลดการเผาใบออย ลดตนทน การใชเทคโนโลยการใหนา การใชเครองจกรกลการเกษตร พรอมสนบสนนการรวมกลมเกษตรกรใหเกดการบรการทางการผลต เพอรองรบการเพมผลผลตในพนทเดมและการจดระบบการผลตทมผลตภาพสงในพนทใหม มาตรการเชงรบตามจดแขงบวกขอจากด และ จดออนบวกขอจากด คอสงเสรมและสนบสนนการพฒนาออย ดวยการพฒนาการรวมกลมเกษตรกรใหเกดการบรการทางการผลต พรอมประสานความรวมมอกบโรงงานในการเพมประสทธภาพการผลต

1.4 ขอเสนอตอบทบาทกระทรวงเกษตรและสหกรณ เหนวาควรพฒนาการเพมขด ความสามารถเกษตรกรในการผลตออยใหไดตามมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม ไดผลผลตและคณภาพเพมขน ลดตนทน ลดการเผาใบออย จากการใชเทคโนโลยการใหนา การใชเครองจกรกลการเกษตร ควบคกบการพฒนาสถาบนเกษตรกร และประสานเครอขายธรกจทเปนมตรกบโรงงาน 2 การศกษาแนวทางการเพมมลคาในระบบการผลตออยใหไดมาตรฐานและเปนมตรกบ

2.1 กรณศกษาว เคราะหการดาเนนงานกลมเกษตรกรผปลกออยตวอยางทประสบความสาเรจ

กรณศกษาระบบการผลตออยของกลมวสาหกจผปลกออย บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร พบวา

1) การจดการปจจยการผลต เงนลงทนปลกออยโรงงานๆจะใหบรการเงนกยมบารงไรเพอ ลงทน ตนละ 100 บาท เสยดอกเบยรอยละ 5 -6 บาท สวนเงนลงทนอนๆในการปลกออย จะกจากกลมออมทรพยชมชน เชนลงทนเจาะบอบาดาลและระบบนาหยด รายละประมาณ 50,000 บาท

2) การปลก ดแลรกษา การเกบเกยว และผลผลต มพนทปลกออยประมาณ 40 – 50 ไร/ ครวเรอน ใหนาดวยระบบนาหยด แหลงนาจากการเจาะบอบาดาล ผลผลตออยในระบบนาหยดใหผลผลตเพม จาก 11 ตนตอไร เปน 17 - 25 ตนตอไร มคาเปอรเซนตนาตาลประมาณ 11.07 C.C.S

3) การเกบเกยวและขนสง การเกบเกยวใชแรงงานคนทงหมด แรงงานรบจางสวนใหญจาง มาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กาหนดวนตดออยจะกาหนดมาจากโรงงานประมาณ 150 วน ผลผลตออยทเขาโรงงานตองสะอาด การขนสงใชบรการรถบรรทกหวหนาโควตา รถขนสงจะไปรอควอยทหนาโรงงานประมาณ 2 วน รายไดการจาหนายสวนแรก จะไดเงน 800 บาท/ตน และไดเพมจากคาเปอรเซนตนาตาลทเพมขนมากกวา 10 C.C.S ๆ ละ 54 บาท/ตน

59

4) บทบาทหวหนาโควตา หวหนากลมจะทาหนาทเปนหวหนาโควตา จะทาการวาง แผนการผลตในพนท และตดตอกบทางโรงงานเพอขอโควตา ทาหนาทในการหาคนงานตดตนออย ใหบรการรบจางรถคบออย รถบรรทกพวงขนสงออยไปโรงงาน เปนผสารองคาใชจายตางๆใหเกษตรกรไปใชกอนทโรงงานจะจายเงนคาขายออยผานหวหนาโควตาทก 15 วน โดยหวหนาโควตาหกคาบรการและคาจางตางๆ

5) การเผาใบออยกอนการเกบเกยว มประมาณรอยละ 80-90 ดวยเหตผลหลายประการ คอ ประการแรกสามารถลดตนทนการเกบเกยวและขนสงขนรถบรรทกถง 485 บาท/ตน คอ ตนทนการเกบเกยวออยสด 650 บาท/ตน สวนออยไฟไหม ตนทน 175 บาท/ตน ประการทสอง เนองจากแรงงานเกบเกยวขาดแคลน ขอเทจจรงคอในพนทหาแรงงานรบจางไดประมาณ 150 คน เกบเกยวในพนทประมาณ 4,000 ไร หากตดออยสดทงกลมจะใชเวลาถง 200 วน จะทาใหเกบเกยวออยสงเขาโรงงานไมทนฤดการเปดหบทมเพยง 150 วน สงผลใหออยตดไมทน 1,000 ตน สญเสยรายได ประมาณ 9 แสนบาท และการเกบเกยวชาจะเสยงกบปญหาฝนตกทาใหออยสกปรกจากดนโคลน ประการทสาม โรงงานยงคงรบซอผลผลตออยไฟไหม และโรงงานตองการผลผลตในปรมาณมากทจะเขาโรงงานแตละวนซงการตดโดยไมเผาใบจะไมสามารถดาเนนการไดทน และมาตรกาเพมราคาซอออยสดเพยง 50 บาท/ตน ออยไฟไหมหก 20 บาท/ตน ยงไมคมกบคาจางแรงงาน ประเดนทส ออยเผาจะไดรบควใหสงขายผลผลตไดกอนคนอน สามารถไดเงนกอน ไดใชนากอนคนอนๆ และทาใหเกดปญหาการแซงควตามมา ประการทหาเกษตรกรใหความเหนวาแนวทางการทใหเปนไปไดคอการจดหาเครองเกบเกยวออยสดมาทดแทนแรงงาน

6) การรวมกลมเกษตรกร เกษตรกรมการรวมกลมเปนวสาหกจชมชน การบรการในกลมจะ มบรการเงนกเพอการลงทน มการแลกเปลยนความร ชวยเหลอกนและกน ทาใหมความรกสามคค และมความสขในการดาเนนชวต หวหนากลมจะทาหนาทเปนหวหนาโควตาและสมาชกในกลมมความไววางใจในการบรการและอานวยความสะดวกของหวหนาโควตา ปจจยททาใหกลมวสาหกจชมชนมความเขมแขง เนองจากม ผนาทเขมแขงเปนทยอมรบของชมชน และมกจกรรมอนในการบรการสมาชกทงในเรองการประกอบอาชพและสวสดการ

7) โรงงานนาตาลรบซอผลผลตในพนท มการดาเนนธรกจและอตสาหกรรมตอเนองหลาย ธรกจ การบรหารจดการออย เรมจากทาสญญากบชาวไร กาหนดโควตาแกหวหนาโควตา จายเงนเกยวหรอเงนสารองแกชาวไรทอยในเขตพนท 300-350 บาท/ตน สวนนอกเขตจะใหเงนก 100 บาท/ตน กอนตดออยโรงงานจะสมวดคาความหวานเพอใหไดผลผลตทมคณภาพเหมาะสม

8) ปญหา/ขอเสนอแนะ ไดแก โรงงานควรเพมรบซอผลผลตใหทนกบฤดกาลเกบเกยวทมระยะเวลาสนในชวงกอนฤดฝนเทานนและหากฝนตกในชวงฤดการตดออยจะทาใหขนสงยากและออยสกปรก มการแยงควในการสงออยเขาโรงงานและการรอควหนาโรงงานนานทาใหออยเสอมคณภาพ ราคารบซอออยยงตาควรอยทประมาณ 1,500 บาทตอตน จดหาเครองเกบเกยวออยสด เครอง

60 ลาเลยงขนสงออยจากไรเพอความสะดวกและลดปญหาดนแนน รถคบออยขนรถบรรทก เงนกปลอดดอกเบย หรอดอกเบยตาใหการลงทน เปนตน 9) จากการวเคราะหสภาพแวดลอม(SWOT) สามารถสรปแนวทางและมาตรการในการพฒนาออยของกลมวสาหกจ บานหนวยประคอง หมท 10 ตาบลดงดนแดง อาเภอหนองมวง จงหวดลพบร ไดดงนคอ มาตรการเชงรก ตามจดแขงบวกโอกาส และจดออนบวกโอกาส คอ สงเสรมและสนบสนนการพฒนาใหเปนชมชนตนแบบในการผลตออยทไดมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม โดยสนบสนนการขยายผลเทคโนโลยการเพมผลผลตไปสสมาชกในชมชน ประสานความรวมมอกบภาคสวนตางๆในการจดหาเครองเกบเกยวออยสดและจกรกลการเกษตรอนๆ สนบสนนการขยายการใหบรการสนเชอ สงเสรมการพฒนาผลตภณฑออย นาตาล และผลพลอยไดทเหมาะสมกบชมชน และนาระบบสหกรณมาใชในขบเคลอนการพฒนา มาตรการเชงรบ ตามจดแขงบวกอปสรรค และจดออนบวกอปสรรค คอ สงเสรมสนบสนนการเจรจาทาความรวมมอหรอสรางพนธมตรกบโรงงานในการผลตออยสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอม พรอมกบใหโรงงานจดเงอนไขพเศษในการไดรบบรการจากโรงงานเชนโควตา ควการขนสง แหลงเงนทน พรอมกบรวมมอกบสถาบนวจยในการศกษาปองกนปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

2.2 การศกษาแนวทางการเพมมาตรฐานการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

การเพมศกยภาพภาพการผลตใหไดผลผลตและคณภาพและลดตนทนโดยการจดการคอการปฏบตตามแนวทางการเพมมาตรฐานการผลต ไดแก ปรบปรงสภาพดนปลก การเตรยมดนด ใชพนธทเหมาะสม จดความอดมสมบรณของดน การจดการนา การจดการโรคแมลง การเกบเกยวและวทยาการหลงการเกบเกยว สงทควรปฏบตในการเพมผลผลตออยทใหผลชดเจนคอการใหนา จากขอมลการปฏบตของเกษตรกรในพนทตางๆ พบวาระบบนาหยดทาใหผลผลตเพมขนจาก 8.4 ตน/ไร เปน 18.3 ตน/ไร หรอเพมขนเฉลย 9.9 ตน/ไร

3 การศกษาแนวทางเพมมลคาในระบบการบรหารจดการเครอขายพนธมตรออยและน าตาล 3.1 การศกษาแนวทางการพฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรผปลกออย

กรณศกษาการบรการธรกจออยของสหกรณการเกษตร พบวามสหกรณฯทรวบรวมผลผลตออยในป 2555 มจานวน 34 แหง ปรมาณการรวบรวมออยเพอสงโรงงานตามโควตา จานวน 315,216 ตน มลคา 350.7 ลานบาท บรการทสหกรณสวนใหญดาเนนการ คอ รบโควตาจากโรงงานนาตาล จดหาปย ใหกเงนเพอลงทน และมบางสหกรณทจดหาแรงงานตดออย บรการรถคบออย บรการขนสง และสารองจายคาขายออยสวนทโรงงานยงไมไดจายใหแกสมาชก โดยสรปจะพบวาปจจบนยงไมมสถาบนเกษตรกรททาธรกจและใหบรการเกษตรกรผปลกออยอยางครบวงจร ทงนอาจเกดจากออยเปนพชทถกควบคมตาม พรบ.มหนวยงานรบผดชอบเฉพาะทาให

61

หนวยงานกระทรวงเกษตรฯโดยเฉพาะกรมสงเสรมสหกรณและกรมสงเสรมการเกษตรยงไมดาเนนการพฒนาเนนหนกเหมอนสถาบนเกษตรกรอาชพอนๆ จากผลการศกษาทกลาวมาขางตนพบวาการใหบรการดานการผลตออยโดยสถาบนเกษตรกร(กลมวสาหกจ/สหกรณ) มแนวโนมทจะทาใหเกดการเพมมลคาในการผลตออย โดยบทบาทของสถาบน ทควรดาเนนการ คอ มบทบาทในการเปนหวหนาโควตา บรการดานสนเชอเงนทนหมนเวยน บรการจดหาปยและวสดการเกษตร บรการลงทนการพฒนาแหลงนาและระบบนาหยด บรการเครองจกรกลเกษตร รถแทรกเตอร บรการจดหาพนธพช บรการวชาการความร จดอบรม ศกษาดงาน บรการรถเกบเกยว บรการจดหาแรงงาน บรการรถคบออย บรการขนสง บรการนามนเชอเพลง บรการลงทนระบบพลงงานโซลาเซล บรการเงนสารองจายการขายออย ประสานงานและสรางความสมพนธอนดระหวางเกษตรกรกบโรงงานในการแกปญหาเชน การเผาใบ การรอคว การแซงคว ผลผลตออยสะอาด ประสานสทธประโยชนตาม พรบ.ออยและนาตาล สรางผลตภณฑแปรรปนาตาลทเปนเอกลกษณเฉพาะพนท แปรรปอยางงายจากสวนเหลอจากออย เชนจากใบ จากชานออย จากกากนาตาล รวมมอกบสถาบนวชาการและสถาบนตางๆในการพฒนาการผลตออย และจดระบบสวสดการตางๆตามระบบสหกรณ

3.2 การศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรในด าเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis)

เพอใหเกดรปธรรมในทางปฏบตในการนาผลการศกษาวเคราะหมาใชประโยชนไดจรงในเชงธรกจ จงไดมการศกษาความเปนไปไดในการดาเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรโดยประเภทธรกจมงใหเกดผลลพธดงนคอ การลงทนขดบอบาดาล สรางระบบนาหยด และสบนาดวยพลงงานแสงอาทตย (แผงโซลาเซล) เพอใหไดผลลพธ คอ เพมผลผลต เพมคณภาพผลผลต และลดตนทนการสบนา การลงทนรถตดออย(รถตางประเทศ หรอรถตดในประเทศ) รถบรรทก และการจายเงนอดหนนแกเกษตรกร ผลลพธ คอ ลดการเผาออย ลดตนทนการเกบเกยวและขนสง ไดออยสะอาดและเพมความรวดเรวในการสงออยเขาโรงงาน

ผลการวเคราะหการตดสนใจลงทนของสถาบนเกษตรกรไดเปรยบเทยบในพนท 3 ขนาด คอ

(1) กรณขนาดพนท 500 ไร (10,000 ตน) พบวาการลงทนทเหมาะสมคอ (1.1) กรณลงทนระบบนาหยดและแผงพลงงานแสงอาทตย พบวา

-สถาบนฯ: NPV 0.34 ลานบาท / IRR 11.0% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 -สมาชกถาเผาออย: NPV 8.23 ลานบาท / IRR 36.3% / ระยะเวลาคนทน ในปท 3 -สมาชกถาไมเผาออย: NPV 1.85 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

(1.2) กรณลงทนระบบนาหยด แผงพลงงานแสงอาทตย+รถตดออย ตปท. +รถบรรทก

-สถาบนฯ: NPV 30.41 ลานบาท / IRR 17.6% / ระยะเวลาคนทน ในปท 5

62

-สมาชกไมตองเผาออย: NPV 1.85 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 โดยมเงอนไขวาจะตองนารถตดออยและรถบรรทกไปใชรบจางได 100% ของวนทวางในแตละป ซงหากไปรบจางไดตากวา 81% สถาบนจะขาดทน และสมาชกจะไดผลตอบแทนฯ 1.85 ลานบาท มระยะเวลาคนทน ในปท 7

(2) ขนาดพนท 750 ไร (15,000 ตน) พบวาการลงทนทเหมาะสมคอ (2.1) กรณลงทนระบบนาหยดและแผงพลงงานแสงอาทตย -สถาบนฯ: NPV 0.52 ลานบาท / IRR 11.0% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 -สมาชกถาเผาออย: NPV 12.33 ลานบาท / IRR 36.3% / ระยะเวลาคนทน ในปท 3 -สมาชกถาไมเผาออย: NPV 2.78 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 (2.2) กรณลงทนระบบนาหยด แผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย ตปท.+รถบรรทก -สถาบนฯ: NPV 15.92 ลานบาท / IRR 12.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 6 -สมาชกไมตองเผาออย : NPV 2.78 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 โดยมเงอนไขวาจะตองนารถตดออยและรถบรรทกไปใชรบจางได 100% ของวนทวางในแตละป ซงหากไปรบจางไดตากวา 87% สถาบนจะขาดทน และสมาชกจะไดผลตอบแทนฯ 2.78 ลานบาท มระยะเวลาคนทน ในปท 7 (3) พนท 1,000 ไร (20,000 ตน) พบวาการลงทนทเหมาะสมคอ (3.1) กรณลงทนระบบนาหยดและแผงพลงงานแสงอาทตย -สถาบนฯ: NPV 0.69 ลานบาท / IRR 11.0% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 -สมาชกถาเผาออย: NPV 16.44 ลานบาท / IRR 36.3% / ระยะเวลาคนทน ในปท 3 -สมาชกถาไมเผาออย: NPV 3.70 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 (3.2) กรณทนระบบนาหยด แผงพลงงานแสงอาทตย + รถตดออย ตปท.+รถบรรทก -สถาบนฯ: NPV 0.46 ลานบาท / IRR 17.6% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7 -สมาชกไมตองเผาออย : NPV 3.70 ลานบาท / IRR 13.9% / ระยะเวลาคนทน ในปท 7

เงอนไขของการลงทนคอ ผลผลตออยในระบบนาหยดจะเพมจาก 10 ตน/ไร เปน 20 ตน/ไร ผลตอบแทนสทธ 250 บาท/ตน รายจายคาลงทนตดตงระบบนาหยด 3 ,000 บาท/ไร อาย 15 ป ไมมมลคาซาก คาบารงรกษาระบบนาหยด 100 บาท/ไร/ป รถตดออย ตางประเทศ(ตปท.ใชรวมกบรถบรรทก 10 คน) คนละ 12 ลานบาท ตดออยได 300 ตน/วน คาบารงรกษารถตดออยปละ 10% ของมลคา รถตดออยในประเทศ (ku ใชรวมกบรถบรรทก 3 คน) คนละ 4 ลานบาท ตดออยได 90 ตน/วนคารถบรรทกคนละ 4 ลานบาท บรรทก 30 ตนตอคน คาบารงรกษารถบรรทกปละ 10% ของมลคา ดอกเบยเงนก รอยละ 6 ตอป แผงโซลาเซลล 5,000 บาท/ไร อาย 15 ป ไมมมลคาซาก คาขดบอบาดาล ตอ 50 ไร คาจางขดบอละ 90,000 บาท สถาบนเกษตรกรจะหกเงน 30% ของผลตอบแทนสทธจากการขายออยของสมาชกเพอบารงสหกรณ

63

บทท5

นโยบายและขอเสนอแนะเชงยทธศาสตรการพฒนาออยและน าตาล

จากการประมวลผลการศกษาแนวทางการเพมมลคาการผลตออยทเปนมตรและยงยน พบวาบทบาทกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทเหนวานาจะดาเนนการคอการเพมขดความสามารถเกษตรกรในการผลตออยใหไดตามมาตรฐานและเปนมตรกบสงแวดลอม ไดผลผลตและคณภาพเพมขน ลดตนทน ลดการเผาใบออย ลดการสญเสย โดยสงเสรมเทคโนโลยการใหนา การใชเกบเกยวออยสด ใชเครองจกรกลการเกษตร ควบคกบการพฒนาสถาบนเกษตรกรและประสานเครอขายธรกจทเปนมตรกบโรงงาน ซงแนวทางทมความเปนไปไดทจะนามาขบเคลอนเชงนโยบายและเชงเทคนค มดงตอไปน

5.1 วสยทศน 3 high = high productivity, high green, high sustainability

ออยไดมาตรฐานสงโรงงาน มกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม และเกษตรกรมคณภาพชวตทดและความยงยน

5.2 พนธกจ 2 friendly= environment friendly and cluster friendly 5.2.1 สงเสรมการเพมศกยภาพการผลตและกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม 5.2.2 สงเสรมการพฒนาสถาบนเกษตรกรผปลกออยและประสานเครอขายธรกจทเปนมตร

5.3 ยทธศาสตรพฒนา 5.3.1 ยทธศาสตรการพฒนาขดความสามารถเกษตรกรในการเพมผลผลตออยทเปนมตรกบ

สงแวดลอม เปาประสงค เพมผลผลต คณภาพ ลดตนทน ลดการเผาใบออย ลดการสญเสย ผลผลตออยสะอาด และมกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

5.3.2 ยทธศาสตรการพฒนาสถาบนเกษตรกรและสรางเครอขายธรกจทเปนมตร

เปาประสงค พฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรอยางครบวงจรและประสานเครอขายธรกจทเปนมตรกบโรงงาน

64

5.4 ขอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคในการพฒนาการผลตออย ล าดบ ยทธศาสตร โครงการเชงกลยทธ มาตรการ หนวยงาน ผลลพธ 1 ยทธศาสตรท1

การพฒนาขดความสามารถเกษตรกรในการเพมผลผลตออยทเปนมตรกบสงแวดลอม เปาประสงค เพมผลผลต คณภาพ ลดตนทน ลดการเผาใบออย ลดการสญเสย ผลผลตออยสะอาด และมกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

1.1 การพฒนามาตรฐานการผ ล ต อ อ ย ท เ ป น ม ต ร ก บสงแวดลอม (ดน พนธ ทอนพนธ ความอดมสมบรณ ปย การจดการศตรพช การเกบเกยวและวทยาการหลงการเกบเกยว) 1.2 การพฒนาแหลงนา 1.3 การพฒนาเทคโนโลยการใหนาระบบนาหยด

1.4 การพฒนาการใชประโยชนแผงพลงงานแสงอาทตย

เพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ออยสะอาดเขาโรงงาน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย

กระทรวงเกษตรฯ กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ กรมชลประทาน กรมวชาการเกษตร กรมพฒนาทดน กระทรวงพลงงาน กระทรวงอตสาหกรรม

การเพมศกยภาพการผลตและกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม -ป 2562 หากนาไปขยายผลในพนทรอยละ 50 ของพนทปลกออยทวประเทศคอประมาณ 5 ลานไร จะสรางมลคาเพมไมนอยกวา 95,800 ลานบาท ดงน -เพมผลผลตตอไร จาก 11.35 ตน/ไร เปน 20 ตน/ไร สรางมลคาเพมประมาณ 45,000 ลานบาท/ป -เพมคณภาพเปอรเซนตนาตาล 1 c.c.s สรางมลคาเพมประมาณ 5,400 ลานบาท/ป

65

ขอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคในการพฒนาการผลตออย(ตอ)

ล าดบท

ยทธศาสตร โครงการเชงกลยทธ มาตรการ หนวยงาน ผลลพธ

1.5 พฒนาและสงเสรมการใชเครองจกรกลการเกษตร -รถเกบเกยวออยสด -รถเตรยมดน -รถสบใบออย -รถอดใบออย -รถคบออย -รถลาเลยง

เพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ออยสะอาดเขาโรงงาน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย

กระทรวงเกษตรฯ กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ กรมชลประทาน กรมวชาการเกษตร กรมพฒนาทดน กระทรวงอตสาหกรรม

(ตอ) -ลดการสญเสยคณภาพระหวางการรอคว 1 c.c.s สรางมลคาเพมประมาณ 5,400 ลานบาท/ป -ลดตนทนคาแรงงาน ประมาณ 400 บาท/ตน สรางมลคาเพมประมาณ 40,000 ลานบาท/ป -ลดการเผาใบออย จากรอยละ 66 เหลอ รอยละ 33

1.6 การวจยและพฒนา -ก า ร ศ ก ษ า ป อ ง ก น ป ญ ห า จ า ก ก า รเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ -การศกษาเครองจกรกลการเกษตร -การศกษาโรงงานแปรรปอยางงาย -การศกษาผลตภณฑแปรรป -การวจยปรบปรงพนธ -การขยายผลและถายทอดเทคโนโลยจากแปลงตนแบบ

เพมผลผลต เพมคณภาพ ลดตนทน ออยสะอาด ลดการเผาใบ ลดการสญเสย


66

ขอเสนอแนะเชงนโยบายและเชงเทคนคในการพฒนาการผลตออย(ตอ)

ล าดบท

ยทธศาสตร โครงการเชงกลยทธ มาตรการ หนวยงาน ผลลพธ

1.6 การสงเสรมการลดละเลกการเผาออย -มาตรการชดเชยเพอลดมลภาวะสงแวดลอม -มาตรการเพมราคาซอออยสดทจงใจ -การปองกนแบบมสวนรวม

ลดการเผาใบ ลดตนทน ลดการสญเสย ออยสะอาดเขาโรงงาน

กระทรวงเกษตรฯ กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงอตสาหกรรม

2 ยทธศาสตรท2 การพฒนาสถาบนเกษตรกรและสรางเครอขายธรกจทเปนมตร เปาประสงค พฒนาการใหบรการของสถาบนเกษตรกรอยางครบวงจรและประสานเครอขายธรกจทเปนมตรกบโรงงาน

2.1 พฒนาสถาบนเกษตรกรผปลกออย

-พฒนาการบรการและการดาเนนธรกจครบวงจร

-สถาบนเกษตรกรตนแบบ -เกษตรกรตนแบบ 2.2 พฒนาการเชอมโยงเครอขายพนธมตรออยและนาตาล

เพมผลผลต ลดตนทน ออยสะอาดเขาโรงงาน ลดการเผาใบ ลดการสญเสย


พฒนาสถาบนเกษตรกรผปลกออยและประสานเครอขายธรกจทเปนมตร -มสถาบนเกษตรกรตนแบบ จงหวดละ 1 แหง ในการบรการรหารจดการภาคการผลตออย -Smart farmers -คณภาพชวตเกษตรกร

67 5.5 ขอเสนอแนะตอหนวยงานทเกยวของ

การพฒนาจะตองไดรบความรวมมอจากกระทรวงอตสาหกรรมทเปนหนวยงานกากบดแลโรงงาน ตลอดจนหนวยงานตางๆทกากบดแลเรองออย รวมทง ธกส.ในการอานวยความสะดวกดานสนเชอ และขอเสนอจาก world café ควรเพมการศกษาระบบการใหนาแบบตางๆ สถาบนฯควรรบซอเชคจากเกษตรกรทตองการรบใชเงนจงขายเชคทโรงงานจายลงวนทลวงหนา การขยายวนปลกและวนหบออย การรบผดชอบตอถนนเสยหายจากการบรรทกเกน แหลงเงนยมจากกองทนสหกรณหรอกองทนออย ศกษา carbon footprint / water footprint

5.6 ขอเสนอแนะการพฒนาออยและน าตาลจากหนวยงานอนๆ

5.6.1 สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (2554) เสนอแนะในยทธศาสตรการวจยออยและน าตาล(พ.ศ. ๒๕๕๖–๒๕๕๙) วา ควรปรบปรงพนธออยททนแลงได ไวตอไดด แตกกอด คณภาพม C.C.S สง มความหวานเรว และหวานนาน เปนพนธออยทงใบ ดานเครองจกรกล เครองจกกลทมประสทธภาพ ราคาประหยด การลดตนทน เพมผลผลต การบรหารจดการดน ปย การบรหารจดการนาเพอใหผลผลตสงสด เปนตน

5.6.2 มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ(2556) เสนอแนะวา การพฒนาออยและน าตาลเพอการแขงขนในอาเชยน รฐควรมการพฒนาแหลงนามการจดการดานชลประทานอยางมประสทธภาพ สงเสรมการวจยและพฒนาพนธออยทมคาความหวานสง การเพมผลผลตตอไรทสงขน ลดภาษเครองจกรสาหรบการเพาะปลกและเกบเกยวออย รฐควรสนบสนนใหมการรวมกลมกนในกลมเกษตรกรรายยอย ผประกอบการรายยอย เพอใหมอานาจในการจดหาทน วตถดบมาใชในอตสาหกรรมออยและนาตาล เพอเพมศกยภาพในการแขงขนของอตสาหกรรมออยและนาตาลในตลาดอาเซยน เปนตน

5.6.3 ทดอารไอ ไดเสนอแนะการพฒนาออยและนาตาล จากการศกษาเพอปรบโครงสรางอตสาหกรรมออยและนาตาลของไทย วารฐควรเลกควบคมราคานาตาลและหนมาควบคมปรมาณแทน ราคาออยคดตามความหวาน (CCS) ลวนๆยดตวเลขสวนแบงเดมคอ 70:30 แตปรบวธการคานวณททาใหชาวไรไดสวนแบงเพมขน เปลยนกตกาการกาหนดราคาออยขนตนและขนสดทาย รวมทงกตกาการเกบเงนเขากองทนฯ ทงจากชาวไรและโรงงาน เพอใหมหลกประกนวาในปทนาตาลราคาดจะมการเกบเงนเขากองทนเพอรกษาเสถยรภาพ ปรบบทบาทของกระทรวงพาณชย ใหเลกควบคมราคาแตหนมาดแลไมใหมการผกขาดหรอฮวราคาของกลมผผลต ตงสถาบนวจยออยนาตาล และผลตภณฑตอเนองเพอการพฒนาของอตสาหกรรมทยงยน เปนตน

68

5.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

หากนาขอเสนอเชงนโยบายและเชงเทคนคไปใชในการพฒนาการผลตออยจะทาใหเกดประโยชนภายในป 2562 หากนาไปขยายผลในพนทรอยละ 50 ของพนทปลกออยทวประเทศคอประมาณ 5 ลานไร จะสรางมลคาเพมไมนอยกวา 95,800 ลานบาท ดงน

1. เพมผลผลตตอไร จาก 11.35 ตน/ไร เปน 20 ตน/ไร สรางมลคาเพมประมาณ 45,000 ลานบาท/ป

2. เพมคณภาพเปอรเซนตนาตาล 1 c.c.s สรางมลคาเพมประมาณ 5,400 ลานบาท/ป 3. ลดการสญเสยคณภาพระหวางการรอคว 1 c.c.s สรางมลคาเพมประมาณ 5,400 ลานบาท/ป 4. ลดตนทนคาแรงงาน ประมาณ 400 บาท/ตน สรางมลคาเพมประมาณ 40,000 ลานบาท/ป 5. ลดการเผาใบออย จากรอยละ 66 เหลอ รอยละ 33 6. มสถาบนเกษตรกรตนแบบ จงหวดละ 1 แหง ในการบรการรหารจดการภาคการผลตออย

69

ภาพท 12 การเชอมโยงผลการศกษากบยทธศาสตรกระทรวงเกษตรและยทธศาสตรประเทศ

แผนพ

ฒนาเศ

รษฐก

จแล

ะสงค

มแหง

ชาต

ฉบบท

11 ยทธศาสตรการ

สรางความเปนธรรมในสงคม

ยทธศาสตรการสรางความสมดลและความมนคงของ

อาหารและพลงงาน

ยทธศาสตรการสรางเศรษฐกจทม

เสถยรภาพบนฐานความร

ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต

อยางยงยน

แผนพ

ฒนาก

ารเก

ษตร

ในชว

งแผน

พฒนา

เศรษ

ฐกจแ

ละสง

คมแห

งชาต

ฉบบ

ท 11

ยทธศาสตรท 1 พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร

ยทธศาสตรท 2 พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร และความมนคงอาหาร

ยทธศาสตรท 3 พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน

ประเ

ดนกา

รศกษ

า ออ

ย

การบรหารจดการ

ทรพยากรการเกษตร

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC)

ความมนคงดานอาหารและพลงงาน

ระบบกลมและเครอขาย

เกษตรกร

การเสรมสรางศกยภาพ

เกษตรกร(Smart Farmers)

การพฒนาธรกจ

การเกษตรไทย

การเพมขดความสามารถการแขงขนของสนคาเกษตรไทยสตลาดโลก

การผลตเปนมตรกบ

สงแวดลอม

สงออกไปอาเซยน

เพมผลผลตนาตาลและ เอทานอน

สถาบนเกษตรกรผปลกออย

สถาบนเกษตรกรตนแบบ/เกษตรกร

ตนแบบ

ธรกจการคานาตาลและ

ธรกจสถาบนฯ

เพมผลผลต คณภาพ ลดตนทน

70

บรรณานกรม

1. โครงการสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน.ระบบซอออยของโรงงาน.สบคนเมอวนท 10 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://kanchanapisek.or.th/

2. ธนาคารแหงประเทศไทย.สบคนเมอวนท 10 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.bot.or.th/Thai/EconomicConditions/

3. บรษท วศวกรรมเคม จากด.อตสาหกรรมออยและนาตาล.สบคนเมอวนท 10 มนาคม 2557. แหลงทมา: www.tcesolutions.com/industri.php

4. บรษท ไทยชการ มลเลอร จากด.กระบวนการสกดนาออย.สบคนเมอวนท 10 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.thaisugarmillers.com/tsmc-02-02.htm

5. ประชาชาตธรกจ. 2557.แงมรางแผนพฒนา ออย-นาตาลไทย...เปดเสร 8 ป.สบคนเมอวนท 11 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://glamdring.baac.or.th/news/preview.php?id=10320&g=24

6. ประสทธ ใจศล,2554.การเพมมลคาและเสถยรภาพใหกบอตสาหกรรมออยและนาตาลโดยใชประโยชนจากงานวจย:การพฒนาพนธออยและเขตกรรม.สบคนเมอวนท 11 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www1.nrct.go.th/downloads/pc/555/55_04/cane_sugar/03.prasit.pdf

7. แผนดนทอง.ออยและนาตาล.สบคนเมอวนท 11 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://glamdring.baac.or.th/home/

8. พรพรรณ ตอสมพนธด และ กลภา กลดลก.การวเคราะหโซคณคาของออย กรณศกษาอาเภอแกงสนามนาง จงหวดนครราชสมา ปการเพาะปลก 2552/2553 .การประชมวชาการมหาวทยาลยกรงเทพ

9. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.2556.โครงการพฒนาศกยภาพการแขงขนของการจดการโซอปทานของอตสาหกรรมออยและนาตาลทรายของไทยเพอรองรบการเปดเขตการคาเสรอาเซยน (AEC) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556.สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.ocsb.go.th/upload/learning/fileupload/5336-2879.pdf

10. ละอองดาว แสงหลา,และ ธวชชย ศภดษฐ.2548.ผลกระทบจาการเผาใบออยและแนวทางการแกไข.สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://ssde.nida.ac.th/ojs/index.php/jem/article/view/120

11. วกพเดยสารานกรมเสร.โซอปทาน.สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://th.wikipedia.org/wiki

12. ศนยวจยกสกรไทย.2556.ออยและนาตาลป’57 : จบตาสถานการณราคาตลาดโลก...ยงคงกดดนผลตอบแทนเกษตรกร.สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา: https://www.kasikornresearch.com/th/K-EconAnalysis/Pages/ViewSummary.aspx?docid=32175

71 13. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.2555.การศกษาเพอปรบโครงสรางอตสาหกรรมออยและ

นาตาลของไทย.สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://tdri.or.th/research/structural-change-sugar-cane-industry/

14. สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.2554. ขอเสนอยทธศาสตรการวจยออยและนาตาล(พ.ศ. ๒๕๕๖–๒๕๕๙) สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา:www.nrct.go.th/

15. สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาลทราย.2556. สบคนเมอวนท 12 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.sugarzone.in.th/

16. สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาลทราย.การซอขายออยตามคาความหวาน.สบคนเมอวนท 13 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.ocsb.go.th/th/faq/index.php?gpid=17

17. สานกงานบรหารออยและนาตาล.สบคนเมอวนท 13 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.sugarzone.in.th/

18. สานกงานเศรษฐกจการเกษตร.การวเคราะห swot. .สบคนเมอวนท 13 มนาคม 2557. แหลงทมา: www.oae.go.th/ewtadmin/ewt/

19. สานกงานเศรษฐกจการเกษตร.2556. ออยและนาตาล.สบคนเมอวนท 14 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=12714

20. สานกพฒนาขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.).ระบบฐานขอมลแผนทคลสเตอร.สบคนเมอวนท 15 มนาคม 2557. แหลงทมา: http://cm.nesdb.go.th/detail_cluster60.asp?ClusterID=C0058

21. สภางค จนทวานช.2539. วธการวจยเชงคณภาพ. จฬาลงกรณมหาวทยาลย กรงเทพฯ 22. องคณา สวรรณกฏ.ออย-หวาน-ไมหวาน.จดหมายขาวผลใบกรมวชาการเกษตร.สบคนเมอวนท 15

มนาคม 2557. แหลงทมา: http://it.doa.go.th/pibai/pibai/n13/v_12-jan/ceaksong.html 23. อรรถสทธ และคณะ.2548.เครองสบใบออยระหวางแถวออยตอ.สบคนเมอวนท 15 มนาคม 2557.

แหลงทมา: http://oldweb.ocsb.go.th/udon/Udon9/Proposed%202006_08_29_26.htm 24. Mthai.ประโยชนทไดจากออย.สบคนเมอวนท 15 มนาคม 2557. แหลงทมา:

http://talk.mthai.com/topic/361311 อางถง .http://guru.sanook.com/enc_preview.php?id=1450)

72

ภาคผนวก1 การสมภาษณกลมวสาหกจตวอยาง หมท 10 ต าบลดงดนแดง อ าเภอหนองมวง จงหวดลพบร

รายชอผใหขอมลโดยการสมภาษณ รายชอเกษตรกร 1. นางสทน แยมครวญ ผใหญบานหมท ๑๐ โทรศพท ๐๘-๑๙๙๔-๕๐๒๘ 2. นายบญสม แยมครวญ ประธานวสาหกจชมชน, หวหนาโควตา ฯลฯ 3. นายเสงยม กองมตรชย 4. นายชชพ นาคภ 5. นางทพาเอ โปรงแสง 6. นายนรด แยมครวญ 7. นายสามารถ ตมทอง 8. นายสมพนธ คลเฉอย 9. นายธวชชย ชมชน 10.นายสมศกด แยมครวญ 11.นายสนทร ไชปตถา 12.นายชลอ สงหสงข 13. นายอาพล แยมครวญ 14. นายฉลอง สงหสงข 15. นายอนนต เกตฉลวย เจาหนาท โรงงานนาตาล บรษทจากดมหาชน เกษตรไทย อนเตอรเนชนแนล ชการ คอรเปอรเรชน

1. นายจระ จารรตนพทกษ 2. นายบญรอด สายมาตร

นกสงเสรมการเกษตร

1. นายอนนต แกวมณ ขาราชการบานาญ อดตเกษตรอาเภอหนองมวง หวหนากลมสงเสรมและพฒนาการผลต (นกวชาการสงเสรมการเกษตรชานาญการพเศษ) สานกงานเกษตรจงหวดลพบร

2. นายบรรยาย สมเรอง นกวชาการสงเสรมการเกษตรชานาญการ สานกงานเกษตรอาเภอหนองมวง จงหวดลพบร

3. นางสาวฐตาภรณ ชาล นกวชาการสงเสรมการเกษตรชานาญการ สานกงานเกษตรจงหวดลพบร

73

แบบสมภาษณ เรอง การผลตออยและน าตาล หมท 10 ต าบลดงดนแดง อ าเภอหนองมวง จงหวดลพบร

ชอผใหสมภาษณ... ................................... ...................................................... ............ ........................ ผสมภาษณ ................................................................................ตาแหนง ........................................... สมภาษณเมอวนท ………………………………………………….………………………………. ประเดนการสมภาษณกลมเกษตรกร

1. สถานการณทวไปของกลมเกษตรกร 2. การปลกออย การดแลรกษา และการใชปจจยการผลต 3. การเกบเกยว ผลผลต คณภาพ ขนสง และจาหนาย 4. การรวมกลม และการบรหารจดการกลม 5. การเผาใบออย 6. ปญหาอนๆทพบในพนท 7. ขอเสนอแนะของเกษตรกร

ประเดนการสมภาษณเจาหนาทสงเสรมการเกษตร

1. การสงเสรมการผลตออยในพนท 2. แนวทางการบรหารจดการออยในรปแบบหวหนาโควตาของกลมวสาหกจชมชน 3. ปจจยหลกอะไรบางททาใหกลมวสาหกจ มความเขมแขง 4. กลมวสาหกจชมชนแหงนไดนาวธการตามระบบสหกรณมาใชหรอไม 5. ขอใหทานจดอนดบของปญหาทสาคญจากมากไปนอย 5 ปญหาหลก ทเหนวากลมวสาหกจชมชน

แหงน ยงมปญหาอะไรบาง ประเดนการสมภาษณตวแทนโรงงาน

1. ประเภทธรกจทดาเนนการ 2. การรวมดาเนนธรกจออยและการทาขอตกลงกบเกษตรกร 3. ปญหา และขอเสนอแนะ

74

ภาคผนวก 2 แบบสอบถามผบรหาร

การสรางมลคาเพมในสายโซการผลตออยและน าตาลทเปนมตรและยงยน

1. โปรดใหคะแนนลาดบความสาคญของปญหาททานเหนวาจาเปนตองแกไข เพอใหอตสาหกรรมออยและนาตาลไทยมมลคาเพมขน

รายการ มากทสด=5 มาก =4

ปานกลาง=3 นอย =2

นอยทสด=1

1. ผลผลตตา 2. เปอรเซนตนาตาลตา 3. การเผาใบ 4. การสญเสยหลงการเกบเกยว 5. ตนทนการผลตสง 6. ความขดแยงของชาวไรกบโรงงงาน 7. การควบคมโดย พรบ.ออยและนาตาล 2. ทานเหนดวยระดบใด กบแนวทางในการพฒนาภาคการผลตออยของไทย

แนวทาง มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. กลยทธการพฒนาทเนนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอมและสรางเครอขายทเปนมตร

2. การเพมผลผลตออยดวยระบบนาหยด 3. การใชรถเกบเกยวออย 4. การจดตงสหกรณออย 1 จงหวด 1 สหกรณตนแบบ 5. เกษตรกรจะสนใจสมครเปนสมาชกสหกรณออย 6. โรงงานจะใหความรวมมอในการจดตงสหกรณออย 7. การดาเนนธรกจระบบนาหยด ของสหกรณออย 8. การดาเนนธรกจโซลาเชล ของสหกรณออย 9. การดาเนนธรกจรถตดออย 12 ลานของสหกรณออย 10. การดาเนนธรกจรถตดออย 3 ลานของสหกรณออย 11. การรวมกนเปนสหกรณจะทาใหลดการเผาออย 12. การรวมกนเปนสหกรณจะทาใหผลผลตเพมขน 13. การรวมกนเปนสหกรณจะทาใหลดการสญเสยในการขนสง

75

ภาคผนวก 3 การศกษาวเคราะหความเปนไปไดทางเศรษฐศาสตรในด าเนนธรกจของสถาบนเกษตรกรผปลกออย (Feasibility Analysis)

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

ภาคผนวก 4 คณะผจดทา

127

Friendly sugar cane แนวทางการเพิ่มมูลค่าการผลิตอ้อยที่เป็น ... · Friendly sugar cane:...

Documents