Ewelina Cała-Wacinkiewicz System instytucji Unii Europejskiej · J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków zarządzania

EwelinaCała-Wacinkiewicz

pytania • testy • kazusy • tablice

2. wydanie

System instytucjiUnii Europejskiej

w świetle postanowień Traktatu z Lizbony

REPETYTORIA C·H·BECK

System instytucji Unii Europejskiejw świetle postanowień Traktatu z Lizbony

www.sklep.beck.pl

W sprzedaży:

J. Barcik, A. Wentkowska

PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z UWZGLĘDNIENIEM TRAKTATU Z LIZBONY, wyd. 2Wykłady Becka

M. M. Kenig Witkowska (red.)

PRAWO INSTYTUCJONALNE UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 5Podręczniki Prawnicze

A. Łazowski (red.)

PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 5Repetytoria C. H. Beck

E. Skibińska (wprow.)

PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 2Edycja Sądowa

PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Z WPROWADZENIEM, wyd. 17Twoje Prawo

System instytucji Unii Europejskiej

w świetle postanowieńTraktatu z Lizbony

pytania • testy • kazusy • tablice2. wydanie

rozszerzone i zmienione

dr Ewelina Cała-Wacinkiewicz

Uniwersytet Szczeciński

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim

WYDAWNICTWO C.H. BECK

WARSZAWA 2012

Wydawca: Aneta Flisek

© Wydawnictwo C.H. Beck 2012

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: DMQuadroDruk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa

ISBN 978-83-255-3925-2

ISBN e-book 978-83-255-3926-9

Spis treści

Wykaz skrótów__________________________________________________________ IXLiteratura_ _____________________________________________________________ XIIIPrzedmowa_____________________________________________________________ XV

Część A. Pytania egzaminacyjne

Rozdział I. Geneza i charakter Unii Europejskiej_____________________________ 11. Zagadnienia wprowadzające____________________________________________ 1

Pytania 1–32. Zagadnienia szczegółowe______________________________________________ 4

Pytania 4–17

Rozdział II. Prawo Unii Europejskiej_ ______________________________________ 15Pytania 18–36

Rozdział III. Rada Europejska_ ____________________________________________ 32Pytania 37–44

Rozdział IV. Rada Unii Europejskiej________________________________________ 37Pytania 45–55

Rozdział V. Komisja Europejska____________________________________________ 48Pytania 56–67

Rozdział VI. Parlament Europejski_________________________________________ 57Pytania 68–80

Rozdział VII. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej_____________________ 70Pytania 81–104

1. Sąd (dawny Sąd Pierwszej Instancji)______________________________________ 792. Sąd do spraw Służby Publicznej_ ________________________________________ 83

Rozdział VIII. Trybunał Obrachunkowy_____________________________________ 87Pytania 105–109

Rozdział IX. Europejski Bank Centralny____________________________________ 90Pytania 110–111

Spis treściVI

Rozdział X. Inne organy i instytucje – wybrane zagadnienia___________________ 911. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich_ ________________________________ 91

Pytania 112–1172. Komitet Ekonomiczno-Społeczny________________________________________ 94

Pytania 118–1193. Komitet Regionów____________________________________________________ 96

Pytania 120–1214. Europejski Bank Inwestycyjny___________________________________________ 98

Pytanie 122

Część B. TestyTest 1_ ______________________________ _ 99Test 2_ ______________________________ _ 102Test 3_ ______________________________ _ 104Test 4_ ______________________________ _ 106Test 5_ ______________________________ _ 108Test 6_ ______________________________ _ 110Test 7_ ______________________________ _ 113Test 8_ ______________________________ _ 115Test 9_ ______________________________ _ 117Test 10_ ______________________________ _ 119Test 11_ ______________________________ _ 121Test 12_ ______________________________ _ 124Test 13_ ______________________________ _ 126Test 14_ ______________________________ _ 128Test 15_ ______________________________ _ 130Test 16_ ______________________________ _ 133Test 17_ ______________________________ _ 135Test 18_ ______________________________ _ 138Test 19_ ______________________________ _ 140Test 20_ ______________________________ _ 142

Odpowiedzi_do_testu_1_ _ _____ _ 145Odpowiedzi_do_testu_2_ _ _____ _ 145Odpowiedzi_do_testu_3_ _ _____ _ 145Odpowiedzi_do_testu_4_ _ _____ _ 146Odpowiedzi_do_testu_5_ _ _____ _ 146Odpowiedzi_do_testu_6_ _ _____ _ 146Odpowiedzi_do_testu_7_ _ _____ _ 147Odpowiedzi_do_testu_8_ _ _____ _ 147Odpowiedzi_do_testu_9_ _ _____ _ 147Odpowiedzi_do_testu_10__ _____ _ 148Odpowiedzi_do_testu_11__ _____ _ 148Odpowiedzi_do_testu_12__ _____ _ 148Odpowiedzi_do_testu_13__ _____ _ 149Odpowiedzi_do_testu_14__ _____ _ 149Odpowiedzi_do_testu_15__ _____ _ 149Odpowiedzi_do_testu_16__ _____ _ 150Odpowiedzi_do_testu_17__ _____ _ 150Odpowiedzi_do_testu_18__ _____ _ 150Odpowiedzi_do_testu_19__ _____ _ 151Odpowiedzi_do_testu_20__ _____ _ 151

Część C. KazusyKazus 1. Przystąpienie do Unii Europejskiej_____________________________________ 153Kazus 2. Obywatelstwo Unii Europejskiej______________________________________ 155Kazus 3. Stosowanie prawa Unii Europejskiej_ __________________________________ 156Kazus 4. Petycja do Parlamentu Europejskiego_ _________________________________ 157Kazus 5. Status prawny komisarza Komisji Europejskiej_ __________________________ 158Kazus 6. Skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich_______________________________ 159Kazus 7. Dymisja Komisji Europejskiej_________________________________________ 161

VII

Część D. TabliceTabl. 1. Prawo pierwotne Unii Europejskiej_____________________________________ 163Tabl. 2. Prawo wtórne Unii Europejskiej_______________________________________ 164Tabl. 3. Cele Unii Europejskiej_______________________________________________ 165Tabl. 4. Chronologia przystępowania do Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej_____ 166Tabl. 5. System instytucji w TWE i Traktatu o Unii Europejskiej a system instytucji

w Traktacie lizbońskim_______________________________________________ 166Tabl. 6. Siedziby głównych instytucji UE________________________________________ 167Tabl. 7. Prawo europejskie sensu largo i sensu stricto______________________________ 167Tabl. 8. Struktura Traktatu lizbońskiego________________________________________ 168Tabl. 9. Skład Rady Europejskiej w Traktacie lizbońskim___________________________ 171Tabl. 10. Struktura wewnętrzna Rady Unii Europejskiej_ __________________________ 172Tabl. 11. Wykaz składów Rady Unii Europejskiej_________________________________ 172Tabl. 12. Struktura wewnętrzna Komisji Europejskiej_____________________________ 173Tabl. 13. Dyrekcje Generalne (DG) w Komisji Europejskiej_ _______________________ 173Tabl. 14. Tryb powołania Komisji Europejskiej___________________________________ 175Tabl. 15. Ważniejsze kompetencje Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej__________ 175Tabl. 16. Frakcje polityczne Parlamentu Europejskiego do i po wyborach

w czerwcu 2009 r._________________________________________________ 176Tabl. 17. Wewnętrzna struktura Parlamentu Europejskiego_ _______________________ 177Tabl. 18. Komisje stałe w Parlamencie Europejskim_______________________________ 178Tabl. 19. Struktura wewnętrzna Trybunału Sprawiedliwości________________________ 179Tabl. 20. Kompetencje Sądu_________________________________________________ 180

Indeks rzeczowy_________________________________________________________ 181

Spis treści

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

decyzja 94 / 262 __________ decyzja Parlamentu Europejskiego 94 / 262 z 9.3.1994 r. w spra-wie przepisów i ogólnych warunków regulujących wykony-wanie funkcji Rzecznika Praw Obywatelskich (Dz.Urz. WE L 113 / 1994, s. 15 ze zm.)

decyzja 2004 / 752 / WE ____ decyzja Rady 2004 / 752 / WE z 2.11.2004 r. ustanawiająca Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L 333 / 2004, s. 7)

decyzja 2009 / 937 / UE ____ decyzja Rady 2009 / 937 / UE z 1.12.2009 r. dotycząca przyję-cia regulaminu wewnętrznego Rady (Dz. Urz. UE L 325 / 2009, s. 35 ze zm.)

JAE ___________________ Jednolity Akt Europejski z 17.2.1986 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/5 ze zm.)

KNZ __________________ Karta Narodów Zjednoczonych z 26.6.1945 r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90)

KWPT ________________ Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23.5.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439)

n. TUE ________________ Traktat o Unii Europejskiej zmieniony Traktatem z Liz bony (wersja skonsolidowana, Dz.Urz. UE C 115/2008, s. 13)

Protokół Nr 7 ___________ Protokół Nr 7 dołączony do Traktatu z Lizbony z 13.12.2007 r. w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE С 115 / 2008, s. 266)

Regulamin Komisji ______ decyzja Komisji 2010 / 138 / UE z 24.2.2010 r. zmieniająca we-wnętrzny regulamin Komisji (Dz. Urz. UE L 55 / 2010, s. 60)

Regulamin Komitetu Regionów ______________ Regulamin wewnętrzny Komitetu Regionów z 3.12.2009 r.

(Dz.Urz. UE L 6 / 2010, s. 14)Regulamin Parlamentu ____ Regulamin, wydanie 16 (Dz.Urz. UE L 44 / 2005, s. 1)Regulamin postępowania __ Regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicz-

nej Unii Europejskiej z 25.7.2007 r. (Dz.Urz. UE L 225 / 2007, s. 1 ze zm.)

Wykaz skrótówX

Regulamin Rady Europejskiej ____________ decyzja Rady Europejskiej 2009 / 882 / UE z 1.12.2009 r.

w sprawie przyjęcia regulaminu wewnętrznego (Dz. Urz. UE L 315 / 2009, s. 51)

Regulamin Sądu _________ Regulamin postępowania przed Sądem z 2.5.1991 r. (Dz. Urz. WE L 136 / 1991, s. 1 ze zm.)

Regulamin Trybunału _____ Regulamin Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z 19.6.1991 r. (Dz.Urz. WE L 176 / 1991, s. 7 ze zm.)

Regulamin wewnętrzny Komitetu ______________ Regulamin wewnętrzny Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

z 14.7.2010 r. (Dz.Urz. UE L 324 / 2010, s. 52)Regulamin wewnętrzny ___ Regulamin wewnętrzny Trybunału Obrachunkowego Wspól-

not Europejskich z 8.12.2004 r. (Dz. Urz. UE L 18 / 2005, s. 1)Statut Trybunału _________ Protokół Nr 3 dołączony do Traktatu z Lizbony z 13.12.2007 r.

w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europej-skiej (Dz.Urz. UE С 83 / 2010, s. 210)

TA ____________________ Traktat z Amsterdamu z 2.10.1997 r. (Dz.Urz. WE C 340/1997, s. 1)TEWEA _______________ Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomo-

wej z 25.3.1957 r.TEWG ________________ Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą

z 25.3.1957 r.TEWWiS ______________ Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

z 18.4.1951 r.TFUE _________________ Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonso-

lidowana, Dz.Urz. UE C 83/2010, s. 47)TL ____________________ Traktat z Lizbony z 13.12.2007 r. (Dz.Urz. UE C 306/2007, s. 1)TUE __________________ Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (wersja skonsolido-

wana, Dz.Urz. UE C 83/2010, s. 13)TWE __________________ Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 25.3.1957 r.

(Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 ze zm.)Załącznik I _____________ Załącznik I dołączony do Statutu Trybunału Sprawiedliwości

(zob. Statut Trybunału)

2. Publikatory i czasopisma

Dz.U. __________________ Dziennik UstawDz.Urz. UE _____________ Dziennik Urzędowy Unii EuropejskiejDz.Urz. WE ____________ Dziennik Urzędowy Wspólnot EuropejskichEP ____________________ Edukacja PrawniczaZb. Orz. ________________ Zbiór Orzeczeń

XI

3. Inne skróty

art. ____________________ artykuł (-y)cz. ____________________ częśćDG ___________________ Dyrekcje GeneralneEBC __________________ Europejski Bank CentralnyESBC _________________ Europejski System Banków CentralnychETS ___________________ Europejski Trybunał SprawiedliwościEuratom _______________ Europejska Wspólnota Energii AtomowejEWG __________________ Europejska Wspólnota GospodarczaEWWiS ________________ Europejska Wspólnota Węgla i Stalim.in. __________________ między innyminast. ___________________ następny (-a, -e)Nr ____________________ numerPE ____________________ Parlament Europejskipor. ___________________ porównaj poz. ___________________ pozycja pyt. ___________________ pytanie (-a)r. _____________________ rokred. ___________________ redakcjas. _____________________ strona (-y)t. _____________________ tomtj. _____________________ to jestUE ___________________ Unia Europejskaust. ____________________ ustępWE ___________________ Wspólnota EuropejskaWPZiB ________________ Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwawyd. __________________ wydaniezob. ___________________ zobacz

Wykaz skrótów

Literatura

M. Ahlt, M. Szpunar, Prawo europejskie, Warszawa 2007J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony,

Warszawa 2008J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla

kierunków zarządzania i administracji, Warszawa 2008J. Barcz, Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2006J. Barcz, Przewodnik po Traktacie z Lizbony. Traktaty ustanawiające Unię Europejską, War-

szawa 2008Z. Brodecki, Prawo integracji w Europie, Warszawa 2006E. Cała-Wacinkiewicz, Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodo-

wego, Warszawa 2007E. Cała-Wacinkiewicz, Podstawy systemu prawa międzynarodowego, Warszawa 2009W. Czapliński, R. Ostrihansky, P. Saganek, A. Wyrozumska, Prawo Wspólnot Europejskich.

Orzecznictwo, Warszawa 2001M. Herdegen, Prawo europejskie, Warszawa 2006Integracja europejska – wybrane problemy, red. D. Milczarek, A. Nowak, Warszawa 2003J. Kukułka, Teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2000B. Kuźniak, Organizacje międzynarodowe, Warszawa 2008B. Kuźniak, A. Capik, Traktat Nicejski. Komentarz, Warszawa 2002P. Łaski, Suwerenność i współzależność we współczesnym prawie międzynarodowym,

[w:] Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, red. I. Gawłowicz, I. Wierzchowiecka, Warszawa 2005

F. Machlup, Integracja gospodarcza – narodziny i rozwój idei, Warszawa 1986J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje międzynarodowe. Prawo instytucjonalne, Warsza-

wa 2006C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Warszawa 2000W. Nicoll, T. Salmon, Zrozumieć Unię Europejską, Warszawa 2002Prawo europejskie. Zarys wykładu, red. E. Skrzydło-Tefelska, Lublin 2008Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, red. M. M. Kenig-Witkowska, Warszawa 2008Prawo Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2002Prawo Unii Europejskiej. Testy, kazusy, tablice, red. A. Łazowski, Warszawa 2008A. Przyborowska-Klimczak, E. Skrzydło-Tefelska, Dokumenty Wspólnot Europejskich, t. 1,

Lublin 1994R. Schuman, Dla Europy, Kraków 2003

LiteraturaXIV

E. Skibińska, Instytucje Wspólnot Europejskich, cz. 1, EP 2008, Nr 3E. Skibińska, Instytucje Unii Europejskiej, cz. 2, EP 2008, Nr 4R. Streinz, Prawo europejskie, Warszawa 2002Unia Europejska. Prawo instytucjonalne i gospodarcze, red. A. Łazowski, Warszawa 2008Wprowadzenie do prawa Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej), red. A. Wróbel,

Kra ków 2004

Przedmowa

Z przyjemnością oddaję do Państwa rąk repetytorium poświęcone systemowi instytucjo-nalnemu Unii Europejskiej, zaktualizowane w związku z wejściem w życie 1.12.2009 r. po-stanowień Traktatu z Lizbony, który został podpisany 13.12.2007 r. Mam nadzieję, iż będzie ono stanowić pomoc dydaktyczną zarówno dla studentów, aplikantów, jak i tych wszystkich, którym przyszło zgłębiać tę tematykę.

Repetytorium w zaproponowanym kształcie stanowi wynik kilkuletnich doświadczeń dydak tycznych, a asumpt do jego przygotowania stanowiła potrzeba rozwinięcia zagadnień dotyczących systemu instytucji Unii Europejskiej, zawartych w repetytorium „Podstawy sys-temu prawa międzynarodowego” (wyd. 2, Warszawa 2009). Ponadto, mając na względzie czę-sto skomplikowany charakter rozważań dotyczących unijnych instytucji, analizując je, opar-to się bezpośrednio na aktach prawnych wyznaczających ich zasady funkcjonowania i status.

Z założenia także niniejsze opracowanie również nie wyczerpuje całości zakresu mate-riału, co wynika po pierwsze z rozległości tematycznej przedmiotu, po drugie zaś z chęci pozostawienia niektórych zagadnień do realizacji na wykładach. Z założenia też w niniej-szym repetytorium osiągnięcie celów dydaktycznych zmusiło do wyjścia poza tradycyjne ramy prawa instytucjonalnego Unii Europejskiej. Nie wymaga to głębszego uzasadnienia, jeśli weźmie się pod uwagę, że do posługiwania się tradycyjnymi pojęciami w tym zakre-sie potrzebne jest niekiedy subsydiarne wykorzystanie konstrukcji pojęciowych właściwych prawu międzynarodowemu.

Repetytorium, którego głównym zadaniem jest służyć pomocą w przyswojeniu, a także utrwaleniu i usystematyzowaniu wiedzy, składa się z czterech części. Pierwsza – przyjmując formę pytań (zagadnień) egzaminacyjnych i odpowiedzi, ma za zadanie merytorycznie przy-bliżyć omawiane zagadnienia. Druga – zawierająca testy, ma ułatwić weryfikację zdobytej wiedzy, co stanowi doskonałą powtórkę materiału np. przed egzaminem. Trzecia – zawie-ra kazusy, ukazujące wybrane instytucje w praktyce. Czwarta natomiast – w formie tablic – graficz nie prezentuje treści zawarte w części pierwszej.

Mam nadzieję, że przyjęta konstrukcja ułatwi Państwu korzystanie z niniejszego repety-torium, a egzaminy czy zaliczenia z zakresu instytucji Unii Europejskiej zakończą się sukce-sem, czego serdecznie życzę.

Jednocześnie pragnę podziękować wszystkim osobom, które w trakcie prac służyły mi swoją pomocą i udzielały cennych uwag i sugestii.

Szczecin, kwiecień 2012 r.Autorka

E. Cała-Wacinkiewicz, System instytucji Unii Europejskiej..., Repetytoria C.H. Beck Pyt. 1

Część A. Pytania egzaminacyjne

Rozdział I. Geneza i charakter Unii Europejskiej1

1. Zagadnienia wprowadzające

Pytanie 1. Zdefiniuj pojęcie integracji międzynarodowej2.

W najprostszym ujęciu integracja to scalanie, zespalanie się, łączenie państw i two-rzenie z nich jednolitego organizmu3, opierające się in extenso na państwach, jako podstawowych i pierwotnych podmiotach prawa międzynarodowego. Ta leksykal-na definicja ma jednak ograniczone zastosowanie, nie oddając w pełni istoty rzeczy analizowanego pojęcia.

Uzupełnieniem powyższego może być zatem rozpatrywanie integracji bądź to jako procesu, bądź to jako pewnego stanu rzeczy osiągniętego w toku jego realiza-cji4, choć zdarzyć się może, że integracja jest także ujmowana jako koniunkcja tych dwóch elementów5. Biorąc za punkt wyjścia integrację rozumianą i jako stan, i jako proces, wydaje się, iż nie ma potrzeby zubażania zakresu przedmiotowego definicji integracji jedynie do stanu. Twierdzenie takie wymuszają niejako dynamika i inten-syfikacja stosunków międzynarodowych oraz fakt, iż państwa, zacieśniając granice wzajemnej współpracy, nie opowiadają się za sztywnym wyznaczeniem jej granic,

1 Informacje na temat UE dostępne są na oficjalnej stronie organizacji – http://europa.eu/.2 Na temat integracji zob. szerzej E. Cała-Wacinkiewicz, Charakter prawny Unii Europejskiej

w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa 2007.3 Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1982, s. 53.4 F. Machlup, Integracja gospodarcza – narodziny i rozwój idei, Warszawa 1986, s. 29–34.5 B. Lévy konstatuje, iż integracja to zarówno proces, jak i rezultat tego procesu. Zob. Ľintegration

européenne à ľére des blocs régionaux et de la globalisation de ľéconomie, Montreal 1995, s. 9–10.

Część A. Pytania egzaminacyjne2

E. Cała-Wacinkiewicz, System instytucji Unii Europejskiej…, Repetytoria C.H. BeckPyt. 2

wręcz przeciwnie – świadomie decydują się na „współzależność”1. Stąd też współza-leżność można uznać jako essentialia negotii integracji międzynarodowej, stanowią-cą kryterium różnicujące integrację od zwykłej współpracy między państwami.

Ujmowanie integracji zarazem jako stanu i procesu jest dwuaspektowe. Stan po-zwala na analizę określonego stadium integracji i w tym znaczeniu pozostaje ujęciem statycznym. Proces natomiast oddaje dynamikę będącą istotą następujących po sobie działań, mających doprowadzić do z góry założonego celu. Integracja bowiem, jak konkluduje B. Góralczyk, to pewien cel i wysiłek pomniejszych organiz mów, dążą-cych wspólnie ku budowie sprawnego organizmu je łączącego2.

Przywołany Autor zwraca uwagę na przestrzenny aspekt integracji odnoszący się do tworzenia nowego organizmu jako efektu integracji. Ujęcie takie właściwe jest również A. Przyborowskiej-Klimczak, twierdzącej, że integracja to proces tworzenia całości z części lub włączania pewnych elementów w całość3. Oprócz wspomnianego aspektu przestrzennego definicja ta oddaje także pewną dynamikę, której nie moż-na odmówić procesowi scalania, albowiem jest to cecha współczesnych stosunków międzynarodowych. Zgodnie z teorią kinetyki politycznej proces polityczny zawsze dąży do zmiany status quo i nigdy nie powinien pozostawać nieruchomy4.

Reasumując, w kontekście wyżej przywołanych twierdzeń przyjąć należy, że przez pojęcie integracji międzynarodowej rozumie się pewien stan (często jako element przejściowy) i zarazem postępujący proces, którego podmiotami są państwa, zmierzający w kierunku takiego sformalizowania stosunków między nimi, by powstał w efekcie sprawnie funkcjonujący „organizm”, łączący państwa w jed­ną, dającą się wydzielić strukturę opartą na współzależności.

Pytanie 2. Czym są umowy międzynarodowe5?

Definicja legalna umowy międzynarodowej zawarta została w art. 2 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów podpisanej 23.5.1969 r.6. Zgodnie z jego treścią trak-

1 Rozumianą w szerokim ujęciu, jako wzajemna relacja interesów podmiotów (narodów, państw, or-ganizacji czy instytucji międzynarodowych), w ramach której wszelka zmiana pozycji jednego z nich dotyka pozycji innych. Zob. J. Kukułka, Teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2000, s. 237. Na temat współzależności zob. także P. Łaski, Suwerenność i współzależność we współczesnym pra-wie międzynarodowym, [w:] Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, red. I. Gawłowicz, I. Wierzcho-wiecka, Warszawa 2005, s. 43–54.

2 B. Góralczyk, Źródła i uwarunkowania integracji europejskiej, [w:] Integracja europejska – wybra-ne problemy, red. D. Milczarek, A. Nowak, Warszawa 2003, s. 18.

3 A. Przyborowska-Klimczak, Prawne aspekty procesu integracji europejskiej – rys historyczny,[w:] Prawo Unii Europejskiej, red. J. Barcz, Warszawa 2002, s. 25.

4 Zob. W. Nicoll, T. Salmon, Zrozumieć Unię Europejską, Warszawa 2002, s. 642.5 Zob. szerzej E. Cała-Wacinkiewicz, Podstawy systemu prawa międzynarodowego, War szawa

2009, s. 50.6 Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439.

Rozdział I. Geneza i charakter Unii Europejskiej 3

E. Cała-Wacinkiewicz, System instytucji Unii Europejskiej…, Repetytoria C.H. Beck Pyt. 3

tat oznacza międzynarodowe porozumienie między państwami, zawarte w formie pi-semnej i regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym, dwóch lub więcej dokumentach, i bez względu na jego szczególną nazwę.

Definicja ta, przyjmując, że stronami umów mogą być jedynie państwa, opiera się na pewnym uproszczeniu. Jednak rozszerzenie jej aspektu podmiotowego na orga-nizacje międzynarodowe nastąpiło mocą Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów między państwami a organizacjami międzynarodowymi lub organizacjami między-narodowymi, podpisanej w Wiedniu 21.3.1986 r. Polska nie jest jednak jej stroną, co nie stoi na przeszkodzie, by uznać, iż – co do zasady – stronami umów międzynaro-dowych w głównej mierze mogą być:1) państwa,2) państwa i organizacje międzynarodowe,3) organizacje międzynarodowe.

Dlatego też omawiane w dalszej części umowy międzynarodowe zawierane przez państwa członkowskie początkowo Wspólnot Europejskich (Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali, Traktat o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej, Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej czy Jednolity Akt Europejski) czy też Unii Europejskiej (Traktat o Unii Europejskiej, Traktat amsterdamski, Traktat nicej-ski czy też Traktat lizboński), będą traktowane jako umowy międzynarodowe podle-gające reżimowi prawnemu wspomnianej Konwencji.

Pytanie 3. Określ, czym są organizacje międzynarodowe1.

Zgodnie z Konwencją wiedeńską dotyczącą reprezentacji państw w ich stosunkach z organizacjami międzynarodowymi o charakterze uniwersalnym, podpisaną w Wied-niu 14.3.1975 r., organizacja międzynarodowa oznacza organizację międzyrzą­dową. Oznacza to, iż z punktu widzenia prawa międzynarodowego tylko organizacje między narodowe o rządowym charakterze (takie jak dawna Europejska Wspólnota Węgla i Stali, dawna Europejska Wspólnota Gospodarcza, a obecna Wspólnota Eu-ropejska, Europejska Wspólnota Energii Atomowej czy Unia Europejska) będą pod-miotami tego prawa. Nie rozciągnie się to już natomiast na organizacje o charakte-rze pozarządowym.

Organizacją międzynarodową będzie zatem taki związek państw (przynajmniej trzech), który powstał jako:1) sformalizowany przejaw wielostronnej współpracy między państwami;2) działający w oparciu o multilateralną umowę międzynarodową – stanowiącą sta-

tut tej organizacji;3) wyposażony w organy;

1 Zob. szerzej E. Cała-Wacinkiewicz, Podstawy systemu..., s. 111.