De betaalbaarheid van de (eerstelijns) medische zorg Prof Diana De Graeve Departement algemene economie en centrum sociaal beleid – Universiteit Antwerpen 17 maart 2012 Toegankelijke medische zorg in Antwerpen Samen op zoek naar werkbare oplossingen
De betaalbaarheid van de (eerstelijns) medische zorg
Prof Diana De GraeveDepartement algemene economie en centrum sociaal beleid – Universiteit Antwerpen
17 maart 2012
Toegankelijke medische zorg in Antwerpen
Samen op zoek naar werkbare oplossingen
2
De betaalbaarheid van de (eerstelijns) medische zorg
INHOUD
1. Eigen bijdragen
2. Consumptie
3. Tevredenheid van de gebruikers
3
Uitgaven gezondheidszorg België, 2009, volgens financier
Bron: Assuralia, 2011
4
Eigen bijdragen in gezondheidszorguitgaven % (logaritme)
% v
an g
ezii
nnen
met
cat
astr
ofal
e ui
tgav
en (
loga
ritm
e)
Percentage gezinnen met catastrofale uitgaven vs aandeel eigen bijdragen in totale gezondheidszorguitgaven
Als eigen bijdragen ≤ 15% van de totale gezondheidszorguitgaven hebben weinig gezinnen catastrofale betalingen
Source: Xu K, Evans D, Carrin G, and Aguilar A (2005)
5
• Voorkeurregeling; OMNIO: kwetsbare groepen betalen lagere remgeldpercentages
• Derdebetalersregeling: verzekeringstege-moetkoming wordt rechtstreeks vereffend met de verzekering
• Maximum Factuur (MAF): jaarlijks plafond op remgelden - Op niveau van het gezin- niet volledig (supplementen + sommige remgelden
worden niet in rekening genomen)- Verschillende plafonds
• Beschermende regelgeving m.b.t. supplementen
Sociale Beschermingsmaatregelen
6
7
8
Remgeldplafonds MAF als een percentage van het netto belastbaar inkomen voor alle
inkomensgroepen (2012)
9
21 19 20 19
267241
265239
1 199
821
343
1 011
665
513
367
147
460
314
€ 0
€ 100
€ 200
€ 300
€ 400
€ 500
€ 600
€ 700
€ 800
€ 900
€ 1 000
€ 1 100
€ 1 200
€ 1 300
out-of-pocket payments co-payments supplementary payments out-of-pocket payments co-payments
before MAB after social/income & fiscal MAB
n = 4 086 295
P10 (bottom)
P50
P90 (top)
mean
MAF als beschermingsmechanisme: in € 2004
-200 €
-50 €
10
MAF als beschermingsmechanisme : armoede incidentie (2004)
ongeveer 0,20% van gezinnen belanden niet in armoede dankzij de MAF
% gezinnen 40% 50% 60%% gezinnen met NBI onder armoedegrens
(1)10.67% 14.49% 20.93%
% gezinnen met (inkomen – eigen bijdragen voor MAF) onder
armoedegrens (2)
11.38% 15.79% 22.43%
(2) – (1) 0.71% 1.31% 1.50%
% gezinnen met (inkomen – eigen bijdragen na sociale en fiscale MAF)
onder armoedegrens (4)
11.25% 15.60% 22.13%
(2) – (4) 0.12% 0.20% 0.30%
bron: Schokkaert et al, 2008
11
Remgelden: groei 1996-2010 (vergelijking met groei RIZIV-uitgaven)
Bron: RIZIV, jaarverslagen
12
0,16% 0,06%0,17% 0,20% 0,15% 0,15% 0,17% 0,19% 0,19% 0,19% 0,19% 0,18% 0,16% 0,08%
1,10%
1,64% 1,70% 1,78%
1,34%1,10% 1,00% 0,89% 0,83% 0,75% 0,69% 0,60% 0,53%
0,34%
4,68%
8,38%
6,03%
5,70%
4,63%
4,13%
3,57%
3,19%2,94%
2,59%2,33%
2,00%1,76%
1,26%
2,17%
3,93%
2,93%2,81%
2,21%
1,87%1,64%
1,46%1,33%
1,20% 1,10%0,95%
0,82%0,57%
0,00%
1,00%
2,00%
3,00%
4,00%
5,00%
6,00%
7,00%
8,00%
9,00%
]5 - 10] ]10 - 15] ]15 - 20] ]20 - 25] ]25 - 30] ]30 - 35] ]35 - 40] ]40 - 45] ]45 - 50] ]50 - 60] ]60 - 70] ]70 - 90] > 90
n = 321.498 730.359 494.792 412.313 317.899 257.792 228.698 196.331 162.328 230.770 139.270 134.535 91.995
ALL netto belastbaar inkomen > 5.000 € (in duizend €)
0,00%
1,00%
2,00%
3,00%
4,00%
5,00%
6,00%
7,00%
8,00%
9,00%
P25 P10 (bodem) P50 P90 (top) P75 gemiddelde
Eigen bijdragen als percentage van het inkomen
voor verschillende inkomensgroepen (2004)
Bron: Schokkaert et al, 2008
13
Vergelijking van eigen bijdragen voor 1 en 10 Huisartsconsultaties en 1 en 5
consultaties bij de specialist(€ ppp)
Source: Reibling 2011
14
Extra gezondheidszorgkosten betaald door chronisch zieke hartpatiënten in
vergelijking met gezonde mensen met hetzelfde inkomen
Houkes et al, 2008
15
De betaalbaarheid van de (eerstelijns) medische zorg
INHOUD
1. Eigen bijdragen
2. Consumptie
3. Tevredenheid van de gebruikers
16
2.Consumptie van gezondheidszorg
- Voor gezondheidszorgconsumptie wordt als doelstelling naar voren geschoven dat er een gelijke behandeling zou zijn bij gelijke behoefte/nood, ongeacht inkomen, geslacht, etc.
- Meten van horizontale ongelijkheid en onbillijkheid in gezondheidszorggebruik
17
Meten van ongelijkheid in consumptie
Concentratiecurve L(s) ligt boven de diagonaal wanneer gebruik meer geconcentreerd is bij de armeren
Concentratie index C is gebaseerd op de oppervlakte tussen de concentratiecurve en de diagonaal
C>0 bij ongelijkheid “ten voordele v/de rijken” , C<0 als ten voordele van armen
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0cum. prop. sample, ranked by income
Cum
. pro
p. of vis
its
L(s)
18
Socio-economische ongelijkheid in gezondheid
Bron: Van Oyen, Debooseren Lorant, Charafeddine, 2011
19
Identificeren van onbillijkheid in de consumptie van zorg
• Om billijkheid in de verdeling te evalueren: • Vergelijk de werkelijke verdeling van zorg (in
functie van inkomen) met de verdeling van behoefte (nood aan zorg)
20
Meten van onbillijkheid in consumptie
L*(s) is de concentratiecurve die men zou verwachten op basis van behoefte
Index van horiontale onbillijkheid HI= C- C*
HI>0 als pro-rijke onbillijkheid en HI<0 als pro-arm
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0cum. prop. sample, ranked by income
Cum
. pro
p. of vis
its
L(s) L*(s)
21
Van doorslaer, Koolman and Jones, 2004
Ongelijkheid en onbillijkheid in huisarts-consultaties, diverse landen (ECHP, ‘96)
22
Ongelijkheid en onbillijkheid in consultaties bij specialist, diverse landen (ECHP, ‘96)
Van doorslaer, Koolman and Jones, 2004
23
De betaalbaarheid van de (eerstelijns) medische zorg
INHOUD
1. Eigen bijdragen
2. Consumptie
3. Tevredenheid van de gebruikers
24
Subjectieve tevredenheid over de beschikbaarheid – eurobarometer 2008
0102030405060708090
100
B DK D GR E F IRL I L NL A P FN S UKEU27
ziekenhuis specialist huisarts tandarts
% goed
25
Subjectieve tevredenheid over de betaalbaarheid – eurobarometer 2008
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
B DK D GR E F IRL I L NL A P FN S UKEU27
ziekenhuis specialist huisarts tandarts
% niet betaalbaar
26
% van de bevolking met unmet need gedurende de laatste 12 maanden (EU
SILC 2004)
Source: Koolman, 2007
27
Concentratie indices van unmet need naargelang inkomen na correctie voor
gezondheid
Source: Koolman, 2007, Masseria, 2009
28
Conclusies (1)
• Eigen bijdragen (remgelden) zijn relatief hoog in België in vergelijking met andere ontwikkelde landen.
• Het beleid is echter gevoelig voor het toegankelijkheidsvraagstuk en neemt (in toenemende mate) sociale beschermings-maatregelen.
• Een grote meerderheid van de bevolking is tevreden over toegankelijkheid en betaalbaarheid.
29
Conclusies (2)
• Relatief gezien hebben zwakkere socio-economische groepen het moeilijker.
- Ze besteden een groter deel van hun inkomen aan medische zorg.
- Ze hebben relatief gezien meer unmet need.- Toegankelijkheid van zorg moet dan ook
blijvend bewaakt worden.