ÇOKLU ORTAM TASARIMI Dersi - 3.hafta - Çoklu ortam projesi̇ hazirlama

ÇOKLU ORTAM PROJESİ HAZIRLAMA

ÇOKLU ORTAM PROJESİ HAZIRLAMA SÜRECİ

DEĞERLENDİRME

UYGULAMA GELİŞTİRME

TASARIM

ANALİZ

Çoklu ortam projesi hazırlama aşamaları

Süreç ilk olarak, problem durumunun belirlenmesi ve hemen ardından ilgili analizlerin yapılması ile başlamaktadır. Analiz aşaması, kendi içerisinde gereksinim analizi ve ön-son analizi olmak üzere ikiye ayrılır.

Gereksinim analizi, problem durumunun çözüm yollarını bulma ve oluşturmada sistematik bir araç olarak tanımlanabilir.

Ön-son analizi ise, belirlenen çözüm yolları arasından en uygun olanını seçebilmek için farklı kombinasyonlar halinde kullanılabilecek bir yığın teknik olarak tanımlanmaktadır.

Tasarım aşamasında, analiz aşamasından elde edilen veriler ve alınan kararlar göz önüne alınarak çoklu ortam projesinin planlaması yapılır. Hedeflere nasıl daha iyi ulaşılacağı belirlenir.

Bu aşamada genel olarak aşağıda ki etkinlikler yer alır. Projenin etkinlik zaman çizelgesinin hazırlanması, Projenin tasarlanması sürecinde yer alacak takımın

üyelerinin oluşturulması ve görevlerinin tanımlanması Proje tasarım planının geliştirilmesi Öğretimsel çerçevenin ayrıntılı bir biçimde ele alınması Öğretimsel içeriğe uygun arayüz tasarımı hakkında

kararlar alınması Konu alanı uzmanları ile çoklu ortam projesinin içeriğinin

doğruluğu hakkında incelemeler yapılması Tasarım aşaması için standartların belirlenmesi Tüm değerlendirme yöntemleri için geçerlik-güvenirlik

analizlerinin yapılması

Geliştirme ve uygulama aşamasında, tasarlama sürecinde elde edilen geliştirme standartları uygulanmaktadır.

Proje içerisinde kullanılan tüm tasarım elemanlarının geliştirildiği bu aşamalarda, proje takımına yeni bireylerin katılması gerekmektedir. Böylece bu aşamada ki birçok etkinliği düzgün bir şekilde koordine etmek olanaklı hale getirilebilir.

Çoklu ortam projesine, projenin konusuna bağlı olarak, yer alacak proje takımı üyeleri ;

Proje yürütücü Yaratıcı direktörÖğretim tasarımcısı Değerlendirme

uzmanı Konu alan uzmanı Performans analistiGrafik tasarımcısı Sponsorlar

11111111

Proje yürütücüsü, projenin insan kaynaklarını, planlamasını ve tüm süreçlerini yönetir.

Öğretim tasarımcısı, konu alanı uzmanıyla birlikte çalışarak öğretim materyallerinin tasarımına ilişkin görsel senaryo tasarımı yapar. Ayrıca , çoklu ortam projesinin tüm öğretimsel süreçlerini tasarlar.

Konu alanı uzmanı, içeriğin doğruluğunu gözden geçirerek öğretim tasarımcısına içerik hakkında geri bildirim sağlar.

Grafik tasarımcısı, çoklu ortam projesinin genel arayüz görünüşü kararlar alarak proje içerisinde kullanılacak tasarım öğelerini tasarlar ve geliştirir.

Yaratıcı direktör, insan-bilgisayar ara yüzünün geliştirilmesi için öğretim tasarımcısı ve grafik tasarımcısı ile birlikte çalışır. Aynı zamanda görsel senaryo taslaklarının ve tasarım ögelerinin tasarımına yardım eder.

Değerlendirme uzmanı, çoklu ortam projesinin değerlendirme planının ve araçlarının geliştirilmesinde ve gözden geçirilmesinde etkin rol oynar.

Performans analisti, var olan ve olması istenen performans durumlarının tanımlanmasını yapar.

Sponsorlar, proje takımı ile birlikte çoklu ortam tasarım süreciyle ilgili tüm kararların alınmasında rol oynarlar. Aynı zamanda maddi manevi kaynaklar sunarlar.

Değerlendirme aşamasında, tasarımın hem süreç hem ürün açısından etkililiğinin değerlendirilmesiyle ilgili kararların alındığı ve uygulandığı aşamadır.

Değerlendirme aşamasında süreç değerlendirmeden çok ürün değerlendirmeye odaklanılmaktadır.

Değerlendirme aşaması ,çoklu ortam projesi için hem sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini hem de projenin ortaya çıkmasından sonra ki uygulamalar için sağlıklı kararlar alınmasını sağlamaktadır.

ANALİZ AŞAMASIAnaliz aşaması, gereksinimin belirlenebilmesi ve

karşılanabilmesi için birtakım veri toplama süreçlerinin yürütüldüğü ve en uygun kararların alındığı bir aşamadır.

Bu aşamanın başarılı bir şekilde tamamlanabilmesi için çoklu ortam proje yürütücüsünün aşağıda verilen konulara yönelik gerekli çözümlemeleri yapması gerekmektedir;

Öğretim alanının ve öğretim gereksiniminin belirlenmesi

Öğretim gereksinimini karşılamaya yönelik sistematik kararların alınması

Hedeflerin yazılmasıProje maliyet analizinin yapılması

Analiz aşaması;Gereksinim analiziÖn-son analizi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Gereksinim Analizi:

Gereksinim

Var Olan

Durum

Olması İstenen Durum

Şimşek (2009) gereksinim tanımını “var olan durum ile olması istenen durum arasındaki

boşluk ” olarak tanımlamaktadır.

Eğitim alanında 6 tür gereksinimden söz edilmektedir. bunlar;

1. Ölçüte dayalı 2. Duyumsanan3. Açıklanmış4. Karşılaştırmalı5. Yordanmış6. Yaşamsal

Ölçüte Dayalı Gereksinim:Uzmanlar, meslek örgütleri ve ya yöneticiler tarafından

önceden belirlenmiş bir ölçütün ışığında var olan durum değerlendirildiğinde ortaya çıkan gereksinim türüdür.

Örneğin; Bilişim teknolojileri öğretmeni olmak isteyen bir bireyin herhangi bir üniversitenin Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünden mezun olması gerekliliği.

Duyumsanan Gereksinim:Bireylerin kişisel istekleri doğrultusunda ortaya çıkan

gereksinim türüdür. Bu tür gereksinimler genelde bireylere yapılan istek anketleriyle belirlenir.

Örneğin; Bir ilköğretim okulunda görev yapan birçok farklı branştaki öğretmenlerin %80’inin yabancı dil eğitimi istemesi.

Açıklanmış Gereksinim:Bir grup öğrenenin bir araya gelip belirli bir

konuda eğitim almayı istemesiyle ortaya çıkan gereksinim türüdür.

Örneğin; Fırsatları Arttırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi’nin okullarda etkili ve verimli bir şekilde uygulanabilmesi için tüm branş öğretmenlerinin, teknoloji entegrasyonu konusunda bir mesleki gelişim etkinliği gereksiniminin ortaya çıkması.

Karşılaştırmalı Gereksinim:Benzer özellikleri paylaşan kişilerin ya da

kurumların sahip oldukları olanaklar arasındaki farklılıkları belirleyerek belirli bir olanaktan yararlananlar ile o olanağa sahip olmayanlar arasında yapılan karşılaştırmalara dayanan gereksinim türüdür.

Örneğin; PISA 2006 raporuna göre ülkemiz Fen okur yazarlığı alanında diğer OECD ülkelerinin birçoğuna göre yeterli başarıyı elde edememiştir. Bu sebeple ülkemiz eğitim sisteminde fen okuryazarlığı konusunda yeni düzenlemeler yapılması gereksinimi ortaya çıkmıştır.

Yordanmış Ya da Geleceğe İlişkin Gereksinimler:Gelecekteki olası farklı durumlara uyum sağlayabilmek

için önceden alınan planlanmış kararları ifade eden gereksinim türüdür.

Örneğin; Zorunlu eğitimin sekiz yıldan on üç yıla çıkması durumunda bu değişikliğin ortaya çıkaracağı bina, eğitim programı ve öğretmen gibi gereksinimler.

Yaşamsal Olay Türü Gereksinimler:Beklenmedik bir doğal yıkımın ya da acil bir durumun

gerektirdiği becerileri öngörüp bireylerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri için bu becerilerle donatılmaları gerekliliğinden doğan gereksinim türüdür.

Örneğin; Türkiye’nin ağır kayıplar verdiği 1999 depreminden sonra yürütülen planlama ve eğitim çalışmaları.

Eğitim Gereksinimi Belirleme Süreçleri1.PlanlamaVerilerin kimlerden toplanacağınaVerilerin hangi yöntemlerle toplanacağınaVerilerin hangi analiz teknikleriyle analiz

edileceklerineAnaliz edilen verilen nasıl

değerlendirileceğine karar verilir.2.Verilerin ToplanmasıPlanlama aşamasında karar verilen veri

toplama araçlarıyla veriler toplanır.Toplanan veriler gruplanır ve düzenlenir.

3.Verilerin AnaliziPlanlama aşamasında karar verilen analiz

teknikleriyle veriler analiz edilir.Analiz sonuçları yorumlanarak gereksinimler

ortaya konulur. Gereksinimler öncelik sırasına koyulur.4.Sonuçların RaporlaştırılmasıPlanlama aşamasında karar verilen analiz

teknikleriyle veriler analiz edilir. Analiz sonuçları yorumlanarak gereksinimler

ortaya konulur.Gereksinimler öncelik sırasına koyulur.

Veri Toplama Yöntemleri1.Anket Uygulaması: Genellikle büyük ve dağınık

bir örneklem grubunun bir soruna yönelik bilgilerini, düşüncelerini ve tutumlarını almaya yönelik yapılan sormacalardır.

2.Görüşme: Önceden belirlenmiş ve ciddi bir amaç için yapılan, soru sorma ve yanıtlama tarzına dayalı karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim sürecidir.

3.Gözlem: Herhangi bir ortamda ya da kurumda olan davranışı dikkatlice izlemek ve ortamda süregelen konuşmaları ve sözel olmayan davranışları sistematik olarak kaydetmektir.

4.Doküman İncelemesi: Doküman inceleme, bir veri toplama aracı olarak, araştırılmak istenen olgu ve ya kavramlar hakkında bilgi içeren yazılı kaynakların analizi olarak tanımlanmaktadır.

Ön-Son AnaliziBelirlenen çözüm yolları arasından en uygun

olanını seçebilmek için farklı kombinasyonlar halinde kullanılabilecek bir yığın teknik olarak tanımlanmaktadır.

Ön-Son analizi aşamasında;Hedef kitle analiziTeknoloji analiziGörev analiziKritik olay analizi Durum analiziHedeflerin belirlenmesi ve Uygun ortam seçimi işlemleri yapılır.

1.Hedef Kitle AnaliziTemel olarak hedef kitlenin özelliklerinin incelenip,

elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi ve tasarım için bazı kararlara varılması sürecini içerir.

Hedef kitle analizi ile hedeflenen öğrenci grubunun; sosyal özellikleri, bilişsel özellikleri, duyuşsal özellikleri ve fiziksel özellikleri belirlenerek hazırlanacak çoklu ortamın bu özelliklere uygun bir biçimde tasarlanması amaçlanmaktadır.

2.Teknoloji AnaliziÇoklu ortam projesini hazırlayacak olan

kişinin/grubun sahip olduğu teknolojik ve fiziksel altyapının ayrıntılı bir şekilde incelenmesi ve raporlaştırılması gerekmektedir. Ayrıca hedef kitlenin, sahip olduğu alt yapılar ile tutarlılık göstermesi de gerekmektedir.

3.Görev AnaliziGörev analizi, davranışı oluşturan ögelerin aşamalı

olarak sıralanması; bir performansın ya da işlemin küçük ve öğretim açısından kullanışlı birimlere bölünmesi süreci olarak tanımlanabilir.

4.Hedeflerin BelirlenmesiBelirlenen gereksinimler doğrultusunda oluşturulan

eğitim hedeflerinin saptanması , öngörülen yeterlikleri kazandıracak içeriğin düzenlenmesi, eğitsel süreçlerde işe koşulacak öğretim stratejilerinin geliştirilmesi ve amaçlara ulaşma düzeyini değerlendirmeye dönük ölçme araçlarının hazırlanması süreçlerini içermektedir.

Öğrenme hedeflerinin yazımında;Açık ve anlaşılabilir olmasına,Ölçülebilir olmasına ve Öğrenen odaklı olmasına dikkat edilmelidir.

ÖĞRENME HEDEFLERİ ALANLARI

ÖĞRENME HEDEFLERİ ALANLARI

Ayrıca Üstbiliş (Metabiliş) Alanı; bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanların hepsinin bir bütünü olarak düşünülebilir.

5.Ortam AnaliziHedef kitlenin kazanması istenen öğrenme

çıktılarının, hangi ortamlarda öğrenene sunulması gerektiğinin, öğrenme açısından en etkili ve verimli bir sonuç getireceğini belirlemek için yapılan analizlerdir.

İlk olarak öğrenme çıktılarına uygun ortamların konu uzmanları tarafından eşleştirilmesi yapılır.

Daha sonra seçilen ortamın avantajları-dezavantajları incelenir.

Elde edilen bilgilerin öğrenme çıktıları açısından yeniden gözden geçirilmesinin ardından çoklu ortam projesinde kullanılacak ortamlara karar verilir.

TASARIM AŞAMASIAnaliz aşamasında belirlenen hedeflere nasıl

daha iyi ulaşabileceğinin sorgulandığı ve projenin geliştirme aşaması için stratejilerin belirlendiği bir aşamadır.

Tasarım aşamasının ilk basamağında, analiz aşamasından elde edilen veriler ışığında çoklu ortam projesinin faaliyet-zaman çizelgesi hazırlanır.

Etkinlik-zaman çizelgesi çoklu ortam projesinin genel süreç akışını, önemli dönüm noktalarını, analiz aşamasında küçük birimlere dönüştürülmüş olan işlemleri ve bu işlemlerin tamamlanması için son tarihleri içeren bir çizelge olarak hazırlanmalıdır.

etkinlik-zaman çizelgesi örneği

Projenin tasarlanması sürecinde yer alacak tüm takım üyelerinin ve bu üyelerin görevlerinin ayrıntılı bir şekilde ele alınacağı bir rapor hazırlanmasının ardından, süreç içerisinde bir iletişim aksaklığı yaşanmaması için bu rapor tüm takım üyeleriyle paylaşılmalıdır.

Tasarım ögeleri standartları belirlenirken; sunulacak içeriğe, hedef kitlenin özelliklerine, kullanılacak ortamın özelliklerine, çoklu ortam tasarım ilkelerine ve görsel tasarım ilkelerine , geliştirme standartlarına dikkat edilmesi gerekmektedir.

GELİŞTİRME VE UYGULAMA AŞAMASITasarlama sürecinden elde edilen geliştirme

standartları göz önüne alınarak çoklu ortam projesi içerisinde kullanılacak ögeler geliştirilir.

Bu süreç içerisinde sürekli bir gözden geçirme ve iyileştirme izlemeleri yapılmalı, her tasarım ögesi dikkatli bir biçimde ortamla bütünleştirilmelidir.

Bir çoklu ortam projesinin başarıya ulaşabilmesi için bazı geliştirme özelliklerine sahip olmalıdır.

Bu özellikler;Tasarım-zamanlı prototipleme: Evrimsel gelişmeÇoklu ortam modeli ve şablonu kullanılması

DEĞERLENDİRME AŞAMASIBu aşama, çoklu ortam projesinin

tamamlanması ve öğrenenlere sunulmasının ardından başlayan süreci kapsamaktadır.

Sonuca yönelik değerlendirmelerin yapıldığı bu aşamada, başlangıçta saptanan eğitim gereksinimlerini gidermek üzere geliştirilmiş olan öğrenme sisteminin, kendi özgül işlevini ne oranda yerine getirebileceği belirlenmeye çalışılmaktadır.

Bu bilgiler anketler, testler ve gözlemler gibi geçerli ve güveniir ölçme araçları kullanılarak elde edilir.

Sonuca Yönelik Değerlendirme Aşamaları1.Tepki: Öğrenenlerin çoklu ortam projesi

içerisinde karşılaştıkları görevleri uygun bir şekilde yerine getirmeye çalışma düzeylerini ölçen tepki aşaması.

2.Bilgi: Öğrenenlerin sunulan etkinlikler ile paralel olarak artan başarılarını ve ve becerilerini ölçen bilgi aşaması.

3.Performans: Öğrenenlerin kazandıkları bilgi ve becerilerini ne derecede günlük hayata transfer edebildiklerini ölçen performans aşaması.

4.Etki: Çoklu ortam projesinde sunulan etkinliklerin ve öğrenen kazanımlarının günlük ve mesleki hayatlarındaki geri dönüşünün etkililiğini ölçen etki aşaması.