çin operası - düzenlendi

ANKARA ÜN İVERSİTESİ DİL - TAR İH VE COĞRAFYA FAKÜLTES İ

SOSYOLOJİ BÖLÜMÜ

ÇİN OPERASI

Sultan KELEŞ

Haziran 2010

2

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER _______________________________________________ 02

01 - ESKİ TİYATROLAR ______________________________________ 03

02 - PEKİN OPERASI’NIN TAR İHÇESİ _________________________ 05

03 - PEKİN OPERASI’ IN KARAKTERLER İ _____________________ 08

04 - PEKİN OPERASI’NIN YÜZ T İPLERİ________________________ 10

05 - PEKİN OPERASI’NDA SAHNE ve OYUN_____________________ 15

06 - PEKİN OPERASI’NDA MÜZ İK _____________________________ 19

07 - PEKİN OPERASI’NDA KOSTÜM ___________________________ 20

08 - KLASİK OYUNLAR_______________________________________ 22

09 - ÇİNDEKİ YEREL OPERALAR______________________________ 24

9.1 - Huang Mei Operası_____________________________________ 24

9.2 - Yu (Henan) Operası_____________________________________ 25

9.3 - Kun (Kunshan) Operası__________________________________26

10 – MODERN PEKİN OPERALARI_____________________________ 27

11 - PEKİN OPERASI OYUNCULARI ve OKULLARI______________ 29

12 - BATILILARIN GÖZÜYLE PEK İN OPERASI__________________30

SONUÇ_______________________________________________________31

KAYNAKÇA__________________________________________________31

3

1- ESKİ TİYATROLAR

Çin’in tiyatro bakımından kökeni oldukça karanlıktır. Öykü anlatıcıların ve

dinsel gösterilerin tiyatronun oluşumunda büyük rolü vardır.

Eskiden, Pekin’i ziyaret eden kişiler Pekin Operası’nı görmeyi günümüze

göre çok daha fazla isterlerdi. Biz ‘Opera izleyelim’ derken, Pekinliler ‘Opera

dinleyelim’ demeyi tercih ederler. Bu operada görsellik ikinci plandadır. Bu yüzden

sahnede dekor oldukça sadedir.

Çin operası, Song Hanedanlığı döneminde ortaya çıktı. Yuan Hanedanlığı

döneminde ise gelişti. Yuanler döneminde Kuzey ve Güney olmak üzere iki okul

vardı. Güney okulu Ming Hanedanlığı döneminde büyük başarı kazandı. Qing

Hanedanlığı döneminde opera, çeşitli yerel üsluplara bölünürken, ürünlerde bir

yozlaşma görüldü. Bunun nedeni ise tiyatronun soylulara özgü bir hale gelmesiydi.

Pekin Operası’nı sergileyen eski tiyatrolara, opera, tiyatro salonu Xìyuánzi adı

verilir. Oldukça basit görünüme sahip olan bu tiyatrolarda sahne karedir. Sahnenin

çevresi izleyiciler için hazırlanmış koltuklara sahiptir. Qing Hanedanlığı döneminde

bu tiyatro salonlarına, Türkçede ‘çay bahçesi’ anlamına gelen isimle tabir edilirdi. O

zamanlar, izleyiciler bu tür yerlere opera izlemek için değil, çay içmek için

giderlerdi. Opera izlemek sadece tesadüfi bir şeydi. Asıl amaç çay içmekti. Ayrıca bu

operalar gün içerisinde 10 -12 saat sürebiliyordu.

Zamanla Xìyuánzi olarak bilinmeye başlanan bu tiyatrolar 1911-1949

yıllarında Tayvan’da tanınmaya başlandı ve Batıda gösterime sunuldu. Gelenkesel

mimari özellikler bakımından Batı tiyatrolarına göre küçük olan bu tiyatro

izleyicilerle buluştuğunda ilgiyle karşılanan bir gösteridir.

19. yy’da Pekin Operası ün kazanmaya başladığında, Pekin’deki

Xìyuánzi’larda artış başladı ve ticari ilişkileri fazla olunan birçok şehirde

gösterilmeye başlandı. Böylelikle ilgi gördü ve beğenildi.

Eski tip tiyatrolarda sahne büyük değildi. Sahnenin tabanı tahtayla döşenmiş,

tahtanın üzeri de halı ile kaplanmıştır. Bunun amacı oyunda aktör gösterimi

sergilerken düşüp bir yerine zarar vermesini önlemek içindir. Sahne arkasında ise

asılı perdeler bulunmaktadır. Bu perdelerde çiçek, kuş gibi bir çok şekiller vardır.

Bazen ise sahnede sergilenecek oyuna göre perdenin üzeri süslenirdi. Böylelikle bu

4

süslerden izleyici ne tarz bir oyunun sergileneceğini bilebilirdi. Yer ise önceleri

sadece topraktandı, ama zamanla tuğla ve çimento ile sağlam bir zemine kavuştu.

Eski zamanlarda izleyiciler birbirine dönük bir şekilde masalarda otururlardı. Bu,

yemek ve sohbet için oldukça uygundu fakat bu oturma şekli oyunu izlemek için hiç

uygun değildi. Bu alışılagelmişlik 1914 yılında değişti, masalar kaldırıldı, izleyici

sahneye paralel bir şekilde oturmaya başladı. Kolaylık olsun diye de sandalye

arkalarına kişilerin çaylarını koylamaları için yerler yapıldı. O zamanlarda, tiyatroda

bay ve bayanlar ayrı ayrı yerlerde oturup oyunu izlerlerdi. 1931 yılında ise bay ve

bayanlar birlikte oturup izlemeye başladılar. Güvenlik açısından da tiyatro sahibi bir

takım askerler kiralayıp onlara zarf içinde para vererek, askerleri tiyatroda onlar için

ayrılmış yerlere oturturdu.

Pekin Operası’nın Qianmen Kulesiyle çok yakın ilşkisi vardır. Pekin

Operası’nın ilk yıllarında Qianmen Kulesi eğlencenin, ticaretin, kültürel aktivitelerin

merkeziydi. Pekin Operası’nın burda doğup gelişmesi çok doğaldı. Sadece Pekin

Operası’nn eski tiyatroları ve aktörleri değil, aynı zamanda Pekin Operası hayranları

da bu yerde yaşamaktadır. 50 yıldan fazla zaman önce Qianmen Kulesi Pekin

Operası’nın bazı 600 ünlü artistine ev sahipliği yapmıştır. Bu ünlü artistler

yeteneklerini farklı farklı uzmanlardan öğrenmişleridir.

Günümüz Çin Tiyatrosundan bahsedecek olursak, büyük ölçüde simgelere

başvurarak ezgi, dans, akrobasi ve sözsüz oyun sanatlarını birleştiren ve seyirciye

Doğu tiyatrosuna özgü göstermesi nitelikleriyle yönlenen tiyatrodur. Şiirli

konuşmalar ve simgelerden oluşan bir dekoru vardır. Oyuncular rolü yaşayıp

canlandırmazlar, onu yansıtırlar. Seyirci rolün ne olduğu ile değil, nasıl oynadığı ile

ilgilenir. Çin tiyatrosu eksiksiz bir gösteri olmasıyla dikkat çeker. Olay örgüleri

şaşılacak kadar yalındır ve seyircinin zekâsından çok duyarlılığını etkilemeye

yönelir. Bu tiyatroda giysilerin çok zengin olmasına rağmen, sahnede hemen hemen

hiç dekor yoktur ve oyuncunun bir hareketi, bütün bir durumu dile getirmeye yeter.

Sovyet yönetmen Meyer Hold, Epik tiyatro kuramcısı Brecht, ünlü Çinli oyuncu Mei

Fan yoluyla Çin tiyatrosundan etkilenmişlerdir.

5

2. PEKİN OPERASI’NIN TAR İHÇESİ

Avrupa Operası’ndaki şiir, müzik ve tiyatronun kesiştiği sanat doruğuna ek

olarak, cambazlığın, dövüş sanatlarının, maskelerin ve özel giysilerin de zengin ve

ince bir birleşim oluşturduğu bir sanat türüdür. Çin yemekleri, Çin tıbbı, Çin

yazısıyla beraber Çin deyince akla gelen ün salmış dört önemli öğelerden biridir.

Opera birçok insanı görkemiyle, zarafeti ile kaçınılmaz bir şekilde etkiler. Çin’de

300’den fazla yerel opera vardır. Pekin Operası ilk olarak Pekin’de ortaya çıkmıştır.

Sokaklarda, parklarda Pekin Operası sergileyen birini görmek oldukça mümkündür.

200 yıldan fazla zaman önce Doğu Çin’de ortaya çıkan Pekin Operası, Hanedanlıklar

döneminde sık sık gösteriliyordu.

“Doğu’nun operası” olarak adlandırılan Pekin Operası Çin kültürünün temel

unsurlarından biridir. Pekin’de oluştuğu için “Pekin Operası” adı verildi. 18.

yüzyılda Çin’in güneyinde popüler hale gelmiş ve başta Hui Operası olmak üzere

birkaç eski yerel operaların temelinde gelişmiş olan Pekin Operası, 200 yılı aşkın bir

geçmişe sahiptir. 1790 yılında ilk Hui Operası topluluğu, imparatorun doğum günü

dolayısıyla düzenlenen törene katılmak için Pekin’e çağrıldı. Daha sonra başka Hui

Opera toplulukları da Pekin’e geldiler.

6

Pekin Operası’nın tarihine dönüp baktığımızda oldukça karanlık dönemler

görmek mümkündür. Zaman zaman oyunlar birkaç çeşitle ve oyuncular ise sadece

birkaç kişiyle sınırlı kalmıştır. 1770 yılında İmparator Qián Lóng döneminde ise

kadın oyunculara sahne yasağı gelmiştir. Kadınların sahnede görünmeye başlaması

1870’li yılları bulmuştur. Daha sonra kadınlar erkek rollerini oynamaya ve erkek

oyuncu ile eşit olmaya başlamıştır. Böylelikle operada kadın grupları kurulmaya

başlanmış ve birçok kadın bu sanata ilgi duyup bu gruplara katılmaya başlamıştır.

1884’lü yıllarda Pekin Operası’nın patronu haline gelmeye başlayan İmparatoriçe

Cíxī , operaya kısıtlamalar getirmiştir. Komünist rejimin hüküm sürdüğü dönemde

yine sıkıntılar çeken Pekin Operası dönem dönem yasaklansa da tekrar eski

görkemine kavuşmuştur.

19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başı arasındaki dönemde Pekin bölgesinde

birbirlerinden öğrenerek yan yana gelişen çeşitli yöresel opera topluluklarının

oluşturduğu Pekin Operası, sanat açısından hızla olgunlaşarak zengin program ve

sahne usulleriyle Çin’in en büyük operası haline geldi. Pekin Operası, zengin

repertuara, kalabalık sanatçı grubuna, çok sayıda gösteri topluluğuna ve geniş

izleyici tabakasına sahiptir. Çok yönlü bir gösteri sanatı olan Pekin Operası, şarkı,

diyalog, hareket, dövüş ve dans gibi usullerin bir araya getirilmesiyle ortaya çıkan

tam bir sanattır. Belli gösteri yöntemleriyle olaylar anlatılır ve kişilikler i şlenir. Pekin

Operası’nda Sheng (erkek), Dan (kadın), Jing (erkek), ve Chou (erkek ve kadın)

olmak üzere 4 önemli rol vardır. Bundan başka yan roller de bulunmaktadır. Masklar

Pekin Operası’nın kendisine has bir sanatıdır. Sadakat ya da hainlik, güzellik ya da

çirkinlik, iyilik veya kötülük, saygınlık veya alçaklık gibi karakterlerin özellikleri,

masklarla, yani çeşitli renklerde boyalanmış yüz tipleriyle sergilenir. Örneğin,

kırmızı renk, kişinin sadakatini sembolleştirir, mor renk yiğitlik ve metanetini

simgeler, siyah, şahsın doğru dürüstlük ve bağlılığını temsil eder, beyaz renk

karakterin kurnaz ve sinsi tabiatını belirtir, mavi renk cesaret ve erkekliğin

simgesidir, sarı renk zalimliği ve insafsızlığı ortaya koyar, altın ve gümüş renkleri ise

çoğu zaman Tanrı, Buda, şeytan ve cini sembolize ederek insana hayali bir his verir.

18. yüzyılın sonu, genel olarak Pekin Operası’nın birinci gelişme doruğu sayılıyor. O

zamanlarda Pekin Operası’nın gösterileri yalnız halk arasında değil, imparatorluk

saraylarında da yaygındı. İmparatorluk aileleri ve asilzadeler Çin Operası’nı çok

7

beğeniyorlardı. Saraydaki iyi maddi şartlar, Pekin Operası gösterisi için gerekli

kostüm, mask, makyaj ve sahne dekoru gibi konularda büyük olanaklar sağladı.

Saraydaki ve halk arasındaki tiyatro oyunlarının karşılıklı etkisiyle Pekin Operası

tarihte eşi görülmemiş bir şekilde gelişti. 1920’li ve 1940’lı yıllar arasında, Pekin

Operası’nın gelişmesinin 2. doruğu yaşandı. Bu dönemde çok sayıda Pekin Operası

Okulu açılması, buna bir işaretidir. Bu okullar arasında Mei ( Méi Lánfāng (1894-

1961)), Shang (Shāng Xiǎoyún (1900-1976)), Cheng (Cheng Nianqiu (1904-1958))

ve Xun (Xún Huìshēng (1900-1968)) olmak üzere dört ünlü okul vardı. Her okulun

çok sayıdaki sanatçısı Shanghai ve Pekin gibi büyük şehirlerin sahnelerinde faaliyet

gösteriyorlardı. Mei Lanfang, dünyaca bilinen bir Pekin Operası sanatçısıydı. 8

yaşında opera öğrenmeye başlayan Mei Lanfang, 11 yaşındayken sahneye çıktı. Mei,

50 yılı aşkın sahne hayatında Pekin Operası’nda Dan (kadın rolü) adlı karakteri

oynayarak şarkı, diyalog, dans, müzik, kostüm ve makyaj konularındaki yaratıcılığı

ile kendisine has bir sanat üslûbu oluşturdu. Çin Pekin Operası Sanat Topluluğu,

1919’da Mei Lanfang, başkanlığında Japonya turnesine çıkarak, Pekin Operası

sanatını ilk defa yurtdışına taşıdı. Başında Mei Lanfang’ın bulunduğu grup 1930

yılında çıktığı ABD turnesinde büyük başarı sağladı. 1934’te Avrupa’dan davet alan

Mei Lanfang bu turne sırasında Avrupa’daki opera çevrelerinden büyük ilgi gördü.

Böylece dünya ülkeleri Pekin Operası’na Çin’deki tiyatro okullarından biri gözüyle

bakmaya başladılar.

1920’li yıllarda operanın bir başka isimlerinden olan Chang Qiu, birçok

orijinal eserlere imza atmıştır. Çin ve Japonya’nın savaş zamanlarında operaya

sırtını dönen Chang Qiu, Pekin’ de bir çiftçi olarak çalışmayı tercih etmiştir. Savaş

sonrasında Çin’in geleneksel Opera Akademisine başkan yardımcısı olarak

atanmıştır.

20.yüzyılın bir başka önemli ismi olan Xun Huisheng, operada ün kazanmış

önemli kişilerden biridir. Daha çok neşeli ve gizemli karaktere sahip Huadan rolü ile

bilinmektedir.

Operanın bir başka dev isimlerinden biri olan Shang Xiaoyun, şarkı

söylemesinin yanı sıra, dansları ve akrobatik yetenekleriyle ünlüdür. Aynı zamanda

Rong Chun Opera Okulu’nun kurucusudur.

8

Pekin Operası deyince akla gelen bu dört üstat, operada kadın oyuncu

rollerini büyük başarıyla yapmış ve isimlerini opera camiasına altın harflerle

kazımışlarıdır.

Méi Lánfāng - Chéng Yànqiū - Xún Huìshēng - Shāng Xiǎoyún

Çin’in dışa açılmasıyla birlikte, Pekin Operası yeni gelişmeler kaydetti.

Geleneksel Çin sanatlarının özü olarak değerlendirilen Pekin Operası, Çin

hükümetinden büyük yardım ve destek gördü. Günümüzde, Pekin’deki Chang An

Tiyatro Salonu’nda sürekli Pekin Operası’nın repertuarları icra ediliyor. Her yıl

düzenlenen Uluslararası Pekin Operası Amatör Sanatçılar Yarışması, dünyanın her

yerinden gelen Pekin Operası meraklılarının ilgisini çekiyor. Pekin Operası, ayrıca

Çin’in yabancı ülkeler ile arasında önemli bir kültürel alışveriş programı haline

geldi.

3. PEKİN OPERASI’ IN KARAKTERLER İ

Pekin Operası’nda Sheng (erkek), Dan (kadın), Jing (erkek), ve Chou’yu

(erkek ve kadın) olmak dört temel karakter kategorisi vardır. Her karakter daha

ayrıntılı alt kategorilere ayrılabilir.

Sheng, yani Lao Sheng, (imparator, kral, vezir gibi olumlu, ergin orta yaşlı

erkek karakter) ve Xiao Sheng (genç erkek karakter) diye ikiye ayrılır.

Dan, Qing Yi ( asil ailelerden gelen orta yaşlı sessiz ve narin bayan karakter),

Wu Dan (dövüşçü kadın karakter) ve Hua Dan (genç kız ya da toplumun alt

tabakalarında yaşayan kız karakteri) Dao Ma Dan (silah kuşanıp ata binmede usta

kadın ), Lao Dan ( yaşlı kadın karakteri ) olarak bilinir.

9

Jing, “Hua Lian” (boyalı yüzlü) adlı kişilik, tabiat özellikleri birbirlerinden

farklı olan erkek karakterleri temsil eder.

Lao Sheng kategorisindeki Mo, yaş bakımından daha büyük, sersem kafalı ve

toplumun alt tabakasında yaşayan yaşlıları simgeler. Burnuna beyaz boya sürülen

Xiao Hualian, Jing karakterindeki Da Hualian ve Er Hualian ile birlikte “Üç

Hualian” diye adlandırılıyor. Lao Sheng ( yaşlı adam karakteri ), Xiao sheng ( genş

adam karakteri ), Wu Sheng (savaşçı adam karakteri ), Wen Sheng (şarkıcı adam

karakteri ) olarak bilinir.

Chou (Xiao Hualian), çoğu zaman toplumun alt tabakasında yaşayanları ve

halk arasındaki güldürücü kişilikler kapsıyor. Pekin Operası’nın boyalı yüzlerinin ilk

karakteridir. Seyirciye verdiği güzel etki bakımından bu karakterin etkisi oldukça

büyüktür.

Lao Sheng Xiao Sheng Lao Dan

10

Qing Yi Wu Jing Wen Chou

4. PEKİN OPERASI’NIN YÜZ T İPLERİ

Pekin Operası’nı ilk kez izleyen yabancı turistler, önce operadaki oyuncuların

yüzlerinin neden kırmızı, beyaz, siyah, sarı veya yeşil renktir diye düşünür ve

bunların maske olup olmadığını merak eder.

Pekin Operası’nda makyaj maskelerden farklıdır. Pek çok kişi oyun

öncesinde sahne arkasına gidip oyuncuların makyajını ve kostümünü incelemek,

makyajın nasıl yapıldığını bilmek ister.

Çin tiyatrosunda yüz makyajı büyük bir üne sahiptir. Bu makyajın yüzlerce

çeşidi olup, bunlarında yüzlerce anlamı vardır. Önceden birçok yüz sadece siyaha,

beyaza ve kırmızıya boyanırdı. Oyunlardaki artış sebebiyle opera oyuncuları daha

11

çok renk kullanıp, daha çok yüz şekli ortaya çıkardılar. Bazı klasik eserlerden

etkilenip buradaki karakterleri makyajla resmettiler.

Yüzlere boyanan renkler “Liǎnpǔ olarak adlandırılmaktadır. Oyuncunun

karakteri nasıl bir makyaj gerektiriyorsa öyle bir yöntem uygulanır. En ünlü makyaj

tipleri Jing ve Chou’dur. Değişik roller için farklı makyaj tipleri ve boyama sanatı

vardır. Makyajlar genellikle fırçaya gerek olmadan elle yapılır. Bazı tiplemeler için

de renkler yağ ile karıştırılıp yüze sürülür.

Bu makyajların renkleri, karakterlerin kişiliklerini ve yazgılarını gözler önüne

serer. Bu makyajın, biçim, renk ve çeşit bakımından belli kuralları vardır. Opera

severler, bir rolün yüz makyajına bakarak kişinin kahraman ya da kötü adam mı, zeki

ya da aptal mı, sevilen ya da nefret edilen bir insan mı olduğunu anlayabilir. Çin’in

tüm opera maskeleri arasında özel bir yer tutan Pekin Operası’ndaki yüz tipleri,

“sembolik” ve “abartılı” nitelikleriyle kendilerini belli eder. Pekin Operası’ndaki yüz

tipleri, rolün karakterini abartılı ve çarpık motiflerle yansıtır.

Operada yüz makyajlarında bilgi sahibi olmak seyircinin olay örgüsünü

anlamasına yardımcı olur. Yüzü kırmızı renkle boyanmış karakter hak, adalet,

doğruluk, dürüstlük, sadakat, bağlılık ve fedakârlık gibi olumlulukları ifade eder.

12

Yüzü siyaha boyanmış olanı cesaret, yüreklilik, kuvvet, kahramanlık, meydan

okuma, sertlik, gayretlilik ve dinçlik özellikleri ifade eder.

Yüzü sarı ve beyaza boyanmışlar gasp, zorbalık, baskı, kurnazlık, şeytanlık,

hilecilik, vurgunculuk ve dolandırıcılık özellikleri ifade eder.

Yüzleri mavi ve yeşil renklerdeki karakterler dikkatsizlik, ilgisizlik,

kayıtsızlık, ihmalkârlık, düşüncesizlik, sabırsızlık, acelecilik, acemilik, kabalık,

edepsizlik, gözü peklik gibi özellikleri ifade eder.

13

Altın ve gümüş renkli yüz tipleri ise gizem, esrarengizlik, anlaşılmazlık ile

Tanrı, put, ilahi varlık, ruh, canavar ve şeytanı gibi özellikleri ifade eder.

14

Ayrıca bu makyaj tipleri oyunculuk kapsamını genişletir. Örneğin, Jinshan

Temple adlı oyunda karides ve yengeçlerden oluşan orduyla kötü karaterin savaşı

anlatılır. Bu oyunda oyuncuların yüzleri karides ve akrep gibi boyanır.

Yıllar sana makyajın nasıl yapılacağı ve seyirciye hangi farklı yüz örnekleri

sunulacağı konusunda kurallar oluşturuldu. Bu makyaj tarzları Çin tarihindeki bazı

figürleri ortaya çıkardı. Örneğin, Han Hanedanlığı’nın imparatoru Cao Cao ve Ming

Hanedanlığı’nın imparatoru Yang Song, beyaz yüzleriyle hain ve kurnaz olduklarını

gösterirler; Üç Krallık döneminin lideri Guan Yu kırmızı yüzüyle sadık biri olduğunu

gösterir. Bir başka önemli isim de Baozheng siyah yüzüyle sert ve yürekli biri

oldugunu gösterir.

Guān yǔ Cáo cāo Bāo zhěng

15

4.1. Bazı yüz tipleri ve isimleri :

Sūn wù kōng Shā wù jìng Niú mó wáng Hè tóng

Maymun kral Ejderha İnek Kralı Turna Kuşu

Xiāo tiān quǎn Yùtù Lù tóng

Köpek Tavşan Geyik

Bugün, Pekin Operası’ndaki yüz tipleri bir sahne makyajı olmanın ötesinde,

tek başına bir sanat eseri olarak özel bir değere sahiptir. Pekin Operası’ndaki yüz

tipleri, renkleri ve motifleri başka sanatlar için de bir ilham kaynağıdır.

5. PEKİN OPERASI’NDA SAHNE ve OYUN

Eskiden sahnenin üç etrafı seyircilerin izleyebileceği alanlardan oluşuyordu.

Dekor olarak oldukça sadeydi. Sahnede oyuncuların girip çıkabileceği bölmeli

perdeler bulunmaktaydı. 1908’den sonra Shanghai’da modern tiyatrolar ve “Shouji”

adlı eski tarz sahne perdeleri ortaya çıkmıştır.

16

Bu perdeler saten ve kumaştan oluşup, işlemeli ve oldukça zarif bir görünüme

sahiptir. Bu perdeler sanki birer levha gibiydi. Çünkü yaklaşık her ünlü aktörün

kendine ait perdesi vardı. Örneğin Mei Lanfang’ın mor çiçekli, tavus kuşu resimli,

yaşlı karakterli rolleri canlandırmada usta olan Ma Lianliang’ın da Han Hanedanlığı

dönemi at ve at arabası desenli perdeleri vardı. Perde bakımından Pekin Operası’nı,

Batı Operası ile karşılaştırırsak şu farkı görürüz: Pekin Operası’nda perdenin inmesi

ve sonra yeni bölümün başlaması biçiminde bir akış yoktur; olaylar birbirini perdesiz

olarak izler.

Sahnede dekor yok denecek kadar azdır. Genellikle iki sandalye ve bir masa

bulunmaktaydı. Bu hayali dekor kimi zaman saray veya bir oda, kimi zaman restoran

veya çalışma masası olurdu. Ama dekorun nerde ve nasıl duruşunun hep farklı farklı

anlamları vardır. Örneğin, sandalye masanın önündeyse sahnede günlük bir ev

yaşamı canladırılmaktadır.

17

Başka bir ilgi çekici nokta ise sahnede ayrı ayrı kalınlıkta minderler

bulunmaktadır. Bunu sebebi Pekin Operası’nda farklı karakterlerin farklı kalınlıkta

ayakkabılar giymesidir. Örneğin Sheng ve Jing karakterleri kalınlığı 20 cm’yi bulan

ayakkabılar, Dan ve Chou karakteri ise kalınlığı 1 - 2 cm’yi bulan ayakkabılar

giymektedirler. Oyunda değişik oturma pozisyonları olduğu için oturma bakımından

zorluk yaşanamaması adına böyle farklı kalınlıkta minderler bulunmaktadır.

Operada genelde, kadın kişilikleri de erkekler oynamıştır çünkü operanın

çıktığı zamanlarda, kadınların yaşamın birçok alanında olduğu gibi sanatta da etkin

olmasına izin verilmiyor; kadınlarla erkeklerin aynı sahnede oynaması hoş

karşılanmıyordu. Dolayısıyla, kadın kişilikleri oynayan erkek oyuncular, kadın sesini

taklit ediyorlardı.

Oyunda akrobatik hareketlerle hayali sahnelerle hayali oyunlar

canlanmaktadır. Bunu başarılı bit şekilde canlandırması için de vücut dili çok iyi

kullanmalıdır. Operadaki savaşçı figürler çok net anlatılabilir. Güncel olaylar da

gayet doğal bir biçimde sergilenebilir. Oyuncular boş bir sahnede olsa bile, seyirciye

sanki eşyalar varmış gibi hissettiriler. Pekin Operası performansı Çin’in boyama

sanatına çok benzer. Hareketler günlük yaşamımızdan alınıp farklı modellere

sokulur. Örneğin, sahnede at olmamasına rağmen, oyuncu at varmış gibi ve ata binip

kırbaçlıyormuş gibi oyununu sergiler. Shíyùzhuó adlı oyunda genç bi kız kumaş

ayakkabının tabanının dikmektedir. Ayakkabı tabanı gerçektir ama elinde iğne

yoktur, iğne ve dikme işlemi tamamen hayal ürünüdür. Bir başka örnek verecek

olursak, yemek davetinde ev sahibi masaları hazırlattırır. Garson şarap ve bardakları

getirir. Sonra birbiri ardına içmeye başlar. Ama seyirci ne şarap görür ne bardak.

Tamamen olayı hayali bir şekilde sergilerler. Yine başka bir oyunda genç bi kız

sabah kalkar, kapıyı açar, tavukları dışarı salar. Operada böyle çok sayıda bedensel

simgeselleştirme örneği bulunmaktadır. Yüz maskeleri ve özel giysiler de, üzerinde

çok çalışılan, yoğun bir emeğin ürünü olan simgeselleştirme araçlarıdır. Özel

giysiler, yüz maskeleri ve sözsüz beden hareketleriyle verilip sahne oldukça yalın

tutulur.

18

Oyunda, oyuncular muhteşem performansıyla izleyiciye gece vakti olduğunu

bile anlamalarını sağlarlar. Böyle sahneleri sergilemek oldukça güçtür. Pekin

Operası’nın büyüsü de burda yatmaktadır.

Pekin Operası sahne eşyaları bakımından gösterşli değildir. Kılıç, mumluk,

fener, kürek, kağıt, mürekkep, mektup, fırça gibi gereçler operada kullanılan bazı

eşyalardandır. Bir çok bayrağın yanısıra oyunda sergilenen silahlar genellikle gerçek

değildir.

Kurgu düzeyinde ise, Pekin Operası’nda kişilikler, kendilerini gösterinin

başında tanıtırlar ve izler; kitlenin belleğini zorlayacağı düşünülen yerlerde bilgi

yinelemeleri vardır. Diğer bir deyişle, kimin kim olduğunu anlamak, Batı

Operası’nda olduğu gibi, gösterinin sonuna ve okura bırakılmaz.

Pekin Operası Çin’in kültürüyle tarihiyle, gelenekleriyle alakalıdır. Operayı

ilk kez izleyen seyirciler olayları ve dili anlamada zorluk çekebilirler. Operayı

anlamak için seyircilerin öncelikle Çin kültürüne ve tarihine hakim olması gerekir.

19

6. PEKİN OPERASI’NDA MÜZ İK

Bir Pekin Operası topluluğu geleneksel ve melodik vurmalı çalgılardan

oluşur. Batı’nın aksine, şarkılar bir besteci tarafından oluşturulmaz. Sözler sadece tek

bir tonda yazılır.

Vurmalı çalgıların özel bir yeri vardır. Vurmalı ezgiler, sahnede bulunan

kişiliklere göre değişmektedir. Her kişilik için ayrı bir müzik biçemi vardır. Batı

Operası’ndan farklı olarak, öyküyü müzik düzeyinde aktarmaya çalışan genel

müzikler yerine, müzik Pekin Operası’nda kişiliklerin sunulma aracı olarak

kullanılır.

Pekin Operası müziğinde iki temel özlellik vardır. Xīpí ve Erhuáng... Bir

cümle sadece 6 - 7 kelimeden oluşur. Xipi yaşam doludur, hızlı, mutluluk hissi veren

eğlenceli müziktir. Erhuang ise derin ve ağırdır. Genellikle kötü bir olayı ve

üzüntüyü ifade eder. Ayrıca oyunda rollere göre farklı tonlar ve melodiler uygulanır.

Orkestra genelde sahnenin yanındadır. Batı Operası’nda olduğu gibi bu

kişiler çok fazla resmi giyinmezler.

Operada orkestra iki bölüme ayrılır. Wénchǎn ve Jīnghú ‘dur. Wenchang’ın

görevi şarkıya eşlik etmektir. Jinghu ise enstrümanlardan oluşan topluluktur. Her

ünlü bir opera sanatçısının kendine ait bir jinghu’su vardır.

Operada bir başka bölüm ise Wǔchǎng adlı bölümdür. Bu bölümün görevi ise

oyunda dansa, dövüşe ve akrobatik hareketlere eşlik etmektir. Bu grup sahneye ve

oyuna uyan müzikler üretir.

20

Bǎn Bó Dà luó

Tahta Zil Gonk

Jīnghú Gǔ Yuèqín

İki yaylı çalgı Davul Ay şeklinde dört yaylı çalgı

Operaya alışkın olmayan kişiler bu çalgıların çok yüksek sesli ve kulak

tırmalayıcı olduğunu düşünürler. Şarkı söyleyen kişilerin bazen ne demek

istemediğini anlamayabilirler. Çünkü operada genellikle ses çok yüksek ve incedir.

Opera performansı şarkı söyleme ile oldukça ilişkilidir. Operada seyirci

genelde oyuncunu performansına, kostümüne ve makyajına dikkat eder, fakat

orkestranın ritmi oyunun başarılı olmasında çok etkilidir. Geleneksel opera teorisine

göre bir oyunun başarısında müzik ve ritim %70 etkili olabiliyorken, sahnede

performans ve şarkı söyleme %30 etkilidir.

7. PEKİN OPERASI’NDA KOSTÜM

Pekin Operası’nda kostüm oldukça gösterişlidir. Her role göre kostümler

farklıdır. Oyun olduğu zaman hazırlanıp sahneye çıkmak çok fazla zaman alır. Bir

kişinin kendi başına hazırlanması güçtür. Ayrıca bu kostümlerin bazıları da oldukça

ağırdır. Batı’ya göre giyilen kıyafetler çok farklıdır. Batı’da operayı sergileyecek

olan kişi genellikle klasik kıyafet giymeyi tercih eder. Pekin Operası’nda ise

bambaşkadır. Kullanılan araç ve gereçler de çeşitlidir.

21

Birçok yönden türlerinden çok farklı Pekin Operası’nın kostümü de bir hayli

ilgi çekici özelliğe sahiptir. Kostümler normal hayatta giyilemeyecek tarzdadır.

Geçmişe dönüp baktığımızda Pekin Operası’nın hiçbir şeyden etkilenmeyip, karanlık

dönemlerinde yılmayıp tekrar sevenlerine dönmesi ve bu günlerde bile hala

beğeniyle izlenmesi gurur verici tablodur.

22

8. KLASİK OYUNLAR

Uzun yıllardan beri geleneksel Çin tiyatrosu şarkı söyleme ve dans etme

temalarından oluşmaktadır. Bu oyunlar halkın günlük yaşamını ele almaktadır. Fakat

sahnede çok fazla akrobatik hareketler görmek mümkün değildir. Pekin Operası’nın

Wǔxì ile bağlantısı çok fazladır. Pekin Operasında savaş ve siyasal oyunların

sergilenmesi Wǔxì’nin popülerliğinden kaynaklanmaktadır.

Wǔxì, geleneksel Çin askeri sanatının uyumlu hareketler eşliğinde dans ile

birleşmesidir. Buna savaş dansı da denilebilir. Bu dansı sergileyen aktörlere Wǔshēn

denmektedir. Aktörler genelde erkek olup savaş konularını ele alan danslar sergiler.

Eski sahnelerde Pekin Operası iki çeşide ayrılırdı. Bunlar Wénxì ve Wǔxì ‘dir.

Bu ayrım sadece oyunla alakalı değildir aynı zamanda performans ile de alakalıdır.

Operadaki bu 4 ana karakterde bu iki ayrıma göre şekillenir.

Pekin Operası yerel operaların birçok konusunu işlemektedir. Kimi oyunlarda

tarihi olayları sergilerken kimisinde ise efsaneleri, romanları ve ünlü hikâyeleri konu

edinmiştir. Ama en çok tercih edilen konu ise tarihi konulu oyunlardır. Bu oyunlarda

genellikle geçmişin bir dönemi ele alınmaz, daha çok geçmişten günümüze bir takım

olayları film şeridi gibi gözler önüne serer. Günümüz Pekin Operası’nın konu alanı

pek geniş değildir, genellikle günlük hayatta görebileceğimiz tarzda konular

işlenmektedir.

23

Aşkın, Pekin Operası’nda yeri pek önemli ve geniş değildir. Oyunda aşk

olabilir örneğin savaş temalı bir oyunda aşkı görebiliriz, birebir sadece aşkı anlatan

oyunlar pek sergilenmemektedir. Pekin Operasında gerçek olup olmadığı belli

olmayan geçmişe ait savaş, fakirlik, zenginlik… gibi konuları barındıran binlerce

konu vardır.

Pekin Operası bir sanattır. Çok geniş repertuarlara rağmen, operada katı

kurallar yoktur. İzleyicinin oyunu çok anlaması beklenmez, gidip görmesi, dinlemesi

ve o havayı soluması yeterlidir.

Pekin Operası izleyicileri genellikle Zhézixì ’yi izlemişlerdir. Zhézixì ise

izleyicilerin izlemekten bıkmayacağı operanın en parlak olduğu dönemlerdeki

oyunlar anlamına gelmektedir. İzleyici bu oyunları izlerken, oyuncuların

performansını karşılaştırma şansına sahiptir. Örneğin bir oyunu birçok oyuncu

sergileyebiliyor, böylelikle opera hayranları da bu oyunları defalarca izleyebiliyor.

Sonuç olarak izleyici hangi oyuncunun daha iyi olduğunu, kim rolünü diğerlerine

göre daha ustalıkla oynadığını buradan çıkarabiliyor.

Geleneksel Pekin Operası 1300’ ü aşan oyuna sahiptir ve 1950 yılından sonra

100 yeni opera yazılmıştır. Savaş, tarih ve dövüş sanatlarını konusunda barındıran

Pekin Operası kostümleri ile muhteşem görkeme sahiptir.

Her bir opera sanat okulunda geçmişten günümüze ait opera türlerini,

konularını görmek mümkündür. Operanın eski hayranları herhangi bir sergilenen

24

oyunu gördüklerinde hangi oyuncunun nerede, ne zaman oyunu sergilediği rahatlıkla

söyleyebilir.

9. ÇİNDEKİ YEREL OPERALAR

9.1. Huang Mei Operası

“Huang Mei” veya “Cai Cha” (Çay Toplama) piyesleri olarak da adlandırılan

Huang Mei Operası, 18.yüzyılın sonunda Anhui, Hubei ve Jiangxi olmak üzere üç

eyaletin sınır bölegelerinde çok rağbet görülen bir tür küçük halk tiyatro oyunudur.

Çin’in Anhui eyaletinin doğusundak, Huaining ilçesinin merkezi Anqin bölgesinde

şarkı ya da sözlerinin yerel halk şivesiyle söyelenen ve yerel folklor sanatıyla

birleşerek gelişen Huai piyesi ve Huia operası, bugünkü Huang Mei Operası’nın

kaynağıdır. 19 yüzyılın ortasında, Qing Yang ve Hui sahne oyunlarından etkilenen

Huang Mei Operası bugünkü hale gelerek halk tarafından beğenildi. İlk yıllarda

şarkılı dans özellkiklerini taşıyan ve halkın yaşamını konu edinen Huang Mei

Operası’nın belli bir formülü yoktur. Huang Mei Operalarından bazılarında, örneğin,

“Dong Yong ve Peri Kızı Qi Xian” adlı oyunun “Veda” perdesindeki dövüş, vuruş,

takla ve güreş gidi hareket sahneleri “Qing Yang ve Hui” operalarından

uyarlanmıştır. O zamanki Huang Mei Operası oyuncularının tamamına yakını, köylü

ve el işleri sanatçılarıydı. Kullanılan kostüm, zil, davul gibi malzemeler opera

gösterilerinin yapıldığı yerlerde halktan geçici olarak toplanır ve gösteriden sonra

geri verilirdi. Bu dönemki Huang Mei Operası esas itibarıyla bir nevi emekçilerinin

edebiyat ve sanat şekliydi.

25

9.2. Yu (Henan) Operası

“Henan Bangzi” diye bilinen operanın resmi adı Çin Halk Cumhuriyeti’nin

kurulmasından sonra Yu (Henan) Operası olarak değiştirildi. Çin’in Henan, Hebei,

Shandong, Shanxi, Hubei, Ningxia, Qinghai ve Xinjiang da dahil ondan fazla

eyaletinde yaygın olan Yu Operası, Çin’in en çok sevilen operalarından biridir. Ming

Hanedanı’nın sonları ile Qing Hanedanı’nın ilk dönemi arasında Henan eyaletinin

Kaifeng, Shangqiu, Luoyang ve Luohe olmak üzere 4 bölgesinde dört usulde

gelişmiş Yu Operası esas itibarıyla Yu Dong (Henan’ın doğusu) okulu ve Yu Xi

(Henan’ın batısı) diye iki ana okula ayrılır. Yu Operası’nda genelde Banhu (yaylı, iki

telli ve ince sesli bir nevi saz), Erhu (yaylı, iki kıllı, biraz daha kalın sesli bir çalgı), 3

kirişli saz, Pipa (ut), flüt, Sheng (çok bambu borularından yapma flüt) ve zurna gibi

geleneksel Çin müzik çalgıları kullanılıyor. Yu Operası, nefis müzik, heyecanlı,

coşkulu ve duygulu söz ve şarkılarıyla büyüleyici bir sanat gücüne sahiptir. Halkın

sade ve gerçek hayatını yansıtan Yu Operası popülerdir ve halk arasında çok tutulur.

Son derece çekişmeli entrikalarla dolu toplum yaşamındaki önemli konu ve olayların

sergilendiği ve serbest bir anlatım üslûbuyla oynanan Yu Operası’nın müzik ve

sözleri uyum ve ahenk içinde düzenlenir ve oyunlardaki karakterler olduğu gibi

ortaya koyulur. 1927 yılından önce Yu Operası’nda kadın oyuncu yoktu. Kadın

oyuncu ortaya çıktıktan sonra, Yu Operası’nda Chang Xiangyü, Chen Suzhen, Ma

Jinfeng, Yan Lipin ve Cui Lantian dâhil olmak üzere 5 üslûp gelişti. Birbirlerinden

farklı olan 5 performans üslûbundan Chang üslûbu, heyecanlı, denetsizdir; Chen

üslûbu taze ve neşelidir; Ma üslûbu enerjik ve berraktır; Yan üslûbu ince, nazik ve

Cui üslûbu ise ağır ve zımnî duyguludur.

Yu Operası, 1000’den fazla geleneksel piyesten oluşan bir repertuara sahiptir.

Bu piyeslerin çoğu, “Çin Efsanevi Tarihi”, “Üç Krallık Tarihi”, “Wagang Köylü

Ayaklanması”, Dürüst Yargıcı Baogong”, “Yurtsever Yang Ailesi”, “Yurtsever Yue

Fei Ailesi” gibi tarihi hikayelerden ve romanlardan uyarlanmıştır. Bir kısmı da

evlilik, aşk, ve ahlak kuralları ile ilgilidir.

26

Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Yu Operası’nda yeni gelişmeler

kaydedildi. “Chaoyang Deresi”, “Delikanlı Xiao Erhe evleniyor”, “Köyde Şenlik

Günü” (Halk şenleniyor, at kişniyor), “Belâlı Amcanın Aşkı”, “Kocaya

Sınav”(Shifu), “Meyve Kızardı” gibi çok sayıdaki günlük ve çağdaş yaşamı yansıtan

modern operalar ve yeni derlenmiş tarihi operalar yaratıldı.

9.3. Kun (Kunshan) Operası

Kun (Kunshan) Operası, tarihi gelişme sürecinde Kunshan Piyesi ve Kunshan

Melodisi diye de adlandırılırdı.

Kun Operası, Çin tarihindeki Ming Hanedanı’ndan Qing Hanedanı’na kadar

(M.S.1570 - 1800) süren 230 yıllık bir dönem içinde gelişmiştir. Kun Operası’nın

altın çağını yaşadığı bu dönemde yeni tiyatro yapıtlarının ardı arkası kesilmedi,

performans sanatı gitgide olgunlaştı ve karakterler de gittikçe çoğaldı. Opera’nın

gösteri şeklinde büyük değişiklikler oldu. Uzun senaryolardan bazı mükemmel

parçalar daha da özleştirilerek ve zenginleştirilerek teker teker bağımsız kısa operalar

halinde sahneye koyuluyordu. Bu kısa parçalar, zenginleştirilmi ş içerik, nefis gösteri

ve zengin sanat tarzıyla, uzun ve ağır asıl senaryonun tekrarlarından ve can

sıkıcılığından kurtularak Kun Operası’na yenilik ve canlılık getirdi. Başta Sheng

(erkek), Dan (kadın), Jing (erkek), Chou (erkek, kadın) olmak üzere esas karakterler

oluşturuldu. Bu kısa nefis operalara halk çok sıcak bakıyordu.

Zengin bir repertuara sahip olan Kun Operası’nın senaryoları, zarif ve nefis bir

dil ve yüksek edebi değere sahiptir. Okurlar yalnız senaryonun sözlerini okumaktan

bile zevk alır. Kun Operası’ndaki sözlerin çoğu tam kural ve düzene göre yazılmış

ahenkli enfes şiirlerdir. Ming ve Qing hanedanları dönemlerinde en çok beğenilen, en

çok tiyatro yazarı ve eserlerine sahip olan Kun Operası, şarkı, dans, konuşma,

diyalog ve hareketi bir araya toplayan geniş kapsamlı bir sanat türüdür. Çin

tiyatrosundaki edebiyat, müzik, dans ve güzel sanatlar, sanatçı figürleri, gösteri

üslûbü ve ona eşlik eden bando düzeni hep Kun Operası’nın gelişimiyle paralel

olarak olgunlaştı.

27

Kun Operası’nın gelişimi, Çin tiyatrosunun gelişimini temsil eder. Kun Operası,

tarihte Beijing Operası, Chuan (Sichuan) Operası, Xiang (Hunan) Operası, Shaoxing

Operası ve Huangmei Operası gibi birçok operanın oluşumu ve gelişimini doğrudan

etkilemiştir. Bu nedenle, Kun Operası Çin’de “tiyatro oyunlarının atası” olarak

tanımlanıyor.

10. MODERN PEKİN OPERALARI

Geçmişten beri Pekin Opera’sı ülkenin kültürüyle ilişkilidir. Pekin

Operası’nın repertuarını ülkenin eski hanedanlıklarından almıştır. Böylelikle Pekin

Operası oyuncularını bu oyunları defalarca oynayarak becerilerini geliştirirler. Sözde

“modern oyunlar” 20.yy başlarında görülmüştür. Bu operalar Qing Hanedanlığı ve

Çin Halk Cumhuriyeti dönemlerini anlatır. Mei Lanfang küçük yaşlarda birçok yeni

oyunuyla bu camiada ün yapmaya başlamıştır.

Kültür devrimi sıralarında (1966-1976) Mao Zedong’un eşi Jiang Qing birçok

sanatta olduğu gibi Pekin Operası’na da kısıtlama getirmiş, operayı o dönem sadece

sekiz oyunla sınırlı bırakmıştır. Bu dönem opera okullarında da birçok yasağı

getirince, birçok opera oyuncusu bu sanatı terk etmek zorunda kalmıştır. On yıllık bu

döneme direnen sanatseverler, eserlerinde kültür devrimi sıkıntılarını işlemiş ve

kültür devriminden sonra bir çok yeni ürün ortaya çıkarmıştır.

Devrim Pekin Operası’nı geleneksel operadan farklı kılmıştır. Temalar politik

düşünceleri içerir; oyuncuların hareketleri günlük yaşamla daha bağlantılıdır; makyaj

daha sadedir; kostüm ve sahne dekoru ise gerçekler daha bağlantılıdır. Yine bu

dönemde Batı müziği ile tanışılmıştır. 1978 yıllarında kültür devrimi bittikten iki yıl

sonra, operanın yeni yüzünü kabullenmek oldukça güç olmuştur.

28

Taking Tiger Mountain by Strategy, Devrim dönemi oyunlarından

Çin, günümüzde devrim oyunları hakkında karışık duygular içindedir. Bazı

kişiler üzüntülerini hatırlattığı için o dönemin oyunlarına şiddetle karşı çıkarlar,

bazıları ise o dönemi unutmamak gerektiğini çünkü o sıkıntılarla büyüdüklerini ifade

ederler.

Bugün ise geçmişin büyüsüyle ve tarihin kokusuyla Pekin Operası’nı

izlemek, Çinlilerin ifadesiyle dinlemek izleyene ayrı bir tat verir. Birçok ünlü oyuncu

o dönemki oyunlarda oynamıştır. Operada şarkı söylemek oyunun içeriğinden daha

önemlidir. Bu da o dönemki oyunların neden hala çok sevildiğini açıklar.

Günümüzde birçok yeni oyun yazılmasına rağmen hiçbirisi geçmişteki oyunlar kadar

etkileyici olmamış, onlar kadar da ün kazanmamıştır.

29

11. PEKİN OPERASI OYUNCULARI ve OKULLARI

Pekin Operası okulları geçmişte donanımlı okullara sahip değildi. Geçmiş

yıllarda önüne birçok engel çıkan bu sanatın bu denli gelişme göstermesi çok büyük

bir başarıdır. Ama önceki yüzyılda bu durum değişti ve ünlü oyunculardan oluşan

deneyimli eğitmen kadrosuyla kaliteli okullar açıldı.

Peking Opera School 1955- Táiběi

Operada hiç bir sanatçı yıllarını bu sanata vermeden kolay ün sahibi olmasını

beklemez. Bu sanata gönül vermek için öncelikler yetenekli bir kişi olmak şart,

yoksa kolay öğrenebilecek bir sanat türü değildir.

Pekin Operası evde kitap başında öğrenilebilecek bir sanat değildir. Opera

okullarını gidip öğrenilebilir. Bu bağlamda Batı Operası’ndan farklıdır. Pekin

30

Operası okullarının en çarpıcı özelliği yüz yüze, usta çırak ilişkisi şeklinde,

kitaplardan uzak ve öğrencilerin yeteneklerine göre eğitim verir.

Pekin Operası’na bağımlı nesiller ve aileler vardır. Tan ailesinin yedi kuşağı

yani 40 ’dan fazla bireyi, Xiao Changhua ailesinin beş kuşağı da, soytarı rolünde usta

olan 18 kişisi bu sanata emek vermiştir. Genellikle bu ailelerin ilk kuşağı bu sanatla

ilgilendiği için diğer kuşakların da bu yolda ilerlemesini etkilemiştir.

12. BATILILARIN GÖZÜYLE PEK İN OPERASI

Batılılar için anlaması zor ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu operayı,

anlamak için ilk önce bu sanata gönül vermek gerekir. Pekin operasının makyajı,

kostümü, kitapları, albümleri, videoları hep ilgi çekmiştir. Çin Operası, Batı

Operası’yla neredeyse tamamen farklıdır. Seslendirenlerin çığlıksı tarzı sesi, çan

tokmağının sesi, davulun ve zilin gürültülü sesi Batılıların kulağına garip

gelmektedir. Fakat kostümleri, yüz ifadelerinin çeşitlili ği, aktörlerin göz ifadeleri ve

31

savaşçı hareketleri Batılıların ilgisini daha çok çekmektedir. Tiyatroda, Batı sitilinde

sahne yumuşak ve rahat koltuklarda izlenir, Çin sitilinde ise masalarda ve

sandalyelerde izlenir. Bu geleneksel oturma tarzı operada klasik tat almamızı sağlar.

Batılılar operaya giderken resmi ve şık giyimi tercih ederken, Çinliler gayet rahat

şekilde içinde günlük kıyafetlerle gitmeyi tercih ederler.

SONUÇ

Hazırladığım bu ödevde Pekin Operasının tüm özellikleriyle geçmişten

günümüze geliş sürecini, batı operasından farklı olan özelliklerini inceledim.

Operada anlatılan hikâyeleri ele alarak izleyiciye ne mesajlar vermek istediğini ele

aldım.

Tarihi 1700’lü yıllara giden Pekin Operası, Çin tarihinin karanlık günlerine

rağmen günümüze kadar geleneklerini koruyup, ilginç kostümüyle, yüz tipiyle,

makyajıyla, sahne dekoru ve müziğiyle turistler de dâhil birçok kişinin ilgisini hala

çekmektedir.

Ödevimde incelediğim Pekin Operası, Çin kültürüne ilgili olanlara ve

anlamaya çalışanlara, bu zevkli ve faydalı bilgiyi kolayca öğrenme olanağı

vermektedir.

KAYNAKÇA

Xu, Chengbei, “Peking Opera - Pekin Operası”, (Wú zhōu chuánbò chūbǎn shè ), Pekin, 2003 Alexandra B. Bonds “Beijing Opera Costumes: The Visual Communication of Character and Culture”, University of Hawai'i Press, Hawai, 2008

http://www.paulnoll.com/China/index.html http://en.wikipedia.org/wiki/Chinese_opera http://www.chinahighlights.com/travelguide/beijing-opera/ http://turkish.cri.cn/chinaabc/ http://en.wikipedia.org/wiki/Beijing_opera http://www.chinahighlights.com/travelguide/beijing-opera/