CEIT 356 ÇOKLU ORTAM

ĠSĠM: CEMAL

SOYADI: TUĞCAN

NO: 20041883

DERS CODE: CEĠT 356

KONU: ÇOKLU ORTAM

Çoklu Ortam ;

Günümüz şartlarına baktığımız zaman tüm alanlarda geleneksel ortamlardan

çağdaş dijital ortamlara hızlı bir geçiş görülmektedir. Banka işlemlerimizi

yapmak için internet sayesinde beş dakikamızı ayırmamız yeterli olmaktadır.

Alışveriş yapmak için illaki de alışveriş mağazasına gitmeye gerek yoktur

güvenilir internet alışveriş sitelerinden örneğin hepsiburada’ dan seçilen

ürünler kısa bir süre içerisinde temin edilebilir.

Eğitim ortamında da gün geçtikçe bilgisayarların, dijital ortamlarının

kullanımı artmaktadır. Bununla birlikte bu ortamlarda kullanılan çoklu

ortamların sayısı da artmaktadır. Çoklu ortama örnek olarak oyun

yazılımlarını ve eğitim yazılımlarını verebiliriz. Eğitim yazılımları, belirli bir

içeriğin öğrenciye dijital ortamda animasyon, fotoğraf, ses, video vb.

elementlerin bir araya getirilerek etkileşimli olarak sunulması olarak

tanımlanabilir.

Ozan�a (2008) göre çoklu ortamların geliştirilmesi ve öğrenme sistemlerinin yapılandırılmasında davranışçı, bilişsel ve yapılandırmacı olmak üzere başlıca üç kuram etkili olmaktadır. Çoklu ortam öğretim materyallerinin tasarlanması, öğretim tasarımcısının insan nasıl öğrenir sorusunu cevaplarken (öğretim teknolojisinin başladığı nokta) hangi kuramı temel aldığı ile doğrudan ilgilidir.

Çoklu ortam yeni bir kavram değildir. MULTIPLE (çoklu) ve MEDIA

(medya) kelimelerinin karışımından oluşmuştur. Burada medya olarak bahsedilen sesler, imajlar, metinler ve video verileridir.

Çoklu ortam karanlıktaki bir kedinin gözlerinin parlamasına

benzetilmektedir. Çoklu ortam herhangi bir ülkenin haritasını dijital ortamda görebilmektir, çeşitli ürünlerin dijital katalogunu görüp kolayca seçebilmektir. Eş zamanlı olarak Amerika’ daki, Dubai’ deki meslektaşlarınla video konferans sistemi vb. sistemleri kullanarak iletişime geçmektir.

Konuşma yeteneğinin öğrenmeye önemli bir etkisi vardır. Eğer konuşma imajlar ve video verileri ile bütünleştirilirse etkili bir öğretim aracı olur. Eğer bir konu öğrenilirken birden çok duyu organı kullanılıyorsa, öğrenmenin kalıcılığının oranıda artar. Yapılan bir çok araştırmada bireyler okuduklarının %10’ unu, duyduklarının %20�sini, gördüklerinin %30�unu, duyduklarının ve

gördüklerinin %50’ sini, söylediklerinin %70’ ini, söylediklerinin ve

yaptıklarının ise %90’ ını hatırlayabildiklerini göstermektedir.

Çoklu ortam metin, art, ses, animasyon ve videoların bilgisayar veya dijital ortamlarında kullanışlı bir biçimdeki kombinasyonudur. Ġçeriğin görkemli bir biçimde sunulmasıdır.

Yapılan çoklu ortam tanımı interaktif çevrim içi web siteleri ve çevrim dışıolan CD-ROM’ lar Kiosk’ lar içinde geçerlidir. Bu kitapta çoklu ortam kavramı hem çevrim içi hem de çevrim dışı ortamlar için kullanılacaktır.

Çoklu ortam kavramı için birçok uzman ve ilgili kişiler tarafından tanımlaryapılmış ve günün koşullarına göre tanımlar yenilenmiştir:

Çoklu ortam uzmanı Tony Feldman çoklu ortamı, metin, ses ve imajları

dijital bir yazılım ortamına entegre etmektir şeklinde tanımlamıştır.

Brooks (1997) Çoklu ortamı birçok medya aracının eğitim ve reklam amaçlı kullanılması olarak tanımlamıştır. Schwartz ve Beichner (1999) ise herhangi bir içeriğin farklı formatlarda sunulması olarak açıklamıştır.Çoklu ortam;

metin ile en az bir video, fotoğraf, ses, animasyon veya üçboyutlu grafiklerin bulunduğu bilgisayar programlarıdır (Maddux, Johanson & Wills, 2001). Smith (2002) ise metin, ses ve resmin, yazılımlar gibi, bir dijital ortamda kaynaştırılmasıyla oluşan enformasyon ortamı olarak açıklamaktadır. Basit bir anlatım ile göze, kulağa, dokunma duyusuna hitap eden çevreler çoklu ortam olarak ifade edilmektedir

Çoklu ortam kullanıcısına elementleri kontrol etmesine izin verildiğinde interaktif çoklu ortam sağlanmış olur. Kullanıcılara işlevler için interaktif kontrol sağlanırsa kullanıcı büyülenecektir. Bir projeye çoklu ortam denmesi için illaki interaktif olmasına gerek yoktur, kullanıcı arkasına dayanarak bir film gibi izleyebilir (Vaughan, 2008). Çoklu ortamı genel olarak, iletişimin çeşitli yollardan sağlanması olarak ta tanımlayabiliriz. Ġletişim iki taraflı olduğunda ise etkileşim öğesi devreye girmektedir. Eğitim ortamlarına bu boyutu ile bakıldığında, interaktif öğrenme ortamlarından söz edilebilmektedir. Ġnteraktif ortamlar kullanıcıya tasarlanan çoklu ortamın gidişatını ve işlevlerini değiştirecek kontroller sunmaktadır.

Çoklu ortamlar web siteleri, CD-ROM, DVD-ROM, Blu-ray diskler vb.

ortamlarla dağıtılabilmektedir. Ġçerik zengin elementlerden flash,

Livemotion veya Quicktime ile çalışan ve Explorer veya Firefox’ da

görüntülenen bir web sitesi de çoklu ortama örnek olarak verilebilir.

Elementlere link verilen yapılar oluşturulduğunda ve kullanıcı çoklu ortam içerisinde bu linkler aracılığıyla gezebildiğinde buna hipermedyaadıverilmektedir.

Bilgisayarda, TV ekranında, PDA’ da, kiosk’ ta veya cep telefonunun

ekranında işlevselliğe kavuşan yazılımlar, mesajlar ve sunulan içerik çoklu ortam projesidir.

Bazı projeler doğrusal (Linear) bazıları ise dallanmalı (Non-linear)

olabilmektedir. Doğrusal yapıdaki bir proje başlatılır ve sonuna kadar

müdahalesiz devam eder. Ġlerleyen bölümlerde detaylı olarak açıklanacaktır.

Çoklu ortamların kullanım alanlarını kesin çizgiler halinde kategorilere ayırmak mümkün değildir. Ancak genel bir bakış atmak istersek aşağıdaki şekilde gruplayabiliriz. Hedef kitleye iletmek istediğimiz bilgi ne türde isterse olsun elektronik bilgileri kullanıcı ara yüzü ile iletilecekse çoklu ortam en uygunudur. Ölçülebilir şekilde hedef kitlenin dikkatini tutma ve ilgi çekme açısından çoklu ortam metin tabanlı bile olsa yeterli sayılabilir. Kısacası çoklu ortam içerisinde değerli bilgileri barındırır. Eğer çoklu ortam iyi bir şekilde yapılandırılırsa kullanışlı olduğu kadar eğlendiricide olur.

Çoklu ortamlar işletmelerde sunum, eğitim, pazarlama, ürün demoları,

veritabanları, reklam, simülasyon, kataloglar, anlık mesajlaşma ve ağ

iletişimlerinde kulanılabilir. Ağ yapıları ve internet protokolleri sayesinde

birçok yerel ve geniş alanda video konferans ve sesli mesajlaşma özellikleri

kullanılabilir.

Birçok sunum hazırlama yazılımları (ör: Microsoft Office PowerPoint)

kullanıcılara hazırladıkları sunumlar içerisine video klipler, sesler, grafikler

ve metinler eklemelerine olanak sağlayarak etkili materyaller yaratmalarını

sağlar. Düşününki farklı ülkelerde bulunan ortaklarınızla toplantı yapmanız

gerekiyor ve video konferans sistemi sayesinde mekandan bağımsız olarak

bir araya gelebiliyorsunuz.

Çoklu ortamlar sunum ve satış aracı olarak mükemmel bir etkiye sahiptir. Online ürün katologlarınız sayesinde yeni ürünlerinizi müşterilerinize istedikleri anda ulaşma fırsatı sağlamış olursunuz.

Birçok işyerinin ofisleri çoklu ortamlarla donatılmıştır. Ġmaj yakalama donanımları sayesinde çalışanların ID’ lerini yaratma ve veritabanlarına kaydetme mümkündür. Örneğin personelin dijital fotoğrafları bilgisayarlara entegre edilmiş küçük kameralarla çekilip kişisel dosyalarına kaydedilebilir.

Personelin parmak izini tanıyan bilgisayar sistemleri kullanarak verilerinizin güvenliğini artırabilirsiniz. Hazırladığınız sunum dökümanlarını toplantıya katılamayan çalışanlarınıza e-posta attachment özelliğini kullanarak kolayca gönderebilirsiniz. Laptoplar ve yüksek çözünürlüğe sahip projeksiyonlar çoklu ortam sunumundaki başlıca araçlar olmuştur. Cep telefonları, PDA’ lar, bluetooth’ lar ve Wi-Fi iletişim araçlarıyla çalışanlar kendi aralarında veya ilgili diğer kişilerle kolayca iletişim kurarak etkili bir iş ortamı sağlanmış olurlar.

Çoklu ortam uygulamaları yemek tariflerinden, temizlik ürünlerine, çocuk bakımına, ev ve bahçe dizaynına kadar evlerimize girmiştir. Çoklu ortam projeleri bir TV ekranı, bilgisayarlar, cep telefonları aracılığıyla evlere ulaşmıştır. Bugün hemen hemen tüm evlerde CD-ROM, DVD-ROM veya BD (Blu-ray)sürücüsü bulunan bir bilgisayara veya playstation vb. cihazlar mevcuttur. Bireyler kendilerini geliştirmek istediği alanlardaki çoklu ortam

projelerine ulaşarak kendilerini geliştirebilirler. Örneğin Fotoğrafçılık alanında kendisini geliştirmek isteyen bir birey simülater ve gerekli bilgileri içeren National Geographic interaktiffotoğraf okulu yazılımlarını kullanarak kendilerini geliştirebilirler.

Ulusal alanlarda otellerde, müzelerde, alış veriş merkezlerinde, kütüphanelerde, hava alanlarında müşterilere bilgi vermek için bağımsız terminaller, kiosklar hizmet sunmaktadır. Tatil için bir otel seçerken öncelikli olarak kontrol edilenler arasında artık internet hizmetinin sağlanıp sağlanmadığı olmuştur. Bireyler tatile çıktığı için işlerini geride bırakmak istemezler. Hava alanında uçak saatini beklerken PDA’ nız ile gerekli bankacılık işlemlerini yapmak isteyebilirsiniz.

Teknolojinin ve yaratıcı buluşların biraraya gelmesiyle sanal gerçeklik ortaya çıkmıştır. Sanal gerçeklik çoklu ortamın genişletilmiş halidir ve sanal gerçeklikte çoklu ortamın ses, grafik, animasyon gibi temel elementleri kullanılmaktadır. (Vaughan, 2008). Sanal Gerçeklik, katılımcılarına gerçekmiş hissi veren, bilgisayarlar tarafından yaratılan dinamik bir ortamla

karşılıklı iletişim olanağı tanıyan, üç boyutlu bir benzetim modelidir. Sanal gerçeklik uygulamaları eğlence dünyasından, eğitim dünyasından, tıp alanındaki karmaşık bilimsel deneylere kadar pek çok alanda kullanılmaktadır (Bayraktar & Kaleli, 2007). Sanal gerçeklik cyberspace olarakta bilinmektedir. Gözlük, stereo kulaklık, başlık, özel eldiven seti ve tuhaf arayüzlerle sizin vücut hareketlerinizi algılayarak kendinizi içerisinde hissettiğiniz 3 boyutlu sanal dünya içerisinde yaşam gibi deneyimler elde

etmenizi sağlar.

Çoklu ortama en fazla ihtiyaç duyan alan eğitimdir. Birçok gelişmiş ülkede yeni teknolojilerin okullara girmesi için büyük ölçüde finansal kaynak ayrılmaktadır. Bilgisayar kullanımını öğrenme, okuma-yazma öğrenme gibi temel bir ihtiyaç haline gelmiştir. Öğrenen modeli pasif alıcı rolünden çıkıp aktif öğrenenler rolüne geçiş yapmışlardır. Günümüz öğrencileri teknoloji açısından neredeyse öğretmenlerden daha ileride bulunmaktadırlar. Sınırsız bir bilgi çerçevesi içerisindedirler. Öğretmenler ise geleneksel bilgi aktaran rolünden çıkıp yol gösterici öğretmen, kılavuz öğretmen, öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıran bir role geçiş yapmaktadırlar. Çoklu ortamlar

eğitimde kullanılarak eğitimin kalitesi artırılabilir ortam zenginlik

Katılabilir.