Burmese Version Resource Curse

ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြပြင႔လငးျမငသာမႈ ျပနာမား

jrefrmho,HZmwusdefpm

2

ျမနမာ႔သယဇာတကနစာေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြပြင႔လငးျမငသာမႈ ျပနာမား

၂၀၁၂ ခ မတလတြင ထတေ၀သည

ရခငေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔

ရခငေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔(AOW)သည သးျခားလြတလပေသာ၊ လထအေျချပေသာ၊ အစးရမဟတ သည အဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး၊ ျမနမာျပညတြငးရ လႈပရားမႈမားက တကၾကြစြာလပကငသည။ ရခငေရန ေစာငၾကညေရးအဖြ႔က (၂ဝဝ၆) ခႏစတြင စတငထေထာငခသည။ အဖြ႔အစညး၏ ယၾကညခကမာ ျပညသလထအခြငအေရးမား၊ လမႈဘဝမားႏင သဘာဝပတဝနးကငမားက အာမခခကအျပညျဖင အကာကြယေပးေရးတ႔က ခငမာေသခာေအာငလပေဆာငရနႏင ရခငျပညနယႏင ျမနမာႏငငတဝမးရ ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ စမကနးမား၏ လပရပမားႏင ၎တ႔၏ လအခြငေရခးေဖါကမႈ၊သဘာဝပတဝနးကငထခကပကစးမႈ ႏင ေငြေၾကးဆငရာ ပြင႔လငးျမငသာမႈမားကလညး ေစာငၾကညေလလာရနျဖစသည။ ရခငေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔သည အေရ႕ေတာငအာရ ေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔(Oil Watch Southeast Asia) တြင တကၾကြစြာလႈပရားေနေသာ အဖြ႔ဝငအဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး၊ သယဇာတတးေဖၚမႈမားႏင ထခကပကစးမႈမားက ေလလာေစာငၾကညေနသည အမးမးေသာ ျမနမာအေျချပ အဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာရ အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား ႏငလညး ပးတြလပကငသည။

ဆကသြယရန

[email protected]

မာတကာ

အစရငခစာအကဥးခပ...............................................................................................................၅အခနး(၁)သဘာ၀သယဇာတကနဇာဆသညမာ.............................................................................................၇ေျမပ.......................................................................................................................................၉ျမနမာနငင၏ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ေရာငးချခငးမရရေသာ ဘ႑ာေငြ ဇယား..................................................၉

အခနး(၂)ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔က႑ ျမနမာနငင၏အၾကးမားဆးနငငျခား၀ငေငြ.................................................၁၀ (၂၀၁၃) တြင တရတသ႔တငပ႔ေရာငးခမညေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ..................................................၁၀ (၂၀၁၃) တြင ထငးႏငငသ႔တငပ႔ေရာငးခမည လပကြကအမတ M9 မသဘာဝဓါတေငြ႔....................၁၁ အႏၵယသ႔ မၾကာမတငပ႔ေရာငးခမညသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ..............................................................၁၂ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ က႑တြင ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမပႏမႈမား.......................................၁၂ အကးအျမတခြေ၀ျခငး၊အပဆေၾကးေငြလကမတေရးထးျခငး၊ လပကြကေျမငားရမးခ၊အခြနႏင ၀နေဆာငမႈေၾကး.............................................................................................................၁၂

အခနး(၃)ျမနမာႏငင၏ဘ႑ာေငြတြငးနကႀကး (သ႔) ေပာကဆးေနေသာဘ႑ာေငြမား...........................................၁၃အပငး(၁)သဘာဝဓါတေငြ႔မ ရရေသာ ဘ႑ာေငြမား ဘယမာထားသနညး............................................................၁၃ ျပညသမသရေသာဘ႑ာဝငေငြလမးေၾကာငးမား...................................................................၁၃ ေပာကဆးေနေသာ ေဒၚလာဘလယေပါငးမားစြာ....................................................................၁၄ အကငပကျခစားမႈ..........................................................................................................၁၅ သနးေပါငးမားစြာအဖးတနေသာစာခပႏငအပဆေၾကးေငြမား ကထမခနထားျခငး..........................၁၅အပငး(၂)ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြ ႏင စစတပထမးခပမႈ.........................................................................................၁၆ လကနကဝယယမႈ ႏင စစတပတညေဆာကမႈအတြက ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြမား............................... ၁၆ ျမနမာ႔ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔လပငနး................................................................................၁၆ ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြေၾကးမားကစစတပပငစးပြားေရးလပငနးမားမထမးခပထားသလား .....................၁၇ ျမနမာလကနကေမာငခရာဇာ ႏင ေျမာကကးရးယားဆကႏြယမႈ.................................................၁၈အပငး(၃)တကယေျပာငးလေနၿပလား..........................................................................................................၁၉ အစးရသစအတြငးအေရးပါေသာရာထးမားကစစတပအရာရေဟာငးမားထမးခပထားျခငး................၁၉ ဘ႑ာေငြခြေဝသးစြမႈ ႏငပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး...................................................................၁၉ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြစမခန႔ခြမႈ ၎တ႔ထ စစတပပငစးပြားေရးလပငနးမား၏အခနးက႑မာ ရငးလငးမႈမရျဖစေနဆ......................................................................................................၂၀ ကာကြယေရး အသးစရတဆငရာ သးျခားလြတလပမႈအထးရပေငြ...............................................၂၁ စစတပပငစးပြားေရးလပငနးမားအတြက အခြနကငးလြတခြင.....................................................၂၁အပငး(၄)ရငးႏးျမပႏေသာကမၸဏမား၏ ႏႈတဆတေနမႈ...................................................................................၂၁

အပငး(၅) ဘ႑ာေငြခြေ၀သးစြမႈမရျခငး............................................................................................၂၃ တငးရငးသားေဒသမား၌ ေခါငးပျဖတအျမတထတျခငး...........................................................၂၃ ဝငေငြကြာဟမႈ ႏင လမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကသးစြမႈမရျခငး................................................၂၃ အကးအျမတခြေဝခစားျခငးက ပဋပကၡမားက အဆးသတေစသည...........................................၂၄ ဆဒနေတာငပငး…………………………………………………………………………………........................၂၄ အငဒနးရားႏငင၏ အာေခးေဒသ……………………………………………………………………………........၂၅

အခနး(၄)သယဇာတကနစာက အျမစျဖတကသျခငး (ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာမႈ)..............................................၂၆ ဘ႑ာေရးဆငရာပြငလငးျမငသာမႈ၏ ႏငငတကာစခနစညႊနးမား.............................................၂၇ ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ၾကြယဝေသာႏငငမားမ ျဖစရပမနေလလာခကမား.................................၃၀ အလာစကားျပညနယ (အေမရကနျပညေထာငစ).................................................................၃၀ ေနာေ၀နငင.................................................................................................................၃၂ ဘရာဇးႏငင.................................................................................................................၃၃ တေမာႏငင..................................................................................................................၃၄

နဂးခပ..................................................................................................................................၄၀

အၾကျပတကတြနးခကမား.........................................................................................................၄၁

ေနာကဆကတြမား...................................................................................................................၄၂ကးကားခကမား......................................................................................................................၅၂

5

tpD&i fcHpm

tusOf;csKyf

ျမနမာႏငငသည သဘာဝသယဇာတ ေပါမားၾကြယ၀ေသာ ႏငငျဖစသည။ အထးသျဖင ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔မာ တငးျပည၌ အလအပယ ေပါမား သည။ ၎သယဇာတမားက ႏငငဖြ႔ၿဖးတး တကေရးက႑မားတြင မသးဘ စစေခါငးေဆာငမားက ဆယစႏစ တစခေကာ ျပညပသ႔တငပ႔ ေရာငးခ ျခငးျဖင ဘ႑ာေငြ အေျမာကအမားရရေနသည။ သ႔ေသာလညး ၄ငးသယ ဇာတမားမရရေသာ ဘ႑ာ၀ငေငြမားႏငပတသကၿပး ပြငလငးျမငသာမႈမရ ျခငးႏင စမခန႔ခြမႈ ညဖငးျခငးတ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငသည သဘာဝသယ ဇာတကနစာသင ႏငငတစခ ျဖစေနရသည။

ျမနမာႏငငသည ၎၏သဘာဝဓါတေငြ႔က ျပညပႏငငမားသ႔ တငပ႔ေရာငးခ ရာမ အေမရကနေဒၚလာ (၂) ဘလယဝနးကငက ႏစစဥရရေနသည။ ၂ဝ၁၃ ခႏစအေစာပငးတြင တျခားလပကြကသးခမလညး သဘာဝဓါတေငြ႔မားက ထတလပေရာငးချခငးမ လကရဝငေငြပမာဏ၏ ႏစဆနးပါး တးလာမညဟ မနးဆထားသည။ ထ႔အျပင လကရ စမးသပရာေဖြတးေဖၚလကရေသာ တျခားေသာ ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔လပကြကေပါငး (၄ဝ)ေကာမလညး ဘ႑ာဝငေငြ အေျမာကအမားက ရရလာအးမညျဖစသည။

သဘာ၀သယဇာတမားက တငပ႔ေရာငးခမႈမ ဘ႑ာဝငေငြအေျမာကအမား က ရရေနေသာလညး ျမနမာႏငငသည ကမၻာေပၚတြင အဆငးရဆး ႏငငတ ခ ျဖစေနၿပး ျပညသမားမာလညး ကာလတာရညစြာ စြမးအငႏငေလာငစာ ျပတလပမႈျပနာက ရငဆငေနၾကရသည။ ႏငငစးပြားေရးလပငနးႀကး မားက စစတပပင ကမၸဏမားႏင ၎တ႔၏အသငးအ၀ငးမ ခပကငထား ျခငးႏင အကငပက ျခစားမႈတ႔သည ႏငငစးပြားေရးက ဆတယတေစသည။ တငးရငးသားမားႏင အစးရတ႔ အၾကားျဖစပြားသည ႏစ (၆၀) ေကာၾကာ ျပညတြငးစစ ႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈေၾကာင ျပစတငေ၀ဖနခေနရ ေသာ ႏငငတခလညးျဖစသည။

သဘာ၀သယဇာတ အရငးအျမစထတလပသည စမကနးတ႔သည လယေျမ မားက သမးပကျခငး၊ အဓမၼလပအားခငးေစျခငး၊ အမးသမးမားအေပၚအဓမၼျပကငျခငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင ပကစးယယြငးျခငးႏင အတငးအၾကပ ေျပာငးေရြႊ႕ျခငးမားက တကရကျဖစေပၚေစေသာ အေၾကာငးအရငးမား လညး ျဖစသည။ ၎အျပင သဘာ၀သယဇာတ ထတလပသည ေနရာမားက ပငဆင ထနးခပလသညအတြက အစးရႏင တငးရငးသား လမးမားအၾကား

ဓါတပ-ေဒ၀း

(ေရြသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမးသပတးေဖာေနစဥ)

6

လကနကကင ပဋပကၡမားက အရနတးျမငလာေစသည။ သဘာ၀သယဇာတ တငပ႔ေရာငးချခငးမ ရရေသာ ၀ငေငြမားသည ႏငငတး တကေရးအတြက ျဖစမလာဘ အာဏာရငစနစက ပပးေပးၿပး ထပပငး စစေခါငးေဆာငမား၏ ခမးသာ ကြယ၀မႈက ျဖစေပၚေစသည။ အသစေရးဆြထားသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ အစးရသစတကလာ ေသာလညး စစတပသည ဥပေဒႏင ျပညသတ႔၏ လႊမးမးခပကငႏငမႈ ျပငပတြင ခငခငမာမာ ရေနဆ ျဖစသည။ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးမားႏင ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြမားက စမခန႔ခြမႈမားႏငစပလဥး၍ စစတပပင ကမၸဏမား၏ ပါဝငပတသကမႈအခနးက႑က ယခအခနထ ကြကြျပားျပား မသရရသညအျပင သတသတမတမတ ျပဌာနးခကမား လညးမရေပ။ အစးရ သည ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔ေရာငးချခငးမ ဝငေငြ မညေရြ႕မညမ ရရသည၊ သ႔မဟတ ၎ေငြေၾကးမားက မညကသ႔ စမခန႔ခြမႈျပလပၿပး မညသ႔သးစြသညကလညး ထတျပနေၾကညာျခငးမရေပ။ အလားတ ျမနမာ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ က႑တြင ပါ၀ငပတသကေနသည ႏငငျခား ကမၸဏမားသညလညး အဆပါေငြေၾကးမားက စစအစးရထသ႔ မညသ႔၊ မညမ ေပးေခရသညက ထတျပနရန ျငငးဆလကရသည။

ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔မရရသည ဝငေငြမားက ပမေကာငးမြနေသာ ပြငလငး ျမငသာမႈႏင တာဝနခမႈ စနစေအာကတြငစမခန႔ခြရန အေရးတႀကး လအပေနသည။ တဖနတငးျပည၏ သယဇာတမားမရရလာေသာ အကး အျမတက ျပညသမားအေနျဖင တနးတရညတ အကးအျမတခစားပငခြငရရေစရနႏင ေရရညတညတန႔ေစမည ဖြၿဖးတးတကမႈတစခ ျဖစေပၚလာေစ ရနအတြက စစတပႀကးစး၊ ခပကငထားေသာ ႏငငစးပြားေရးက ျပျပင ေျပာငးလရနလညး အေရးတႀကးလအပေနသည။

ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ေပါၾကြယ၀ေသာ တျခားႏငငမားတြင ေငြေၾကး စးဆငး လညပတမႈမားက ျပညသမားအား ထေရာကစြာ အသေပးႏငသည နညးစနစႏငလပငနးစဥမား၊ လြတလပေသာ စမခန႔ခြမႈႏင စာရငးစစ လပငနးမား၊ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား ပးေပါငး ပါ၀ငမႈမားႏင ေငြေၾကးမတစြာခြေ၀သးစြမႈမားက ႏငငတကာစႏႈနးမားႏငအည ပြငလငးျမငသာစြာ လကနာ ေဆာငရြကလကရသည။

ဤအစရငခစာတြင ျမနမာႏငငအေနျဖင ပြငလငးျမငသာမႈရစြာျဖင ေငြေၾကး စမခန႔ခြမႈက စနစတက တးတက လပေဆာငႏငရနႏင သဘာ၀သယဇာ တမားေၾကာင ကနစာသင႔ေနျခငးမ လြတေျမာကႏငရနအတြက တျခား ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ေပါၾကြယ၀ေသာ ႏငငမား၏ အဓက အေရးပါေသာ ေငြေၾကးစမခြန႔ခြမႈက႑မားမ လပေဆာငသငေသာ အေၾကာငးအရာမားက ထတႏတ တငျပထားပါသည။

ရခငကမးလြနပငလယျပငမရရ ေသာသဘာဝဓါတေငြ႔က ထငးမးျဖငခကျပတစားေသာက ေနရေသာ ရခင အမေထာငစ (၉၀%)ေကာအတြက သးမျပေပ

ဓါတပ - ရခငေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔

7

သယဇာတေပါမားၾကြယဝေသာႏငငမားတြင ေရန၊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏင တြငးထြကသယဇာတမားသည တငးျပည၏ အဖးတနလေသာ ဓနဥစၥာ အရငးအျမစ မားျဖစသည။ ဤဓနဥစၥာမားက ျပညတြငး၌ အသးျပႏငလင စးပြားျဖစထြနး တးတကမႈက ျဖစေပၚေစၿပး ပမ ေကာငးမြနေသာ လမႈဘဝ တးတကမႈမားက စြမးအငထတလပျခငးမတဆင ျဖစထြနးေစႏငသည။ ထ႔အျပင ဤစြမးအငမားက ထတလပေရာငးချခငးျဖင ဝငေငြအေျမာက အမား ရရႏငၿပး ရရေငြမားက အကးရရ အသးျပႏငလင ႏငငမား၏ တးတကမႈမားအတြက တြနးအားတစခ ျဖစေနေပမည။သ႔ေသာကအေၾကာငး မလစြာ သယဇာတ ကြယဝခမးသာေသာ ႏငငအမားစသည ၎တ႔၏ ဓနဥစၥာမားမ အကးမခစားရဘ ဆငးရမြေတ မႈမားႏင မတညၿငမေသာ လမႈဘဝမားက ႀကေတြ႔ေနရသည။ ဤလကၡဏာက သယဇာတ ကနစာ (သ႔မဟတ) “ဖလျခငး၏ဝေရာဓ” ဟ လသမားသည။ သဘာဝသယဇာတ အရငးအျမစ ကြယဝမႈသည ႏငငတစခအား တးတကေစရမညအစား အကငပကျခစားမႈ၊ ဖႏႈပခပခယမႈ၊ ဆငးရမြေတမႈႏင ပဋပကၡမားဆသ႔ ဥးတညသြားေစျခငးတ႔သည သယဇာတကနစာမား ျဖစသည။ သယဇာတ ကြယဝခမးသာေသာ ႏငငအမားစသည ဆးရြားသညအစးရ မား၏ အပခပျခငးက ခေနရသည။ အကငပကျခစားမႈႏင အစးရ၏ တာဝနခမႈ မရျခငးတ႔ေၾကာင သဘာဝသယဇာတ ေရာငးချခငးမရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက ခးယျခငး (သ႕မဟတ) မတရား အလြအသးျပျခငးခေန ရသည။၁ သယဇာတ ေရာငးချခငးမ ရရလာေသာ ဝငေငြမားက လအနညးစ ၏ လကတြင ဝကြကအပစပထားျခငးေၾကာင လကရအစးရမ ႏငငအာဏာက ထနးခပထားႏငသည။ အာဏာရအစးရမ အထးသျဖင စစတပအားကးၿပး ႏငငအာဏာက ရယထား သည အစးရျဖစပါက ဤကသ႔ ဘ႑ာဝငေငြမားက ဝကြကထနးခပထားျခငးသည ဖႏပခပခယသည အပခပေရးက ပမ ဆးရြားေစပါသည။ ေရန အဓကထတလပေရာငးခေသာ ႏငငမား၌ လ႔အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကမႈစႏႈနး အတကအကမားသည ေရနေစး အတကအကႏင ဆကႏြယမႈရေနသညက ေတြ႔ရရသည။၂

တာဝနခမႈစနစမရျခငးႏင အကငပကျခစားျခငးေၾကာင ေငြေၾကးအျမာက အမားက လကတစဆပစာ အခြငထးခလနညးစထသ႔သာ ေရာကရသြား မညျဖစၿပး ႏငငတြငးဆငးရ၊ ခမးသာ ကြာဟမႈကဆးဆးရြားရြားျဖစ ေပၚေစ သည။ ေနာကဆကတြအေနျဖင အကင႔ပကျခစားမႈေၾကာင႔ လမႈဖလေရး က႑မားတြင အစးရ၏ သးစြမႈနညးပါးျခငးႏင ေပါငးစပလကေသာအခါ

သဘာဝသယဇာတ ခမးသာ ၾကြယဝေသာ ႏငငမားတြင ေကာငးမြနေသာ အစးရ အပခပမႈ ရပါက သဘာဝ သယဇာတမ အလြနမားျပားေသာ ဝငေငြမားက ရရႏငၿပး တဆကတညး စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ျဖစေပၚေစၿပး ဆငးရမြေတမႈက ေလာခေပး နငေၾကာငး ေလလာေတြ႕ရ ထား သည။ သ႔ေသာလညး ညဖငးေသာ အစးရတစရပ ျဖစေနပါက သဘာဝ အရငးအျမစမားမ ရရေသာ ဝငေငြမားသည ဆငးရ မြေတမႈႏင ပဋပကၡ ျပနာမားကသာ ျဖစေပၚ ေစပါသည။၄

tcef; 1

obm0o,HZmwusdefpmqkdonfrSm

8

ျပညပတငပ႔မႈ၏ အမကတရား

ခငလေသာအေထာကအထားမား အရ ၁၉၆၀ ႏင ၁၉၉၀ ခႏစမား အၾကား သဘာဝသယဇာတ မဖလ ေသာ တငးျပညမား၏ လတဥးခငး ဝငေငြသည သဘာဝသယဇာတ ၾကြယဝၿပး အရငးအျမစမားကသာ အဓက တငပ႔ေရာငးခေသာ တငး ျပညမား၏ လတဥးခငး ဝငေငြထက ၂ ဆ မ ၃ ဆ အထ ပျမနေသာ ႏႈနးထားျဖင တကလာခေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။၅

ႏငငသားတ႔၏ ဆငးရမြေတမႈက အရနအဟန ျမငတကေစသည။ ရရလာေသာ ဘ႑ာ၀ငေငြက ျပညတြငး စးပြားေရးလပငနးမား၊ လသား အရငးအျမစ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက႑မားတြင ရငးႏျမပႏျခငးမရပ၊ သဘာဝသယဇာတ မားက ထတယ၊ တငပ႔ေရာငးချခငးသည တငးျပည၏ ေရရညဆငးရမြေတမႈက ျဖစေပၚေစသည။ အေၾကာငးမာ သဘာဝသယ ဇာတ အမားစတ႔သည တခါသးျဖစၿပး ျပနလည မေမြးဖြားႏငေတာေပ။ ရရလာေသာ အကးအျမတမားက သကဆငေသာ ေဒသခလမးမားႏင ညတညမ ခြေဝေပး ျခငးမရ၍ ပဋပကၡမားက ျဖစေပၚေစၿပး ျဖစပြားေနဆ ပဋပကၡမားက ၾကာရညေစႏငသည။ သဘာဝသယဇာတ ထတယေသာ ေဒသတြင ေနထငသ လထသည သဘာဝပတဝနးကင ပကစးျခငး၊ အသက ေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား ပကစးျခငး၊ ေလထညစညမးျခငး အစရသည သယဇာတ ထတယျခငးမ ျဖစပြားရေသာ ဆးကးမားကသာ ခစားရသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔သည သငတငသညေလာေၾကးမရရသလ အလပအကင (သ႔) သဘာဝသယဇာတ ထတယျခငးမ ရရေသာ အကးအျမတမားက အျခားပစျဖင ခြေ၀ေသာ အကးခစားခြငမားလညး မရရၾကေပ။

သဘာဝသယဇာတ ကြယဝရျခငး၏ အျခားေနာကဆကတြ ဆးကးက Dutch Disease (ဒတခေရာဂါ) ဟေခၚပါသည။ တငးျပည၏ဝငေငြ အလြန အကြမားျပားလာေသာအခါ ျဖစေပၚလာေသာအႏရာယ ဆးကးက ရည ညႊနးသးႏႈနးသည အယအဆတစချဖစသည။ ဤစးပြားေရး ျပနာ သည အမားအားျဖင သဘာဝသယဇာတမားက ေရာငးချခငးေၾကာင ျဖစသည။ တဖန ဖြ႔ၿဖးေရးေထာကပေငြကသ႔ေသာ ႏငငျခားေငြမား အလြနအကြ ဝငလာျခငးမလညး ျဖစပြားေစႏငပါသည။ ႏငငျခား ေငြမားအစလက အျပလက ဝငလာျခငးသည မမတငးျပည၏ေငြေၾကးက တျခားတငးျပည မားႏင ႏႈငးယဥလင တနးဖးတကေစသည။ ၄ငးအေျခအေနတြင တငးျပည စးပြားေရး၏ အျခားေသာက႑မားတြင အလြနဆးရြားေသာ ဆးကးမားက ဖနးတးျဖစေပၚေစသည။၃ ဥပမာ မမတငးျပည၏ ေငြေၾကးတနးဖး တရနထး ျမငတကမႈသည မမတငးျပည၏ ပ႔ကနၿပငဆငမႈက ဆတယတေစသည။ ယငးေၾကာင တငးျပည၏ ကနထတလပမႈက႑က ကဆငးေစၿပး အလပ လကမႏႈနးက အမားအျပား ျဖစေပၚေစသည။

ဓာတပ - Tab

ျမနမာႏငင၊ ရမးျပညနယတြင တညေဆာကေနေသာ ပကလငးျဖစသည။ ဤပကလငးျဖင ေရႊသဘာoဓါတေငြ႔က တရတျပညသ႔တငပ႔မည။

9

Sales revenues from gas exports

2010 2013

US$2.5 billion

US$1.6 billion

သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ႏစစဥလကရ၀ငေငြ ဘ႑ာေရးႏစ (ဧၿပ-မတလ)

လာမညႏစမားတြင သဘာဝဓါတေငြ႔မရရမည ခန႔မနးေျခ ဘ႑ာေငြမား*(၁ ႏစ = အေမရကနေဒၚလာ ၁.၆၅ ဘလယ)

ရတနာ၊ ရတခြန** ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔ လပကြက အမတ M-9

၂ဝ၁၁-၂ဝ၁၂ US$ ၂.၉၄ ဘလယ US$ ၁.၂၅ ဘလယ (ႏစစဥ) (၂၀၁၃ ခႏစ တြင စတင ေရာငးခမည)

US$ ဝ.၄ သနး (ႏစစဥ) (၂၀၁၃ ခႏစတြင စတင ေရာငးခမည)

၂၀၁၀-၂၀၁၁ US$ ၂.၅၂ ဘလယ

၂၀၀၉-၂၀၁၀ US$ ၂.၉၁ ဘလယ

၂၀၀၈-၂၀၀၉ US$ ၂.၃၈ဘလယ

၂၀၀၇-၂၀၀၈ US$ ၂.၅၃ ဘလယ

၂၀၀၆-၂၀၀၇ US$ ၂.ဝ၃ ဘလယ

Newly discovered reserves

Current exports

Oil pipeline

Gas pipeline

Upcoming exports

Currently under exploration

Oil and gas fields: Money in the pipeline Global Corruption Ranking

2011

180

180

182

182

Myanmar

Afghanistan

Korea (North)

Somalia

* ranked out of 183 countries worldwide

ဇယားပ။ ျမနမာႏငင၏ သဘာဝဓါတေငြ႔ ေရာငးချခငးမရရရေသာ ဘ႑ာေငြ

US$2.5 billion

*တြကခကမႈအျပညအစအတြက ေနာကဆကတြကၾကညရႈပါ။** htt p://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2011/10/NG-561.pdf၂ဝ၁၁-၂ဝ၁၂ ဘ႑ာေရးႏစမားအတြက ကနးဂဏနးမားမာ ၂၀၁၂ ခႏစ ေဖေဖၚဝါရလ ၁၀ ရကေန႔အထသာ ျဖစသည။ယငးကနးဂဏနးမားက ၂၀၁၂ ခႏစ၊ေဖေဖၚဝါရလ ၂၂ ရကေန႔တြင Eleven News ၌ေဖၚျပထားသည။

Map by AOW

10

ျမနမာနငငက အာရတကရ သဘာဝသယဇာတ အခမးသာဆးႏငငမား အနက တႏငငတစခ အျဖစသတမတထားသည။ ေရနႏငသဘာဝ ဓါတေငြ႔၊ ကြနးသစ၊ ေကာကမကရတနာ၊ တြငးထြကသယဇာစေသာ သဘာဝ သယဇာတမား တငပ႔ေရာငးချခငးမ ႏစစဥ ေဒၚလာဘလယ ေပါငးမားစြာ ရရေနသည။၆ သဘာဝဓါတေငြ႔ တစခတညးတငပ႔ေရာငးခမႈမာ ၂ဝဝ၈ ခႏစ ႏငငစစေပါငး ပ႔ကနပမာဏ၏ ၄၅ ရာခငႏႈနးရၿပး ျမနမာႏငင၏ ႏငငျခားဝငေငြရရေရးတြင အႀကးမားဆး ေသာ ရငးျမစတစခ ျဖစသည။၇ မတမပငလယေကြ႔ရ ရတခြနႏင ရတနာ ကမးလြန လပကြကမားမ ထြကရ ေသာ သဘာဝဓါတေငြ႔က ၁၉၉၈ ႏင ၂ဝဝဝ ခႏစတ႔မစ၍ ထငးႏငငသ႔ အသးသး တငပ႔ေရာငးခလာခသည။ ၂ဝဝ၈ ခႏစတြင ၿဗတနေရန ကမၸဏ (BP) က ျမနမာႏငငသည အာရ-ပစဖတ ေဒသတြင ပကလငးမတဆင သဘာဝဓါတေငြ႔ အမားဆး တငပ႔သအျဖစ သတမတထားၿပး ၂ဝဝ၇ ခႏစတြင စစေပါငး သဘာဝ ဓါတေငြ႔ပမာဏ ၉.၇ ဘလယကဗမတာရသညဟ ေဖၚျပထားသည။ ဤပမာဏ အရဆပါက ယငး ႏစအတြငးမာပင ျမနမာႏငင သည ကမာၻ႕သဘာဝ ဓါတေငြ႔ အမားဆး တငပ႔ ေသာ ႏငငမားတြင အဆင (၁၁) ၌ တညရေနခသည။

၂၀၁၀-၁၁ခႏစတြင ဓါတေငြ႔ေရာငးချခငးမ ရရသည ဘ႑ာေငြသည ပဥးမ (၂) ဘလယေကာ ရသည။ လာမည ႏစမားအတြငးတြင (၆၀) ရာခငႏႈနး ျမငတက လာၿပး ေဒၚလာေငြ (၄.၁)ဘလယ ရရမညဟ ခန႔မနး ထားသည။ ျမနမာအစးရ သည ယငးေငြ၏ (၇၀) ရာခငႏႈနးက သဘာ၀ ဓါတေငြ႔တငပ႔မ၊ လပကြကေျမ ငားရမးခြင၊ အခြနႏင ဆေၾကးေငြတ႔မ ရရႏငမညဟ ခန႔မနး ထားသည။

ကမးလြနႏငကနးတြငး လပကြကေပါငး (၁၀၀)ေကာက ရာေဖြတေဖၚခြငျပ ထားၿပးျဖစသျဖင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရသည ဘ႑ာဝငေငြ ပမာဏမာလညး အရန အဟနျဖင ျမငတကလာမည အလားအလာ ေကာငးမားရေနသည။၈ လကရတြင ကနးတြငးလပကြကေပါငး ၆၅ ခႏင ကမးလြန လပကြက ၅၃ ခရသည။ ႏငငျခား ေရနကမၸဏ (၂၂) ခေကာသည ကမးလြနလပကြက (၃၁) ခတြင လပကငလက ရသည။ ကနးတြငးလပကြက (၁၃) ခမာလညး ႏငငျခားကမၸဏ (၁၁) ခႏင ဆကလက လပေဆာငေနသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင လညး ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ကနးတြငး လပကြက အသစ(၁၈)တြငလညး စမးသပရာေဖြတေဖၚမႈမားျပလပ ရနခြငျပခသည။

မၾကာမ တငပ႔ေရာငးခမည ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔

တရတသ႔တငပ႔ေရာငးခမည ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔ (၂၀၁၃ ခႏစ)

ျမနမာႏငင၏ အေနာကဖက ရခငကမးလြနတြငရေသာ ၄.၅ ထရလယ ကဗေပရ သည သဘာဝ ဓါတေငြ႔တြငးႀကးမားမ ဓါတေငြ႔မားက ျမနမာႏငငက ျဖတသနးၿပး ပကလငးႀကးမားျဖင တရတႏငငသ႔ ၂၀၁၃ ခႏစမစတင၍ တငပ႔ေရာငးခသြားမည ျဖစသည။ ဤဓါတေငြ႔တြငးမားမ ဓါတေငြ႔မားက ေနာငႏစေပါငး(၃ဝ) တငပ႔ ေရာငးခမညျဖစရာ အေမရကနေဒၚလာ ၂၉ ဘလယ ခန႔ ဝငေငြရရမညဟ ခန႔မနး ထားသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ ႏဝငဘာလတြင တရတ အစးရမ ျမနမာအစးရအား အာဖရကႏင အေရအလယပငးတ႔မ

a&eHESifhobm0

"gwfaiGNu¾

jrefrmEdkifiH.

t-uD;rm;qHk;

EdkifiHjcm;0ifaiG

tcef; 2

ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔စမကနး

11

a&eHESifhobm0

"gwfaiGNu¾

jrefrmEdkifiH.

t-uD;rm;qHk;

EdkifiHjcm;0ifaiG

လာေသာ ေရနႏငေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔က တငပ႔မည ေရနႏငဓါတေငြ႔ပကလငး တညေဆာကျခငးက အရနျမႇငႏငရနအတြက အေမရကန ေဒၚလာ ၂.၄ ဘလယ ေခးငားခသည။၉ ေခးေငြဆငရာ စာခပပါ အခကအလကမားက လသရငၾကား ထတျပနျခငးမရေပ။ ဤစမကနးအတြက ေခးေငြႏင ဓါတေငြ႔ အတြက ေပးေခး ေငြမားအျပင တရတအစးရသည ျမနမာစစအစးရအား ႏငငျဖတ သယပ႔ခ တႏစလင အေမရကန ေဒၚလာသနး (၁၅၀)ျဖင ႏစေပါငး (၃၀)အတြက စစေပါငး ေဒၚလာ ၄.၅ ဘလယေပးရမည ျဖစသည။

ေရႊဂတစစမကနး ပကလငး တညေဆာကျခငးႏငအတ ပငလယေရနက ဆပကမး စမကနး၊ ေကာကျဖအထးစပြားေရးဇ စမကနးႏင တရတႏငငသ႔ ေရနတငပ႔ျခငးက ေခာေမြ႔စြာ လပေဆာငေပးမည ႏငငျခားစကမႈလပငနးမား အား ဝနေဆာငမႈ လပငနးမားသည အပထပေဆာငး ဝငေငြမားစြာက ရရေစ မညျဖစသည။ ဤစမကနးမားမ ရရလာမည ဝငေငြမားကလညး ပြငလငးျမင သာေသာ နညးလမးမား ျဖင စမခန႔ခြလမၼညမဟပေပ။

ထငးႏငငသ႔ (၂၀၁၃)တြင တငပ႔ေရာငးခမည လပကြကအမတ M9 မသဘာဝဓါတေငြ႔

၂၀၁၀ ခႏစ ဇလငလတြင ထငးႏငင PTT ကမၸဏႏင ျမနမာစစအစးရပင ျမနမာေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔လပငနး MOGE တ႔သည ေဇာတက သဘာ၀ ဓါတေငြ႔တြငး (M-9 လပကြက) မ ဓါတေငြ႔က ႏစေပါငး (၃ဝ)တငပ႔ရန သေဘာတစာခပက လကမတ ေရးထးခၾကသည။ ေဇာတက သဘာ၀ ဓါတေင႔ြ သကတြင ဓါတေငြ႔ ပမာဏ ကဗေပ ၁.၅ ထရလယ ရသည။ ဓါတေငြ႔ ဝယယ ေရး သေဘာတစာခပ အရ PTT သည ေန႔စဥ ဓါတေငြ႔ ကဗေပသနး ၃၀၀ ထတယမည ျဖစသည။ ၎အနက သနး ၂၄၀ က PTT ပင ထငးႏငငသ႔ တငပ႔မာျဖစၿပး ကဗေပသနး ၆၀ ကျမနမာႏငင အတြက အသးျပမည ျဖစသည။၁၀

PTT ၏လကေအာကခ ကမၸဏျဖစေသာ PTTEP သည ေဇာတက လပကြက က ၁၀၀ ရာခငႏႈနးပငဆငၿပး အဓကထတလပေနသ ျဖစသည။ ဤေဇာတက ဓါတေငြ႔သကမ ဓါတေငြ႔မားက ၂၀၁၅ ခႏစတြင စတငထတလပမညဟ စစဥထား ၿပး ဓါတေငြ႔မားက သယယႏငရန ၆၃ ကလမတာ ရညလားေသာ ပကလငးအသစ တခက ရတနာပကလငးႏငအၿပင ထပမသြယတနးတည ေဆာကမာျဖစသည။၁၁

ရတနာသဘာ၀ဓါတေငြ႕ ပကလငးတညေဆာကစဥ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား အႀကးအကယျဖစေပၚခသည။ ထငးႏငင၏ စြမးအင လအပ ခက ၄၀ ရာခငႏႈနးခန႔က ျမနမာႏငငရ ရတနာႏင ရတခြန ဓါတေငြ႔သက ႀကးမားမ သဘာ၀ဓါတေငြ႔မားျဖင ျဖည႔ဆညးေပးေနသည။၁၂ ဤထငးႏငင ပင PTTEP သည အျခားလပကြကမား ျဖစေသာ M3, M4, M7 ႏင M11 တ႕ကလညး တဥးတညး၏ပငအျဖစ လကကငေနသည။

ေရႊသဘာဝဓါေငြ႔က တရတႏငငသ႔ တငပ႔မည ပကလငး

ဓါတပ- Tab

12

အႏၵယသ႔ မၾကာမတငပ႔ေရာငးခမညသဘာ၀ဓါတေငြ႔

အႏၵယႏငငသည ရခငျပညနယရ (A2) လပကြကမ သဘာ၀ဓါတေငြ႔မားက ကနးတြငးပငးပကလငးမတဆင ဘဂၤလားေဒရႏငငက ျဖတကာတငသြငးရန စစဥေန သည။ အႏၵယႏငငပင (Essar Group) မ လပေဆာငေနေသာ လပကြကတြင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ၁၃ ထရလယထြကရမညဟ ခန႔မနးထား သည။ (Essar Group) သည စစေတြအနး တညရသည ကမးနးလပကြက L တြင ေရနစည သနး ၃၃၀ ရေသာ ဟကထရကာဗြန ထြကရမညဟ ခန႔မနးထားသည။၁၃

ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ က႑တြင ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမႇပႏမႈမား

ဘ႑ာ၀ငေငြမားသည သဘာ၀ဓါတေငြ႔ေရာငးချခငးမ ၀ငလာသကသ႔ ႏငငျခား တက ရက ရငးႏးျမပႏမႈျဖငလညး ၀ငေရာကလာေနသည။ ၁၉၈၉ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငသည ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမားက လမးဖြငေပးၿပးေနာက ႏငငျခားမ တကရက ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားသည သဘာဝသယဇာတ ထပလပမႈ က႑မားတြင စၿပဝငေရာကလာသည။ အထးသျဖငေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔၊ ေရအားလပစစ ႏင သတတးေဖၚေရး က႑မား တြငျဖစသည။ ဤေငြေၾကးမားသည သယဇာတမားက ထပယတငပ႔ျခငးက အဆငေျပေခာေမြ႔ေစရနအတြက စမကနး အေျခခအေဆာကအဥးမားက အေကာင ထညေဖၚတညေဆာကရန အေၾကာငးျပခကျဖင ဝငေရာကလာျခငးျဖစသည။

အစးရ၏ တရား၀င ထတျပနထားေသာ ကနးဂဏနးမားအရ ၂၀၁၀-၂၀၁၁ ဘ႑ာ ေရးႏစတြင ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနး ၁၂ ခတြင ႏငငျခား တက ရကရငးႏး ျမႇပႏေငြ ၁၀.၈ ဘလယ ရေၾကာငး ေဖၚျပထားသည။၁၄ ဤပမာဏသည ယငးႏစ အတြငး ႏငင၏စစေပါငး ႏငငျခား တကရကရငးႏးျမပႏမႈပမာဏ၏ ထကဝက ေကာရသည။ ၂၀၁ဝ ေမလမစ၍ ေရန၊သဘာဝဓါတေငြ႔၊ သတတြငး တးေဖၚေရးႏင ေရအားလပစစစမကနးႏစခတ႔တြင တရတႏငင၏ ရငးႏးျမပႏမႈမာ အေမရကန ေဒၚလာ ၈.၁၇၃ ဘလယရသည။ ကာလတေလာက ႏငငတြငးတရတတ႔၏ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမာ ၁ဝ.၄၈ ဘလယရသညဟ ေဖၚျပထား သည။၁၅ ထငးႏငငကလညး ၎ ဘ႑ာေရးႏစတြင စစေပါငးရငးႏးျမပႏမႈ ပမာဏ အေမရကနေဒၚလာ ၂.၄၉ ဘလယ ရၿပး ျမနမာ၏ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈတြင ဒတယအမားဆးႏငငျဖစသည။

အကးအျမတခြေ၀ျခငး၊ အပဆေၾကးေငြလကမတေရးထးျခငး၊ လပကြက ေျမယာငားရမးခ၊ အခြနႏင ၀နေဆာငမႈေၾကး

ျမနမာႏငငတြင ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ထတလပေရး က႑တြင ရငးႏးျမႇပႏသည ႏငငျခားကမၸဏမား ခပဆသည စာခပအမးအစားမာ (PSC) ေခၚ ထတလပမႈမ ခြေ၀ေပးေရး သေဘာတစာခပ ျဖစသည။ ၎ PSC စာခပအရ ျမနမာအစးရသည ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ မားကပငဆငၿပး တးေဖာထတ လပသည ကမၸဏမားႏင အကးအျမတက ခြေ၀ယျခငး ျဖစသည။ ၎စာခပတြင အစးရထသ႔ လပကြက ေျမယာငားရမးခြငအတြက ေပးေခရျခငး၊ သေဘာတ စာခပႏင တးေဖာထတလပမႈ အဆငဆငတြင ခပဆရေသာ စာခပမားတြင လကမတေရးထးခအတြက အစးရ သ႔ အပဆေၾကးေငြမား ေပးရျခငး၊ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ေရာငးရ အျမတေငြမားက အစးရသ႔ ခြေ၀ေပးရျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ထ႔ေၾကာင လပငနး စာခပတငးမ ေဒၚလာသနးေပါငးမားစြာ ရရသည။

13

အပငး(၁)။ ။ သဘာဝဓါတေငြ႔မ ရရေသာဘ႑ာေငြမား ဘယမာထားသနညး

ျမနမာႏငင၏ ႏငငျခားပ႔ကနမားတြင ၀ငေငြအမားဆးရရေနသည သဘာဝ ဓါတေငြ႔ တငပ႔ေရာငးချခငးမ ရရလာေသာ ဘ႑ာေငြမားသည တငးျပည၏ အႀကးမားဆးေသာ ႏငငျခားဝငေငြ အရငးအျမစႀကးတစခ ျဖစေနေသာ လညး ထေငြမားက ယခငအပခပခသည သနးေရႊအစးရႏင လကရ သနးစနအစးရ လကထက ႏစခလးတ႔တြင ပြငလငးျမငသာစြာ စမခန႔ခြျခငး မရေပ။ သဘာ၀ ဓါတေငြ႔တငပ႔မမ ရရသညေငြက မညကသ႔လကခရရသည၊ မညကသ႔ စမခန႔ခြထားသည၊ မညကသ႔ သးစြသညက လသရငၾကား ထတေဖၚတငျပေလ မရသညအျပင စစတပပင ကမၸဏမား၏ သဘာ၀ဓါတ ေငြ႔တငပ႔မႈမ ရရေသာ ၀ငေငြမား စမခန႔ခြေရးႏင သးစြမႈတြင ပါ၀ငပတသက ေနျခငးမားကလညး ရငးရငးလငးလငး ထတေဖၚေျပာဆျခငးမရေပ။ ထ႔ေၾကာင အကးအျမတခြေ၀မႈ လးဝမရျခငးသည ျမနမာႏငင၏ သယဇာတ ကနစာအား ပမ ရညလားဆးဝါး ေစသည။

ျပညသမသရေသာ ဘ႑ာဝငေငြလမးေၾကာငးမား

၂၀၀၁ ခႏစမစ၍ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔ေရာငးချခငးမ ၀ငေငြမား လကခရရ ခေသာလညး ယခငအပခပခသည ဗလခပမးႀကးသနးေရႊႏင လကရ အစးရ ဥးသနးစနတ႔သည မညေရြ႕မညမ ရရၿပး မညကသ႔ စမခန႔ခြသညက ေဖၚျပျခငးမရေပ။ သဘာ၀ဓါတေငြ႔၀ငေငြသည ျပညသ႔ေငြစာရငး(သ႔) အမးသား ဘတဂက ထသ႔ ၀ငလာျခငးမရေခ။ ဤသ႔ဆလင ထေငြမားသည မညသညေနရာတြင ရေနသနညး။ ဆနးစစ ေလလာသအမားစမ သဘာ၀ ဓါတေငြ႔တငပ႔မႈမ ရရသညေငြသည ႏငငျခားဘဏမားတြင စာရငးဖြင ထားၿပး၊ ၎ေငြမားက စစဗလခပမားက လကနက၀ယယေရးႏင ကယေရး ကယတာ အတြကသာ သးစြေနသညဟ ခန႔မနးၾကသည။

ျမနမာႏငငတြင အပခပခေသာ ဗလခပမးၾကးသနးေရႊ ဥးေဆာငသည စစအစးရသည သဘာ၀ဓါတေငြ႔တငပ႔မႈမ ရရသညေငြေၾကးမားက မညသညေနရာတြင သ၀ကထားၿပး၊ မညကသ႔ စမခန႔ခြသညက ျပညသမား ကအသေပး ထတျပနေၾကျငာျခငးမားမရခဘ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာ၀န ခမႈကငးမစြာျဖင ဆယစႏစႏငခကာ အပခပသြားခသည။ ယေန႔ကာလအထ ျမနမာျပည သမားအျပင၊ အဆငျမငစစအရာရမားအခ႕ပင သဘာ၀ဓါတေငြ႕ တငပ႔မႈမ ရရသညေငြမားက မညသညေနရာတြငရၿပး မညကသ႔ စမခန႔ခြ ထားသညက မသရေပ။

ျမနမာအစးရပင ျမနမာ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ လပငနးဌာန၏ အရာရ ေဟာငးတဥးက ရတနာ သဘာ၀ဓါတေငြ႕စမကနးမ ရရသညေငြသည ျမနမာႏငငသ႔ ၀ငလာေလမရေၾကာငး ေျပာဆခသည။ ထငးႏငငမ သဘာ၀ ဓါတေငြ႔အတြက ေပးေခရေသာေငြေၾကးသည ၾကားခေနရာတစခမတဆင စကၤာပ၊ ဒဘငး၊ တရတႏငငမားရ ဘဏစာရငးမားသ႔ ေရာကရသြားသည။ သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရသညေငြက စစလကနကပစၥညးမား ၀ယယျခငးႏင ပဂၢလကပစၥညးမား ၀ယယရာတြင ႏငငျခားဘဏမားမတဆင သကဆငရာ ႏငငႏင ကမၸဏမား သ႔ လႊေျပာငးေပး ေလရသည။

jrefrmEkdifiH.

b¾maiG

wGif;euf}uD;

tcef; 3

“ဗလခပမးၾကး သနးေရႊႏင စစဗလခပ အေပါငးအပါ တ႔သည ေရနႏင သဘာ၀ ဓါတေငြ႔မ ရရသည ေငြက ျမနမာႏငငအတြငး ျဖစေပၚ ေနေသာ လမႈအခကအခ မားတြင သးစြလသည ဆႏၵ မရေပ။ ႏငငသားအမားစမာ စား၀တေနေရး ခကခေနခန တြင ၎ေငြျဖင လကနက မ ား၀ယယ ျခငး ၊စ စေခ ါ ငး ေဆာင မသားစ၀ငမား စငကာပကသ႔ ႏငငျခား တငးျပညမားသ႔ ေစး၀ယ ထြကျခငးမား ျပလပေလ ရသည။“ ၁၆

14

သဘာ၀ဓါတေငြ႔တငပ႔မႈမ ရရသညေငြမားက ျမနမာစစတပပင ကမၸဏမား ထမးခပထားသညဟ စြပစြေျပာဆမႈမား ရေနသည။ ထငးႏငငသ႔ သဘာ၀ ဓါတေငြ႕ ေရာငးချခငးမ ရရသညေငြသည ဘ႑ာေရးႏင အခြန၀နႀကးဌာနသ႔ ၀ငေရာကလာျခငးမရဘ စစတပပင စးပြားေရးလပငနးတစချဖစေသာ ျမနမာ စးပြားေရး ဥးပငလမတကမ ထမးခပထားသည ႏငငျခား ဘဏတခ တြင ထညသြငးထားေၾကာငး အေမရကန ျပညေထာငစတြင ခလႈေနသည စစေထာက လမးေရးေဟာငး ဗလမးေအာငလငးထြဋမ ေျပာဆခသည (ေအာကတြငရႈပါ)။၁၇ ၂၀၀၉ ခႏစတြင ထတျပနခသည ထတျပနခကတခတြင ၎ေငြမားက စကၤာပ ဘဏႏစခ ျဖစသည (OCBC ႏင DBS) ဘဏတ႔တြင အပႏထားေၾကာငး ေဖၚ ထတခသည။၁၈

ဘ႑ာေရးဆငရာ ကြၽမးကငသတဥးက ျမနမာအစးရသည ထငးႏငငသ႔ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔ေရာငးချခငးမ ႏစစဥ ေဒၚလာသနးတစေထာငမ ႏစ ေထာငရရေနၾကာငး၊ သ႔ရာတြင ၎ေငြမားက ျပညသ႔ဘ႑ာ စာရငးတြင ထနးသမးထားျခငးမရေၾကာငး ေျပာဆခသည။ ၎ေငြမားက ထပပငး စစဗလ ခပမားသာထတယသစြႏငသည ႏငငျခားတငးျပညမားႏင ႏငငတြငးရ အခ႕ဘဏမားတြင အပႏထားသည။၁၉

ေပာကဆးေနေသာ ေဒၚလာဘလယေပါငးမားစြာျမနမာႏငငျခားေငြလလယႏႈနးျဖင တနဖးမေနေသာ ဘ႑ာေငြမား

“ျမနမာစစဗလခပေတြဟာ ျပညသေတြအေပၚလအခြငအေရးကးလြနမႈက ခးေဖါကေနသလ၊ စမးအငကရရတ ဘ႑ာေငြေတြကလညး မသနားမလညတျပညသေတြဆက ဓါးျမတကသလ အတငးလယ ေနၾက တယ” ဆငတာနယ (Sean Turnell) ၂ဝ

သဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔ေရာငးချခငးမ ရရသညေငြက ျမနမာအစးရ ေငြလလယ ႏႈနး (၁) ေဒၚလာလင (၆) ကပႏႈနးျဖင တြကခက ေဖာျပသည။ ျပငပ ေပါကေစးမာ (၁) ေဒၚလာလင ကပ (၈၀၀) မ (၁၀၀၀) ၾကားရသည အတြက စာရငးမ၀ငေသာေငြ ဘလခ ရေနသည။၂၁ ၁၉၉၈ ခႏစမစ၍ ျမနမာစစဗလခပမားသည အစးရ၏ တရား၀င ေငြလလယႏႈနးျဖင သဘာ၀ဓါတေငြ႕ ေရာငးချခငးမရရသည ဘ႑ာေငြ ဘလယႏငခကာ ၀ကထားႏငသည။ ျမနမာအစးရသည ထငးႏငငသ႔ ဓါတ ေငြ႕ေရာငးချခငးမ ႏစစဥေဒၚလာ သနးႏစေထာငေကာ ရရေနသည။ ရတနာ၊ ရတခြန သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမားမရရသည ေငြအေျမာကအျမားက ထပပငးစစဗလခပ မားမ သ၀ကထားသည။၂၂

ဤေငြလလယႏႈနးစနစကအေျခခ၍ ျမနမာစစအစးရသည ၂ဝဝဝ ခႏစမ ၂ဝဝ၈ ခႏစအထ တငပ႔ခေသာ ရတနာဓါတေငြ႕မရရခသည ဘ႑ာေငြမ ၉၉ ရာခငႏႈနး (ခန႔မနးေျခ အေမရ ကနေဒၚလာ ၄.၈ဝ ဘလယ မ ၄.၈၃ဘလယ) က သဝကထား သည။ ရတာနာစမကနးတစခတညးမ အမးသားေငြစာရငးထသ႔မေရာကခေသာ ဓါတေငြ႕တငပ႔ေငြမားမာ ကေလး သနးသးဆယ အတြက စာသငေကာငး ၂ဝဝဝဝဝ ေကာက တညေဆာကႏငမညျဖစသည။၂၃

စစဗလခပေဟာငးမား

15

အကငပက ျခစားမႈ

လ႕၀ကထားမႈႏင တာ၀နယမႈ ကငးမေသာ ယႏရားသည ေရနႏင သဘာ၀ ဓါတေငြ႔မ ရရသည ဘ႑ာအခြနမား အကငပကျခစားမႈက ျဖစေပၚေစသည။ ႏငငတကာ ပြငလငးျမငသာမႈအဖြ႔ (Transparency International) ၏ အကင ပက ျခစားမႈဆငရာ ၂၀၁၁ ခႏစထတျပနခကတြင ႏငငေပါငး ၁၈၃ ႏငငတြင ျမနမာႏငငသည အဆင ၁၈၀ တြင ရသည။ ၂၀၀၉ ခႏစက ထြကေပၚလာေသာ ၀ကလ သတငးေပါကၾကားမႈတြင ျမနမာစစေခါငးေဆာင သနးေရႊသည ကမာၻ႕ေစးအႀကးဆး ေဘာလးအသငးတစချဖစသည မနခကစတာယႏကတက ေဘာလးအသငးအား အေမရကနေဒၚလာ (၁) ဘလယႏင ၀ယယရန စဥးစားေနေၾကာငး ေဖာျပခသည။ ထသ႔ဝယယရန စစေခါငးေဆာငမား အေနျဖင ၎ေငြမားကမညသညေနရာမရရမညက စဥးစားစရာ ျဖစသည။

သနးေပါငးမားစြာအဖးတနေသာ စာခပႏင အပဆေၾကးေငြမားက ထမခန ထားျခငး

သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရသည ဘ႑ာေငြမားက လ႕၀ကထားျခငး၊ သဘာ၀ ဓါတေငြ႔ ေရာငးရေငြမားက မညသညေနရာမာထားရသညက ျပညသမား သရႏငရန ေဖာျပထားျခငး မရသညအျပင ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ ရာေဖြ တးေဖၚထတယရနအတြက လကမတေရးထးရေသာ ထတလပမႈ ခြေဝေရးသေဘာတစာခပတစခစအတြက လကမတေရးထးခ ဆေၾကးေငြမားက လညး ကမၸဏမားက စစအစးရအား မညမေပးေခခသညကလညး လသ ရငၾကား ထပေဖၚေျပာဆမႈမရေပ။ ၁၉၈၈ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငသည ေဒၚလာ သနးခ တနေသာ လပငနးစာခပေပါငး ၄၀ ေကာက လကမတ ေရးထးခသည။ ၎လပငနးစာခပ ေရးထးမႈႏငပတသက၍ ကမၸဏမား အေနျဖင မညသ႔က မညမေပးရသညက ေဖၚျပျခငးမရဘ လ႕၀ကထားသည။

၁၉၉၂ ခႏစတြင ျမနမာေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔လပငနးႏင ျပငသစႏငင အေျခစက တတယလ ကမၸဏတ႔၏ (PSC) စာခပအရ တတယလ ကမၸဏသည ျမနမာအစးရပင ကမၸဏသ႔ ရတနာစမကနး (PSC) စာခပ အတြက လကမတေရးထးခ ဆေၾကးေငြ ေဒၚလာ ၁၅ သနး ေပးအပခ ရသည။၂၄ ၂၀၀၇ ခႏစတြင တရတကမၸဏ (CNPC) သည သဘာ၀ဓါတေငြ႔ လပကြက AD-1 ႏင AD-8 ထပလပခြငရရေရးအတြက လကမတထးျခငး အပဆေၾကးေငြ ေဒၚလာ ၁၀ သနးႏင ေဒၚလာ (၂) သနး က ျမနမာအစးရ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔လပငနးသ႔ ေပးအပခရသည။ ကလသမဂၢ လၿခေရး ေကာငစတြင ျမနမာစစတပမ အရပသားမားႏင တငးရငးသား ေဒသအတြငး တကခကေန မႈက ရပဆငးရနႏင ႏငငေရးအရ ေတြ႔ဆေဆြး ေႏြးမႈစတငရန ဆးျဖတခကက တရတႏငငမ ဗတအာဏာျဖင ပယခၿပး သးရကအၾကာတြင တရတကမၸဏမ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ထတလပခြင ရရချခငးျဖစသည။၂၅

တရတႏငင ဒတယ သမတ ျမနမာႏငငက ၂၀၀၉ ခႏစတြင

လာေရာကလညပတစဥ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔အပါ အ၀င

စးပြားေရးစာခပမားက ခပဆခ႔သည

ဓါတပ- Xinhua

16

ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး(MOGE)

ရာခငႏႈနးျပည႔ ႏငငပငျဖစေသာ ျမနမာေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔လပငနး(MOGE) သည ျမနမာႏငင၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔တြင ရငးႏးျမႇပႏမႈ လပေနသည ႏငငျခား ကမၸဏမားႏင အစအစပ လပပငခြငရေသာ တခတညးေသာ ကမၸဏျဖစသည။ ႏငငျခား ကမၸဏမားႏင လပငနးသေဘာတ စာခပခပဆရာမ ေဒၚလာသနးခရေနသည (MOGE) သည ျမနမာႏငင အတြက အမားဆး ေငြရာေပးေနေသာ ကမၸဏ တချဖစသည။ (MOGE) သည ျပညတြငးေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ရာေဖြေရး၊ ျပညတြငး ပကလငးတညေဆာကမႈက ႏငငျခားကမၸဏမားႏင ပးတြတာ၀နယရေသာ ကမၸဏ ျဖစသည။၃၀ (MOGE) သည စြမးအင၀နႀကးဌာနေအာကတြင ရၿပး ဗလမး ခပေဟာငး သနးေဌးက ၀နႀကးအျဖစ တာ၀န ယလကရသည။

(MOGE) သညေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ေရာငးချခငးမ ရရသညေငြမားက တရားဝငလကခရရၿပး မညသ႔မညပ စမခန႔ခြသညက ထတေဖၚေျပာဆျခငး မရေပ။ ေပါကၾကားထားေသာ ၂၀၀၃ ခႏစအထ ရတနာသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမ ထငးႏငငသ႔ တငပ႔ခ ေပးေခေငြစာခပမားအရ ရတနာသဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔မမ ရရေသာ၀ငေငြမားက (MOGE) စကၤာပဘဏမားတြင အပႏထားေၾကာငးသရ သည။ ၎ဘဏစာရငးမားက (MOGE) သ႔မဟတ စစတပပင ကမၸဏမား ျဖစသည ျမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတက(UMEHL)ႏင ျမနမာစးပြားေရး ေကာပ ေရးရငး (MEC)တ႔အနက မညသည ကမၸဏမ စမခန႔ခြသညက မသရေပ။

အပငး(၂)။ ။ ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြ႔ ႏင စစတပထမးခပမႈ

လကနကဝယယမႈႏင စစတပတညေဆာကမႈအတြက ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြမား ျမနမာႏငငသည ျပညပရနမရေသာလညး ၁၉၈၈ ႏစကတညးကပင ျမနမာ စစတပ၏ စစသားဥးေရးမာ ယခငကထက ျမငတကသြားၿပးယခအခနတြင ခန႔မနးေျခစစသားဥေရ ၄၉၂၀၀၀ ျဖင ေဒသတြငးတြင အႀကးဆးေသာ စစတပျဖစသည။ ျပညသမားအေပၚ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈ၊ သတျဖတမႈ၊ အဓမၼျပကငမႈမားက ျမနမာစစတပမ ယေန႔ထတင ကးလြနေနသည။ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ေရာငးချခငးမ ရရသည ဘ႑ာေငြေၾကးမားသည ျမနမာျပညအတြက အမားဆး ႏငငျခား ၀ငေငြျဖစၿပး ၄ငးေငြမားျဖင စစတပက ေခတမလကနကမား တပဆင အသးျပေနသည။

ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြမားက ပေအာၿပးရရသညႏငတစၿပငနက စစတပအတြက သခပကာကားမား၊ တကေလယာဥမား၊ စစသးေလယာဥမား၊ ေရဒါစနစမား၊ ေျမျပငမေဝဟငပစဒးကဥမား၊ ေဝဟငမ ေဝဟငပစ တာတဒးကဥ စနစမားက ဝယယလာခသည။၂၆ ၁၉၉၈ ခႏစ ရတနာဓါတေငြ႔သကမ ဓါတေငြ႕မားက ထတလပၿပး ယငးဓါတေငြ႔မားက ထငးႏငငသ႔တငပ႔ခ ေပးေခေငြကရရၿပးေနာက သနးေရႊစစအစးရသည စစလကနကပစၥညးမားက အခန အဟနျဖင ဝယယခ သည။ ၎စစလကနကပစၥညးမားအတြက ဘလယေပါငးမားစြာက အသးျပၿပး တရတ၊ ရရား၊ အႏၵယ၊ ပါကစၥတန၊ ေျမာကကးရးယား၊ ယကရနးႏင အစၥေရးတ႔ထမ အဆငျမင ေခတမလကနကမားက မာယတငသြငး ဝယယ ခသည။၂၇ ရတနာဓါတေငြ႔ စမကနးမ ပထမအရစ ေဒၚလာသနး ၁၀၀ ရရၿပးေနာက ရရားႏငငထတ MIG 29 ဂကတကေလယဥ ၁၂ စငး၀ယယခသည။၂၈ သနးေရႊစစအစးရသည၂၀၀၇ ခႏစ တြင ၁၀ မဂါ၀ပရ အႏျမသေတသန ဓါတေပါငးဖတခ တညေဆာကရနလညး ရရားႏငငႏင စာခပခပဆခသည။

၂၀၀၉ ခႏစတြင ကလသမဂၢ၊ အာဆယႏင ျမနမာအစးရ ပးေပါငးထားသည သးပြငဆငအဖြ႔သည နာဂစ မနတငးဒဏသင ျပညသ (၁ဝဝဝဝဝ) ေကာအတြက လသားခငးစာနာမႈအေရးေပၚ အေထာကအကအတြက ေဒၚလာသနးေပါငး ၆၉၃ ရာေဖြေနစဥ စစေခါငးေဆာငတ႔သည ရရားႏငငမ ေဒၚလာ သနးေပါငး ၆၃၀ တနဖးရ MIG 29 ဂကတကေလယဥ အစးေရ ၂၀ ႏင Mi-35 တကခကေရး ရဟတယာဥမားက ၀ယယခသည။ ၂၉

17

ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြေၾကးမားက စစတပပငစးပြားေရးလပငနးမားမ ထမးခပထားသလား

ဥးပငလမတကေခၚ ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတက (UMEHL) သည စစတပပင စပြားေရးလပငနး တစချဖစၿပး စစတပ၏ ပငစငရနပေငြမားကစမခန႔ခြသည။ ဤဥးပငလမတကက ၁၉၉ဝ ခႏစတြင စစတပက ဖြ႔စညး ထေထာငထားၿပး စစအရာရမားက ဥးစးဥးေဆာငစမခန႔ခြေနသည။ ၁၉၈၈ ေကာငးသားအေရး ေတာပႀကးက ႏမနငးၿပးသညေနာက ဥးပငလမတက သည ျမနမာႏငင၏ ပထမဆးေသာ စစတပထမးခပသည စးပြားေရးလပငနးတစချဖစလာခသည။ ဤဥးပင လမတကကမၸဏ၏ အစရယယာ (၄၀%) က စစရးခပက ပငဆငထားၿပး ျမနမာစစအစးရတြက အဓက လကနက ေမာငခတငသြငးသအျဖစ လသမားသည။၃၁ ကန ၆၀ ရာခငႏႈနးက ေဒသဆငရာ စစတငးမား၊ စစတပမ တာ၀နထမးေဆာငဆ အရာရႀကး ငယမား၊ စစတပ အဖြ႔အစညးေပါငး ၁၄၆၇ ခ၊ အရာရ ၆၀၆၉ ဥးႏင အၿငမးစား စစတပ အဖြ႔အစညးေပါငး ၈၉ ခ ေကာမတမား က ပငဆငထားသည။၃၂ ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြမားမာ စစအစးရ အတြက အႀကးမားဆး ေသာ ဝငေငြလမးေၾကာငးႀကး တစချဖစသညအားေလာ စြာ ဥးပငလမတက သည ၄ငးေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔မားမ ရရသညေငြမားျဖင ျမနမာစစ အစးရအတြက စစလကနကပစၥညးမား ဝယေပးေနသညဟခငခငမာမာယ ၾကညထားၾကသည။၃၃

ျမနမာႏငငတြင ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ ရာေဖြ၊တးေဖၚ ထတလပေရာငးခ ျခငးအပါအဝင တျခားသဘာဝ သယဇာတက႑မားကလညး တာဝနထမး ေဆာငဆ သ႔မဟတ စစဗလခပေဟာငးမားက ဥးေဆာငေနသည ႏငငပင စးပြားေရး လပငနးမားက တာဝနယလပေဆာငေနသည။ ႏငငပငကမၸဏ ၄၆ ခသည ကြၽနးသစ၊ ေကာကမက၊ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔၊ သတ တးေဖာေရးတ႔မ ရရသည ႏငငအခြန ဘ႑ာေငြမားက စစေခါငးေဆာင မားသ႔ ပပးေပးေနရသည။ ၂၀၀၇ ခႏစတြင ျမနမာရငးႏးျမပႏမႈ အပစ၏ အဆအရ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးကမၸဏမားသည ေဒၚလာ (၃) ဘလယ အကးအျမတ ရရေၾကာငး ေဖၚျပခသည။၃၄

ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကႏင တျခားစစတပပင စးပြားေရးလပငနး တစချဖစသည ျမနမာစးပြားေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအဖြ႔ တ႔ႏစခသည ျမနမာ၏ အဓကစးပြားေရးလပငနး က႑မား ျဖစေသာ ေကာကမက ရတနာတးေဖၚေရး၊ အထညအလပစကရမား၊ သစထပလပမႈမား၊ စားေသာကကနႏင အေဖာယမကာလပငနးမား၊ ကနတက၊ ဘဏလပငနး၊ ေဟာတညႏငခရးသြားလာ ေရးလပငနး၊ ဆကသြယေရးလပငနး၊ သမဏ ထတလပမႈလပငနး၊ ပ႔ေဆာငေရး လပငနး၊ ေဆာကလပေရးလပငနး၊ ဘလပေျမလပငနး၊ ေမာေတာကား ထတ လပမႈလပငနး၊ အလကနပစၥညးထပလပမႈလပငနးႏင ကနသြယမႈ လပငနး စသညတ႔က ႏစေပါငး (၂၀) ေကာ လပကငလာခၾကသည။၃၅ အဓကႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏမႈ အမားစသည ဤဥးပငလမတကႏင ေပါငးစပလပကငျခငးျဖင ျပညတြငးထသ႔ ဝငေရာက သည။၃၆ ၁၉၉၉ ခႏစကတညးကပင တညေထာငထားေသာ ဥးပင လမတကသည အကးတစးပြားေရးလပငနး (၅၀) ေကာက ႏငငျခား ကမၸဏမားႏင ဆကစပလပကငလာလကရသည။ ယခအခနတြင ဥးပင

ဤဓါတပ(၂ဝ၁ဝ ခႏစရကကးထားေသာ ပ) တြင ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမ တက၏ ယခင ဥကဌျဖစသ တငေအး (ယာ) ႏင POSCO ကမၸဏဥကဌ(ဝ) တ႔ ႏစဥး ႏစဘက ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အတြက ေဆြးေႏြးေနၾကျခငး ျဖစသည။ POSCO သည ေဒဝးႏငငတကာ (Daewoo Int-ernational) အားမၾကာ ေသးခငက ဝယယထမးခပ ထားသည။ ေျမာကမားစြာေသာ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမားမာ စစတပပငစးပြားေရးလပငနးလမးေၾကာငးမတဆငဝငေရာကလာျခငးျဖစသည။ဓါတပ (er.asia.co.kr)

18

လမတကသည စစေပါငး စးပြားေရးလပငနး ၃၈ ခကပငဆငထားၿပး ႏငငျခား ကမၸဏမားႏင အကးတစးပြားေရးလပငနး ၉ ခကလညး ထမးထား သည။၃၇

၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင ျပညတြငးအခြနမားဥးစးဌာနမ ကမၸဏမား အခြန ေရာငရားျခငးက ထမးခပရန အခြနဥပေဒက ထတျပနေသာလညး ျမနမာ စးပြားေရးဥးပငႏင အျခားေသာ အစးရပင ကမၸဏမားသည အခြန ကငးလြတ ခြငရရခၾကၿပး မညသညအခြနမ ေပးေဆာငရန မလအပေပ။၃၈

ျမနမာလကနကေမာငခရာဇာ ႏင ေျမာကကးရးယားဆကႏြယမႈ

ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတက၏ ဥကဌျဖစသ (၂ဝဝ၂-၂ဝ၁၀) ဒတယ ဗလခပႀကးတငေအးသည ျမနမာစစတပတြင ထပဆးအဆင (၅) ေနရာ တြင တာ၀နယလပေဆာငခသလညး ျဖစသည။ ဒတယဗလခပႀကး တငေအးသည စစလကနက မားႏင စစသးပစၥညးမားဝယယရန တရတ၊ ေျမာက ကးရးယား၊ ရရားႏင ယကရနးႏငငမားသ႔ သြားေရာကခသည။ ၂ဝဝ၈ ခႏစ တြင တငေအးသည ျမနမာစစဥးစးခပႏငအတ ျမနမာ-ေျမာကကးရးယား ႏစႏငငၾကား စစေရးအရ ပေပါငးေဆာငရြကေရး ပမန ျဖစေစေရးအတြက ႀကးပမးရန ေျမာကကးရးယားသ႔ သြားေရာကခ သည။၃၉ ၂ဝ၁ဝ ခႏစ အေစာ ပငးတြင ရရားက MI-29 အမးအစား တကေလယာဥ အစးေရ (၂ဝ) က ဝယယ တငသြငးေရးတြင တငေအးသည အဓက တာဝနယခ သျဖစသည။

တငေအးသည ၂ဝ၁ဝ ႏဝငဘာ စစတပထမးခပခေသာ ေရြးေကာကပြ မတငမစပၾကားတြင ေရြးေကာကပြေကာမရင ဥကဌအျဖစလပကငရန စစတပမ အနားယခသည။ ယခအခါ ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကတြင ဒတယဗလခပႀကး ခငေဇာဥးက ဥကဌအျဖစ ေဆာငရြက ေနသည။ ဒတယ ဗလခပႀကး ခငေဇာဥးသည ဗလခပမႈးႀကးသနးေရႊအေပၚ သစၥာရသျဖစၿပး ဥးပငကမၸဏအေပၚ အဓကၾသဇာအာဏာ လႊမးမးထားသ ျဖစသည။၄၀

ျမနမာစးပြားေရး ဥးပငသည ေျမာကကးရးယား ဘဏတချဖစသည (Kwangson Banking Corporation) သ႔ ေငြေၾကးလႊေျပာငးေပးျခငး ဆကဆမမားရသည။ ၎ဘဏသည အေမရကန အစးရ ဘ႑ာေရးဌာန၏ စပြားေရးပတဆ႔မႈ စာရငး၀င ဘဏတချဖစၿပး ျမနမာအစးရႏင တျခား ႏငငမားသ႔ လကနက ေရာငးခရာတြင သသယအျဖစခရေသာ အဓက ဘဏျဖစသည။၄၁ ၂ဝ၁ဝ အေတာအတြငး ျမနမာသည ေျမာကကး ရးယားမ လကနကကၽြမးကငသမား ထငးႏငငသ႔ေရာငးခသည ဓါတေငြ႔ဘ႑ာ ေငြမားျဖင အခေၾကးေငြ ေပးေဆာငခသည။ ယငးေျမာကကးရး လကနကကၽြမးကငသမားက ေတာငကးရးယား စးပြားေရးလပငနးရငမား ပစျဖငဟနေဆာငကာ ျမနမာသ႔လာေရာကခၿပး ဒးကဥနညးပညာ မားအတြက ျမနမာအစးရႏင အေပးယလပခသည။ ျမနမာသည ေျမာကကးရးယားထမ ႏးကလးယားနညးပညာမား ရယေနသညဟေျပာဆမႈမားရေနသည။၄၂ တဖန ေျမာကကးရးယား အငဂငနယာမားကလညး ျမနမာ ႏငငၿမ႕ေတာ နယျပညေတာတြင ေျမေအာကဥးမငလင ေခါငး အေရအတြက ၆၀၀ မ ၈၀၀ ခန႔ႏင ေျမေအာကအေဆာကအဥးမား တညေဆာကရာတြင ကညေဆာငရြက ေပးေနသညဟ သရသည။၄၃ ဝကလခ သတငးေပါကၾကားမႈ (wikileaks) မ ထတေဖၚခေသာ အေမရကန သတမန ဆကသြယေရး သတငးအရ ျမနမာစးပြားေရးဥးပငလမတကသည ဆနစပါး ႏင တျခားေသာ လယယာစကပးေရးကနၾကမးပစၥညးမားက စစလကနက မားႏင အလအလယျပလပရနအတြက ေျမာကကးရးယားကတငပ႔ခသညဟသရသည။၄၄

ျမနမာႏငေျမာကကးရးယားဆကႏြယမႈ၊ ၂၀၀၈ ေျမာကကးရးယားခရးစဥ

19

အပငး ၃။ ။တကယေျပာငးလေနၿပလား

အစးရသစအတြငးအေရးပါေသာ ရာထးမားက စစတပအရာရေဟာငးမား ထမးခပ ထားျခငး

စစတပမ ဥးေဆာငကငးပခသည ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြအၿပး ေပၚေပါက လာသည လႊတေတာက ၂၀၁၁ မတလတြင စတငခသည။ ဥးသနးစန အပါအ၀င စစတပ ထပပငးေခါငးေဆာငမားသည အစးရဝနႀကးအဖြ႔ဝင ၃၅ ဥးအနက ၂၈ ဥးမာ အစးရသစအတြငး အေရးပါေသာ ရာထးမားက ရယထားၾကသည။ အဆပါ စစအရာရေဟာငး မားသည ေရြးေကာကပြမတငမ သတငးပတအခ႕ အလမသာ ၎တ႔၏ စစရာထးမားမ ႏတထြကလက သမားျဖစသည။

အစးရသစလကေအာကတြငရေသာ အႀကမားဆး ဘ႑ာေငြရာေဖြေရး က႑မား ျဖစၾကသည စြမးအင၊ သတတြငးတေဖၚေရးႏင လပစစစြမးအင ကသ႔ေသာ ဝနႀကးဌာန မားက စစဗလခပေဟာငးမားက ဥးေဆာငေနသည။ ျပညတြငးသြငးကန၊ ျပညပထတကန အခြနဘ႑ာမားက စမခန႔ခြရာ၌ အေရးပါေသာ ဘ႑ာေရးႏငအခြန ဝနႀကးဌာနကလညး သနးေရႊအစးရ လကေအာကတြင ဘ႑ာေရးႏင အခြနဝနႀကးဌာန၏ ဝနႀကးအျဖစ လပကငခေသာ ဥးလထြနးက အလားတပင ဝနႀကးအျဖစ ေဆာငရြကေန သည။

ေရြးေကာကပြက စစရာထးမားကပမ တညၿမခငခန႔ေအာင ျပလပေပးခၿပး ေနာက စစတပႏင ၎၏ကမၸဏမားအတြက အခြငထးမားႏင အကာအ ကြယမားကလညး တရားဝငျဖစေစရန ေအာကေဖၚျပပါ ဥပေဒမားႏင လပထးလပနညးမားက ျပ႒ာနထားသည။

ဘ႑ာေငြခြေဝသးစြမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး

၂ဝ၁၁ ခႏစတြင အမးသားဘ႑ာေငြခြေဝမႈက ဆယစႏစမားစြာအတြငး ပထမဆး အႀကမအျဖစ လသရငၾကားထတျပနခသည။၄၅ ဘ႑ာေငြ ခြေဝ သးစြေရးက ဥပေဒျပလႊတေတာ၏ ဇနနဝါရ ၃၁ ရကေန႔ ပထမအႀကမ အစညးအေဝးက မကငးပမ စစတပက ျပဌာနးေပးချခငးျဖစသည။ အဆပါဘ႑ာေငြခြေဝသးစြမႈမားႏင စပလဥး၍ လြတေတာအေနျဖင မညကသ႔ ေသာ ေလလာသးသပမႈမးကမ မျပလပႏငခေပ။

၂ဝ၁၂ ခႏစတြင သမၼတက ေရးဆြထားေသာ ႏငငေတာ ဘ႑ာေငြခြေဝသစြမႈ မႈၾကမးက အတညျပဆးျဖစခကရယရန ျပညေထာငစလႊတေတာသ႔ တငသြငးခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစႏင ႏႈငးယဥလင တးတကမႈရရသညဟ ဆရေပမည။ သ႔ေသာလညး ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႕ ေရာငးချခငးမရရေသာ ဘ႑ာေငြမား အပါအဝင ႏငငေတာ ဘ႑ာေငြရရရာ လမးေၾကာငးက ထတေဖၚေျပာဆချခငး မရေပ။ သ႔အတြကေၾကာင သဘာဝဓါတေငြ႕ ေပးေခမႈေငြေၾကးမားသည အမးသား ေငြစာရငးထသ႔ ေရာက၊ မေရာကက ခန႔မနးတြကခရန မလြယကေပ။ တဖန မညသညေငြလလယႏႈနးျဖင ျပလပထားသည ကလညး ရငးရငးလငးလငးမသရရေပ။ ဤသ႔ ပြငလငးျမင

လႊတေတာထအမတေနရာ၂၅% က စစတပမ တကရကရယထားသညအျပင တျခားေနရာ ၅၈% ကလညးစစတပေကာေထာကေနာကခ ႀကဖြ႔ပါတကခပကငထားသည။(ဓါတပ AFP)

20

သာမႈကငးမေနျခငးသည သဘာဝဓါတေငြ႔ကရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက လမႈဖလေရးကသ႔ တျခားေသာ သးစြမႈမားအတြက ခြေဝသးစြရနလးဝျဖစႏင ေျခမရေပ။ ထ႔ေၾကာင ႏငငဘ႑ာ ေငြခြေဝသးစြမႈ လပငနးစဥမားမာလညး ပြငလငးျမငသာမႈကငးမေနျခငးျဖစသည။

ယခခနထ လႊတေတာမားထ ေဆြးေႏြးမႈမားက ကန႔သတ ထနးခပမႈမားရေန သည။ ဤအေျခအေနတြင ဘ႑ာေငြခြေဝသးစြမႈဆငရာ ဆးျဖတခကမားႏင စပလဥး၍ လႊတေတာ ကယစားလယမားအေနျဖင ေလာကနသည ေဆြးေႏြးမႈမား သ႔မဟတ ထနးခပမႈမားကလညး ျပလပႏငလမၼည မဟတေခ။ တဖန လႊတေတာထ အမတေနရာ ၂၅% က စစတပက တကရက ေနရာယထားသည အျပင တျခား အမတေနရာ ၅၈% မာလညး စစတပေကာေထာကေနာကခ ေပးထားသည ျပည ေထာငစႀကခငေရးႏင ဖြၿဖးေရးပါတ(USDP)က ခပကငထားသညက ထညထြကရ အးမည။ ၂၀၁၂ ဘ႑ာေငြခြေဝရာတြင စစတပက အေမရကနေဒၚလာ (၂.၃)ဘလယ ရရမညျဖစၿပး ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာေရး ႏစထက ၃၆% ပျမငတကသြားမညဟ ျမနမာတငး(စ)က ေဖၚျပထားသည။၄၆

သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈ ႏင စစတပပငစးပြားေရးလပငနး မား၏ အခနးက႑မာရငးလငးမႈမရ ျဖစေနဆ

လကရအစးရသစလကထကတြငလညး ထငးႏငငသ႔ သဘာ၀ဓါတေငြ႕ ေရာငးခ၍ရရသည လကရဘ႑ာေငြမားႏငပတသက၍ မညသည ၀နႀကးဌာနမ စမခန႔ခြသည၊ မညကသ႔ ၾကပမတေဆာငရြကသညက ျပညသထသ႔ ထတျပနျခငးမရေခ။ အစးရသစ လကထကတြင သဘာ၀ ဓါတေငြ႔ တငပ႔မႈမရရသည ဘ႑ာေငြမားက ဘ႑ာေရးႏင အခြန၀နႀကး ဌာနမ စမခန႔ခြေနသလား သ႔မဟတ ျမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတကႏင ျမနမာစးပြားေရး ေကာပေရးရငးကသ႔ေသာ စစတပပင စးပြားေရးလပငနး မားက ခပကငထားသလား ဆသညမာလညး မသညးကြေပ။

ျပညေထာငစ အစးရ၏အသးစရတက ၾကပမတရန ၂၀၁၁ခႏစ မတလတြင ျပညသ႔ ေငြစာရငးေကာမတက ဖြ႔စညးခေသာလညး ေကာငမတအေနျဖင ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔မရရသညေငြေၾကးမားက မညကသ႔ စမခန႔ခြ၊ လပေဆာငေနသညကလညး ရငးလငးစြာ မသရရေပ။ ဥပေဒႏင စညးကမး ခကမားအရ ျပညသ႔ေငြစာရငး ေကာမတ၏ လပေဆာငမႈမားႏင အစညးအေ၀း၏ မတတမး၊ အခကအလကမားက သတငးေပါကၾကားခြင၊ ျဖန႔ေ၀ပငခြငမရေပ။

ျပညသ႔ေငြစာရငးေကာမတတြင စစတပေကာေထာကေနာကချပထားသည ျပည ေထာငစ ႀကခငေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးပါတမ ဥးသရနေဇာက ဥကဌ ေနရာက ယထားၿပး အတြငးေရးမးမာ ၎ပါတမ ဥးေမာငတးျဖစသည။ ဥးသရနေဇာ သည ဗလခပမးႀကး သနးေရႊအပခပေရး လကထကတြင အမးသား စမကနးႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈ ၀နႀကးဌာနတြင ဒတယ၀နႀကးအျဖစတာ၀န ထမးေဆာငခၿပး ဥးေမာငတးသည ျမနမာပလလပငနးမ အၿငမးစား ဥးေဆာငညြနၾကားေရးမး ျဖစသည။

သးျခားလြတလပေသာအထးရနပေငြ“မညသညပဂ ၢ လ ၊အဖြ ႔အစညးကမဆ အထးရနပေငြ သးစြမႈအေပၚ စစစျခငး၊ စာရငးစစျခငးက ခြငမျပေခ”

21

ကာကြယေရး အသးစရတဆငရာ သးျခားလြတလပမႈ အထးရပေငြျပညသ႔လႊတေတာ အစညးအေ၀း မကငးပမ ေလးရကအလ ၂၀၁၁ ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ ၂၇ ရကေန႔တြင ဗလခပမးႀကးသနးေရႊသည အထးရပေငြ ဥပေဒက ျပဌာနးေပးခသည။ “ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒက ကာကြယရနႏင ႏငငေတာအား ျပညတြငး၊ ျပညပရနမ ကာကြယရန” အလ႔ငာ ၎အရ ရပေငြက ျပလပထားျခငးျဖစသညဟ ၄ငးဥပေဒအရ ျပဌာနးထားသည။ ၎ဥပေဒအရ တပမေတာ ကာကြယေရး ဥးစးခပသည အထးရပေငြ သးစြေရးတြင လြတလပစြာ သးစြပင ခြငရရၿပး၊ စာရငးစစ ခြငမျပေပ။

“တပမေတာ ကာကြယေရး ဥးစးခပသည ျပညေထာငစ မၿပကြေရး၊ တငးရငးသား စညလးမႈ မၿပကြေရးႏင အခပအျခာအာဏာ တညတခငၿမေရး အတြက အထး ရပေငြက ျပညတြငးေငြေၾကး ပစျဖငျဖစေစ၊ ႏငငျခားေငြ ေၾကးပစျဖငျဖစေစလြတလပစြာ သးစြပငခြငရသညဟ ေဖၚျပထားသည။ ၎အထးရပေငြ သးစြေရးႏငပတသက၍ မညသ႔ တဥးတေယာကမ စစေဆးပငခြင မရရဟ ဥပေဒတြင ျပဌာနးထားသည။”

စစတပပငစးပြားေရးလပငနးမားအတြက အခြနကငးလြတခြင၂ဝ၁၁ ခႏစ၊ဇနနဝါရလ (၁) ရကေနတြင ပငရငးမႏႈတယေပးသြငးခြန (Withholding Tax) ဥပေဒသည အသကဝငလာခသည။ ၎အခြနဥပေဒအရ စးပြားေရးလပငနးမား၊ ကနသညမား၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညး မား(NGOs)၊ တသးပဂၢလမား အေနျဖင ကပေငြ သးသနး (၃၀၀၀၀၀) ထကပေသာ ၀ငေငြမားက (၃) ရာခငႏႈနးမ (၂၀) ရာခငႏႈနးထ အခြနေပး ေဆာငရမညဟ ျပဌာနးထားသည။ သ႔ရာတြင အစးရ ပငကမၸဏမားႏင စစတပပင ကမၸဏမားက အခြနကငးလြတခြင ျပထားသည။

အပငး(၄)။ ။ရငးႏးျမပႏေသာကမၸဏမား၏ ႏႈတဆတေနမႈ

ျမနမာႏငငအတြငး လပေဆာငေနေသာကမၸဏမားသည ေငြေၾကးအရေသာ လညးေကာငး၊ ဂဏသကၡာအရေသာလညးေကာငး၊ ဥပေဒဆငရာအရေသာ လညးေကာငး ႀကးမားေသာအႏရာယမားက ႀကေတြ႔ေနၾကရသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးႏငပတသကၿပး ၂ဝ၁၂ တြငျပလပခေသာ ေလလာခက တစခအရ ျမနမာသည ႏငငျခားကမၸဏမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အကာအကြယ ေပးမႈအနညးဆးႏင မဝါဒမားႏငစညးကမးစညးမဥးမားက အေကာငအထည ေဖၚေဆာငရြကရာတြငလညး ပြငလငးျမငသာမႈ အားအ နညးဆး ႏငငတစခ ျဖစေနေသာေၾကာငး ႏငငေပါငး ၁၉၇ ႏငငအနက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက ဆရႈးမႈအႏရာယအႀကးမားဆးေသာနပါတ(၁) တငးျပညတစခအျဖစသတမတထားသည။၄၇ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ နယေျမမားတြင သယဇာတတးေဖၚေရး စမကနးမားက လပငနးလပေဆာငမႈ မားက ဆကလကျပလပေနၾကဆျဖစသည။ စမကနးမားမ ေဒသချပညသ မား အကးေကးဇး မေဝမခစားရမႈမရသညအထ ထေဒသမားသ႔ ႏငငျခားသားမားေရာကရလာမႈေၾကာင ေဒသခမား၏ မေက နပမႈက ပမမးေမႊးေပးရာ ေရာကေစသည။ ထ႔ေၾကာင ကမၸဏရငးႏးျမႇပႏမႈမားသည လကတ႔ျပန တကခကမႈမား၏ အႏရာယႏငရငဆငရမညျဖစသည။၄၇

၂ဝဝ၇ခႏစက ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားခေသာ သာဓကတစခရသည။

အစးရမားက ပြငလငးမႈမရဘ တရားဝင ေငြေၾကးေပးေခေနေသာ ကမၸဏမားမာ အကငပကျခစားမႈ ျဖစေပၚလာမႈက အားေပးအားေ ျမ ႇာက ျပ လပေနျခငး ျဖစသညဟ ေျပာဆၾကလမၼည။ ထသ႔ လပေဆာငျခငးျဖင ကမၸဏမားမာ အကငပကျခစားမႈလပေဆာငခက တြင ပါဝငပတသကေနသညဟ စြပစြ ခရျခငး၊ ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာ လပငနးလပကငခြငကလညးထခကေစျခငး၊ ေဒသတြငး ပဋပကၡ၊ ျပနာတ႔ တြင ၾကားညႇပပါဝငေစျခငး၊ ေစးကြကမား ၌ ေရရညစးပြားေရး အခြငအလမးမားက ေလာကေစျခငးစေသာ ျပနာမားက ႀကေတြ႕ေစေသာေၾကာင ယငးကမၸဏ မားအတြက စးပြားေရး ဆငရာ ဆးရႈးမႈ အႏရာယမားက ျဖစေပၚေစသည။ (သယဇာတတးေဖၚေရးက႑ႏင စပလဥ ၍ ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ထပျပနခက)

22

ေရနရာေဖြေရး စမကနးေၾကာင လယယာေျမသမးပကခရမႈအေပၚ အမက ေဒါသထြကေနေသာ ရခငေဒသခတစစက ေရနရာေဖြတးေဖၚေနေသာ တရတကမၸဏထသ႔ ဝငေရာကလာၾကၿပး လပငနးခြငရ ပစၥညးမားက ဖကဆးသြား သည။ အဆပါစမကနးမားႏင ဆကစပေနေသာ အခြငေရးခး ေဖါကမႈမားသည တရားစြဆခရမႈမား၊ ကနပစၥညးအေပၚ ဆန႔ကငသပတ ေမာကမႈမား၊ အစရယယာ ရငမားႏႈတထြကျခငးႏင ကမၸဏမား၏ ဂဏသကၡာပကစးျခငးမားက ဥးတညသြားေစသည။

ႏငငတကာ ဘ႑ာေငြေၾကးဆငရာပြငလငးျမငသာမႈ လမးညႊနခကမားႏင စးပြားေရးလပငနးမား၏ လ႔အဖြ႔စညးအေပၚ တာဝနယမႈစခနစညႊနးမားက လကနာကငသးျခငးအားျဖင ကမၸဏမားအေနျဖင ဆးရႈးမႈအႏရယက ေရာငရားႏငကာ ၎တ႔၏စးပြားေရးလပငနးက အကာအကြယ ေပးႏငၿပး ရငးႏးျမႇပႏသမားကလညး ပမဆြေဆာငႏငေပသည။ အျပနအလန အားျဖင အာဖကနနစၥတန၊ဆမားလးယားႏင ျမနမာကသေသာ အကငပက ျခစားေသာႏငငမားထက ဘ႑ာေငြေၾကး ဆငရာ ပြင႔လငးျမငသာမႈက အေကာငထညေဖၚကငသးေသာႏငငမား၌ လပကငေနသည ကမၸဏမား၌သာ အစရယယာရငမားကလညး ပမရငးႏး ျမႇပႏခင ၾကမညျဖစသည။

လကရအခန၌ ျမနမာႏငင၏ ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔က႑မားတြင လပကငေနေသာ (သ႔မဟတ) ရငးႏးျမႇပႏထားေသာကမၸဏ (၁၀)ခက အၾကမးျဖငး ေလလာၾကညလကေသာအခါ စပြားေရးဆငရာ ပြငလငး ျမငသာမႈက တြနးအား ေပးေနသည ႏငငတကာႀကးပမး ေဆာငရြကမႈမားတြင ပးေပါငးပါဝငလပေဆာငမႈ အလြနအမငးအားနညးေနသညက ေတြ႕ရရ သည။ အဓကလပငနးခြကမၸဏမားရေသာ ၎တ႔ထမ ကမၸဏ ထကဝကက သာလင ႏငငတကာစေတာေစးကြကစာရငးထ၌ ေတြ႔ရသည (ေနာကဆက တြကၾကညရႈပါ)။ ကမၸဏအမားစမာ အာရႏငငမားမျဖစၿပး ႏငငတကာ ရာေဖြတးေဖၚေရးလပငနးမားထသ႔ အသစဝငေရာကလာ သမားျဖစၾက သည။ ျမနမာျပညထရလပကငေနေသာ ထကမၸဏ (၁၀) ခ အနက (၂) ခ သာလင လသရငၾကားထပေဖၚမႈ မႈဝါဒက ကငသးသညက ေတြ႔ရသည။ ထကမၸဏ(၂)ခမာ Chevron and Total တ႔ျဖစသည။ ဤကမၸဏ(၂)ခ မာ EITI ကအတညျပေထာကခထားၿပး ႏငငအလက ဘ႑ာေငြေပးေခမႈမားက ထပေဖၚေပးရမညျဖစေသာ ကငဝတ၊ စညးကမးမားကလညး အေကာင ထညေဖၚေဆာငရြကရန ကတတဝတျပ ထားေလသည။၄၈

ကမၸဏ(၁၀)ခထတြင Total ကမၸဏမလြ၍ တျခားမညသညကမၸဏကမ ျမနမာအစးရအား ေပးေခရသည ဘ႑ာေငြေၾကးမားက အေသးစတ ထတေဖၚမႈမျပလပၾကေပ။ တခ႕ေသာ ကမၸဏမားက ေဒသအလက ဘ႑ာေငြေပးေခးမႈက (အေရ႕ေတာငအာရႏင တျခားေဒသမား) ထတျပန ၾကေသာလညး ျမနမာအစးရအား မညေရြ႔မညမေပးရသညက ထပေဖၚ ေျပာၾကားျခငး မရေခ။၄၉ Total ဘ႑ာေငြေၾကးအရ ပြငလငးျမင သာမႈက ကငသးေစရန ဖအားေပးျခငး ခရၿပးေနာက Total ကမၸဏသည ၂ဝဝ၈ ခႏစတြငျမနမာအစးရအားေပးေခခသည ဘ႑ာေငြေၾကး တစတ တေဒသက ေဖၚျပခဖးသည(အေမရကနေဒၚလာ ၂၅၄ သနး)။၅၀

အေမာငထထကရခင ျပညကလစလရႈၿပး ေရႊဓါတေငြ႔က တရတက တငပ႔မည။ ရခငသဘာဝဓါတေငြ႔က တရတသ႔ မတင ပ႔မ

ရခငျပညအဝမး ၂၄ နာရလပစစမး ေတာငးဆ လႈပရားမႈမားကၾကညလင အစးရသစ လကထကတြငလညး အကးျမတ ခြေဝမႈမရျခငးက ေတြ႔ျမငႏင သည။ ၂၄ နာရလပစစမး လႈပရားမႈ အဖြ႔သည ရခငျပညနယတြင လပစစ မးမရရျခငး၊ လပစစမးခေစးႏႈနး အဆမတနျမငမားေနျခငး၊ လ႔အခြင အေရးခးေဖါကခရမႈ၊ သဘာဝပတဝနးကငပကစးဆးရႈးမႈႏင ေရႊသဘာဝ ဓါတေငြ႔စမကနးမ ရရလာေသာ အကး အျမတက မေဝမခစားရမႈတ႔က မးေမာငးထးျပေနျခငးျဖစသည။

ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔စမကနးမ တစေန႔ လင သဘာဝဓါတေငြ႔ပမာဏ ကဗေပ သနး (၅ဝဝ) ခန႔က ႏစေပါငး (၃၀) ၾကာေအာင ထထပယမညျဖစသည။ ဓါတေငြ႔ပမာဏ ကဗေပသနး (၅၀၀) အနက သနး (၄၀၀) က တရတသ႔ တငပ႕မာျဖစၿပး ကနသနး(၁၀၀)က ျပညတြငး၌ အသးျပရန ရညရြယထား သည။ အဆပါ သနး (၁ဝဝ) က လကနက ေမာငခရာဇာ ေတဇ၏ ထးဘလပေျမ စကရ၊ ဘနးဘရင ေလာစစဟန၏ ေအးရားေဝါလ ဘလပေျမစကရ၊ ေဇာဇာ၏ အင.ဂ.အး ဘလပေျမစကရ ႏင ေအာငကဝငး၏ ကေမၻာဇ ဘလပေျမ စကရမား အပါအဝင စစအစးရႏင စစတပအသငးအဝနး ပငဆငေသာ စကရေပါငး (၅၀) ေကာက တငပ႔မည ျဖစသည။

ဓါတပ (AOW)

23

အပငး (၅)။ ။ဘ႑ာေငြခြေ၀သးစြမႈမရျခငး

တငးရငးသားေဒသမား၌ ေခါငးပျဖတအျမတထတျခငး“ဗမာတစကပရရင၊ခငမားတ႔လညးတစကပရေစရမယ”

(ဗလခပေအာငဆနး)

ျမနမာႏငငသည အဂၤလပလကေအာကမ ၁၉၄၈ ခႏစတြင လြတလပေသာ ႏငငျဖစလာ ခသည။ သ႔ရာတြင လြတလပေရးရၿပး တစႏစအၾကာတြင အစးရႏငတငးရငးသား ျပညနယ မားအၾကား ျပညတြငးစစႀကး ျဖစပြားလာခသည။ တငးရငးသားေဒသမား၏ ကယပင အပခပခြငႏင သးျခားအပခပမႈတ႔က အစးရက ျငငးဆနျခငးမာ ထသ႔ျပညတြငးစစမး ေတာကေလာငခရျခင၏ အဓက အေၾကာငးရငးျဖစသည။ ဗလခပေအာငဆနး၏ “ဗမာတစကပရရင၊ ခငမားတ႔လညး တစကပရေစရမယ” ဆေသာ နာမညေကာ ေၾကြးေၾကာသသည ၁၉၄၉ ခႏစတြင ကရငလမးတ႔အား “ဗမာတကပ၊ ကရငတကပ” မးလးညသည ေတာငးဆသျဖင ကရငေတာလနေရးက ျဖစေပၚေစခသည။ ဤဗလခပ ေအာငဆနး၏ ေၾကြးေၾကာသသညပင ယခအခနထ ျဖစပြားေနေသာ ပဋပကၡ ျပနာ အေၾကာငးအရငးျဖစသည တငးရငးသားေဒသတြငးရ သဘာဝ သယဇာတႏင ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးလအပခကက ညႊနျပေနျခငးပငျဖစသည။ ရငးလငးခက။ ။အကးအျမတ ခြေဝခစားေရးသည ျမနမာျပညတြင ယေန႔တငေအာငျဖစပြားေနသည လကနကကင ပဋပကၡမား၏ အဓကအေၾကာငး တရား တစချဖစသည။

ေကာကစမး၊ ကၽြနးသစ၊ ေရန၊ သဘာဝဓါတေငြ႕ႏင ေရအားလပစစ ရငးျမစမား ကသ႔ေသာ အကးအျမတျဖစထြနးႏငသည သဘာဝသယဇာတ အမားစက တငးရငးသားေဒသမား၌ ေတ႔ြရရၿပး ၎တ႔အား အမနးခငးႏငငမားသ႔တငပ႔ ေရာငးခေနသည။ ထသယဇာတ တငပ႔ေရာငးခရာမ ရရလာ ေသာ ဘ႑ာဝငေငြမားကလညး သယဇာတပငရငစစစစျဖစေသာ ျပညနယမားအား ခြေဝေပးမႈလးဝမရေခ။ ဤျပညနယမားမာ သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈပတဝနးကင ပကစးဆးရႈးမႈမားအတြက နစနာေၾကးမရရသညအျပင ထသယဇာတမားက ကမၸဏမားက ေခါငးပ ျဖတထတယ၊တငပ႔ျခငးေၾကာငး ျဖစေပၚလာေသာ သဘာဝပတဝနးကင ပကစးဆးရႈးမႈမားႏင လအခြငအေရးခးေဖါကခရမႈမား ကသာခစားေနၾကရသည။ ဝငေငြကြာဟမႈ ႏင လမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြကသးစြမႈမရျခငး

တငးျပညဘ႑ာေငြမားက အလြသးစားျပလပမႈႏင ႏငငအဝမးျဖစေပၚေနေသာ အကငပက ျခစားမႈတ႔က ပမခငခန႔သည စစအပခပေရးကဥးတညသြားၿပး၊ တဖကတြငလညး ျပညသ အမားစ၏ စးပြားေရးအေျခအေနမားမာ တစတစ ယယြငးပကစးလာေနသည။ ျမနမာျပညသ ၆၂ သနးခန႔ သည အာရ၏အဆငးရဆးစာရငးဝင ျပညသမားျဖစသည။ ျမနမာျပညသမား၏ ခန႔မနေျခ ပမးမ လတစဥးခငး၏ တစရကဝငေငြသည (၂.၂ဝ) ေဒၚလာ သာရၿပး အမနးခငးထငးႏငင၏ လတစဥးခငး ဝငေငြႏငႏႈငးယဥလကလင (၇) ဆပနညးေန သညဟ ႏငငတကာေငြေၾကရပေငြအဖြ႔ (IMF) ၏ စရငးဇယားမား၌ေဖၚျပထားသည။၅၁ သ႔ေသာ အဆငျမငစစအရာရမား၊ ၎တ႔မသားစဝငမားႏင အေပါငးအေဖၚမားမာမႈ တငးျပည၏ အခမးသာဆးေသာ ပဂၢလမားျဖစေနၾကသည။ သာမန ျပညသျပညသားမား စတကး ထေတာငမထညႏငေသာ ဇမခပစၥညးမားက ယငးလကတစဆပစာ လတစစက ပေအာၿပးအသးျပႏငသည။ ၂ဝဝ၆ ခႏစတြင ျမနမာစစအာဏာရင သနးေရႊသမး၏ လကထပမဂၤလာပြက အခနးနားဆျဖစေအာငကငးပခၿပး ၎လကထပပြ၌ ရရခေသာ လကဖြ႔ပစၥညးႏင ေငြေၾကးပမာဏ အေမရကနေဒၚလာသနး (၅၀) ခန႔ရရခသညဟ ခန႔မနးထားၾကသည။ ဤမဂၤလာပြအေပၚ ျမနမာျပညသမား ေဒါသျဖစခၾက ရသည။

24

tusKd;tjrwfcGJa0cHpm;jcif;u

yVdyuQrsm;udk tqkH;owfaponf

ဆဒနေတာငပငး။ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ ျမနမာႏငငအတြက သငခနးစာ

သဘာ၀သယဇာတ ကြယ၀ေသာ ႏငငမားတြင ေဒသခမားအေနျဖင သဘာ၀သယဇာတမား၏ အကးအျမတက မတစြာခစားပငခြင မရရျခငးသည ေသြးထြကသယ ျပညတြငးစစက ျဖစေပၚ ေစေသာ အေၾကာငးအရငး ျဖစသည။ ေတာငပငး ဆဒနတြင ျဖစေပၚခေသာ ပဋပကၡသည ဥပမာ တရပပငျဖစသည။ သဘာ၀သယဇာတ ခြေ၀သးစြရာတြင မတမႈမရျခငးေၾကာင ကယပငအပခပေရး ေတာငးဆမႈႏငအတ ရညလားေသာ ျပညတြငးစစပြဆသ႔ ဥးတညသြားၿပး ေနာကဆးအကးရလဒ အျဖစ ေတာငပငးဆဒနသည ၂၀၁၁ ဇလင ၉ ရကေန႔တြင သးျခား လြတလပေသာႏငင ျဖစလာခ သည။

ဆဒနနငင၏ ရ၅ ရာခငႏႈနးေသာ ေရနသကသည ေတာငပငးဆဒနတြင တညရေသာလညး ေရနသန႔စင စကရမား၊ ေရနလပငနးႏင ပတသကေသာ စကမႈလပငနးမားႏင ၎တ႔ႏင ဆကစပ ေနသည အလပအကငအခြငအလမးမားမာ ေျမာကပငးဆဒနတြင တညရေနသည။ စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးမႈ ကြာဟခကသည ဆယစႏစ ႏစခၾကာ ျဖစပြားခေသာ ျပညတြငးစစမး ေတာကေလာငေစျခငး ၏ အဓက အေၾကာငးရငးတစချဖစသည။ ၂၀၀၅ ခႏစတြင ေရးထးခေသာ ၿငမးခမးေရး စာခပအရ ျပညတြငးစစက ရပစႏငခသည။ ၿငမးခမးေရး စာခပႏငအတ ေတာငပငးဆဒနေဒသသည ကယပငအပခပေရး၊ ဗဟအစးရႏင အာဏာခြေ၀သးစြခြငရရခၿပး ေရနလပငနးမရရေသာ အကး အျမတ၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးက ခစားပငခြင ရရခသည။၅၂

သဘာ၀သယဇာတမရရသည အကးအျမတအား မတစြာခြေ၀ ခစားပငခြငရရျခငးသည ျပနာ မားက ေလာကေစႏငသကသ႔ ပဋပကၡမားက ရပတန႔ကာကြယမႈ ေပးႏငသည။ ျမနမာႏငငတြင ကာလရညျဖစပြားေနေသာ ျပညတြငးစစ၏ အဓကအေၾကာငးအရငးမာ သယဇာတမရရသည အကးအျမတမားက သယဇာတပငရင တငးရငးသားတ႔အေနျဖင ခြေ၀ခစားပငခြင မရျခငးပငျဖစ သည။ သဘာ၀အရငးအျမစ ထြကရရာေဒသႏင ေဒသခလထအား ထသယဇာတမား၏ အကး အျမတက ခြေဝသးစြခြငေပးေရးမာ မျဖစမေန လပေဆာငရ မညအခကျဖစသည။

သယဇာတ ထြကရရာေဒသမားႏင သယဇာတပငရင လ႔အဖြ႔အစညးတ႔အား သယဇာတ ထပယျခငးႏင ၎၏ ျပနာဝနထပဝနပးတ႔အတြက မမတတ နစနာေၾကးေပးေဝေရးက လပေဆာငရမည နညးလမးတစခမာ ထေဒသတြင အသျပႏငမည ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႕ ဘ႑ာေငြမားက တကရကခြေဝေပးျခငပငျဖစသည။ ဒတယနညးလမးတစခမာ လယယာေျမ သမးပကခရေသာ ေဒသခမားက ေငြေၾကးခြေဝေပးေရးႏင စမကနလပငနးမားတြင ေဒသခမား အလပအကငရရေရးက ေဆာငကဥးေပးရမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ပမန အားျဖင သယဇာတ တးေဖၚေရးလပငနးမားသည မားမားစားစား အလပအကငဖနတးေပးမႈ မရေသာေၾကာင ဒတယ နညးလမးက အသးျပရာတြင အခကအခမားႀကေတြ႔ႏငသည။

25

အငဒနးရားႏငင၏ အာေခးေဒသ

လကနကကငပဋပကၡကအဆးသတေစခေသာ ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြခြေဝမႈ

အငဒနးရားႏငငသည အေရေတာငအာရတြင ေရနႏငသ၀ဘာဓါတေငြ႔ ကြယ၀ေသာႏငငျဖစၿပး အာေခးေဒသသည ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ သကကြယ၀ေသာ ျပညနယျဖစသည။ အာေခးေဒသသည လြတလြပေသာ ဆလတနဘရငႏငငေတာအျဖစ ရပတညခၿပး၊ ဒတ(ခ) ကလန အပခပမႈက ရာစႏစတစခေကာတကပြဝငခေလ သည။ သ႔ေသာလညး ၁၉၄၉ ခႏစတြင အာေခး ဆလတန ဘရင ႏငငသည အငဒနရားသမၼတႏငငထသ႔ အထေဒသ တစခအျဖစသာ ဒတယပ ကၽြနဇာတအသြငးခခရသည။ အာေခးျပည သတ႔ အငဒနရား ထမ လြတလပေရး ေတာငဆမႈႏငအတ ခြထြကေရးတကပြက ဆငႏႊလာခၾကသည။ ရလာဒအေနျဖင ႏစေပါငး ငါးဆယေကာၾကာ ျမငခသည လကနကကငတကပြႏင ပဋပကၡမားသာ အဖတတငလာခ သည။

၂ဝဝ၅ ခႏစတြင အငဒနးရားအစးရႏင အာေခးလြတေျမာကေရးအဖြ႕ (Gerakan Aceh Merdeka) တ႔သည ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပက လကမတေရးထးခၾကသည။ ထသေဘာတစာခပတြင အာေခးက ကယပငအပခပခြငရ အထးနယေျမတစခအျဖစ သတမတေပး ထားၿပး၊ ၄ငးနယေျမက ထြကရေသာ ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔ အကးအျမတ ၇ဝ% ႏႈနးကေပးထားသည (အာဏာရငဆအာတ လကထကတြင ၅% ႏႈနး သာရရခ)။ ၿငမးခမးေရး သေဘာတစာခပ ခပဆရာ၌ အာေခးလြတေျမာကေရးအဖြ႕ (GAM) အတြက ဤသ႔ သဘာဝသယဇာတ ခြေဝ ေတာငးဆမႈမာ ေလာမေပးေသာ အဓက ေတာငးဆခကတစချဖစခသည။၅၃

အငဒနးရားႏငင အာေခးေဒသတြင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရသည၀ငေငြအား ခြေ၀ေပးျခငးသည ပဋပကၡအား ေျပလညေစျပး ေဒသတြငး တညၿငမေအးခမးမႈက ရရေစသည။ အာေခးေဒသ၏ ဥပမာသည ျမနမာျပည၏ ျပညတြငးစစမးက ၿငမးသတရန ျမနမာ ေခါငးေဆာငမား ေလလာသငသည စနမနာေကာငး တချဖစသည။

ဆဒနႏငငတြင ဆယစႏစ ႏစခေကာ ျဖစပြားေနခေသာ ျပညတြငးစစပြသည ေရန ဘ႑ာေငြက တရားမတစြာ ခြေ၀ေပးျခငးျဖင အဆးသတ ေစခ႔သည (ဓါတပ-AFP)

26

ႏငငမားအေနျဖင သယဇာတကနစာအား ေျဖရငးရနနညးလမးတခမာ တာ၀နခမႈႏင ပြငလငးျမင သာမႈရေသာ ဘ႑ာေငြေၾကးဆငရာ စမခန႔ခြမႈ စနစက ျပဌာနး၊ကငသးေပးျခငးပငျဖစသည။ ဤစနစသည အကးအျမတ ခြေ၀ရာတြငလညး မတမႈကျဖစေပၚေစႏငသည။ အစးရတစခသည ဘ႑ာ ဝငေငြမညမရရၿပး၊ မညသညေနရာတြင သးစြသညက ျပညသမားအေနျဖင လြတလပစြာ သတငးအခကအလကရရႏငပါက အကငပကျခစားမႈက ေလာကေစႏငသညအျပင အလြသးစား ျပျခငးမလညး ကာကြယေပးႏငကာ ျပညသမားအတြက အကးရေစေသာလပငနးမားတြင ပ၍သးစြရန အလား အလာရႏငသည။ သဘာ၀သယဇာတ မကြယ၀သညႏငငမား၏ အေတြ႔ အႀကအရ ျပညသမားအေနျဖင အစးရသယဇာတမားႏင ဘတဂကသးစြမႈ ဆငရာ သတငးအခကအလကမားက သရျခငးသည အကငပကျခစားမႈက ေလာခနငသညအျပင မ၀ါဒေကာငးမားကပါ ျဖစေပၚေစသည။၅၄ သယဇာတ ကနစာသငျခငးအား ေရာငလႊႏငေစရနႏင ေရရညတညတန႔ခငၿမေစမည စပြားေရးအေဆာကအဥးတစခက ျဖစေပၚေစရနအလ႔ငာ သဘာဝသယဇာတ ရငးျမစမားက ျပညသမား၏ လေနမႈဘဝျမႇငတငေရးအတြကအသးျပရ မည။ ဤသ႔အသးျပရာတြငလညး သဘာဝပတဝနး ကငပကစးဆးရႈးမႈက ေရာငလႊၿပး ေတာကပေသာအနာဂါတတစခအတြက ရငးႏးျမႇတႏမႈပစမး သာ ျဖစရေပမည။ အစးရ၏ ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈသည ျပညသမား၏ သဘာ၀အရငး အျမစ အေျခခ စကမႈလပ ငနးမားမရရသည အခြနဘ႑ာႏင ပတသကေသာ အသအျမငက တးပြားေစၿပး အကငပကျခစားမႈက ေလာခႏငသညအျပင ေကာငးမြနေသာစမခန႔ခြမႈႏင အကးအျမတခစားခြငညမမႈက ျဖစေပၚေစႏင သည။ အစးရ၏ ေငြေၾကးစးဆငးမႈအား ျပညသမားအား သရေစျခငးသည တညရေနဆ စနစဆးမားက ပမေကာငးမြနလာႏငေပသည။

ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈသည သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားမ မညမ၊ မည၍ရရသည ဘ႑ာေငြေၾကးႏငပတသကေသာ အသအျမင ကတးပြားေစၿပး အကငပကျခစားမႈက ေလာခႏငသညအျပင ေကာငးမြန ေသာ စမခန႔ခြမႈ ႏင အကးအျမတခစားခြင ညမမႈက ျဖစေပၚေစႏငသည။ အစးရ၏ ေငြေၾကး စးဆငးမႈအား ျပညသမားအား သရေစျခငးသည တညရေနဆ စနစဆးမားက ပေကာငးမြနလာႏငေပသည။ ဤသ႔လပ ေဆာငရာ၌ အစးရထသ႔စးဆငးသြား ေသာ ဘ႑ာေငြေၾကး ပမာဏက ျပညသမားအားပမသရေအာငျပလပရၿပး တညရေနေသာ အျပနအလန ထနး ကြပမႈ စနစမားကလညး တးတကေစသည။

ပြငလငးျမငသာသညစနစတစခတြင ရငးႏးျမပႏမႈကလကခထားေသာ အမရငအစးရသည သယဇာတ ေရာငချခငးမ ကမၸဏမားထမ ရရေသာ ေငြပမာဏက ေဖၚျပရၿပး၊ ကမၸဏမားသညလညး ယငးအစးရအား မညမ ေပးရ သညက ေဖၚျပေပးရသည။ တဖန ကမၸဏအေျခစကရာ မခငႏငင အစးရမား ကလညး ၎ႏငငမ ကမၸဏမားအေပၚ ဘ႑ာေရးႏင ဆငေသာ ထတေဖၚမႈမားရလာေစရန စညမဥးဥပေဒမား ထတျပနၿပး ျပဌာနးေပး ရသည။

လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားႏင စာနယဇငးမားသညလညး ဘ႑ာေရး

o,HZmw

usdefpmudk

tjrpfjzwf

ukojcif;

b¾maiG

yGifhvif;

jrifomr+

tcef; 4

27

ျမနမာႏငငသည ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈႏငပတသက၍ မညသညႏငငတကာ စခနစညႊနမားကမ လကနာကငသးျခငး မရေပ။

ပြငလငးျမငသာမႈတြင အဓကအခနးက႑မပါဝငသည။ထအဖြ႔အစညးမားသည ဘ႑ာေငြလညပတစးဆငးမႈ ေစာငၾကည ေရးက ေစာငၾကညရၿပး လထန႔ စမကနးႏငသကဆငသအားလး သတငးအခကအလကမားက ကယကယ ျပန႔ျပန႔ႏင အလြယတကသရနငရန ေဆာငရြကရမည။

ေကာငးမြနေသာ စမခန႔ခြမႈစနစတစခေအာက၌ ဘ႑ာ၀ငေငြမားက ပြငလငးျမငသာမႈ ရေအာင ျပလပ၍ စမခန႔ခြပါက အာဏာရသတ႔အေနျဖင ေငြေၾကး မားအား မတရားရယျခငးက နညးပါးေစ ႏငပါသည။ ႏငင၏ျပဌာနး ဥပေဒ၊ ႏငငသားမားႏင လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင သဘာ၀ သယဇာတ ေရာငးချခငးမရရေသာ ဘ႑ာေငြမားအား ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမား၊ သဘာ၀ ပတ၀နးကင ကာကြယေရးလပငနးမားတြင မတစြာသးစြျခငး၊ ပစၥပၸနႏင အနာဂတ မးဆကမားအတြက အသးျပျခငးက အာမခေပးရမည။

စမကနးလပကငရာေဒသမားႏင ထေဒသမားမ ထခကခ ေဒသချပညသမား၊ အနာဂတ မးဆကသစမားက အကးအျမတမားအား ညမစြာ ခြေ၀သးစြျခငး စနစသည သယဇာတထတလပမႈေၾကာင ထြကေပၚလာသည မတရားမႈႏင အျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးႏငမညအျပင အနာဂတတြငႀကေတြ႔ ရမည ပဋပကၡမားႏင ဆငးရမြေတမႈကပါ ေရာငရားႏငသည။ ဥပမာအားျဖင အစားထး၍ မရေသာ သယဇာတမား ေရာငးရျခငးမရရသည ဘ႑ာဝငေငြ မားအား အထးရပေငြတရပအျဖစ သတမတထားၿပး ေရရညတညတ႔ ခငခန႔ေစေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား (သ႔မဟတ) ေဒသခမားဖြ႔ၿဖးတး တကေရးအတြက ခြေဝအသးျပႏငသည။

အခနး (၁) တြင တငျပခကအရ ဘ႑ာေရး ပြငလငးျမငသာမႈရျခငးသည သဘာ၀ သယဇာတအား အလြသးစားျပလပျခငးမ ကာကြယရာတြင အေရးႀကးေသာ အခကျဖစသည။ ဤအခနးတြင ႏငငတကာဆငရာ ဘ႑ာေရးပြငလငး ျမငသာမႈ စခနစညႊနးမားႏင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ထတလပေသာ ႏငငမားမ ေလလာဆနးစစခကမားက တငျပသြားမည ျဖစသည။

ဘ႑ာေရးဆငရာပြငလငးျမငသာမႈ၏ ႏငငတကာစခနစညႊနးမား

သယဇာတရငးျမစဆငရာ ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာမႈအေပၚ ႏငငတကာေငြ ေၾကးရနပေငြအဖြ႔ (IMF) ၏ လမးညႊနခက

ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔က သယဇာတၾကြယဝေသာႏငငမားရ သယဇာတတးေဖၚေရး လပငနးမား၏ ေငြေၾကးဆငရာ ပါဝငပတသကမႈႏင စပလဥး ၍ ေျဖရငးႏငမည နညးလမးမားက ထတျပနထားၿပးျဖစသည။ ယငးထပျပနမႈအရ သယဇာတတေဖၚေရး လပငနးစမကနးမားမ အစးရေငြ စာရငးမားထသ႔ စးဆငးသြားေသာ ဘ႑ာေငြေၾကးမားက ပမေကာငးမြန ေသာ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနခမႈမားျဖင လပေဆာငၾကရန တကတြနး ထားသည။ သယဇာတရငးျမစဆငရာ ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာမႈအေပၚ ႏငငတကာ ေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔၏ လမးညႊနခကက (၂ဝဝ၅)ခႏစတြင စတငပႏပထတ ေဝခၿပး (၂ဝဝရ)ခႏစတြင ထပမျဖညစြကမြမးမ ထားသည။ အဆပါလမးညႊနခကတြင လကနာကငသးရန အေကာငးဆး နယပယ (၄)

28

ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြ စမ ခန႔ခြမႈဆငရာ စျပဥပေဒ

ကလဘယာ တကသလအတငပငခအပ စ မ ေရနဘ႑ာေငြစမခန႔ခြမႈဆငရာအဖြ႔က ေရနႏငသဘာဝ ဓါတေငြ႔ ဘ႑ာ ေင ြေ ၾကး ဆ င ရာဥပေဒမ ားအတ ြက မရမျဖစလအပေသာ အခကလကမား က ေဖၚျပထားသည။ ၎တ႔တြငေအာကပါအခကမားပါဝငသည။(၁) အရပရပဆငရာ ေရနႏငသဘာဝ

ဓ ါ တေ င ြ ႔ ဘ ႑ာေ င ြေ ၾ ကး မ ား တြင ပါဝငေသာ ဘ႑ာေငြေၾကး လမးေၾကာငးမားက ရငးလငးစြာ ေဖၚျပျခငး

(၂) ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေင ြအပႏ ထားမ ႈအတ ြက ညြနၾကားခကမား

(၃) ဘ႑ာေငြကမညသကထတယသးစြေနသညႏင မညသ႔ အသးျပ မႈ ျပလပသညက ထမးခပ ကန႔ သတထားျခငး

(၄) အပႏထားေသာဘ႑ာေငြမားအား ပ ယ ဖ က ျ ခ ငး ၊ အ သး ျ ပ ျ ခ ငး တ႔အတြက အေသးစတညႊနၾကား ခကမား

(၅) ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ ဘ႑ာ ေငြမားက ထခကခ လမႈ အသငး အဝနးႏင သယဇာတပငရင ျပည နယမား၊ ေဒသမားအား ခြေဝေပး ျခငး

(၆) ဝငေရာကလာေသာရငးႏ း ျမ ပႏ မႈမား၊ အသးစရတမား၊ လကခ ရရေသာ အတးေငြမားအား ျပညသ မားသရေအာင အစရငခတငျပျခငး

(ရ)သးျခားလြတလပေသာ စာရငးစစ မႈ အပါဝင ဘ႑ာေငြေၾကးအား ထမး ညႇ၊ စစစ၊ ေစာငၾကညျခငး၆၂

ခကက တငျပထားသည။ ၎တ႔မာ (၁) လပပငခြငအခနးက႑ႏငတာဝန ဝတရားမား ရငးလငးျပတသားစြာ ရေနျခငး၊ (၂) ျပညသမားမသတငး အခကအလကမားက အလြယတကရရႏငျခငး၊ (၃)ပြငလငးစြာ ဘကဂက ေရးဆြမႈ၊ အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကမႈ၊ အစရငခတငျပမႈႏင (၄) ဂဏသကၡာႏင အာမခ ေပးျခငးတ႔ ျဖစၾကသည။၅၅

ဤလမးညြနခကတြင ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈအျပင သေဘာတစာခပ ခပဆမႈမားအတြကလညး ပြငလငးျမငသာမႈမားကပါ တကတြနးထားသည။ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔မ တကတြနးထားေသာ ဘ႑ာေရးႏင ပြငလငးျမငသာမႈ (၄) ခကမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

(၁) လပပငခြငအခနးက႑ႏင တာဝနဝတရားမား ရငးလငးျပတသားစြာ ေဖၚျပျခငး

ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈစနစသည ဥပေဒေၾကာငးအရ တရားဝငျဖစေစမည ျဖစသည။ ဤစနစအရ တကေသာဥပေဒမားက ျပဌာနးရမညျဖစၿပး ဘ႑ာေငြက မညသညေနရာတြင ထမးသမးထားမည၊ မညကသ႔စမခန႔ ခြမည၊ မညသက ထတယသးသးစြမညႏင မညကသ႔ သးစြမညစေသာ အခကမားက ဥပေဒ မားျဖင ထမးခပထားရမညျဖစသည။ (၂) ပြငလငးစြာဘကဂကေရးဆြမႈ၊အေကာငထညေဖၚေဆာငရြကမႈသဘာ၀အရငးအျမစမရရသည ဘ႑ာေငြအား မညမသးစြသည၊ တဖန ထေငြမားက အမးသား ဘတဂကတြင မညကသ႔ သးစြသညက ရငးလငးစြာ တငျပ ေဖာျပရမညျဖစသည။

(၃) ျပညသမားမ သတငးအခကအလကမားက အလြယတက သရႏငျခငးသဘာ၀အရငးအျမစမရရသည ဘ႑ာ၀ငေငြမားႏင ပတသတသည သတငးအခကအလကမားက ျပညသမား အလြယတက ေလလာသရႏင ရမည။ ဤအထတြင ခန႔မနးေျခအရေငြေၾကးပမာဏ၊ ကမၸဏမ အစးရသ႔ ေပးအပရသည ေငြေၾကးပမာဏ၊ အစးရမမညေရြ႔မညမ ထမးသမးထားၿပး (သ႔မဟပ) မညမအထသးစြေၾကာငး စေသာပမာဏ၊ အစးရႏင သကဆငရာ ကမၸဏတ႔၏ စာခပမားႏင အျခားသငေတာသည အခကအလကမား ပါဝငသည။

(၄)ဂဏသကၡာႏငအာမခေပးျခငးႏငငတကာမ လကခအသအမတျပထားေသာ စာရငးအငးစနစက အသးျပ ရမညျဖစၿပး စာရငးစစမား ပမန၀ငေရာကစစေဆးျခငးႏင အခကအလက မားက ျပညသမားသ႔ ထတျပနျခငးတ႔က ျပလပရမည။

ျမနမာႏငငသည ႏငငတကာ ေငြေၾကးရပေငြအဖြ႔ (IMF) ၏ အဖြ႔၀ငႏငငတစခ ျဖစသည။ သ႔ေသာ အဖြ႔၀ငအစးမားအေနျဖင IMF ၏လမးညြနခကမားက လကနာရနမလအပေပ။

29

သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားပြငလငးျမငသာမႈႀကးပနးခက( EITI )ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈအတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ လကခ ကငသးေနေသာ ႏငငတကာ စခနစညႊနးမားက ႏငငတကာေနာကဆကတြ သေဘာတညမႈျဖစသည သယဇာတတးေဖၚေရး လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈႀကးပနးခကတြင(EITI)ထညသြငးထားသည။ EITI တြင ကမၻာတဝနး လးမ အဖြ႔ဝငေလာကထားသည ႏငငႏင EITI စခနစညႊနက လကနာကငသးေနသညႏငငေပါငး (၃၀) ရသည။ EITI သည ႏငငအဆင၌ ကမၸဏ ေပးေခမႈႏင အစးရဘ႑ာဝငေငြက ေစာငၾကည၊ ကကညမႈျဖင ဘ႑ာေရး ဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈမားရရေအာင ေဆာငရြကေနျခငးျဖစသည။ ဤ လပငနးစဥက အစးရဖကမလပဂၢမား၊ကမၸဏမားႏင အရပဖကလ႔အဖြ႔ အစညးမား၏ စမႀကးၾကပမႈေအာက တြင လပေဆာငရသည။၅၆ ႏငငမားႏငထေတြ႔ဆကဆရာတြင ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ဆကစပ ေနေသာ (၁) ေရရညတညတန႔ခငခန႔ေစေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက ဘ႑ာေငြေၾကးမားကအသးျပျခငး၊ (၂) ျပညသလထ နားလညသေဘာ ေပါကမႈႏင ပးေပါငး ပါဝငလာမႈ၊ (၃) ပမ ေကာငမြနေသာ ေငြေၾကးဆငရာပြငလငးျမငသာမႈ၊ စမခန႔ခြမႈႏင တာဝနခမႈ၊ (၄)သယဇာတတးေဖၚေရး လပငနးမားမ ဘ႑ာဝငေငြႏင အသးစရတ မားအတြက အစးရ၏ တာဝနယမႈစေသာ အေၾကာငးကစၥမား စြာက EITI ဥပေဒသမားက တြနအားေပးလကရသည။

ဤဥပေဒသမားႏင ကကညေစရနအတြက (၁) သယဇာတ တးေဖၚေရးလပငနးမားမ အစးရရရေသာ ဘ႑ာေငြေၾကး မားက ပမနပႏပထတေဝေဖၚျပျခငး၊ (၂) ဘ႑ာေငြမားႏင ဘကဂကမားအား သးျခား လြတလပစြာ စာရငးစစႏငျခငး၊ (၃)အရပဖကလ႔အဖြ႔အစညးမားမ တကၾကြစြာပါဝငႏငျခငး စေသာအ ခကမားက အေကာငထညေဖၚ ေဆာငရြကရ မည။၅၇ယခအခနထ ျမနမာႏငငမာ EITI ႏငပးေပါငးေဆာငရြကရနအတြက အရပလကၡာတစတစခကမ ေဖၚျပထား ျခငးမရေသးပါ။၅၈

ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးညလာခ (UN Convention Against Corruption)

အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး စခနစညြနးသည ဘ႑ာခြနေငြ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တကရက ဆကစပေနသည။ ပြငလငးျမငသာမႈ အသးအႏႈနးသည အစးရ၏အကငပကျခစားမႈႏင ေငြေၾကးမားက အလြသးစားျပလပျခငးတ႔ အတြက ရညရြယထားျခငးျဖစသည။ ကလသမဂၢ ဂနဗာသေဘာတညခကတြင ပါဝငေသာ စးပြားေရးလပငနးမားကဥးတညထားသည အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး စညးကမးမ၀ါဒမားအျပင ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈ ဆန႔ကငေရးညလာခက ခမတလကေသာ ႏငငတကာ အကငပက ျခစားမႈ တကဖကေရး စခနစညြနးမားက အဖြ႔၀ငႏငငမားမ လကနာရမညျဖစသည။ သေဘာတညခကတြင အကငပကျခစားမႈတကဖကေရးက အစးရ၏ မ၀ါဒအေနျဖင အေကာငအထညေဖၚ ေဆာငရြကျခငး၊ ျပညသ႔ဘ႑ာေငြမားက မညသက စမခန႔ခြရမညဟသည အခက အပါအဝင ျပညသ႔၀နထမးမား၏ လပေဆာငမႈမားက သတသတမတမတျပဌာနးေပးျခငးစသည စဥးမဥး စညးကမးမားပါ၀ငသည။၅၉

ျမနမာႏငငသည ၂၀၀၅ ခႏစတြင ညလာခသေဘာတညခကက လကမတ ေရးထးေသာလညး စာခပအဖြ႔ဝငႏငငမျဖစေသးေသာ ႏငငအခ႕ထတြင ျမနမာႏငငပါဝငေနေသးသည။၆၀

သဘာ၀ သယဇာတဆငရာ ပဋညာဥစာခပ (Natural Resource Charter)

ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာမႈရေရးက အားေပးေထာကခသည အျခားေသာ လပေဆာငခကမာ သဘာ၀သယဇာတ ပဋညာဥစာခပျဖစသည။ ဤသဘာ၀ သယဇာတဆငရာ ပဋညာဥစာခပသည သဘာဝသယဇာတမားမ ဖနတးေပး ေသာ အခြငအလမးမားက အစးရမားႏင လ႔အဖြအစညးမား မညကသ႔ အကးရရ အသးျပရမညက သတမတထားေသာ စးပြားေရးဆငရာဥပေဒသမားပါဝငေသာ စာခပျဖစသည။ စာခပတြင သဘာဝသယဇာတ စမခန႔ခြမႈက တးတကေစရနအလ႔ငာ လမးညႊနခကမားႏင စခနစညႊနးမားကထညသြငးထားသည။

၎စာခပတြင ျမနမာႏငငမ လကမတေရး ထးျခငးမရေသးေပ။၆၁

30

ေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔ၾကြယဝေသာႏငငမားမ ျဖစရပမန ေလလာခကမား

အေမရကနျပညေထာငစ၊ အလာစကားျပညနယ ျပညသအားအသ ေပးျခငး၊စစစေစာငၾကညျခငးႏင အကးအျမတခြေဝမႈ

အလာစကားျပညနယသည အေမရကနျပညေထာငစရ သဘာ၀သယဇာတ ေပါမားေသာ ျပညနယ တစချဖစၿပး ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ေရာငးချခငးမ တငးျပညဘ႑ာေငြ အမားအျပားရရေသာ ျပညနယတစခလညးျဖစသည။ ၂၀၀၉ ခႏစ ဧၿပလ တစလတညးတြင ေရနစဥေပါငး ၂၁ သနးေကာႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ၃၄ ဘလယေကာ ကဗေပထတလပခသည။၆၃ အလာစကား ျပညနယသည ၎၏ သယဇာတထတလပေရးအတြက တကရက ေျမငားရမးျခငးမ ဘ႑ာေငြမားက ရရေနသညအျပင အေမရကန ဗဟ အစးရႏင အကးအျမတခြေဝျခငးမလညး ဝငေငြမားရရေနသည။၆၄

အလာစကားျပညနယ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင ျပညနယမထြကရေသာ ေရနႏငတျခားေသာ သဘာ၀အရငးအျမစ အားလးသည ဘအမးသား အေမြအႏစအျဖစ ျပဌာနးထားသည။ ထ႔ေၾကာင အလာစကားျပညသမား အတြက ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ေရာငးချခငးမရရေသာ အခြနဘ႑ာမားက အၿမတမးရပေငြအျဖစ တညေထာငထားသည။ အၿမတမးရပေငြ၏ ၂၅ ရာခငႏႈနးက ရငးႏးျမပႏမႈျပလပသည။ ၎ေငြေၾကးမားက ျပညနယ အစးရ၏ ဘတဂကတြင သးစြခြငမျပေပ။ ရငးႏးျမပႏမႈမ ရရေသာ အကး အျမတကသာ ျပညနယအစးရ၏ ဘတဂကတြင သးစြႏငသကသ႔ ျပညသ မားထသ႔ အညအမေပးေ၀ ပငခြငရသည။

အလကစကားဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင ေရနႏင တျခားေသာတြငးထြက သယဇာတမားက ဘအမးသားပငဆငမႈအျဖစ သတမတထားၿပး ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔ ဘ႑ာေငြမားက အၿမတမး ရနပေငြတစရပအျဖစလညး ထေထာငထားရမညဟ ျပဌာနေပးထားသည။ အလာစကားျပညနယမ ရရေသာ ဘ႑ာေငြ၏ အနညးဆး (၂၅%) က အလာစကား အၿမတမးရနပေငြ ထသ႔ ထညဝငထားရၿပး ထရနပေငြကရငးႏးျမပမႈမား ျပလပၾကေလသည။၆၅ ရနပ ေငြထသ႔မစေဆာငးေသာ သဘာဝ ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြမားက ျပညနယ ဘက ဂကထသ႔ တကရကထညသြငးၿပး ျပညနယအတြက အသးျပသည။ ရနပေငြ ထမ ရငးႏးျမတႏေသာေငြေၾကးမားက အလာစကားဘတဂကထ သ႔ေသာ လညးေကာငး၊ ႏစစဥခြေ၀ေငြေပးေခမႈအျဖစ ျပညသမားၾကား အညအမ ခြေဝျခငးအတြကေသာလညးေကာငး အသးျပသည။၆၆

၁၉၈၂ ခႏစမ ၂၀၀၉ ခႏစအတြငး ခကလကမတျဖင ျပညသမားထသ႔ ေပးေ၀ေငြမာ ၁၇.၅ ဘလယ ရသည။ ၂၀၀၈ ခႏစတြင အလာစကားျပည နယသားမားသည တဥးလင ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ရရၾကသည။၆၇

ျပညနယအစးရ တ၀ကပါရေသာ Alaska Permanent Fund Corporation သည ရပေငြက စမခန႔ခြသည။၆၈ ၎စမခန႔ခြေရး ေကာပရတအား အစးရ ကယစားလယ ႏစဥး၊ ျပညသမား ကယစားလယ ေလးဥးပါ၀ငသည စမ အပခပေရးအဖြ႔ (Board of Trustees) က ႀကးၾကပသည။၆၉ ႀကးၾကပေရး

အေမရကနျပညေထာငစ၊ အလာစကား ျပညနယရ ျပညသမားသည ေရန ဘ႑ာေငြမားက ခြေဝယၾကသည။ (ဓါတပ-Rolf Hicks)

31

အဖြ႔သည ရပေငြ၏ အေျခအေန၊ လပငနးေဆာငရြကခကမား၊ စာရငးစစျခငး ႏင ႏစပတလည အစရငခစာက သတငးစာမားႏင ရပေငြအဖြ႔၏ အငတာနက စာမကႏာတြင ထတျပနရသည။၇၀ မညသမဆ ၎ရပေငြႏင ပတသတေသာ ဗဟသတျဖစဖြယမား၊ အလပအကငမားစစမးျခငးတ႔က တကရက အးေမးလပ႔ကာ ေမးျမနးႏငသည။

အေထြေထြဗဟသတျဖစေသာ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔သကဆငရာ သတငးအခကအလကမား၊ အဖြ႔၏ဘ႑ာေရးအေျခအေန၊ ၀ငေငြ၊ တးေဖာမႈ အေျခအေနႏင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ထတလပမႈ သတငးအခက အလကမားက အငတာနကစာမကႏာတြင ေဖာျပထားသည။၇၁ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ လစဥထတလပမႈ၊ ေျမငားရမးခအတြကရရသည ၀ငေငြ မားက အလာစကားျပညနယ သဘာ၀အရငးအျမစဌာန၏ ၀ကဘဆက အငတာနက စာမကႏာတြင ေဖာျပထားသည။ ၇၂

ျပညသမားသသငေသာ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ဘ႑ာ သတငးအခက အလကမားက ေဖာျပရာတြင ေနရာကြျပားမႈအေပၚလက၍ အခကအခရႏင သညကေတြ႔ရသည။ ဥပမာအေနျဖင ေျမငားရမးခအတြက ရရသည ေငြေၾကး အား သရရန သဘာ၀အရငးအျမစဌာနသ႔ စစမးႏငသည။ စစေပါငး ဘ႑ာအေျခအေနက သရလပါက ဘ႑ာေရးႏင စမခန႔ခြေရးရးသ႔ ဆက သြယစစမးနငသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ အလာစကား ျပညသမားသည ရပေငြ အဖြ႔၏ လပေဆာငခကမားႏင ရငးႏးျမပႏမႈမားက အထးစတ၀ငစား သည။

အလာစကားတြင ကငသးေသာ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရပေငြအခ႕က ျပညသမား လက၀ယသ႔ ျဖန႔ေ၀ေပးျခငးသည အခ႕ေသာ ႏငငမားတြင လႀကကမားလကရၿပး အထးသျဖင အရတႏငဂါနာႏငငတ႔တြင ကငသး သည။ ၇၃

ျမနမာႏငငအတြက သငခနးစာ

အခြနဘ႑ာမားႏငဆငေသာ သတငးအခကအလကမားသည တေနရာ တညးတြင မရရႏငေသာလညး အလာစကား အၿမတမးရပေငြသည စနစကစြာ စမခန႔ခြထားၿပး ပြငလငးျမငသာမႈႏင လြတလပေသာ အဖြ႔အစညး ျဖစသည။၇၄

အလာစကား ပစသည ဓနဥစၥာမားကခြေ၀ရာတြင လထအတြက မတမႈႏင ထေရာကမႈရေသာ ပစျဖစသည။ ၎ပစမးက ျမနမာႏငငတြင ကငသးသင သည။ ဘ႑ာေငြ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ပတသက၍ အေရးပါေသာအခကမာ ၀ငေငြေပးေဆာငျခငးႏင ဘတဂကဆငရာ သတငးအခကအလကမားက ျပညသမားထသ႔ ျဖန႔ေ၀ေပးျခငးျဖစသည။ အျခားတဖကတြငလညး ဘ႑ာ ေငြ ခန႔မနးေျခ၊ လကခရရမႈ၊ ေရနဆငရာ အမးသားရပေငြ၊ အမးသား ဘတဂကစသည ျပညသမား သသင သထကသညမားက ျဖန႔ေ၀ေပးရမည။

ျမနမာႏငင၌ ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈႏငပတသက၍ စဥးစားေသာအခါ ျပညသမားႏင သကဆငသည သတငးအခကအလကဆငရာရး ထားရျခငး သည ေရြးခယစရာ နညးလမးတချဖစသည။ ၎သတငး အခကအလကႏင ဆငေသာရးသည အစးရအဖြ႔အစညးမား၏ ဘ႑ာေငြ သတငးမားက စစညးျခငး၊ စေဆာငးရရသညမားက အငတာနကစာမကႏာ (သ႔)

32

စာၾကညတကကသ႔ ေနရာတခတညးမ ျဖန႔ေ၀ေပးျခငးတ႔ျဖစသည။ သတငးအခကအလက မားအား အလြယတက ေလလာနငသည အေနအ ထားတြငထားရရမည။ ဤ ကသ႔ ျပညသမားမ သတငးအခကအလကမားက မနမနကနကန ရရေနျခငးသည ျပညသမား၏ သသယက ေလာကေစႏင သည။

ဘ႑ာခြနေငြ ပြငလငးျမငသာမႈႏငပတသက၍ အျခားေသာ အေရးႀကးသည အခကမာ တာ၀နယျခငး ျဖစသည။ ပမနအေနျဖင စာရငးစစျခငးမားက ျပညသထသ႔ ျဖန႔ေ၀ေပးျခငး၊ ကြျပားေသာ အဖြ႔အစညးမားမ ဘ႑ာခြန စမခန႔ခြမႈႏငပတသက၍ ၾကပမတေပးျခငးတ႔ျဖစသည။ အစးရကယစား လယမား၊ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားမ ကယစားလယမားျဖင ဖြ႔ထား ေသာအဖြ႔သည ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရေသာ အခြနဘ႑ာ သးစြမႈႏင ပတသတ၍ ဥပေဒမား ျပဌာနးေပးျခငး၊ ဘ႑ာခြနေငြႏင ပတသတ၍ စာရငးစစ၏ ထတျပနခကက ျပနလညသးသပျခငး၊ ေငြေၾကး သးစြမႈႏင ပတသက၍ ဥပေဒေရးဆြေရး လပငနးမားက အႀကေပးျခငးတ႔တြင တာ၀န ယရသည။

ျမနမာႏငငအတြက အထးစဥးစားသငသညအခကမာ လြတလပေသာ စာရငးစစထားရျခငးႏင ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈတ႔သည မရမျဖစလအပေသာ အစတအပငးမားျဖစသည။

ေနာေ၀ႏငငေရနဆငရာဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈႏင အမးသားေရန ရပေငြ

ဖြ႔ၿဖးၿပးႏငငတချဖစသည “ေနာေ၀” ႏငင၏ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင လမႈ ဖလေရးဆငရာ ညႊနးကနးမားသည ကမၻာေပၚတြင အေကာငးဆးျဖစသည။ ေနာေ၀ႏငငသည ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔သက ေပါကြယ၀ေသာ ႏငငျဖစ သည။ ကမၻာေရနတငပ႔မႈတြင တတယအမားဆး ႏငငျဖစၿပး ၂၀၁၀ ခႏစတြင ဘပ၏စရငးအရ စညေပါငး (၆.၇) ဘလယ တငပ႔ခသည။ အလားတပင ေနာေ၀ႏငငသည ကမၻာေပၚတြင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ထတလပ သည ထပတနး ၁၀ ႏငငတြငပါ၀ငသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ ဘပ၏ခန႔မနးခကတြင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ သကပမာဏ ၂.၀ ထရလယ ကဗမတာ ရသည။၇၅

ေရနသကမား ကနဆးသြားခနတြင ေရရညစးပြားေရး တးတကမႈႏင ပတသတ ၍ စးရမမႈမားရေနသည။ ထ႔ေၾကာင ေနာေ၀အစးရသည ၁၉၉၀ ခႏစမစ၍ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏင ေရနတ႔မရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက သးသန႔ ရပေငြအျဖစ ထားရသည။ ေရနတငပ႔ရာမရရေသာ ေငြေၾကးအေျမာက အမားက၇၆ အမးသားေရန ရပေငြအျဖစထားရရန ဥပေဒျဖငျပဌာနးထား သည။ ၎ရပေငြအား ေနာေ၀ပငစငရပေငြဟလညးေခၚသည။၇၇ ႏငငေတာ သည ကနး၊ ေရတ႔မ ထြကရေသာ ေရနသကမားက ေရရည အမးသား အကးစးပြားအလ႔ငာ စမခန႔ခြခြငရသည။၇၈ ေရန ရပေငြေၾကးသည ေရရညဘတဂက အေလာအတငးက ကညရနအတြက ရပေငြမားတးပြား ေစရန ေကာငးမြနေသာလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈလပရန ရညရြယ သည။ သယဇာတမား ကနဆးသြားခနတြင ၎ရပေငြျဖင စးပြားေရး ေျပာငးလမႈမားက ကညရန ရညရြယသည။

ေရန ရပေငြ လၿခစတခစြာ အသးျပႏငေရးအတြက ရပေငြ အသးျပမႈ၊ စမ ခန႔ခြမႈႏငပတသတ၍ ကန႔သတခက အမားအျပားထားရသည။ ေရန ရပေငြ

ေနာေ၀ႏငင၏ ကမးလြန ေရနတးစငတခ

33

ဘရာဇးႏငငတြင ေရနႏင သဘာ၀ ဓါတေငြ႔မ ရရေသာဘ႑ာေငြက ပငရငျပညနယမားႏင ေဒသအပခပ ေရးဌာနမားက ခြေ၀းေပးသည

ဘရာဇးၿမ႕ေတာ Rio တြင သဘာ၀ဓါတေငြ႕မ ရရသည ဘ႑ာေငြအား ၎ျပညနယ

အတြကအသးျပရန ေတာငးဆ ေနေသာ လထဆႏၵျပပြ

(ဓါတပ - Bloomberg)

က အစးရဘတဂကသ႔ ေျပာငးလပါက ပါလမန၏ သေဘာတညမႈျဖငသာ ေျပာငးလႏငသည။၇၉ ၎ရပေငြမ ပငဆငေသာေငြမားက ပဂၢလက လပငနး မားတြင သးစြခြင မရေခ။ Norges ဘဏသည အဆပါ ရပေငြ စမခန႔ခြေရးတြင တာ၀နရသည။၈၀ ၎ရပေငြႏငပတသကေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင လပငနးမား အားလးက ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာနႏင ျပညသမားသ႔ အသေပးရသည။၈၁

ျမနမာႏငငအတြက သငခနးစာ

ေနာေ၀ႏငငတြင ကငသးေနေသာ အမးသား ေရနရပေငြႏငတညေသာ ျမနမာအမးသား ေရန (သဘာ၀ဓါတေငြ႔) ရပေငြသည တငးျပည၏ ဘ႑ာေရး လၿခမႈက ေပးစြမးႏငမညျဖစသည။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရေသာဘ႑ာေငြ အားလးအား ရပေငြအျဖစထားရရနမလအပေပ။ သ႔ေသာ သငေတာ ေသာ ပမာဏျဖင ထားရသငသည။ အခ႔ေသာ အမးသားေရန ရပေငြက ေရရညစးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးမႈအတြကစဥးစားသငၿပး အနာဂတ မးဆကသစမား အတြက ထမးသမးထားသငသည။

ဘရာဇးႏငငသဘာ၀အရငးအျမစ ထတယသညေဒသသ႔ ဘ႑ာေငြမား ခြေ၀ေပးျခငးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကင ကာ ကြယေပးျခငး

ေပၚတဂ လကေအာကခကလနဘ၀ျဖင ရာစႏစမားစြာၾကာေညာငးၿပး-ေနာက ဘရာဇးႏငငသည ၁၉ ရာစအစပငးတြင လြတလပသည ႏငငျဖစ လာခသည။ လြတလပေရးရၿပးေနာကပငးတြင ျပညတြငးမၿငမမသကမႈ မားႏင စစအပခပေရးသည ၁၉၈၅ ခႏစတြင အဆးသတခသည။၈၂ သ႔ရာတြင ဘရာဇးႏငငသည ႏငငသားမား၏ ၀ငေငြမမတမႈႏင ေရရညဖြ႔ၿဖးမႈႏငပတသတ၍ အခကအခရ ေနဆျဖစသည။ လြနခေသာႏစ အတြငး ဘရာဇးႏငငသည လမႈဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးမားျဖစေသာ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင လမႈဖလေရး လပငနးမားက တးတကေအာင လပေဆာငလာ ခသည။၈၃

ဘရာဇးႏငင၏ ေရနသက ပမာဏမာ စညေပါငး ၁၂ ဘလယႏင သဘာ၀ ဓါတေင႔ြ ၁၀ ထရလယ ကဗေပရသည။၈၄ ဘရာဇးႏငင၏ စးပြားေရးႏင ႏႈငးယဥပါက ေသးငယေသာပမာဏျဖစသည။ ဘရာဇးႏငငသည လယယာ

34

စကပး ေရးႏငစကမႈက႑ႏစခတြင အေျခအေနေကာငးမား ရေနသည။

ဘရာဇး ဗဟအစးရသည ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ဘ႑ာအခြနမား ရရသည။ အထးသျဖင ေရန ကမၸဏမားထမ အခြနေငြႏင ႏငငပငေရန လပငနးမ အျမတေငြမားရရသည။ သဘာ၀သယဇာတ ထတလပသည ေဒသမားသ႔ ရရလာသည၀ငေငြမားက အခးက ခြေ၀ေပးျခငးမား ျပလပ သည။ ၎က (Special Participation) ဟေခၚသည။၈၅

ဘရာဇးႏငင၏ ဥပေဒေၾကာငးအရ ပြငလငးျမငသာမႈမားျဖင ဘ႑ာေငြ စမ ခန႔ခြေရး လပငနးစဥတြင သဘာ၀သယဇာတ ပငဆငသည ျပညနယအား မလပငရငျဖစသညအတြက ေျမယာငားရမးခ (royalty) ၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးက ရရၿပး အခးကခြေ၀မႈမ ၄၀ ရာခငႏႈနးကရရသည။ သကဆငရာ ေဒသ အပခပေရးသည ေျမငားရမးခ၏ ၁၇ ရာခငႏႈနးကရရၿပး အခးကခြေ၀မႈ၏ ၁၀ ရာခင ႏႈနးကရရသည။ ဘရာဇး သဘာ၀ပတ၀နးကင ၀နႀကးဌာနမလညး သဘာ၀ ပတ၀နးကငျပျပငေရးအတြက အခးက ခြေ၀မႈမ ၁၀ ရာခငႏႈနး ရရသည။ ပဂၢလက ေျမပငရငမားသညလညး အခးက ခြေ၀ေပးမႈက ခစားရ သည။၈၆

ျမနမာႏငငအတြက သငခနးစာ

ဘရာဇးႏငင၏ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔မရရေသာ ဘ႑ာေငြခြေ၀မႈသည ျမနမာႏငငအတြက ေလလာသငသည သငခနးစာျဖစသည။ ဘ႑ာေငြ ခြေ၀ ေပးရာတြင ဗဟအစးရ၊ ျပညနယ၊ သကဆငရာ ၿမ႔နယ၊ သကဆငသည ျပညနယႏင မသကဆငေသာျပညနယမားအၾကား ခြေ၀မႈသည ျမနမာႏငင တြင ကငသးသငေသာပစျဖစသည။ ဘရာဇးနငင၏ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔မ၀ငေငြသည တငးျပညစစေပါငး ထတကန၏ ၄ ရာခငႏႈနးသာ ရသည။ ျမနမာ ႏငငတြင ႏငငဘ႑ာေငြအမားစမာ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔မရရသည။ ဘရာဇးႏငငတြင ဘ႑ာေငြခြေ၀သးစြမႈ၌ ရႈပေထြးမႈ မရသညအတြက ျမနမာႏငငအတြက သငေတာေပသည။၈၇

တေမာႏငငေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရသည ဘ႑ာေငြမားက လမႈဖြ႔ၿဖးေရးႏင သဘာ၀ ပတ၀နးကင ကာကြယေရးတြင သးစြျခငး။

ေပၚတဂ၊ ဂပန၊ အငဒနးရားတ႔၏ ကလနျပျခငးကခရၿပးေနာက အေရ႕တေမာ ႏငငသည ၂၀၀၂ ခႏစတြင လြတလပသညႏငငျဖစလာခသည။ သဘာ၀ သယဇာတေပါကြယ၀ေသာ တေမာႏငငသည ၁၉၉၉ ခႏစတြင ျပနလည ဆတခြာေသာ အငဒနးရားစစတပမားက ဖကစးသြားခသည ႏငငတခလး နးပါး၏ အေျခခအေဆာကအအမားက ျပနလညတညေဆာကျခငးႏင အလပ ျဖစမည ဒမကေရစစနစက ေလာကလမးလကရသည။ ထသ႔ ျပနလည ထေထာငေရး လပငနးစဥမားတြင ႏငင၏ အဓကအေရးပါသည ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရသည ၀ငေငြမားအား အကးရရ မညသ႔သးစြ သြားသငသညဆသညမာ စနေခၚမႈၾကးတရပျဖစလာသည။ တေမာ၏ သဘာ၀ဓါတေငြ႕သကတညရမႈပမာဏသည ခန႔မနးေျခအားျဖင ၁၁ ထရလယကဗေပႏင ေရနစညသနးေပါငး ၉၅၉ သနးရမညဟ ခန႔မနးတြက ခကထားသည။(သ႔ရာတြင သဘာ၀သယဇာတ၏ ၄၀ ရာခငႏႈနးက ခပဆထားသည စာခပမားအရ တျခားႏငငမားက ပငဆငထားႏငသည)။

တေမာလထအေျချပ အဖြ႔အစညးမား ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ဘဘ႑ာေငြ႔အား မညသ႔ ေစာငၾကပရမညက ေဆြးေႏြးပြျပလပေနစဥ

35

တေမာ၏ Greater Sunrise သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးသည ျမနမာႏငငမ ေရႊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမ ထြကရမညပမာဏႏင ႏငးယဥႏငသည။ (ျမနမာ ႏငင ေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔သကတြင ၈.၃ ထရလယ ကဗေပရမညဟ ခန႔မနး ထားသည။)၈၈ တေမာ၏ ၎သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးသည ၂၀၀၂ ခႏစ တြင ၾသစေၾတးလႏငခပဆခေသာ ပငလယျပငေရပငနက သေဘာတ စာခပအရ ၾသစေၾတးလႏင ပးတြပငဆငသည ႏစႏငငပင ေရပငနက အတြငးတြင တညရသည။ ၾသစေၾတးလ၏ ပငဆငမႈ အစရယယာမားက ခြေ၀ၿပးေနာက တေမာသည (Greater Sunrise) သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမ ဆယစႏစမားအတြငး ၀ငေငြေဒၚလာ ၁၀ ဘလယ မ ၁၇ ဘလယထ ရရႏင မညဟ ခန႔မနးထားသည။၈၉

တေမာႏငငတြင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရလာသညဘ႑ာေငြအား စမ ခန႔ခြရန၊ ဥပေဒသးခက ျပဌာနးထားသည။ ေရန (သဘာ၀ဓါတေငြ႔) တးေဖာမႈ ဆငရာတြင လကနာရမည ကင၀တမား (Petrol -eum Mining Code)၊ ေရန (သဘာ၀ဓါတေငြ႔) ႏငဆငေသာ အခြန ဥပေဒ (the Petroleum Tax Law) ႏင ေရန(သဘာ၀ဓါတေငြ႔) ရပေငြ ဥပေဒ (the Petroleum Fund Law) တ႔ ျဖစသည။ ေရနတးေဖာမႈဆငရာ ျပဌာနးခကဥပေဒတြင ႏငငျခားတငးျပညမားႏင ပးေပါငးထတလပရေသာဧရယာမ သဘာ၀ သယဇာတမားက ႏငငေတာ၏ ပငဆငမႈအျဖစျပဌာနးထားၿပး အမးသား အကးစးပြားအတြက မတသငတငစြာအသးျပရနေဖၚျပထားသည။ ၎အစ အစဥတြင သဘာ၀သယဇာတမ ရရလာသည ဘ႑ာေငြမားအား ရပေငြ အျဖစထားရျခငးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာထမးသမးေရး လပငနးမား တြင သးစြရနေဖာျပထားသည။၉၀ ေရန အေကာကခြန အကဥပေဒသည တေမာရ ေရနလပငနးမားမ တကေသာအေကာကခြနမား ေကာကခရန ျပဌာနးထားသည။ ေရနမ ရရေသာ အေကာကခြနျဖင တေမာျပညသတ႔၏ လမႈစးပြားေရးႏင ျပညသ မားအတြက အကးအျမတရရေစရန ရညရြယထားသည။၉၁ ဥပေဒျပဌာနး ထားေသာျငားလညး ေရနကမၸဏမားက အခြနအျပညအ၀ မေပးပေနႏငျခငး တ႔ေၾကာင တရားဥပေဒ အား တကစြာလကနာကငသးရန အေရးပါေသာ အခကျဖစသည။

ေရနမရရေသာဘ႑ာေငြမားက စမခန႔ခြရန ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတခက ၂၀၀၅ ခႏစတြင ေရနရပေငြ ဥပေဒျဖငျပဌာနးသည။၉၂ ဥပေဒ၏ နဒါနးပငးတြင ပစၥပၸနႏငအနာဂတမးဆကတ႔ အကးျဖစထြနးမႈအတြက အဓက ရညရြယ ထားၿပး ပြငလငးျမငသာမႈရေသာ စမခန႔ခြမႈကပါ အဓကေဖာျပထားသည။ သဘာ၀သယဇာတ တးေဖၚထတလပေရးလပငနးမားႏင ေရာငးချခငးမ ရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက ေရနရပေငြတြင၉၃ အပႏထားရန ဥပေဒျဖင ျပဌာနးထားသည။ ၎ ရပေငြမေငြမားက တငးျပညဘတဂကထသ႔ ႏစစဥ အကန႔အသတျဖငသာ လႊေျပာငးပငခြငရသည။၉၄ လထကယစားျပအဖြ႔ အစညးမားမ ကယစားလယ မား ပါ၀ငေသာ ေရနရပေငြအတငပငခအဖြ႔၏ အႀကျပခကျဖင ၎ေငြမားက သးစြႏငသည။၉၅

၂၀၀၅ ခႏစတြင ေရနရပေငြအကဥပေဒက အတညျပျပဌာနးျခငးမျပမ ႏငင အႏ႔အျပားရ ေထာငေပါငးမားစြာေသာ တေမာျပညသမားျဖင လထႏးေႏာ ဖလယမႈမားက ျပလပခသည။၉၆ ရပေငြႏငပတသတေသာ အပႏထားသည ေငြပမာဏ၊ ထတယသြားေသာေငြ၊ ရငးႏးျမႇပႏထားေသာေငြ စသညတ႔ႏင ပတသတသညမားက ႏစ၀က၊ ႏစပတလည အစရငခစာမားျဖင အစးရထ သ႔ ေပးပ႔ရၿပး ထမတဆင ျပညသမားသေစရန ထတျပနေပးရ သည။၉၇ ၂၀၁၁ ခႏစဘ႑ာေငြ ရငးတမးအရ ေရနရပေငြတြင အေမရကနေဒၚလာ

တေမာ တကသလေကာငးသားမား ပါလမနအမတတဥးခငးစအတြက အဖးတနကားမား၀ယယမႈက ဆႏၵျပ ေနစဥ

36

၉.၃၂ ဘလယရသည။၉၈

တေမာႏငငတြင ရပေငြႏငပတသတ၍ စသတမတခကမား ျပဌာနးထား ေသာလညး သဘာ၀အရငး အျမစမားမရရေသာ ေငြေၾကးမားျဖင လထ၏ ဘ၀ျမႇငတငရန အခကအခရေနဆျဖစသည။ ကမးမာေရး၊ ပညာေရးႏင စးပြားေရးညႊြနးကနးမား တးတကေအာငလပေဆာငရန မားစြာလအပ ေနေသးသည။ ေရနတးေပၚထတလပမလပငနးသည ျပညသမားအတြက အလပအကင မားမားေပးႏငသည လပငနးမဟတ ျခငးေၾကာင ေရနႏင႔ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ တးေဖၚထတလပေရာငးချခငးမ ရရေသာေငြေၾကးမားျဖင ျပညသမားအား အလပအကငမားမား ေပးႏငေအာင လပေဆာငရန လအပသည။ ႏငငလဥးေရ ၁၁ သနးတြင ၂၀ ရာခငႏႈနးမာ အလပလကမမား ျဖစေနသည။ ၿမ႔ေတာ ဒလရ အသက ၂၀ႏင ၂၄ ႏစ အၾကား လငယတ၀ကမာ အလပလကမမား ျဖစၾကသည။၉၉

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားမ သဘာ၀သယဇာတမားကမတးေဖာမ ႏငင ဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အေရးပါေသာ အပခပေရး၊ အေျခခအေဆာကအအ ဖြ႔ၿဖးေရး၊ လသားရငးျမစဖြ႔ၿဖးေရးမားႏင စကပးေရးလပငနးမားက ႏစအတနၾကာ ဥးစားေပးလပေဆာငသငေၾကာငး အႀကျပတငျပခသည။၁၀၀

သတငးအခကအလကမား ထတျပနျခငးႏင အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး တငးတာမႈမား

တေမာအစးရႏင ကမၸဏတ႔အၾကားခပဆေသာ သေဘာတညခကမားအား လးသည သးျခားေဆြးေႏြး ျခငးမဟတေပ။ လကမတေရးထးခ အပဆေၾကးေငြ (signature bonus) ေပးကမးျခငးက ပတပငထားသည။ လပကြကေျမယာ ငားရနးခ (royalty) ႏင တးေဖာထတလပေရာငးချခငး အဆငဆငမရရေသာ ၀ငေငြအားလးအား ထတျပနေၾကျငာျခငးႏင ၎ဘ႑ာေငြမားက တသးတျခား ရပေငြ (petroleum fund) မားတြင သမးဆညးထားျခငးအားျဖင အမးသား ဘတဂကမဟတသညအတြက ႏငငေရး ရညရြယခကျဖင သးစြမႈက တားျမစ ရနရညရြယသည။ ရပေငြထမ အစးရႏင အပခပေရးအရာရတ႔၏ ထတယသးစြမႈက ဥပေဒဆငရာ လပထးလပနညးျဖင တငးၾကပထားသည။၁၀၁

တေမာတြင ပြငလငးျမငသာမႈ၊ သတငးအခကအလကထတျပနမႈႏင ပတသက၍ တျခားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားကလညး ဥပေဒမား၊ ကငသးလကနာမႈ မားျဖင ျပဌာနးထားသည။ တကေသာ အဓပၸါယဖြငဆ ခကမရေသာျငားလညး ပြငလငးျမငသာမႈသည အေျခခကေသာမျဖစ ေၾကာငး ၂၀၀၅ ခႏစ ေရန အကဥပေဒတြငျပဌာနးထားသည။၁၀၂ ၀နႀကးခပေဟာငး Mari Alkatiri သည ေရန ရပေငြႏငပတသက၍ အကငပကျခစားျခငး၊ ဘကလကမႈမားႏင အႀကအဖနမားက ကာကြယ ႏငရန တျခားေသာ နညးလမးမားက ေဆာငရြကခသည။၁၀၃ ပြငလငးျမငသာမႈႏငလာဘစားမ တကဖကေရးက အားေပးသည အေနျဖင တေမာတြင တငးျပျပညျပလြတေတာအမတမားအပါအ၀င အစးရ၀နထမး အရာရ မားႏင ၄ငးတ႔၏ မသားစ၀ငမားအား ေရန၊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏင တျခား တြငးထြကသယဇာတ တးေပၚထတလပျခငး လပငနးမားတြင ပါ၀ငပတ သကျခငးက တားျမစထားသည။၁၀၄

တေမာႏငငသည ၂၀၀၇ ခႏစတြင EITI အဖြ႔၀ငႏငငအျဖစေလာကထား ျခငျဖင ၂၀၁၀ ခႏစတြင EITI အဖြ႔၀င ႏငငျဖစလာခသည။၁၀၅ သ႔ရာတြင

37

လထအေျခ ျပအဖြ႔စညးမားမ အၾကေပးတငျပထားေသာလညး ေရနရပေငြ အကဥပေဒ သည ကမၸဏမား၏ အစးရသ႔ ေပးေခေသာ ေငြေၾကးမားက ဥပေဒေၾကာငးအရ တရား၀ငထတျပနရမညဟ ျပဌာနးထားျခငးမရေခ။၁၀၆ EITI ၏ လပငနးစဥ မားအျပင ေရနဘ႑ာေငြမား ႏငစာခပစာတနးမား၊ အေထာကအထားမားက အဂၤလပဘာသာ၊ တေမာဘာသာ၊ ေပၚတဂ ဘာသာတ႔ျဖင သဘာ၀သယဇာတ၊ သတႏင စြမးအင၀နႀကးဌာန အငတာနကစာမကႏာတြင ေဖၚျပထား သည။၁၀၇ ေဒသဆငရာလထအတြက အစးရသည လမးေဘးမားတြင ဆငးဘတ စကထလက ေရနမ ရရသည အခြနဘ႑ာ၊ ေမးျမနးခကမားႏင အေျဖမား ကပါ ေဖၚျပထားသည။၁၀၈

တေမာအစးရသည ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားႏင ပတသကၿပးလညး ေတာငးခလႊာမားရလာပါက ျပညသမားသ႔ အသေပးထတျပနရန တာ၀န ရသည။ (က) တးေဖာေတြ႔ရထားေသာေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ပမာဏႏငတးေဖာေရး လပငနးစမကနးမား (ခ) တေမာ ပငလယျပငေရပငနက သေဘာတညခကအရ ၄ငးဧရယာထတြင တးေဖာမႈအေသးစတ

အခကအလကမား(ဂ) ျပဌာနးထားေသာဥပေဒႏငအည ကမၸဏမား၏ အစရငခစာမား ႏင(င) တးေဖာမႈမားႏငဆကစပျပး ေပးေခေငြ အစရငခစာမား ျဖစသည။၁၀၉

ျမနမာႏငငအတြက သငခနးစာ

တေမာႏငင၏ အခြနဘ႑ာစမခန႔ခြမႈႏငပတသတ၍ စနေခၚမႈမားရေနေသာလညး ျမနမာႏငငအတြက အသး၀င ႏငေပသည။ တေမာႏင ျမနမာႏငငသည တညေသာသမငးေနာကခရေသာ ႏငငျဖစသည။ ျပညတြငးစစ၊ အကင ပကျခစားမႈ၊ UNDP ၏ လသားမား ဖြ႔ၿဖးမႈဆငရာ ထတျပနခကတြင ေအာကဆးအဆငတြငရေနျခငး သဘာ၀ သယဇာတသည ျပညသတ႔၏ ေကာငးကးက မျဖစေစဘ ပဋပကၡကသာ ျဖစေပၚေစသည အခကမားသည ျမနမာ ႏင တေမာႏငငတ႔တညၾကသည။ တေမာသည ကလနလကေအာကမ လြတေျမာကလာၿပးေနာက အေျခခအေဆာကအမားကျပနလည တည ေဆာကျခငး၊ လ႔အဖြ႔အစညး ဖရဖရျဖစေနမႈက ျပနလညတညမတေပးျခငးတ႔တြင ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာ မႈသည အဓကရညမနးခက ျဖစေၾကာငးေတြ႔ရသည။ လြတလပေရး ရၿပးေနာက သးႏစအၾကာတြင ဥပေဒေၾကာငးအရ ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈႏင အမးသား ေရနဘ႑ာေငြက ဖနတးႏငခသည။ EITI စဥးမဥးစညးကမးက လကနာ ကငသးျခငးျဖင ပြငလငးျမငသာမႈႏင လြမားျခငးမားက တးတကေအာင လပေဆာငသည။ တေမာႏငင၏အေျခအေနကၾကညပါက ျမနမာႏငငတြငလညး အေစာပငး ကာလကတညးကပင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔အပါအ၀င တျခားတြငးထြက သယဇာတမားမ ရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက ဥပေဒမားျဖင ပြင႔လငးျမငသာစြာ စမခန႔ခြမႈစနစမားက အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြက သငသည။ တေမာသည ဆယစႏစတခေကာသာရေသးေသာ ႏငငတချဖစသညႏငအည ဘ႑ာေငြမားက ပြငလငးျမငသာမႈ မားျဖင စနစတက စမခန႔ခြျခငး လပငနးမားက အေကာငထညေဖာ လပကငေနဆျဖစသည။ အဓကက ေသာ ရညမနးခက ေအာငျမငမႈမားရရရန ျပညသ႔ဘ႑ာေငြ အသးစရတ မားက စနစက ေကာငမြနေသာ စမခန႔ခြမႈမား၊ ဖြ႔စညးအပခပပအရ ၀ငေငြထြကေငြမားက တကေသခာစြာ စစေဆးျခငးမားျပလပႏငေရးမားႏင တညရဆ လပငနးစဥမားအား ႏငငေခါငးေဆာငမားအေနျဖင အားနညးေအာင မျပလပႏငေအာင တေမာအေနျဖင စြမးေဆာငႏငမႈမား အေပၚတြင မတညေနသည။တေမာႏငင၏အဓက သငယစရာေကာငးေသာစနမနာတခမာ ေရနဘ႑ာ ေငြမားအလးအရငးျဖင မ၀ငေရာကလာမ စမခန႔ခြေရးဆငရာေကာငးမြနေသာ လပထးလပနညးမားႏင ဥပေဒမားက လြယကစြာ အတညျပျပဌာနးႏငခ႔ျခငး မားျဖစသည။ သ႔ရာတြင ဘလယႏငခေသာ ေရနေရာငးရေငြမား ႏငငထ၀င ေရာကလာသညအခါ ၎လပထးလပနညးမားကခးေဖာကၿပး လသညထက ပမသးစြျခငးမားက ႏငငေရးသမားမားက ကငသးေလရသည။ ထလပရပမားမ ေကာငးမြနစနစကေသာ ပြငလငးျမငသာမႈမားျဖင ဘ႑ာေငြစမခြန႔ခြျခငးက စနစတက လပေဆာငရန အေရးႀကးေၾကာငးက ေထာကျပသည။ ပြငလငးျမငသာမႈႏင စမခန႔ခြျခငးစနစကကငသးျခငးမ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရေသာဘ႑ာေငြမားက ေရရညအတြကအကးမရသည လပငနးမားတြင သးစြျခငး မားကလညး ေရာငရားႏငမည။ တေမာႏငင၏ အေကာငအထညေဖၚ ေဆာငရြကမႈမားတြင ဥပေဒျပေရး အပငး၊ EITI အဖြ႔၀ငျဖစလာျခငး၊ ပြင႔လငးျမငသာမႈျဖင႔ ဘ႑ာေငြစမခန႔ခြျခငး စနစမားတြင လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားႏင ညႇႏႈငးေဆြးေႏႊးျခငးမားသည ျမနမာႏငငအတြက အေကာငးဆးေသာ စတချဖစႏငသည။ ျမနမာႏငင အေနျဖငလညး ပြငလငးျမငသာမႈမားျဖင ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြျခငးမားက လကေတြ႔အေကာငထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင ရငဆငရေသာ ျပနာ မားက တေမာကသ႔မျဖစရန သငခနးစာယသငသည။

38

တေမာ၏ ေရနဆငရာဘ႑ာေငြမားက စမခန႔ခြရာတြင ေကာငးမြနေသာ အစးရယႏရား ျဖစေပၚရန ကနဥးခမတေသာ လပငနးစဥမား

ႏငငေရးအခကအခမားႏင တးတကဖြ႔ၿဖးမႈမား အမားအျပားလပေဆာငရန လအပေနခနတြင တေမာေခါငးေဆာငမားသည မးဆကသစမားအတြက ဘ႑ာေငြေၾကးသးစြမႈဖလေစရန အေရးပါသည ေျခလမးတရပအေနျဖင သဘာ၀သယဇာတ ဘ႑ာေငြေၾကးစမခန႔ခြျခငးက႑က တာ၀နယမႈမားျဖင လပေဆာငခၾကသည။ ၂၀၀၅ ခႏစတြင တေမာပါလမနသည ေရနအက ဥပေဒ၊ ေရနအခြနေကာကချခငးအကဥပေဒႏင ေရနရပေငြ အကဥပေဒက ျပဌာနးခသည။ ဤဥပေဒသည ေရနထတလပမႈက ႏငငတကာစႏႈနးမားႏင အည ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈမားက ျပလပရနအတြက အဓက အေထာကအက ျဖစသည။

(က) အားလးေသာ ေရန အခြနဘ႑ာမားႏင ရငးႏႈးျမပႏမႈမ ျပနလညရရလာ ေသာ ေငြေၾကးမားအား ေရန ရပေငြ(Petroleum Fund) တြင ထည၀ငရမည ျဖစၿပး၊ ၎ရပေငြက မးဆကသစမားညတညမ အကးခစား ႏငရန ဥပေဒသ မားျဖင အနာဂတမးဆကမားအတြက သမးဆညးထားသည။ ၂၀၀၀ ခႏစ ကတညးက ေျမယာငါးရမးခ (royalty) အျဖစရရလာေသာ အေမရကနေဒၚလာ ၂၀၄.၆ သနးျဖင ၂၀၀၅ ခႏစ၊ စကတငဘာ တြငတညေထာငေသာ ေရန ရပေငြသည လကရအေျခေနတြင အေမရကန ေဒၚလာ ၉.၃ ဘလယ ရလာ သည။ အစးရသည ရပေငြက အဓကအေရးပါသည အေၾကာငးအရာမားတြင အသးျပရနႏင ႏစေပါငးမားစြာလျခ စတခစြာ ထမးသမးထားလသညအတြက ရပေငြမ ရရသည ပမနအျမတေငြမားကသာ သးစြရန ရညရြယသည။ သ႔ရာ တြင ၂၀၀၈ ခႏစက တကလာေသာ အစးရသစသည ဘတဂကက လသည ထက ပမသးစြလကရသည။

(ခ) ေရနရပေငြမ သးစြသညေငြမားက ဘတဂကထ၌ ထညသြငးရသည။ ရပေငြမ ေငြေျပာငးေငြလႊအား သတမတထားေသာ အစးရ၏ ဘဏစာရငးသ႔ သာ လႊေျပာငးႏငၿပး ပါလမနမ သတမတထားသည ေငြပမာဏ ထကမပေသာ ေငြမားကသာ လႊေျပာငးပငခြငရသည။ သးစြမႈအား အစးရ၏ ဘ႑ာေရးဌာနမ တဆင ေဆာငရြကၿပး အစးရမ စစညးအစရငခရသည။ ၀ငေငြႏငအသးစရတ အား ျပညသမား ေလလာႏငေအာင ေဖၚျပထား ရၿပး ဘ႑ာေရးဆငရာ ဥပေဒႏင လြတလပေသာ စာရငးစစတ႔မ ရပေငြအား မတရားအသးျပျခငးမ ကာကြယ ေပးရန ရညရြယသည။

39

(ဤခေရာငေအာကခရ ေဖာျပ ခကမားသည တေမာႏငင၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက ပြငလငးျမငသာမႈ စနစမားျဖင အေကာငအထည ေဖာလပ ေဆာငျခငးမား ျဖစသည။ တေမာ၏တဆငခငးစ လပေဆာင ခကမားသည ျမနမာႏငငတြင ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔မရေသာ ဘ႑ာေငြမားက ပြငလငး ျမငသာမႈ စနစမားျဖင အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရာတြင မညသည အဆငမားက အေကာငထညေဖာ လပေဆာငသငသည ဆသညက အေထာကအက ျဖစေစမည။)

(ဂ) ရပေငြ၏ ပငဆငမႈအား လျခစတခရေသာ စမခန႔ခြမႈေအာကတြငထားရၿပး ျပညပတြငရငးႏးျမႇပႏမႈသည ျပညတြငးစးပြားေရးအခကအခက ကာကြယ ေပးရာေရာကသည။ စမကနးႏငဘ႑ာေရး ၀နႀကးဌာနသည တခလအတြက တာ၀နအရဆးျဖစၿပး လပငနးလညပတေရးဆငရာ စမခန႔ခြမႈ ကစၥရပမားက အစးရဘ႑ာေရး ဌာန၏ Banking and Payments Authority ေအာကတြင ေဆာငရြကသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ ကြၽမးကင သမားက ရပေငြ၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈက ၾကပမတေပးသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ အႀကေပးအဖြ႔အား ၂၀၀၅ ခႏစတြငထားရၿပး အစးရ၏ ေရနရပေငြမ ရငးႏးျမႇပႏမႈက အႀကေပးရသည။

(ဃ) အပခပေရး ယႏရားသည ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာ၀နခမႈမားက တကစြာလပေဆာငရနႏင အခါအားေလာစြာထတျပနေသာ အစရငခစာမား ႏင ႏစပတလညဘ႑ာေရးဆငရာ အစရငခစာမားက ထတျပနရန တာ၀န ရသည။ ရပေငြႏငပတသကသည သးျခားလြတလပေသာ အတငပငခ ေကာငစ၀ငမားက ပါလမနကခန႔အပၿပး ေငြေၾကးဆငရာ ကစၥရပမားက အႀကေပးရသည။ သ႔ေသာလညး ပါလမနအေနျဖင ၄ငးေကာငစ၏ အၾကျပ ေတာငးဆျခငးမားက လကနာစရာမလေပ။ လြတလပ၍ ႏငငတကာ အသ အမတျပေသာ ျပငပစာရငးစစမားမစစေဆးၿပး စာရငးစစမား၏ ထတျပန ခကက ျပညသမား နားလညလြယမညပစျဖင ထတျပနေပးသည။ အစးရ သည အငတာနကစာမကႏာမ ဥပေဒ ေၾကာငးဆငရာမား၊ ပြငလငးျမငသာ မႈဆငရာ စစဥေဆာငရြကမႈမားႏင ေငြေၾကးဆငရာအစရငခစာမား ထတျပနခကမားက တငျပေပးသည။ ေနာကဆးထတျပနေသာ သတငး အခကအလကမား အငတာနကေပၚတြင အခနမန ေရာကရေနေရးသည အေရးပါသည။

(င) ရပေငြႏငပတသတ၍ တာ၀နရသတ႔၏ လကကငေဆာငရြကမႈမားက လထ၏နားလညမႈ အလြနအေရးပါသညက အသအမတျပျခငးျဖင အစးရ သည ရပေငြႏငပတသတ၍ ႏငငအ၀မး လထႏင ေဆြးေႏြးႏးေႏာမႈမားက တာ၀နယရသည။ ပါလမနသည ဥပေဒေၾကာငးဆငရာကစၥရပမား၊ ပြငလငး ျမငသာမႈႏင ႏငငပငသယဇာတက ႏငငဖ႔ြၿဖးေရးတြင မညကသ႔ အသးျပ မညက အခါေပါငးမားစြာ ေဆြးေႏြးပြမားျပလပသည။

(စ) တေမာႏငငသည ၂၀၁၀ ခႏစတြင EITI အဖြ႔ ၀ငႏငငျဖစလာသည။

40

နဂးခပ

ျမနမာႏငငသည ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မားကြယ၀ၿပး စစအစးရ၏ ဆယစႏစမားစြာ ႏငငျခားသ႔ တငပ႔ေရာငးခေနျခငးေၾကာင ျပညသမားမာ စြမးအငအလအေလာက သးစြခြငမရရသညသာမက ႏငငအေနျဖငလညး ကမာၻ႕အဆငးရဆးႏငငအျဖစသ႔ ကေရာကလကရသည။ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႕မားမရေသာ ဘ႑ာေငြမားကမညသ႔ အသးျပသညကမသရရေပ။ တပမေတာအတြကမား ျပားေသာ အသးစရတမားက ဆကလကသးစြေနခနတြင လမႈဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလပငနးမားတြင အနညးအကဥးသာ အသးျပေနသညကေတာ ထငရားစြာေတြ႔ ျမငေနရသည။ သဘာ၀သယဇာတမားမ ရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက တရားမတစြာ ခြေ၀သးစြမႈမရျခငးမားကလညး တငးရငးသားလမးမားႏင ျဖစပြားေနသည ျပညတြငးစစက ဆကလကျဖစေပၚလကရသည။

တပမေတာက ေကာေထာကေနာကခေပးထားေသာ အရပသားအစးရေပၚ ေပါကလာေသာလညး၊ လကရျပဌာနးထားေသာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ၊ တပမေတာသည ဥပေဒ၏အျပငဘကတြင လး၀ ရပတညလကရၿပး ျပညသမား၏ လြမးမးမႈအျပငဘကတြငရသည။ ႏငင၏စးပြားေရးတြင စစတပပင ကမၸဏမား၏ ပါ၀ငပတသကေနေသာ အခနးက႑ႏင ၎ကမၸဏမားက ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရေသာ ဘ႑ာေငြမားႏင မညသ႔ဆကစပေနသည၊ အသးျပေနသညဆသညက သရႏငျခငးမား မရသလ စစေဆးျခငးမားလညး မျပလပေပ။ႏငငျခားကမၸဏမားကလညး ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ေရာငးရေငြမားအား အစးရသ႔ မညသ႔ေပးသည၊ မညမေပးသညက ထတျပနျခငးမားမရေပ။

ႏငင၏ အႀကးမားဆးႏငငျခား၀ငေငြရရေနသည ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔ မႈမရရေသာ ဘ႑ာေငြ မားက ပြငလငးျမငသာမႈမားႏင ေကာငးမြနေသာ စမခန႔ခြမႈမားက ထေရာကစြာလပေဆာငရနႏင စစတပပင ကမၸဏမား၏ ႏငငစးပြားေရးက ခပကငထားမႈက ေဖာထတေျပာဆရန အေရးတႀကး လအပေနေသာ အခနကာလ ျဖစသည။ ထသ႔ျပလပျခငးမရပါက တငးျပည၏ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားက အကးမျပသညသာမက ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရေသာဘ႑ာေငြမားသည သဘာ၀သယဇာတ ကနစာျဖစမႈက အားေပးေနလမမည။

ေရနႏင႔သဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔မႈမရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက စနစတကစမခန႔ခြမႈမား ျပလပရနႏင ၎ဘ႑ာေငြသစြမႈမားက စစေဆးႏငမညနညးစနစမား ခမတႏငရန ဥပေဒေၾကာငးအရ တာ၀နယမႈ မားျဖင ၎ဘ႑ာေငြမားက စမခန႔ခြ႔မည နညးစနစမားလအပသည။ ဤသ႔ျပလပရန ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ လပပငခြငမားႏင ပမတကေသာ အမးသားဥပေဒျပျခငး သ႔မဟတ ရးရငးေသာ အမးသားဥပေဒျပျခငးျပလပရမည။ ၎ဥပေဒမားက ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ တငပ႔မႈမရရေသာ ဘ႑ာေငြမား အသးျပျခငးက အဆငေျပေခာေမြ႔စြာ စနစတကလညပတေစသည။ အနမ႔ဆးအဆင အေနျဖင ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ရပေငြဥပေဒကလအပသည။ ၎ဥပေဒတြင ေအာကပါအခက အလကမားပါ ရရမည။

၁။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရေသာ ဘ႑ာေငြအပါအ၀င ေငြေၾကးစးဆငးမႈမားအား အဓပၸါယဖြင ဆျခငး

၂။ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔မရရေသာဘ႑ာေငြ အပႏျခငးမားအေပၚလမးညြနျခငးမား၃။ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔မရရေသာဘ႑ာေငြက မညသက ထတယသးစြႏင သညမားႏင မညကသ႔

သးစြရမညက တားျမစျခငး၄။ အပႏထားေသာဘ႑ာေငြက လႊေျပာငးျခငးႏငသးစြျခငးက တကေသာလမးညြနခကမား

ထတေပးျခငး၅။ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႕မရရေသာဘ႑ာေငြအား ျပညသမား (စမကနး ဧရယာအတြငးရ နစနာ

ဆးရးရေသာ ေဒသခမားႏငသယဇာတမားက ပငဆငေသာ ေဒသႏငျပညနယမား) ခြေ၀ေပးျခငး ၆။ ၀ငေငြ၊ ထြကေငြ၊ သးေငြႏင အျမတေငြမားက ျပညသသ႔ တငျပျခငး၇။ လြတလပေသာ စာရငးစစမား ထားရျခငးႏငႀကးၾကပျခငး တ႔ျဖစသည။

41

အႀကျပတကတြနးခကမား

ကမၻာအရပရပမ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ၾကြယ၀ခမးသာေသာ ႏငငမားတြင လကခကင႔သးေနေသာ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈဆငရာ ႏငငတကာစႏႈနးမားႏင လပေဆာငခကမားက သေတသနျပလပၿပးေနာက ရခငေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔မ ေအာကပါအခကအလကမားက အၾကျပ တကတြနးပါသည။

ႏငငတကာအစးရမားႏငဘဏမား

ႏငငတကာအစးရမားႏင ဘဏမားသည စစတပေကာေထာကခအစးရနင စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြက ျခငးမား ျပလပရာတြင ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာ၀နခမႈမားျဖင ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြေရးစနစက ပထမဥးစြာ မလပမျဖစ လပေဆာငသငသည။

ႏငငတကာကမၸဏမား

ႏငငတကာကမၸဏမားသည ျမနမာႏငင၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ စမကနးမားတြင လအခြငေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငက ကာကြယႏငသည ဥပေဒမားႏငလပငနးစဥမား စနစတက လညပတႏငသည အထႏင ဘ႑ာေငြစမခန႔ခြမႈတြင ပြငလငးျမငသာမႈ၊ တာ၀နခမႈမားျဖင ဥပေဒေၾကာငးအရ စမခန႔ခြသည စနစမားတညေဆာကျပး စနစတကလညပတသညအထ ရငးႏးျမပႏမႈအသစမား ျပလပျခငးက ေရာငၾကဥသငသည။

ျမနမာအစးရ

ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈအသစမားအား မဖတေခၚမ ျမနမာအစးအေနျဖင ေအာကပါအခကမားက လပေဆာငသငသည၁။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရသည ႏငင၏ဘ႑ာေငြပမာဏႏင ၎ဘ႑ာေငြမား မညသညေနရာ

တြင အပႏထားသညႏင မညကသ႔ စမခန႔ခြထားသညက ခကခငးထတျပနရန ၂။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရေသာ ဘ႑ာေငြမားက ပြငလငးျမငသာမႈ၊ တာ၀နခမႈမားႏင ရညရည

အကးေကးဇးျဖစထြနးေစရနအတြက ဘ႑ာေငြဆငရာဥပေဒမားက ျပဌာနးၿပး လကနာေဆာငရြက ေစရမည။

၃။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မရရေသာ ဘ႑ာေငြက သးျခားရနပေငြအျဖစထားရရမည။ ၎သးျခားရနပ ေငြက လထကယစားျပအဖြ႔အစညး ကယစားလယမားပါ၀ငသည လြတလပေသာ အစးရမဟတ သည စမခန႔ခြမႈအဖြ႔တခ၏ ႀကးၾကပမႈေအာကတြငထားရမည။

၄။ စမကနးဧရယာအတြငးေနထငသည ဆးရႈးနစနာခေသာ ေဒသခမားႏင သယဇာတကပငဆငသည ျပညနယႏငေဒသအမားသ႔ ရရသညဘ႑ာေငြမားက စနစတကခြေ၀ေပးသည အကးအျမတခြေဝမႈ စနစက စတငလပေဆာငရမည။

၅။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမား စတငအေကာငထညမေဖာမ ေဒသခမားက ၾကတငအသေပး ျခငး၊ ေဒသခမား၏သေဘာထားကရယျခငးႏင ေဒသခမား၏သေဘာထားမားက လြတလပစြာထတ ေဖာခြငအစရသည (FPIC) လပငနးစဥမားက ဥပေဒျပဌာနးၿပး လကနာေဆာငရြကေစရမည။ စမကနးမားေၾကာင ထခကလာႏငမည သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ လမႈအသငးအ၀ငးႏင ကမးမာေရး ဆငရာမားက စမကနးမစတငမ ၾကတငေလလာသးသပမႈမားျပလပၿပး ျပညသမားထသ႔ အသေပး ရမညဆေသာ ဥပေဒမားက ျပဌာနးၿပး လကနာေဆာငရြကေစရမည။

၆။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔အပါအ၀င တျခားတြငးထြကသယဇာတမား တးေဖာထတလပျခငးမား ေၾကာင ျဖစေပၚလာမည လ႔အခြငအေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငပကစးမႈမားက ကာကြယရနႏင နယေျမမားအား ျပနလညအသးျပႏငရနႏင ျပနလညသန႔ရငးျပျပငျခငး လပငနးစဥမားက ဥပေဒမား ျပဌာနးၿပး လကနာေဆာငရြကေစရမည။

42

ေနာကဆကတြ။ ဇယား - ဘ႑ာေငြ ပြငလငးျမငသာမႈႏင သကဆငသည စႏနးမားႏင လမးညြနမႈမား

တငးတာမႈ ရညမနးခက ပနးတင ဆႏၵျပျခငး (သ႔) စာခပစာတမး အဖြ႔၀ငျဖစႏငေျခ ဆကစပေသာဖြငဆခက (သ႔) မ သကဆငရာစာခပတြင ပါ၀ငသမား

၁။ ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတညခက (UNGC) ၁၁၀

ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတည ခကသည ကမၸဏတ႔၏ တာ၀နယမႈကျမငတင ေပးသည။ ကမၻာလးဆငရာ စနေခၚမႈမာကေျဖ ရငးရာတြင ကမၸဏမားအေနျဖင အစတအပငး တစရပ ျဖစလာႏငသည။

ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတညခကတြင ဆႏၵအေလာက ပါ၀ငႏငသည။ မျဖစမေန လကနာရ မညညြနၾကားခက မဟတေပ။ တရားဥပေဒစးမးေရး အဖြ႔အစညး မားမဟတဘ ကမၸဏမား၏ အျပအမ ႏင လပငနးမားက တငးတာသည။

ကမၸဏမားအေနျဖငကလသမဂၢ ကမၻာလး ဆငရာ သေဘာတည ခက ၏စညးကမး (၁၀) ခကက လကနာ ကငသးႏငသည။

စဥးကမး (၁၀) ခတြင စးပြားေရးလပငနးမားသညအကငပက ျခစားမႈမားက ျဖစေပၚေစသည လပရပမား၊ လာဘေပးျခငးႏင ေငြညႇစျခငးတ႔က ဆန႔ကငရမည။

CNOOCONGC

၂။ ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးည လာခ(UNCAC) ၁၁၁

ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈ ဆန႔ကငေရး ညလာခ (UNCAC) သည ႏငငတကာ အကင ပကျခစားမႈတကဖကေရး တရား၀ငစာခပတခ ျဖစသည။

ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးညလာခ (UNCAC) သည အဖြ႔၀ငႏငငမားက တာ၀နခသည။

အစးရမား ပဒမ(၉)။ ျပညသ႔ဘ႑ာ စမခန႔ခြမႈတြင ပြငလငး ျမငသာမႈႏင တာ၀နခမႈက ျမႇငတငေပးသည။ပဒမ(၉)။ ပဂၢလက လပငနးမား၏ ပြငလငး ျမငသာမႈကျမႇင တင ေပးသည။

ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးညလာခ တြင လကမတေရးထးထားေသာလညး အတညမျပရ ေသးေပ။

၃။ သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားပြငလငးျမငသာမႈႀကးပနးခက (EITI)၁၁၂

EITI သညအစးရထသ႔၊ အစးရႏင ဆကစပေသာ သမားထ အခြနေပးေဆာငရမႈ ပြငလငးျမငသာ မႈက တးျမႇငေပးသည။

သယဇာတတးေဖၚ ေရးလပငနးမားပြငလငျမငသာမႈ ႀကးပနးခက (EITI) သည ႏငငမား၏ ဆႏၵအ လာက ျဖစသည။

အစးရမား၊ကမၸဏ မားႏင လထ အေျချပ အဖြ႔အစညးမားသည EITI က ေထာကပေပး ႏငသည။

စညးမဥးစညးကမးအားလးသညအခြနဘ႑ာပြငလငးျမငသာ မႈႏင ဆကစပသည။

ျမနမာ၊တရတ၊ ကးရးယား၊ ထငးႏင အႏၵယ တ႔သည EITI ၏ စညးမဥး မားက လကနာေသာ ႏငငမဟတေပ။

၄။ ႏငငတကာ ေငြေၾကးရပေငြ (IMF)၏ အခြနဘ႑ာ ပြငလငးျမငသာမႈ ဆငရာ လမးညြနခက။၁၁၃

သဘာ၀အရငးအျမစႏငပတသကေသာဘ႑ာ ေငြမာ းပြငလငး ျမငသာမႈဆငရာစမခန႔ခြမႈ ေကာငးမားက သးသတ၍ အသအမတျပေပး သည။

ႏငငတကာေငြေၾကး ရပေငြ (IMF) ၏အခြနဘ႑ာ ပြငလငးျမငသာမႈ ဆငရာ လမးညြနခကမားက ႏငင မားအေနျဖင ဆႏၵအေလာက လကနာႏငသည။

အစးရမား၊ ႏငငတ ကာေငြေၾကး အဖြ႔ အစညးမားႏင လထအေျချပ အဖြ႔မား။

လမးညြနခကမားသည သကဆငရာ အဖြ႔အစညး၊နငငမားႏင သာ သကဆငသည။

၅။ သဘာ၀သယဇာ ပဋညာဥစာတမး။၁၁၄

သဘာ၀သယဇာ ပဋညာဥစာတမးသည သဘာ၀ အရငးအျမစမရရလာသညအခြငအလမးမားက လ႔အဖြ႔အစညးမ အကးရစြာ အသးျပႏငရန ကညသည။

ပဋညာဥစာတမးသည မျဖစမေန လကနာရမည စာခပ (သ႔) သေဘာတညခကမဟတေပ။

အစးရမား၊ ေကာပရတမားႏင အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား။

စညးမဥး ၂။ တြငးထြကသယဇာတသည ျပညသ မားပင ေသာ အရငးအျမစျဖစသည။ ထတယသးစြမႈကပြငလငးျမငသာ မႈႏင ျပညသမားက စနစတက အသေပးရမည။စညးမဥး ၁၂။ သတတးေဖၚေရး ကမၸဏအားလးသည သေဘာ တညခက၊ ထတယျခငးႏင အခြနေပး ေဆာငရာတြင အေကာငးဆး ကငသးရမည။

၆။ IPIECA စဥဆကမျပတ အစရငချခငး လမးညြနခကမား၁၁၅

ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ကမၸဏတ႔၏သဘာ၀ ပတ၀နးကင၊ကနးမာေရး၊ လျခမႈ၊ လမႈေရး ႏင စးပြားေရးဆငရာ တငျပအစရငခမႈမႈမားက ကညေပးသည။

IPIECA ၏ လမးညြန ခကမားသည မျဖစမေန လက နာရမညအရာမားမဟတ။

ကမၸဏႀကးမား ညြနျပခက ၆။ ကမၸဏမား၏ မ၀ါဒ၊ အခြနေပး ေဆာငျခငး၊ တးေဖၚခြငေပးေဆာငရာတြင ပြငလငးျမငသာမႈရေစရန အားေပးသည။

တရတ ကမၸဏ CNOOC သည IPIECA ၏အဖြ႔၀ငျဖစသည။

၇။ OECD ႏငငတကာ ကမၸဏႀကး မားအတြက လမးညြနခကမား ၁၁၆

OECD လမးညြနခကမားသည တာ၀နယေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ စညးကမးပငး ဆငရာ အစတအပငး တစရပျဖစသည။

လမးညြနခကမားက ကမၸဏႀကးမား၏လကနာကင သးမႈသည တရား၀ငျဖစေသာလညး မျဖစမေန လကနာ ရမညအခကမားမဟတေပ။ အတငးအကပလပပငခြငမရ။

အစးရမ OECD ၏လမးညြနခကမားက ကမၸဏမားသ႔ ခမတေပးသည။ OECD၏ လမးညြနခကမားကႏငငေပါငး(၃၇)မလကနာသည။

အခနး ၆။ အပဒ ၃။ လာဘေပးမႈတကဖကေရး တြင ပြငလငးျမငသာမႈရေစရနအားေပးသည။ ျပညသမားပးေပါငးလာေစရန အားေပးသည။ ကမၸဏမားအေနျဖင ျပညသမားႏင ပြငလငး စြာညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးျဖင လာဘေပးမႈ တက ဖကေရးတြင ပးေပါငးလာ ေစႏငသည။

ျမနမာ၊ တရတႏင အႏၵယတ႔သည လမးညြနခကက လကနာျခငးမရေပ။ေတာငကးရးယားသည OECD အဖြ႔ ၀ငႏငငျဖစသည။

၉။ ကမၻာလးဆငရာ ထတျပနခက လမးညြနမား GRI ၁၁၈

GRI သညကမၻာလးဆငရာလပငနးစဥမားျဖစၿပး လြတလပေသာ အဖြ႔အစညးျဖစသည။အဓကရည ရြယခကမာ အစရငခထတျပနခကႏင ပတ သတသညလမးညြနခကမားထတျပနေပးရန ျဖစသည။

GRI ၏လမးညြနခကမားသည မျဖစမေန လကနာရ မည အခကမား မဟတေပ။

ကမၸဏႀကးမား၊ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမား

စးပြားေရးဆငရာ လပေဆာငခက အညြနးကနး မားႏင အခြနဘ႑ာ ပြငလငးျမငသာမႈတ႔ ပါ၀ငသည။

၁၀။အေကြတာ စညးမဥး စညးကမး (EPs) ၁၁၉

အေကြတာမသည မျဖစမေနလကနာရမည စ မား မဟတဘလမႈေရးႏငသဘာ၀ပတ၀နးကင ဆငရာ ေငြေၾကးေထာကပမႈမားကခန႔မနးျခငး၊ အကျဖတျခငးႏင စမခန႔ခြျခငး

မျဖစမေန လကနာရမည မမားမဟတေပ ဘဏမား၊ ေငြေၾကးအဖြ႔ အစညးမား

မအမတ (၁၀)။ ေငြေၾကး အစရငခစာႏင ပတသတ ေသာ အေကြတာမ EIPI - EIPI ၏ အဓက အခက သည အေကြတာမကအေကာငအထညေဖၚျခငး ႏင ရရလာသည အေတြ႔အႀကမားက ႏစစဥ အစရငချခငးတ႔ျဖစသည။

တငးတာမႈ ရညမနးခကပနးတင ဆႏၵျပျခငး (သ႔) စာခပစာတမး အဖြ႔၀ငျဖစႏငေျခ ဆကစပေသာဖြငဆခက (သ႔) မ သကဆငရာစာခပတြင ပါ၀ငသမား

43

တငးတာမႈ ရညမနးခက ပနးတင ဆႏၵျပျခငး (သ႔) စာခပစာတမး အဖြ႔၀ငျဖစႏငေျခ ဆကစပေသာဖြငဆခက (သ႔) မ သကဆငရာစာခပတြင ပါ၀ငသမား

၁။ ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတညခက (UNGC) ၁၁၀

ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတည ခကသည ကမၸဏတ႔၏ တာ၀နယမႈကျမငတင ေပးသည။ ကမၻာလးဆငရာ စနေခၚမႈမာကေျဖ ရငးရာတြင ကမၸဏမားအေနျဖင အစတအပငး တစရပ ျဖစလာႏငသည။

ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတညခကတြင ဆႏၵအေလာက ပါ၀ငႏငသည။ မျဖစမေန လကနာရ မညညြနၾကားခက မဟတေပ။ တရားဥပေဒစးမးေရး အဖြ႔အစညး မားမဟတဘ ကမၸဏမား၏ အျပအမ ႏင လပငနးမားက တငးတာသည။

ကမၸဏမားအေနျဖငကလသမဂၢ ကမၻာလး ဆငရာ သေဘာတည ခက ၏စညးကမး (၁၀) ခကက လကနာ ကငသးႏငသည။

စဥးကမး (၁၀) ခတြင စးပြားေရးလပငနးမားသညအကငပက ျခစားမႈမားက ျဖစေပၚေစသည လပရပမား၊ လာဘေပးျခငးႏင ေငြညႇစျခငးတ႔က ဆန႔ကငရမည။

CNOOCONGC

၂။ ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးည လာခ(UNCAC) ၁၁၁

ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈ ဆန႔ကငေရး ညလာခ (UNCAC) သည ႏငငတကာ အကင ပကျခစားမႈတကဖကေရး တရား၀ငစာခပတခ ျဖစသည။

ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးညလာခ (UNCAC) သည အဖြ႔၀ငႏငငမားက တာ၀နခသည။

အစးရမား ပဒမ(၉)။ ျပညသ႔ဘ႑ာ စမခန႔ခြမႈတြင ပြငလငး ျမငသာမႈႏင တာ၀နခမႈက ျမႇငတငေပးသည။ပဒမ(၉)။ ပဂၢလက လပငနးမား၏ ပြငလငး ျမငသာမႈကျမႇင တင ေပးသည။

ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈဆန႔ကငေရးညလာခ တြင လကမတေရးထးထားေသာလညး အတညမျပရ ေသးေပ။

၃။ သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားပြငလငးျမငသာမႈႀကးပနးခက (EITI)၁၁၂

EITI သညအစးရထသ႔၊ အစးရႏင ဆကစပေသာ သမားထ အခြနေပးေဆာငရမႈ ပြငလငးျမငသာ မႈက တးျမႇငေပးသည။

သယဇာတတးေဖၚ ေရးလပငနးမားပြငလငျမငသာမႈ ႀကးပနးခက (EITI) သည ႏငငမား၏ ဆႏၵအ လာက ျဖစသည။

အစးရမား၊ကမၸဏ မားႏင လထ အေျချပ အဖြ႔အစညးမားသည EITI က ေထာကပေပး ႏငသည။

စညးမဥးစညးကမးအားလးသညအခြနဘ႑ာပြငလငးျမငသာ မႈႏင ဆကစပသည။

ျမနမာ၊တရတ၊ ကးရးယား၊ ထငးႏင အႏၵယ တ႔သည EITI ၏ စညးမဥး မားက လကနာေသာ ႏငငမဟတေပ။

၄။ ႏငငတကာ ေငြေၾကးရပေငြ (IMF)၏ အခြနဘ႑ာ ပြငလငးျမငသာမႈ ဆငရာ လမးညြနခက။၁၁၃

သဘာ၀အရငးအျမစႏငပတသကေသာဘ႑ာ ေငြမာ းပြငလငး ျမငသာမႈဆငရာစမခန႔ခြမႈ ေကာငးမားက သးသတ၍ အသအမတျပေပး သည။

ႏငငတကာေငြေၾကး ရပေငြ (IMF) ၏အခြနဘ႑ာ ပြငလငးျမငသာမႈ ဆငရာ လမးညြနခကမားက ႏငင မားအေနျဖင ဆႏၵအေလာက လကနာႏငသည။

အစးရမား၊ ႏငငတ ကာေငြေၾကး အဖြ႔ အစညးမားႏင လထအေျချပ အဖြ႔မား။

လမးညြနခကမားသည သကဆငရာ အဖြ႔အစညး၊နငငမားႏင သာ သကဆငသည။

၅။ သဘာ၀သယဇာ ပဋညာဥစာတမး။၁၁၄

သဘာ၀သယဇာ ပဋညာဥစာတမးသည သဘာ၀ အရငးအျမစမရရလာသညအခြငအလမးမားက လ႔အဖြ႔အစညးမ အကးရစြာ အသးျပႏငရန ကညသည။

ပဋညာဥစာတမးသည မျဖစမေန လကနာရမည စာခပ (သ႔) သေဘာတညခကမဟတေပ။

အစးရမား၊ ေကာပရတမားႏင အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား။

စညးမဥး ၂။ တြငးထြကသယဇာတသည ျပညသ မားပင ေသာ အရငးအျမစျဖစသည။ ထတယသးစြမႈကပြငလငးျမငသာ မႈႏင ျပညသမားက စနစတက အသေပးရမည။စညးမဥး ၁၂။ သတတးေဖၚေရး ကမၸဏအားလးသည သေဘာ တညခက၊ ထတယျခငးႏင အခြနေပး ေဆာငရာတြင အေကာငးဆး ကငသးရမည။

၆။ IPIECA စဥဆကမျပတ အစရငချခငး လမးညြနခကမား၁၁၅

ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ကမၸဏတ႔၏သဘာ၀ ပတ၀နးကင၊ကနးမာေရး၊ လျခမႈ၊ လမႈေရး ႏင စးပြားေရးဆငရာ တငျပအစရငခမႈမႈမားက ကညေပးသည။

IPIECA ၏ လမးညြန ခကမားသည မျဖစမေန လက နာရမညအရာမားမဟတ။

ကမၸဏႀကးမား ညြနျပခက ၆။ ကမၸဏမား၏ မ၀ါဒ၊ အခြနေပး ေဆာငျခငး၊ တးေဖၚခြငေပးေဆာငရာတြင ပြငလငးျမငသာမႈရေစရန အားေပးသည။

တရတ ကမၸဏ CNOOC သည IPIECA ၏အဖြ႔၀ငျဖစသည။

၇။ OECD ႏငငတကာ ကမၸဏႀကး မားအတြက လမးညြနခကမား ၁၁၆

OECD လမးညြနခကမားသည တာ၀နယေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ စညးကမးပငး ဆငရာ အစတအပငး တစရပျဖစသည။

လမးညြနခကမားက ကမၸဏႀကးမား၏လကနာကင သးမႈသည တရား၀ငျဖစေသာလညး မျဖစမေန လကနာ ရမညအခကမားမဟတေပ။ အတငးအကပလပပငခြငမရ။

အစးရမ OECD ၏လမးညြနခကမားက ကမၸဏမားသ႔ ခမတေပးသည။ OECD၏ လမးညြနခကမားကႏငငေပါငး(၃၇)မလကနာသည။

အခနး ၆။ အပဒ ၃။ လာဘေပးမႈတကဖကေရး တြင ပြငလငးျမငသာမႈရေစရနအားေပးသည။ ျပညသမားပးေပါငးလာေစရန အားေပးသည။ ကမၸဏမားအေနျဖင ျပညသမားႏင ပြငလငး စြာညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးျဖင လာဘေပးမႈ တက ဖကေရးတြင ပးေပါငးလာ ေစႏငသည။

ျမနမာ၊ တရတႏင အႏၵယတ႔သည လမးညြနခကက လကနာျခငးမရေပ။ေတာငကးရးယားသည OECD အဖြ႔ ၀ငႏငငျဖစသည။

၉။ ကမၻာလးဆငရာ ထတျပနခက လမးညြနမား GRI ၁၁၈

GRI သညကမၻာလးဆငရာလပငနးစဥမားျဖစၿပး လြတလပေသာ အဖြ႔အစညးျဖစသည။အဓကရည ရြယခကမာ အစရငခထတျပနခကႏင ပတ သတသညလမးညြနခကမားထတျပနေပးရန ျဖစသည။

GRI ၏လမးညြနခကမားသည မျဖစမေန လကနာရ မည အခကမား မဟတေပ။

ကမၸဏႀကးမား၊ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမား

စးပြားေရးဆငရာ လပေဆာငခက အညြနးကနး မားႏင အခြနဘ႑ာ ပြငလငးျမငသာမႈတ႔ ပါ၀ငသည။

၁၀။အေကြတာ စညးမဥး စညးကမး (EPs) ၁၁၉

အေကြတာမသည မျဖစမေနလကနာရမည စ မား မဟတဘလမႈေရးႏငသဘာ၀ပတ၀နးကင ဆငရာ ေငြေၾကးေထာကပမႈမားကခန႔မနးျခငး၊ အကျဖတျခငးႏင စမခန႔ခြျခငး

မျဖစမေန လကနာရမည မမားမဟတေပ ဘဏမား၊ ေငြေၾကးအဖြ႔ အစညးမား

မအမတ (၁၀)။ ေငြေၾကး အစရငခစာႏင ပတသတ ေသာ အေကြတာမ EIPI - EIPI ၏ အဓက အခက သည အေကြတာမကအေကာငအထညေဖၚျခငး ႏင ရရလာသည အေတြ႔အႀကမားက ႏစစဥ အစရငချခငးတ႔ျဖစသည။

တငးတာမႈ ရညမနးခကပနးတင ဆႏၵျပျခငး (သ႔) စာခပစာတမး အဖြ႔၀ငျဖစႏငေျခ ဆကစပေသာဖြငဆခက (သ႔) မ သကဆငရာစာခပတြင ပါ၀ငသမား

44

လ႔အခြငအေရးႏငလၿခေရးဆငရာ ဆႏၵအေလာကလကနာရနလမးညြနခက ၁၂၀

ဆႏၵအေလာကလကနာရနလမးညြနခကသည ကမၸဏမားအား ၄ငးတ႔၏ စမကနးမားလပငနးစဥအတြငး လၿခေရးလပငနးမားက ထနးသနးလကနာျခငးျဖင လ႔အခြငအေရးႏင အေျခခလြတလပမႈက ေလးစားလကနာရနျဖစသည

မျဖစမေန လကနာရမည မမားမဟတေပ အစးရမား၊ ေကာပရတမားႏင အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား။

အပဒ (၅) တြင သတငးအခကအလကမား ဖလယျခငးႏင တကေသာသတငးအခကမားသည လၿခေရးႏငလ႔အခြငအေရးအတြက အေရးၾကးေၾကာငးေဖာျပထားသည။

Chevron Corporation

၁၁။ ႏငငတကာ ေငြေၾကးရပေငြအဖြ႔၏ ေငြေၾကးဆငရာ ပြငလငး ျမငသာမႈႏင ပတသကေသာ ကင၀တေကာငးမား၁၂၁

ဗဟဘဏႏင အျခားေသာေငြေၾကးဆငရာအဖြ႔အစညးမား၏ လပငနး ေဆာငရြကမႈ ေပၚလစ ႏင ပတသကေသာႏငငတကာေငြ ေၾကးရပေငြ အဖြ႔၏ ပြငလငးျမငသာမႈ ဆငရာ ကငထးမား

ေငြေၾကးႏငပတသကသညလကနာရမညကင၀တ မားက အမးသားဥပေဒ ျပေရးတြငထည သြငးထား ရမည။

ဗဟဘဏႏင ေငြေၾကးအဖြ႔အစညးမား

၁၂။ ေဟာငေကာင စေတာေစး ကြက (HKEx)၏ စညးကမး ၁၂၂

ေဟာငေကာငစေတာေစးကြကတြင အေရာငး အ၀ယျပလပလေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ကမၸဏႏငပတသကသညအေရးပါေသာအခကအလကမား ျဖစသည အခြနေပးေဆာငျခငး၊ သကဆငသမားသ႔ေပးေချခငး၊သကဆငရာ အစးရသ႔ေပးရသညအခြနအခမားကတငျပရသည။ ကမၸဏႏင ပတသကသည လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာကစၥရပမားက တငျပရသည။

ေဟာငေကာငစေတာေစးကြကတြင စာရငးေပါက သည ကမၸဏမားအတြက စာခပပါလကနာရမည စညးကမးမား။

ကမၸဏမား ေအာကပါအခကမားႏငဆကစပသညသတငးအခကအ လကမားကထတျပနျခငး(က) သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ လမႈေရး၊ ကနးမာေရးႏင လျခမႈႏင ပတသကေသာ စြန႔စားရမႈ အေျခအေန(ခ) ရာေဖြေရးစမကနးႏင သဘာ၀အရငးအျမစႏင ပတသက ၍ ထခကနစနာေနသည အစးရမဟတ သည အဖြ႔အစညးမား(ဂ) တးေဖၚထတလပခြငျပသည ႏငင၏ ဥပေဒ လကနာမႈ၊ ထတျပနခကမား၊ ခြငျပခက၊ ၎ႏငငသ႔ ေပးေခရသည အခြန၊ ေျမငားရမးခ၊ အျခားေသာ ေပးေခရမႈမား(ဃ) နစနာေၾကး ႏငပတသကသည လေလာက ေသာ ရပေငြ ေထာကပေရး အစအစဥ၊ ျပနလညေနရာခထားျခငးႏင ေရႊ႕ ေျပာငး မႈႏငပတသက သည ေရရညအေျခအေန(င) စမကနးႏငပတသကသည သဘာ၀ပတ၀နးကင ဆငရာ တာ၀န(စ) ကမၸဏ၏ အတတကာလ သကဆငရာႏငငမား၏ ဥပေဒ မားႏငပတသက၍ ေျဖရငးပ၊ လကနာကင သးပ၊ ႏငငအဆငႏင ေဒသဆငရာ စမခန႔ခြမႈ ကြျပားပ(ဆ) အတတကစမကနးမားႏငပတသကသည ေဒသဆငရာ အာဏာပင၊ ေဒသခမားႏင ေျဖရငးပ၊ ထတလပေရးဆငရာ ပငဆငမႈႏင အျခားေသာ စမခန႔ခြမႈဆငရာ အခက အလက မား(ဇ) စမကနးႏင ပတသကသည နယေျမအျငငးပြားမႈ (တငးရငးသားတ႔၏ ပငဆငမႈဆငရာ အျငငးပြားမႈ)

CNOOC is listed on the HKExCNPC Group

Dodd frank ေ၀ါလမးမ ျပျပငေျပာငး လေရးမၾကမး။ အေမရကန ကြနဂရက လႊတေတာ၏ ပြငလငးျမငသာမႈဆငရာ ဥပေဒ။ (၂၀၁၂ ခႏစတြင သကေရာက မႈရမည)၁၂၃

လႊေျပာငးမႈႏင အာမခခက ေကာမရငတြင မတပတငေသာ ကမၸဏမားတြငသဘာ၀အရငး အျမစ ပြငလငးျမငသာမႈျပဌာနးခက မားလအပသည။ အေမရကန အစးရသ႔ေပးရ သည ေငြပမာဏႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔၊ေရနႏင တြငးထြကမား အတြကႏငငျခားအစးရသ႔ေပးရ သညမားက အမားသေစရန အစရငခရသည။

အေမရကနႏင ႏငငျခား ေရန၊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏင သတ တးေဖၚေရး ကမၸဏမားသည လႊေျပာငးမႈႏင အာမခခက ေကာမရငတြင တာ၀နခရသည။

ေရန၊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏငသတ တးေဖၚေရး ကမၸဏမားသည လြ ေျပာငးမႈႏငအာမခခကေကာမရင တြင မတပတငရသည။

တြငးထြကထတယသမားအေန ျဖင ေပးေခရသည ေငြမားက ေဖၚျပထားရမည။ လကေအာက ခကမၸဏ (သ႔) လြတလပေသာ သဘာ၀အရငးအျမစ ထတလပသမားအေနျဖင ႏငငျခား အစးရမား (သ႔) အေမရကနအစးရမ စးပြားျဖစ ထတလပ ေသာ ေရန၊ သဘာဓါတေငြ႔(သ႔) တြငးထြက စမကနးတခစ အတြက ကနကမည ေငြပမာဏက ေဖၚျပရမည။

ေအာကေဖၚျပပါ ကမၸဏမားသည နယေယာက စေတာအပခနးတြင ရယယာမားေရာငးခခြငရသည။CNOOC (တရတ)CNPC (တရတ)Total (ျပငသစ)Chevron (အေမရကန)Essar Oil (အေမရကန)

45

လ႔အခြငအေရးႏငလၿခေရးဆငရာ ဆႏၵအေလာကလကနာရနလမးညြနခက ၁၂၀

ဆႏၵအေလာကလကနာရနလမးညြနခကသည ကမၸဏမားအား ၄ငးတ႔၏ စမကနးမားလပငနးစဥအတြငး လၿခေရးလပငနးမားက ထနးသနးလကနာျခငးျဖင လ႔အခြငအေရးႏင အေျခခလြတလပမႈက ေလးစားလကနာရနျဖစသည

မျဖစမေန လကနာရမည မမားမဟတေပ အစးရမား၊ ေကာပရတမားႏင အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား။

အပဒ (၅) တြင သတငးအခကအလကမား ဖလယျခငးႏင တကေသာသတငးအခကမားသည လၿခေရးႏငလ႔အခြငအေရးအတြက အေရးၾကးေၾကာငးေဖာျပထားသည။

Chevron Corporation

၁၁။ ႏငငတကာ ေငြေၾကးရပေငြအဖြ႔၏ ေငြေၾကးဆငရာ ပြငလငး ျမငသာမႈႏင ပတသကေသာ ကင၀တေကာငးမား၁၂၁

ဗဟဘဏႏင အျခားေသာေငြေၾကးဆငရာအဖြ႔အစညးမား၏ လပငနး ေဆာငရြကမႈ ေပၚလစ ႏင ပတသကေသာႏငငတကာေငြ ေၾကးရပေငြ အဖြ႔၏ ပြငလငးျမငသာမႈ ဆငရာ ကငထးမား

ေငြေၾကးႏငပတသကသညလကနာရမညကင၀တ မားက အမးသားဥပေဒ ျပေရးတြငထည သြငးထား ရမည။

ဗဟဘဏႏင ေငြေၾကးအဖြ႔အစညးမား

၁၂။ ေဟာငေကာင စေတာေစး ကြက (HKEx)၏ စညးကမး ၁၂၂

ေဟာငေကာငစေတာေစးကြကတြင အေရာငး အ၀ယျပလပလေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ကမၸဏႏငပတသကသညအေရးပါေသာအခကအလကမား ျဖစသည အခြနေပးေဆာငျခငး၊ သကဆငသမားသ႔ေပးေချခငး၊သကဆငရာ အစးရသ႔ေပးရသညအခြနအခမားကတငျပရသည။ ကမၸဏႏင ပတသကသည လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာကစၥရပမားက တငျပရသည။

ေဟာငေကာငစေတာေစးကြကတြင စာရငးေပါက သည ကမၸဏမားအတြက စာခပပါလကနာရမည စညးကမးမား။

ကမၸဏမား ေအာကပါအခကမားႏငဆကစပသညသတငးအခကအ လကမားကထတျပနျခငး(က) သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ လမႈေရး၊ ကနးမာေရးႏင လျခမႈႏင ပတသကေသာ စြန႔စားရမႈ အေျခအေန(ခ) ရာေဖြေရးစမကနးႏင သဘာ၀အရငးအျမစႏင ပတသက ၍ ထခကနစနာေနသည အစးရမဟတ သည အဖြ႔အစညးမား(ဂ) တးေဖၚထတလပခြငျပသည ႏငင၏ ဥပေဒ လကနာမႈ၊ ထတျပနခကမား၊ ခြငျပခက၊ ၎ႏငငသ႔ ေပးေခရသည အခြန၊ ေျမငားရမးခ၊ အျခားေသာ ေပးေခရမႈမား(ဃ) နစနာေၾကး ႏငပတသကသည လေလာက ေသာ ရပေငြ ေထာကပေရး အစအစဥ၊ ျပနလညေနရာခထားျခငးႏင ေရႊ႕ ေျပာငး မႈႏငပတသက သည ေရရညအေျခအေန(င) စမကနးႏငပတသကသည သဘာ၀ပတ၀နးကင ဆငရာ တာ၀န(စ) ကမၸဏ၏ အတတကာလ သကဆငရာႏငငမား၏ ဥပေဒ မားႏငပတသက၍ ေျဖရငးပ၊ လကနာကင သးပ၊ ႏငငအဆငႏင ေဒသဆငရာ စမခန႔ခြမႈ ကြျပားပ(ဆ) အတတကစမကနးမားႏငပတသကသည ေဒသဆငရာ အာဏာပင၊ ေဒသခမားႏင ေျဖရငးပ၊ ထတလပေရးဆငရာ ပငဆငမႈႏင အျခားေသာ စမခန႔ခြမႈဆငရာ အခက အလက မား(ဇ) စမကနးႏင ပတသကသည နယေျမအျငငးပြားမႈ (တငးရငးသားတ႔၏ ပငဆငမႈဆငရာ အျငငးပြားမႈ)

CNOOC is listed on the HKExCNPC Group

Dodd frank ေ၀ါလမးမ ျပျပငေျပာငး လေရးမၾကမး။ အေမရကန ကြနဂရက လႊတေတာ၏ ပြငလငးျမငသာမႈဆငရာ ဥပေဒ။ (၂၀၁၂ ခႏစတြင သကေရာက မႈရမည)၁၂၃

လႊေျပာငးမႈႏင အာမခခက ေကာမရငတြင မတပတငေသာ ကမၸဏမားတြငသဘာ၀အရငး အျမစ ပြငလငးျမငသာမႈျပဌာနးခက မားလအပသည။ အေမရကန အစးရသ႔ေပးရ သည ေငြပမာဏႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔၊ေရနႏင တြငးထြကမား အတြကႏငငျခားအစးရသ႔ေပးရ သညမားက အမားသေစရန အစရငခရသည။

အေမရကနႏင ႏငငျခား ေရန၊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏင သတ တးေဖၚေရး ကမၸဏမားသည လႊေျပာငးမႈႏင အာမခခက ေကာမရငတြင တာ၀နခရသည။

ေရန၊ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ႏငသတ တးေဖၚေရး ကမၸဏမားသည လြ ေျပာငးမႈႏငအာမခခကေကာမရင တြင မတပတငရသည။

တြငးထြကထတယသမားအေန ျဖင ေပးေခရသည ေငြမားက ေဖၚျပထားရမည။ လကေအာက ခကမၸဏ (သ႔) လြတလပေသာ သဘာ၀အရငးအျမစ ထတလပသမားအေနျဖင ႏငငျခား အစးရမား (သ႔) အေမရကနအစးရမ စးပြားျဖစ ထတလပ ေသာ ေရန၊ သဘာဓါတေငြ႔(သ႔) တြငးထြက စမကနးတခစ အတြက ကနကမည ေငြပမာဏက ေဖၚျပရမည။

ေအာကေဖၚျပပါ ကမၸဏမားသည နယေယာက စေတာအပခနးတြင ရယယာမားေရာငးခခြငရသည။CNOOC (တရတ)CNPC (တရတ)Total (ျပငသစ)Chevron (အေမရကန)Essar Oil (အေမရကန)

46

ဇယား ၂။ ။ စာခပ ခပဆထားၿပး လကရလပကငေနေသာ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔လပကြကမား*

Operator Company Onshore Block Offshore Block Partner company (project shareholder)

China (13 blocks)

China National Petroleum Corporation (CNPC)

IOR-4, IOR-3, AD-1,AD-6,AD-8

China National Offshore Oil Company (CNOOC)

C-1,C-2,M, A-4, M-10

Golden Aaron Pte. Ltd (Burma) China Huanqiu Contracting and Engineering Corporation (China)

EPI Holding Ltd (Hong Kong) RSF-10 Aye Myint Khine (Burma)

Tianjin New Highland MOGE-4 Suntac Co Ltd (Burma)

Sinopec D 100%

India (6 blocks)

Essar Oil L A-2 100%

ONGC Videsh AD-2, AD-3, AD-9

Jubilant India PSC-1 Parami Energy (Burma)

Thailand (7 blocks)

PTTEP PSC-G/EP-2, M-3, M-4, M-7, M-9, M-11

100%

Malaysia (8 blocks)

Petronas Carigali RSF-2/RSF-3 M-12, M-13, M-14 (Yetagun Project), MD-4, MD-5, MD-6

PTTEP (Thailand), MOGE (Burma), Nippon (Japan), UNOG (Singapore)

Rimbunan Retrogas Ltd M-1 IGE (Burma)

France (2 blocks)

Total (E&P) M-5, M-6 (Yadana Project)

Chevron (USA), PTTEP (Thailand), MOGE (Burma), NIPON (Japan)

South Korea (7 blocks)

Daewoo International (Shwe project- A1, A3), AD -7

KOGAS (Korea), ONGC Videsh (INDIA),GAIL (INDIA), MOGE (Burma)

KMDC A-5, A-7, M-15, M-16 Brilliant Oil Corporation Pte. Ltd., subsidiary company of SWE (Silver Wave Energy) (Singapore)

Russia (3 blocks)

Nobel Oil A, B-1, PSC-E 100%/ PSC-E: Alister (Russia)

Australia (1 block)

Danford Equities Corp.(Twinza Oil)

Yetagun East Block 100%

Canada (1 block)

Focus Energy MOGE-2 (S) 100%

Switzerland (1 block)

Geopetrol RSF-9 A-1 Construction

Vietnam (1 block)

PetroVietnam M-2 U Chit Khaing of Eden Group (Burma)

* Table based on MOGE oil and gas block map and media reports

47

ကမၸဏ အမည ႏငင အမည ျမနမာႏငငတြင လပကငေနသည လပငနးမား

UNGC* EITI** ႏငငတကာ ပြငလငး ျမငသာမႈအဖြ႔၏ အဆငသတမတခက

Daewoo International

ကးရးယား ေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနး မရ မရ N/A

CNPC တရတႏငင တရတ-ျမနမာ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ပက လငး စမကနး၊ ေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနး

မရ မရ နမ

ONGC Videsh အႏၵယ ေရႊဂတစစမကနး၊ တရတ-ျမနမာ ပကလငးတြငအစ ရယယာ ၈.၃၅ ရာခငႏႈနးပါ၀င

ရ မရ နမ

PTTEP ထငးနငင ရတနာ-ရတခြန ဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနး မရ မရ N/A

CNOOC တရတ ကမးလြန-ကနး တြငးေရနတးေဖၚ ေရးလပငနးငါးခတြငပါ၀င။

ရ မရ နမ

Total ျပငသစ ရတနာ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ စမကနးတြင ရငးႏးျမပႏ

ရ ရ အလယအလတ

Chevron အေမရကန ရတနာ သဘာ၀ဓါတ ေငြ႔သကတြငျမပႏ မရ ရ အလယအလတ

GAIL အႏၵယ ေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔သက။ တရတ-ျမနမာ သဘာ၀ဓါတေငြ႔ ပကလငးတြင အစ ရယယာ ၄.၁၇ ရာခငႏႈနးပါ၀ငသည။

မရ မရ N/A

KOGAS ကးရးယား ေရႊသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနး မရ မရ N/A

Essar Oil အႏၵယ ကနးတြငးေရန၊သဘာ၀ဓါတေငြ႔ရာေဖြေရး လပကြကအမတ (L)

မရ မရ N/A

*UNGC: ကလသမဂၢ ကမၻာလးဆငရာ သေဘာတညခက** EITI: သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားပြငလငးျမငသာမႈႀကးပနးခက*** Transparency International Ranking: High performers disclose information systematically on a country-by-country basis, go beyond existing mandatory regulations applicable to them and have strengths in different areas of transparency. Middle performers mainly disclose information by geographical area and a few selected countries of operation. Low performers disclose only by region and provide almost no information relevant to revenue transparency.

ဇယား ၃။ ။ ျမနမာႏငင ေရနႏင သဘာဓါတေငြ႔တြင ရငးႏးျမပႏေနသည ကမၸဏတ႔၏ ပြငလငးျမငသာမႈ

Indonesia (3 blocks)

PT Istech Resources Asia EP-5 Smart Technical Services (Burma)

Goldpetrol MOGE-1, IOR-2 100%

Burma (2 blocks)

NGWE M-8 Zarubezhneft (Russia)

MPRL E&P MOGE-2 (N)

Singapore (1 block)

Silver Wave (owned by Burma’s corny Tay Za (General Manager Minn Minn Oung)

B-2 -

48

ေနာကဆကတြ

ျမနမာအစးရ၏ ေရနႏငသဘာ၀ ဓါတေငြ႔စမကနးမ (PSC) စာခပအရ ရရသည ဘ႑ာေငြ

ေအာကေဖၚျပပါ အခကအလကမားသည ျမနမာအစးရ၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ စမကနးမားမ ထတလပမႈ မ ခြေ၀ေပးေရး သေဘာတစာခပ (PSC) အရ ရရသည ဘ႑ာေငြႏငပတသကေသာ အေသးစတ အခက အလကမား ျဖစသည။ အသးျပေသာ အေထာကအထားမားသည အစးရႏငခပဆေသာ စာခပမားႏင အခ႕ေသာ တဆငခ အေထာက အထားမားက အသးျပထားျခငး ျဖစသည။ ေအာကေဖာျပပါ တြကခကမႈ မားတြင (၁) ေျမငားရမးခအတြက ရရသညေငြ (royalties) (၂) အစးရထည၀ငထားသည အစရယယာ အျမတအစြနး (government share of profit gas/petroleum) (၃)အစးရ၏ ပးေပါငးမႈမ ရရသညေငြ (government participation) (၄) လကမတေရးထးျခငးအပဆေၾကးေငြ (signature bonus) (၅) ထတလပ ႏငမႈ အေပၚတြင ရရသည အပဆေၾကး (production bonuses) (၆) အခြန (taxes) (၇) ၀နေဆာငမႈအတြက အခေၾကးေငြ (fee) တ႔ျဖစသည။ ေအာကပါအခကမားက ေလလာရာတြင သတထားရန အခကႏစခကရေပသည။ (၁) PSC စာခပအမး အစားသည ေဆြးေႏြးညႏႈငးမႈအေပၚတြင မတညျပး စမကနးတခႏငတခမတညႏငေပ။ (၂) ျမနမာႏငငတြင သတငးအခကအလကမားအား ကန႔သတထားမႈေၾကာင PSC ႏငပတသကေသာ လကရအေျခေနတြင သတငးအခကအလကမားက အကန႔အသတျဖငသာ ရရႏငသည။ ယခအခနးတြင ထတလပမႈမ ခြေ၀ေပး ေရးစာခပ (PSC) အမးအစား သးခႏင တျခားေသာတဆငခ အေထာကအထားမားက အသးျပကာ ျမနမာ အစး၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ရရသည ဘ႑ာေငြမားက တြကခကထားျခငးျဖစသည။ ေအာကေဖာျပ ခကမားသည ျမနမာအစးရ၏ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ ဘ႑ာေငြအား သရလသမားမ သေတသနလပ သညအခါ သရရနလအပသည အခကမားက ဥပမာ အျဖစတငျပထားျခငးျဖစသည။ ျမနမာအစးရႏင ခပဆေသာ (PSC) စာခပမားသည ကြျပားႏငသည။

ေျမယာငားရမးခ (Royalty) အတြက ေပးရေသာ အဖးအချမနမာအစးရသည ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ေျမငားရမးခအျဖစ (၁၀) ရာခငႏႈနးရရမည ျဖစသည။ ေျမယာငား ရမးခအျဖစ ေငြသား သ႔မဟတ တျခားေသာ နညးလမးမားျဖင ႏစ၀ကေရာက ခနတြင ေပးေဆာငရသည။၁၂၄

အစးရ၏ ပးေပါငးပါ၀ငမႈ (government participation) ျမနမာအစးရပင ျမနမာေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ လပငနး (MOGE) သည ထတလပေသာ ကမၸဏမားထမ စမကနး၏အစရယယာ ၁၅ ရာခငႏႈနးက ေတာငးခပငခြငရသည။၁၂၅ ဤကသ႔ ေတာငးခပါက MOGE သည ကမၸဏမားသ႔ လကမတထးျခငးမရရသည အပဆေၾကးႏင ထတလပမႈမရရသည ဆေၾကးေငြ၏ ၁၅ ရာခငႏႈနးက ျပနလညေပးအပရမည။၁၂၆ လပကြကအမတ ေအဒ-၁ ႏင ေအဒ-၈ တ႔တြင ျမနမာေရနႏငစြမးအင လပငနး ဌာနသည ထတလပမႈ ခြေ၀ျခငးစာခပ (PSC) အရ အစရယယာ၏ ၂၀ ရာခငႏႈနးက ရယပငခြငရသည။ အကယ၍ ဓါတေငြ႔သက၏ ပမာဏသည ၅ ထရလယ ကဗေပ ထကမားေနပါက ၂၅ ရာခငႏႈနးအထ ေတာငးဆပငခြင ရသည။၁၂၇

အခြနေငြ (taxes)ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ထတလပမႈတြင ပါ၀ငေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင အစရယယာပါ၀ငမႈ အခးကက အေျခခကာ ျမနမာအစးရထသ႔ ၀ငေငြခြန ေပးေဆာငရသည။၁၂၈ ၀ငေငြခြန ကငးလြတခြင သးႏစရရၿပးေနာက အျမတေငြ၏ ၃၀ ရာခငႏႈနးက အခြနေပးေဆာငရသည။၁၂၉ သ႔ရာတြင လပကြက အမတ ေအဒ-၁ ႏင ေအဒ-၈ တ႔အတြက ၀ငေငြခြန ေပးေဆာငရမႈက ေဖာျပထားျခငးမရေပ။

၀နေဆာငမႈအတြက ရရေငြ (fee)၀နေဆာငခအတြက ျမနမာအစးရ ရရေငြမာ မတေသာ စခနျဖစသည။ ရာေဖြေနဆကာလတြင အကးတ ပးေပါငးထားေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင သငတနးႏင နညးပညာအတြက ႏစစဥေဒၚလာ ၅၀၀၀၀ ေပးေဆာင ရသည။ တးေဖၚမႈအၿပး ထတလပမႈ စတငေသာအခနတြင သငတနးႏင နညးပညာေၾကးမာ ေဒၚလာ (၁) သနးအထ ျမငတကတးျမႇငထားသည။၁၃၀ အကးတပးေပါငးထားေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ျမနမာေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ လပငနးဌာနေအာကတြင သေတသန ႏငဖြ႕ၿဖးေရး ရပေငြက တညေထာငၿပး ကမၸဏမား၏ အျမတေငြ ၀.၅ ရာခငႏႈနးကသးခြင ရသည။၁၃၁

49

(အမးအစား) ခန႔မနးခကပမာဏ

ေျမယာငားရမးခ (Royalties) ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔မ ၁၀ ရာခငႏႈနးထ ရရႏငသည။

အစးရထည၀ငထားသည အစရယယာ အျမတအစြနး (government share of profit gas/petroleum)

အခကအလကမားေပၚတြငတညကာ ၄၀ ရာခငႏႈနးမ ၉၀ ရာခငႏႈနးထရ ရႏင သည။ ဥပမာ ထတလပမႈပမာဏ၊ ကမးလြနေရအတမအနက ပမာဏ၊ ေစးႏႈနး တြကခကမႈ တ႔ပါ၀ငသည။

အစးရ၏ ပးေပါငးမႈမ ရရသညေငြ (government participation)

အစးရသည ၁၅-၂၅ ရာခငႏႈနးအထ ရယယာပါႏငသည။

လကမတေရးထးျခငးအပဆေၾကးေငြ (Signature bonuses)

ညႏႈငးမႈအေပၚတြင မတညၿပး ေဒၚလာ ၂ သနးမ ၁၅ သနးထရႏငသည။

ထတလပႏငမႈ အေပၚတြင ရရသည အပဆေၾကး (production bonuses)

ထတလပမႈအတညျပျခငးမ စတငကာ ေဒၚလာ ၁ သနးထ ရရႏငၿပး ေန႔စဥ ထတလပမႈႏႈနးက အေျခခကာ ေဒၚလာ ၁၅ သနးအထ ရရႏငသည။

အခြနေငြ (taxes) အခြနသးႏစ ကငးလြတခြငရရၿပးေနာက အျမတေငြ၏ ၃၀ ရာခငႏႈနးက ရရႏငသည။*

၀နေဆာငမႈအတြက ရရေငြ (fee)

ရာေဖြေနစဥအတြငး သငတနးႏင နညးပညာေၾကး အတြက တႏစလင ေဒၚလာ ၅၀၀၀၀ ရရသည။ ထတလပေနစဥအတြငး သငတနးႏင နညးပညာေၾကး အတြက တႏစလင ေဒၚလာ ၁၀၀၀၀၀ ရရသည။ သေတသနႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ရပေငြ အတြက အစရယယာ၏ ၀.၅ ရာခငႏႈနးရသည။

အထကပါေဖာျပပါ ကနးဂဏနးမားသည ၂၀၀၅ ခႏစတြင အစးရ အငတာနကစာမကမာတြင ေဖာျပထား ေသာ ကမးလြနတးေဖၚမႈမားအတြကျဖစသည။ ကနးတြငးထတလပမႈအတြက တႏစေပးေဆာငရေသာ ပမာဏမာ အတညျပခနတြင ေဒၚလာ ၂၅၀၀၀ ရၿပး စတငထတလပခနတြင ေဒၚလာ ၅၀၀၀၀ ရသည။၁၃၂

လကမတေရးထးျခငးအပဆေၾကးေငြ (Signature bonuses)ျမနမာႏငငတြင လကမတေရးထးျခငးမ ရရသည အပဆေၾကးသည (PSC)စာခပတြင စခနစညြနး အျဖစ ေဖၚျပထား ေသာလညး စမကနးတခခငးစ အတြကေဆြးေႏြး ညႏႈငးျခငးျဖစသည။၁၃၃ ေပါကၾကားထားေသာ PSC စာခပ သးခ အရ လကမတေရးထးျခငးမ အစးရ၏ Signature Bonus အတြက ရရသညပမာဏမာ ေဒၚလာသနး ၂ သနးမ ၁၅ သနး အထရသည။ လပကြကအမတ ေအဒ-၈ အတြက ေဒၚလာ ၂ သနးရရၿပး လပကြကအမတ ေအဒ-၁ အတြက ေဒၚလာ ၁၀ သနးရရကာ၊ ရတနာ လပကြကအတြက ေဒၚလာ ၁၅ သနးရရသည။၁၃၄

ထတလပႏငမႈအေပၚတြင ရရသည အပဆေၾကး (production bonuses)သရရေသာသတငးအခကအလကမားအရ ထတလပမႈအေပၚတြင ရရသည အပဆေၾကးေငြသည မတေသာ စခန ျဖစသည။ စမကနးလပငနး စတငထတလပျခငးက အသအမတျပၿပးသညႏင အစးရအား ေဒၚလာ (၁) သနး ေပးေဆာငရၿပး ထတလပမႈအဆင႔ဆငတြင အစးရအား အပဆေၾကးေငြမား ေပးေဆာငရသည။

အစးရထည၀ငထားသည အစရယယာ အျမတအစြနး (government share of profit gas/petroleum)ျမနမာအစးရအေနျဖင ေျမယာငားရမးခႏင စမကနးျပျပငအဖးခမားက ရယၿပးေနာက၊ အစးရသည ၾကြငးကနေသာအစ ရယယာသ႕မဟတ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔၏ အကးအျမတက ရယသည။ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔၏ အကး အျမတေငြမ အစးရ ရယမႈသည အျခားေသာ အခကအလကမားေပၚတြင မတညေနသည။ ၎တ႔မာ ေန႔စဥထတလပမႈ ပမာဏ၊ ေရျပငအတမအနကေပၚတြငရာေဖြမႈႏင ေစးႏႈနးတြကခကမႈမားျဖစသည။(၁၉၉၂) ခႏစတြင ရတခြန သဘာ၀ ဓါတေငြ႔သက ထတလပမႈမ ခြေ၀ယသည စနစသည ရႈပေထြးလေသာ တြကခကမႈ အေပၚတြင အေျခခထားသည။ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔တငပ႔မႈအား သးလတၾကမ ေစးကြကေစးႏႈနးအေျပာငးအလေပၚတြင တြကခကယျခငးႏင တေန႔တာ ထတလပနငမႈ ႏႈနးထားအေပၚတြင ရယျခငးျဖစသည။ ရလဒမားက အေျခခကာ ျမနမာအစးရ၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔ ခြတမးသည (၄၀) ရာခငႏႈနးႏင (၉၀) ရာခငႏႈနးထရႏငသည။၁၃၅ (၂၀၀၇) ခႏစ တြင ခပဆေသာ (PSC) စာခပအရ လပကြက အမတ ေအဒ-၁၊ ေအဒ-၈ တြင ျမနမာအစးရ အကးအျမတရရမႈသည ကမးလြနပငလယေရျပင အနကႏင ေန႔စဥ ထတလပႏငမႈ အေပၚတြင အေျခခထားသည။၁၃၆ အစးရအေနျဖင ျပညတြငးသးစြရနအတြက ကမၸဏမားထမ ေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔၏အျမတမားမ (၂၀) ခငႏႈနးအထကက (၁၀) ရာခငႏႈနး ေလာ႔ေစးျဖငရယႏငသည။၁၃၇

TABLE: Breakdown of government revenues

50

Revenue estimates on export of natural gas from the Shwe Gas project (USD)

Total Value of Available Gas = 37.53 billion 10% Royalties = 3.75 billionOperation and Construction Costs (Cost Gas) = 5.23 billionProfit Gas = 28.55 billion56% Burma Government share of Profit Gas = 16.27 billion44% Consortium share of Profit Gas = 12.28 billionDiscount for domestic gas = 246 millionConsortium share-discount = 12.03 billionMOGE take as consortium member = 1.80 billionAmount of Profit Gas to non-MOGE Consortium = 10.23 billionTaxes to Burma Government on non-MOGE Consortium Profit Gas = 2.76 billionFees for training and technology = 3 millionProduction bonuses = 6 millionPipeline Transit fee = 4.5 billion

Total sales revenue of available gas: US$ 37.53 billion (1.25 billion/year)

Burma Government revenues (w/out signing bonus) = US$ 29.09 billion (970 million/year)Burma Government in kind for domestic gas = US$ 7.26 bn (242 million/year)Cash profit for Burma Government: US$ 21.83 bn (728 million/year)

51

Revenue estimates on export of natural gas from the M9 block (USD):

Total Value of Available Gas = 9.91 billionBurma Government 10% Royalties = 991 millionOperation and Construction Costs (Cost Gas) = 3.28 billionProfit Gas = 6.63 billion56% Burma Government share of Profit Gas = 3.71 billion44% Consortium share of Profit Gas = 2.92 billionDiscount for domestic gas = 58 millionConsortium share-discount = 2.8596 billionMOGE take as consortium member = 429 millionAmount of Profit Gas to non-MOGE Consortium = 2.43 billionTaxes to Burma Government on non-MOGE Consortium Profit Gas = 642 millionFees for training and technology = 2.5 millionProduction bonuses = 6 million

Total sales revenue of available gas: US$ 9.91 billion (396 million/year)

Burma Government revenues (w/out signing bonus) = US$ 5.78 billion (231 million/year)Burma Government in kind for domestic gas = US$ 1.92 bn (77 million/year)Cash profit for Burma Government: US$ 3.86 bn (154 million/year)

52

Endnotes

1 U.S. Policy Recommendations to Combat Natural Resource Conflict and Corruption, submitted for the “Poorly Governed Resource Dependent States: Policy Options for the New Administration” Workshop, Stanford University, Global Witness, March 13, 2009.

2 The First Law of Petropolitics, Friedman, Thomas L., April 25, 2006.3 Dutch Disease: Too much wealth managed unwisely, Finance &

Development, Christine Ebrahim-Zadeh, March 2002.4 “We need EITI in Burma,” Burma Digest, December 23, 2006.5 Resource Abundance and Economic Development: Improving

the Performance of Resource-Rich Countries, Richard M. Auty, Research for Action 44, United Nations University, World Institute for Development Economics Research, 1998.

6 “Natural Resources Now Burma’s Top Exports,” The Irrawaddy, June 4, 2007.

7 The Economy of Burma/Myanmar on the eve of the 2010 elections, United States Institute of Peace, 2010.

8 Invitation For Bids To Conduct Petroleum Operations in Myanmar Onshore Areas 2011, Ministry of Energy, July 2011 at http://www.myanmarembassy.com/documents/Invitation%20for%20Bids.pdf

9 The official agreement was signed between the China Development Bank Cooperation and Burma Foreign Investment Bank. http://www.monstersandcritics.com/news/business/news/article_1605067.php/China-loans-Myanmar-2-4-billion-dollars-for-gas-pipeline-project

10 “Gas Deal signed in Burma”, The Nation, July 30, 2010. 11 “PTT seeks M9 Delivery Delay”, Bangkok Post, May 30, 2009.12 Burma’s Democratic Prospects After Elections, Thitinan Pongsudhirak,

Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University November 23, 201013 “India mulls further investment into Burmese energy sector,”

Mizzima, August 24, 2010. 14 http://in.reuters.com/article/2011/06/09/myanmar-investment-

idINL3E7H90ZW2011060915 “FDI jumps by more than half in July, says CSO,” Myanmar Times

October 18-24, 2010. 16 http://www.look4leaks.net/showCable.php?id=07RANGOON1069

&title=FRENCH+COMPANY+TO+CONTINUE+OIL+AND+GAS+OPERATIONS+IN+BURMA&lang=en

17 “Burmese Army on Internal Alert,” The Irrawaddy, May 22, 2009.18 http://www.earthrights.org/campaigns/burma-project/new-

report-oil-companies-fueling-nuclear-proliferation-burma-myanmar-complic

19 SPDC, State Peace and Development Council, the name of the military junta ruling Burma from 1990-2010 under General Than Shwe, Sean Turnell, May 12, 2009 at http://www.e-ir.info/?p=1266/Burma after Nargis

20 http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2008/may/04/burmasmissingbillions

53

21 Burma’s Economy 2008: Current Situation and Prospects for Reform, Sean Turnell, May 2008.

22 Natural Gas Revenue, Fiscal Balance, and Inflation in Myanmar, IDE Discussion Paper No. 225, March 2010, and Burma Economic Watch, May 2008.

23 Total Impact, EarthRights International, 2009.24 PSC on file with EarthRights International.25 PSC on file with author.26 http://www.asiapacificms.com/papers/pdf/burma_dprk_military_

cooperation.pdf27 Security analyst William Ashton in 2004 at http://www.irrawaddy.

org/article.php?art_id=4216&page=528 Take-off magazine, June 2011 (www.take-off-ru), http://yaleglobal.

yale.edu/content/trade-and-security-trump-democracy-burma-%E2%80%93-part-i

29 “Russia, Burma sign arms deal”, Mizzima, December 23, 2009.30 See www.energy.gov.mm/upstreampetroleumsubsector.htm. 31 Burmese Military Government: Crony Capitalists in Uniform, Virginia.

Review of Asian Studies 6 (2004): 27-41, Win Min, 2004.32 Ibid.33 The rumour among Burma’s business circles is that Burma’s military

leader Than Shwe and his right hand Lieutenant General Tin Aye, former Union of Myanmar Economic Holding Limited (UMEHL) chairperson, are the only two persons who have access and control over gas export revenues. See “Tin Aye: A Military Tycoon”, Irrawaddy News, December 25, 2009.

34 Sanctioning State-Owned Enterprises, Rangoon embassy cable , 2008-09-29 (wiki leaks)

35 The Tatmadaw in Myanmar since 1988: An Interim Assessment, Myoe Maung Aung, Working Paper No. 342. Canberra: Strategic and Defense Studies Centre, Australian National University. p.13, 1999.

36 Burmese Military Government: Crony Capitalists in Uniform, Virginia. Review of Asian Studies 6 (2004): 27-41, Win Min, 2004.

37 Many of the 38 businesses have sub-businesses, bringing the total number of UMEHL-affiliated firms to 74. Additionally, UMEHL has joint ventures with seven additional Burmese and foreign companies that are either under liquidation or temporarily closed. According to UMEHL’s FY07-08 Annual Report, 10 military officials sit on the Board of Directors and report to the Adjutant General, Major General Thura Myint Aung.

38 http://www.irrawaddy.org/article.php?art_id=2048839 “Tin Aye: A Military Tycoon,” Irrawaddy News, December 25, 2009. 40 Ibid.41 See http://www.atimes.com/atimes/Korea/KH15Dg01.html42 See http://www.nytimes.com/2010/06/19/opinion/19iht-edaung.

html. The article also stressed that Burma has worked for almost a decade to expand its production of missiles and chemical warheads.

43 “Burma Suspected of Nuclear Link with North Korea”, The Guardian,

54

July 21, 2009 and “Why Burma May be North Korea’s Best Friend”, Time, June 26, 2009.

44 http://www.straitstimes.com/BreakingNews/SEAsia/Story/STIStory_709631.html

45 “Burma Allocates 1/4 of New Budget to Military,” Associated Press, March 2, 2011.

46 “Health, education in line for increase,” Myanmar Times, February 6 - 12, 2012.

47 Maplecroft Rule of Law Index, February 2012.48 http://www.total.com/en/corporate-social-responsibility/Ethical-

Business-Principles/Financial-transparency; see also http://www.chevron.com/GlobalIssues/CorporateResponsibility/2006/socioeconomic/stakeholder_engagement/revenue_transparency.asp.

49 Websites and the annual reports of the companies have been consulted. Some companies did mention annual revenue payments, but not per country or region. See PTTEP Annual Report 2008 at: http://www.pttep.com/en/InvestorRelations_Presentation.aspx?CatID=1 and CNOOC Annual Report 2008 at: http://www.cnoocltd.com/encnoocltd/tzzgx/dqbd/nianbao/images/2009410578.pdf; ONGC Videsh Annual Report 2008-2009, Oil and Natural Gas Corporation Limited (2008) at sec. 4.3, 5.4, 5.12, 5.21 (Director’s Report) and Schedules 7 &26 (Profit and Loss Account). ONGC Videsh publishes financial information related to its investments in Burma, though thus far the information provided is in the form of general investment and exploration expenditures rather than revenue streams to Burma’s government. It should be noted that ONGC’s Burma projects are in the early stages of exploration and development and have likely not provided much revenue. Signing bonuses, however, are conspicuously missing from ONGC’s disclosures.

50 Report of Total in reaction to EarthRights International’s report Total Impact, September 2009. Total in Myanmar, update September 2009.

51 http://www.businessweek.com/news/2011-12-01/myanmar-sees-west-easing-sanctions-soon-as-clinton-to-visit.html

52 http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-1406908253 Peace Zones In Aceh A Prelude to De-militarisation, Pushpa Iyer,

Research Paper 3, April 2003 at http://icar.gmu.edu/Aceh_PZs.pdf54 Profits, and Peace: Does Business Have a Role in Peacemaking?, Jill

Shankleman & Joanne J. Myers, United States Institute of Peace, p. 45 March 2007.

55 Guide on Resource Revenue Transparency, International Monetary Fund, 2007.

56 Extractives Industry Transparency Initiative (EITI) Factsheet, 20 October 2009.

57 EITI Principles and Criteria. See http://www.eiti.org/eiti/principles.58 Energy Security: Security for Whom?, Matthew Smith & Naing Htoo,

Yale Human Rights & Development Law Journal, Volume 11, 1 January 2008.

55

59 See United Nations Convention Against Corruption, Chapter II, 2005.60 List of signatures and ratifications of UNCAC. See http://www.

unodc.org/unodc/en/treaties/CAC/signatories.html61 Natural Resource Charter. See http://www.naturalresourcecharter.org/62 See Sao Tome and Principe Model Oil Revenue Management Law,

Columbia University Oil Advisory Group, June 2004.63 See Division of Oil and Gas, Department of Natural Resources,

http://www.dog.dnr.state.ak.us/oil/index.htm. 64 Alaska Statute at sec. 38.05.180.65 The Constitution of the State of Alaska (1959) at sec. 15.66 Alaska Statutes at sec. 37.13.140 &37.13.145.67 Alaska Permanent Fund Corporation. See: http://www.apfc.org/

home/Content/dividend/dividend.cfm68 Alaska Statutes at sec. 37.13.040.69 Alaska Statutes at sec. 37.13.050.70 Alaska Statutes at sec. 37.13.170, see www.apfc.org.71 See http://omb.alaska.gov/. The comprehensive annual financial

report is published by the Division of Finance. 72 See http://dog.dnr.alaska.gov/ 73 Saving Ghana from its Oil: The Case for Direct Cash Distribution,

Todd Moss & Lauren Young, Center for Global Development, Working Paper 186, October 2009, Models and Policies for Oil Production, Revenue Collection, and Public Expenditure: Lessons in Iraq, Ariel Cohen, March 2004. Available at http://www.heritage.org/research/iraq/bg1730.cfm

74 The Alaska Permanent Fund: A Model of Resource Rents for Public Investment and Citizen Dividends, Allana Hartzok, Geophilos, a publication of the Land Research Trust, Spring 2002.

75 Norway Energy Profile, Energy Information Administration (last updated May 2009).

76 The Fund’s income consists of the cash flow from petroleum activities and the return on the Fund’s capital. The Management of the Government Pension Fund, available at http://www.regjeringen.no/en/dep/fin/Selected-topics/the-government-pension-fund/The-Management-Model.html?id=429362

77 Act no. 36 of 22 June 1990 relating to the Government Petroleum Fund [Petroleum Fund Act] at sec. 2.

78 Act no. 72, November 29, 1996 relating to petroleum activities [Petroleum Act] at sec. 1-1 &1-2.

79 Petroleum Fund Act at sec. 3.80 Regulation relating to the Management of the Government

Petroleum Fund at sec. 2, 3 October 1997.81 See Norges Bank at http://www.norges-bank.no/82 See The World Factbook: Brazil, Central Intelligence Agency (last

updated June 2009).83 See Country Brief: Brazil, World Bank (April 2009). 84 2008 (oil) and 2007 (gas) estimates. Brazil Country Profile, Energy

Information Administration (last updated May 2009).

56

85 These amount to amount ten percent of the production of oil or gas. Law No. 9478 of August 6, 1997, Article 47.

86 Analysis from Matteo Morgandi, Extractive Industries Revenue Distribution at the Sub-National Level: The experience in seven resource rich countries, Revenue Watch Institute (June 2008) at sec. 3.3. The distribution of revenues in Brazil is guided largely by the Law No. 7990 of 1989 and Law No 9478 of 1997.

87 Ownership and control of mineral resources: Can the Brazilian Model be used to douse resource control agitation in Nigeria’s oil producing states?, Madaki O. Ameh, available at http://www.dundee.ac.uk/cepmlp/car/html/CAR10_ARTICLE37.PDF

88 Sunrise LNG in Timor-Leste: Dreams, Realities, and Challenges, La’o Hamutuk: Timor-Leste Institute for Reconstruction Monitoring and Analysis, February 2008, at Appendix 1.

89 Sunrise LNG in Timor-Leste at sec. 1.2. See also www.laohamutuk.org/econ/OGE12/OilRevenuesTotalDec2011En900.gif

90 Constitution of the Democratic Republic of East Timor (entry into force 20 May 2002) at art. 139.

91 Petroleum Taxation Act. See http://www.laohamutuk.org/Oil/PetRegime/Petrol%20tax%20law%20050705.pdf

92 Law No. 9/2005 of 3 August, Petroleum Fund Law (Aug. 2005).93 Ibid. at art. 6.94 These include the annual Estimated Sustainable Income (ESI), which

is prepared by the government. Transfers from the Fund should not exceed the ESI, although they have every year since 2008. Ibid. at arts. 8-10.

95 Ibid. at arts. 25-26. 96 https://digitalcollections.anu.edu.au/bitstream/1885/49322/9/05c

hapter04.pdf97 Id. at arts. 13 & 23. To date annual reports are published only on the

internet.98 Petroleum Fund of Timor Leste: Quarterly Report, Volume 7, Issue

XX, 31 December 2011. All these reports available from the Central Bank and at http://www.laohamutuk.org/Oil/PetFund/05PFIndex.htm

99 Irin News Asia, 16 July 2009.100 See Sunrise LNG in Timor-Leste and http://www.laohamutuk.org/

econ/OGE12/LHSubComCPNOJE2012En.pdf101 Asia Pacific: Timor Leste Tests Revenue Transparency, Ethical

Corporation, 26 July 2005.102 Preamble Petroleum Act, August 2005. See http://www.laohamutuk.

org/Oil/PetRegime/PetrolActPassedJul05En.pdf103 Strengthening Accountability and Transparency in Timor Leste,

Cheema et al, 2006 and http://www.laohamutuk.org/econ/corruption/11AnticorruptionLaw.htm

104 Petroleum Act, August 2005, at art. 7. See http://www.timor-leste.gov.tl/EMRD/LAP%20_ENG_%20-%20Vers%C3%A3o%20Final.pdf

105 Extractive Industries Transparency Initiative. See http://eiti.org/TimorLeste

57

106 Several civil society groups suggested in the consultation of the draft Petroleum Fund Act to include such a provision.

107 The availability and accessibility of information is not systematic, civil society groups work to provide information where the government does not.

108 See http://www.timor-leste.gov.tl/EMRD/roadshow.htm109 http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=85299110 United Nations Global Compact. http://www.unglobalcompact.

org/111 United Nations Convention Against Corruption. See www.

unodc.org/unodc/en/treaties/CAC/index.html112 Extractive Industries Transparency Initiative. See http://eiti.org/113 Guide on Resource Revenue Transparency. See www.imf.org/

external/np/pp/2007/eng/051507g.pdf114 Natural Resource Charter at http://www.naturalresourcecharter.

org/115 IPIECA Guidance on Voluntary Sustainability Reporting. See

http://www.ipieca.org/publication/oil-and-gas-industry-guidance-voluntary-sustainability-reporting

116 OECD Guidelines for Multinational Enterprises. http://www.oecd.org/department/0,3355,en_2649_34889_1_1_1_1_1,00.html

117 Transparency International’s Business Principles for Countering Bribery. See http://www.transparency.org/global_priorities/private_sector/business_principles

118 Global Reporting Initiative Guidelines. See http://w w w. g l o b a l r e p o r t i n g . o r g / R e p o r t i n g F r a m e w o r k /ReportingFrameworkDownloads/

119 Equator Principles. See http://www.equator-principles.com/120 Voluntary Principles on Security and Human Rights. http://www.

voluntaryprinciples.org/files/VPs_FactSheet_June2010_US.pdf121 IMF Code of Good Practices on Transparency in Monetary and

Financial Policies. See http://www.imf.org/external/np/mae/mft/code/index.htm

122 Hong Kong Stock Exchange to Require Greater Transparency. See http://www.revenuewatch.org/news/news-article/china/hong-kong-stock-exchange-require-greater-transparency

123 Senate Adopts Wall Street Reform Including Cardin-Lugar Provision to Increase Transparency and Attack Corruption. http://csce.gov/index.cfm?FuseAction=ContentRecords.ViewDetail&ContentRecord_id=928&ContentType=P&ContentRecordType=P

124 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 10.1 & 10.2; Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 10.1 & 10.2; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 10.1 & 10.2; “General Terms and Conditions of Production Sharing Contract”; Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing Contracts In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).

58

125 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 19.1; Memorandum of Understanding [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 5(b) “General Terms and Conditions of Production Sharing Contract”; Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing Contracts In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).

126 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 19.6; Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing Contract In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).

127 Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 19.1 & 19.6; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 19.1 & 19.6.

128 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 9.11; Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 9.11; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 9.11.

129 Memorandum of Understanding [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 4(c); Side Letter No. 3/23/92 (1620) to Memorandum of Understanding [Yadana] (9 Jul. 1992); Union of Myanmar Foreign Investment Law (30 Nov. 1988) at sec. 21; Commercial Tax Law (SLORC Order No. 8/90, 31 Mar. 1990) at sec. 8; “General Terms and Conditions of Production Sharing Contract” [addy].

130 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 15.2 & 15.3; Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 15.2 & 15.3; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 15.2 & 15.3.

131 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 15.7; Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 15.7; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 15.7.

132 “General Terms and Conditions of Production Sharing Contract” [addy]; see also Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing Contracts In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).

133 Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing Contracts In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).

134 Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 11.1; Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 11.1; Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 11.1.

135 Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 11.2 & 11.3; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 11.2 & 11.3. Similar bonuses, though with slightly different rates of production are included in the Yadana PSC and noted in secondary sources. See Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 19.1; “General Terms and Conditions of Production Sharing Contract” [addy]; Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing Contracts In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).

136 Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul 1992) at sec 9.7.137 Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 9.7;

Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 9.7.

59

138 Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 9.7. See Alec Christie, “Myanmar: Overview of Production Sharing

Contracts In Oil And Gas In Myanmar” (7 Apr. 2000).139 Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 9.7. Production Sharing Contract [Yadana] (9 Jul. 1992) at sec. 14.1;

Production Sharing Contract [Block AD-1] (15 Jan. 2007) at sec. 14.1; Production Sharing Contract [Block AD-8] (15 Jan. 2007) at sec. 14.1; “General Terms and Conditions of Production Sharing Contract

60