Ades Eği̇ti̇m

8/11/2019 Ades Etm

1/60

A.D.E.S.

Amatr Denizci Eitim Sistemi

Ders Notlar

1

TEKNE YAPISI

TEKNE VE KISIMLARI

Tekneler ok farkl tiplerde ve ekillerde imal edilmi olabilir, ancak teknelerin farkl ksm ve

blmlerine ait isimler denizcilik dilinde ortaktr. Her tekne kullancsnnaadaki tanmlar

bilmesi gerekmektedir.

TANIMLAR

Kpete: Vardevela, puntellerinin, parampetlerin en stlerine tekne boyu istikametindeyerletirilen aaveya profildir.

Kemere:Gvertenin denebilmesi iin posta ularn birletiren enine (omurgaya dik) konantekne ksmlardr.

Posta: zerlerine kaplama tahtalarnn yerletirildii omurgaya dik aa veya madeni

yaplar.

Omurga:Teknenin bandan kna uzanan ve dier tm elemanlarn zerine ina edildii

temel elemandr.

Sintine: Atk su ve yalarnbiriktii teknenin taban ksmdr.

Dmen Yelpazesi:Dmen yekesine bal olarak hareket eden ve tekneye yn verilmesinisalayan su altnda kalan plakadr.

Yeke:Dmen bana taklp dmenin istenilen tarafa baslmas iin kullanlan demir veya

aatan yaplm kol.

Kprst: Teknenin sevk ve idare edildii, ierisinde haberleme ve seyir cihazlarnn

bulunduu kumanda yeri.

Gverte:Kemerelerin zerine denmi batan ka kadar uzanan platform.

Borda:Teknenin d tarafnn su kesiminden yukarda kalan ksmdr.

Puntel:Gverte kenarlarnda korkuluk vazifesi gren dikey paralar.

Vardavela:Punteller zerine yatay olarak yerletirilmi elemanlar.

8/11/2019 Ades Etm

2/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

Demir:Teknelerin denizde yzer halde gereken yerde durabilmeleri iin zincir veya halata

bal olarak, teknenin bandan denize atlan ve deniz dibinde tutunabilecek biimde metalden

yaplm ar para.

Irgat: : Demiri suya vermede veya almada, halatlar dolayp tekneyi yanatrmada veya

karaya ekmede kullanlan, hidrolik, elektrikli veya insan kuvvetiyle altrlan mekanik

donanm.

Fribord:Tekne bordasnn ortasnda su yzeyinden ana gvertenin st izgisine kadar olan

ykseklik.

Draft(Su ekimi):Teknenin suyun altnda kalan derinlii.

Pervane:Teknenin makinesi tarafndan dndrlen ve tekneyi ileri-geri yrten kanatlar.

Karina:Teknenin su altnda kalan ksm.

Koboynuzu:Bir halatn balanabilmesi iin kullanlan metal para.

Parampet:Denizlerin gverte stne kmamas iin borda ykseltilmek suretiyle st gverte

kenarna yaplan yap.

8/11/2019 Ades Etm

3/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

HALATLAR ve BALAR

Halatlar

Teknelerin, limana yanama veya limandan ayrlma manevralar ile emniyetli bir ekilde

limanda tutulmasn salayan halatlar, tekne iin olduka nemlidir. Gemicilikte ap 8

mm'den byk iplere halat denir. Tel halatlar aplar, sentetik halatlar evreleri ile llr.

Polipropilen halat suda yzebilir, gnee ve tuza dayankldr, biraz daha pahaldr. Tel halat

gerilmelere kar ok daha dayankldr, ama kullanm ok zordur. Kullanlacak ie uygun halat

seimi nemlidir. Gemide kullanlan halatlar, palamar halat, can halat, skota halat gibi

adlarla anlrlar.

Balar

Balarn temel zellii belli bir ama iin kullanlmas, salam, kolay yaplabilir ve kolay

zlebilir olmasdr. Aada eitli amalarda kullanlan balar tarif edilmitir.

Camadan ba:Yelken alannn kltlmesinde ve gerekirse bir halatn iki ucunu birbirinebalamak iin kullanlr.

Kasa (izbaro) ba:Rhtma verilen halatlarn baba, anele gibi yerlere balanmasiin kasayaplmasnda kullanlr.

Volta etmek: Yukardaki ekilde bir halatn teknede bulunan ko boynuzuna naslvolta edildii

grlmektedir. Halat, ayn zamanda kasa yaplarak da ko boynuzuna grld gibi volta

edilebilir.

Kropi ba:Halata sekiz ekli verilerek halatn makara gibi yerlerden kmas engellenir.

Sancak ba:Sancan ucunda bulunan kk kasann bir halatn ucuna balanmas iinkullanlr.

El incesi:Halatlarn uzak mesafelerden sahile ulatrlmasnda kullanlan ucunda bir arlk

bulunan ince halattr. Arlk ksmna ceviz ad verilir ve yukardaki ekilde ceviz rlebilir.Adi piyan:Kesilen, kopan halat ularnn (flasa) dalmamas iin halat masnnince iplerle

(grcala) sarlmas gerekir. Yukardaki ekilde nasl yapld grlmektedir.

8/11/2019 Ades Etm

4/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

TEKNE KULLANIMI ve MANEVRA

Tekne ile seyre kmadan nce teknenin zelliklerinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Teknenin,

retici talimatlarna uygun olarak kullanlmasna dikkat edilmeli; zellikle dmen donanm,motor, seyir fenerleri gibi temel ksmlarn alma prensipleri bilinmelidir.

MANEVRA

Bir teknenin rhtmdan ayrlma ve rhtma yanama, demirleme, suda bulunan bir kiiyikurtarma gibi hz ve rotann deikenlik gsterecei durumlarda manevra yapmas gerekir.Manevra yapmak iin hza ihtiya vardr. Manevray etkileyen faktrler unlardr:

Pervane

Dmen

Rzgar

Aknt

Pervane Etkisi: Pervane, bir teknenin boyuna hareketini salad gibi, ayn zamanda, -zellikle tornistan altrldnda-, suyun pervane kanatlarna yapt diren sonucu oluan

ve padl etkisi denilen enine harekete de neden olur. Pervaneler saaveya sola devirli olabilir.Tekne ileri yolda iken pervane saat ynnde dnyorsa saa devirli, saat ynnn tersinednyorsa sola devirlidir. Padl etkisinden dolay saa devirli pervaneler tornistanaltrlrken teknenin kn iskeleye doru; soladevirli pervaneler ise sancaa doru atar.

Dmen Etkisi: Dmen yelpazesine arpan sular tekneye yn verir. Dmen etkisinin

arttrlmas iin yelpazeye daha fazla su arptrlmas gerektiinden motora verilen garttrlmaldr.

Rzgar Etkisi:Rzgarn manevraya etkisi teknenin suyun zerinde kalan ksmylailgilidir.

Fribordu yksek olan teknelere rzgar daha fazla etki eder. Rzgrnmanevraya olan olumsuzetkisini azaltmak iin dmen ve motor kullanlr. Tekne hibir yere bal veya demirli deilsetekne rzgara bordasn verme eilimigsterecektir.

Aknt Etkisi: Seyredilen blgede aknt varsa, tekne seyredilmek istenen rotadanuzaklaacaktr. Akntnn iddetli olduu, girdaplarn bulunduu alanlarda ve zellikle darkanallarda seyir yaparken aknt etkisine dikkat edilmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

5/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

DMEN KOMUTLARI

Karadaki bir aratan farkl olarak, tekne, dmen ve motor komutlarna ge cevap verir,

zellikle manevra yaplrken bu duruma hazrlkl olunmas gerekir.Dmen tutmay bilmeden sefere kmak tehlikelidir.

Denizcilik dilinde dmen tutan kiiye (serdmen) denilir. Verilen komutlar aadakiekildetanmlanr;

skele / Sancak Alabanda: Dmenin baslabildii kadar sancak veya iskeleye dorubaslmasdr. Genellikle dmen en fazla 30 derece baslabilir.

skele / Sancak komutu derecelendirilebilir. rnein; skele 10, Sancak 20

Ortala:Dmenin teknenin pruva-pupa hattna getirilmesidir.

Viya Byle:Tekne istenen rotaya geldiinde bu rotada devam edilmesidir.

leri Yol:Motorun ileri doru altrlmasdr.

Tornistan:Motorun geri doru altrlmasdr.

leri yol ve tornistanda motora verilen "tam yol / ar yol / pek ar yol" komutlarile teknesrati ayarlanabilir.

AYRILMA (AVARA)

Tekneyi avara ederken dmen ve makine marifetiyle rhtmdan teknenin almassalanr.

Motor altrldktan ve yeterince sndktan sonra, palamar halatlar bal bulunduklar babaveya anelelerden fora edilir, bir sonraki kullanm iin hazr ve sarlm olarak teknedeemniyete alnarak muhafaza edilir.

Suda pervaneye dolanabilecek herhangi bir halat bulunmadndan ve halatlarn hepsinintekne iine alndndan emin olunmaldr.

Tekne avara edilirken, blgenin neta olduundan emin olunmas ve hz limitlerine uyulmasgerekmektedir.

Demirlemi teknelerin, balk teknelerinin ve yzen insanlarn yaknlarndan geerken dikkatliolunmal; emniyetli hz ve rota seilmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

6/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

YANAMA (ABORDA)

Teknenin sabit bir yerde motor ve pervane yardm olmadan kalmasn salamakiin ba ve

k taraflarndan halatlarile balanmas gerekir.Tekne halatlar rhtmlarda bulunan iskele babalarna veya anelelerine volta edilir.

Halatlar, rhtmda bulunan baba ve anelelerin konumlar dikkate alnarak, tekneyle uygun ayapacak ekilde volta edilmelidir. (Bkz. Balama Tipleri)

Teknenin baland blgede gel-git olup olmadna dikkat edilmelidir. Gelgit varsa,halatlarn bolar alnmal veya halatlara bo konulmaldr.

Halatlar kullanlmad zamanlarda roda edilerek her an kullanma hazr tutulmaldr.

BALAMA-AYRILMA MANEVRALARI

Rzgar etkisi altnda balama: Rzgartekneyi rhtm veya iskeleden aacak ekilde esiyorsa,rhtma 025-045 derece bir ayla yaklalr. Eer iki tekne arasna girilecekse bu a byk,bo bir rhtma yaklalacaksa bu a kk olabilir.

Teknenin, rhtma yanaaca taraftaki bordasna yeterince usturmaa konmaldr. Yaklamaminimum sratle yaplr. Halat verme mesafesine gelince ba omuzluktan sahile halat verilirve dmen rhtmn aksi ynne baslr. Tornistan verilerek teknenin k yanatrlr ve ktan

halat verilir. Ktaki usturmaalar rhtmla temas ettii anda bataki ve ktaki halatlar voltaedilir.

8/11/2019 Ades Etm

7/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

4

Rzgar batan esiyorsa, rhtma batan yaklalr, ba halat verildikten sonra tornistanla kyanatrlr ve halatlar volta edilir. Burada nemli olan ba rhtmn aksi ynnde rzgarakaptrmamaktr. Bu taktirde ba aar ve ba yanatrmada byk zorluk ekilir. K

yanatrmakta zorluk ekilmeyecektir. Kn amayacandan phe ediliyorsa, tornistanlabirlikte dmen rhtm ynne baslabilir. Bu manevra srasnda kesinlikle batan verilen halatkaslmamaldr.

Rzgar ktan esiyorsa, rhtma ayn ayla yaklalr. nce ba halat verilebilir ama aslatutulmamaldr. K halat verildikten sonra bou alnr ve volta edilir. Rzgar ba basarakyanatracaktr. Ba halat bundan sonra volta edilmelidir.

Rzgarsz havada veya rzgar rhtma doru esiyorsa, rhtmadar ayla yaklalabilir. Ba

halat verildikten sonra, dmen rhtmn aksi ynde alabandaya baslarak, ba alr vetornistanla k yanatrlr. Hava rzgarsz olduundan tornistan verildii anda kn rhtmtarafna atmas iin dmen rhtm ynnde alabandaya baslmamaldr. Genelde teknenin ktornistanda hangi yne ekiyorsa o bordadan aborda olmakta fayda vardr. Bu ekilde knyanatrlmasnda zorluk ekilmez. K yanarken ba halat kesinlikle kaslmamaldr. Rzgarrhtma doru esiyorsa rhtmn biraz ana doru manevra yapmak doru olacaktr.

Rzgarl havada ayrlma (avara etme)

Rzgar rhtm ynnden tekneyi aacak ekilde esiyorsa, halatlar fora edilince tekne rzgar

altna derek rhtmdan aacaktr. Bundan sonra ileri yolla veya tornistanla rhtmdanayrlnabilir. leri yolla klacaksa teknenin yanlamas hesap edilmeli ve tekne yeterinceamadan yol verilmemelidir.

8/11/2019 Ades Etm

8/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

5

Rzgar ktan esiyorsa, rzgarn tekneyi rhtma bast durumlardaki manevra yaplr. Kamak daha kolaydr. K halat fora edildikten sonra motoru kullanmaya gerek kalmayabilir.Gerekirse dmen rhtm ynne baslarak ok hafif ileri yol verilerek k alr. K istenen

miktarda aldktan sonra tornistanla klr.

Rzgar batan esiyorsa, k koltuk halat fora edilmeden dier halatlar fora edilir. Tekneninrhtmla temas ettii nokta usturmaalarla beslenmelidir. Rzgar motor kullanmaya gerekbrakmakszn ba aar.

Amazsa, dmen rhtm ynne doru baslarak tornistanla amas salanr. stenilen miktaratktan sonra, ileri yolla rhtmdan ayrlnr.

Rzgar tekneyi rhtma basyorsa, avara etmek olduka zordur. Bu durumda usturmaa

zerinde manevra yapmak gerekir ve teknenin rhtmla temas ettii nokta yeterinceusturmaayla beslenmi olmaldr. Ba apraz halat fora edilmez. Dier halatlar foraedildikten sonra ok hafif ileri yol verilir ve dmen rhtm ynnde alabandaya baslr. Tekneba apraz halat zerinde rhtma yklenir ve k rzgar stne doru amaya balar. Kyeterince aldktan sonra, tornistan verilir ve ba aarken ba apraz halat fora edilerekrhtmdan uzaklalr. Yeterince emniyetli mesafeye ktktan sonra ileri yol verilir.

8/11/2019 Ades Etm

9/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

6

nemli Not: Teknenin rhtmla temas ettii noktada yeterince usturmaa olduu kontroledilmeli ve bu ba omuzlukta durumu kontrol altnda tutmak iin bir personelbulundurulmaldr. Aksi taktirde teknenin bordas rhtma arpabilir, hatta sert rzgar altnda

byk hasar grebilir.

8/11/2019 Ades Etm

10/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

7

BALAMA TPLER

Aborda

Ktan Kara Olma

YAVALAMA VE DURMA

Teknelerde otomobil, tren veya uaklardaki fren sistemleri olmadndan tekneyi durdurmailemi teknenin gittii ynn aksine motor altrlarak salanr. Bu sebeple, tekneleridurdurma veya yavalatma ilemlerinin tahmin edilenden daha ok zaman alabildiiunutulmamaldr.

Tekneyi durdurmak iin ilk olarak gaz kolu hafifletilmeli ve vites boa alnmal, ardndanmotora tornistan komutu verilip tekne yavalatlarak durdurulmaldr.

8/11/2019 Ades Etm

11/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

8

AMANDIRAYA BALAMA

Tekne amandraya balanrken teknenin pruvas balama amandrasna doruyneltilerek

yava hareket edilmelidir.Teknenin ba amandraya demeden hemen nce motora tornistan komutu verilerek teknedurdurulmal; motor boa alndktan sonra amandraya balanmaldr.

DEMRLEME

ncelikle demir atlacak blgenin neta olduundan emin olunmaldr. Demir sahasnn yeterliderinlie ve uygun dip yapsna sahip olmasna dikkat edilmelidir. amur, balk ve kumuntutuculuunun daha fazla olduu unutulmamaldr.

KOMUTLAR

Demirleme ile ilgili terim ve komutlar aadaki gibidir:

Demiri Funda Etmek:Demirin denize braklmas iin kullanlan terim.

Kaloma :Suya verilen demirin ucuna bal halat veya zincirin uzunluu.

Irgat :Demirin atlmasna veya alnmasna yarayan vin.

Kastanyola :Demirleme rgatnn fren mekanizmas.

Aganta :Hareket halindeki zincirin kastanyola (fren) yardmyla tutulmasdr.

Demiri Vira Etmek:Demirin denizden alnmas iin kullanlan terim.

Apiko : Demir alrken deniz dibindeki tm kalomann rgata alnmasn mteakipdemirin deniz dibinden kopmadan hemen nceki durumu.

Salpa :Demirin dipten koparak salland an.

8/11/2019 Ades Etm

12/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

9

SALINIM DARES

Pek ok teknenin demirli olarak bulunduu yerlerde tekneler, rzgar ve akntnn etkisiyle

yaplan salnm neticesinde birbirleriyle atma riski olutururlar. Bu riski ortadan kaldrmakiin emniyetli bir alan (salnm dairesi) braklmaldr.

Salnm dairesi hesaplanrken, iinde bulunulan teknenin boyu ve salnm dairesi dahil,etraftaki dier teknelerin boylar ve salnm daireleri dikkate alnmaldr. Salnm dairesininmerkezi, demirin deniz dibine tutunduu nokta; yarapise verilen kaloma miktar ve tekneboyunun toplamdr.

DEMRN FUNDA EDLMES

Demir mevkiine yaklarken hz kesilir ve teknenin ba rzgar stne dorualnr.

Planlanan demir mevkiine gelince tekne durdurulur, demir dibe doru yavaaatlr.

Teknenin batma ve su alma tehlikesine kar k taraftan demir atlmamaldr . Zincirin dibedaha iyi denebilmesi iin ksa aralklarla tornistan verilmeli, bylece teknenin geriye doruakmas salanmaldr. Hava artlarna ve kullanlandemir tehizat tipine gre (zincir, halatveya kombine) su derinliinin 4 il 10 kat arasnda kaloma verilmelidir.

Zincir iin 4 Kat, Kombine iin 6 Kat, Halat iin 10 Kat kaloma verilir.

Demirlemeden sonra evredeki seyir alametlerinden veya sabit ky yaplarndan kerterizalnarak teknenin demir mevkiinden uzaklap uzaklamad, demir tarayp taramadanlalabilir. Bu kontrol belirli aralklarla tekrarlanmaldr.

Demir tehizatnn balant yerleri sk sk kontrol edilmelidir. Demirleme donanmlarndahalatkullanlyor ise denizci balar yerine kilitler tercih edilmelidir. Zira denizci balar, halata,kilitlere nispeten daha ok zarar verebilir.

DEMRN VRA EDLMES

Demir almak iin u admlar takip edilmelidir;

Demir alrken zincir veya halat vira edilerek teknenin demirin tam zerine gelmesi salanr.Tekne demirin zerine geldiinde demir aniden ve dibe dik bir ayla vira edilerek diptenkurtarlm olur.

8/11/2019 Ades Etm

13/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

10

Eer demir dipten koparlamyorsa, demir zinciri/halat deste konumunda tutularak demirzerinde daire izilir ve bylece demirin rahatlatlmas salanr.

Demir, yerine alnmadan asla harekete geilmemelidir.

8/11/2019 Ades Etm

14/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

SEYR VE SEYR YARDIMCILARI

MEVK BULMA VE YN BELRLEME

Teknenin bir noktadan dier bir noktaya selametle ulatrlmasna "seyir" denir. ki mevkiarasndaki ulamn emniyetli bir ekilde yaplabilmesi iin, en ksa ve en uygun rotabelirlenmelidir.

Enlem

Dnya zerindeki bir noktann ekvatora olan uzaklnn asal deerine enlem veya paralel(latitude) denir. Ekvatorun kuzey ve gneyinde birbirlerine eit uzaklkta olan toplam 180 adetenlem dairesi vardr. Ekvatorun kuzeyindeki enlemler kuzey (north) enlemleri, gneyindekilerise gney (south) enlemler olarak adlandrlr. Her iki enlem dairesi aras 1 enlem derecesi olup,1 enlem derecesi 60 dakika, 1 enlem dakikas da 60 saniyeye blnmtr.

Boylam

Ekvatora dik a yapacak ekilde yerkreyi 360 eit paraya bld varsaylan ve ularkutuplarda birleen, en geni arala ekvatorda sahip olan izgilere boylam veya meridyen(longitude) denir. Greenwich boylamnn dou ve batsndabirbirine eit uzaklkta olan toplam180 adet boylam emberi vardr (Toplam 360 boylam). Greenwich boylamnn dousundakiboylamlar dou (east) boylam, batsndakiler ise bat (west) boylamlardr.

Mevki

Dnya zerinde bulunulan herhangi bir noktann enlem ve boylam olarak ifadesidir.

rn: (Mersin Liman Mendireinin Enlemi 36 derece 47 dakika Kuzey, Boylam 034 derece 38dakika Dou olup mevkisi her iki dairenin (enlem-boylam dairesi) kesiim noktas yani 36 47'K-034 38' D dur.)

Mevki, radar, hedefe, sekstant gibi seyir aletleri yardmyla belirli kara paralarndan veya gkcisimlerinden alnan kerterizlerin kesiimi ile bulunabilmekle birlikte, son yllarda teknelerdekullanlmakta olan GPS (Kresel Mevkilendirme Sistemi) denilen cihaz yardmyla mevkiler

uydular vastasyla da tayin edilebilmektedir.

Ynler

Denizcilikte ana ynler; kuzey yn 000 alnmak zere, saat ynnde artan dereceler eklindebelirtilir. Dou yn 090, gney yn 180, bat yn 270 olarak ifade edilir. Denizciliktekullanlan 1 kerte 11 15' ya tekabl etmekte olup, toplam 32 kerte bulunmaktadr.

8/11/2019 Ades Etm

15/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

Rota ve Sefer Plan

Rota, teknenin bir mevkiden baka bir mevkiye gidebilmesi iin harita zerine izilen dorudur.

Bir teknenin sefer plan, harita zerine izilen her bir rotann bileimi ile oluur. Harita zerineizilen dorununyn derecesi pusula glnden llr.

Kerteriz, bir cismin gerek kuzeye (Hakiki kerteriz) veya dier bir cisme (nispi kerteriz) greyn derecesidir. Hakiki kerteriz gerek kuzeye gre lldnden 000 ile 359 arasndadeiir. Hakiki kerteriz alnrken, teknenin pruva-pupa hatt herhangi bir nem tekiletmemekte ve tekne bir nokta gibi deerlendirilmektedir. Tekneye gre llen nispikerterizde ise, teknenin pruvas 0 kabul edilip, ynler iskele ve sancak tarafa doru 0 ile 180arasnda llr. (rnein, Ahrkap Fenerini hakiki 210'de kerteriz etmek; sancaktaki slkamandrasntekneye gre nispi sancak 123'de kerteriz etmek gibi)

8/11/2019 Ades Etm

16/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

Pusula Gl

Dnyann gerek kendi etrafnda, gerekse gne etrafnda dnmesi sonucunda bir manyetik

alan oluur. Gerek kuzey ile manyetik kuzey arasndaki fark, haritalardaki pusula glndebelirtilir. Pusula glnn ierisinde, haritann gsterdiiblge iin yllk manyetik alan deerdeiim miktar bulunur. Bu miktar, pusula dzeltmesinde kullanlr. (Bkz:Pusula)

Sembol ve Ksaltmalar

Ani ve sregelen tehditlerin su zerinde seyreden teknelere zamannda bildirilmesi denizdeemniyetin salanmas asndan nemlidir. Bu sebeple, su st seyrine tehlike arz edebilecekdeiikliklerin zamannda ilgililere bildirilmesi ve bu deiikliklerin seyir haritalarna ilenmesi

gerekmektedir. Bu dzeltmeler ortak bir dil ile oluturulmu olan ksaltma ve sembollerleyaplr. Ksaltma ve sembollerin bazlar aadaki ekilde gsterilmektedir. 1 nolu haritaolarak da bilinen, Seyir Hidrorafi ve Oinorafi Dairesi (SHOD) Bakanl tarafndan basmyaplan "Seyir Haritalarnda Kullanlan Semboller, Ksaltmalar ve Terimler adl katalogda,haritalarda kullanlan tm sembollerin aklamalar, rnekleri bulunabilir.

8/11/2019 Ades Etm

17/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

4

Seyir Aletleri

Tekneler, boyutlarna ve altklar blgelere gre eitli seyir aletleri ile donatlmakzorundadr. Donatlan seyir aletlerinin temel ilevi teknelerin emniyetli, ekonomik vekurallara uygun bir ekilde su zerinde seyretmelerini salamaktr. Aada bualetlerden en nemlilerine yer verilmektedir.

Pusula

Teknelerde kullanlan pusulalarn temel olarak ikifarkl alma prensibi vardr. Cayro Pusula olarakadlandrlan pusulalar elektrik besleme sistemi ileManyetik Pusula olarak adlandrlan pusulalar iseherhangi bir besleme sistemine gereksinim

duyulmadan alabilirler. Dnyann gerek kendietrafnda, gerekse gne etrafnda dnmesisonucunda oluan manyetik alan, pusulalardabirtakm sapmalara sebebiyet verir. Sapmalarnpusulaya etkisinin en aza indirilebilmesi amacylapusulalarn dzeltilmesi gerekmektedir.Dzeltmeler hibir zaman sapmay sfra indirmez.Bu sebeple, her teknede teknenin ynne gre

uygulanacak olan bir dzeltme cetveli bulunmaldr.

Pusula dzeltmesi "CDMVT Forml" ile yaplr.M : Manyetik Yn

V: Varyasyon (Doal Sapma): Dnya zerindeki gerek kuzey ile manyetik kuzey arasndakisapmadr. Bu sapma her blgede farkllk gsterir.

T : Gerek Yn

8/11/2019 Ades Etm

18/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

5

Parakete

Teknenin suya gre hzn lmeye yarayan seyir aletidir. Parakete, suya gre lm

yaptndan, elde edilen hz deeri meteorolojik koullarn etkisiyle oluandeerdir. Karayagre yaplan hz ile paraketeden llen hz arasnda farkllklarolabilir.

skandil Almaya Yarayan Aletler

Denizcilikte kullanlan "iskandil almak deyimi, sv miktarnn yksekliini lmek anlamnagelir. Tekne tanklarnda bulunan balast suyundan iskandil alnabileceigibi, teknenin altndabulunan suyun da iskandili alnabilir. skandil almak iin 2 tip alet kullanlmaktadr:

El skandili : Herhangi bir elektronik devreye bal olmadan elle derinlik lmeyeyarayan alettir.

Elektrikli skandil (Echosounder) : Ses sinyali gnderip bu sinyallerin yanklarna grekalibrasyon yaparak derinlik lmeye yarayan alettir.

VHF

Tekneler, birbirleriyle ve karayla iletiim salamalar amacyla birtakm haberlemecihazlaryla donatlmaktadr. Bu cihazlar karasal veya uydusal bazl almaktaolup, teknelerde

bulunan cihazlar teknenin boyu ve sefer blgesine gre farkllk gsterir. Teknelerde kullanlanen nemli haberlemecihaz VHF denilen ok Yksek Frekansta alan Telsiz Sistemidir. Bucihazn almasnve menzilini, hava koullar, cihazn k gc gibi hususlar etkiler.

8/11/2019 Ades Etm

19/60

8/11/2019 Ades Etm

20/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

7

FENERLER

Fenerler, gndz kule yaplar, gece ise karakteristik klar ile gr menzilinde bulunan

teknelerin seyirlerine yardmc olan sabit yaplardr.Herhangi bir fenerin tanmlanabilmesi iin, o fenerin k karakteristiinin, yksekliinin vegrldmesafenin bilinmesi gerekmektedir.

Haritalarda yer alan fenerlere ilikin tanmlamalaraadaki gibidir.

F: Srekli k veren fener

Fl: Ik sresi karanlk sresinden ksa dzenli akan fener

Fl (x): X sefer grup aktktan sonra karanlkperiyoduna geen fener

Oc: Ik sresikaranlk sresinden fazla olan dzenli akan fener (husuflu)

Q: Seri akan fener

VQ: ok seri akan fener

G: Yeil renkte k veren fener

W: Beyaz renkte k veren fener

R: Krmz renkte k veren fener

8/11/2019 Ades Etm

21/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

DENZDE ATIMAYI NLEME KURALLARI (COLREG)

Genel

Denizde atmay nleme Uluslararas Kurallar, teknelerin birbirlerine kardavranlarnbir dzene balayarak atma risklerinin ortadan kaldrlmasnaynelik hazrlanm kurallarbtndr. Bu blmde ksaca ilgili kurallardan bahsedilecektir.

Emniyetli Hz

Her tekne emniyetli bir hzda ilerleyecektir. Emniyetli hz, artlara ve duruma bal olarakdeieceinden kesin bir hz snrndan bahsedilemez. Emniyetli hz, ani geliebilecek bir

tehlikede teknenin yeterli zaman nce durdurulmasna imkan verecek hzdr.Trafiin youn olduu yerlerde, demir sahalarnda, liman ierisinde, manevras kstlteknelerin yaknlarnda tekneninhz azaltlmaldr.

S sularda hz azaltlmaldr. Su derinliinin her yerde farkllk gsterebileceive bir andadeiebilecei unutulmamaldr. Sudaki tm tehlikeler iaretlenmi veya aydnlatlmolmayabilir. amandralar veya fenerler yer deitirmi veya tahrip edilmi olabilir. Bu yzdenseyir yaplacak blgenin uygun lekteki haritas teknede bulundurulmaldr. Hzn draftarttrabilecei dikkate alnarak s sularda hz azaltlmaldr.

Gr

Yamur, sis ve duman gibi grn azald durumlarda hz azaltlmaldr.

Geceleri potansiyel tehlikeler kolayca seilemediinden, seyir yapmak zel dikkat gerektirir.

Seyir yardmclarna ait klar, sahil klar ile karabileceinden dikkat gsterilmelidir.

Gzclk

Hem grme hem de iitme yoluyla iyi bir gzclk yaplmaldr.

Tekne kaptan zellikle kt havada, kstl grte veya gece vakti teknenin evresinde nelerolup bittiinden emin olmaldr.

Teknenin k taraf dahil tm evre gzlemlenmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

22/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

Manevra Kabiliyeti

Dalga, rzgar ve aknt teknenin manevra kabiliyetini olumsuz ekilde etkileyebilir. Teknenin

durma ve dn mesafesi teknenin hzna, tasarm ekline (tekne yaps, motor ve pervanetipi ile says vb.), ortamdaki rzgar ve akntya baldr.

ATIMAYI NLEME

Yol Verme

Kaptan dier teknelerle atma riskini srekli deerlendirmeli ve atmay nlemeKurallarna gre gerektiinde dier teknelere yol vermelidir.

Motorla yrtlen bir tekne aadaki teknelere yol vermekle ykmldr;

- Kumanda altnda bulunmayan,

- Manevra yapma gc kstl olan,

- Balklkla uraan ve

- Yelkenli teknelere.

Yelkenle yrtlen bir tekne aadaki teknelere yol vermekle ykmldr;

-Kumanda altnda bulunmayan,

- Manevra yapma gc kstl olan ve

- Balklkla uraan teknelere

8/11/2019 Ades Etm

23/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

SEYR FENERLER

Fenerler gnein batndan douuna kadar ve kstl gr koullarnda gsterilmelidir.

Standart Tekne Fenerleri

Btn tekneler, boylarna ve tiplerine gre seyir fenerleri ile ilgili belirlenmi olandzenlemelere uymak zorundadr. Tekne fenerleri, teknelerin megulolduklar i ve ynlerininbelirlenmesine yardmc olur. Fenerlerin, tekneye COLREG'de esaslar belirtildii ekildeyerletirilmesi gerekmektedir.

Silyon Feneri

Geminin ba-k ekseni zerinde 225 derecelik gr as bulunan ve teknenin ba tarafndatam pruvadan itibaren kemerenin 22,5 derece (pruvadan 112,5 derece iskele-sancak) gerisine

kadar k gsterecek surette yerletirilmi beyaz bir fenerdir.

Borda Fenerleri

Sancak tarafta bulunan bir yeil ve iskele tarafta bulunan bir krmz fenerdir. Her biri 112,5

derecelik bir ufuk yay zerinde tam pruvadan kendi tarafndaki kemerenin 22,5 derecegerisine kadar kesiksiz bir k gnderecek surette yerletirilmitir. Boyu 20 metreden ksatekneler, borda fenerlerini teknenin tam orta hatt stnde birleik ekilde de bulundurulabilir.

K Feneri

Teknenin k tarafna yakn bir yere yerletirilmi 135 derecelik bir ufuk yay zerinde kesiksizbeyaz bir k gsteren fenerdir.

Her ynden grnr fener

360 derecelik gr asyla her ynden grnen fenerdir.

8/11/2019 Ades Etm

24/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

4

Teknelerin Boy ve Tiplerine Gre Fenerler

BOYLARI 7 METREDEN KISA TEKNELER

Boylar 7 metreden ksa ve stnde yololan yelkenli ve krekli tekneler

Boylar 7 metreden ksa olan ve 7 denizmilinden daha az hzla seyreden tekneler

8/11/2019 Ades Etm

25/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

5

Direk banayakn bir yerde

stte krmz,altta yeil her

ynden grnrfenerler

gsterilebilir.

MOTORLU TEKNELER

Boylar 12 metreden ksa olan motorlu tekneler aadaki fenerleri gstermek zorundadrlar.

BOYLARI 20 METREDEN KISA OLAN VE MOTOR KULLANMAYAN YELKENL TEKNELER

Boyu 20 metreden ksa olan tekneler borda fenerlerinimerkez hatt zerinde birleik olarakbulundurabilirler.

Borda Fenerleri

Silyon Feneri

Pupa Feneri

8/11/2019 Ades Etm

26/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

6

BALIKI TEKNELER

Yelkenli bir tekne, motorunu kulland zaman, motorlu tekne olarakdeerlendirilir. Bu durumda motorlu tekne gibi hareket etmek, gndzuygun ekilleri ve gece uygun fenerleri gstermek zorundadr.

8/11/2019 Ades Etm

27/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

7

MANEVRA KABLYET KISITLI OLAN TEKNELER

(DALGI TEKNELER DAHL)

Manevras kstl bir rmorkr

KUMANDA ALTINDA BULUNMAYAN TEKNE

Kumanda altnda bulunmayan bir tekne dikey bir doru zerinde her ynden grlr iki krmzfener; su zerinde ilerlerken bunlara ek olarak borda fenerleri ve bir pupa feneri, gndz st

ste iki siyah kre gsterecektir.

8/11/2019 Ades Etm

28/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

8

DEMRL DURUMDAK TEKNE

Boyu 50 metreden fazla demirli tekne. Boyu 50 metreden ksa ise, yalnzca ba taraftakidemir feneri gsterilir.

KARAYA OTURMU TEKNE

Boyu 50 metreden fazla karaya oturmu tekne

8/11/2019 Ades Etm

29/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

9

DENZDE ATIMAYI NLEME KURALLARI (COLREG)

MOTORLU TEKNELERDE AYKIRI GE

Aykr gei yapan iki motorlu tekneden dierini sancak tarafnda gren tekne yol verecektir.

Mmkn olduunca dier teknenin pruvasn kesmekten kanacaktr.

PRUVA PRUVAYA GELEN MOTORLU TEKNELER

Birbirlerinin borda fenerlerini grecek ekilde zt rotadan ilerleyen her iki tekne de rotalarnsancak tarafa alacaktr.

MOTORLU VE YELKENL TEKNELER

Yol stnl yelkenli tekneye ait olduu iin motorlu tekne, yelkenli teknenin pruvasnkesmekten kanacak ekilde manevra yapacaktr.

8/11/2019 Ades Etm

30/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

10

YETME

ster yelkenli, ister motorlu olsun, baka bir tekneye yetien tm tekneler, teknelerinbirbirlerini grmeleri durumunda, yetiilen teknenin yolundan kacaklardr.

Bir teknenin dier bir tekneye yetiip getii hususunda herhangi bir te reddte dmesidurumunda, o tekne, kendini yetien tekne sayarak buna gre hareket edecektir.

YELKENL TEKNELER

Rzgar farkl ynlerden kullanan teknelerdenrzgr iskele taraftan kullanan tekne,dierinin yolundan kacaktr.

Rzgar iskeleden kullanan bir tekne rzgar

zerinde bir tekne grr ve bu grdteknenin rzgar iskele tarafndan m sancaktarafndan m kullandn saptayamazsa,grd dier teknenin yolundan kacaktr.

8/11/2019 Ades Etm

31/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

11

GENEL NOTLAR

Yol veren tekne atmay nleyecek ekilde erken ve belirgin bir manevra iin dier teknenin

ak bir ekilde grebilecei rota/hz deiikliklerini yapacak, yol hakk olan teknenin nnden(pruvasndan) gemeyecek, gerekirse duracak ya da tornistan yapacaktr.

atmay nlemek iin yeterli manevrann yaplmadn gstermek amacyla, pe peeenaz be ksa ddk almak gerekir.

Ksa ddk 1-2 saniye, uzun ddk 4-6 saniye uzunluundadr.

atmay nleme manevralarnda ddk iaretleri u ekilde kullanlacaktr:

Bir ksa ddk: Rotam sancaa deitiriyorum.

ki ksa ddk: Rotam iskeleye deitiriyorum.

ksa ddk: Motorumu tornistan altryorum.

Dar bir kanalda seyreden tekneler dn yerine yaklarken araya giren bir engel sebebiylebirbirlerini gremiyorlarsa bir uzun ddk almaldr. Dn yerinin br tarafnda bir teknevarsa bu tekne de bir uzun ddkle cevap vermelidir.

Motorlu bir teknenin baka bir motorlu tekne ile atmaktan kanmak iin manevra yapmasdurumunda, bu tekne, mmkn olduunca rotasn iskele tarafna almaktan kanacaktr.

KISITLI GR KOULLARINDA MANEVRA VE SEYlR KURALLARI

Her tekne, kstl grte iinde bulunulan durum ve koullara gre ayarlanacak olanemniyetli bir hzla ilerlemelidir. Kuvvetle yrtlen bir tekne, ani manevralar iin motorlarnhazr bulundurmaldr.

Sadece radarla dier bir teknenin varln anlayan bir tekne, bir atma tehlikesinin varolduunu saptarsa, nleyici manevray zamannda yapacaktr. Manevra yaplrken aadakihususlardan kanlmaldr:

(i) Yetiilen bir tekne hari, kemere dorultusunun ilerisinde bulunan bir tekne iin rotanniskeleye alnmas,

(ii) Rotann kemere dorultusunda veya kemere dorultusunun gerisinde olan bir tekneyedoru deitirilmesi.

8/11/2019 Ades Etm

32/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

12

Gr artlar kstl olan bir alan iinde veya yaknnda, aada bahsedilen ses iaretleriverilecektir:

(a) zerinde yol bulunan kuvvetle yrtlen bir tekne iki dakikadan fazla olmayanaralklarla bir uzun ddk alacaktr.

(b) Yolda olan fakat su zerinde ilerlemeyip duran, kuvvetle yrtlen bir tekne iki

dakikadan fazla olmayan aralklarla birbiri ardndan iki uzun ddk alacak ve bu iki ddkarasnda da yaklak iki saniyelik sre bulunacaktr.

8/11/2019 Ades Etm

33/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

DENZDE CANLI KALMA VE LK YARDIM

DENZDE CANLI KALMA

EMNYET TEHZATI

Tekne ile almadan nce, gvertede yeterli emniyet tehizat olduundan emin olunmal,emniyet tehizatnn hayat kurtarabilecei unutulmamaldr!

CAN YELEKLER

Can yelekleri, kullancsn baygn halde olsa bile su yzeyinde tutarak solunum yollarnnakkalmasn ve boulmasn engeller; kullancsnn daha uzun sre su zerinde kalmasnsalar.

Can yelekleri, su sporlarnda kullanlan yzdrme yardmclar ile kartrlmamaldr. Yz-

drme yardmclar yzme bilen insanlar iin uygun olabilir, ancak can yelekleri hi yzmebilmeyen insanlarn su yzeyinde kalmasn salamak iin dizayn edilmitir. Can yeleklerininze-rinde tekne ad, balama liman ve varsa ar iareti olmaldr.

Can yelekleri eitli ekil ve tiplerde olabilir. iirilebilir can yelekleri, gerektiinde kullanctarafndan iirilebilir veya su ile temasnda kendiliinden iebilir.

Can yeleklerinin zerindeki yanstc bantlar ve can yelei , kazazedenin gece daha kolaybulunmasn salar.

Can yelekleri ile suya atlanmas gerekiyorsa, can yeleinin kaylar vcuda zararvermeyeceklde sklp, yelek gsedoru bastrlarak ayakst pozisyonda atlanr.

CAN SMTLER

Can simitleri, denize den bir kiinin su zerinde uzun sre kalabilmesini kolaylatrr. Denizeadam dmesi durumunda yaplacak ilk i, kazazedenintutunabilmesi iin can simitlerinin suyaatlmasdr. Gece kl can simidi tercih edilmelidir.

Can simitleri eitli ekil ve tiplerde olabilir. Btn tipleri, yanstc bantlar ve tutama halatlarile donatlmaktadr. Bu donanmlarailave olarak, kl ve can halatl tipleri mevcuttur.

CAN SALLARI

Can sallar, acil durumlarda teknedeki insanlarn sal iine bindirilerek deniz zerindekalabilmeleri ve ayrca can sal krekleri kullanlarak kaza mahallinden uzaklaabilmeleriamacyla zel olarak tasarlanan kurtarma aralardr.

8/11/2019 Ades Etm

34/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

Can sallar eitli ekil ve tiplerde olabilir. Elle veya teknenin batmas durumunda otomatikolarak alabilen tipleri mevcuttur.

Can sallar ierisinde, kazazedelerin geici bir sre ihtiyalarn karlayabileceklerimiktardasu, erzak ve tbbi malzeme mevcuttur.

Can salnda bulunan ime suyu ilk 24 saat iilmemeli, takip eden her bir gnde kii ba toplam50cl (yarm litre) iilecek ekilde tketilmelidir.

EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon)

Acil Durum Mevkii Gsteren Telsiz Vericisi olarak da

adlandrlan EPIRB, batmakta olan teknenin veyakazazedelerin yerini, uydular araclyla arama kurtarmamerkezlerine bildiren bir cihazdr. Manuel veya otomatikolarak aktif hale getirilebilen, suda batmayan, gece kverebilen zellie sahiptir.

SART (Search And Rescue Transponder)

Gemiyi terk durumunda aktif hale getirilerek yayd

sinyaller ile tehlike blgesinden gemekte olan uak veyagemilerin radarlarnda grlmesini ve kazazedelerinyerlerinin bulunmasn salayan bir cihazdr. Can sal ya dacan filikasna tanabilir ve denizde kendiliinden yzebilirzelliktedir.

8/11/2019 Ades Etm

35/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

ARAMA KURTARMA

Arama kurtarma: Deniz vastalarnn tehlikeye maruz kalmas, kaybolmas veya kazaya

uramas hallerinde, bu vastalardaki kazazedelerin din, dil, rk, milliyet fark gzetilmeksizinher trl ara, zel tehizat veya bu maksatla tekil edilmi zel kurtarma timleri kullanlarakaranmas ve kurtarlmas ilemidir.

Arama-kurtarma operasyonlarnda yer tespitinin nemi kadar kimlik tespiti de byk nemtamaktadr. Kurtarmaya gidecek birimlerin neyi aradklarn bilmeleri, operasyonun salklileyii bakmndan olduka gereklidir. Ayrca acil durumlarda ulaabileceimiz,gemi/uak/ahs ve bunlarn son durumlar hakkndabilgi alabileceimiz acil durum eriimbilgileri zaman kazanlmas bakmndan byk deer tamaktadr.

lkemizde Arama Kurtarma

Bakanlmz bnyesinde faaliyet gsteren Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi(AAKKM), Trk Arama Kurtarma Ynetmelii ve Ulusal Arama Kurtarma Plan gerei, lkemizsorumluluk sahasnda tehlikede bulunan

Kiilerinhayatlarnn kurtarlmasna ynelik tm arama ve kurtarma faaliyetlerini hafta sonu,dini ve milli bayramlar dahil 7 gn 24 saat kesintisiz olarak en st dzeyde koordine etmekle

grevlendirilmitir.

AAKKM'nin Yrtt Dier Hizmetler

Deniz Haydutluunu nleme: ISPS Koda (Uluslararas Deniz Liman Gvenlii) greAAKKM ilk irtibat noktasdr. Karlan geminin gnderdii sinyalleri Inmarsat-C veCOSPAS-SARSAT sistemi aracl ile takip eder. Blgedeki NATO Bar Gc veTrk firkateynleri ile koordinasyonu salar.

evre Kirliliine Mdahale: AAKKM, 5312 sayl Kanun gerei bir deniz kazas sonrasnda oluabilecek gemilerden kaynaklanan evre kirlilii konularnda ilkirtibat noktasdr. Olayn takibini yaparak ilgili kurum ve kurulular harekete geirir.

Tbbi Mdahale: Dnyann herhangi bir yerinde bir Trk gemisi ile tele salkmerkezi arasnda koordinasyon salanarak tbbi tavsiye verilir. Tele salk

doktorlarnn raporu dorultusunda gerekli ise yabanc lke arama kurtarmamerkezi ile koordine kurarak personelin gemiden alnmasn salar. Kendikarasularmzda, tm gemilere tbb tavsiye yannda gerekirse tbbi tahliye hizmetide verir.

Yasad Gmen ile Mcadele: zellikle Ege Denizi'nde meydana gelen yasadg olaylarn takip eder, gerektiinde arama kurtarma operasyonunu balatr.

8/11/2019 Ades Etm

36/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

4

Trk Arama Kurtarma Sahas

8/11/2019 Ades Etm

37/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

5

8/11/2019 Ades Etm

38/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

6

lk Yardm

Denizde meydana gelen herhangi bir acil durumda, kazazedelere ulaacak ilk yardm ekibinin

karaya nazaran daha uzun zamanda varabilecei ihtimali her zaman mevcuttur. zellikle havaartlarnn kt olduu durumlarda karadan bu tr yardmn gelebilmesi neredeyseimkanszlar. Bu sebeple, teknede ilk yardm bilgisine sahip kiilerin bulunmas hayati nemtamaktadr.

lk Yardmn Temel Esaslar:

ncelikle ilk yardmcnn teknedeki dier kiilere yardm etmeden nce kendi emniyetinigaranti altna almas gerekir.

Kazazedenin vcut svlarnda bulac hastalklar olabileceinden, ilk yardmcbir eldivenlekazazedeye mdahale etmelidir.

Dikkatli ve sakin olunmal, kazazedeye zarar verilmemelidir.

Kazazedenin hayati fonksiyonlar u ekilde kontrol edilmelidir:

Hava Yolu

Kazazedenin baylmasna(bilincin kapanmasna) bal olarakdilin nefes borusunu tkayacak ekilde geriye gitmesi skakarlalan bir durumdur. Byle bir durumda nceliklekazazedenin solunum sisteminin almas iin havayoluaklsalanmaldr. Hava yolu ak olmasnaramen nefesalamyorsa azdan aza suni teneffs yardmylakazazedenin akcierlerine oksijen yollanr.

Suni teneffse balamadan nce dikkate alnmas gereken dier nemli bir husus isekazazedenin kalbinin alp almadnn kontrol edilmesidir. Nitekim kalbin almamas,

beyne kan gitmemesine dolaysyla beyin lmnn gereklemesine sebebiyet vermektedir.Kazazedenin kalbi almyorsa, suni teneffs ile birlikte kalp masaj yaplmaldr.

Kalbin alt tespit edilirse ncelikle kazazedenin vcudunu skan giysiler gevetilerek suniteneffse balanr (rn: Kravat zlr.). Nefes yolunu tkayabilecekyabanc cisimler temizbir bez yardmyla parmakla temizlenir. Bir el alt ene kemik ksmnn altn tutarken, dier elavu ii ile hastann aln aa bastrlarakhastann ba dik konuma getirilir.

8/11/2019 Ades Etm

39/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

7

Hastann burun delikleri sklarak tkanr. Kazazedenin azndan hava kamamasna dikkatedilerek her biri 1,5-2 sn sren iki tam nefes verilip gsnn kalkp kalkmad izlenir.Sonrasnda her 5 sn de bir nefes verilir. Nefes verme aralarnda akcierlerden havann

tamamen atlmas iin ksa bir sre beklenir.

Suni teneffs yaplrken dikkate alnmas gereken en nemli nokta, mideye kaan havannkusmaya, kusmuun da akcierlere gitmesi neticesinde lme yol aabileceidir. Byle birkusma durumunda hastann ba hemen yana evrilerek az iindeki kusmuk temizlenmelidaha sonra yapay solunuma devam edilmelidir.

Kalp Masaj

Kalp at hz dakikada ortalama 60-100 dr. Kalpdurduu zaman kazazedede solunum belirtisigzlemlenmez, deri rengi solar, k deiimlerine gzbebekleri tepki vermez. Bir kazada kalbi duran bir kiiyeilk 3-5 dakikada mdahale yaplmaldr. Kalp masajsadece kalbi duran bir kazazedeye yaplr. Kalbindurduunu ilk etapta anlayabilmek iin solunumbelirtileri takip edilir. 5 sn gibi ksa bir sre ierisindekazazedenin gs kafesindeki deiim izlenir (inip

kalkmas), yz yaklatrlarak hastann scak nefesihissedilmeye allr.

Gs kemiinin en st ve en alt noktalar tespit edilerek tam ortasnda iki el st ste getirilirve parmaklar kenetlenir. Dirsekler vcuda dik bir ekilde sadece alttaki elin topuu gskemiinin zerine gelecek ekilde gs kemiine basn uygulanarak kazazedenin gskemiinin 4-5cm aa inmesi salanr. Dakikada 100 kere yaplacak bu ilemde, her 30 kalpmasajnda 2 defa suni teneffs yaptrlr. Bu masaja tbb yardm gelmesine veya kazazedeninhayat reflekslerinin balamasna kadar devam edilir.

8/11/2019 Ades Etm

40/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

8

Suda Boulma

Suda boulmakta olan bir kiiye yardm ederken aklda tutulmas gereken en nemli husus,

kazazedenin yardm edecek kiiyi de suyun iine ekebilecei hatta boulmasna sebepolabileceidir. Bu yzden kazazedeye arka tarafndan yaklamak daha doru bir tercihtir.Kazazedenin boynu kol yardmyla kavranp srt st tekneye ekilebilir. Karaya karlankazazede sert bir zemine srt st yatrlmal, azdan yabanc cisimler ve varsa protez di ilekravat, kemer ve dier skan giysiler kartlmaldr. Derhal suni teneffse balanlmal vesoluklar aras azdan kabilecek kpk ve yabanc cisimlere kar kazazedenin ba yanaevrilmelidir.

Yaralanma

Yaralar ak ve kapal yaralar olarak ikiye ayrlr. Ak yaralar, herhangi bir kesici cisimtarafndan oluturulan d kanama olarak grlen yaralanmalar iken, kapal yaralar, sertdarbeler sonucunda ezilme veya i kanama oluturan yaralanmalardr.

Ak yaralarda ncelikle kanama kontrol altna alnmal ve yaral blge hareketettirilmemelidir. Yara temizlii, yara merkezinden balanlarak da doru yaplmal, lifleriyarada kalabilecek pamuk tr temizleyiciler kullanlmamaldr.

Kapal yaralanmalardaise, ncelikle kan aknn yavalamas ve daha ok alan etkilememesiiin souk tedavi uygulanmaldr. Yaral alan, kalp seviyesinin stnde tutulmaldr. organyaralanmalarnn hayati tehlike tad unutulmamaldr. organ yaralanmalarnda ubelirtiler gzlemlenir:

Cildin souk ve renginin soluk olmas, kusma, baylma, nabzn zayf olmas, ilerleyen saatlerdekarndasertlik olumas. Byle bir durumda kazazedeye yiyecek ve iecek verilmemeli, srt styatrlarak ba ykseltilmelidir.

Yaralanma sonucunda vcutta herhangi bir yabanc cismin kalmas durumunda, cisim hareket

ettirilmemeli, kartmaya allmamal ve kalp seviyesinden yukarda tutulmaldr. organlarn dar kt yaralanma durumunda organ ieri itilmemeli, zeri steril bir naylonlakapatlmaldr.

8/11/2019 Ades Etm

41/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

9

Yanklar

Yanklar derecesine gre e ayrlr:

Birinci derece yanklar: Deride ar kzarklk ve acya yol aan ve sadece derinin d yzeyinietkileyen yanklardr.

kinci derece yanklar: Kzarklk ve acyla birlikte deride ii sv dolu kabarcklarnmeydanageldii yanklardr.

nc derce yanklar: Yank yerinin tamamen hissizletii ve arnn artarak derinin altyzeyinin de hasar grd yanklardr.

Yanklarda ilk yardmn amac, okun nlenmesi, acnn hafifletilmesi, deride enfeksiyonun veyann genilemesinin engellenmesidir. Deride oluan su dolu kabarcklar aslapatlatlmamaldr. Yank yzeyine asla yourt veya di macunu srlmemeli, deri el ile temasettirmemelidir. Hafif yanklarda yanan blge 10 dk. kadar su altnda tutulmal, yank yer sterilbir gazl bezle sarlmaldr. Kazazedenin sv kaybn engellemek iin bolca su ve sv verilmelidir.

Kazazedenin elbiseleri yanyor ise zerine su dklerek veya battaniye gibi rtler atlaraknce yangn sndrlmelidir. Teknede yardm edecek kimse yok ise yerde yuvarlanmak dorubir zm olabilir. Kimyasal madde ile meydana gelen yanklarda, ncelikle kimyasal maddevcut blgesinden kuru bir bez yardmylaarndrlmal, yanan blge bol su ile ykanmaldr.

Olta Batmas

Olta inesi, gz gibi hassas blgelere batm ise hi bir ekilde mdahale edilmemeli, en yaknsalk kuruluuna gidene kadar oynatlmamaldr. Eer parmak gibi yumuak bir dokuyabatmsa buz tatbiki ile ac hafifletilebilir. ne ok derine batm ve deri iinde kalm ise,yukardaki ekilde olduu gibi ucu yumuakdoku iinde oynatlr ve deri yzeyinde grlene

kadar itilir. Dar kan kancal u, pense yardmyla kesilir ve deri ierisinde kalan ksmdarya kartlr.

8/11/2019 Ades Etm

42/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

10

Krk

Krkla sonulanan olaylar, teknelerde ska karlalan bir kaza trdr. Deri dokusunun zarar

grmedii krklara kapal krk; kemiin deri dna kt durumlara ise ak krkdenilmektedir. Krlan kemikler, gen sarg bezi ve tahta destek ubuklar (atel) kullanlarakdaha fazla zarar grmemesi iin sabitlenmeli ve en yakn salk kuruluuna gidilmelidir. Akkrkta ise asla kemik yerinden hareket ettirilmemelidir.

Koma Durumu

Kazazedenin veya hastann yaralanma, zehirlenme ve kan ekerinin dmesi gibi nedenlerlebeyine giden kan miktarndaki azalma neticesinde baygn bir halde olmasna koma hali

denilmektedir.

Vcut scaklnn dmesinde, alkol zehirlenmesinde, hipotermi durumunda, gnearpmasnda, sara (epilepsi) krizlerinde ve kan ekerinin dmesinde koma hali meydanagelebilir. Komadaki bir insana yaplacak ilk mdahale nefes yolunun almasdr. Kusma varsakazazede ekildeki gibi yan evrilmelidir. Baylmadurumlarnda, beyne kan gidiinin artrlmasiin kazazede srt st yatrlrve ayaklar altna destek konulur.

Solunumu normal, ancak bilinci yerinde olmayan kazazedeler ise yan yatrlarakdizlerinin hafifbklmesi salanr. Ayrca, altta kalan kol bedenin dorultusunda yukar uzatlarakkazazedenin ba altta kalan kolun zerine yaslandrlr. stte kalan eli ise altta kalan yanakile kolun arasna sokulmu pozisyonda yatrlr.

8/11/2019 Ades Etm

43/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

11

Hipotermi (Vcut ssnn ar dmesi)

Deniz suyu scaklnn vcut scaklndan daha dk olmas sebebiyle, denizde uzun sre

kalan kiilerde grlen rahatszla Hipotermidenir.Hipotermi kiinin bilincinin kaybolmasna sebep olur; bu da kazazedenin batmasna ve tersdnmesine sebebiyet verir. Can yelei giymenin kiinin su stnde kalmak iin verdiienerjiden tasarruf etmesine ve bylece vcut ssn korumasna yardmcolduu bilinmektedir.Yzmenin insan stt dncesi yanltr. Suda hareket ederek enerji harcanmas vcutscakln drmektedir. Vcut scakln korumak iin tekneden kurtulan dier kiilerle biraraya gelinmesi ve toplu olarak beklenmesi, vcut scaklnn dn engelleyebilir.

Gne arpmasUltraviyole nlarnen etkili olduu zaman dilimi 11 ile 15 saatleri arasdr. Sudan yansyannlar, radyasyon etkisini artrmaktadr. Gne arpmasndan korunmann en etkili yntemi iyigiyinmektir. Gne nlarnn etkisini en aza indirmek iin zellikle yz, kulak ve boynu kapatanapka takmak ve gne koruma etkisi yksek olan (SPF +30) koruyucu gne kremi kullanmak

8/11/2019 Ades Etm

44/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

ACL DURUMLAR

Denizde hemen mdahale ya da reaksiyon gerektiren beklenmeyen ciddi kaza, olay ya da

durumlara kar her zaman hazrlkl olunmaldr.

Alabora Olmak

zellikle kk tekneler iin su zerinde karlalabilecek en tehlikeli olay teknenin alabora(ters dnme) olmasdr. Teknenin alabora olmas sonucunda teknedekilerin suya dmesi ilebyk can kayplar yaanabilir. Can kayplar hava ve deniz koullarna bal olarak artgsterebilir.

Teknenin Alabora Olmas Durumunda Yaplmas Gerekenler

Alabora olmu bir teknede mevcut emniyet tehizat (Can yelei, can sal, can simitleri, iaretfiekleri, EPIRB vb.) hayat kurtaracaktr. Bu sebeple, varsa ve mmknse EPIRB veya el VHF'leriile yardm istenmeli, mmkn olduunca kaza mahallinden uzaklalmamaldr.

Alabora olmu bir teknenin yaknnda kazazedeler bulunabilir.

Tehlike durumunu evreye bildirmek iin tehlike iaretleri kullanlabilir. Gndz zellikleturuncu renkli duman kandilleri, gece ise el maytaplar ve paratl iaret fieklerikullanlabilir.

Hipotermi, k aylarnda ok hzl bilin ve g kaybna sebep olabilir. Bu sebeple kazazedeler

birbirlerine yakn durmal, su ile temas en az seviyeye indirilmeye allmaldr.

Teknenin Su Almas

Herkesin can yeleklerini giymesi salanmaldr.

Sznt yeri belirlenebildii takdirde, delik mmkn olduunca kavelalar yardmylakapatlmaya allmaldr.

Acil durum ars yaplmal ve mmknse s sulara doru yol alnmaldr.Su, mmkn olabildiince tahliye edilmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

45/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

Karaya Oturma

Karaya oturmay engelleyebilmek iin;

Yolculua balamadan nce seyir yaplacak blgedeki s sularn, batklarn veya seyre engelolabilecek sust veya sualt tehlikelerinin konumu hakknda bilgi sahibi olunmaldr.

Sklkla harita zerinde GPS ile veya mevcutsa dier sust seyir alametlerinden kerterizalnarak mevki takibi yaplmaldr.

Blgede Med-cezir (Gel-Git) varsa su derinliklerinin deiebilecei gz nnde bulundurularakseyir yaplmaldr.

Su derinliinin ve tekne konumunun belirlenebilmesi iin harita okumay bilmek son derecenemlidir.

Teknenin karaya oturmas durumunda;

ncelikle kimsenin yaralanmadndan emin olunmal, motor durdurulmal, teknen in vetanklarn su alp almad iskandil yoluyla veya gzle kontrol edilmelidir.

Teknenin karaya oturma eklinin belirlenmesi iin dip iskandili yardmyla tekne etrafndakiderinlikler saptanmaldr.

Tekne su alyorsa tekrar yzdrlmesi iin abalanmamal ve delik mmkn olduuncakavelalar yardmyla kapatlmaya allmaldr.

Baarlamazsa yardm gelinceye kadar beklenmelidir.

Teknenin tekrar yzdrlebilmesi iin aadaki admlar takip edilmelidir:

Arlklar darbe gren yerden en uzak yere kaydrlmaldr. Gerekirse balast ve ime suyuboaltlarak teknenin arl hafifletilmelidir.

Kk ve hafif tekneler, krek yardmyla oturulan yzeyden kurtarlabilir.

Tekne dipten kurtarldktan sonra seyre devam etmeden nce teknenin su almadndaneminolunmaldr.

8/11/2019 Ades Etm

46/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

Denize Adam Dmesi

Denize adam dmesi durumunda u hususlara dikkat edilmelidir:

Denize adam dtn gren ilk kii, herkes tarafndan duyulacak ekilde "Denize AdamDt diye barmal, bylece teknedekilerin acil durumdan haberdar olmas salanmaldr.

Varsa denize adam dt amandras(man over board) atlmaldr.

Sudaki kazazedenin teknenin pervanesine kaplmamas iin uygun manevra yaplmaldr.

Varsa GPS ve radardan faydalanlarak kazann meydana geldii mevkiinin koordinatlarkaydedilmelidir.

Denize den kiinin yerinin iaretlenmesineve suda yzmesine yardmcolacak can simidi,

can halat atlmaldr.

Denize den kazazede dikkatlice takip edilmeli, teknede denize den kiinin yerini devamltakip edecek biri grevlendirilmelidir.

Denize den kazazedeyi teknenin imknlaryla kurtarmak mmkn olmazsa, yardmistenmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

47/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

4

Denize Den Adam Kurtarmak

Denize adam dtnde kazazedeye zarar gelmemesi iin eitli manevralar yaplabilir.

Bunlardan en etkili olanWilliamson Manevrasdenilen kurtarma hareketidir. Bu manevraiin:

Dmen, kazazedenin dt tarafa doru alabanda baslr.

Teknenin ilk rotasndan 060 sapmasndansonra dier tarafaalabanda baslr.

Teknenin ilk rotasnn 180 tersine gelmesine 020 kaladmen ortalanr. Gerekli manevra yaplp kazazedeyeyaklaldnda u admlar izlenir: Sudaki kiiden neta

olunarak kazazedeye rzgar stnden yaklalr.

Kiiye ok yaklaldnda motor durdurulur, bylece kazazedehalat yardmylatekneye alnabilir.

Kk ve ak teknelerde, bini teknenin ba (n) veya k(arka) tarafndan yaplmaldr.

Eer teknede bini iin bir merdiven veya armh yoksa sudaki kiinin tekneye alnmas iinhalat ile yaplan bir ilmik kullanlabilir.

8/11/2019 Ades Etm

48/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

5

Yanc Madde

YANGINLA MCADELE

Yangna nasl mdahale edileceini renmekten daha nemlisi, yangn kmasnengellemek

iin alnmas gereken tedbirleri bilmek ve bunlar uygulamaktr.

Yangnla mcadelede yaplmas gereken ise aadaki unsurdan birini ortadankaldrlmaktr;

Yakt-Oksijen-Is (Yangn geni)

Yakt: Yakt vanas kapatlmal, yanc maddeler ortadankaldrlmaldr.

Is:Su uygulanarak ortam ss drlmelidir.

Oksijen:Ortamdaki oksijen miktar drlmeliveya oksijenin ortamile balants tamamen kesilmelidir. Lomboz ve kaportalarkapatlmaldr.

Yangn geninde yer alan unsurlarn ortadan kaldrlmasnn yan sra, yangn mahallininelektrik balants kesilmelidir.

Teknede yangn, genellikle snn ve yanc maddelerin daha ok olduu motor mahallindegrlr. Motor mahallindeki yangnlarn nlenebilmesi iin:

Egzoz borusu iyi yaltlmal,

Mahalde plak kablo bulundurulmamal,Yakt szntlar iyi gzlemlenmeli,Sintine blgesi temiz tutulmal,Yal ve kirli stpler ve bezler scak yzeylerden uzak tutulmaldr.Teknede yangna sebep olabilecek dier potansiyel tehlikeler unlardr:Teknede sigara iilmesi,

Kuzinede (mutfak) kzgn yalarn alev almas,Kuzinedeki filtrelerin dzenli temizliinin yaplmamas,Elektrikli stclarn babo braklmas,

Gvertede zgara yaplmas,Kaynak yaparken gerekli tedbirlerin alnmamas gibi bilinsizce yaplan hareketler.

8/11/2019 Ades Etm

49/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

6

Yangn Sndrcler

Yangn sndrcler, yangna en hzl mdahale edilebilecek

ekilde kolay ulalabilir yerlerde bulunmaldr.Yangn sndrclerinin nerede bulunduu ve nasl kullanlacaherkes tarafndanbilinmelidir.

Yangn sndrcler tpn zerinde yazan kullanma sresinegre dzeleli olarak servise gnderilmelidir. Yangn tpzerindeki basn gstergeleri yeil blgenin dna ktndailk frsatta servis bakm yaptrlmaldr.

Yangn sndrcler deniz suyuna kar korunmaldr.

Farkl tiplerdeki yangnlar (kat, sv, gaz, metal, elektrik vb.)sndrmek iin farkl yangn sndrcler kullanlr.

rnein; Yakt ya da elektrik yangnlarnda su hibir kouldasndrc olarak kullanlmamaldr.

Yakt yangnlarnda kpk kullanlabilir, ancak ierisinde su ihtiva ettiinden elektrikyangnlarnda kullanlmaz.

Kuru kimyasal toz ieren sndrcler, kat (A tipi), sv (B tipi) ve gaz (C tipi) yangnlar

sndrmede etkilidir.Kuru Kimyasal Toz Tipi sndrclerin ierdii tozlarn skmasn nlemek iin dzenliyaplacak kontrollerde ters-dz edilerek tozlarn karmas salanmaldr.

8/11/2019 Ades Etm

50/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

7

8/11/2019 Ades Etm

51/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

8

ARET FEKLER

Turuncu Duman Kandilleri

Suya brakldnda turuncu renkte 3 dakika sreyle duman karan, 4 km ye kadar (uak ile 10km) grlebilen turuncu duman kandilleri, gndz teknenin konumunu belirtmek iin kullanlr.

Krmz El Maytaplar

10 km mesafeden grlebilen, en az 1 dakika sresince

parlak krmz renkte k veren ve zellikle gece kullanm iintasarlanan krmz el maytaplar gn nda dakullanlabilmektedir.

Paratl aret Fiekleri

Yaklak 300 m. ykseklie kadar tek bir krmz yldzyakacakekilde tasarlanmtr. Dme srasnda en az 40 saniyesreyle yanar ve deniz seviyesinden ykseklere kabilmesinedeniyle ok uzak mesafelerden grlebilir.

ARET FEKLERNN KULLANIMI

Gr mesafesinde baka bir tekne/tekneler veya uak ile karada insanlar grlene kadarmmkn olduunca iaret fiekleri kullanlmamaldr.

Fiekler, yakt ve yanc maddelerden uzak tutulmaldr.

Fiekler, ierdikleri bileenlerden dolay nem ekebilirler. Bu sebeple, eriile bilir ancak kuru biryerde saklanmaldr.

aret fieklerinin nerede sakland tm personel tarafndan bilinmelidir.

Tm iaret fiekleri, zerlerinde yazan aklamalara uygun olarak kullanlmaldr.

8/11/2019 Ades Etm

52/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

9

aret fieklerinin son kullanma tarihlerinin gememi olmasna dikkat edilmelidir. Teknedeson kullanma tarihi gemi iaret fieklerinin eitli nedenlerle kullanlmas tehlikeye sebepolabilir.

Herhangi bir acil durum olmakszn elence amal fieklerin kullanlmas sutur. lgili aramakurtarma birimlerini bo yere harekete geirecek ve belki de ayn anda baka bir blgedeyardm isteyen tekneye yardm gitmesini geciktirecektir.

8/11/2019 Ades Etm

53/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

METEOROLOJ

DENlZ ARTLARI

Rzgar ve Dalgalar

Hava basnc mevsimlere, hava scaklna ve Dnya'nn gnlk hareketine gre deiiklikgstermektedir. Bu sebeple yeryznn baz blgelerinde alak basn(L/A/siklon), bazblgelerinde ise yksek basn(H/Y/antisiklon) olumaktadr. Yeryznde basnlar ayn olannoktalar birletiren paralel edeer izgilerine izobar denir.

Rzgar, hava ktlesinin yksek basn blgesinden alak basn blgesine doru yatayhareketi ile oluur. Normal artlarda deniz seviyesindeki atmosfer basnc 1013 mb'dr,(760mmHg) Rzgarlar hava ktlesinin geldii yne gre, akntlar ise su ktlesinin gittii yne

gre adlandrlr, (rnek: Kuzeyden gelen rzgar; gneye doru aknt). Sinoptik haritalardagrlen izobar izgileri, rzgar hznn tahmin edilmesine yardmc olur. zobarlarn sklatblgelerde rzgar dier blgelere nazaran kuvvetli eser.

Kuzey yar krede yksek basn blgesinde rzgar, saat ynnde dirise (dnmek) ederken;alak basn blgesinde tam tersi durum sz konusudur. Gney yar krede ise alak basnblgesinde rzgar saat ynnde dirise(dnmek) ederken, yksek basn blgesinde bunun tamtersi olmaktadr.

Gndz sresince denizden karaya doru esen rzgra deniz meltemi; gece sresince karadan

denize doru esen rzgra ise kara meltemi denilmektedir.

Yldz 000

Poyraz 045 (4 kerte)

Gndousu 090 (8 kerte)

Keileme 135 (12 kerte)

Kble 180 (16 kerte)

Lodos 225 (20 kerte)Gn Bats 270 (24 kerte)

Karayel 315 (28 kerte)

8/11/2019 Ades Etm

54/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

Frtnalar Kanunu (Buys-ballot)

Kuzey yar krede tekne zerinde bulunan bir kii srtn gerek rzgara doru dndnde

alak basn merkezi sol kol ilerisinde kalr. Bu sayede frtnadan kamak iin gerekli rotadeiiklii yaplabilir. Ayrca, direk bana monte edilen rzgar gstergesi ve anemometre ilerzgarn nispi yn ve iddeti bulunabilir.

Baz durumlarda, alak basn blgelerinde scakl ve younluu farkl iki hava ktlesibirbirleri ile karlar. Bu hava ktlelerinin meteorolojik zellikleri farkllk gsterdiindenbirbirleriyle etkileimleri kolay olmaz. Bu sebeple, iki hava ktlesi arasnda "cephe" ad verilenbir snr alan oluur.

ki eit cephe bulunur. Scak cepheler, sinoptik haritalarda krmz renkli yarm daire eklinde,souk cepheler ise mavi renkli gen eklinde gsterilir.

8/11/2019 Ades Etm

55/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

3

Meteorolojik Koullarn Etkileri

Kara artlarndan farkl olarak, rzgarl havalarn denizde ok daha fazla etkili olabilecei

unutulmamaldr. Deniz, rzgrl durumlarda ok dalgal olabilir. Dolaysyla tekne ilealmadan nce hava raporlar mutlaka temin edilmelidir. Bir teknenin arhava artlarndakihareketi aadaki etkenlere baldr;

Tekne tasarm ve dayankll,

Teknenin motor gc,

Gidilen rota.

Rzgar, Dalga ve Aknt

Oluabilecek olumsuz meteorolojik koullar erken tahmin edebilmek iin aadakilergzlemlenmelidir;

Basncn deiimi,

Rzgarn deiimi,

Scaklk deiimi,

Dalga tepesindeki krlmalar,

Bulut tiplerindeki deiimler.

Meteorolojik artlarn deierek tekne emniyetini olumsuz etkileyeceine kanaat getirilirsecan yelekleri giyilmeli ve derhal emniyetli bir yere veya sahile doruilerlenmelidir.

Batan Gelen Denizler

Genellikle, byk dalgalarla mcadele edebilmek iin en iyi yol dalgalar mmkn olduuncaba omuzluktan almaktr. ok fazla g verilmesi teknenin dalga tepesinden atlayp dalgaukuruna arpmasna neden olabilir. Bu arpma hareketi hem tekne iin hem d e zerindeki

insanlar iin emniyetli deildir. Az g harcanmas ise dalgalarn tekne zerinde krlmasnaveya teknenin zerinden amasna sebep olacaktr. En uygun ve emniyetli seyir artlarnsalamak iin hz ve rota kontrol edilmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

56/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

4

Bordadan Gelen Denizler

Bordadan gelen dalgalarn en byk tehlikesi, teknenin yalpalamasn artrmasdr. Denize

farkl adan yaklalarak yalpalamann derecesi drlebilir. Mmkn olduunca dalgannk omuzluktan alnarak seyredilmesi ile teknenin daha az yalpa yapmas salanacaktr.

Ktan Gelen Denizler

Ktan gelen dalgalarla beraber seyir yaplmasnn batmak veya alabora olmak gibi potansiyeltehlikeleri vardr. Ktan gelen denizler, teknenin dmen dinleme gcn azaltr. Bu durumdankurtulabilmek iin gaz kolu kullanlarak, dalgalar teknenin knda krlacak ekilde, teknedalgalarn arkasnda tutulmaldr.

Sudaki dier tehlikeler gibi, sert hava ile karlalmas sefere kmadan nce hava raporlaralnarak engellenebilir. Beklenmeyen bir frtna en dikkatli denizciyi bile yakalayabilir.Dolaysyla en kt hava artlarna kar hazrlkl olunmalve iyi bir gzlem yaplarak frtnahabercisi bulutlar ile dalga tepelerindeki krlmalar gzlemlenmeli; zellikle barometredekideiimler dikkate alnmaldr. Eer sahil yeterince yaknsa, frtna durumunda sahile doruilerlenmeli, rzgarn byk dalgalar oluturamayaca sakin bir liman veya rzgaraltoluturacak bir ada aranmaldr. Frtna ncesinde genellikle rzgarn yn deitirecei ve

zaman zaman iddetini artraca unutulmamaldr.Emniyetli hzla ilerlenmeli tekneyi dalgalara daha fazla maruz brakacak yksek hzdankanlmaldr. Tekne zerinde dmen dinletecek bir g yokken, tekne dalgalara bordasnevirerek srklenecek ve alabora ihtimaline kar savunmaszkalacaktr. Motor almyorsa,bir deniz demiri veya el incesine bal gl bir kova ile tekneyi dalga iine doruynlendirmek, daha fazla yalpa yapmayengelleyecektir.

artlar ktleirse unlar yaplmaldr:

Tekne, mmkn olduunca su alnmasna engel olacak ekilde korunakl hale getirilmelidir.

Teknedeki herkesin can yelei giydiinden emin olunmaldr.

Dalgalarn etkilerini azaltmak iin hz ve rota yukarda akland ekilde ayarlanmaldr.

Teknenin ba tarafnn dalgalar almak iin en gl noktas olduu unutulmamaldr.

Sert havalarda meydana gelebilecek acil bir durumda, yetkililerin tekneyi kurtarabilmesi iin

durum hakknda bilgi verilmelidir.

8/11/2019 Ades Etm

57/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

5

Teknedeki herhangi bir yalpada devrilebilecek olan tm nesneler, sabitlenmelidir.

Teknedekilerin mmkn olduunca kapal mahallerde tutulmas salanmaldr.

BoforKuvveti

GenelTamm

Deniz lt Knot

0 Sakin Deniz ayna gibidir 0-1

1 Esinti Kpkl tepeleri olmayan, pullanmagrntsnde hafif dalgalanma

1-3

2 Hafif esintiKk dalgacklar, hala ksa ama dahabelirgin dalga tepeleri camsgrntdedir ve krlmazlar

4-6

3 Tatl meltemGeni dalgacklar, dalga tepeleri krlmayabalar. Cams grntde kpkler. Belkidank kk beyaz kpkl anaforlar

7-10

4Mutedilrzgar

Kk dalgalar uzamaya balar. Beyazkpkl anaforlar ska grlr.

11-16

5 Sert rzgarDaha belirgin uzun ekiller alan mutedildalgalar. Birok beyaz kpkl anaforoluur. Baz serpintilerin olma ans var.

17-21

6Kuvvetlirzgar

Byk dalgalar olumaya balar. Beyazkpkl dalga doruklar imdi her yerdedaha yaygndr. Muhtemelen birazserpinti olur.

22-27

7Frtnams

rzgar

Deniz kabarr, krlan dalgalardan kanbeyaz kpkler rzgar ynnde eritler

halinde srklenir.

28-33

8 Frtna

Daha uzun orta ykseklikte dalgalar.Dalga doruklarnn ular rzgarladamlacklar halinde salr. Kpklerrzgarla ok belirgin eritler halindesrklenir.

33-40

9 Kuvvetlifrtna

Yksek dalgalar. Rzgar ynndesrklenen youn kpk eritleri. Dalgadoruklar dmeye, takla atmaya vedalga zerinde yuvarlanmaya balar.Salan damlacklarn younluu gretkileyebilir.

41-47

10

iddetlifrtna

Uzun zaman asl kalan doruklaryla okyksek dalgalar. Youn, srklenen

byk kpk eritleri. Yzey beyaz birgrnm alr, denizin takla atmas younve rktc olur. Gr ok etkilenir.

48-55

8/11/2019 Ades Etm

58/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

1

MOTOR

Motor, teknelerin istenilen sratte seyredebilmeleri ve limandan ayrlma veya limana

yanama manevralarn emniyetli bir ekilde yapabilmeleri iin gerekli olan yrtc kuvvetiveren teknenin en nemli bileenlerinden biridir.

Motorlar kullandklar yakt tipine gre benzinli veya dizel, alma prensiplerine gre 2 veya4 zamanl, tekneye monte edililerine gre ise iten veya dtan takmal olaraksnflandrlrlar. Teknenin boyu ve arlna gre uygun gte motor seimi, istenilen hznyakalanabilmesi iin nemlidir.

ki zamanl motorlar, hacim olarak drt zamanl motorlardan daha kktr ve verimlilikleride daha azdr.

8/11/2019 Ades Etm

59/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

2

MOTORU ALITIRMA

Motor altrlmadan nce kullanma talimatna uygun olarak gaz kolu, vites, yakt pompasnn

alt ve herhangi bir yakt sznts olmad kontrol edilir.

Elle alan motorlar iin, altrma kablosunu ekmeden nce, kablonun hareket menzilindeherhangi bir engel olmamas salanmaldr.

Motorun almas iin ilk hareketi salayan yardmc donanm mar motorudur.

Mar motorunun bakm dzenli olarak yaplmaldr.

Gaz koluna motor alr almaz g uygulanmamal, motorun snmasna izin verilmelidir.Rhtmdan ayrlmadan nce motorun yeterince snmas salanmaldr.

Egzozdan kan mavi duman, motorun ya yaktna veya silindirlerde ya kaa olduuna,siyah duman ise filtrelerin kirli olduuna iaret etmektedir.

YAKIT KMAL

Yakt, denize dkldnde evreye zarar vermesinin yan sra yangn tehlikesi deoluturmaktadr. Yakt ikmalinde, srasyla aadaki kurallara dikkat edilmelidir;

Yaktn denize szmasn nlemek iin ncelikle tekne emniyetli bir ekilde rhtma balanmal,

tm motorlar durdurulmal ve grevli personel dndaki kiiler ikmal blgesinden uzaktutulmaldr.

Yangn tehlikesine kar tm alev kaynaklar uzaklatrlmal, g kaynaklar, elektrik alterlerikapatlmal ve elektrikli cihazlarn kullanlmasndan kanlmaldr. Yakt ikmali srasndakesinlikle sigara iilmemelidir.

Tm lombozlar, kaportalar ve menholler kapatlmaldr. Yakt tank kapasitesi bilinmelidir.Gereinden fazla yakt alnmas szntlara ve deniz kirliliine neden olabilir. Denize yaktszdrlmasnn ar cezay gerektiren bir su olduu unutulmamaldr.

kmal srasnda teknenin zerine yakt szarsa, vakit kaybetmeden bir bez veya havlukullanarak dklen yakt temizlenmelidir.

kmal sonrasnda motor blmesinin yanc gazlardan arndrlabilmesi iin motorualtrmadan nce ortam yeterince havalandrlmaldr.

8/11/2019 Ades Etm

60/60

A.D.E.S.


Ders Notlar

ELEKTRK

Teknelerde kullanlan seyir/manevra aletleri, aydnlatma/stma/soutma gibi sistemler iin elek trik

enerjisine ihtiya vardr. Bu enerji byk teknelerde jeneratr kk teknede ise akler vastasylasalanmaktadr. Teknelerde genellikle 12 V gerilimli elektrik sistemleri kullanlmaktadr.

Ak

erisinde bulunan plakalarn aras asitle doldurulmu olan ve elektrik enerjisi salayan cihazlara akdenir. Teknelerde bulunan aklerin ierisindeki asit seviyesi dzenli olarak kontrol edilmeli, gerekirse

saf su eklenmelidir. Kuru tip aklerde su ilavesi gerekmemektedir. Akler kullanldka elektrik enerjisiretim kapasitesini yitirmekte ve cihazlarn almas iin gerekli olan enerjiyi salayamamaktadr.12 voltluk elektrik enerjisi salamas gereken bir akde gerilim 11,6 volta dt zaman ak arjedilmeli, 10,6 voltun altna dt zaman ise aknn tamamen boalm olduu anlalmal ve buak kullanlmamaldr.

Deniz Tipi Kablolar

Teknelerde kullanlan elektrik kablolar uygun kesitlerde seilmeli, balant noktalar uygun ekildeizole edilmeli, tekne vibrasyonunun kablolar koparmamas iin gerekli emniyet pay braklmal, direncifazla olan kablolarn ar snma sonucunda yangna sebebiyet verebilecei gz nndebulundurularak nlemler alnmaldr.

Sigortalar

Sigortalar, elektrik enerjisi ile alan cihazlarn ar gerilim veya ksa devre gibi durumlardankorunmas amacyla kullanlr. Ar gerilim veya ksa devre gibi durumlarda, sigortada bulunan veelektrik akmn salayan teller eriyerek, cihaza elektriin gitmesini engeller. Elektrik devrelerindekullanlan sigortalarn, cihazlarn bozulmasna veya elektrik yangn kmasna sebebiyet vermemeleriiin uygun amperli yedekleri ile deitirilmesi gerekmektedir.

Ades Eği̇ti̇m

Documents