Top Banner
7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 1/38  MA1114 Kalkulu s I  1  4. TURUNAN
38

04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

Feb 18, 2018

Download

Documents

YogiPragatama
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 1/38

  MA1114 Kalkulus I   1

  4. TURUNAN

Page 2: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 2/38

MA1114 Kalkulus I   2 

4.1 Konsep Turunan

c x

c f   x f  m PQ −

−=

  )()(

4.1.1 Turunan di satu titik  

Pendahuluan ( dua masalah dalam satu tema )

a. Garis SinggungKemiringan tali busur PQ adalah :

c

f(c) P

x

f(x) Q

x-c

f(x)-f(c)

 Jika x   c , maka tali busur PQ akanberubah menjadi garis singgung dittk P dgn kemiringan

c x

 f(c) f(x)m

c x −

−=

→lim

Page 3: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 3/38

MA1114 Kalkulus I   3 

b. Kecepatan Sesaat

  Misal sebuah benda bergerak sepanjang garis koordinat sehingga

posisinya setiap saat diberikan oleh s = f(t). Pada saat t = c   bendaberada di f(c) dan saat t = c  + h benda berada di f(c+h).

Sehingga keepatan rata!rata pada selang "aktu #c $c+h% adalah

 

c

c+h

Perubahan waktu Perubahan!sisi

s

f(c)

f(c+h)

h

c f hc f v ratarata

)()(   −+=−

Page 4: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 4/38

MA1114 Kalkulus I   4 

&ika h '$ diperoleh keepatan sesaat di x  = c  (

Misal ) = + h$ bentuk diatas dapat dituliskan dala* bentuk

ari dua bentuk diatas ( ke*iringan garis singgung dan keepatan

sesaat terlihat bah"a dua *asalah tersebut berada dala* satu te*a$

yaitu turunan

Definisi 4.1 ( Turunan perta*a ,ungsi f   di titik x  = c, notasi dide,inisikan

  sebagai berikut(

  bila li*it diatas ada

h

c f hc f vv

hratarata

h

)()(limlim

00

−+==

→−

c x

  f(c)  f(x)

v c x −

= →lim

)('   c  f  

c x

 f(c) f(x)c f 

c x −

−=

→lim)('

Page 5: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 5/38

MA1114 Kalkulus I   5 

Notasi lain (

-ontoh ( iketahui tentukan

)(',)(

c ydx

cdf  

 x ) x(   f    1=

=

−=

→   333

3   x )  f(   f(x)lim )  f'( 

 x   3

3

11

lim3 −

→  x

 x

 x

=−

−=

→  ) x(x

 x

 x 33

3lim

3

91

31lim

3

−=−=→  x x

)3(' f 

 ) x(x

 x

 x 33

)3(lim

3 −−−

Page 6: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 6/38

MA1114 Kalkulus I   6 

4.1.2 Turunan Sepihak

Turunan kiri dari ,ungsi f   di titik c $ dide,inisikan sebagai (

Turunan kanan dari ,ungsi f   di titik c, dide,inisikan sebagai ( 

bila li*it ini ada.

ungsi f dikatakan *e*punyai turunan/di,erensiabel0 di c   atau

ada$ jika

 

sebaliknya f   dikatakan tidak *e*punyai turunan di c .

 )c(  f   )c(  f    ' ' 

+−   =

c x

c  f   x  f  c  f  

c x −−

=−→

−)()(

lim)('

c x

  f(c)  f(x)(c)  f  

c x

−=

+

+   lim

)('   c  f  

 

 )c(  f  )c(  f  )c( '  f    ' '  _    +==dan

Page 7: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 7/38

MA1114 Kalkulus I   7 

Contoh : "iketahui 

≥+<+−

=1,21

1,3)(

2

 x x

 x x x x  f  

#elidiki aakah  f ( x) diferensiabel di  x=1 Jika $a, tentukan

 Jawab :

a%

b%

 Jadi,  f   diferensiabel di x=1.  .1)1(dan  ' =  f  

)1('  f  

 

1

11

1   −−

=−→

− x

 )(  f   ) x(  f  lim )(  f  

 x

1

12132

1   −+−+−

=→   x

 )(  x xlim

 x

1

2

1   −

−=

→   x x xlim

 x1

11

1=

−−=

→   x ) x(  xlim

 x

1

11

1   −

−=

+→

+ x

 )(  f  ) x(  f lim )(  f 

 x

1

12121

1   −+−+

=→   x

 )(  xlim

 x

122

1   −

=→   x

 xlim x

111

1

21

=+−

=→   ) x )(  x( 

 x

lim x

Page 8: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 8/38

MA1114 Kalkulus I   8 

Teorema 4.1 &ika f  di,erensiabel di c  f kontinu di c . Bukti : 1ang perlu ditunjukkan adalah 

Perhatikan bah"a

Maka

Si,at tersebut tidak berlaku sebaliknya. Artinya$ &ika f kontinu di c, *aka belu* tentu f   di,erensiabel di c . 2al ini$ ditunjukkan olehontoh berikut.

)()(lim   c  f   x  f  c x

=→

c xc xc x

c  f   x  f  c  f   x  f     ≠−

−−+=   ,).(

)()()()(

−−

+=→→

)()()(

)(lim)(lim   c xc x

c  f   x  f  c  f   x  f  

c xc x

)(lim.)()(

lim)(lim   c xc x

c  f   x  f  c  f  

c xc xc x−

−−+=

→→→

0).(')(   c  f  c  f     += & f(c)% 'erbukti%

Page 9: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 9/38

MA1114 Kalkulus I   9 

Contoh  'unjukkan bahwa f  ( x  ) &  x k!ntinu di x  & tetai tidak diferensiabel di x  &

 Jawab

*kan ditunjukkan bahwa f(x)&x k!ntinu di x& 

<−

≥==

0,

0,||)(

 x x

 x x x x f 

 ) x(  f lim x

  −→0

00

=−=→

 ) x( lim x

 ) x(  f lim x   +→0

00

==→

 xlim x 0)(lim

0=

→ x f 

 x

)0()(lim0

  f   x  f   x

=→

 f() &

f kontinu di x=0

Page 10: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 10/38

MA1114 Kalkulus I   10 

0

000   −

−=−→

− x

 )(  f   ) x(  f  lim )(  f   x

' 10

00−=−=−−=

→→   x

 xlim x

 xlim x x

0

00

0   −−

=+→

+ x

 )(  f   ) x(  f  lim )(  f  

 x

'  . x

 xlim

 x

 xlim

 x x1

0

00==

−=

→→

#elidiki aakah f terdiferensialkan di x&

1)0()0(1   '' =≠=−   +−   f    f  Karena

maka f tidak diferensiabel di 0.

Page 11: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 11/38

MA1114 Kalkulus I   11 

Contoh: 'entukan k!nstanta a dan b agar fungsi f(x) berikutdiferensiabel di x & 

≥ <+= 1,

1,)(

2

 xax

 xb x x  f  

).(lim)(lim)1(11

 x f   x f   f   x x   +− →→

==

 Jawab : *gar f(x) terdiferensialkan di x  & , haruslah

a% f k!ntinu di x  & (s$arat erlu)

b% 'urunan kiri & turunan kanan di x  & (s$arat cuku)

f k!ntinu di x  & jika f k!ntinu kiri dan k!ntinu kanan di x  & atau

11limlim1

2

1−=⇔=+=⇔=+=

→→ababaaxb xa

 x x

Page 12: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 12/38

MA1114 Kalkulus I   12 

1

)1()(lim)1(

1

'

−=

−→

 x

 f  x f  f 

 x

2)1()1(   '' =⇒=   +−   a  f    f  

aka dier!leh : a & . dan b & %

1

2

1   −

−+=

→   x

ab xlim x

1

12

1   −

−−+=

→   x

a )a(  xlim x   1

12

1   −

−=

→   x

 xlim x

1

11

1   −

+−=

→   x

 ) x )(  x( lim x

211

=+=

 xlim x

1

)1()(lim)1(

1

'

−=

+→

+

 x

 f  x f  f 

 x   11   −

−=

→   x

aaxlim x

a x

 xlima x

=

−=

→   1

1

1

Page 13: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 13/38

MA1114 Kalkulus I   13 

#!al /atihan

  f xa x x

 x bx x( )

;

;=

  + ≤ <

− ≥

3 0 1

12

 f x

ax b x

 x x( )

;

;=

  − <

− ≥

2

2 1 22

 f x  x x

ax b x( )

  ;

;=

  − <+ ≥

2 1 3

2 3

 'entukan nilai a dan b agar fungsi berikut diferensiabel

di titik $ang diberikan% 

, x  &

$ x  & .

$ x  & 0

%

.%

0%

Page 14: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 14/38

MA1114 Kalkulus I   14 

4.2 Aturan Pencarian Turunan

• Fungsi Turunan Pertama

Definisi 4.2 Misalkan f / x 0 terde,inisi pada selang I . ungsi turunan

perta*a dari f $ ditulis $ dide,inisikan sebagai

atau jika h=t-x 

  bila li*itnya ada.

Notasi lain $ bentuk dikenal

sebagai notasi Leini!.

Ι∈∀−−

=→

 x xt 

 x  f  t   f   x  f  

 xt ,

)()(lim)('

Ι∈∀−+=→

 xh

 x  f  h x  f   x  f  

h,

)()(lim)('

0

)(,,)(

,,'   x  f   D y Ddx

 xdf  

dx

dy y

 x xdx

dy

)('   x  f  

 

Page 15: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 15/38

MA1114 Kalkulus I   15 

engan *enggunakan de,inisi tersebut dapat diturunkan aturan

untuk mencari turunan sebagai berikut (

3. &ika f / x 0=k$ *aka

.

5.

4.

6. dengan g / x 0 '. 

( ) Rr  xr 

dx

 xd    r r 

∈=  − ;1

( ) (x) g (x)  f  dx

 g(x)  f(x)d    ' '  +=+

( ))()()()(

)()(   ''  x g  x  f   x g  x  f  dx

 x g  x  f  d +=

( ))(

)()()()(2

'')(

)(

 x g 

 x g  x  f   x g  x  f  

dx

d    x g  x  f   −=   ≠

0)('   = x  f  

 

Page 16: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 16/38

MA1114 Kalkulus I   16 

1ukti aturan ke-2

isal h(x) & f(x)g(x)

h

 xhh xh xh

h

)()(lim)('

0

−+=

→   h

 x g  x  f  h x g h x  f  

h

)()()()(lim

0

−++=

h

 x g  x  f   x g h x  f   x g h x  f  h x g h x  f  

h

)()()()()()()()(lim

0

−+++−++=

  −+++

−++=

→ h

 x  f  h x  f  h x g 

h

 x g h x g h x  f  

h

)()()(

)()()(lim

0

h

 x  f  h x  f  h x g 

h

 x g h x g h x  f  

hhhh

)()(lim)(lim

)()(lim)(lim

0000

−+++

−++=

→→→→

)(')()(')(   x  f   x g  x g  x  f     +=

)(')()()('   x g  x  f   x g  x  f     +=

Page 17: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 17/38

MA1114 Kalkulus I   17 

1

3)(

2 ++

= x

 x x  f  

22

22

1

261

 ) x( 

 x x x

+

−−+=

22

2

1

3211

 ) x( 

 ) x(  x ) x.(  ) x( '   f  

+

+−+=

0%'entukan turunan ertama dari

. ) x( 

 x x

22

2

1

16

+

+−−=

3!nt!h% 'entukan turunan ertama dari 43)(

  23 ++=   x x x  f  

 Jawab :

02.33)(' 2 ++=   x x x f    x x   63  2 +=

.% 'entukan turunan ertama dari )32)(1()( 23 +++=   x x x x f  

 Jawab :

)22)(1()32(3)('322

+++++=   x x x x x x f  

2222963  34234 ++++++=   x x x x x x

22985  234 ++++=   x x x x

 Jawab :

Page 18: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 18/38

MA1114 Kalkulus I   18 

#!al /atihan

 'entukan fungsi turunan ertama dari

)12()1()( 3 +++=   x x x x f 

1

1)(

−+

= x

 x x  f  

1)(

2

= x

 x x  f  

1

1)(

2

2

+

−=

 x

 x x f 

1)( 3 22/1 ++=   x x x f %

.%

0%

2%

4%

Page 19: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 19/38

MA1114 Kalkulus I   19 

4." Turunan Fungsi Sinus #an $osinus

 

7ukti(

a. Misal ,/)0 = sin ) *aka

 x x  f   x x  f  a   cos)('sin)(.   =→= x x  f   x x  f  b   sin)('cos)(.   −=→=

 

 xt 

 xt  x  f  

 xt  −

−=

sinsinlim)('

)2

(

)2

sin(

lim).2

cos(lim0

2

 xt 

 xt 

 xt  xt  xt    −

−+

=→

−→

 xt 

 xt  xt 

 xt  −

   

    −

   

    +

=→

2sin

2cos2

lim

.cos1.cos   x x   ==

Page 20: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 20/38

MA1114 Kalkulus I   20 

b% isal f(x) & c!s x maka

h

 xh x x  f  

h

cos)cos(lim)('

0

−+=

→   h

 x x x

h

cossinhsincoshcoslim

0

−−=

h x x

h

sinhsin)1(coshcoslim0

−−=→   h

 xh

h x

h

sinhsin

)2

sin(cos

lim

2

0−

−=

)sinh

sin4)2/(

)2

sin(cos

(lim2

2

0 h x

h

hh

 x

h−

−=

→   h x

h

h

h x

hh

sinhlimsin

42/

)2/sin(limcos

0

2

0)2/(   →→− 

  

  −=

 x x x   sinsin0.cos   −=−=

Page 21: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 21/38

MA1114 Kalkulus I   21 

5ntuk turunan fungsi trig!n!metri $ang lain daat dier!lehdengan

menerakan rumus erhitungan turunan, khususn$a turunanbentuk u67

( )   ( )dx

dx

 xd c

  x x

cossin

tan.   =

 x

 x x2

22

cos

sincos   +=

 x2

cos

1=   x

2sec=

( )   ( )

dx

dx

 xd d 

  x x

sincos

cot.   =

 x

 x x2

22

sin

cossin   −−=

 x2

sin

1−=   x2csc−=

( )   ( )

dx

dx

 xd e

  xcos1sec

.   = x

 x2cos

sin=

 x x

 x

cos

1

cos

sin=   x x  sectan=

( )   ( )

dx

dx

 xd   f  

  xsin1csc

.   = x

 x2

sin

cos−=

 x x

 x

sin

1

sin

cos−=   x x cotcsc−=

 

Page 22: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 22/38

MA1114 Kalkulus I   22 

4.4 Aturan %antai

ndai!an y = f (u) dan u = g ( x). "i!a dan ada , ma!a

-ontoh ( Tentukan dari

&a"ab (

Misal sehingga bentuk diatas *enjadi8arena

  dan

*aka

dx

du

du

dy

dx

dy=

du

dy

 

dx

du

 

dx

dy)1sin(   2 +=   x y

12

+= xu

 xdx

du2=

u y   sin

=

udu

dycos=

)1cos(2   2 +=   x x

 

 x xdxdy 2)1cos(

  2 +=

Page 23: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 23/38

MA1114 Kalkulus I   23 

dx

dv

dv

du

du

dy

dx

dy=

 Jika $ & f(u), u & g(7), 7 & h(x), dan

dx

dv

dv

du

du

dy,, *da, maka

3!nt!h : 'entukandx

dy)5( 34 +=   xSin ydari

53 +=  xv

23 x

dx

dv=

 Jawab :

isal →u = Sin v   )5cos(cos

  3 +==   xvdv

du

4u y =   )5(44  333 +==   xSinu

du

dy

sehingga

)5()5(12..  3332 ++==   xC! xSin x

dx

dv

dv

du

du

dy

dx

dy

Page 24: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 24/38

MA1114 Kalkulus I   24 

-ontoh ( Tentukan

 ja"ab (

1))(()('   222 +=  x x  f  dx

d   "i#a x  f  

122 +=  x )) x(   f  ( 

dx

 x

 x x f 

2

1)(' 2   +

=⇔

12  22 +=⇔   x x ). x( '  f  

Page 25: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 25/38

MA1114 Kalkulus I   25 

( ) y x= −2 3 10

 y x= sin3

( ) x x y   −=   24 4cos

2

1

 

 

 

 

+=

 x

 x y

 'entukan fungsi turunan ertama dari 

 y = sin x tan [ x 2 + 1 ]

#!al /atihan

 y x x

 x x=

  − +

+ −

2

2

2 5

2 3%

.%

0%

2%

4%

8%

 

Page 26: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 26/38

MA1114 Kalkulus I   26 

4.& Turunan Tingkat Tinggi

Turunan ke!n didapatkan dari penurunan turunan ke!/n!30.

Turunan perta*a

Turunan kedua

Turunan ketiga

Turunan ke!n

$ontoh ( Tentukan dari

'a(a (

( )  f x

df x

dx' ( ) =

( )2

2

)(#dx

 x  f  d  x  f     =

( )3

3

)('#dx

 x f d  x f    =

( )   ( )n

nn

dx

 x f d  x f    =)(

( ))()(  )1()(

 x  f  dx

d  x  f  

  nn   −=

 x x y   sin4   3 +=

 x x y   cos12'  2 +=   x !in x' '  yma#a   −= 24

'' y

 

Page 27: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 27/38

MA1114 Kalkulus I   27 

( ) y x= −sin 2 1

( ) y x= −2 3 4

 y x

 x=

+ 1

( ) y x=  cos

2π  

 f c# ( ) =  0   f x x x x( ) = + − −3 23 45 6

 g x ax b x c( ) = + +2

3)1('   = g    4)1(''

  −= g 

 *%  'entukan turunan keduadari

1% 'entukan nilai c sehingga bila

3% 'entukan nilai a, b dan c dari  bila g () & 4, 

dan

#!al /atihan

%

.%

0%

2%

 

Page 28: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 28/38

MA1114 Kalkulus I   28 

4.) Turunan Fungsi *mp+isit

&ika hubungan antara y  dan x   dapat dituliskan dala*bentuk y  = f / x 0 *aka y disebut fungsi eksp+isit dari )$ yaituantara peubah bebas dan tak bebasnya dituliskan dala*ruas yang berbeda. 7ila tidak de*ikian *aka dikatakan y  fungsi imp+isit #ari x .

-ontoh (

 

Untuk *enentukan turunan dari bentuk i*plisit digunakanaturan rantai dan anggap y   ,ungsi dari x .

10.1 223 =++   y x y x

1)sin(.2 22 +=+   y x xy

Page 29: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 29/38

MA1114 Kalkulus I   29 

 Jawab

)10()()()(  223

 x x x x  D y D x D y x D   =++

0'2)'23( 322 =+++   y x y y x y x

223 32')12(   y x x y y x   −−=+

12

32

' 3

22

+

−−

=  y x

 y x x

 y

)10()(.1 223 x x   D y x y x D   =++

0'22)'()cos(   +=++   yy x xy y xy

)cos(2')2)cos((   xy y x y y xy x   −−=−

 y xy x

 xy y x y

2)cos(

)cos(2'

−−−=

)1())sin((.2   22 +=+   y D x xy D  x x

10.1 223 =++   y x y x   1)sin(.2  22 +=+   y x xy

 'entukan d$6dx dari bentuk imlisit berikut

Page 30: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 30/38

MA1114 Kalkulus I   30 

'$

( ) y xy+ =sin 1

 x x y y3 2 23 0− + =

 'entukan turunan ertama ( ) dari bentuk imlisit

tan ( x y ) - 2 y =

0

#!al /atihan

 x y xy x   =+)sin(2

%

.%

0%

2%

 

Page 31: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 31/38

MA1114 Kalkulus I   31 

4., -aris singgung #an garis norma+

Persa*aan garis singgung ,ungsi y  = f / x 0 di titik / x '$y '0dengan ke*iringan m adalah

  y – y 0  = m x  / x 0  .

9aris yang tegak lurus dengan garis singgung disebutdengan garis nor*al.

Persa*aan garis nor*al di titik /)'$y'0 adalah

).(100   x x

m y y   −−=−

Page 32: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 32/38

MA1114 Kalkulus I   32 

42.42.3)6,2('43'  22 =−=→−=   y x x y

24   −=   x y

)2(46   −=−   x y

2

1

4

16)2(

4

16   +−=−⇔−−=−   x y x y

.2

13

4

1+−=   x y

 Jawab :

#ehingga ersamaan garis singgung di titik (.,8) :

Persamaan garis n!rmal dititik (.,8) :

Contoh:  'entukan ersamaan garis singgung dan garisn!rmal 

fungsi di (.,8)%

62 23 +−=   x x y

Page 33: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 33/38

MA1114 Kalkulus I   33 

 'entukan ersamaan garis singgung dan garis n!rmal ada kur7a

0622 =−− xy y x di titik dengan absis( x) &

 Jawab :

 Jika disubstitusikan nilai x & ada ersamaan kur7a dier!leh

062

=−− y y   0)2)(3(   =+−   y y⇔

)0()6(   22

 x x   D xy y x D   =−−

 y  & 0 dan y  & -.

#ehingga dier!leh titik dimana akan ditentukanersamaan garis singgung dan garis n!rmaln$a adalah(,0) dan (,-.)9itung terlebih dahulu ' y dengan menggunakan turunan fungsi im

⇔   00)'('22 22 =−+−+   xy y yy x xy

Page 34: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 34/38

MA1114 Kalkulus I   34 

0''22   22 =−−+   xy y yy x xy

22 2')2(   xy y y x y x   −=− x y x

 xy y y−

−=2

2

22'

"i titik (,0)

35

15

13.1.2

9.1.23|' )3,1(   −=

−=

−−

= y

Persamaan garis singgung33)1(33   +−=−−=−   x x y

63   =+ y x

Persamaan garis n!rmal

35

35)1(

353   −=−=−   x x y

83   −=−   y x

Page 35: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 35/38

MA1114 Kalkulus I   35 

"i titik (,-.)

25

10

1)2.(1.2

4.1.22|' )2,1(   =

−=

−−

−−=− y

Persamaan garis singgung

22)1(22   −=−=+   x x y

42   =− y x

Persamaan garis n!rmal

2

1

2

1)1(

2

12   +−=−−=+   x x y

32   −=+   y x

 

Page 36: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 36/38

MA1114 Kalkulus I   36 

4. Diferensia+ #an 3ampiran

4..1 Diferensia+ &ika ada$ *aka

Untuk sangat keil $ *aka mPQ= mPT  yakni$ 

Definisi 4.4  &ika y = f / x 0 di,erensiabel di x, *aka

i,erensial dari x  $ dinyatakan dengan dx $ adalah

  i,erensial dari y  $ dinyatakan dengan dy $ adalah

 x

 y

 x

 x  f   x x  f   x  f  

 x x ∆∆

=∆

−∆+=

→∆→∆   00lim

)()(lim)('

 

P

Q

x   x x   ∆+x

 x∆   x x  f   y x  f   x

 y∆≈∆≈

∆∆

)(',)('

.

 xdx   ∆=dx x f  dy   )('=

)('   x f  

 '

Page 37: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 37/38

MA1114 Kalkulus I   37 

4..2 3ampiran 

Perhatikan ke*bali ga*bar sebelu*nya$

Misalkan y = f / x 0 di,erensiabel di inter:al ; yang *e*uat x  dan x + < x. &ika x  

dita*bah < x $ *aka y  berta*bah sepadan dengan <y   yang dapat diha*piri oleh

dy .

&adi $ /0

$ontoh : 2a*piri

'a(a ( Pandang$

engan pers /0

 

 x x  f   x  f  dy x  f   x x  f     ∆+=+≈∆+   )(')()()( 

3 28

32%2%)2%()( 33

1

3

1

===⇒=   f  x x f 

2%

1

)3(3

1

)2%(3

1

)2%('3

1

)('  3

2

33

2

3

2

===⇒=

  −−−

  f   x x  f  

)2%28)(2%(')2%()28(   −+≈   f    f    f     .2%

13=

Page 38: 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

7/23/2019 04 Turunan_Muthi - Wafa Computer

http://slidepdf.com/reader/full/04-turunanmuthi-wafa-computer 38/38

MA1114 Kalkulus I   38 

#!al /atihan

( ) y xy+ =sin 1

% "iketahui kur7a $ang din$atakan secara imlisit 

 'entukan ersamaan garis singgung dan garis n!rmal di)1,(π  

2,8

1,36

.% unakan diferensial untuk menghamiri

a%

b%

3)0(',0)0(,2)0('   ===   g  g   f     ).0()'(   g   f    0% Jika diketahui  tentukan