วัณโรค (Tuberculosis/ TB)

โรควณโรค 1

วณโรค (Tuberculosis/ TB)ระบาดวทยา• มการระบาดทวโลก animal production

» public health• ป 1916 ใน USA รายงานวา 0.53% ของโคทมการ

ตรวจเนอ พบวการของวณโรค ซงตองสงทำาลายซาก ใน ขณะทป 1991 พบวา 0.0005% เทานนทถกสงทำาลาย

ซาก ความสำาเรจในการควบคมโรคเนองจากนโยบาย test and slaughter

• ประเทศไทยมรายงานการตรวจโรค (skin test) ในโคนม35281 ตวพบโรค 251 ตว คดเปน 0.71% (BTP project, 2545)

โรควณโรค 2

• พบการระบาดของโรคใน คนและ สตวเศรษฐกจ นอกจากนอาจพบในสตวอน เชน กวาง อฐ และ

สตวประเภทกบคอนๆ, สตวประเภทฟนแทะ , ชาง ,ยราฟ , สตวปาโดยเฉพาะสตวประเภทเดยวกบ แมว

จดเปน reservoir host ทสำาคญของเชอ วณโรคในโค เนองจากมการนำานำานมดบของโคมา

ใชเลยงแมวกนมาก (ในประเทศกำาลงพฒนา ) และแมวมนสยชอบจบสตวอนกนเปนอาหารดวย

โรควณโรค 3

• สาเหต-เกดจากเชอแบคทเรยชอ Mycobacterium spp. ชนดทสำาคญในปศสตวคอ

สกร , โค M. bovis สกร , ไก M. avium คน *** M. tuberculosisM. bovis

•Mycobacterium = slow growing bacteria, acid-fast bacilli

• เชอทนตอความรอน , ความแหงแลง และ disinfectant

โรควณโรค 4

การตดตอ• การตดตอเกดจาก

–1.การหายใจ การตดโรคผนแปรมาก– 2 . การกน *สวนมากสตวตดโดยวธน

• สตวมกตดจาก – Contaminated pasture อาหาร

และนำาดม– นมจากแมสตวทมเชอ– การใชอปกรณเครองมอเพอการสขาภบาล

สตว เชน ปรอทวดไข* กรง หนากาก เปนตน

โรควณโรค 5

การตดตอโดยเฉพาะการอยกนอยางหนาแนนเกนไป,

poor ventilationเปนปจจยเสยงทสำาคญททำาใหมการระบาด

ของโรคไดดยงขน

โรควณโรค 6

•คน ตด M. bovis จากสตวโดย การดมนมหรอผลตภณฑจากนมโคทไมผานขบวนการฆาเชอ เชน pasteurization หรอ sterilization (แตคนปวยเปนวณโรคจากเชอ M. tuberculosis มากกวา M.bovis)

• สกรตดเชอจากการกนอาหารทมการปนเป อนของเชอ M. tuberculosis จากผเลยงทปวย และม

ความไวทสด ตอการตด M.bovis (มากกวาโค)

Nopasturization

โรควณโรค 7

อาการและวการ•อาการของโรคผนแปรมาก ขนกบชนด

ของเชอและวธการทไดรบเชอ และระยะเวลาทเกดโรค โดยปกตโคจะไวตอการตดเชอ M. bovis ซงจะทำาใหเกดการตดเชอทงในระบบหายใจและระบบทางเดนอาหารและตอมนำาเหลองในบรเวณใกลเคยง โดยจะพบลกษณะฝเปนหนองขนคลายเนยและมการสะสมของแคลเซยมรวมดวย

โรควณโรค 8

อาการและวการ (ตอ)• โดยทวไป สตวจะแสดงอาการผอมลง

เรอย ขนหยาบ ผลผลตลดลง ทองเสย(ถามการตดเชอในทางเดนอาหาร)

• ในโค สวนใหญจะพบวการดงกลาวทตอมนำาเหลองบรเวณปอดมากกวาท

เนอปอด และพบทตอมนำาเหลองในชองทอง

9

ความอวนหรอผอมของสตวปวยขนกบวาสภาพการ

เลยงดใหอาหารดหรอไมและสตวปวยนนอยในระยะ

ไหน ซงระยะทายๆ สตวจะผอมลงอาการทองเสยจะพบไดหากมรอยโรคท

ลำาไส ซงตองมการวนจฉยแยกจาก โรคทองรวงเรอรง(Para TB)

โรควณโรค 10

วการ

เกดการอกเสบเปนฝขนาดใหญทตอมนำาเหลองทขวปอด

โรควณโรค 11

วการ

เปนฝในเนอปอด

นอกจากนยงอาจพบฝทตอมนำาเหลองอนๆ ในรางกาย

เสนนำาเหลอง รวมทงไขกระดกดวย

โรควณโรค 12

การวนจฉยโรค 1. โดย screening test

– ในคน ภาพถาย x-ray ปอด,ยอมด acid fast bacilli ในเสมหะ

– ในสตว (esp โคนม ) intradermaltuberculin test

โดยเฉพาะเมอนำาสตวใหมมาเขาฝงและทำาตดตอกนทกป อยางนอย 3 ปสวนใหญแลวสตวจะไมคอยมอาการให

สงเกตเหนไดชดและมกพบโรคจากการทำาTB test หรอโดยบงเอญการผาซาก

โรควณโรค 13

การฉด Tuberculin antigen 0.1 cc. เขาทโคนหาง ในชนผวหนง ซงวธนเรยกวา Single Intradermal test แลววดความบวมของผวหนงหลงฉด 72ชวโมง ดวย Caliper ถาบวมมากกวา 5 mm. และสมผสพบวา รอน (แดง ) แขงเปนไต แสดงวาสตวเปนโรค และมกมไข

ตำาๆ รวมดวยสตวทพบปฏกรยาตอ TB test จรงแรก ตองทำาการตรวจยนยนผลซำา

โรควณโรค 14

การฉด TB antigen ซำาทแผงคอ เพอเปนการยนยนผล skin test

ครงแรก 60 วน

Stormont test

โรควณโรค 15

การรกษา• ไมรกษาสตวทเปนโรคนในสตว เนองจาก เชอ

ชนดนมกลไกการเกดโรคททำาลายดวยยาปฏชวนะทวไปไมได (intracellular characteristic) ยาทใชไดผลจงมราคาแพงและจะตองใชเวลารกษานานมาก

รกษาไปกไมคม

โรควณโรค 16

การควบคมและปองกนโรค• 1.ปองกนการแพรของเชอออกสภายนอก• - เลยงโคในบรเวณทจำากด มรว• - Pasteurize นำานมทบรโภค• 2 ตรวจสตวกอนซอเขามาในฝงและกำาจด

สตวเปนโรคออกจากฝง สตวทตายตองทำาลายดวยการเผาเทานน

Pasteurized