เกริ่ นน า - homhuan2554 | Just another ทท 1 ปร ชญาและขอบเขตของปร ชญา เกร นน า ว ชาความร

บทท 1 ปรชญาและขอบเขตของปรชญา

เกรนน า

วชาความรดานสนทรยศาสตร เปนวชาทวาดวยความงาม ทมา :  และทฤษฎความงาม นบเปนปญหาหนงทางปรชญา ฉะนน การท าความเขาใจเกยวกบทไปทมาของวชานวาม

ความเกยวของกบปรชญาอยางไร จงเปนสงทควรจะร เกยวกบ เกณฑการตดสนความงามนน มสวนทตองท า

ความเขาใจกบศพทและทฤษฎทางปรชญา ในสาขาอนๆ ดวย ในการจะศกษาวชาสนทรยศาสตรใหเขาใจ

รากเหงาอยางถองแทนน มความจ าเปนอยางยง ทจะตองท าความเขาใจบรบทเบองตนของวชานกอน เพราะไมวา

จะเปนเนอหา ทฤษฎ ศพทเฉพาะ ( technical terms) ของรายวชาน ตางกใชโดยอาศยศพทดงเดมมาจากปรชญา

และสาขาทเกยวของ เพอใชอธบายความลกซงและนยทซอนอยในระหวางบรรทดของภาษาทใช ขออธบายพอ

สงเขป ดงน

ตอนท 1 ปรชญาและขอบเขต

1. ความหมายของปรชญา

ค าวา “ปรชญา” เปนศพทบญญตทถอดความมาจากภาษาภาษาองกฤษวา philosophy ค าน อานออกเสยง

วา phi⋅ los⋅ o⋅phy [fi-los-uh-fee] (http://dictionary.reference.com/browse/ philosophy) เพอความเขาใจงาย จงขอ

ยกศพทภาษาองกฤษมาประกอบค าอธบายดงน

Philosophy is the study of general problems concerning matters such as existence, knowledge, truth,

beauty, justice, validity, mind, and language. Philosophy is distinguished from other ways of addressing these

questions (such as mysticism or mythology) by its critical, generally systematic approach and its reliance on

reasoned argument. The word philosophy is of Ancient Greek origin:, meaning "love of wisdom.

(http://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy)

ค านยามและรากศพททยกมาน ใหผศกษาพจารณาเพอความเขาใจในภาษาเองจะเหมาะกวา เพราะการ

แปลบางครงกท าใหเรองงายกลายเปนเรองยาก แตอยางไรกตามจะพยายามท าความเขาใจกบค าศพททงสองนเพอ

ความกระจางแจงยงขน

ค าวา Philosophy และปรชญา เมอพจารณาจากรากศพทแลว ความหมายอาจไมตรงกนนก แตในดาน

ขอบเขตเนอหาวชาแลว พอจะอนโลมใหเปนเรองเดยวกนได

ค าวา Philosophy ม รากศพทมาจากภาษากรกโบราณ คอ φιλοσοφία (philosophía) โดยค าวา

Philos แปลวา Love และ sophia หมายถง Wisdom ดงนน ค าวา Philosophy จงมความหมายวา Love of

wisdom แปลวา รกในความร รกทจะมความร โดยใจความจงหมายถงฝกใฝหรอชอบขวนขวายในการแสวงหา

ความร เพมพนสตปญญาอยตลอดเวลา ความรประเภทนเปนความรสามญทวไป แตเปนความรทไดมาอยางม

หลกเกณฑดวยวธการทางปรชญา ดงนน Philosophy จงเปนวชาทเปน Science of principles แปลวา ความรแหง

หลก (สวามสตยานนทปร :2514;2) หมายความวาความรทเปนหลกการหรอเปนเกณฑในการตดสนเกยวกบ

ปญหาทวไป เชน ความมอยจรง (ของสรรพสง) ความร สจธรรม ความงาม ความยตธรรม โดยอาศยการวพากษท

ประกอบดวยหลกเหตผลหรอหลกตรรกศาสตร ทบอกวาเปนความรทวไปเพราะเปนความรในระดบ(โลกย

ปญญา) ทคนธรรมดาสามญสามารถคดไดคดเปน นเปนความหมายในทางปราชญตะวนตกใหไวอยางกวางๆ

สวนค าวา “ปรชญา” มาจากศพทภาษาสนสกฤต คอ ค าวา ปร +ชญา = ปรชญา1 (ปรด-ยา) แปลวา

ความรอบร ความรทประเสรฐ หรอความปราดเปรอง เพอความเขาใจงาย ค าวาปรชญา ตรงกบภาษาบาลวา

ปญญา ซงแปลวา ความรทวหรอความรอบร (ในกองสงขาร) นนเอง

อกศพทหนงทนกปรชญาอนเดย (Radhakrishanan S.1994;42) ใชแปลความหมายของ Philosophy คอค า

วา ทรรศนะ(Darśana) ซงมาจากรากศพทวา ทฤศ (Drś) หมายถง การดหรอมองเหน ซงการมองเหนน หมายรวม

เอาทงการมองเหนโดยการสงเกตผานประสาทสมผสทางสายตาปกต เปนการตรวจสอบขอเทจจรง เปดเผยให

เหนใหเขาใจดวยการวพากษวจารณ และการมองเหนดวยความรทเกดจากการคด เปนการสบคนดวยหลกการคด

1 ปรชญา เปนศพทบญญตจากภาษาสนสกฤตจงสมควรตามหลกไวกรณสนสกฤต เพราะรากศพท ปร+ชญา = ปรชญา หลกการการอานดงน

พยญชนะทไมมสระ โดยทวไปจะอานออกเสยงไมได แตเปนตวสะกดไดเมอมสระหรอพยญชนะทมสระอยหนา เชน อาชญา อานวา อาด – ญา พยญชนะทไมมสระ โดยทวไปจะอานออกเสยงไมได นน ทสามารถอานออกเสยงไดกงมาตรา คอ ก. พยญชนะทไมมสระ นนสงโยคกบอรรธสระ คอ ย ร ล ว เชน ปรชญา อานวา ปรด – ญา

ข. พยญชนะทไมมสระ นนเปนพยญชนะอสม คอ ศ ษ ส เชน อศวน อานวา อด – ศวน (อภชาญ ปานเจรญ:2527;6)

ทางตรรกศาสตร รวมถงการเหนจากประสบการณทางญาณทรรศนะ เปนการหยงรเรองจตวญญาณอยางเปน

ระบบในลกษณะน เปนการเหนแจงความจรงแท ซงเกดผดขนเองในใจโดยทนท และมความหมายรวมไปถง

เครองมอทจะท าใหเกดความเหนแจง ความจรงแทดวย (อดศกด ทองบญ :2546;5) ดงนน ความหมายโดยทวไป

ของค าวาทรรศนะ จงหมายถงระบบความคดทางปรชญา หลกทฤษฎหรอศาสตร ทผานการเรยนรจาก

ประสบการณทางเพทนาการ ผสานดวยแนวความคดทฤษฎของหลกเหตผล ระคนดวยปรชาญาณหยงรภายในจต

ทเกดสวางกระจางแจงในจตโดยฉบพลน

เมอรวมค านยามทง 3 ศพทคอ ค าวา Philosophy ปรชญา และ ทรรศนะ จงสามารถก าหนดขอบเขต

ความรทางปรชญาทเปนหลกการ หรอทฤษฎเกยวกบการขวนขวายแสวงหาความร ความจรงแท โดยผานเพทนา

การหรอประสาทสมผสทง 5 เชน ความรเรองความมอยจรงของวตถ ความงาม ความรทผานหลกการหรอทฤษฎ

การคดดวยหลกการ เชน ความยตธรรม หลกเหตผล และความรทเปนญาณทรรศนะระดบสง เชน สจธรรม

ธรรมชาตของสงทมอยจรง ตลอดจนลกษณะของสงนนๆโดยอาศยธรรมชาตของมนเอง เปนตน อกอยางหนง

ปรชญาถาเปนแนวคดทางตะวนตกนน เปนกระบวนการแหงความสงสยหรอฉงนใจฉกคดในเรองราวตางๆ จง

ตองเสาะแสวงหาความจรงในเรองราวนนๆ เรยกวาเปนการแสวงหาค าถามมากกวาค าตอบ หรอจะพดใหเทๆ ก

คอแทนทจะแสวงหาความจรงสงทส าเรจรปตายตวมาแลว แตปรชญากลบตองการสงทเปนปญหา ฉะนน

กระบวนการทางปรชญาจงเปนกระบวนการแหงความสงสยและแสวงหาค าถาม คนหา สบคน เพอน าใหไปพบ

ความจรงนนๆ แตผคนพบความจรงจะไมพอใจอยแคนน เพราะความจรงทคนพบไมมเสนหพอทจะท าใหนก

ปรชญาฉงนสนเท ในกระบวนการคนหาความงามกเชนกน กองประกวดนางงามจกรวาลอาจจะพอใจอยทการได

ประกาศผลวา ใครคอนางงามแหงจกรวาลประจ าปน แตนกสนทรยศาสตรเขาจะคดไปตอวา ทวางามอยางม

คณคานน งามอยางไร? ใชเกณฑมาตรฐานใดมาชน า เกณฑเหลานนเชอถอไดมากนอยแคไหน? เปนตน เสนห

ของแนวคดอยางทวานกคอวา เราอยาจ านนตอความจรงทอยตรงหนา เพราะเหตวาคนเขาบอกวามนจรง? ดงนน

วชาปรชญาจงสามารถแบงขอบเขตของการแสวงหาค าถาม เพอสบเสาะหาความรเปนเครองน าทางไปสความ

จรงตามสาขาตาง ๆ ดงน

2. ขอบเขตของปรชญา

การแบงสาขาของวชาปรชญาตามค านยามนน อาจจะแบงไดหลายลกษณะ เพราะมขอบเขตกวางขวาง

ครอบคลมความรหรอศาสตรหลายสาขา แตใน ทนจะก าหนดขอบเขตงาย ๆ พอเปนแนวทางการศกษาปรชญา

เบองตน เพอปทางไปสการเรยนรสนทรยศาสตรอยางมกฎเกณฑ จงแบงวชาปรชญาเปน 2 ประเภท คอ ปรชญา

ประยกต (applied philosophy) และปรชญาบรสทธ ( pure philosophy )

ปรชญาประยกต หมายถง ปญหาปรชญาเฉพาะเรอง เพราะเปนปญหาปรชญาทพาดพงกบผลสรป

ของวชาอนๆ ทแยกตวออกไปจากวชาปรชญาแลว (วธาน สชวคปตและคณะ :2534;17) เนอหาของปรชญา

ประยกตเปนการน าปรชญาบรสทธไปประสมประสานเขากบเนอหาของศาสตรตาง ๆ กลาวคอ น าหลกความจรง

หรอความคดทไดจากปรชญาบรสทธไปใชในการหาความจรงในวชาการดานอนๆ ท าใหเกดค าถามทศาสตรตาง

ๆ ไมเคยถามเกยวกบศาสตรของตวเอง เชนวทยาศาสตรจะไมถามวา วธการทางวทยาศาสตรนาเชอถอมากนอย

เพยงใด คณตศาสตรจะไมถามวา ความหมายของจ านวนคออะไร แตปรชญาวทยาศาสตรและปรชญา

คณตศาสตรจะเรมตนดวยค าถามดงกลาว ดงนนปรชญาประยกตจงท าใหศาสตรนน ๆ มความลกซงและ

นาเชอถอ มากขน ตวอยางปรชญาประยกต ไดแก ปรชญาวทยาศาสตร ปรชญาคณตศาสตร ปรชญาการเมอง

ปรชญาการศกษา ปรชญาสงคม ปรชญาศาสนา ปรชญาเศรษฐศาสตร ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนตน

ปรชญาบรสทธ คอปญหาหรอขอบเขตของปรชญาทเปนเรองของปรชญาโดยเฉพาะ ไมเกยวของกบ

ขอสรปของวชาอนๆ ทแยกตวออกไปจากวชาปรชญา (วธาน สชวคปตและคณะ :อางแลว ;11) แบงออกเปน 4

สาขา2 คอ อภปรชญา ญาณวทยา จรยศาสตร และสนทรยศาสตร

1) อภปรชญา (Metaphysics) หลกเกณฑการคนหาความจรงแท

ค าวา อภปรชญา รปศพทบาลสนสกฤตมาจากรากศพท คอ อภ (อปสรรค( Prefix)) แปลวา ยง ใหญและ

ชญา (ธาต) ความร ประกอบเปนปรชญา แปลวา ความรทประเสรฐยง หรอปรชญาอนยง หรอปรชญาชนสง 2 แนวความคดเรองการจดสาขาของวชาปรชญา ถายดตามแนวคดของ เพลโต ( Plato) แลวถอวาปรชญาเปนความรรวมแหงสรรพศาสตร คอไมไดจ ากด

ขอบเขตแหงความร ดงนนทานจงไมชอบใจนกทจะแบงแยกประเภทความรออกเปนสาขาตางๆ แตเพราะแนวความคดแบบวเคราะหของ อารสโตเตล(Aristotle) จงไดแบงความรออกเปนสาขายอยตางๆ เชน ศาสตรเกยวกบฟสกส ชวะ และสงคมศาสตรเปนตน ดงนนปรชญาจงสามารถแบงออกเปน 1. อภปรชญา 2.ศาสตรทเกยวของกบปรชญา แตละหมวด ความรเหลานมเนอหาสาระทมลกษณะส าคญเปนของเฉพาะตน อภปรชญานน แบงเปน ก. เนอหาทเกยวของกบญาณวทยา ซงเปนเรองทเกยวของกบปญหาเรองความรและเกณฑการตดสนสจธรรม ข. ภววทยา( ontology ) เปนวชาทศกษาเกยวกบปญหาทเกยวของกบความมอยจรงและความจรง หรอสารตถะของสงนนๆ ค.คณวทยา (Axiology) เปนศาสตรทศกษาเกยวกบปญหาเรองคณคาและสงทควรจะเลอก(ทดทสดส าหรบชวต) (Gupta, S.N.2005:9-10) ฉะนนในการแบงขอบเขตสาขาปรชญาออกเปน 4 สาขาในหนงสอเลมนกเพอใหผศกษาใหมหรอยงไมคนเคยกบวชานไดรจกขอบเขตทจะศกษาปรชญาอยางงาย ๆไมซบซอนเกนไป เหมาะสมกบผศกษาเบองตน อยางไรกตามการแบงสาขาปรชญาทเปนทยอมรบกนทวไปคอ การแบงปรชญาออกเปน 3 สาขาใหญคอ 1.ภววทยาหรออภปรชญา โดยแบงเปนสาขายอยอกคอ ก.จกรวาลศกษา(Cosmology)และรงสรรควทยา (Cosmogony ) ข.อาตมวทยาหรอปรชญาวาดวยจต(Philosophy of Self) ค. ปรชญาวาดวยพระเจา (Philosophy of God) 2.ญาณวทยา (Epistemology) และ 3. คณวทยา เปนสาขายอยคอ ก.ตรรกวทยา (Logic) ข. จรยศาสตร (Ethics) ค. สนทรยศาสตร (Aesthetics) (ดรายละเอยดใน สเชาวน พลอยชม:มปป;13-14) การแบงลกษณะน เหมาะส าหรบนกศกษาทตองเรยนวชาปรชญาเปนวชาบงคบซงตองศกษาปรชญาในแนวลกและแนวกวาง

(อดศกด ทองบญ :2533;1) ค าน เปนศพทบญญตขนใชกบ ค าวา Metaphysics อานวาmet⋅a⋅phys⋅ics[met-uh-

fiz-iks] (http://dictionary.reference.com/browse/philosophy) ซงเปนค าทมรากศพทมาจากภาษกรกวา meta

physika = The works after the physics ดงนน ค าวา Metaphysics ตามรปศพทจงหมายถง วชาทอยหลงวชา

ฟสกส ซงเปนงานเขยนของอารสโตเตล (Aristotle กอน ค.ศ.384-322 ) ไดแกวชา First Philosophy หรอหลก

มลแหงวชาความร 3 เปนตนเคาของวชาการทงหลายทวาดวยความเปนจรงหรอความจรงแท ( reality) ของโลก

และจกรวาล ตลอดจนธรรมชาตของมนษย ความเปนจรงทอภปรชญาแสวงหานน เปนความจรงสดทาย หรอ

ความจรงสงสด ทเรยกวาความจรงอนตมะ ( Ultimate Reality) อนเปนพนฐานทมาของความจรงอน ๆ ดงนน จง

เรมตนดวยค าถามทวา อะไรคอสงทมอยจรง ความจรงของโลกและชวตคออะไร อะไรคอความจรงอนสงสด

แมกระทงปญหาทวาความงามมอยจรงหรอไม อภปรชญาพยายามตอบค าถามวาสงทมอยจรงคออะไรและถาม

ค าตอบแลวยงถาม (และพยายามตอบ) ตอไปอกดวยวา ท าไมสงตาง ๆ จงมอยแทนทจะไมมอะไรเลย เนอหา

สวนใหญของอภปรชญาจงอธบายเกยวกบสารตถะ (Substance) พระเจา (God) วญญาณ (Soul) และเจตจ านง

เสร วาสงเหลานมอยจรงหรอไม ถามอยจรง มอยอยางไร และท าไมจงมอย เปนตน

2) ญาณวทยา (Epistemology) ความรในฐานะเปนเครองมอในการแสวงหาความจรงแท

ค าวา ญาณวทยา รปศพทบาลสนสกฤตมาจาก 2 ค า คอ ญาณะ แปลวา ความร รแจงและ วทยา แปลวา

ความร หรอ วชา รวมกนเขาเปน ญาณวทยา แปลวาวชาวาดวยความร และเปนศพทบญญตทใชกบค าวา

Epistemology อานวา e·pis·te·mol·o·gy (ĭ-pĭs'tə-mŏl'ə-jē) n. [Greek epistēmē, knowledge (from epistasthai,

epistē-, to understand : epi-, epi- + histasthai, middle voice of histanai, to place, determine; see stā- in Indo-

European roots) + -logy.] มค าอธบายวา The branch of philosophy that studies the nature of knowledge, its

presuppositions and foundations, and its extent and validity. (D.R.) ใชรวมกบค าวา ทฤษฎความร ( theory of

knowledge ) เปนวชา ทวาดวยบอเกด ลกษณะ หนาท ประเภท ระเบยบวธ และความสมเหตสมผลของความร

(ราชบณฑตยสถาน :2540;34) เปนวชาทมขอบเขตเกยวกบความหมายของสภาวะ ทเรยกวา การร การรบร

รบทราบ ความรสกทแนใจ การเดา ความผดพลาด ความจ า การคนพบ การพสจน การอนมานอางอง การท าให

มขน การหาพยานหลกฐานมายนยน (ความคดเหนของตนเอง) ความกงขานาสงสย การสะทอนมมมอง การคด

จนตนาการ ความฝน เปนตน (Jonathan Rée and Urmson J.O.:2005;113)

3 เปนค าแปลของพลตรพระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ ทเปนผบญญตศพท อภปรชญา จากค าวา Metaphysics

ดงนน ญาณวทยา จงเปนวชาทศกษาเกยวกบธรรมชาตของความร ความเปนไปไดของความร สงทท า

ใหความรเกดขน ความสมพนธระหวางผรและสงทถกร ตลอดจนศกษาถงลกษณะ ขอบเขต ประเภท และ

ความสมเหตสมผลของความร เนอหาของญาณวทยาพยายามทจะตอบปญหาทวา ความรเกดขนไดอยางไร

อะไรคอสงทเราร เราจะสรางความรไดอยางไร อะไรคอเงอนไขหรอปจจยของความรและเกณฑตดสนความรคอ

อะไร โดยเฉพาะค าวา ความสมเหตสมผลของความร นนมงหมายถงความรหรอสงทมนษยรจกจะตองสอดคลอง

หรอตรงกบความเปนจรง เชน เราบอกวาเรามความรเรองรถยนต จะตองมรถยนตจอดใหเหนเปนประจกษ

เปนอาท ดงนน ญาณวทยา จงเปนการสบสวนคนควาความเปนไปได ตนก าเนด และลกษณะของความรของ

มนษย ถงแมวาตลอดระยะแหงความเพยรพยายามทจะพฒนาทฤษฎความร ใหเพยงพอกาวหนามาจากงานเขยน

ของเพลโตทชอ Theaetetus เปนตนมา ญาณวทยาจงไดมอทธพลตอความคดครอบง าปรชญาตะวนตกมาตงแตยค

ของเดสการต ( Descartes:1596-1650) และจอหน ลอก ( John Locke:1632-1704) ในปญหาขอแยงกนระหวาง

ความรทเปนเหตผลนยมและประสบการณนยม เกยวกบปญหาส าคญเรองการรบรทมมากอนประสบการณและ

หลงประสบการณ ยงไดรบการถกแถลงกนอยเสมอ ดงนน วธทจะพสจนรบความถกตองของความรจงตองอาศย

ฐานรองรบทเชอถอได ในทางปรชญาจงอาศยตรรกศาสตรเปนเครองมอ

ตรรกศาสตร (logic = log⋅ic [loj-ik]) วาดวยการใชเหตผล การอางเหตผล การตรวจสอบการอาง

เหตผลวาสมเหตสมผลหรอไม และขอบกพรองของการอางเหตผล เนอหาทางตรรกศาสตรอธอบายวา การใช

เหตผลแบบใดเปนการใชเหตผลทด นาเชอถอ มความถกตองและสมเหตสมผล การใชเหตผลแบบใดเปนการใช

เหตผลทมขอบกพรอง ไมสมเหตสมผล ดงนนหนาทอยางหนงของตรรกศาสตรคอ ตรวจสอบการใชเหตผลและ

ค าอธบายของศาสตรตาง ๆ วามความนาเชอถอมากนอยเพยงใด ในการเรยนวชาปรชญาตรรกศาสตร จงเปน

สวนส าคญในการเสนอรปแบบทางความคดแบบปรชญาทสมเหตสมผล และใชเปนเครองมอในการตรวจสอบ

รปแบบการน าเสนอความคดของนกปรชญาวานาเชอถอหรอไมเพยงใด

ดงนน การศกษาตรรกศาสตรจงเปนการศกษาวธการและหลกการทจะใชในการจ าแนกแยกแยะประโยค

(ถอยความ) ทเจรจาออกมาใหชดเจนวา ประโยคใดถกตอง และถอยความใดไมถกตอง ( Copi:1995;1) เนอความ

แหงค าพดจงสามารถจดเปนประโยคทมเนอความจรงหรอประโยคเปนเทจ หรอสมเหตสมผลหรอไม

ตรรกศาสตรสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ตามลกษณะของการอางเหตผล(argument) คอ

1. ตรรกศาสตรแบบนรนย (deductive logic)

2. ตรรกศาสตรแบบอปนย (inductive logic)

ตรรกศาสตรแบบนรนย คอ การอางเหตผลจากความจรงทเปนขอความหรอความคด จากสงทวไปหรอ

สากลไปหาสงเฉพาะ หรอโดยนยหนงหมายถง การสรปสงเฉพาะจากสงทวไป

การใชเหตผลแบบนรนย Deductive (สามเหลยมหงาย จากมากไปหานอย) หมายถง การพสจนวาขอสรป

เปนจรงเพราะขออางทงหมดเปนจรง หรอขอสรปจรงตามเงอนไขของขออาง ขอสรปของการอางเหตผลแบบนร

นย จงไมไดใหขอมลใหมนอกเหนอไปจากทปรากฏอยแลวในขออาง

การอางเหตผลแบบน เปนการรกษาความจรงและไมสามารถขยายความรใหมแกเรา การอางเหตผลแบบ

นรนย อาศยการวธการค านวณเชงคณตศาสตรหรอเรขาคณตเปนฐาน ตวอยาง

มนษยทกคนเปนสงตองตาย

แดงเปนมนษย

เพราะฉะนน แดงเปนสงตองตาย เดสคารตส และสปโนซา ทมา  ไลบบซ ทมา http://t1.gstatic.com/images

ตรรกศาสตรแบบนรนย มความสมพนธกบทฤษฎญาณวทยาประเภทเหตผลนยม ( Rationalism ) ใน

ลทธนมนกปรชญาทส าคญ เชน เดสคารตส , สปโนซา , ไลบนซ โดยลทธนยอมรบวา ความรเกดขนจากการใช

ปญญาคดหาเหตผลเทานน และมองวา ความรทไดจากประสบการณนนเปนความรทไมแนนอน อาจผดพลาดได

เหตผลนยมถอวา ประสบการณเปนตวใหขอมล (ทางประสาทสมผสทง 5) แตเหตผลนนจะเปนตวตดสนใหเหน

ความจรง เกดความร

เหตผลนยมเชอในความรกอนประสบการณ หรอ A priori-knowledge นนคอ ความรนนมประทบอยแลว

ในจต มมากอนประสบการณ เชน คณตศาสตรกฎเรขาคณต เราเรยกความรทไมอาศยประสบการณนวา ความร

แบบนรนย วธการแบบนรนย ( Deduction ) คอ การพสจนความเชอหนง โดยอาศยความเชอเดมทมอยหรอท

ยอมรบกน หรอการโยงความคดจากสงทเรารโดยไมตองอาศยสงอนเลย ตวอยาง เชน

ลงของเพอนไมสบาย จากประโยคนเราสรปไดทนทวา ลงเปนผชาย เราจะเหนวา ขอสรปทวา ลงเปน

ผชายไดมาจากขออางโดยไมตองอาศยประสบการณใด ๆ

สวนการใชเหตผลอกประเภทหนงคอ ตรรกศาสตรแบบอปนย เปนความคดในเชงตรรกศาสตร (logical

thinking) แบบ สามเหลยมคว า ▲ (จากนอยไปหามาก) เพราะเปนความคดทไดจากประสบการณทเราประสบ

พบเหนอยทกเมอเชอวนวา ในชวงฤดฝนตอนเวลาบายแกๆ ถงเยนมกจะมฝนตกเปนประจ า เรากสามารถอนมาน

เอาวา เยนนฝนอาจจะตก เปนตน ลกษณะส าคญของการใชเหตผลแบบอปนยกคอ เนอความของขอสรป

(Conclusions) มเกนกวาเนอความของบทตง (Premise) การอางเหตผลแบบนจะใหขอมลหรอความรใหม

ขอสรปจงมลกษณะทวไป ทไดมาจากความจรงเฉพาะการอางเหตผลแบบอปนย อาศยการคด และสงเกตการณ

จากวธการทางวทยาศาสตร ธรรมชาต สงคมศาสตร ประวตศาสตร หรอความรในชวตประจ าวน

ประสบการณนยม หรอประจกษนยม ( Empiricism ) ในลทธนมนกปรชญาทส าคญ คอ จอหน ลอค

เดวด ฮวม ลทธนยอมรบวา ประสบการณเปนบอเกดของความร หรอ ความรเกดจากการรบรทางประสาทสมผส

ทง 5 เทานน ทศนะนถอวา ไมมความรใดทตดตวเรามาตงแตเกด ความรจะไดมาตองไดมาจากการเรยน จาก

ประสบการณ แมจะอางวา มความรบางอยางตดตวมาแตเกด (ปญญา) มนกแทบจะไมมความหมายอะไรเลย ถาไม

มประสาทสมผส

ประสบการณเปนตวใหขอเทจจรง เปนวตถดบของความร ถาไมมประสาทสมผสรบขอมลใหกบจต เรา

จะรอะไรไมไดเลย ประสบการณแมจะเปลยนแปลงไมตายตว แตกใหความจรงทมสาระแกเรา ท าใหเรามความร

และเขาใจโลกได เราเรยกความรแบบนวา ความรอปนย (Induction ) ตวอยางของวธการอปนย คอ มะนาวแต

ละผลจากตนนเปรยว เราเคยชมมาแลว เราจงสรปวา มะนาวตนนเปรยว นคอ การเอาความจรงทรจากสวนยอย

(มะนาวแตละผลเปรยว ) มายกใหเปนความจรงของสวนรวม (มะนาวตนนเปรยว ) นคอ การกาวกระโดด คอ

กระโดดจากบางสงไปสทกสง การอปนยเปนการกระโดดจากอดตไปสอนาคต คอหลกฐานทเราไดจาก

ประสบการณในอดต ท าใหเราสรปไดวา ในอนาคตมนจะเปนอยางนดวย ความรอปนยแบบน เปนความรแบบ

วทยาศาสตรดวย ซงเปนหวใจของวทยาศาสตร ความจรง คอความรทกอยางเกดจากประสบการณและเกด

ภายหลงประสบการณดวย

ขอด ของความรแบบนรนย คอ เปนความรทแนนอน ไมสามารถผดพลาดไดเลย มความตายตว ไม

เปลยนแปลง

ขอเสย ของความรแบบอปนย คอ เราจะไมไดความรใหม ๆ เขามาในชวตเราเลย เพราะวามนตายตว

แคบและจ ากด แตวามนกมความบรสทธ แยงไมได เถยงไมไดเชนกน

3) จรยศาสตร (Ethics) หลกเกณฑของการตดสนความด-ความชว

ค าวา จรยศาสตร รปศพทบาลสนสกฤตมาจาก 2 ค า คอ จรยะ แปลวา กรยาทควรประพฤต และ

ศาสตร แปลวา ความร หรอ วชา รวมกนเขาเปน จรยศาสตรแปลวาวชาวาดวยกรยาทควรประพฤต และเปน

ศพทบญญตทใชกบค าวา Ethics ในภาษาองกฤษ ซงเดมมาจากค าในภาษากรกวา Ethos และภาษลาตน Ethica

ส าหรบค าวา Ethics อานออกเสยง ดงน eth⋅ics [eth-iks] หมายถง

1. ระบบของหลกศลธรรม เชน หลกจรยธรรมของวฒนธรรม

2. กฎแหงความประพฤตทไดรบการยอมรบในการการแสดงความเคารพตอพฤตกรรมการปฏบตงาน

ของมนษยในเฉพาะสาขา เฉพาะกลม เฉพาะวฒนธรรม เชนจรยธรรมทางการแพทย จรยธรรมของชาวครสเตยน

3. หลกจรยธรรมสวนบคคล 4.เปนสาขาหนงของวชาปรชญาทเกยวของกบคณคาอนสมพนธกบความ

ประพฤตของมนษย ทเออตอการกระท าความถก-ผด ทชดเจน รวมทงจงใจในการท าความด-ชวและมจดหมายตอ

การกระท านน(http://dictionary.reference.com/browse/ philosophy)

ดงนน จรยศาสตร จงเปนปรชญาสาขาหนงทวาดวยการแสวงหาความดสงสดของชวตมนษย แสวงหา

เกณฑในการตดสนความประพฤตของมนษยวาอยางไหนถก ไมถก ดไมด ควรไมควรและพจารณาปญหาเรอง

สถานภาพของคาทางศลธรรม (ราชบณฑตยสถาน : 2540;34 )ใหความหมายของค าวา Ethics ไววาการศกษา

บรรทดฐานความประพฤตและการตดสนคณคาทางจรยธรรม

จรยศาสตร เปนปรชญาสาขาหนงทวาดวยคาทางจรยธรรม ความดสงสดส าหรบมนษยและเกณฑตดสน

จรยธรรมเนอหาทางจรยศาสตร อธบายถงลกษณะของความดความถกตองวา เปนสงทสามารถนยามไดหรอไม

อยางไร สงทดทสดในชวตหรอเปาหมายสงสดของชวตคออะไร และศกษาถงปญหาทางจรยธรรมวาเราจะใช

อะไรเปนเกณฑตดสนคาทางจรยธรรม

4) สนทรยศาสตร (Aesthetics) เกณฑการตดสนความงาม

สนทรยศาสตร มรากศพทจากภาษาสนสกฤต 2 ค า คอ “สนทรยะ ” แปลวาความงาม และ “ศาสตร ”

แปลวา ความรสนทรยะหากจะแปลตามตวอกษรกคอ “ความงาม” แตจรง ๆ แลวในทนหมายถงความถงความดม

ด าของความรสกทมตอสงใดสงหนง ซงเรยกวา “ความสนทรย” หรอ “ความรสกทางสนทรยะ ” และเปนศพท

บญญตทใชกบค าวา Aesthetics4 ในภาษาองกฤษซงเดมมาจากค าในภาษากรกวา aisthētikós หมายถง การรบร

ทางประสาทสมผสเปนความรทเกดจากความรสก และภาษาลาตน aesthēticus หมายถงสงทรบรไดโดยผานทาง

เพทนาการกลาวคอรโดยอาศยตาห จมก ลนและสมผสทางกาย 5 ส าหรบค าวา Aesthetics อานออกเสยงดงน

4 German ästhetisch, from New Latin aesthēticus, from Greek aisthētikos, of sense perception, from aisthēta,

perceptible things, from aisthanesthai, to perceive; see au- in Indo-European roots.] aes·thet'i·cal·ly adv. ((D.R.) 5 ตามค านยามของรากศพทกรกและละตนทวาการรบรโดยอาศยประสาทสมผสหรอเพทนาการทางตา ห จมก ลน และสมผสทางกายนน ดเหมอนวาจะไม

รวมถงการรบรทางใจ เหมอนกบทางตะวนออกโดยเฉพาะพทธศาสนา ค าวาเพทนาหรอเวทนาหมายถงความรสกทางตา ห จมกลน กาย และใจ ทเรยกวาเวทนา 6 อายตนะ 6 สมผส 6 กลายเปนวญญาณ 6 ทงนเพราะในทางปรชญาตะวนตกทฤษฎทปฎดเสธจตนยมจะไมยอมรบความมอยของจต ไมยอมรบความมอยแหงวญญาณธาต (ธาตร) เชนลทธวตถนยมหรอสสารนยม ( materialism ) ทยอมรบเพยงแคสมผส 5 เทานน

Aes·thet·ics or es·thet·ics (ěs-thět' รks) หมายถง ปรชญาหรอทฤษฎทน าไปสความงามและรสนยมทาง

ศลปะ การรบรหรอรสกทางศลปะความงาม และรวมถงความซาบซงตรงตราในรสแหงความงามและความด

(D.R) นอกจากน ยงเปนวชาวาดวยความซาบซงในคณคาของสงงดงาม ไพเราะรนรมย ไมวาจะเปนของ

ธรรมชาตหรองานศลปะ มกกลาวในลกษณะเปนปรชญาหรอทฤษฎทงเชงจตวทยา จรยศาสตร สงคมศาสตร

รวมถงประวตรสนยมและการวจารณงานศลปะดวย (ราชบณฑตยสถาน:2541;8)

ค าวา “aesthetics” ทโบมการเตน ( Baumgarten,Alexander Gottied; 1714-1742) ไดบญญตขนมาใช

โดยมาจากรากศพท “aisthanomai” หมายถง การรบร (to perceive )ทางประสาทสมผสและความรสกตอสงทตรง

ขามกบความงามดวยเชน ความนาเกลยด ความนาขยะแขยง ตลอดถงแมกระทง ความกลว ความกลาหาญ ความ

อศจรรย กถอวาเปนความสนทรยะดวย เพราะความรสกสนทรยะหมายถงคณสมบตของจตทตอบสนองตอ

อารมณของมนษยทเกดจากประสาทสมผส

ดงนน ความหมายของค าในเชงลกทางวชาการจงมไดหมายถง ความงาม แตจะหมายถง การรบรเรอง

ความงามทเกดขนในจตของมนษย เรยกวา “สญชาน” (perceptual knowledge) มนเปนความรสก การรบรเรอง

ความงามนเปนเรองของจตทเปนนามธรรมทยงไมสามารถอธบายไดดวยภาษาและวธการอนใดอนหนงให

กระจางชด ซงในเรองนมนกปรชญาบางทานอธบายเอาไววา เชน เชน เดสคารตส (Descartes, Rene : 1596-

1650) และไลบนช (Leibniz, Gotried Wilhelm: 1646-1716) กลาวเอาไววา “สญชานเปนสงทคลมเครอและ

สบสน” นนคอเมอเปรยบเทยบกบความรทเปนความคด (มโนทศน-concept) แตเรองน โบมสการเตน ผทได

บญญตศพท “aesthetics” แยงเอาวาวา สญชานมไดเปนสงคลมเครอ กลาวคอ สญชานเปนสงทกระจางชดในจต

ของผทมความรสกเชนนน หากแตจะมความสบสนอยบางกตรงทไมอาจะอธบายใหผอนเขาใจได เขาจงสรปลง

วา “สญชานเปนสงทกระจางแตสบสน” นนกหมายความวาความรทเราไดจากสญชานเปนความรสก ไมใช

ความคดอยางความรทไดจากประสบการณ (เมนรตน นวะบศย:2543)

สนทรยศาตร ในฐานะทเปนวชาการศกษา แมจะหมายถงวชาทวาดวยเรองความงามและ การรบรเรอง

ความงาม แตเนอหาลกษณะวชาและปญหาทวชานพดถงมความกวางมากกวานน กลาวคอ สงทจะศกษาในวชาน

นอกจากเรองความงามและการรบรเรองความงามแลว ยงมประเดนปญหาอกวา มสนทรยเจตคต ( aesthetics

attitude) ทเราไดรบจากศลปะและธรรมชาตจรง ๆ หรอไม ถามมนเปนอยางไร ? มประสบการณเฉพาะทเรยกวา

ประสบการณสนทรยะหรอไม และถามมนเปนอยางไร ? มวตถหรออารมณ ( object) เฉพาะเราเรยกสงนวาวตถ

หรออารมณสนทรยะ ( aesthetics object) จะตองมหรอไม ? และมคณคาเฉพาะทเราเรยกวาคณคาทางสนทรยะ

หรอไม หากจะเปรยบเทยบกบคณคาทางจรยะ คณคาทางความจรงทสมเหตสมผลและคณคาทางศาสนา ?

(Audi,Robert:1999;10)

สนทรยศาสตร จงเปนวชาวาดวย ความงาม สงงาม ศลปะและประสบการณทางสนทรยะ ความงาม

สงงาม และศลปะ เนอหาของสนทรยศาสตรจงเกยวโยงถงปรชญาความงาม (Philosophy of Beauty)ปรชญา

ศลปะ (philosophy of Art) ซงกลาวถงการนยามศลปะ ความซาบซงใจและความเขาใจการตดสนและการ

ประเมนคางานศลปะและปรชญาในศลปะ (philosophy in Art) เนอหาสนทรยศาสตร จงเปนปรชญาทพยายาม

จะตอบปญหาทวา สนทรยภาพหรอความงามเปนสงทมอยดวยตวของมนเอง โดยไมเกยวกบมนษยเราเลย ไมวา

เราจะรสกไดหรอไมกตาม แตความงามกมอยโดยตวมนเอง ความงามเปนองคประกอบอยางหนงของจกรวาล

หรอวาความงามเปนเพยงความรสกทเรามตอสงใดสงหนง ซงเกยวกบความรสกชอบหรอไมชอบของเราเทานน

หรอวาความงามไมมตวตนไมมอยโดยตวมนเอง สงใดสงหนงมนจะงามถาเราชอบ และสงนนจะกลายเปนความ

นาเกลยดหากเราไมชอบเปนตน นอกจากนในทางสนทรยศาสตรยงมปญหาวาความงามกบสงทงามนนสมพนธ

กนอยางไร ความงามสะทอนความจรงหรอไม และความงาม ความดเปนสงเดยวกนหรอไม หรอวาความงาม

เกยวของกบศลธรรมหรอไม ความงาม (สนทรยะ) ความด (จรยะ) และความจรงสงสด (อภปรชญา) เปนสง

เดยวกนหรอแยกจากกนเดดขาด เปนตน

1 ) ขอบเขตของสนทรยศาสตร ( Scope of Aesthetics )

การก าหนดขอบเขตของ การศกษาทางวชาการใด ๆ นนเปนสงไมพงกระท า เพราะความรทเปน โลกย -

สมมต สามารถจะเปลยนแปลงไดตลอดเวลา อยางไรกตามเพอใหการศกษามความชดเจนและไมกวางเกน ไป

จงก าหนดขอบเขตในการศกษาสนทรยศาสตรชนน เพอเปนแนวทางในการศกษาเบองตน

ในการก าหนดขอบเขตของรายวชาทงายทสดคอ การก าหนดจากการนยามศพทและเนอหา เพอใชเปน

ชองทางใหมองเหนเรองราวตางๆ ไดงายขนวธการนกอาจพจารณาใชไดกบสนทรยศาสตรเชนเดยวกน มขอ

พจารณาจากบทนยามตอไปน

สนทรยศาสตร เปนสาขาหนงของวชาปรชญาทสมพนธกบธรรมชาตของความงาม ศลปะ รสนยม และ

เกยวของกบการสรางสรรคความดมด าในสงพลาสจรงใจ การนยามในความหมายทางวทยาศาสตรกคอ การศกษา

การรบรทางประสาทสมผสหรอ การศกษาคณคาของอารมณความรสก ทบางครงเรยกวาเกณฑการตดสนอารมณ

และรสนยม นกปราชญในสาขาน นยามไวอยางกวางๆ วาสนทรยศาสตรคอการสะทอนเรองราวของ

ศลปวฒนธรรม และธรรมชาต โดยใชแนวทางวพากษวจารณ (http://en.wikipedia.org/wiki/Aesthetics)

สนทรยศาสตร คอ "การศกษามตหนงซงมาจากความรสกทางการรบร หรอความรสกทางการคดสคณคาของ

ความงาม" Aesthetics : "A dimension of study is a study of either perceptual or conceptual sensitivity through

quality of beauty"

สนทรยศาสตร คอการศกษาศลปะในเชงปรชญา : " The philosophical study of art" บทนยามน นอกจาก

จะนยมใชกนอยางแพรหลายแลว บางครงในการศกษาทวไป น ามากลาวรวมความเอาวาเปน ปรชญาศลปะ

(The philosophy of art) ทใชสอความหมายกนไดโดยทวไปเปนปกต ในขณะทสนทรยศาสตรนนอยางหนง และ

ปรชญาศลปะนนอยางหนง เพระศลปะเปนภาวะทเกยวของกบความรเกยวกบความรสก (Pertaining to the sense

perception) มความหมายวา ความรสกกเปนความรอยางหนง อยางเชนความรสกตอความงาม ความไพเราะ นน

คอเรารความงาม ความไพเราะโดยอาศยความรสกทถงแมวาจะเปนความรทเปนอตนย ( subjective) กตาม แต

มนษยเรากถอวาเปนมาตรฐานหนงของชวตทกรปนาม

ในขณะทปรชญาศลปะ (Philosophy of art) เปนมตของความคดอกแนวหนง ซงน าไปสความเขาใจใน

กระบวนการสรางสรรคศลปะเฉพาะของแตละความคด มมมองของพนเพทางวฒนธรรม อยางไรกตาม บทนยาม

ทกลาวไวไมวาจะเปนการศกษาศลปะตามแนวปรชญาหรอวา การศกษาคณคาของอารมณความรสก เกณฑการ

ตดสนอารมณและรสนยมและสนทรยศาสตรคอการสะทอนเรองราวของศลปะ วฒนธรรมและธรรมชาตโดยใช

แนวทางวพากษวจารณ สนทรยศาสตร คอ ปรชญาของศลปะและความงาม "The Philosophy of Art and Beauty"

กตาม ตางกหมายถงความงาม ความไพเราะ เปนความหมายทครอบคลมทงศลปะและความงามไวเบดเสรจภายใต

กรอบทางความคดทยงคงไว ในกรอบของความคดและความเขาใจเชงปรชญา (Philosophical concept)

แตหากยดถอตามทอารสโตเตลก าหนด "สนทรยศาสตร ….. หมายถง เปนของ หรอเกยวกบสงทสามารถ

รบรไดดวยความรสก โดยแยกออกจากสงทงหลายทเรยนรดวย เชาวนปญญาทางความคด โดยในทางกลบกน

1) หมายถงปรชญาประเภทหนงทประยกตใชกบศลปะทหาหนทางสความเขาใจในคณคาของตนเอง

2) หมายถงศกษาความคดสรางสรรค, ความซาบซงและความคดทลกซงของศลปะ

3) ความรสกของการรบรทางความงาม " ขอความนงาย และมความหมายครอบคลมมตของการเรยนร

คอนขางจะสมบรณทงความคดกบการรสกของการบรทจะน ามาสประสบการณไดดงทระบไวในขอ 3 ความรสก

ของการรบรกบความงามพอทจะน ามาสรางเปนบทนยามเฉพาะของตนเอง เพอน าไปสการเรยนร ดงนนการ

ก าหนดขอบเขตของสนทรยศาสตรไดเอง ดงน : ความหมายของบทนยามทใหไวในทน เพอน าไปใชเปนตวเชอม

ทางความคดและความเขาใจในระบบการเรยนรไดอยางตอเนอง ดงทก าหนดไวตามเปาหมายในสนทรยภาพของ

ชวตไดอยางมประสทธภาพอยางแทจรง

ดงนน สนทรยศาสตร จงมรากฐานทเปนอสระมากขนในฐานะทเปนศาสตรสาขาหนง สนทรยะ จงเปนศาสตรทศกษาเกยวกบเรองตอไปน

1. เกยวกบงานศลปะทงหลาย 2. ขบวนการทงหลายทเกยวกบการสรางการผลตและประสบการณทางศลปะ 3. และมมมองทชดเจนของธรรมชาต และผลงานของมนษยทอยนอกขอบเขตของงานศลปะ โดยเฉพาะ

สงทงหลายทพอจะถกพจารณาวางามหรอไมงาม ทเกยวของกบรปแบบและคณภาพ

อกทศนะหนงเกยวกบขอบเขตของสนทรยศาสตรทจดตามเนอหาวชาปรชญา คอ 1. เนอหาวชาทเชอในความส าคญของธรรมชาต ถอวาธรรมชาตเปนบอเกดของทกสงรวมทงความงาม

และศลปะตางๆ 2. เนอหาวชาทเชอในความหลากหลายของสงคมมนษยชาต คณคาความงามและศลปะทงหลาย เปน

สอกลางใหมนษยสอสารกนไดดวยภาษากลาง 3. เนอหาวชาทเชอในความส าคญของมนษย มความเดนชดตรงทการใหความส าคญแกเสรภาพของ

มนษยแตละคน (อาร สทธพนธ :2543;240-241)

2. ลกษณะของความงาม (Nature of Beauty)

สนทรยศาสตร สามารถเรยกไดวาเปนปรชญาแหงความงาม และสงทเรยกวาปรชญาแหงความงามนน

เหมารวมอยในทฤษฎคานยม ดงนนความงามจงสามารถนยามดวยวธการเหลาน

ความงามคอสจจะ (ความจรง) นนกคอ ความงามเปนสจจะชนดหนง ความงามคอภาพปรากฏทสมบรณ

แบบระดบสรวงสวรรค (คอความสมบรณทเปนทพย) หรออกนยหนงความงามเปนสญลกษณแหงความบรบรณ

ทเปนทพยภาวะ.

ความงามคอการส าแดงออกทสามารถจะรบรถงสงทดไดทางประสาทสมผส หมายความวา ทพยบรบรณ

นน ยอมประกาศตวตนในภาพลกษณแหงความงามหรอในรปทรงทสวยสดงดงาม

สงทดยอมมรปทรงทสวยงาม หรออกนยหนง สงทดยอมอธบายตนเองในรปทรงแหงความงาม

โดยสรป ความงาม คอสจจะประเภทหนงเปนสจจะระดบหนงทมลกษณะ เปนปรวสย หรอ วตถวสย

(Objective) นนคอทกคนยอมรบวามความงามจรง และความจรงคอความงาม

นยามความงามเหลาน แสดงใหเหนตนตอ บอก าเนด เทศะสถานทและคณชาต (elements)ของความงาม

ในฐานะทเปนอารมณความรสก หรอตวจรงของประสบการณแหงมนษย กลาวคอ ความงามเปนคณชาตทมนษย

เรยนรไดจากประสบการณหรอความเชยวชาญนนเอง

ดงนน มนษยเราจงตองเรยนรวา ท าไม? เมอไร? และท าอยางไร? ความงามจงจะปรากฏขนมาได?

สงใดเปนเงอนไขทท าใหอารมณ (objects ) เปนสงสวยงาม ? สงใดเปนคณชาตทท าใหเราสามารถรบรเกยวกบ

ความงาม ? ความสมพนธระหวางสงทสวยงามกบสงทมากระตนใหมความสวยงามนน คออะไรกนแน? สงใด

ทท าใหเราเขาใจไดวาความดมด า ซาบซง ตราตรงในสนทรยรส ( Aesthetic appreciation) นนคออะไร?

ความสมพนธระหวางความงามกบศลปะ

นยามของศลปะมมาก ทงนขนอยกบประสบการณของศลปนและทานผรทงหลาย แตเทาทปรากฏมกจะ

อธบายกนวา ศลปะ คอการสรางสรรคและจนตนาการของมนษย ทงนอาจเกดจากการลอกเลยนแบบธรรมชาต

หรอเกดจากการหลงไหลของความคดและจนตนาการของผสรางสรรค

เราสามารถจ าแนกประเภทของศลปะได 3 ประเภท คอ

ก. ทศนศลป (Visual Art) หรอ พลาสตค อารต (Plastic Arts)ไดแก จตรกรรมประตมากรรม และสถาปตยกรรม

ข. จนตนศลป (Imaginative Art) ไดแก ดนตรและวรรณคด ค. ประยกตศลป (Applied Art) ไดแก ลลาศ ละคร และภาพยนตรการวเคราะหปญหาทางสนทรยศาสตร

นกปราชญอาจจะวเคราะหวจารณศลปะประเภทใดประเภทหนง หรออาจวเคราะหแบบรวมๆ ไปกได โดยอาศยองคประกอบของศลปะทจะชวยใหการวเคราะหวจารณนนละเอยดและสมบรณยงขน

องคประกอบของศลปะ มดงน คอ

ก. สอ (Media) คอ สงทศลปนน ามาใชถายทอดความคด อนสรางสรรคของตนใหผอนสามารถรบรได เชน ส แปรง หนออน ผาใบ ทองแดง ปน และค าพดของกวนพนธ

ข. เนอหา (Content) คอเรองราวทศลปนแสดงออกมา ค. สนทรยธาต (Aesthetical elements)ม 3 อยาง คอ ทมา http://t1.gstatic.com/images

ความงาม (Beauty) ความแปลกตา (Picturesqueness) และความนาทงหรอความเปนเลศ (Sublimity) อนง มสงทควรพจารณากคอศลปกรรมแตละชนไมจ าเปนตองมสนทรยธาตครบทง 3 อยาง อาจจะม

อยางใดอยางหนง หรอทงสองอยางผสมกนกได เชน ตรายรดน าในสมยอยธยา อาจจะมทงสนทรยธาตของความ

งามและความนาทงผสมกนกได

นอกจากนสงตางๆ ทมอยในธรรมชาตกอาจมสนทรยธาตเหลานดวยเชนกน แมวามนมไดเกดจากการ

สรางสรรคของมนษย ความงามและสนทรยธาตไมไดเปนคณสมบตของศลปกรรมเทานน แตยงเปนคณสมบต

ของทกสงในธรรมชาตอกดวย เชน ดวงอาทตยก าลงโผลขนจากทะเล เราจะเหนไดวามนมทงความงาม ความ

แปลกตา และความนาทง

ตอนท 2 วธการศกษาปรชญาและสาขาทเกยวของ

1. วธการทางปรชญาและสนทรยศาสตร (The Methods of Philosophy and Aesthetics)

วธการทางปรชญา หมายถงกระบวนการในการแสวงหาความรความจรงความดงามความเปนเหตเปนผล

(validity)โดยใชเครองมอทางปรชญา เพราะฉะนนวชาปรชญาและสาขาวชาทเกยวของ จงตองใชวธเดยวกนหรอ

คลายๆกน ซงวธการนจะแตกตางไปจากวธการทางวทยาศาสตร ซงลกษณะของความรทางวทยาศาสตร คอระบบ

ความรทความจรงจะตองสมพนธกบกฎและทฤษฎ ดงนนในทางวทยาศาสตร อาจพดไดวามวตถประสงค 2

ประการคอ 1. รวบรวมขอมล 2. สรางกฎและทฤษฎ ซงจงมลกษณะขององคความรดงน

1. ความรสามารถอธบายกลมเหตการณ สามารถทดสอบซ าได และความรทไดมามลกษณะสะสม

ตอเนอง ผลของการศกษายอมน าไปสการศกษาอกเรอง ตอไปไมสนสด

2. มกฎระเบยบวธการในการแสวงหาและยอมรบความรนนโดยกฎระเบยบ ตองมหลกเกณฑ

และความเทยงตรง มการเปลยนแปลงดานประสทธภาพใหมากยงขนอยตลอดเวลา

3. การแสวงหาความรตองไมมลกษณะหยดนง หากหยดนง ความกาวหนาทางวชาการกเสอม

เมอนน

กระบวนการศกษาของวทยาศาสตรดงกลาว อาจมความแตกตางจากปรชญาและสาขาท เกยวของ

อยบาง กลาวคอปรชญาและสาขามจดมงหมายและลกษณะของวชาซงอาจพจารณาไดกวางๆ คอปรชญามใช

การเปนเจาของหรอการไดมาซงความร หรอความจรง แตการแสวงหาความจรงตางหากทเปนสารตถะของ

ปรชญา ปรชญาจงมความหมายโดยนยวา ก าลงอยบนเสนทางแหงการแสวงหาค าถามมากกวาแสวงหาค าตอบ

ค าถามในปรชญาจงมความส าคญมากกวาค าตอบ และทกๆค าตอบจะน าไปสค าถามใหมตอไป

ปรชญาจงกลายเปนความพยายามของมนษยทจะแสวงหาค าตอบของเรองราวตางๆทเกยวของและได

แบงเนอหาออกไดเปนสาขาตางๆ ดงไดกลาวมาแลว ซงมลกษณะภาพรวมครอบคลมถงเรองตางๆ ดงน

1) ปรชญาจะใหมมมองทกสงทกอยาง อยางมเหตผลและใหความสนใจ ในเรองทมนษยสงสยใครร

อยางกวางขวาง

2) ปรชญาจะสะทอนมมมองและเสนอแนวคด ทมตอความเชอและทฤษฎตาง ๆ ทสบทอดและเชอถอ

ในสงคมในเชงวเคราะหวจารณ

3) ปรชญาจะวเคราะหความหมาย ใหค านยามสงตางๆ วเคราะหขอความและประโยคตางๆ ตามหลก

ตรรกศาสตรวาสมเหตสมผลหรอมน าหนกนาเชอถอเพยงไร

4) ปรชญาจะพยายามตอบปญหาพนฐานของมนษย ซงเปนปญหาทนกปรชญาพยายามตอบมาแลว

แตยงไมไดขอยต เชน ธรรมชาตของมนษยเปนอยางไร ความหมายของชวตคออะไร เปาหมายสงสดของชวต

คออะไร เปนตน

5) ปรชญาจะแสวงหาโลกทศน คอ คดเรองโลกและชวต เพอจดระบบความเชอหรอสรางโลกทศน

แบบตาง ๆ

ลกษณะทวไปของวธการทางปรชญา อกปรยายหนง

1) ตงขอสงสย (Doubt) ปรชญาเรมตนดวยความคดสงสยใครร เรองราวของสรรพสงได ตองเปน

ผมจตใจทรกในความจรง มความพยายามในการสบคนหาความจรงอยางไมลดละ ไมยอมเชอสงใดแบบงมงาย

หรอโดยปราศจากเหตผลและค าอธบายทชดแจง

2) ก าหนดปญหาและอธบายปญหาใหชดเจน เรมตนก าหนดปญหาทสงสย อธบายความจงสงสยใน

เรองนน ๆ อาจใชวธแยกยอยหรอลดทอน ใหเหนถงหนวยทเลกทสด วเคราะห ความเชอพนฐาน

3) เสนอวธแกปญหา (Offer a solution) เรมตนดวยวธการหกลางระบบความเชอเดม อธบาย

แนวคดทตนเองไดสงเคราะหขนมาใหมสรางความคดใหเปนกระบวนการตรวจสอบทางปญญา ( Intellectual

Inquiry) ดวยการอางเหตผล (Argument) กลาวคอ การอางหลกฐานเพอยนยนวาขอสรปเปนจรง

การอางเหตผลประกอบดวย 2 สวน คอ

1) ขออาง ไดแก ขอความทใชสนบสนน หรออธบายขอความอนๆ ขอความทน ามาสนบสนน

ขอสรปเดยว อาจมหลายขอได

2) ขอสรป ไดแก ขอความทไดรบการสนบสนนหรอไดรบการอธบาย ซงมกจะมค าน าหนา

ขอความทเปนขอสรปวา ดงนน.......เพราะฉะนน....จงสรปไดวา ...หรอจงกลาวไดวา...ตวอยางของการอาง

เหตผล เชน

คนทกคนเปนสงตองตาย

นายแดงเปนคน

เพราะฉะนน นายแดงเปนสงทตองตาย

วธการทางปรชญาอกอยางหนง เรยกวา วธการทางปรชญาแบบวภาษวธ (Dialectic) ซงเปนรปแบบทใช

ในการแสวงหาความรทางปรชญาทใชกนมากในประวตศาสตรปรชญา ซงมหลายรปแบบตามนกปรชญาแตละ

คนแตทไดรบการอางถงและสามารถประยกตใชกนคอ

วภาษวธ ของโสกราตส (Socrates)

วภาษวธหรอปฏพฒนาการของเฮเกล (Hegel)

วภาษวธของมารกซ (Karl Marx)

วภาษวธ (Dialectic) ของโสกราตส (Socrates)

โสกราตส สรางวธการเรยนรทางปรชญาดวยการตงขอสงสย

สนทนาและตงค าถาม มการตรวจสอบความคดของคสนทนา

อยตลอดเวลา การตงค าถามดวยการใหคสนทนานยาม เชน ทมา http://www.google.co.th/search

ความรคออะไร ความรกคออะไร ความดคออะไร ซงวธการของโสกราตส แยกได ดงน

1) สงสย (Sceptical) ท าตวเปนผขอความร โดยตะลอมถามใหคสนทนาก าหนดขอคดหรอค านยามของ

ตนใหชดเจน

2) สนทนา (Conversational)ชเหนวาจะตองมขอสรปบางอยางจากค านยามดงกลาวอยางหลกเลยงไมได

3) หาค านยามใหม (Definitional) ชใหเหนวาขอสรปตามขอ 2 นน ขดแยงกบขอเทจจรงหรอ

4) ขดแยงกบสามญส านก หรอขดแยงกบขอความทยอมรบกนอยกอน หากคสนทนายงไมเหนดวย โสกราตสกจะด าเนนวธการของตนใหมตงแตขนตอนทหนงจนครบวงจรเชนนไปเรอย ๆ ค าถามและค าตอบจะไมถกจ ากดตราบเทาทมขอโตแยง และจนกวาจะเลกรากนไป

วภาษวธหรอปฏพฒนาการของเฮเกล (Hegel)

เฮเกล (G.W.F.Hegel ) ใชวคดแบบสงเคราะห สรางระบบ

ความคดของตนเองขนมาใหม โดยอาศย การศกษาแนวคดของคนอน ทมา http://t3.gstatic.com/images

เปนพนฐาน สงทมอยจรงนนมเพยงอยางเดยว คอ จตสมบรณ (Absolute mind)

สงอน ๆ ทงทเปนสสารและอสสารเปนเพยงการส าแดงของจตสมบรณ และพฒนาตามขนตอนไปสจตสมบรณ

พฒนาจตสมบรณจะเปนไปโดย 3 ภาวะ คอ

1) ภาวะพนฐาน ( Thesis) คอการเสนอความคดทเปนพนฐานหรอยนยนอนเปนความจรงทวไป เชน

ภาวะพนฐาน คอ A มลกษณะของตนจง เปน A

2) ภาวะแยง ( Antithesis) คอการเสนอความคดทมทศนะขดแยงกนกบภาวะพนฐาน หรอปฏเสธภาวะ

พนฐาน เชน เมอมการเปลยนแปลงใน A จงเกดภาวะ แยง not- A

3) ภาวะสงเคราะห (Synthesis) คอผลสบเนองจากภาวะขดแยง อนเกดจากผสมผสานกนระหวางสวนทถกตองของภาวะพนฐาน กบสวนทถกตองของภาวะขดแยง หรอการสรปขอมลจากภาวะทงสองนนเอง เชน

เมอมการสงเคราะหระหวางภาวะพนฐานกบภาวะแยงจงพฒนาเปน B

วภาษวธ (Dialectic Materialism) ของมารกซ (Karl Marx)

มารกซ (Karl Marx 1818-1883) มสมมตฐานทางปรชญาวา

สสารเทานนเปนจรง และไดเสนอความคดทางปรชญาโดยผสมผสานระหวาง ทมา data:image/jpg;base64

บทยนของสสารนยมเขากบหลกปฏพฒนาการของเฮเกล (Hegel) คอ Thesis

เปนสภาวะทสงคมมความขดแยง เอารดเอาเปรยบในสงคม Antithesis สมาชกสงคมเรมมความรสกอดอด ตอ

สภาพทตนถกเอารดเอาเปรยบ เรมมความรสกขดแยง ไมพอใจ ตอสภาพการณนน Synthesis เมอสมาชกไมพอใจ

สภาพการณ ท าใหมการรวมกลมกนตอตาน อาจเกดเปนขบวนการเพอลมลางโครงสรางสงคมเดม แลวสราง

สงคมใหม Synthesis พรอมกบกฎ 3 ประการทวา

- กฎการเปลยนแปลงปรมาณเปนคณภาพ (the law of transformation of quantity into qualify)

- กฎของเอกภาพของลกษณะทตรงกนขาม (the law of unity of opposites)

- กฎการปฏเสธของการปฏเสธ (the law of the negation of the negation)

การปรบปรงหรอผสมผสานดงกลาว ท าใหเกดสสารนยม แบบปฏพฒนาการ ทเหนวาสงตาง ๆ จะ

พฒนาไดตองมการขดแยง เมอถงภาวะสงเคราะหครงหนง การพฒนากจะกาวไปไดอกกาวหนง การขดแยงทก

ครงเปนเครองหมายของความกาวหนา

นกสสารนยมปฏพฒนาการ ถอวาการผสมผสานแบบน ใชอธบายไดทงในแงของสงคมและฟสกส เชน

ในทางสงคมทมารกซบอกวา ความขดแยงระหวางระบบการผลตทคอย ๆ พฒนาขนมาใหมกบระบบสงคมท

เปนผลของระบบการผลตเดม เปนความขดแยงทแตกหนอขนในสงคมนนเอง แลวคอย ๆ เพมปรมาณความ

รนแรงขน จนกระทงกอใหเกดสงคมใหม ซงตางจากสงคมเดมในดานคณภาพ มใชในดานปรมาณ

การคดในเชงปรชญา : How to Philosophize? (รจกคดในเชงปรชญาอยางไร?)

1) (รจก) การไตรตรอง Reflection

2) (รจก) การวเคราะห Analysis

3) (รจก) การวพากษ Critique of ไมใช Criticize อนเปนลกษณะการต (เกลยด) - ชม (ชอบ) Critique of

(การวพากษ) ไมใช Criticize อนเปนลกษณะการต (เกลยด) - ชม (ชอบ) หรอการวพากษวจารณ ตวอยาง เชน

การท าแทง : คณคดอยางไรเกยวกบการท าแทงในเชงปรชญา? (Philosophize)

1) การไตรตรอง Reflection

- จรรยาบรรณแพทย (ตองรกษาผปวย)

- ศลธรรม (ควรละเวนการฆาสตว)

- คานยม, วฒนธรรม

- กฎหมาย (ฆาคน)

- สทธเสรภาพ (อสรภาพในการกระท า)

- ความจ าเปน (เกยวกบชวตความเปนอย)

2) การวเคราะห Analysis

- การท าแทงเปนการฆามนษยใชหรอไม ?

- ชวตมนษยเรมตนทจดไหน ? ตามแนวคดทง 2 แนวคดน ไดแก

- ไข + สเปรม ผสมกน (Moment of Concept)

- ตามแนวคดของอรสโตเตลวา มนษยเปนตว (ชวตมนษยเรมตน) เมอประมาณ 12 สปดาห ถา

ใครท าแทงกถอวาเปนการฆามนษย

3) การวพากษ Critique of

- การท าแทงเปนการฆามนษย

- เปนสงทไมควรท า, ท าไดยาก (ทจะอนญาตใหมการท าแทงแบบเสร) เพราะสงคมไทยเปน

โลกทศนแบบนบถอพทธศาสนา อนถอวาการท าแทงเปนการฆามนษย เปนปาณาตปา ฯ ผดศลธรรมการมโลก

ทศนกวาง : Communities of Wind

ท าใหแนวความคด ความรสกขยายออกไป มใจกวาง ไมคดเฉพาะสวนของตน วางความคดสวนตน

เอาไว แลวมองความเปนไปของโลก การอยรวมกน รบความคดเหนของผอนมาพจารณา ไตรตรองอยางรอบคอบ

ซงความคดของผอนบางครงกผด บางครงกถก พยายามคดใหรอบดาน ไมเอาความคดของตวเองเปนกฎเกณฑไป

ตดสนผอน (ถาฟงแลวไมเหนดวย กตองสามารถใหเหตผลไดวาเพราะเหตใดจงไมเหนดวย) ควรมองโลกในแงด

มประโยชน เปนไปเพอการสรางสรรค จรรโลงสงคมมวลมนษย ใหอยรวมกนอยางสนตสข

การมองภาพรวมของสงตาง ๆ : Holistic View

ไมควรมองโลกในแงใดแงหนง โดยเฉพาะทางการแพทย , กฎหมาย , ศลธรรม , คานยม นกจรยศาสตร

ตองมองโดยภาพสวนรวม แลวไตรตรองหาเหตผลมารองรบดวยความสมเหตสมผล (เปนการมองแบบองค

รวมถงจตใจ ความเชอ วฒนธรรมของคน) กจะรวาสงนนควรปฏบต หรอไมควร / ถกหรอผดอยางไร ? มากนอย

แคไหน ?

การมวจารณญาณ : Critical Thinking

การคดของคนเราสวนมาก มกจะคดพจารณาเหตผลดวยอารมณสวนตว นกจรยศาสตรจะตองวาง

ความรสก เหตผล อารมณ ความเชอสวนตวเอาไวกอน แลวหนมาพจารณาไตรตรองอยางรอบคอบกบ

แนวความคดของผอน โดยมเหตผลเปนพนฐานในการตดสนวา ควร-ไมควร สมเหตผลหรอไม ? ความร ความ

เขาใจจงเปนสงส าคญ รวมกบประสบการณของผอน เพอหาแนวความคดทถกตองตามเหตผลทเปนระบบมาก

ทสด

สรป วธการศกษาปรชญาและสาขาทเกยวของเนนในเรองของวพากษ วเคราะหเพอตงค าถาม

เกยวกบสงตางๆ ทรอบตวมนษยเพอใหเขาถงความจรงทอยเบองหลงสงเหลานน

เอกสารอางอง

ราชบณฑตยสถาน.(2540).พจนานกรมศพทปรชญาองกฤษ-ไทย.พมพครงท 2. กรงเทพฯ:ราชบณฑตสถาน.

ราชบณฑตยสถาน.(2541).พจนานกรมศพทศลปะองกฤษ-ไทย.พมพครงท 2.กรงเทพฯ:ราชบณฑตสถาน.

วธาน สชวคปตและคณะ.(2534).ปรชญาเบองตน.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยรามค าแหง.

สวามสตยานนทปร.(2514).ปาฐกถา.กรงเทพฯ:ส านกพมพแพรพทยา.

สเชาวน พลอยชม.(มปป.).ปรชญาเบองตน.กรงเทพฯ:โครงการต าราภาควชาปรชญาและศาสนา

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อดศกด ทองบญ.(2546). ปรชญาอนเดย.พมพครงท3.กรงเทพฯ:ราชบณฑตสถาน.

อดศกด ทองบญ.(2533). อภปรชญา;พมพครงท2.กรงเทพฯ:ราชบณฑตสถาน.

อภชาญ ปานเจรญ. (2527). บาลสนสกฤตเบองตน.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยรามค าแหง.

อาร สทธพนธ.(2543). ประสบการณสนทรยะ. กรงเทพฯ:ตนออ1999.

Audi,Robert.(1999).The Cambridge Dictionary of Philosophy .United Kingdom: Cambridge University

Press .

Copi,Irving M.(1995).Symbolic Logic,5thEd. Delhi: Printice-Hall of India Private Limited.

Gupta, S.N.(2005).Western Philosophy,(Revised and Enlarged Edition).Jalandhar City, India: Bharat

Prakashan.

Radhakrishanan S.(1994). Indian Philosophy.Volume 1.Oxford: Oxford University Press.

Jonathan Rée and Urmson J.O.(2005).The Concise Encyclopedia of Western Philosophy.Third Edition.

London and New York: Taylor & Francis Group.

http://en.wikipedia.org/wiki/Aesthetics(21-04-2010;12.00p.m.)