บทน า - Department of Fisheries | MOBILE Version เม อว นท 17 ม นาคม 2509 จ งทรงพระกร ณาโปรดเกล าฯ...

บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญ

ปลาเปนอาหารโปรตนทมความส าคญในชวตประจ าวน จงมค าพงเพยกลาวจนตดปากคนไทยวา “ในน ามปลาในนามขาว” และ “กนขาวกนปลา” ซงแสดงถงความอดมสมบรณของผนแผนดนไทย ในบรรดาอาหารโปรตนของโลก ปลาจดเปนแหลงอาหารโปรตนทส าคญแหลงหนง และเปนแหลงอาหารโปรตนทมราคาถกกวาเนอสตวอน ๆ ทงอกยงเปนอาหารทมรสชาดด ยอยงาย สามารถน ามาปรงอาหารไดหลายชนด ประมาณวาโปรตนจากสตวทมนษยไดรบมากกวา 50 เปอรเซนต เปนโปรตนจากเนอปลา ซงมนษยไดรบทงทางตรงและทางออม แตเนองจากจ านวนประชากรโลก ความเจรญของบานเมองและววฒนาการของเครองมอจบสตวน าเปนไปโดยรวดเรวเกนกวาธรรมชาตจะปรบตวไดทน มการเปลยนวธการจบปลาจากวธงาย ๆ มาใชเครองมอททนสมย จบไดมากจนท าใหปรมาณของปลาตามธรรมชาต มปรมาณลดลง (ปกรณ , 2530) เพอใหปลายงเปนแหลงอาหารโปรตนส าคญ จงจะตองมการเลยงทดแทน

ปลานล (Oreochromis niloticus (Linn.)) เปนปลาทไดรบการยอมรบจากนานาประเทศทวโลก วาเปนปลาทมศกยภาพในการเพาะเลยงและมคณคาทางเศรษฐกจ สงผลใหมการศกษาแนวทางการเพาะเลยงในสภาพทองถนตาง ๆ ทวทงประเทศแถบเขตรอน เขตอบอน หรอแมกระทงเขตหนาว ส าหรบประเทศทขาดแคลนโปรตนจากเนอสตว ปลาชนดนชวยทดแทนไดเปนอยางด เนองจากมคณสมบตทด คอ เลยงงาย มการเจรญเตบโตด กนอาหารไดแทบทกชนดทงพชและสตว ตานทานตอโรคพยาธ และทส าคญ มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมตาง ๆ ทงในธรรมชาต และระบบการเพาะเลยงได เปนอยางด นอกจากนเนอปลายงมรสชาดด ท าใหเปนปลาเปนทนยมบรโภคของคนทวไป ตลาดมความตองการสง จากคณสมบตดงกลาว ปลานลจงไดรบการกลาวถงในฐานะแหลงอาหารในน าทนยมบรโภค (aquatic chicken) เชนเดยวกบเนอไก ซงเปนแหลงอาหารบนบก ทนยมบรโภคมากทสด (คร , 2542)

ปลานลไดถกน าเขามาในประเทศไทยครงแรกโดยสมเดจพระจกรพรรดอากฮโต แหงประเทศญปน เมอครงด ารงพระอสรยยศมกฎราชกมาร ไดทรงจดสงมาทลเกลาฯ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพล อดลยเดช จ านวน 50 ตว เมอวนท 25 มนาคม พ.ศ.2508 ซงในระยะแรกไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหปลอยลงเลยงในบอซเมนตขนาดเนอทประมาณ 3 ตารางเมตรในบรเวณพระต าหนกสวนจตรดา พระราช วงดสต ตอมาทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหยายไปเลยงในบอดนเนอทประมาณ 10 ตารางเมตร ลก 1 เมตร เมอเลยงไวในบอดนนไดประมาณ 5 เดอนเศษ ปรากฏวาปลานลเหลานออกลกเปนจ านวนมาก จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเจาหนาทขดบอเพมขนรวมเปนบอส าหรบเลยงปลานล จ านวน 6 บอ เมอวนท 1 กนยายน 2508 ทรงปลอยปลาลงเลยงในบอดวยพระองคเอง และไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเจา หนาทจากกรมประมงเขาไปท าการตรวจสอบการเจรญเตบโตทก ๆ เดอน

2

เมอวนท 17 มนาคม 2509 จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานปลาขนาดความยาว 3 -5 เซนตเมตร จ านวน 10,000 ตวใหแกอธบดกรมประมงเพอน าไปเพาะเลยงในเกษตรกลาง บางเขน กรงเทพ ฯ และสถานประมงตาง ๆ อกจ านวน 15 แหง ทวราชอาณาจกร เพอด าเนนการเพาะขยายพนธพรอมกน และไดพระราชทานชอปลาชนดนวา “ปลานล”

ลกษณะทางชววทยาของปลานล

ปลานลมชอสามญวา Nile Tilapia รปรางคลายปลาหมอเทศ มรมฝปากบนและลางเสมอกน บรเวณแกมมเกลด 4 แถว ล าตวมสเขยวปนน าตาล มลายพาดขวาง 9 – 10 แถบ ครบหลง ครบกน และครบหางมจดขาวและเสนสด าตดขวาง ครบหลงเปนครบเดยว ประกอบดวย กานครบแขง 15 – 18 อน และกานครบออน 12 – 14 อน ครบกนมกานครบแขง 3 อน และกานครบออน 9 – 10 อน บนแถบเสนขางล าตวมเกลด 33 เกลด เกลดขางล าตวจากครบหลงถงเสนขางล าตวม 5 เกลด และเกลดจากเสนขางล าตวลงมาถงสวนหนาของครบกน 13 เกลด ทกระดกแกมมจดเขม 1 จด

ลกษณะเพศของปลานล

ตามปกตเมอพจารณาจากลกษณะภายนอกแลวปลานลเพศผและเพศเมยจะมลกษณะทคลายคลงกน แตหากพจารณาจากรปรางเรมแตกตางกนไปเมอเขาสวยเจรญพนธ ปลานลเพศผมกจะมขนาดใหญกวา และในฤดผสมพนธจะมสสนสดใสกวาเพศเมย หากจะท าการแยกเพศตองสงเกตจากอวยวะเพศและลกษณะ อน ๆ ประกอบ ดงน

ปลานลเพศผ อวยวะเพศทบรเวณใกลกบชองทวารจะมลกษณะเรยวยาวยนออกมา ปลาเพศผจะมรเปด 2 ร คอ รกน (anus) และรเปดรวมของทอน าน าเชอและปสสาวะ (urogenetal pore) สของตวปลาจะเขมสดใส แถบขวางขางตวมองเหนไมชดเจน ครบจะมสชมพเขมออกแดง และใตคางจะมสแดง

ปลานลเพศเมย อวยวะเพศจะมลกษณะเปนรคอนขางใหญและกลม ปลาเพศเมยจะมรเปด 3 ร คอ รกน รทอน าไข (genetal pore) และรทอปสสาวะ (urinary pore) อวยวะเพศจะมลกษณะคอนขางกลมใหญและมชองเปดเปนขกขวางตรงกลางของอวยวะเพศ สของตวปลาจะซดกวาปลาเพศผ มองเหนแถบขวางขางตวไดชดเจน ใตคางจะมสเหลองและขนาดตวปลาโดยทวไปจะเลกกวาปลาเพศผ

อาหารและนสยการกนอาหาร

ปลาในตระกลปลานลเปนปลาทใชประโยชนจากอาหารธรรมชาตไดเปนอยางด สามารถกนแพลงตอนพช แพลงตอนสตว ซากอนทรยทเนาเปอย รวมทงแบคทเรย และพชน าตาง ๆ โดยปกตปลานลจะกนอาหารไดดในเวลากลางวน ไมคอยกนอาหารในเวลากลางคน มทางเดนอาหารยาวประมาณ 5 – 7 เทาของล าตว ท าใหมประสทธภาพในการยอยและดดซมอาหาร ปลานลไมมกระเพาะแท แตมเนอเยอซงมโครงสรางคลายกระเพาะทสามารถหลงน ายอยเพอลดความเปนกรด-ดาง ระหวางยอยได

3

ปลานลตองการโปรตนจากอาหารเพอการเจรญเตบโตและสรางเนอ ความตองการโปรตนของปลาโดยทวไปขนกบปจจยส าคญ ไดแก อายของปลา คณภาพของโปรตนในอาหารและระดบพลงงานในอาหาร ระดบโปรตนทปลานลแตละขนาดตองการ จะแตกตางกนไป ขนอยกบขนาดและอายของปลา

ปลาวยออน ขนาด 1 - 10 กรม ความตองการโปรตน 34 – 36 เปอรเซนต ปลาวยรน ขนาด 10 – 100 กรม ความตองการโปรตน 27 – 35 เปอรเซนต ปลาขนาดใหญ มากกวา 100 กรม ความตองการโปรตน 20 – 25 เปอรเซนต

การเลยงสตวน าและการเลยงปลาในกระชง

กองเศรษฐกจการประมง (2543) ไดแบงประเภทการเลยงสตวน าออกเปน 4 ประเภท คอ การเลยงในบอ หมายถง หนวยเลยงสตวน าซงขดดวยแรงงานคนหรอเครองจกร โดยทวไปเปนบอ

สเหลยม และรวมถงบอปนไมวาจะเปนรปสเหลยมหรอทรงกลมกตาม การเลยงในนา หมายถง นาปลาทมลกษณะเหมอนนาขาว และรวมถงการเลยงปลาในนาขาวดวย

ความล กของน าไมเกน 1 เมตร การเลยงปลาในรองสวน หมายถง การใชรองสวนเปนทเลยงสตวน า ความกวางไมนอยกวา 5 เมตร

รองน ายาวตดตอกนและสตวน าสามารถไปมาสะดวก การเลยงในกระชง หมายถง หนวยเลยงสตวน าทเปนกรง หรอตะกราขนาดใหญมทนลกบวบขนาบ

เพอพยงใหลอยน า หรอมลกษณะคลายลงไมขนาดใหญมทนลกบวบขนาบใหปากลงลอยเหนอระดบน า มใหสตวน าหนออก

ศกดชย (2536) ไดกลาวถงความเปนมาของการเลยงปลาในกระชง ดงน การเลยงปลาในกระชงเปนวธการเลยงปลาทมมานานแลวอาจมตนก าเนดมาจากประเทศกมพชา ในลมแมน าโขงตอนลาง สาขาของแมน าโขง และบรเวณทะเลสาบ การเลยงปลาในกระชงของไทย ไดแบบอยางมาจากกมพชา ในปจจบนจงหวดนครสวรรคเปนแหลงทเลยงปลาในกระชงมากทสด บรเวณลมแมน านาน สวนจงหวดอนๆ ทมการเลยงปลาในกระชงไดแก อยธยา อทยธาน ลพบร สพรรณบร ชยนาท กาญจนบร อบลราชธาน เปนตน ปลาทนยมเลยงในกระชง ไดแกปลาสวาย ปลาชะโด ปลานล ปลาชอน เปนตน

การเลยงปลาในกระชงสามารถด าเนนกจกรรมไดในแหลงน าทวไป เชน แมน า ล าคลอง อางเกบน า เขอน คลองสงน า เปนตน แตความเหมาะสมของสถานทในการเลยงปลาในกระชงมสวนชวยใหผลผลตด (กตตมา, 2548)

คร (2542) ไดกลาวถง หลกการส าคญทควรค านงถงส าหรบการเลยงปลาในกระชง ดงน การเลอกสถานท ควรเปนบรเวณทมคณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑด เนองจากการเลยงปลาใน

กระชงเปนการเลยงแบบพฒนา (Intensive) เนนการจดการการเลยงโดยใชอาหารเปนหลก ดงนนคณภาพน าจงเปนสงส าคญ บรเวณทเลอกเลยงปลาในกระชงควรอยในท าเลทมกระแสน าและกระแสลม แตควรจะไม

4

รนแรงมากนก เพอชวยใหการหมนเวยนของน าภายในกระชงเปนไปดวยด แหลงน าควรมความลกพอสมควร เมอกางกระชงแลวระดบพนของกระชง ควรหางจากพนดนดานลางไมนอยกวา 50 เซนตเมตร เพอปองกนไมใหของเสยจากการเลยงรบกวนการเลยงปลา บรเวณทลอยกระชงควรหางไกลจากแหลงชมชน เพอปองกนการรบกวนปลาทเลยง เนองจากหากปลาถกรบกวนจะเกดความเครยด กระวนกระวาย ไมกนอาหาร ท าใหการเจรญเตบโตหยดชะงก

อตราการปลอยปลา ผเลยงควรค านงถงปจจยตาง ๆ คอ ขนาดปลาทตลาดตองการ และระยะเวลาทผลผลตออกสตลาดในเวลาทเหมาะสมแลวจงพจารณาขนาด และจ านวนปลาทจะปลอยลงเลยง การพจารณาถงอตราการปลอยค านวณได ดงน

อตราการปลอย (ตว/ลบ.ม.) = ผลผลตทคาดหวง กก./ลบ.ม. ขนาดทตลาดตองการ(กก./ตว)

การผลตปลานลเพศผ

คร (2542) ไดกลาวถงการผลตปลานลเพศผ ดงน การแปลงเพศปลานล คอ การเปลยนหนาทของเพศจาก “เพศผ” หรอ “เพศเมย” ใหเปนเพศใดเพศ

หนงตามทตองการ ส าหรบปลานลนยมเปลยนใหเปนเพศผเนองจาก ปลาเพศผมอตราการเจรญเตบโตสงกวาเพศเมย การเลยงปลาเพศผจะท าใหไดผลผลตสง รวมถงจะ

ไดปลาทมขนาดใหญ ขายไดราคาดกวาปลานลขนาดเลก ปลานลมกจะแพรขยายพนธในบอเลยง การเลยงรวมเพศในบอจะท าใหปลามโอกาสผสมพนธ

วางไข ปลาแนนบอไมเจรญเตบโตเทาทควร การเลยงรวมเพศกอใหเกดปญหาหลายอยาง จากสาเหตดงกลาวจงท าใหเกดการพฒนาเทคโนโลย

การผลตปลานลใหไดผลผลตปลานลเพศผลวน เพอพฒนาการเลยงปลานลไปสการเลยงเพศเดยว ซงการการผลตปลานลเพศผลวน สามารถท าไดหลายวธดวยกน คอ

การคดเลอกโดยดลกษณะเพศจากภายนอก (Manual Sexing) การผสมขามพนธ (Hybridization) การผลตปลานลเพศผ GMT (Genetically Male Tilapia) การแปลงเพศปลานลโดยใชฮอรโมน (Hormone Induced Sex Reversal)

การเลยงปลาในกระชง เปนรปแบบการเลยงปลาทมผลผลตสง กอใหเกดประโยชนสงสดในเชงเศรษฐศาสตรส าหรบการใชประโยชนจากแหลงน าทวไป ซงสามารถลดการใชประโยชนทดนทขาดแคลนแหลงน า หรอมน าไมเพยงพอ มาท าการเลยงสตวน าไดเปนอยางด และชวยใหผทไมมทดนท ากน สามารถหนมาเลยงปลาได (คร , 2542) โดยการยนขออนญาตท าการเลยงสตวน าในทสาธารณประโยชน ไดทส านกงานประมงอ าเภอ หรอส านกงานประมงจงหวด นอกจากนการลงทนในการเลยงปลาในกระชงยงลงทนต ากวาการเลยงปลาแบบอน ๆ เชน การเลยงปลาในบอ ทจะตองลงทนขดบอ มการเปลยนถายน า เปนตน

5

การเลยงปลานลในกระชงมขอจ ากดในการจดการมากกวาการเลยงในบอ การจดการการผลตของปลานลทเลยงในบอมการจดการทเปนระบบ ทงในดานการควบคมโรค และการใหอาหารซงสามารถท าไดงาย และสะดวกกวาการเลยงในกระชง สงส าคญคอการดแล เล ยงปลานลใหเจรญเตบโตตามความตองการของผบรโภค ซงจะตองมประสทธภาพในการจดการทด ส าหรบผลผลตปลานลของผเลยงปลานลในกระชงของแตละฟารม ผลผลตเกอบทงหมด จะมบรษททรวมธรกจเปนผมารบซอทฟารม หรอทกระชงปลา จงพบวาเกษตรกรจะประสบกบปญหาราคาผลผลตต าในบางฤดกาล และถกผซอกดราคา(ปารชาด, 2545)

ดงนนการศกษาการผลตปลานลในกระชงเพอการคา ในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน จงมความส าคญเพราะจะท าใหทราบขอมลพนฐานในดานตนทน ผลตอบแทน ปญหา วธการจดการทใชกนอยในปจจบน และวธบรหารจดการทเหมาะสม เพอเปนแนวทางในการประกอบการตดสนใจของเกษตรกร และผสนใจประกอบอาชพน และเปนแนวทางในการสงเสรมการเลยงปลานล ในกระชง ซงจะชวยใหระดบรายไดและความเปนอยของเกษตรกรดขน

2. วตถประสงคของการศกษา

1) เพอศกษาถงตนทน และผลตอบแทนจากการลยงปลานลในกระชง 2) เพอศกษาถงวธการจดการการผลต และผลผลตของผเลยงปลานลในกระชง

3) เพอศกษาถงปญหาตาง ๆ ทงในดานการผลต และการตลาด ปจจยทสงผลตอความส าเรจของ การเลยงปลาในกระชง รวมทงปจจยทมผลตอการตดสนใจในการเลยงปลานลในกระชง

3. ขอบเขตของการศกษา

การศกษาครงน เปนการศกษาการจดการผลผลตปลานลเพอการคาในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ปการผลต 2553 ระยะเวลาทท าการศกษา คอตงแตเดอน มถนายน 2554 ถง สงหาคม 2554 และการศกษาครงนเนนเฉพาะกจกรรมการเลยงปลานลในกระชงเพอการคาในแมน ามล

การเลอกตวอยางท าการศกษา คอผเลยงปลานลในกระชงเพอการคาในแมน ามล ในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ทมการเลยงปลานลในกระชง 266 ราย อยในเขตต าบลหวยขะยง ต าบลทาลาด ต าบลบงหวาย ต าบลหนองกนเพล ต าบลค าน าแซบ และต าบลบงไหม โดยใชจ านวนตวอยาง 30 ราย ศกษาสภาพทวไปของผเลยงปลาในกระชง ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สมาชกในครวเรอน แรงงานทใชในฟารม อาชพ สาเหตและประสบการณในการเลยงปลานลในกระชง ภาวะหนสนและแหลงกยมเงน ตนทน และก าไร การจดการผลผลต การใหอาหาร การพกกระชง การจดการตลาด ราคาขาย ปญหาและอปสรรคการเลยงปลานลในกระชง

6

4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1) การส ารวจเพอการศกษาครงนจะเปนประโยชนตอเกษตรกรผเลยงปลานลในกระชงในอ าเภอ วารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ทจะทราบถง ตนทน ผลตอบแทน และผลก าไรจากการเลยงปลานลในกระชง เพอเปนขอมลในการวางแผนการผลตใหมคณภาพและประสทธภาพมากขน 2) ท าใหผทสนใจเลยงปลานลในกระชงทราบถง วธการจดการผลผลต จดจ าหนาย และการตลาด ของผเลยงปลานลในกระชงเพอเปนประโยชนในการตดสนใจในการทจะเขามาประกอบกจการเลยงปลานลในกระชง 3) ท าใหทราบถงปญหา ขอเสนอแนะของผเลยงปลานลในกระชง จะเปนประโยชนตอหนวยงานของรฐ และเอกชนในการพจารณาวางแผนนโยบาย สงเสรม พฒนา การเลยงปลานลในกระชงในอนาคต

7

วธด าเนนการส ารวจเพอการศกษา 1. การเกบรวบรวมขอมล

เปนการส ารวจเพอการศกษาโดยใชวธการเกบรวบรวมขอมล โดยแบบสอบถามทเปนขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนขอมลทไดจากการสอบถามผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามล เขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน โดยใชแบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมล ซงแบบสอบถามจะประกอบดวย ค าถามแบบเปด (Open-Ended Question) ทมลกษณะใหผตอบแสดงความคดเหนไดเตมท และค าถามแบบปด (Close-Ended Question) ทมลกษณะการก าหนดค าตอบไวใหเลอก เพอใหไดค าตอบทครอบคลมวตถประสงคของการส ารวจเพอการศกษา

2. ประชากรและการเลอกตวอยาง

ประชากรในการการส ารวจเพอการศกษาครงน หมายถงผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามล ในอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน จ านวนทงหมด 30 ราย โดยเปนผเลยงปลานลในกระชงมาแลวอยางนอย 1 ป และยงประกอบกจการในป 2553-2554

3. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลในการส ารวจเพอการศกษาครงน ใชการสอบถามเปนรายบคคล (Personal Interview) โดยการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง ซงแบบสอบถามประกอบไปดวย ค าถามแบบเปด (Open-Ended Question) ทมลกษณะใหผตอบแสดงความคดเหนไดเตมท และค าถามแบบปด (Close-Ended Question) ทมลกษณะการก าหนดค าตอบไวใหเลอก เพอท าการสมภาษณผเลยงปลานลในกระชง แบบสอบถามดงกลาว ประกอบไปดวยค าถามทเกยวกบ 1) สภาพพนฐานทวไปของผเลยงปลานลในกระชงหรอลกษณะบางประการของเกษตรกร 2) การจดการผลตปลานลในกระชง 3) การจดการตลาด และผลผลตปลานลในกระชง 4) ตนทนการผลต ปลานลในกระชง 5) ปญหาและอปสรรค การเลยงปลานลในกระชง

4. การวเคราะหขอมล

ในการวเคราะหขอมล ประกอบไปดวย การวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive Method) และการวเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Method ) โดยมการวเคราะหดงน 1) การวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive Method) จะใชตารางตลอดจนสถตเชงพรรณนา ในรปของรอยละ (Percentage) และคาเฉลย (Mean) ประกอบการอธบายเพอการศกษาสภาพทว ๆ ไปของการเลยงปลานลในกระชงของพนทท าการศกษา การจดการผลต และผลผลตของผเลยงปลานลในกระชง

8

ตลอดจนปญหาและอปสรรคในการจดการผลต และผลผลตของการเลยงปลานลในกระชง ของผเลยงปลานลในกระชง 2) การวเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Method) เปนการวเคราะหทางเศรษฐกจการผลตในรปของตนทน รายได และผลตอบแทนการเลยงปลานลในกระชง มวธการวเคราะห ดงน รายไดทงหมด = ผลผลตปลานล × ราคาปลานลทขายได ตนทนทงหมด = ตนทนผนแปรทงหมด + ตนทนคงททงหมด ตนทนผนแปรทงหมด = คาพนธปลา + คาอาหารปลา + คายาหรอสารเคม +

คาจางแรงงาน + คาแรงงานในครวเรอน + คาซอมแซม กระชง +คาน ามนเชอเพลง + คาซอมแซมทพกหรอโรงเรอน + คาไฟฟา +คาวสดและอปกรณ + คาขนสง + คาเสยโอกาส ของเงนทนผนแปร + คาดอกเบยเงนก + คาใชจายอน ๆ

ตนทนคงททงหมด = คาเสอมราคาของกระชงและอปกรณ + คาภาษ + คาเสย โอกาส ของเงนลงทน รายไดสทธ = รายไดทงหมด – ตนทนผนแปรทงหมด ก าไรสทธ = รายไดทงหมด – ตนทนทงหมด

ตนทนผนแปรทงหมด ประกอบดวย ตนทนผนแปรทงทเปนเงนสด และไมเปนเงนสด โดยความหมายของตนทนแตละชนด มดงน 1) ตนทนผนแปรทเปนเงนสด เปนคาใชจายทผผลตจายออกไป เปนเงนสดในการซอ หรอเชาปจจยการผลตไดแก 1.1) คาพนธปลา เปนคาใชจายในการซอพนธปลานลมาเพอปลอยเลยงในกระชง 1.2) คาอาหารปลา เปนคาใชจายทจายเกยวกบอาหารปลานล ทใชในการเลยงจนกระทงจบปลาขาย

1.3) คาน ามนเชอเพลง เปนคาใชจายทใชเปนเชอเพลงใหแกยานพาหนะ เครองยนต ใชด าเนนการใด ๆ เกยวกบกจการเลยงปลานลในกระชงทตองใชน ามนเชอเพลง

1.4) คาไฟฟา เปนคาใชจายทจายเพอใหความสวางแกกระชงปลานล ในตอนกลางคน เพอปองกนขโมย และอน ๆ ตลอดจน เครองมออปกรณไฟฟาตาง ๆ

1.5) คายาปฏชวนะ เปนคาใชจายทจายเพอซอยาในการรกษาโรคปลานล หากปลานล ทเลยงในกระชงเปนโรค

1.6) คาขนสงลกปลา เปนคาใชจายทใชในการขนสงลกปลามาปลอยเลยงในกระชง 1.7) คาซอมแซมกระชง เปนคาใชจายทใชจายในการซอมแซมกระชงในแตละรน หรอ

แตละป 1.8) คาซอมแซมทพกหรอโรงเรอน เปนคาใชจายทใชในการซอมแซมทพกหรอโรงเรอน

ในแตละรนหรอแตละป

9

1.9) คาจางแรงงาน เปนคาใชจายทจายใหแกแรงงานทผเลยงจางในการเลยงปลานล ตงแตเรมเลยงจนกระทงจบปลานลขาย

1.10) คาใชจายอน ๆ เปนคาใชจายทผเลยงไดจายออกไปเปนเงนสด เหนอจากคาใชจาย ตาง ๆ ทกลาวมาขางตน

1.11) คาดอกเบยเงนก เปนคาใชจายใหกบเจาหนเงนก ซงผเลยงกไดกเงนจ านวนนนมา ลงทนเลยงปลานล

1.12) คาเสยโอกาสของเงนทนในตนทนผนแปร ประมาณคาโดยน าตนทนผนแปรทงหมด มาค านวณคาเสยโอกาส โดยใชอตราดอกเบยเงนฝากประจ าของธนาคารพาณชย ในป 2553 (อตราดอกเบยรอยละ 3) หมายเหต : คาซอมแซมอปกรณเลยงปลานล ในการเลยงปลานลโดยใชกระชง จะมการช ารดของกระชง และอปกรณใชเลยงปลานล ซงคาใชจายนนเปนคาใชจายเพอการซอวสด อปกรณ มาเพอท าการซอมแซมเทานน ไมรวมคาแรง เนองจากโดยปกตผเลยงจะเปนผซอมแซมเองในระยะเวลาของการเตรยมกระชง เพอท าการเลยงปลานลในกระชง รนตอไป สวนคาแรงงาน จะไดรวมไวในคาใชจายไมเปนเงนสด จากการใชแรงงานในครวเรอน

2) ตนทนผนแปรทไมเปนเงนสด เปนคาใชจายผนแปรทเกยวของกบปจจยการผลตของตนเอง หรอการไดมาโดยไมไดซอ หรอเชา หรอจดหามาดวยเงนสด ไดแก 2.1) คาแรงงานในครวเรอน ประมาณคาโดยใชอตราการจางงานในทองถนของเกษตรกร 2.2) คาเสยโอกาสของเงนทนในตนทนผนแปรทไมเปนเงนสด ประมาณคาโดยน าตนทนผนแปรทไมเปนเงนสดทงหมด ค านวณคาเสยโอกาส โดยใชอตราดอกเบยเงนฝากประจ าของธนาคารพาณชยในป 2553 (อตราดอกเบยรอยละ 3)

3) ตนทนคงททงหมด มเฉพาะตนทนสวนทไมเปนเงนสด ไดแก 3.1) คาภาษ เปนคาใชจายทผเลยงปลานลในกระชงจะตองจายใหกบภาครฐ (ในการศกษาครงน ไมไดมการจายคาภาษแตอยางใด) 3.2) คาเสอมราคาของทพก หรอโรงเรอน กระชงและวสด อปกรณตาง ๆ ทมอายการใชงานมากกวา 1 ป เปนการค านวณคาเสอมราคาตอการเลยง 1 ครง (1 รน) การค านวณใชวธคดแบบเสนตรง (Straight –line method) ยกตวอยาง เชน การค านวณหาคาเสอมราคาของกระชง 1 กระชงตอรน

คาเสอมราคาของกระชง/รน = มลคาทรพยสน – มลคาซาก จ านวนปทใชงาน × จ านวนรนทเลยงใน 1 ป

3.3) คาเสยโอกาสของเงนทนในตนทนคงททงหมด ประมาณคาโดยน าตนทนคงททงหมด มาค านวณคาเสยโอกาส โดยใชอตราดอกเบยเงนฝากประจ าของธนาคารพาณชย ในป 2553 (อตราดอกเบยรอยละ 3)

10

ผลการส ารวจและอภปรายผล

ในการส ารวจเพอการศกษาครงน มงกลมเปาหมายผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามลในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ทยงคงด าเนนการเลยงอยในปจจบน และมการเลยงมาแลวไมต ากวา 1 ป โดยผเลยงปลานลในกระชงทใหขอมลคอ ผทมชอในทะเบยนเกษตรกรผเพาะเลยงสตวน ากรมประมง และขออนญาตเพาะเลยงสตวน าในทจบสตวน าสาธารณะประโยชนแลว จ านวน 30 ราย การส ารวจเฉพาะกจกรรมทเกยวของกบการเลยงปลานลในกระชงเทานน ผลการส ารวจมดงน

1.ลกษณะบางประการของเกษตรกรผเลยงปลานลในกระชง

1.1 เพศ อาย และระดบการศกษา จากการส ารวจพบวา ผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญจะเปนเพศชาย มจ านวน 26 ราย คดเปนรอยละ 86.67 และเพศหญงจ านวน 4 ราย คดเปนรอยละ 13.33 เมอพจารณาจากอายพบวาผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญอยในวยกลางคนคอ มอายโดยเฉลยเพศชาย 46 ป และเพศหญง 38 ป (ตารางท 1)

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามเพศและอายเฉลย ปการผลต 2553

การจ าแนก เพศ

ชาย หญง รวม

จ านวน ( คน ) 26 4 30 รอยละ 86.67 13.33 100 อายเฉลย 46 38 ทมา : จากการส ารวจ

ระดบการศกษาของผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญส าเรจการศกษาชนประถมศกษา จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 73.33 รองลงมาคอมธยมศกษาตอนตน จ านวน 7 ราย คดเปนรอยละ 23.33 สวนผเลยงปลาในกระชงทมการศกษาสงสดคอระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 3.33 จากขอมลจะเหนไดวาผเลยงปลาสวนใหญมระดบการศกษาคอนขางต าซงมผลตอการพฒนาเรยนรในการปรบปรงและน าเทคโนโลยใหม ๆ มาใช ตลอดจนความรในการบรหารจดการเลยงปลานลเพอการคาของตนเองใหมประสทธภาพและประสทธผลเพอเปนการเพมความสามารถในการเพมผลผลต อกทงการศกษายงเปนสงจ าเปนในยคของการแขงขนเพราะตอไปจะเปนการน าเอาความรภมปญญามาใชในการแขงขนสงขน (ตารางท 2)

11

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามระดบการศกษา ปการผลต 2553

ระดบการศกษา จ านวน รอยละ ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช. อนปรญญา / ปวส. / ปวท. ปรญญาตรหรอเทยบเทา สงกวาปรญญาตร

22 7 1 - - -

73.33 23.33 3.33

- - -

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.2 การเปนสมาชกกลมทางการเกษตร

จากการส ารวจพบวา ผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญไมเปนสมาชกกลมทางการเกษตร จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 53.33 รองลงมาคอเปนสมาชก ธกส.กองทนหมบาน,วสาหกจชมชน และสหกรณเครดตยเนยน จ านวน 8,3,2 และ 1 ราย ตามล าดบ คดเปนรอยละ 26.67,10.00,6.67 และ 3.33 ตามล าดบ จะเหนไดวาการไมไดมการรวมกลมทางการเกษตร เปนจดออนของเกษตรกรทไมไดเหนความส าคญของการรวมกลม ประโยชนของการวมกลมเพอชวยเหลอกน พงพากน เสรมสรางความเขมแขงมนคง มอ านาจในการตอรองมากขน ซงเมอเปนจดออนแลวจ งเปนชองวางใหแกพนกงานขายของบรษทเอกชนเขามาท าการตลาดไดอยางงาย และเปนการผกขาดตลาดอยางสมบรณแบบ (ตารางท 3)

ตารางท 3 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามสถานะ การเปนสมาชกกลม

ทางการเกษตร ปการผลต 2553

สถานะการเปนสมาชกกลมทางการเกษตร จ านวน รอยละ

ไมเปนสมาชก สมาชก ธกส. วสาหกจชมชน สหกรณการเกษตร กองทนหมบาน สหกรณเครดตยเนยน

16 8 3 - 2 1

53.33 26.67 10.00

- 6.67 3.33

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

12

1.3 สมาชกในครวเรอนและแรงงานทใชเลยงปลานล เกษตรกรทเลยงปลานลในกระชง มจ านวนสมาชกในครวเรอนเฉลย 4.89 คนตอครอบครว ครวเรอนทมจ านวนสมาชกสงสด 8 คน และต าสด 3 คนจ านวนแรงงานในครอบครวทงหมดเฉลย 2.96 คน จ านวนแรงงานในครวเรอนทใชเลยงปลานล เตมเวลา เฉลย 1.94 คนตอครวเรอน และแรงงานครวเรอนทใช เลยงปลานลไดบางเวลาเฉลย 1.20 คน (ตารางท 4)

ตารางท 4 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามสมาชกในครวเรอนเฉลยและใช แรงงานในฟารม ปการผลต 2553

จ านวนสมาชกและแรงงานในครวเรอน เฉลย รอยละ

จ านวนสมาชกในครวเรอน จ านวนแรงงานในฟารม

แรงงานครวเรอนเตมเวลา แรงงานครวเรอนบางเวลา

4.89

1.94 1.02

100

40 21

แรงงานในฟารมทงหมด 2.96 61

จ านวนสมาชกในครวเรอน สงสด 8 คน และต าสด 3 คน

ทมา : จากการส ารวจ

1.4 อาชพดงเดมกอนทจะเลยงปลานลในกระชง อาชพหลกและอาชพรอง อาชพดงเดมกอนทจะมาเลยงปลานลในกระชงของผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญประกอบอาชพท านามากอนโดยมจ านวน 13 ราย คดเปนรอยละ 43.33 รองลงมาประกอบอาชพรบจางและอาชพประมงมากอน จ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00 (ตารางท 5) ตารางท 5 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามอาชพดงเดมกอนทจะเลยงปลานล

ในกระชง ปการผลต 2553

อาชพกอนทจะเลยงปลานล จ านวน รอยละ

ท านา คาขาย รบจาง ประมง ท าสวนผก

13 3 6 6 2

43.33 10.00 20.00 20.00 6.67

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

13

อาชพหลกและอาชพรองของหวหนาครวเรอนในปจจบนพบวายดอาชพเลยงปลานลในกระชงเปนอาชพหลกมากทสด จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 73.33 รองลงมาคออาชพหลกท านา และรบจาง จ านวนเทากนคอ 3 ราย คดเปนรอยละ 10.00 สวนอาชพรองของหวหนาครวเรอนสวนใหญมอาชพรองคอชาวประมงหรอจบปลาขาย จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 53.33 และรองลงมาคออาชพเลยงปลานลในกระชงและรบจางจ านวนเทากนคอ 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00 (ตารางท 6)

ตารางท 6 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามอาชพหลกและอาชพรอง ของหวหนาครวเรอน ปการผลต 2553

อาชพ หลก รอง

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ เลยงปลานลในกระชง คาขาย ท านา กอสราง รบจาง ประมง

22 2 3 - 3 -

73.33 6.67 10.00

- 10.00

-

6 - - 2 6

16

20.00 - -

6.67 20.00 53.33

รวม 30 100.00 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.5 สาเหตทเรมเขามาเลยงปลาในกระชง จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชงพบวา สาเหตทเรมเขามาเลยงปลานลในกระชง สวนใหญเนองจากมความสนใจอยากเลยงทไดเหนคนอนเลยงแลวไดผลส าเรจ จ านวน 11 ราย คดเปนรอยละ 36.67 รองลงมาคอเพอนบานแนะน า ญาตแนะน าชกชวน และพนกงานสงเสรมการขายของบรษท ฯ แนะน า คดเปนรอยละ 30.00,23.33 และ 10.00 ตามล าดบ (ตารางท 7)

14

ตารางท 7 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามเหตผลการเรมเลยงปลานลใน

กระชงปการผลต 2553

เหตผลของการเรมเลยงปลานล จ านวน รอยละ

เพอนบานแนะน า มความสนใจอยากเลยง ญาตพนองชกชวน แนะน า พนกงานสงการขายของบรษทเอกชน

9 11 7 3

30.00 36.67 23.33 10.00

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.6 สาเหตทตดสนใจเลอกเลยงปลานลในกระชง สาเหตทผเลยงตดสนใจเลอกเลยงปลานลในกระชง สวนใหญเนองจากมรายไดดกวาการท าการเกษตรอน ๆ จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 73.33 รองลงมาคอสามารถเลยงปลาเปนอาชพได คดเปนรอยละ 26.67 (ตารางท 8)

ตารางท 8 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามเหตผลทผเลยงตดสนใจเลอกเลยง ปลานลในกระชงและประสบการณในการเลยงปลานลในกระชงเฉลย ปการผลต 2553

เหตผลของทผเลยงตดสนใจ เลอกเลยงปลานล จ านวน รอยละ

รายไดดกวาการท าเกษตรอน สามารถเลยงเปนอาชพได อน ๆ

22 8 -

73.33 26.67

-

รวม 30 100.00

ประสบการณในการเลยงปลานลในกระชงเฉลย ( ป ) 5.68

ทมา : จากการส ารวจ

1.7 การขออนญาตใชแหลงน าสาธารณะประโยชน ในการเลยงปลานลในกระชงในแมน ามล เปนการใชพนทน าและพนทรมฝงแมน า ซงเปนทสาธารณประโยชน เพราะฉะนนจะตองมการขออนญาตเลยงเพาะสตวน าในทจบสตวน าประเภททสาธารณประโยชน จากกรมประมง โดยผานส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบเสยกอน จากการส ารวจพบวาผเลยงปลานลในกระชง ทส ารวจทงหมดมการขออนญาต จ านวน 30 ราย คดเปนรอยละ 100.00 (ตารางท 9)

15

ตารางท 9 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามการขออนญาตและไมไดขออนญาต ใชแหลงน าสาธารณะประโยชน ปการผลต 2553

จ านวน รอยละการขออนญาตใชแหลงน า จ านวน รอยละ

ขออนญาต ไมไดขออนญาต

30 -

100.00 -

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.8 การรวมกลมของสมาชกผเลยงปลาในกระชงเพอการคา จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามลในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน จ านวน 30 ราย พบวายงไมเคยมการจดตงกลม และผส ารวจไดถามตอวาเคยคดทจะตงกลมสมาชกผเลยงปลานลในกระชงหรอไม พบวาผเลยงปลามแนวความคดทจะตงกลม จ านวน 19 ราย คดเปนรอยละ 63.33 และไมคดทจะตงกลมผเลยงปลานล จ านวน 11 ราย คดเปนรอยละ 36.67 และม 25 ราย ทเหนวาหากมการตงกลมแลวจะมประโยชน คดเปนรอยละ 83.33 สวน จ านวน 5 ราย ทเหนวาการจดตงกลมขนมาแลวจะไมมประโยชนหรอไมไดรบประโยชน คดเปนรอยละ 16.67 (ตารางท 10)

ตารางท 10 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามความคดเหนตอการตงกลม ผผลตปลานลเพอการคา ปการผลต 2553

ประโยชนของการรวมกลม จ านวน รอยละ

ไดรบประโยชน ไมไดรบประโยชน

25 5

83.33 16.67

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.9 การท าธรกจรวมกบบรษทเอกชนและการวางเงนประกน จากการส ารวจพบวา ผเลยงปลานลในกระชงทงหมดทกราย คดเปนรอยละ 100 เขารวมท าธรกจกบบรษทเอกชนทเปนผผลต จ าหนายอาหารปลา ลกพนธปลา ยาและเคมภณฑทเกยวของ การเขารวมธรกจกบบรษท และการวางเงนประกนกอนเลยงปลานลในกระชง พบวามผเลยงปลานลในกระชงเขารวมกบบรษทเจรญโภคภณฑอาหาร (ซพ) จ านวน 26 ราย คดเปนรอยละ 86.67 และมเขารวมกบบรษทสตวสงเคราะหและบรษท ส.อสานฟารม บรษทละ 2 ราย คดเปนรอยละ 6.67 การรวมเปนคคากบบรษทเหลานพบวาผเลยงปลานลในกระชงจะตองใชอาหารปลา ลกพ นธปลา ยาและเคมภณฑ และอน ๆจากบรษทคคาเทานน และเมอเลยงปลาโตไดขนาดทตลาดตองการแลว บรษทเหลาน

16

จะด าเนนการมารบผลผลตไปจ าหนายและด าเนนการดานการตลาดเองทงหมด ซงกถอวาผเลยงปลามความสะดวกในการจ าหนายผลผลตของตนเอง (ตารางท 11)

ตารางท 11 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามรายชอบรษทเอกชนทเขารวม

ท าธรกจแบบผกขาดกบเกษตรกร ปการผลต 2553

รายชอบรษทเอกชนทรวมท าธรกจ จ านวน รอยละ

เจรญโภคภณฑอาหาร (ซพ) ส.อสานฟารม

สตวสงเคราะห

26 2 2

86.66 6.67 6.67

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

จากการส ารวจการวางเงนมดจ ากบบรษทของผเลยงปลานลในกระชงพบวาสวนใหญมการวางเงนมดจ า 20,000 บาท/กระชง/รน จ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.67 รองลงมาคอวางมดจ า 30,000 , 15,000 บาท และ 10,000 บาท/กระชง/รน คดเปนรอยละ 10.00 , 6.67 และ 6.67 ตามล าดบ (ตารางท 12)

ตารางท 12 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามจ านวนเงนวางมดจ ากบ บรษทเอกชน และการด าเนนการจบผลผลตและดานการตลาด ปการผลต 2553

จ านวนเงนวางมดจ า (บาท/กระชง) จ านวน รอยละ

10,000 15,000 20,000 30,000

2 2 23 3

6.67 6.67

76.66 10.00

รวม 30 100.00

บรษทเปนผด าเนนการซอผลผลต และการตลาดเองทงหมด

ทมา : จากการส ารวจ

1.10 แนวโนมการเลยงปลานลในกระชงในอนาคต จากการส ารวจแนวโนมในการเลยงปลานลในกระชงในอนาคต พบวาผเลยงปลานลในกระชงมแนวโนมเลยงตอไปในพนท จ านวนกระชงเทาเดม จ านวน 22 ราย คดเปนรอยละ 73.33 และมแนวโนมจะเลยงตอไปโดยจะเพมจ านวนกระชงมากขน จ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 26.67 โดยมผเลยงปลานลในกระชงทเลยงตอและเพมกระชงใหเหตผลประกอบดวยวา หากมก าไรเหมอนเชน 1-2 ป ทผานมา

17

กมแนวโนมวาจะเพมพนทเลยง สวนใหญผเลยงตอไปในจ านวนกระชงเทาเดมคอ ยงมคาใชจายสงอยและยงไมพรอมดานเงนมาลงทนสรางกระชงเพม (ตารางท 13)

ตารางท 13 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามแนวโนมในการเลยงปลานล ในกระชงในอนาคต ปการผลต 2553

แนวโนมในการเลยงปลาในอนาคต จ านวน รอยละ

เลยงตอและเพมจ านวนกระชง เลยงตอ จ านวนกระชงเทาเดม หยดเลยงชวคราว เลกเลยง

8 22 - -

26.67 73.33

- -

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.11 ภาระหนสนและแหลงกยมเงนของผเลยงปลานลในกระชง จากการส ารวจพบวาในรอบปทผานมาครอบครวของผเลยงปลานลในกระชงไดกยมเงนมาใชเพอลงทนเลยงปลานลในกระชง จ านวน 19 ราย คดเปนรอยละ 63.33 และไมไดกเงน จ านวน 11 ราย คดเปนรอยละ 36.67 จ านวนหนสนทตดคาง ณ วนส ารวจนน พบวาผเลยงปลานลในกระชง จ านวน 12 ราย มหนสนเฉลย 61,000 บาท ผมหนสนสงสด 200,000 บาท และต าสด 10,000 บาท (ตารางท 14)

ตารางท 14 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามการกยมเงนมาเพอเลยงปลานล ในกระชง ปการผลต 2553

ภาวะหนสน จ านวน รอยละ กยม

ไมไดกยม 19 11

63.33 36.67

รวม 30 100.00

กยมเฉลย (บาท) 64,166

ทมา : จากการส ารวจ สวนแหลงเงนกนน พบวาสวนใหญกมาจากกองทนหมบาน จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 47.37 รองลงมาคอ ธกส. จ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 31.58 รองลงมาคอวสาหกจชมชน 2 ราย คดเปนรอยละ 10.52 และกยมมาจากญาตและสหกรณเครดตยเนยน แหงละ 1 ราย ซงคดเปนรอยละ 5.26 เทากน (ตารางท 15)

18

ตารางท 15 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามแหลงเงนก ปการผลต 2553

แหลงกยมเงน จ านวน รอยละ ธกส. กองทนหมบาน วสาหกจชมชน สหกรณเครดตยเนยน ญาต

6 9 2 1 1

31.58 47.37 10.52 5.26 5.26

รวม 19 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

2.การจดการผลผลต

จากการส ารวจ พบวาผเลยงปลานลในกระชงทงหมดไมไดมการวางแผนการผลตปลานลในกระชงของตนเองเลยแมแตรายเดยว พบวาแผนการผลตขนอยกบพนกงานสงเสรมการขายของบรษทเปนผก าหนดทงหมด

2.1 จ านวน ขนาดของกระชง และชนดปลาทเลยง จากการส ารวจพบวาผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญเลยงปลานลแปลงเพศ จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 83.33 รองลงมาคอเลยงปลานลแปลงเพศและปลาทบทมทง 2 ชนด จ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 10.00 และเลยงปลาทบทมเพยงอยางเดยว จ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 6.67 (ตารางท 16)

ตารางท 16 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามชนดปลานลทเลยงในกระชง ปการผลต 2553

ชนดของปลานล จ านวน รอยละ ปลานลแปลงเพศ (นลด า) ปลาทบทมแปลงเพศ ทงสองชนด

25 2 3

83.33 6.67

10.00 รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

19

จากการส ารวจ ขนาดและจ านวนกระชงนน จากการส ารวจพบวามกระชงอย 2 ขนาดทเกษตรกรใชเลยงปลานล ซงสวนใหญใชกระชงขนาด กวาง 3.0 เมตร x ยาว 6.0 เมตร x ลก 3.0 เมตร จ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 66.67 รองลงมาคอขนาดกวาง 3.3 เมตร x ยาว 7.0 เมตร x ลก 3.0 เมตร จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 33.33 (ตารางท 17) ตารางท 17 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามจ านวนและขนาดของกระชง ทใชเลยงปลานลของแตละราย ปการผลต 2553

ขนาดกระชง กวาง × ยาว ×ลก (เมตร)

จ านวนราย จ านวนกระชง รอยละ

จ านวนราย จ านวนกระชง 3.0 × 6.0 × 3.0 3.3 × 7.0 × 3.0

20 10

166 80

66.67 33.33

67.48 32.52

รวม 30 246 100.00 100.00

จ านวนกระชงเฉลย (กระชง/ราย) 8.20

ทมา : จากการส ารวจ

2.2 อตราการปลอยลกพนธปลานลลงเลยงในกระชงและระยะเวลาทเลยง จากการส ารวจพบวาผเลยงปลานลในกระชงปลอยลกปลานลลงเลยงในกระชงอตราเฉลย 1,689 ตวตอกระชง หากจ าแนกอตราการปลอยลกปลานลลงเลยงในกระชงพบวาผเลยงปลานลปลอยอตรา 1,401-1,500 ตวตอกระชง คดเปนรอยละ 36.67 รองลงมาคออตรา 1,901-2,000 ตวตอกระชง คดเปนรอยละ 33.33 (ตารางท 18) ระยะเวลาการเลยงจนถงจบปลาขายเฉลย 118.90 วน

20

ตารางท 18 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามอตราการปลอยลกปลานล ลงเลยงในกระชงและระยะเวลาการเลยงจนถงวนจบขาย ปการผลต 2553

อตราการปลอย (ตว/กระชง)

จ านวนราย รอยละ

900 – 1,000 1,001 – 1,200 1,201 – 1,300 1,301 – 1,400 1,401 – 1,500 1,501 – 1,600 1,601 – 1,700 1,701 – 1,800 1,801 – 1,900 1,901 – 2,000

2 - - -

11 2 2 3 -

10

6.67 - - -

36.66 6.67 6.67 10.00

- 33.33

รวม 30 100.00

อตราการปลอยลกปลานล ลงเลยงในกระชง เฉลย 1,689 ตว / กระชง

ระยะเวลาการเลยงจนถงวนจบปลาขาย เฉลย 118.90 วน

ทมา : จากการส ารวจ

จากการส ารวจท าใหผศกษาไดทราบวาผเลยงปลานลในกระชงไดมการพกกระชงเพอซอมแซม ท าความสะอาดกระชงหลงจากทจบปลาขายไปแลวเปนเวลา 30 วน มหลายรายทจ าเปนตองพกกระชงเกน 30 วน เนองจากรอลกพนธปลาจากบรษทเพยงอยางเดยว

2.3 การสรางทพกเพอเลยงปลานลในกระชง

จากการส ารวจพบวา ผเลยงปลานลในกระชงสวนใหญมการสรางทพกทรมฝง จ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 66.67 และไมไดสรางทพกโดยอยทบานของตนเอง จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 33.33 เหตทไมไดสรางทพกเนองจากทพกอาศยหรอบานของผเลยงปลาอยใกลกบกระชงปลา จงไมมความจ าเปนตองสรางทพก และการพกทบานกไมเปนอปสรรคหรอท าใหเกดปญหาใด ๆ ตอการเลยงปลานลในกระชง เชน ไมมสงรบกวน สามารถฝากกบเจาของกระชงขางเคยงได ไมมปญหาโจรขโมย สวนผทสรางทพกรมฝงใกลกบกระชง กเนองมาจากบานอยไกลกบกระชง ความไมสะดวกตาง ๆ รวมถงความตองการมพนทไวเพอใชสอย เชน เกบอาหารปลา เกบเครองมอและวสดตาง ๆ (ตารางท 19)

21

ตารางท 19 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามการสรางทพกของผเลยงปลานล ณ กระชงเลยงปลา ปการผลต 2553

การสรางทพก จ านวนราย รอยละ สรางทพก ไมไดสรางทพก

20 10

66.67 33.33

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

3. การจดการตลาด

จากการส ารวจพบวาผเลยงปลานลในกระชงทไดตดสนใจเลยงแลวทงหมดไมได ศกษาตลาด เนองจากบรษทคสญญาไดด าเนนการจดการดานการตลาดและผลผลตตาง ๆ รวมทงราคาผลผลตกถกก าหนดโดยพนกงานสงเสรมการขายของบรษทหรอจากผจดการสาขาของบรษท ผเลยงปลานลในกระชงจงไมสามารถก าหนดราคาขาย ตอรองราคาขายผลผลตของตนเองได ซงถอวาเปนการผกขาดโดยบรษท มขอมลการจ าหนายผลผลตปลานลในกระชงทผลตไดจากแมน ามล อ าเภอวารนช าราบ ไดมการน าสงไปจ าหนายถงจงหวดสรนทรและบรรมย

3.1 ก าหนดวนช าระเงนคาผลผลต จากการส ารวจ พบวาผเลยงปลาในกระชงทงหมดทกราย ขายผลผลตใหกบบรษทคคา และขายผลผลตใหกบบรษททงหมดเพยงเจาเดยว คดเปนรอยละ 100 การจ าหนายผลผลตใหกบบรษทนนถอวาเปนระบบเงนเชอทงหมด พบวาการก าหนดวนช าระเงนคาผลผลตปลานล หลงจากวนทจบปลาเฉลย 20.57 วน (ตารางท 20)

ตารางท 20 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามวนทครบก าหนดช าระเงน คาขายผลผลตปลานล ปการผลต 2553

จ านวนวนทผซอคางช าระ (วน) จ านวน รอยละ 7-10 11-14 15-20 21-25 26-30

5 1

13 1

10

16.67 3.33 43.33 3.33

33.33 รวม 30 100.00

จ านวนวนทคางจายเงนคาผลผลต ปลานล เฉลย 20.57 วน

ทมา : จากการส ารวจ

22

3.2 ขนาดปลาทสามารถจบขายและขนาดปลาทตลาดตองการ จากการส ารวจ ผเลยงปลานลในกระชงทเลยงปลาไดถงขนาดน าหนกทจบขายได พบวาขนาดน าหนก 800-900 กรม มากทสด จ านวน 28 ราย คดเปนรอยละ 93.33 และรองลงมาขนาด 901-1,000 กรม จ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 6.67 สวนขนาดปลาทตลาดตองการมากทสดคอน าหนก 901-1,000 กรม จ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.67 และรองลงมาขนาด 800-900 กรม จ านวน 5 ราย คดเปนรอยละ 16.67 (ตารางท 21)

ตารางท 21 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามขนาดของปลาทคดขาย และขนาดปลาทตลาดตองการ ปการผลต 2553

น าหนกปลา (กรม/ตว) น าหนกปลาทตลาดตองการ น าหนกปลาทคดขาย

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 800-900 901-1,000 1,001 ขนไป

5 23 2

16.67 76.67 6.67

28 2 -

93.33 6.67

- รวม 30 100.00 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

3.3 ราคาผลผลต จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชง พบวาสามารถจ าหนายผลผลตไดราคาสงสดเฉลย 59.84 บาทตอกโลกรม และขายไดราคาต าสดเฉลย 45.73 บาทตอกโลกรม (ตารางท 22) ตารางท 22 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามราคาผลผลตทขายไดสงสด และต าสด ปการผลต 2553

ราคาขายผลผลต (บาท/กก.) ราคาขายสงสด ราคาขายต าสด

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 35 – 40 41 – 45 46 – 50 51 – 55 56 – 60 61 – 65

- - - 1

28 1

- - -

3.33 93.33 3.33

8 5

11 5 1 -

26.67 16.67 36.66 16.67 3.33

- รวม 30 100.00 30 100.00

เฉลย (บาท / กก.) 59.84 45.73

ทมา : จากการส ารวจ

23

3.4 ขนาดและน าหนกของลกปลานลทปลอยลงเลยงในกระชง จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชงทปลอยลกพนธปลานลลงเลยงในกระชงพบวาน าหนกเฉลยของลกพนธปลานล 33.33 กรมตอตว(ขนาด 30 ตว/กโลกรม) โดยบรษทผจ าหนายลกพนธปลานลจะชงน าหนกลกปลาขายราคาเฉลยกโลกรมละ 170 บาท (ตารางท 23)

ตารางท 23 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามขนาด น าหนก ลกปลานล ทปลอยลงเลยงในกระชง ปการผลต 2553

น าหนกลกปลานล (กรม/ตว) จ านวน รอยละ หมายเหต 14 – 20 21 – 25 26 – 30 31 – 35 36 – 40 41 – 50

2 7 3 8 2 5

6.67 23.33 10.00 26.67 6.67 16.67

50-70 ตว/กก. 40-49 ตว/กก. 35-39 ตว/กก. 30-34 ตว/กก. 25-29 ตว/กก. 20-24 ตว/กก.

รวม 30 100.00

ราคาลกพนธปลานลเฉลย (บาท / กก.) 170

ทมา : จากการส ารวจ

4.ตนทนการผลต

การศกษาและวเคราะหตนทนการผลตปลานลในกระชงเพอการคา จะพจารณาตนทนผนแปรและตนทนคงท ทงทเปนตนทนเงนสดและไมเปนเงนสด ซงการพจารณาทงตนทนเงนสดและไมเปนเงนสดนน จะแสดงใหเหนถงคาใชจายตาง ๆ ของผเลยงปลานลในกระชง ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1) ตนทนผนแปร ประกอบดวย - คาพนธปลา เปนคาใชจายทซอลกปลาลงเลยงในกระชง - คาอาหารปลา เปนคาใชจายทใชในการจดหาอาหารส าเรจรปมาเพอเลยงปลา - คาน ามนเชอเพลงและน ามนหลอลนใชกบรถยนต รถจกรยานยนต เครองสบน า - คาไฟฟา เปนคาใชจายทใชในการใหแสงสวางกระชงปลาและทพกรมฝง - คายาปฏชวนะ เปนคาใชจายในการรกษาโรคปลา - คาซอมแซมเครองสบน า หรอรถไถนาเดนตาม เปนคาใชจายทใชในการซอมแซมแต

ละรนหรอแตละป - คาแรงงานจาง เปนคาใชจายจางแรงงานนอกครวเรอนเพอสรางทพกโรงเรอน - คาแรงงานครวเรอน ไดแก คาแรงงานในการเตรยมกระชง ปลอยลกปลา ใหอาหาร

เคลอนยายกระชง ดแล/เฝากระชง เดนสายไฟไปยงกระชง

24

- คาเสยโอกาสเงนทน ในตนทนผนแปร ทงทเปนเงนสดและไมเปนเงนสด(ค านวณจากอตราดอกเบยเงนฝากธนาคารพาณชยโดยทวไปสงสดรอยละ 3 ตอป)

2) ตนทนคงท ประกอบไปดวย - คาเสอมราคาทพก/โรงเรอน - คาเสอมราคาเรอ/แพลอย - คาเสอมราคากระชง - คาเสอมราคาสวง - คาเสอมราคาถวยตกอาหาร - คาเสอมราคาหลอดไฟและสายไฟ - คาเสอมราคาเขง/ตะกรา/ถง - คาเสอมราคาเครองชงน าหนก - คาเสอมราคาเครองเพมอากาศ(แอรปม) - คาดอกเบยเงนก - คาเสยโอกาสเงนทนในตนทนคงท ทงทเปนเงนสดและไมเปนเงนสด(ค านวณจาก

อตราดอกเบยเงนฝากธนาคารพาณชยโดยทวไปสงสดรอยละ 3 ตอป)คาเสอมดงกลาว เปนการคดคาเสอมแบบเสนตรง

(ตารางท 24-25)

25

ตารางท 24 ตนทนการเลยงปลานลในกระชงของผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามลอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ปการผลต 2553 (หนวย : บาท/กระชง/รน)

ประเภทของตนทน เงนสด ไมเปนเงนสด รวม รอยละ ตนทนผนแปร คาพนธปลา คาอาหารปลา คาน ามนเชอเพลง คาไฟฟา คายาปฏชวนะ คาซอมกระชง คาซอมทพก แรงงานครวเรอน เตรยมกระชง ปลอยปลา ใหอาหารปลา เคลอนยายอาหารปลา ดแล – เฝากระชง จบปลาขาย -ล าเลยงปลาขนจากกระชง สรางทพก – ทเกบอาหาร แรงงานจางสรางทพก – ทพกอาหาร คาเสยโอกาสเงนทนในตนทนผนแปร

9,008.00 48,590.00

115.00 37.00 450.00 45.00 12.25

- - - - - - - 100.00 145.00

- - - - - - -

62.50 15.00

2,000.00 110.00 750.00 400.00 50.00

- 33.87

9,008.00 48,590.00

115.00 37.00 450.00 45.00 12.25

62.50 15.00

2,000.00 110.00 750.00 400.00 50.00 100.00 178.87

14.35 77.40 0.18 0.06 0.72 0.07 0.02

0.10 0.20 3.19 0.18 1.20 0.63 0.07 0.16 0.29

รวมตนทนผนแปร 58,502.25 3,421.37 61,923.62 98.57

ตนทนคงท คาเสอมราคาทพก – ทเกบอาหาร คาเสอมราคาเรอ คาเสอมราคากระชง คาเสอมราคาหลอดไฟ – สายไฟ คาเสอมราคาเขง/ตะกรา/ถง คาเสอมราคาเครองชงน าหนก คาเสยโอกาสเงนทนในตนทนคงท

- - - - - - -

300.00 40.00 450.00 15.00 4.50 30.00 10.00

300.00 40.00 450.00 15.00 4.50 30.00 10.00

0.48 0.06 0.72 0.02

0.007 0.05 0.02

รวมตนทนคงท - 849.50 849.50 1.36

รวมตนทนทงหมด 58,502.25 4,270.87 62,773.12 99.93

รอยละ 93.20 6.80 100.00

ทมา : จากการค านวณ

26

ตารางท 25 ตนทนการเลยงปลานลในกระชง ของผเลยงปลานลในกระชง ในแมน ามล อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ปการผลต 2553

ประเภทของตนทน จ านวน

จ านวนวนเฉลยในการเลยงปลานล (วน/กระชง/รน) จ านวนปลอยปลาเฉลย (ตว/กระชง/รน) จ านวนปลารอดตายเฉลย (ตว/กระชง/รน) ตนทนเฉลย (บาท/ตว) ผลผลตเฉลย (กโลกรม/กระชง) ตนทนเฉลย (บาท/กโลกรม) ราคาขายเฉลย (บาท/กโลกรม) ราคาขายสงสดเฉลย (บาท/กโลกรม) ราคาขายต าสดเฉลย (บาท/กโลกรม) ก าไรเฉลย (บาท/กโลกรม) ก าไรสงสดเฉลย (บาท/กโลกรม) ก าไรต าสดเฉลย (บาท/กโลกรม) ก าไรสทธเฉลย (บาท/กระชง) ก าไรสทธสงสดเฉลย (บาท/กระชง) ก าไรสทธต าสดเฉลย (บาท/กระชง)

118.90 1,689 1,401 35.49 1,191 48.76 60.66 65.00 57 9.79 15.55 7.64

9,389.73 15,396 6,038

ทมา : จากการค านวณ

27

จากการศกษาตนทน ผลผลตของการเลยงปลานลในกระชงจากจ านวนตวอยางทส ารวจพบวาผเลยงปลานลในกระชง มผลก าไรสทธ 9,389.73 ตอกระชงตอรน (ตารางท 26)

ตารางท 26 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามผลก าไรสทธของ การผลตปลานลในกระชง (ตอกระชง/รน) ปการผลต 2553

ผลก าไร (บาท) (ตอกระชง/รน)

จ านวน รอยละ

4,000 – 5,000 5,001 – 6,000 6,001 – 7,000 7,001 – 8,000 8,001 – 9,000 9,001 – 10,000 10,001 – 11,000 11.001 – 12,000 12,001 – 13,000 13,001 – 20,100

1 - 7 3 7 3 2 3 1 3

3.33 -

23.33 10.00 23.33 10.00 6.67

10.00 3.33

10.00 รวม 30 100.00

ก าไรเฉลย(บาท) / กระชง/รน 9,389.73

ทมา : จากการค านวณ

5. ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะการเลยงปลานลในกระชง

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชงพบวามปญหาในการเลยงปลานลในกระชงอยหลายประการดวยกนทส าคญคอ ผเลยงปลาไมไดมการจดบนทกกจกรรมทปฏบตในแตละวนของฟารม เชน รายการคาใชจายประจ าวน ปรมาณอาหารประจ าวน หรอการสมปลาวดขนาดและการเจรญเตบโตเปนระยะ ๆ ซงขอมลเหลานเกษตรกรสามารถน าไปใชปรบปรงในการเลยงรนตอ ๆ ไปได

5.1 คณภาพน าและปญหาดานสงแวดลอม

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชงเกยวกบคณภาพน าในแมน ามลส าหรบการเลยงปลานลในกระชง พบวาสวนใหญเหนวาคณภาพน าดปานกลาง จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 63.33 รองลงมาคณภาพด จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 33.33 และสดทายคณภาพเลว จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 3.33 (ตารางท 27)

28

ตารางท 27 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามความเหนดานคณภาพ ของแมน ามลส าหรบการเลยงปลานลในกระชง ปการผลต 2553

คณภาพของน าในแมน ามล จ านวน รอยละ

ดมากทสด ด ปานกลาง เลว

- 10 19 1

- 33.33 63.34 3.33

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

สวนสภาพปญหาของแมน ามล ทมผลกระทบตอการเลยงปลานลในกระชง พบวาน าในแมน ามลมตะกอนและมความขนไมคงทมากทสด รองลงมาคอปญหาน าตนเขนโดยเฉพาะในชวงฤดแลง (ตารางท 28)

ตารางท 28 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามสภาพปญหาของแมน ามล ทมผลกระทบตอการเลยงปลานลในกระชง ปการผลต 2553 (ตอบไดหลายขอ)

ปญหาของแมน ามลทมผลกระทบตอการเลยงปลานล ความถ รอยละ *

น าตนเขน มตะกอนและความขนไมคงท น าทวม อณหภมของน าเปลยนแปลงเฉยบพลน กระแสน าเปลยนแปลงบอยครง ความแออดของกระชง

17 30 5 8 8 8

56.67 100.00 16.67 26.67 26.67 26.67

รวม 76 -

หมายเหต : * หมายถงรอยละของจ านวนค าตอบทงหมด ทมา : จากการส ารวจ

5.2 ปญหาสารพษและภยธรรมชาต ปญหาการใชสารพษ สารเคม ยาปราบศตรพชทอาจเปนอนตรายตอปลาในกระชง พบวามผเลยงปลาไดรบผลกระทบจ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 53.33 และทมความเหนวาไมไดรบผลกระทบ จ านวน 14 ราย คดเปนรอยละ 46.67 (ตารางท 29)

29

ตารางท 29 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง ทพบวามการใชสารเคม ยาปราบศตรพชในน า ทอาจเปนอนตรายตอปลานลทเลยง ปการผลต 2553

ปญหาการใชสารเคม จ านวน รอยละ

ม ไมม

16 14

53.33 46.67

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชง พบวาสวนใหญมปญหาโรคระบาดปลา รองลงมาคอปญหาอณหภมของน าและปรมาณออกซเจนในน าลดต าลง ซงทง 2 ปญหาหลก ๆ นมกเกดขนเสมอและเปนสาเหตท าใหปลาปวยและตาย (ตารางท 30)

ตารางท 30 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามปญหาภยธรรมชาตทพบมากทสด ในการเลยงปลานลในกระชง ปการผลต 2553 (ตอบไดหลายขอ)

ปญหาภยธรรมชาต ความถ รอยละ *

ฝนแลง น าลด โรคระบาด อณหภมของน าและปรมาณออกซเจนในน า

2 3

24 13

6.67 10.00 80.00 43.33

รวม 42 -

หมายเหต : * หมายถงรอยละของจ านวนค าตอบทงหมด ทมา : จากการส ารวจ

5.3 ปญหาดานการผลตปลานลเพอการคา จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชง พบวาม 4 ปญหาใหญ ๆ ในการผลตปลานลในกระชง ปญหาทส าคญมากทสดคอ ปญหาอาหารปลาราคาแพง จ านวน 28 ราย คดเปนรอยละ 93.33 รองลงมาคอปญหาพนธปลาราคาแพง ปญหาขาดแคลนเงนทนและผกขาดพนธปลาและอาหาร จ านวน 24,17 และ17ราย ตามล าดบ คดเปนรอยละ 80.00,56.67 และ56.67 ตามล าดบ (ตารางท 31)

30

ตารางท 31 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามปญหาดานการผลตปลานล ในกระชงเพอการคา ปการผลต 2553 (ตอบไดหลายขอ)

ปญหาดานการผลต ความถ รอยละ *

พนธปลาราคาแพง อาหารปลาราคาแพง ขาดแคลนเงนลงทน พนธปลาไมมคณภาพหรอโตชา ปลาธรรมชาตรบกวน การผกขาดพนธปลาและอาหารปลา

24 28 17 3 5

17

80.00 93.33 56.67 10.00 16.67 56.67

รวม 94 -

หมายเหต : * หมายถงรอยละของจ านวนค าตอบทงหมด ทมา : จากการส ารวจ

5.4 ปญหาดานการตลาด

ในการส ารวจครงนถอไดวาเปนกจกรรมการผลตปลานลในกระชงเพอการคาทเปนสนคาเกษตรชนดทมปญหาดานการตลาดนอยมาก เนองจากการท าฟารมแบบธรกรรมกบบรษท มการวางเงนมดจ า มขอผกพนกบบรษท ดงนนบรษทจงเปนผรวบรวมผลผลตและน าออกจ าหนายสตลาดผบรโภคตอไป จากการส ารวจปญหาดานการตลาดของผเลยงปลานลในกระชง พบวาปญหาสวนใหญคอ การผกขาดพนธปลาและอาหารปลาของบรษทเอกชนคดเปนรอยละ 90.00 รองลงมาคอปญหาราคาไมแนนอน,ราคาตกต าและการแขงขนกบปลาธรรมชาต คดเปนรอยละ 43.33,33.33 และ 10.00 ตามล าดบ สวนทเหลอม 3 ราย ทคดวาไมมปญหาดานการตลาดเลย คดเปนรอยละ 10.00 (ตารางท 32)

ตารางท 32 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามปญหาดานการตลาด ปการผลต 2553 (ตอบไดหลายขอ)

ปญหาดานการตลาด ความถ รอยละ *

ไมมปญหา ราคาตกต า ราคาไมแนนอน การผกขาดของบรษทเอกชน การแขงขนกบปลาธรรมชาต

3 10 13 27 3

10.00 33.33 43.33 90.00 10.00

รวม 56 -

หมายเหต : * หมายถงรอยละของจ านวนค าตอบทงหมด ทมา : จากการส ารวจ

31

5.5 ปญหาดานสงแวดลอม

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชงทมปญหาดานสงแวดลอม พบวาผเลยงปลานลสวนใหญมปญหาโรคปลา จ านวน 24 ราย คดเปนรอยละ 80.00 รองลงมาคอปญหาปรมาณน าลดต าลงมากในฤดแลง และปญหาคณภาพน า จ านวน 6 รายและ 5 ราย ตามล าดบ คดเปนรอยละ 20.00 และ 6.67 ตามล าดบ (ตารางท 33)

ตารางท 33 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามปญหาดานสงแวดลอม ปการผลต 2553 (ตอบไดหลายขอ)

ปญหาดานสงแวดลอม ความถ รอยละ *

ไมมปญหา น าเสย โรคระบาดปลา น าทวม น านอยในฤดแลง เสยงดง

3 5 24 2 6 1

10.00 16.67 80.00 6.67 20.00 3.33

รวม 41 -

หมายเหต : * หมายถงรอยละของจ านวนค าตอบทงหมด ทมา : จากการส ารวจ

5.6 วธจดการกบปญหาของเกษตรกร

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชง กรณเมอมปญหาโรคและศตรปลา พบวาผเลยงปลาสวนใหญใชวธขอค าแนะน าปรกษาจากพนกงานสงเสรมการขายของบรษท จ านวน 30 ราย คดเปนรอยละ 100.00 และในขณะเดยวกนขอค าแนะน าปรกษาจากเจาหนาทกรมประมง ใชวธใหยารกษาเอง และขอค าปรกษาจากผ เลยงปลานลในกระชงดวยกน จ านวน 28,24 และ 10 ราย ตามล าดบ คดเปนรอยละ 93.33,80.00 และ33.33 ตามล าดบ (ตารางท 34)

32

ตารางท 34 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามวธการจดการเมอเกดปญหา โรคปลา ปการผลต 2552 (ตอบไดหลายขอ)

วธการจดการปญหาเมอเกดโรคปลา ความถ รอยละ *

ใหยารกษาเอง ปรกษาขอค าแนะน าเจาหนาทประมง ปรกษาขอค าแนะน าจากพนกงานบรษท ปรกษาขอค าแนะน าจากผเลยงปลาดวยกน

28 10 30 24

93.33 33.33 100.00 80.00

รวม 92 -

หมายเหต : * หมายถงรอยละของจ านวนค าตอบทงหมด ทมา : จากการส ารวจ

5.7 การใชบรการเจาหนาทของรฐ

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชง พบวาจ านวนทงหมดไดรจกหรอเคยรจกเจาหนาทประมงส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบ และไดเคยใชบรการและตดตอราชการกบเจาหนาทประมงส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบทกราย จ านวนครงทผเลยงปลานลในกระชงมาใชบรการหรอตดตอราชการกบเจาหนาทประมงส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบ พบวาสวนใหญใชบรการ 10 ครง/ป จ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 26.67 รองลงมา 12 , 2 และ 8 ครง/ป จ านวน 7,7 และ 5 ราย คดเปนรอยละ 23.34 , 23.34 และ 16.67 ตามล าดบ (ตารางท 35)

33

ตารางท 35 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามจ านวนครงทมาใชบรการ หรอตดตอราชการกบเจาหนาทประมงอ าเภอวารนช าราบ ปการผลต 2553

จ านวนครงทมาตดตอและใชบรการ กบเจาหนาทประมง(ครง/ป)

จ านวน รอยละ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 7 - - - 1 1 5 - 8 - 7

3.33 23.33

- - -

3.33 3.33 16.67

- 26.67

- 23.34

รวม 30 100.00

เฉลย 7.57 ครง / ป

ผเลยงปลานลในกระชงระบวารจก / เคยรจกเจาหนาทประมงอ าเภอ จ านวน 30 ราย

ทมา : จากการส ารวจ

สวนความคดเหนตอเจาหนาทประมงส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบของผเลยงปลานลในกระชงพบวา เจาหนาทประมงส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบมประโยชน และมสวนในการสนบสนนการเลยงปลานลในกระชงนน เหนวามมาก จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 83.33 และมปานกลาง จ านวน 5 ราย คดเปนรอยละ 16.67 (ตารางท 36)

34

ตารางท 36 จ านวนและรอยละของผเลยงปลานลในกระชง จ าแนกตามความมประโยชนของเจาหนาท ประมงอ าเภอวารนช าราบ ตอการเลยงปลานลในกระชง ปการผลต 2553

ความมประโยชนตอการเลยงปลานลในกระชง ของเจาหนาทประมงอ าเภอ

จ านวน รอยละ

ไมมเลย มบางเลกนอย มปานกลาง มมาก

- - 5 25

- -

16.67 83.33

รวม 30 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

5.8 ขอคดเหนและขอเสนอแนะของผเลยงปลานลในกระชง

จากการส ารวจผเลยงปลานลในกระชง พบวามขอเสนอแนะทนาสนใจดวยกนคอ จ านวน 19 ราย คดเปนรอยละ 63.33 ทอยากใหมการประกนราคาผลผลต และจ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00 อยากใหมโรงงานผลตอาหารปลาราคาถก เพอใหเปนทางเลอกของเกษตรกรทตองผกขาดซออาหารปลาราคาแพงจากบรษทคสญญา สวนอก 5 ราย คดเปนรอยละ 16.67 ไมมขอคดเหน

35

สรปผลการส ารวจเพอการศกษาและขอเสนอแนะ

สรปผลการส ารวจเพอการศกษา

การส ารวจเพอการศกษาการผลตปลานลในกระชงเพอการคาในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน มวตถประสงค คอ 1) เพอศกษาถงตนทน และผลตอบแทนจากการลยงปลานลในกระชง 2) เพอศกษาถงวธการจดการการผลต และผลผลตของผเลยงปลานลในกระชง

3) เพอศกษาถงปญหาตาง ๆ ทงในดานการผลต และการตลาด ปจจยทสงผลตอความส าเรจ ของการเลยงปลาในกระชง รวมทงปจจยทมผลตอการตดสนใจในการเลยงปลานลในกระชง ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการเลยงปลานลในกระชง รวมทงปจจยทมผลตอการตดสนใจใน

การเลยงปลานลในกระชง การเกบรวบรวมขอมลในการศกษาครงนใชแบบสมภาษณเกษตรกรผเลยงปลานลในกระชง ผลการศกษาสรปดงน การศกษาลกษณะบางประการของเกษตรกรผเลยงปลานลในกระชง พบวาผเลยงปลานลสวนใหญเปนเพศชายคดเปนรอยละ 86.67 เพศหญงคดเปนรอยละ 13.33 อายเฉลย 45 ป อายสงสดคอ 58 ป และอายต าสด คอ 27 ป ระดบการศกษาสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 73.33 รองลงมาคอมธยมศกษาตอนตนคดรอยละ 23.33 มขอสงเกตวาทมสดสวนเพศหญงอยเปนจ านวนมากในการเลยงปลานลในกระชง ถงรอยละ 13.33 เนองมาจากเพศหญงมกมการไปตดตอราชการ การขนทะเบยนเกษตรกร การขออนญาต การประชมกลม การตดตอประสานงานซอลกพนธปลา อาหารปลา และขายผลผลต สวนการใชแรงงานใหอาหารปลา ท าความสะอาดกระชงสรางประกอบ-ซอมแซมกระชง เคลอนยายกระชง การล าเลยงขนสงของตางๆ มกใชแรงงานผชาย สมาชกในครวเรอนและแรงงานทใชเลยงปลานลในกระชง จ านวนเฉลย 4.89 คนตอครวเรอนต าสด 3 คนตอครวเรอน และสงสด 8 คนตอครวเรอน แรงงานทใชในการเลยงปลานลในกระชงไดจากแรงงานภายในครวเรอนเปนหลก โดยแบงเปนแรงงานเตมเวลาเฉลย 1.94 คน ตอครวเรอนและแรงงานบางเวลาเฉลย 1.02 คน ตอครวเรอน สวนแรงงานจางไมพบวามการจางแรงงาน มการขอแรงงานชวยเหลอกนแบบพงพาอาศยหรอตางพงพากนเฉพาะงานบางลกษณะ เชน ยกเรอ ยกกระชงขนลง และการล าเลยงขนยายผลผลตปลานลขนจากกระชงมายงรถล าเลยงทบนรมฝงเทานน

อาชพเดมกอนทจะมาเลยงปลานลในกระชงเพอการคาพบวามอาชพท านา คดเปนรอยละ 43.33 รองลงมาคออาชพชาวประมงจบปลาในแมน ามลขาย และรบจาง คดเปนรอยละ 20.00 เทากน สวนอาชพหลกของหวหนาครอบครวสวนใหญมอาชพเลยงปลานลในกระชงคดเปนรอยละ 73.33 รองลงมาคอท านาและรบจาง คดเปนรอยละ 10.00 เทากน

การขออนญาตเพาะเลยงสตวน าในทจบสตวน าประเภททสาธารณะประโยชนในแมน ามล และประสบการณการเลยงปลานลในกระชง ผเลยงปลานลในกระชงไดมการขออนญาตครบทกราย คดเปน

36

รอยละ 100.00 สวนประสบการณการเลยงปลานลในกระชงเฉลย 5.20 ป มผเลยงมานานทสด 17 ป (2537) และต าสดเรมเลยงไดเพยง 2 ป (2551) การจดตงหรอการรวมกลมทางการเกษตร หรอกลมสมาชกผเลยงปลานลในกระชงไมมการสงกดกลมสมาชกทางการเกษตร คดเปนรอยละ 53.33 รองลงมาคอเปนสมาชก ธกส. คดเปนรอยละ 26.67 และสมาชกกองทนหมบาน คดเปนรอยละ 6.67 สวนการตงกลมสมาชกผเลยงปลานลในกระชง พบวาไมเคยมการจดตงกลมแตมแนวความคดทจะตงกลมสมาชก คดเปนรอยละ 63.33 และเหนวาจะไดรบประโยชนจากการตงกลมสมาชก คดเปนรอยละ 83.33 และมผเหนวาการตงกลมสมาชกไมมประโยชนใด ๆ เลย คดเปนรอยละ 16.67 ผเลยงปลานลในกระชงยงขาดความร ความเขาใจของการจดตงกลมสมาชกซงไมเหนความจ าเปน เนองจากปจจบนสวนใหญกไมไดใชประโยชนหรอหวงประโยชนจากการรวมกลม เพยงพงพาพนกงานสงเสรมการขายของบรษท กเหนวาเพยงพอแลวซงถอวาผเลยงปลานลในกระชง ยงอยภายใตการครอบง า กดข ผกขาดของทางบรษทเหลานน

เหตผลของการเรมเลยงปลานลในกระชงพบวา มความสนใจอยากเลยงเมอเหนคนอนเขาเลยงแลวมรายได คดเปนรอยละ 36.67 รองลงมาคอเพอนบานแนะน าและญาตพนอง คดเปนรอยละ 30.00 และ 23.33 ตามล าดบ สวนเหตผลทตดสนใจเลยงปลานล คอการเลยงปลานลในกระชงสามารถมรายไดดกวาท าเกษตรอน คดเปนรอยละ 73.33 รองลงมา คอสามารถเลยงเปนอาชพได คดเปนรอยละ 26.67 ลกษณะการท าธรกจรวมกบบรษทเอกชน พบวาเกษตรกรทงหมดเลยงปลานลในกระชงแบบท าสญญาธรกจรวมเฉพาะ ซงเปนการผกขาดคสญญากบบรษทเจรญโภคภณฑอาหาร (ซพ) คดเปนรอยละ 86.67 รองลงมา คอ บรษท ส.อสานฟารม และ บรษทสตวสงเคราะห คดเปนรอยละ 6.67 เทากน การท าธรกจรวมกบบรษทแบบคสญญากนนนผเลยงปลานลในกระชงตองน าเงนไปวางมดจ าไวกบบรษทผผลตลกพนธปลาและอาหารปลา จ านวน 20,000 บาท ตอกระชง คดเปนรอยละ 76.67 รองลงมาวางมดจ า 30,000 บาท ตอกระชง คดเปนรอยละ 10.00 โดยมสญญากบบรษท คอ จะตองจ าหนายผลผลตใหกบบรษทเทานน

แนวโนมมการเลยงปลานลในกระชงในอนาคตระบวาจะมการเลยงตอไป ในจ านวนกระชงเทาเดม คดเปนรอยละ 73.33 และเลยงตอไปโดยเพมจ านวนกระชง คดเปนรอยละ 26.67 ภาวะหนสนและแหลงกยมเงน ผเลยงปลานลในกะชงมการกยมเงน คดเปนรอยละ 63.33 และไมไดกยมเงน คดเปนรอยละ 36.67 แหลงเงนกทส าคญจากกองทนหมบาน จ านวน 9 ราย รองลงมาจาก ธกส. จ านวน 6 ราย และวสาหกจชมชน จ านวน 2 ราย สหกรณเครดตยเนยนและญาตแหงละจ านวน 1 รายเทากน มผมหนสน สงสดจ านวน 200,000 บาท จ านวน 1 ราย โดยในจ านวนผกยมเงนทงหมดจ านวน 19 ราย มหนสนเฉลย 64,166 บาทตอราย

ผเลยงปลานลในกระชงไมเคยและไมไดมการวางแผนการผลตปลานลในกระชงของตนเอง การจบ ผลผลตใชวธการงดใหอาหารปลานล 2 วน แลวจบขนจากกระชงจนหมด โดยไมมการคดขนาดขายคดราคา เฉลยเทากนทกขนาด กอนปลอยลกปลานลลงเลยงมการพกกระชงเสยกอน เพอท าความสะอาดกระชง และ

37

ซอมแซมกระชงและอปกรณตางๆ เปนเวลา 14-30 วน มบางรายอาจพกนานวนกวาน ในกรณรอคอยลกพนธปลานล ทบรษทจะน ามาสงใหซงผเลยงปลาไมสามารถก าหนดวนไดเอง ชนดของปลานลทนลเลยงมากทสด คอปลานลแปลงเพศ คดเปนรอยละ 83.33 รองลงมาคอเลยงทงปลานลแปลงเพศและปลาทบทม คดเปนรอยละ 10.00 และเลยงปลาทบทมแปลงเพศเพยงอยางเดยวคดเปนรอยละ 6.67 ขนาดและจ านวนกระชง ผเลยงปลานลในกระชงมกระชงเฉลยรายละ 8.20 กระชง ผทมมากทสด 20 กระชง และมนอยทสด 2 กระชง (เรมเลยง 1-2 ป) ขนาดของกระชงทใชเลยงปลานล มากทสดคอขนาด กวาง 3.0 เมตร x ยาว 6.0 เมตร x ลก 3.0 เมตร คดเปนรอยละ 66.67 รองลงมาคอขนาด กวาง 3.3 เมตร x ยาว 7.0 เมตร x ลก 3.0 เมตร คดเปนรอยละ 33.33 จ านวนลกพนธปลานลทปลอยลงเลยงในกระชง นยมปลอยในอตรา 1,400-1,500 ตวตอกระชง คดเปนรอยละ 36.67 รองลงมาอตรา 1,900-2,000 ตวตอกระชง คดเปนรอยละ 33.33 ระยะเวลาทใชเลยงจนถงวนจบขายเปนเวลา 118.90 วน จ านวนมอทใหอาหารปลาคอ จากวนเรมเลยงไปจนถงอาย 45 วน ใหอาหาร 3 มอ คอเวลา 06.30 น., 11.30 น. และ 17.00 น. เมอขนาดโตขนจากอาย 45-120 วน ใหอาหาร 2 มอ คอเวลา 07.00 และ 16.30 น. การมทพกของผเลยงปลานลในกระชง สรางทพกรมฝงแมน ามล คดเปนรอยละ 66.67 และไมไดสรางทพก คดเปนรอยละ 33.33 ผทไมไดสรางทพกรมฝงใชวธเดนทางไปพกทบาน สวนใหญกไมไกลนกถงแมพกบานแตกสะดวกและไมเปนอปสรรคตอการเลยงปลานล โดยใชวธฝากเพอนบานหรอญาตทเปนเจาของกระชงขางเคยงดแล วนครบก าหนดช าระเงนคาจ าหนายผลผลตปลานล พบวาการจ าหนายผลผลตปลานลทงหมดขายแบบเงนเชอ ผซอคอบรษทคสญญาผกขาดมารบปลานลไปจ าหนายแลวน าเงนมาช าระในภายหลง มก าหนด คางช าระ 15-20 วน คดเปนรอยละ 43.33 ลดลงมาคอก าหนดคางช าระ 26-30 วน และ 7-10 วน ตามล าดบ คดเปนรอยละ 33.33 และ 16.67 ตามล าดบ ขนาดของปลานลทจบขายพบวาผเลยงปลานลในกระชง เลยงปลาไดขนาดทสามารถขายได ขนาด 800-900 กรม/ตว คดเปนรอยละ 93.33 รองลงมาคอขนาด 901-1,000 กรม/ตว คดเปนรอยละ 6.67 แสดงใหเหนวาเมอเลยงปลานลไดขนาด 800-900 กรม/ตว ผเลยงตองการจบขายโดยเรว เนองจากตองการขายเพอน าเงนมาหมนเวยน และยงปลาขนาดโตขน จะกนอาหารมากขนท าใหมคาใชจายคาอาหารตอวนสงมาก ซงภาระหนกดานเงนทนหมนเวยนในแตละวน สวนขนาดปลาทตองการนนเหนวา ผบรโภคและตลาดตองการปลาทมขนาดน าหนก 901- 1,000 กรม/ตว คดเปนรอยละ 76.67 รองลงมาคอขนาด 800-900 กรม คดเปนรอยละ16.67 ราคาผลผลตทขายไดสงสดในปการผลต 2553 คอราคา 56-60 บาทตอกโลกรม คดเปนรอยละ 93.33 รองลงมาคอ 61-65 และ 51-55 บาทตอกโลกรม คดเปนรอยละ 3.33 เทากน สวนราคาทขายไดต าสด คอราคา 46-50 บาทตอกโลกรม คดเปนรอยละ 36.66 รองลงมาคอ 35-40 บาทตอกโลกรม คดเปนรอยละ 26.67 ขนาดลกพนธปลานลทปลอยลงเลยงในกระชง พบวาผเลยงปลอยปลาขนาด 31-35 กรม/ตว มากทสดถง รอยละ 26.67 รองลงมาคอขนาด 21-25 กรม/ตว คดเปนรอยละ 23.33

38

ผลการศกษาสภาพตนทนการผลตของการเลยงปลานลในกระชง พบวาผเลยงใชเวลาเลยงทงหมด 118.90 วน มตนทนผนแปรทงหมดเทากบ 61,923.62 บาทตอกระชงตอรน ตนทนคงททงหมดเทากบ 849.50 บาทตอกระชงตอรน ตนทนการเลยงปลาในกระชงเฉลยกโลกรมละ 48.76 บาท ราคาเฉลย 60.66 บาทตอกโลกรม ก าไรสทธเฉลยกโลกรมละ 9.79 บาท และก าไรสทธเฉลย 9,389.73 บาทตอกระชงตอรน เมอพจารณาก าไรสทธ (บาทตอรน) ผเลยงปลานลในกระชงไดรบพบวา มก าไรสทธสงสดเฉลย 15,396 บาทตอกระชงตอรน และมก าไรสทธเฉลยต าทสด 6,038 บาทตอกระชงตอรน ปญหาและอปสรรคการเลยงปลานลในกระชง พบวามปญหาน าในแมน ามลมตะกอนและความขนไมคงท คดเปนรอยละ 100.00 รองลงมาคอปญหาน าตนเขนในหนาแลง คดเปนรอยละ 56.67 นอกจากนน ยงพบวามปญหากระแสน าเปลยนแปลงบอยครง อณหภมของน าเปลยนแปลงเฉยบพลนและความแออดของกระชงคดเปนรอยละ 26.67 ปญหาสารพษ สารเคม ยาปราบศตรพชทอาจเปนอนตรายตอปลานลทเลยงในกระชง พบวามปญหาในบางชวงทมฝนตกใหม มผลตอการเลยงปลานลท าใหไดรบผลกระทบ คดเปนรอยละ 53.33 และไมไดรบผลกระทบ คดเปนรอยละ 46.67 ปญหาภยธรรมชาตและการจดการท พบมากทสดในการเลยงปลานลในกระชง พบวามปญหาโรคระบาด คดเปนรอยละ 80.00 รองลงมาคออณหภมของน าและปรมาณออกซเจนในน า คดเปนรอยละ43.33 ปญหาดานการผลตปลานลในกระชง พบวาปญหาอาหารปลาราคาแพงคดเปนรอยละ 93.33รองลงมาคอ ปญหาพนธปลาราคาแพง คดเปนรอยละ 80.00 และขาดแคลนเงนทนและการผกขาดเอารดเอาเปรยบของบรษทเอกชนคคา คดเปนรอยละ 56.67 เทากน ปญหาดานการตลาดของการเลยงปลานลในกระชง พบวามการผกขาดและเอารดเอาเปรยบจากบรษทเอกชน คดเปนรอยละ 90.00 รองลงมาคอราคาผลผลตไมแนนอน และราคาผลผลตต าเกนควร คดเปนรอยละ 43.33 และ 33.33 ตามล าดบ เมอศกษาวธการจดการแกไขปญหาของเกษตรผเลยงปลานลในกระชง เมอเกดปญหาโรคระบาด ปญหาพยาธศตรปลา พบวาใชวธการปรกษาขอค าแนะน าจากพนกงานสงเสรมของบรษทมากทสด คดเปนรอยละ 100.00 รองลงคอปรกษาขอค าแนะน าจากเจาหนาทประมง ใหยารกษาเองและปรกษาขอค าแนะน าจากผเลยงปลาในกระชงดวยกน คดเปนรอย93.33, 80.00 และ 33.33 ตามล าดบ

39

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะส าหรบผเลยงปลานลในกระชง เปนขอเสนอแนะวธการจดการดานการผลต

ส าหรบผเลยงปลานลในกระชงซงจะสงผลใหปลานลในกระชงมประสทธภาพมากขน สามารถเพมรายได ลดปญหาความเสยงลดตนทนไดอกดวย

การจดการดานการผลต

- จ านวนพนธปลาทปลอยลงเลยงในกระชง เปนปจจยทสงผลตอผลผลตของปลานลเชนกน ถงแมวาผเลยงจะปลอยปลาเปนจ านวนมาก โดยหวงใหผลผลตทไดรบสงขน แตหากผเลยงปลาดแลและใหอาหารไมทวถง อาจจะท าใหอตราการรอดตายของปลาต า หรออตราการตายสง ซงการปลอยปลาในอตราทหนาแนนเกนไปจะสงผลเสย คอจะท าใหเกดความแออดและเกดความเครยด ปลาเกดแผลทผวหนงเนองจากการแยงอาหารกน เกดความออนแองายตอการเปนโรคและมอตราการตายสง ดงนนจ านวนปลาทปลอยเปนอกปจจยหนงทควรใหความส าคญ ซงอตราการปลอยปลานลลงเลยงในกระชงโดยทว ๆ ไปควรปลอยในอตรา 50-75 ตวตอตารางเมตร - เวลาในการใหอาหารปลา ปลาจะกนไดดในชวงทมออกซเจนละลายอยในน าสงซงอยในชวงเวลากลางวน ดงนนการใหอาหารปลาสวนใหญ ควรใหในตอนกลางวน เนองจากปลานลเปนปลาทไมมกระเพาะอาหารจรง จงกนอาหารตอเนองตลอดวน จงท าใหสามารถรบอาหารไดทละนอย และมการยอยอาหารคอนขางชา การใหอาหารนอยๆ แตบอยครง จะชวยเพมประสทธภาพการใหอาหารไดมากหากมการใหอาหารทละมากๆ นอกจากจะท าใหเกดการสญเสยของอาหารแลวยงอาจท าใหน าเนาเสยได ส าหรบความถทเหมาะสมในการใหอาหารปลานน เทากบ 4-5 ครงตอวน และเนองจากมขอมลจากนกวชาการ ระบวา ระบบน ายอยของปลานลจะท างานนอยในเวลากลางคน ดงนนจงไมควรใหอาหารปลานลในเวลากลางคน

- ควรมการตรวจสอบกระชงเพอซอมแซมสวนทช ารด หรอเสยหายอยเสมอ รวมทงควรสมตรวจชงน าหนกปลา เพอปรบเพม-ลด ปรมาณอาหารใหปลากนอาหารในปรมาณทเหมาะสมกบน าหนกตว - ชวงเวลาทเหมาะสมในการเลยงปลานลในกระชง ผเลยงปลานลในกระชงควรท าการเลยงโดยเลยงฤดกาลทปลาธรรมชาตออกสตลาดจ านวนมาก คอระหวางเดอนกรกฎาคมถงเดอนตลาคม เนองจากชวงเวลาดงกลาวราคาขายปลานลจะต ากวาชวงฤดกาลอนๆ

- ผเลยงปลานลควรทยอยซออาหารปลา ไมควรทจะซออาหารปลามากกตนไว เพราะจะท าใหขาดสภาพคลองของฟารมอกทงหากดแลและเกบรกษาอาหารปลาไมดอาจจะท าใหอาหารปลาเสอมคณภาพ หรอเนาเสยได

40

การจดการดานการตลาด

- ผเลยงปลานลในกระชงควรมการรวมกลมกน จดตงกลมสหกรณผเลยงปลานลในกระชงเพอความเขมแขงของกลม และใชเปนอ านาจตอรองในการซอปจจยการผลต และขายผลผลตใหกบบรษท รวมทงผลประโยชนดานการขอสนเชอเพอการเลยงปลานลในกระชงจากสถาบนการเงน

- ผเลยงปลานลในกระชงควรมการแปรรปปลานล ใหเปนผลตภณฑอนเพอเปนการเพมมลคา ในกรณทผลตออกมาพรอมๆกน ราคาตกต าหรอลนตลาด เชน การท าปลานลแดดเดยว ปลานลสามรส สมปลานลซงสามารถเกบรกษาไดนาน และสามารถเพมรายไดใหกบผเลยงปลานลในกระชงไดอกทางหนง

การจดบนทกและการท าบญชฟารม - ผเลยงปลานลในกระชง ควรมการจดบนทกขอมลตางๆ ระหวางกจกรรมการเลยงปลานลใน

กระชง มขอมลตางๆ จะสามารถน ามาใชเปนประโยชนตอการพฒนา ปรบปรง แกไขปญหาอปสรรคในการเลยงปลานลในกระชงของตนเองได เชน คณภาพน า กระแสน า ความขนใส อณหภม ปรมาณออกซเจน แสงแดด บนทกขนาดของปลาโดยการสมชงวดสม าเสมอ บนทกปรมาณอาหารแตละมอ แตละวน ความผดปกต อาการ ความเครยดของปลา เปนตน

- การท าบญชฟารม เกษตรกรผเลยงปลานลในกระชง ถอวาเปนกจกรรมทางการเกษตร ทมการลงทนคอนขางสง แตพบวาผเลยงปลาไมไดมการจดบนทกท าบญชฟารม จงท าใหเปนจดออนของการลงทนหรอท าธรกจทางการเกษตร ซงการท าบญชฟารมนนขนอยกบความสนใจละเอยดรอบคอบของผท าเอง มหนวยงานทสามารถใหความรดานนไดคอ กรมสงเสรมสหกรณ - ผเลยงปลานลในกระชงควรมการวางแผนการเลยงปลานลในกระชง อยางรอบคอบรดกม ดวยตนเองได

ขอเสนอแนะส าหรบหนวยงานทเกยวของ เปนขอเสนอส าหรบหนวยงานทเกยวของกบผเลยงปลานลในกระชง ซงสงผลใหการผลตและการตลาดของผเลยงปลานลในกระชงมประสทธภาพมากยงขน สามารถเพมรายไดใหกบผเลยงปลานลในกระชงได ดงน - หนวยงานราชการตางๆ ทมสวนเกยวของกบเกษตรกรผเลยงปลานลในกระชงควรเขามา ชวยเหลอทางดานการลดตนทนการผลตใหแกผเลยงปลา เชน การใหความรดานการผลตอาหารเพอใชทดแทน หรอเสรมกบอาหารส าเรจรปทมราคาแพง ซงจะชวยลดตนทนไดมาก เนองจากผเลยงปลายงไมมความรดานการผสมอาหาร สตรอาหาร และวธปฏบต - หนวยงานองคการปกครองสวนทองถน ควรจดงบประมาณทสงเสรมสนบสนนการประกอบอาชพ แกเกษตรกรในทองถนทตนรบผดชอบ ใหมความมนคงเขมแขง แขงแรง ยนหยดอยได เพอใหเปน อาชพทมนคงอยางยงยน

41

- สถาบนการเงน หรอธนาคารพาณชย ควรพจารณาการปลอยสนเชอเพอการเลยงปลานลในกระชงใหมากขน และควรใหความยตธรรมในการกยมเงนเพอประกอบอาชพการเกษตรกรรมอยางเทาเทยมกน

- หนวยงานราชการตางๆ ทมสวนเกยวของกบการเลยงปลานลในกระชง ควรเขามาสงเสรมและสนบสนนใหผเลยงปลานล มการจดตงกลมสมาชก หรอสหกรณผเลยงปลานลในกระชงเพอเพมอ านาจตอรองในการซอปจจยการผลต ท าใหซอปจจยการผลตใหถกลงและขายผลผลตไดราคาสงขน และหมนเวยนการขายผลผลตตางๆ ออกสตลาดไมมากเกนความตองการจนลนตลาด หรอราคาตกต าเหมอนสนการเกษตรบางชนด เชน กระเทยม หอมแดง

42

อางอง

43

ภาคผนวก

ภาพกจกรรมการส ารวจขอมล และ

แบบสมภาษณเกษตรกรผเลยงปลานลในกระชง

44

ภาพกจกรรมการส ารวจขอมล

ภาพท 1 สภาพทวไปของการเลยงปลานลในกระชงเพอการคา ในแมน ามล

อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน

ภาพท 2 ลกษณะการสรางทพกของผเลยงปลา ทบางรายสรางเปนแพลอยน า

สวนบางรายกสรางทพกบรเวณรมฝงแมน ามล

45

ภาพท 3 – 4 สภาพทวไปของการเลยงปลานลในกระชงเพอการคา ในเขตอ าเภอวารนช าราบ

สวนใหญมกจะมการตดตง วาง กระชงอยตรงกบทดนของตนเองหรอญาต

46

ภาพท 5 - 6 ลกษณะการสรางทพกของผเลยงปลา สวนทสรางอยบนรมฝง

ใชเปนทเกบอาหารปลา และวสดอปกรณ

47

ภาพท 7 – 8 ออกสมภาษณผเลยงปลานลในกระชง ในแมน ามล

ทองทต าบลหวยขะยง และ ต าบลทาลาด อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน

48

ภาพท 9 - 10 สมภาษณผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามล อ าเภอวารนช าราบ

จงหวดอบลราชธาน ใหไดมาซงขอมลตามแบบสมภาษณ

49

ภาพท 11 - 12 ออกสมภาษณผเลยงปลานลในกระชง ในแมน ามล

ทองทต าบลบงหวาย และ ต าบลหนองกนเพล อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน

50

ภาพท 13 - 14 สมภาษณผเลยงปลานลในกระชงในแมน ามล รายบคคล

ถงบานพกในเวลากลางวนซงไดรบความรวมมอเปนอยางด

51

ภาพท 15 ลกพนธปลานลแปลงเพศทเตรยมปลอยลงเลยงในกระชง

ภาพท 16 ปลานลทเลยงไดขนาดทตลาดตองการ น าหนกประมาณ 800-900 กรมตอตว

52

เอกสารประกอบการน าเสนอ KM

เรอง

รายงานผลการส ารวจการผลตปลานลในกระชงเพอการคา ในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน

ปการผลต 2553

เสนอ ประมงจงหวดอบลราชธาน

โดย

นายกตตพงษ ลลาศสงางาม เจาพนกงานประมงอาวโส

นายประจกษ แสนภกด เจาพนกงานประมงช านาญงาน

สงกดส านกงานประมงอ าเภอวารนช าราบ

ส านกงานประมงจงหวดอบลราชธาน

53

ประกาศคณปการ

การส ารวจการผลตปลานลในกระชงเพอการคาในเขตอ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ผส ารวจไดรบความอนเคราะห และสนบสนนจาก คณพรชย สลกลาย ประมงอาสาต าบลบงหวาย , คณถาวร ผาวนด ประมงอาสาต าบลหวยขะยง , คณสพล ช านาญเวช ประมงอาสาต าบลบงไหมและคณสพศ หมายด ประมงอาสาต าบลหนองกนเพล ทไดใหความชวยเหลอ อ านวยความสะดวกตางๆ ในระหวาง การออกสมภาษณ จนท าใหสามารถด าเนนการส ารวจ เพอศกษาการผลตปลานลในกระชงเพอการคา ในเขตอ าเภอวารนช าราบ เปนผลส าเรจลลวงไปดวยดทกประการ

นายกตตพงษ ลลาศสงางาม

นายประจกษ แสนภกด

สงหาคม 2554