Top Banner
พพพพพพพพพพ พพพ พพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพ* พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพ พพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพ พพพพพพพพพพพพพพพ พ พพ พพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพ พพพพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพ พพพพพพพพพพพ พพพพพพ พพพพพพพพพพพพพพพ พพพพพพพ พพพพพพพ
54

พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

Aug 16, 2014

Download

Documents

greenboy
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

พระไตรปฎก กบ การธำารงพระพทธศาสนา*

ขออนโมทนาททางมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดจดทำาพระไตรปฎก ฉบบแปลภาษา ไทย สำาเรจเรยบรอย นบวาเปนงานใหญ เพอประโยชนแกการพระศาสนา คอเปนเครองรกษา

พระพทธศาสนาอยางสำาคญ ถอวาเปนงานทสมกบเกยรตฐานะของมหาวทยาลยสงฆ มหาจฬาฯใชเวลา ๕ ป ในการจดทำาพระไตรปฎกฉบบน ใหสำาเรจเรยบรอย นบวาใช

เวลาไมนาน เพราะงานทจดทำานน นอกจากเปนงานทใหญในตวแลว กไดจดทำาใหสมกบเปนงาน วชาการดวย หมายความวา นอกจากเปนงานสำาคญทางพระศาสนาแลว กมความเปนวชาการ

อยในตว เชน การทไดทำาบทนำา สรปเนอหาสาระ จดเดน ลกษณะพเศษ ของพระไตรปฎกเลม นน ๆ ไวดวย เปนตน

เมองานนสำาเรจลลวงไปจงจดงานฉลองขน การสมโภชนนเทากบเปนการประกาศใหรทว กนดวย คอไมใชฉลองแสดงความยนดเทานน แตเปนการทำาใหประชาชนไดมโอกาสรบทราบ

กวางขวางออกไป จะไดชวยกนใชพระไตรปฎกฉบบนใหเปนประโยชน การใชใหเปนประโยชนกคอ การนำาไปศกษา เลาเรยน คนควา เพอเปนฐานของการปฏบตตอไป

การทขอใหแสดงปาฐกถาน กขอบคณทใหโอกาสแตไมมโอกาสทจะไปรวมงาน ยงตอนนเกดปญหาซอนเขามาเฉพาะหนา คอเปนไข และคออกเสบอก คงจะพดเทาทเปนไปไดในหวขอเรอง “พระไตรปฎกกบการธำารงพระพทธศาสนา “

Page 2: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

“คำาวา ”ธำารง “ในทน ถอวามความหมายเหมอนกบคำาวา ”รกษา จะพดรวมกนไปกได “วา ”ธำารงรกษา เรอง พระไตรปฎกกบการธำารงพระพทธศาสนา จงมความหมายชดเจนอยแลว วา เปนเรองของพระไตรปฎกกบการรกษาพระพทธศาสนา

ธำารงพระพทธศาสนา ดวยการรกษาพระไตรปฎก

รกษาพระไตรปฎก คอรกษาพระพทธศาสนา

แมแตในความหมายอยางงายๆ กเหนไดทนทวาพระไตรปฎกสมพนธกบการธำารง พระพทธศาสนาอยางไร

Page 3: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

พระพทธศาสนาคออะไร ตอบงายๆ โดยแปลตามตวอกษรวา พระพทธศาสนา คอคำา สอนของพระพทธเจา

พระไตรปฎกคออะไร พระไตรปฎก กคอคมภรทประมวลเอาคำาสงสอนของพระพทธเจา มาจารกไว พระไตรปฎกจงเปนทรวบรวม บรรจไว หรอจารกไว ซงพระพทธศาสนานนเอง ในเมอพระพทธศาสนาแปลวาคำาสงสอนของพระพทธเจาและพระไตรปฎกเปนทประมวล

ไวซงพระพทธศาสนาคอคำาสอนของพระพทธเจา เพราะฉะนน การรกษาพระไตรปฎกจงเปนการ รกษาพระพทธศาสนา

ถาตอบอยางสนทสด กพดไดวา พระไตรปฎกกบการธำารงพระพทธศาสนาเปนเรอง เดยวกน การธำารงพระไตรปฎก กคอการธำารงพระพทธศาสนา นเปนความหมายอยางงายทสด

รกษาพระไตรปฎก เทากบรกษาพระพทธเจา

ถาพดใหลกลงและใหกวางออกไป พระไตรปฎกมความสำาคญตอการธำารงรกษาพระพทธ ศาสนาอกหลายอยาง นอกจากมองพระพทธศาสนาในความหมายทเปนคำาสงสอนแลว พระพทธ

ศาสนายงหมายถง การเลาเรยน การศกษา การปฏบต และการจดการตางๆ ใหมการเลาเรยนศกษาปฏบตนนทงหมด ซงรวมถงทกอยางทเราเรยกวา เปนสถาบน และเปนพระพทธศาสนาท

ประชาชนทวไปเขาใจ ในความหมายนพระไตรปฎกกมความสำาคญตอการธำารงพระพทธศาสนา ด งายๆ ดงตอไปน

พระพทธเจาตรสไวเองกอนปรนพพาน ซงเราจำากนแมนทเดยววา เมอพระองค ปรนพพานลวงลบไป ไมไดทรงตงพระภกษองคใดเปนศาสดาแทนพระองค แตพระองคไดทรง

มอบหมายใหชาวพทธไดรกนวา พระธรรมวนยนนแหละเปนพระศาสดาแทนพระองค ชาวพทธจำานวนมาก

ถงกบจำาพทธพจนภาษาบาลไดวา

“ ”โย โว อานนท มยา ธมโม จ วนโย จ เทสโต ปตโต โส โว มมจจเยน สตถา

Page 4: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

แปลวา ดกอนอานนท ธรรมและวนยใด ทเราไดแสดงแลว และบญญตแลว แกเธอ ทงหลาย ธรรมและวนยนน จะเปนศาสดาของเธอทงหลายโดยกาลทเราลวงลบไป

นคอพทธพจนทใหเหนวา พระธรรมวนยเปนศาสดาแทนพระพทธเจา พระธรรมวนยนก คอคำาสงสอนของพระพทธเจานนเอง พระธรรมวนยจงเทากบเปนองคพระศาสดา และเปนตวพระ

พทธศาสนา

พระธรรมวนยนกประมวลอยในพระไตรปฎก พระไตรปฎกจงเปนทสถตของพระธรรม วนย

เมอพระไตรปฎกเปนทสถตของพระธรรมวนยพระไตรปฎกจงเปนทสถตของพระบรม ศาสดาของชาวพทธ เมอรกษาพระไตรปฎกไว จงเทากบดำารงรกษาพระพทธเจาไว และรกษา

พระพทธศาสนาดวยนนเอง เพราะฉะนน ในความหมายน พระไตรปฎกกมความสำาคญตอการรกษาพระพทธศาสนาอยางเตมท

รกษาพระไตรปฎก คอรกษาผลงานและจดหมายของการสงคายนา

ในแงของการสงคายนา ชาวพทธกรกนอยแลววาการ สงคายนาเปนเรองสำาคญ เพราะ เปนการประมวลหรอรวบรวมคำาสงสอนของพระพทธเจา

การสงคายนานน เรมมมาตงแตพระพทธเจายงทรงพระชนมอย ดงทพระองคเคย ปรารภกบพระจนทะวา ควรจะสงคายนาธรรมทงหลายทพระองคไดทรงสงสอนไว เพอใหพรหม

จรยะคอพระศาสนาดำารงอยไดยงยน พระพทธศาสนานนมชอเรยกไดหลายอยาง คำาเรยกอยางหนง คอทพระพทธเจาตรส

“เรยกวา ” พรหมจรยะ หรอพรหมจรรย ” ” พรหมจรรยหรอ พรหมจรยะ นน คอพระพทธศาสนา พระพทธเจาตรสวา ควรสงคายนาหลกธรรมคำาสอนของพระองค เพอใหพรหมจรยะ

ดำารงอยยงยนนาน เพอประโยชนและความสขแกพหชน

Page 5: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

กอนพระพทธเจาปรนพพาน พระสารบตรไดทำาสงคายนาเปนตวอยางไว ดง ปรากฏในสงคตสตร ซงอยในพระไตรปฎกเลม ๑๑ การสงคายนาพระธรรมวนยเรมเอาจรงเอาจง

เปนงานเปน การใหญของสงฆสวนรวมขน หลงพทธปรนพพาน ๓ เดอน เมอพระมหากสสปเถระเปนประธานทำา

สงคายนาครงท ๑การสงคายนา กคอการประมวลคำาสงสอนของพระพทธเจา อนไดแกพระธรรม

วนย มาจดวางไวเปนแบบแผน ใหทรงจำาไวเปนอนหนงอนเดยวกน เปนหลกของพระพทธ ศาสนาสบมา

พระธรรมวนยทไดสงคายนารวบรวมไวน ตอมากเปนพระไตรปฎก พระไตรปฎกจงเปน ผลของการสงคายนา โดยเปนทรวบรวมพระธรรมวนยทไดสงคายนาไวนน

ในเมอพระพทธเจาตรสไวแลววา ใหสงคายนาพระธรรมวนย เพอใหพรหมจรยะคอพระศาสนายงยน เพอประโยชนสขแกชาวโลก พระไตรปฎกกคอผลงานทเปนประจกษพยานของการ

สงคายนาน เพราะฉะนนพระไตรปฎก จงมความสำาคญโดยเปนทรกษาพระพทธศาสนาอยในตวของมนเอง

รกษาพระไตรปฎก ทำาใหพทธบรษทมคณสมบตทจะรกษาพระพทธศาสนา

กอนจะปรนพพานพระพทธเจาเคยตรสวา พระองคจะปรนพพานตอเมอพทธบรษท

Page 6: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

๔ คอ ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา ทงหลายทงปวง คอพระภกษ ทงเถระ ทงมชฌมะ ทง นวกะ ภกษณกเชนเดยวกน พรอมทงอบาสก อบาสกา ทงทถอพรหมจรรย และทเปนผครอง

เรอนทงหมด ตองเปนผมคณสมบตทจะรกษาพระศาสนาได คอ

๑. ตองเปนผ ก) มความร เขาใจหลกธรรมคำาสอนของพระพทธเจาไดด และ ข) ประพฤตปฏบตไดถกตอง ตรง เปนธรรมานธรรม ปฏบต

๒. นอกจากรเขาใจเอง และปฏบตไดดแลว ยงสามารถบอกกลาวแนะนำาสงสอนผอนได

ดวย๓. เมอมปรปวาทเกดขน คอ คำาจวงจาบสอนคลาด เคลอนผดเพยนจากพระธรรม

วนย กสามารถ ช แจงแกไขไดดวย ถาพทธบรษททง ๔ มความสามารถอยางน พระองคจงจะปรนพพาน ตอนท

พระองคจะปรนพพานนน มารกมา กราบทลวา เวลานพทธบรษท ๔ มคณสมบตพรอมอยางทพระองคได

ตรสเหมอนกบเปนเงอนไขไวแลว พระพทธเจาทรงพจารณาเหนวาเปนอยางนน จงทรงรบท จะปรนพพาน โดยทรงปลงพระชนมายสงขาร

พทธดำารสน กเหมอนกบวาพระพทธเจาทรงฝากพระพทธศาสนาไวกบพทธบรษททง ๔ แตตองมองใหตลอดดวยวา ทรงฝากพระพทธศาสนาไวกบพทธบรษททเปนอยางไร ซงกตอบได

เลยวา ทรงฝากไวกบพทธบรษททมคณสมบตอยางทกลาวมาแลว เรมดวยรเขาใจและปฏบตไดถก

ตองตามพระธรรมวนย หรอถกตองตามธรรมะคำาสงสอนของพระพทธเจา พระธรรมวนยนอยทไหน กอยในพระไตรปฎก ถาไมมพระไตรปฎก พระธรรมวนยกอยมา

จนถงปจจบนไมได เพราะฉะนน ชาวพทธจะเปนผมคณสมบตถกตองตามทพระพทธเจาฝากพระ

ศาสนาไว กโดยมพระไตรปฎก และเรยนรเขาใจพระธรรมวนยจากพระไตรปฎกนแหละ เปนอนวา ในแงนพระไตรปฎกกเปนหลกของพทธบรษท ตองอยคกบพทธบรษท โดย

เปนฐานใหแกพทธบรษท ซงจะทำาใหชาวพทธเปนผมคณสมบตทจะรกษาพระศาสนาไวได นกเปนอกแงหนงทพระไตรปฎกมความสำาคญตอการธำารงพระศาสนา

Page 7: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

รกษาพระไตรปฎก ไวเปนฐานของปรยต ปฏบต และปฏเวธ

อกแงหนง ขอใหมองวาพระพทธศาสนานคออะไรบางเราพดกนวา พระพทธศาสนาน ตวแทตวจรงถาสรปงายๆ กเปน ๓ ดงทเรยกวาเปนสทธรรม ๓ คอ ปรยต ปฏบต และปฏเวธ พระศาสนาทงหมดกมเทาน คอ ปรยต ปฏบต และปฏเวธ

ปรยต กคอพทธพจนทเรานำามาเลาเรยนศกษา พทธพจนทเราจะเลาเรยนนน อยทไหน กอยในพระไตรปฎก ถาไมมพระไตรปฎก พทธพจนกไมสามารถมาถงเราได การททาน

สงคายนา กคอนำาพทธพจนมารวมไวใหอยในพระไตรปฎกนเอง พทธพจนทรวบรวมไวเหลานน แหละ เปนปรยตทเราเลาเรยน

ปรยตเปนผลจากปฏเวธ และเปนฐานของการปฏบต ทวา ปรยตเปนผลมาจากปฏเวธนน หมายความวา พระพทธเจาทรงปฏเวธ คอทรงบรรล

ผลการปฏบตของพระองคแลว จงทรงนำาประสบการณทเปนผลจากการปฏบตของพระองคนนมา เรยบเรยงรอยกรองสงสอนพวกเรา คอทรงสงสอนพระธรรมวนยไว คำาสงสอนของพระองคนน

กมาเปนปรยตของเรา คอเปนสงทเราจะตองเลาเรยนปรยตทเปนผลจากปฏเวธนน หมายถงปฏเวธของพระพทธเจาโดยเฉพาะ คอผล

การปฏบตของพระพทธเจา และทพระพทธเจาทรงยอมรบเทานน ไมเอาผลการปฏบตของโยค ฤาษ ดาบส นกพรต ชไพร อาจารย เจาลทธ หรอศาสดาอนใด

ทวาปรยตเปนฐานของการปฏบต กคอ ถาไมไดเลาเรยนปรยต ไมรหลกคำาสอนของ พระพทธเจา การปฏบตกเขว กผด กเฉไฉ ออกนอกพระพทธศาสนา ถาปฏบตผด กไดผลทผด

หลอกตวเองดวยสงทพบซงตนหลงเขาใจผด ปฏเวธกเกดขนไมได ถาไมมปรยตเปนฐาน ปฏบตและปฏเวธกพลาดหมด เปนอนวาเหลวไปดวยกน

พดงายๆ วา จากปฏเวธ ของพระพทธเจา กมาเปนปรยต ของเรา แลวเรากปฏบตตาม ปรยตนน เมอปฏบตถกตองกบรรลปฏเวธ อยางพระพทธเจา ถาวงจรนยงดำาเนนไปพระศาสนา

ของพระพทธเจากยงคงอย

Page 8: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ปรยต ทมาจากปฏเวธของพระพทธเจา และเปนฐานแหงการปฏบตของพวกเราเหลา พทธบรษททงหลาย กอยในพระไตรปฎกนแหละ

ฉะนน มองในแงนกไดความหมายวา ถาเราจะรกษาปรยต ปฏบต และปฏเวธไว กตอง รกษาพระไตรปฎกนนเอง

ตกลงวา ในความหมายทจดแบงตวพระศาสนาเปนสทธรรม ๓ หรอบางทแยกเปนศาสนา ๒ คอ ปรยตศาสนา กบปฏบตศาสนานน รวมความกอยทพระไตรปฎกเปนฐาน จงตองรกษา

พระไตรปฎกไว เมอรกษาพระไตรปฎกได กรกษาพระพทธศาสนาได

รกษาพระไตรปฎกไวไดพระรตนตรยจงจะยงปรากฏอย

แมแตจะมองในแงพระรตนตรย เรากเหนวาพระไตรปฎกนเปนทรกษาพระรตนตรยอก เชนกน เราบอกวาพระ รตนตรยนนเปนหลกของพระพทธศาสนา เพราะเปนหลกแหงความเชอ

หรอหลกแหงศรทธา

๑. พระไตรปฎกเปนทสถตของพระพทธเจา แมวาพระพทธเจาเสดจดบขนธปรนพพาน แลว เรากมพทธพจนตรสไวอยางทไดบอกตงแตตนแลววา เมอพระองคลวงลบไป ธรรมวนยจะ

เปนศาสดาแทนพระองค พระธรรมวนยกอยในพระไตรปฎก แสดงวา พระศาสดาของเรายงอย พระพทธเจายงอย และอยในพระไตรปฎกนนเอง ดงทบอกแลววาพระไตรปฎกเปนทสถตของ

พระพทธเจา

๒. พระไตรปฎกทำาหนาทของพระธรรม เรารจกพระธรรมวนย คอคำาสงสอนของ พระพทธเจา จากพระไตรปฎก พระธรรมวนยนน เราเรยกสนๆ วา พระธรรม เวลาเราจะแสดงอะไร

เปนสญลกษณแทนพระธรรม เรากเอาพระไตรปฎกมาตงเปนเครองหมายของพระธรรม เพราะพระธรรมอยในพระไตรปฎก

Page 9: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

๓. พระไตรปฎกเปนทรองรบพระสงฆ พระสงฆนนเกดจากพทธบญญตในพระ ไตรปฎก หมายความวา พระภกษทงหลายทรวมเปนภกขสงฆะคอภกษสงฆนน บวชขนมา และอย

ไดดวยพระวนย วนยปฎกเปนทบรรจไวซงกฎเกณฑ กตกา คอพทธบญญตทรกษาไวซงภกขสงฆะ

สงฆอยไดดวยวนย วนยนนเปนทกอกำาเนดและเปนทดำารงไวซงสงฆะ และสงฆะนนกทำาหนาทเปน ผทจะรกษาสบทอดพระศาสนา สงฆะจงผกพนเนองอยดวยกนกบพระไตรปฎก

รวมความวา พระรตนตรย ตองอาศยพระไตรปฎกเปนทปรากฏตวแกประชาชนชาวโลก เรมตงแตพทธศาสนกชนเปนตนไป พระไตรปฎก จงมความสำาคญในฐานะเปนท ปรากฏของ

พระรตนตรย ดงนน การธำารงพระไตรปฎกจงเปนการธำารงไวซงพระรตนตรย ซงกคอการธำารงไว

ซงพระพทธศาสนา

รกษาพระไตรปฎก คอรกษาไตรสกขา ททำาใหพระพทธศาสนาเขาไปอยในชวตของชาวพทธ

อกแงหนง เราอาจมองลกลงไปถงขนทเอาพระพทธศาสนาเปนเนอเปนตวของเรา หรอเปนชวตของแตละคน

พระพทธศาสนาในความหมายทเปนแกนสารแทๆ กคอผลทเกดขนเปนความดความงาม เปนความเจรญกาวหนางอกงามขน หรอเปนการพฒนาขนของไตรสกขาในชวตของเรานเอง

พดอกอยางหนงวา พระพทธศาสนาเจรญขนเปนเนอเปนตวของเรา หรอเปนชวตของเราทซมซาบเอาพระพทธศาสนาเขามาไวในเนอในตว

พระพทธศาสนาชนดทเปนเนอเปนตวเปนชวตของเราน กตองอาศยพระไตรปฎกอกเชน กน เพราะวาพระพทธศาสนาในความหมายน หมายถงการทสามารถละ โลภะ โทสะ โมหะ ได การท จะละ โลภะ โทสะ โมหะ ได กดวยการปฏบตตาม ศล สมาธ ปญญา

ถามวา ศล สมาธ ปญญา เรารไดจากไหน ตอบวา ศล สมาธ ปญญา เปนขอปฏบตทตองมปรยตเปนแหลงชบอก และแหล

ปรยตทชบอกนนกคอพระไตรปฎก พระไตรปฎกทแสดงไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา ไวนน ประกอบดวย

๑. พระวนยปฎก เปนแหลงทรวมศลของพระสงฆ เพราะศลของพระภกษทเรยกกน วาศล ๒๒๗ อยในพระวนยปฎก แตทจรงไมเฉพาะ ๒๒๗ ทเปนศลในปาตโมกขเทานน แมศลนอก

Page 10: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ปาตโมกขกยงมในพระวนยปฎกนนอกมาก และทงหมดนนกเปนเรองของวนยหรอเรองศล คอ การฝกหดพฒนาพฤตกรรมทแสดงออกในความสมพนธทางกาย และวาจา

๒. พระสตตนตปฎก ความจรงพระสตรมครบหมด มทงศล สมาธ และปญญา แต เวลาจดระเบยบเปนหมวดหม ทานชใหเหนจดเดนของพระไตรปฎกแตละปฎก ทานกลาววา

พระสตตนตปฎกนเนนหนกในสมาธ คอ การพฒนาดานจตใจ๓. พระอภธรรมปฎก เนนหนกดานปญญา พดอยางปจจบนวาเปนเนอหาทาง

วชาการลวนๆ ยกเอาสภาวธรรมทละเอยดประณตลกซงขนมาวเคราะหวจย จงเปนเรองของ ปญญา ตองใชปรชาญาณอนลกซง

เปนอนวา พระไตรปฎกนนทานเอามาโยงกบขอปฏบตทเรยกวาศล สมาธ ปญญา ซงเปนขอปฏบตทเกดผลเปนจรงในชวตจตใจของคน อนจะทำาใหพระพทธศาสนาถกยอยเขาไปเปน

ชวตจตใจของเรา ถาใครปฏบตตามหลกศล สมาธ ปญญา ทแสดงไวในพระไตรปฎก ชวตของผนนจะกลาย

เปนเหมอนตวพระพทธศาสนาเอง เหมอนดงวาเรารกษาพระพทธศาสนาไวดวยชวตของเรา เพราะ พระพทธศาสนาเจรญขนมาเปนเนอตวเปนชวตของเราแลว ตราบใดชวตเรายงอย พระพทธ

ศาสนากยงคงอย เราอยไหน เราเดนไปไหน พระพทธศาสนากอยทนน และกาวไปถงนน ขอนเปนขนทสำาคญมาก คอ ชาวพทธจะรกษาพระพทธ- ศาสนาไวไดดทสด ดวยชวต

ของแตละคน เมอแตละคนนนมทงความร มทงการปฏบต และไดประจกษแจงผลของพระพทธ

ศาสนาแลว พระพทธศาสนากเปนเนอเปนตวของเขา เปนชวตของเขา ตราบใดทเขายงมชวตอย พระพทธศาสนากยงดำารงอย เพราะอยในตวของแตละคน แลวคนอนลกหลานกมาสบตอกนไป

อยางนเรยกวาพระพทธศาสนาอยดวยวธการรกษาอยางสงสด พดไดวา พระไตรปฎก เขามาอยในเนอตวของคนแลว ไมใชอยแคเปนตวหนงสอ

แตกอนจะมาอยในตวคนได กตองมคมภรพระไตรปฎกนแหละเปนแหลงบรรจรกษาไว แมแตเราจะปฏบตใหสงขนไปเรากตองไปปรกษาพระอาจารยทเรยนมาจากพระไตรปฎกหรอจาก

อาจารยทเรยนตอมาจากอาจารยรนกอนทเรยนจากพระไตรปฎก ซงอาจจะถายตอกนมาหลายสบ ทอด ถาเราอานพระไตรปฎกเองไมได กไปถามพระอาจารยใหทานชวยคนให ถาเราคนเองเปน เราก

ไปคนเอง เมอคนไดความรในหลกคำาสอนมาแลว เรากสามารถปฏบตใหเจรญงอกงามใน ศล สมาธ ปญญา ยงขนไป

สรปวา ชวตของเราชาวพทธองอาศยพระไตรปฎกโดยตรง ดวยการนำาหลกคำาสอน

Page 11: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

มาปฏบตใหเกดผลในชวตจรง นเปนความหมายแงตางๆ เกยวกบความสำาคญของพระไตรปฎก ในการธำารงรกษาไวซง

พระพทธศาสนา เมอพระไตรปฎกดำารงพระพทธศาสนา เราจะรกษาพระพทธศาสนา เรากมาดำารงรกษา

พระไตรปฎก เพราะฉะนนการดำารงรกษาพระไตรปฎกกเทากบดำารงพระพทธศาสนาไวดวย

ธำารงพระพทธศาสนาได เมอพระไตรปฎกอยคพทธบรษท ๔ ‘

องคประกอบใหญๆ ในการรกษาพระพทธศาสนา ม ๒ อยาง คอ๑. ผทจะรกษาพระพทธศาสนา กคอพทธบรษท ๔ การทจะรกษากตองมคนทจะ

รกษา ไมอยางนนจะไปรกษาไดอยางไร คนทจะรกษาพระพทธศาสนานน พระพทธเจากตรสไวแลว วา ไดแก พทธบรษท ๔ คอ ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เวลานภกษณไมมแลว กไมเปนไร

Page 12: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

พทธบรษททอยนเรากถอวาเหมอนกบบรษท ๔ ยงทำาหนาทกนอย เรยกงายๆ วาเปนบรรพชต กบ คฤหสถ หรอชาววด กบชาวบาน หรอพระสงฆ กบญาตโยม พทธบรษท ๔ เปนผรกษาพระพทธ

ศาสนา๒. เนอตวของพระพทธศาสนาทเราจะรกษานน กอยทพระไตรปฎก เนอตวของพระ

ไตรปฎก หรอตวพระพทธ- ศาสนาแทๆ ทอยในพระไตรปฎกนน เราเรยกวาพระธรรมวนย พระ ธรรมวนยเปนตวหลกการ

เปนอนวาม ๒ ฝาย คอ๑. ตวคนทจะรกษาพระพทธศาสนา ไดแกพทธบรษท ๔๒. ตวพระพทธศาสนาอนเปนหลกการทเราจะตองรกษา ไดแกพระธรรมวนยทอยใน

พระไตรปฎก

สองอยางนอาศยซงกนและกน พระธรรมวนยทเปนหลกของพระศาสนา คอคำาสงสอน ของพระพทธเจา จะดำารงอย และจะเกดผลเปนประโยชน กตองมาปรากฎทตวพทธบรษท ๔ ตอง อาศยพทธบรษท ๔ เปนทงทรกษาไว และเปนทปรากฏผล หรอเปนทจะนำาไปใชประโยชน

พรอมกนนนในเวลาเดยวกน พทธบรษท ๔ จะมความหมายเปนพทธบรษทขนมาได และ จะไดประโยชนเจรญงอกงามในพระพทธศาสนา กเพราะมธรรมวนยทรกษาไวในพระไตรปฎกเปน

หลกอย ฉะนน สองอยางนจงตองอาศยซงกนและกน เทากบเปนเครองเตอนใจวา เราชาว

พทธ หรอพทธบรษททง ๔ นแหละ คอผมหนาททจะรกษาพระพทธศาสนา และการรกษา พระพทธศาสนานนกทำาไดดวยการรกษาพระธรรมวนย และจะรกษาพระธรรมวนยไดกดวยการ

เลาเรยน ศกษา ปฏบต ใหพระธรรมวนยในพระไตรปฎกเกดประโยชนเปนจรงขนแกชวตของตน และแกสงคมทงหมด

เราจะรกษาพระพทธศาสนาไวได กตองใหพระไตรปฎกยงคงอยคกบพทธบรษททง ๔ ทพดมานมความหมายวา พทธบรษทจะตองรำาลกตระหนกถงความสำาคญของพระธรรม

วนย และพทธบรษทนนจะตองรกษาพระธรรมวนยไวดวยการ เลาเรยน ศกษา ปฏบต ทำาใหเกดเปนประโยชนแกชวตของตน และนำาไปขยายผลใหเกดเปนประโยชนแกสงคมและแกชาวโลก

ทงหมด

Page 13: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ทงน ใหสมกบทพระพทธเจาตรสไววา พรหมจรยะ คอพระพทธศาสนา ควรจะอยยงยน เพอประโยชนสขแกพหชน ถาพดดวยภาษาสมยใหมกคอแกมวลชน ตลอดจนใหเปนประโยชนแก

ชาวโลกทงหมด ตามคตทวา โลกานกมปายะ

นนคอหนาทของพทธบรษท โดยเฉพาะพระภกษ ซงจะตองปฏบตหนาทดวยเหนแก ประโยชนสขของชาวโลก

นแหละคอความสมพนธระหวางพทธบรษท ๔ กบพระธรรมวนย ซงจะตองระลก ตระหนกไวใหด บดน พวกเราเหลาพทธบรษท ทง ๔ มาประชมพรอมกนแลว เรากำาลงทำาหนาทของชาว

พทธ คอการรกษาพระพทธศาสนา โดยเรมตนดวยการเหนความสำาคญของพระไตรปฎก วนนเรา จงพรอมใจกนมารวมกจกรรมทเกยวกบพระไตรปฎก แสดงวาอยางนอยเราเหนความสำาคญของ

พระ- ไตรปฎกแลว แตอยาเอาแคเหนความสำาคญ การเหนความสำาคญของพระไตรปฎกนน แนนอนวาสำาคญอยางยง เวลานเรารจกพระ

ไตรปฎกกนนอยไปหนอยเหนความสำาคญของพระไตรปฎกกนนอยไปหนอย ตอไปนจะตองรจก พระไตรปฎกกนใหมาก และเหนความสำาคญของพระไตรปฎกกนใหมาก

เมอเหนความสำาคญแลวกชวนกนรกษา ชวนกนรกษาอยางไร กมาเลาเรยน มาชวนกน อาน มาชวนกนเรยน มาเลาใหกนฟง มาอธบายใหกนฟง ครนเลาเรยนแลวกเอาไปใชปฏบต โดย

นำาเอาความรเขาใจทไดศกษามาแลวนนไปพฒนา ศล สมาธ ปญญา ขดเกลาพฤตกรรม กาย วาจา ของตน พฒนาจตใจของตน พฒนาปญญาของตน ใหชวตเจรญงอกงามขนใน ศล สมาธ

ปญญา กจะไดรบประโยชนเสวยผลทพงเกดมจากพระพทธศาสนาทกลาวมานคดวาเปนคณคาซงจะเกดขนจากการฉลองหรอสมโภชพระไตรปฎกครงน

ดวย หมายความวา การสมโภช ฉลองพระไตรปฎกจะเกดผลแทจรง กตอเมอไปออกผลแกชวต และสงคมของชาวพทธ ตลอดจนคนทงโลก เรยกวานำามาซงประโยชนสขแกชาวโลกทงปวง

ขอใหการสมโภชเฉลมฉลองพระไตรปฎกของมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยครงน จงเกด ผลอำานวยประโยชนแกพระพทธศาสนา แกชวตของชาวพทธทกคน และแกชาวโลกทงมวล ใหอย

ในความดงามและรมเยนเปนสข ตลอดกาลยงยนนานทกเมอ

Page 14: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

* ปาฐกถาธรรมของพระธรรมปฎก โดยวดทศน ( ถายทวดญาณเวศกวน เนองจากพระธรรมปฎกอาพาธ) ฉายในวนสมโภชพระไตรปฎก ฉบบแปลภาษาไทย ของมหาวทยาลยมหา

จฬาลงกรณราชวทยาลย ณ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ณ วนท ๗ พฤศจกายน ๒๕๔๒

ความสำาคญ และ

การรกษาพระไตรปฎก* กอนจะพดถงพระไตรปฎก ควรทำาความเขาใจกนกอนวา พระพทธศาสนาคออะไร

Page 15: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

พระพทธศาสนา กคอคำาสอนของพระพทธเจา การทเรานบถอพระพทธศาสนา กคอ นบถอคำาสอนของพระพทธเจา

ขอใหนกยอนหลงไปถงสมยพทธกาล เมอพระพทธเจาออกประกาศพระศาสนา ยงไมม พระพทธศาสนา ทานทงหลายทมาเปนพระสาวกของพระพทธเจา กคอตองการมาฟงคำาสอนของ

พระพทธเจา เพราะเหตทตองการฟงคำาสงสอนของพระพทธเจา กจงเปนผฟงทเราเรยกวาเปน สาวก คำาวา “ ” สาวก นน กแปลวาผฟงนนเอง

เมอฟงคำาสงสอนของพระพทธเจาทเรยกวาพระพทธศาสนาแลว กไปปฏบตตามคำา สงสอนของพระองค การฟงคำาสงสอนของพระพทธเจาแลวปฏบตตามนน กเปนพระพทธศาสนา

อก พระพทธศาสนาจงมความหมาย ทงเปนคำาสงสอนของพระพทธเจา และการปฏบตตามคำาสง สอนนน

ถงความหมายขยายไกล กจบหวใจพระพทธศาสนาไวใหได

ตอมากมการจดตงเปนชมชน เปนสถาบน เปนองคกร หมายความวา คนมารวมกน เรยน มาฟงคำาสงสอน ขยายออกไป เรยกวาเลาเรยนคำาสงสอนของพระพทธเจา แลวกปฏบต ทำา

กนอยางเปนจรงเปนจง เปนจำานวนมาก กตองมการจดสรรดแลตางๆ เพอใหคนทงหลายทมาอย รวมกนเพอวตถประสงคอยางน ไดเรยนไดฟง แลวกไดปฏบตตามคำาสอน ของพระพทธเจา

อยางไดผล การจดสรรดแลใหมการเลาเรยน สดบฟง และปฏบตตามคำาสอนของพระพทธเจา ก เรยกวาเปนพระพทธศาสนาดวย ความหมายของพระพทธศาสนากเลยกวางขวางออกไป

พอถงขนจดตง การดแลใหมการเลาเรยนและปฏบต กเลยรวมไปถงทกสงทกอยางท เกดขนมาเปนชมชน เปนองคกร เปนสถาบนหรออะไรๆ ทกวางขวางออกไป ความหมายของ

พระพทธศาสนากขยายออกไป เปนอยางทเราเขาใจในปจจบนน จนกระทงไปๆ มาๆ กเลยลมไป เลย ไมรวาตวพระพทธศาสนาคออะไร อยตรงไหน ถาไมทบทวนกนไวใหด ตอไปกจบไมถก วาทแท

นนพระพทธศาสนากอยทจดเรม คอคำาสงสอนของพระพทธเจาเทานนเอง

Page 16: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

เพราะฉะนน จะตองจบตวพระพทธศาสนาไวใหอยทคำาสงสอนของพระพทธเจาใหได ไม วาอะไรกตาม ถามการปฏบต มการเชอถอกนไปมากมายใหญโต แตเสรจแลว ไมใชคำาสงสอน

ของพระพทธเจา กไมใชพระพทธศาสนา ทวามานเปนเรองแรกทตองทำาความเขาใจกอน เปน อนวา คนทมาหาพระพทธศาสนา ก

คอตองการคำาสงสอนของพระพทธเจา เราไมเอาอะไรอยางอน เราไมไดตองการคำาสงสอนของ คนอน เปนตน

เมอเราตองการคำาสงสอนของพระพทธเจา ถาเปนสมยพทธกาล จะทำาอยางไร เรากไป ฟงพระพทธเจา ถาอยในวดเดยวกบพระองค กไปหาไปเฝาพระองค ไปทธรรมสภา ทพระพทธเจา ตรสแสดงธรรม ไปฟงพระองค หรอซกถามพระองค ทลถามปญหาตางๆ ใหพระองคตรสตอบให

ถาอยไกลกเดนทางมา บางคนมาจากตางประเทศ ขมา หรอวานงเกวยน เดนทางกนมาเปนวนเปน เดอน กเพยงเพอมาฟงพระพทธเจาสงสอน

จดเรมความคดรวบรวม- รกษาพระพทธศาสนาคอตนแบบของการสงคายนา

ตอมา พระ- พทธเจาปรนพพาน พระองคจากเราไปแลว ถาเราตองการพระพทธศาสนาคอคำาสงสอนของพระ- พทธเจา เราจะเอาจากทไหน พระพทธเจาปรนพพานไปแลว ถาไมมการ

รวบรวมบนทกคำาสงสอนของพระองคไว พระพทธศาสนา กเปนอนวาหมดสน ฉะนน เรองตอไปนสำาคญมาก คอการรวบรวมและบนทกจารกคำาสงสอนของ

พระพทธเจาไว ตอจากนนกนำาสบทอดกนมาจนถงยคปจจบนวาทำาอยางไร พวกเราเวลาน จงโชคดทมโอกาสรจกพระพทธศาสนา

ขอยอนไปเลาวา แมแตเมอพระพทธเจายงทรงพระชนม อยพระพทธเจาเองและพระ สาวกองคสำาคญ โดยเฉพาะพระสารบตร กไดคำานงเรองนไวแลววา เมอพระพทธเจาปรนพพานไป

แลว ถาไมมการรวบรวมประมวลคำาสอนของพระองคไว พระพทธศาสนากจะสญสน ดงนนทงๆ ทพระ- พทธเจายงทรงพระชนมอย กไดมการรเรม เปนการนำาทางไวใหเปนตวอยางแกคนรนหลงวา

ใหมการรวบรวมคำาสอนของพระองค ซงเราเรยกวา สงคายนา

Page 17: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

สงคายนา คอการรวบรวมคำาสงสอนของพระพทธเจา แลวทรงจำาไวเปนแบบแผนอน เดยวกน คอรวบรวมไวเปนหลก และทรงจำาถายทอดสบมาเปนอยางเดยวกน ตวอยางในสมย

พทธกาลกม เปนพระสตรหนงเลย ตอนนนกปลายพทธกาลแลว นครนถนาฏบตรผเปนศาสดาของศาสนาเชนไดสนชวตลง

สาวกของทานไมได รวบรวมคำาสอนไว และไมไดตกลงกนไวใหชดเจน ปรากฏวาเมอศาสดาของ ศาสนาเชนสนชวตไปแลว สาวกลกศษยลกหา กแตกแยกทะเลาะววาทกนวา ศาสดาของตนสอน

วาอยางไร ครงนน ทานพระจนทเถระไดนำาขาวนมากราบทลแดพระพทธเจา และพระองคได

ตรสแนะนำาใหพระสงฆทงปวงรวมกนสงคายนาธรรมทงหลายไว เพอใหพระศาสนาดำารงอยยงยน เพอประโยชนสขแกพหชน (ท.ปา.๑๑/๑๐๘/๑๓๙)

เวลานน พระสารบตรอครสาวกยงมชวตอย คราวหนงทานปรารภเรองนแลวกกลาววา ปญหาของศาสนาเชนนน เกดขนเพราะวาไมไดรวบรวมรอยกรองคำาสอนไว เพราะฉะนนพระ

สาวกทงหลายทงปวงของพระพทธเจาของเราน ควรจะไดทำาการสงคายนา คอรวบรวมรอยกรอง ประมวล คำาสอนของพระองคไวใหเปนหลก เปนแบบแผนอนหนงอนเดยวกน

เมอปรารภเชนนแลวพระสารบตรกไดแสดงวธการ สงคายนาไวเปนตวอยาง โดยทาน ไดรวบรวมคำาสอนทพระพทธเจาทรงแสดงไวเปนขอธรรมตางๆ มาแสดงตามลำาดบหมวด ตงแต

หมวดหนง ไปจนถงหมวดสบ คอเปนธรรมหมวด ๑ ธรรมหมวด ๒ ธรรมหมวด ๓ ไปจนถงธรรม หมวด๑๐ เมอพระสารบตรแสดงจบแลว พระพทธเจากไดประทานสาธการ (ท.ปา.๑๑/๒๒๕-

๓๖๓/๒๒๔-๒๘๖) หลกธรรมทพระสารบตรไดแสดงไวน จดเปนพระสตรหนงเรยกวา สงคตสตร แปล

งายๆ วาพระสตรวาดวยการ สงคายนา หรอสงคต

นเปนตวอยางทพระอครสาวกสงสด คอพระสารบตรไดกระทำาไว แตปรนพพานแลวก เปนอนวา พระสารบตรไมไดอยทจะทำางานนตอ แตกมพระสาวกผใหญทไดดำาเนนงานนตอมาโดย ไมไดละทง กลาวคอพระมหากสสปเถระ ซงตอนทพระพทธเจาปรนพพานนน เปนพระสาวก

ผใหญ มอายพรรษามากทสด

เมอพระพทธเจาปรนพพานงานรกษาพระพทธศาสนากเรมทนท

Page 18: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

พระมหากสสปเถระนน ทราบขาวปรนพพานของพระพทธเจา เมอพระองคปรนพพาน แลวได ๗ วน ขณะททานกำาลงเดนทางอยพรอมดวยหมลกศษยจำานวนมาก

เมอไดทราบขาวนน ลกศษยของพระมหากสสปะจำานวนมากซงยงเปนปถชนอย กได รองไหครำาครวญกน ณ ทนนมพระภกษทบวชเมอแกองคหนง ชอวาสภททะ ไดพดขนมาวา

ทานทงหลายจะรองไหกนไปทำาไม พระพทธเจาปรนพพานนกดไปอยาง คอวา ตอนทพระองคยง อยนน พระองคกคอยดแล คอยกวดขน ตรสหามไมใหทำาสงโนนสงน แนะนำาใหทำาสงนนสงน

พวกเราก ลำาบาก ตองคอยระมด ระวงตว ทนพระพทธเจาปรนพพานไปแลวน พวกเราคงจะทำาอะไรไดตาม ชอบใจ ชอบอะไรกทำา ไมชอบอะไรกไมทำา

พระมหากสสปเถระไดฟงคำานแลว กนกคดอยในใจ แตไมไดกลาวออกมา คอทานนกคด วา พระพทธเจาปรนพพานไปใหมๆ แคน กยงมคนคดทจะทำาใหเกดความแปรปรวน หรอประพฤต

ปฏบตใหวปรตไปจากพระธรรมวนย ทานกเลยคดวาควรจะทำาการสงคายนา

ทานวางแผนไวในใจวาจะชกชวนพระเถระผใหญ ซงเปนพระอรหนตทงหลายทมอยสมย นน ซงลวนทนเหนพระพทธเจา ไดฟงคำาสอนของพระองคมาโดยตรง เปนผรคำาสอนของ

พระพทธเจา และไดอยในหมสาวกทเคยสนทนาตรวจสอบกนอยเสมอ รวาอะไรเปนคำาสอนของ พระพทธเจา จะชวนใหมาประชมกน มาชวยกนแสดง ถายทอด รวบรวม ประมวลคำาสงสอนของ พระพทธเจา แลวตกลงวางมตไว กคอคดวาจะทำา สงคายนา

แตเฉพาะเวลานน ทานตองเดนทางไปทปรนพพาน และจดการเรองการถวายพระเพลง พระพทธสรระใหเสรจเสยกอน ทานจงเดนทางไปยงเมองกสนารา แลวกเปนประธานในการถวาย

พระเพลงพระพทธสรระ ในพระราชปถมภของกษตรยมลละทงหลาย เมองานจดการเรองพระพทธสรระเสรจแลว พระมหากสสปเถระกดำาเนนงานตามททาน

ไดคดไว คอไดชกชวน นดหมายกบพระอรหนตผใหญ เพอจะทำาการสงคายนา ตอจากนนกเปนเรองของงานใหญแหงการสงคายนา ซงมการเตรยมการถง ๓ เดอน

ซงไดทประชมทถำาสตต- บรรณคหา ณ ภเขาชอเวภาระ เมองราชคฤห พระเจาแผนดน ตอน นนทรงพระนามวาอชาตศตร ซงไดทรงเปนผอปถมภการ สงคายนา ตงแตการจดเตรยมสถานท

เมอจะทำาสงคายนา กมการคดเลอกตวบคคลทจะเขารวมประชม จงคดเลอกได พระอรหนต ๕๐๐ องค ทเหนรวมกนวาเปนผมคณสมบต มความรความสามารถ เชนเปน

หวหนาหมคณะ เปนผไดจำาคำาสอนของพระพทธเจาไวไดมากและชดเจน ในการประชมน พระมหากสสปเถระทำาหนาทเปนประธาน โดยเปนผซกถาม

Page 19: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

คำาสงสอนของพระพทธเจานน พระพทธเจาเองทรงแบงไวเปน ๒ สวน เรยกวา ธรรม สวนหนง และวนยสวนหนงธรรม คอหลกคำาสอนวาดวยความจรงของสงทงหลาย พรอมทงขอประพฤตปฏบตท

พระพทธเจาทรงแนะนำาตรสแสดงไวโดยสอดคลองกบความจรงนน

สวน วนย คอประมวลพทธบญญตเกยวกบหลกเกณฑตางๆ ในการเปนอย หรอกฎ ระเบยบตางๆ ของสงฆ ทจะดำารงไวซงภาวะอนเกอหนนใหภกษและภกษณประพฤตปฏบตตาม

ธรรมนนอยางไดผลด และรกษาพระศาสนาไวได ดวยเหตนจงเรยกพระพทธศาสนา ดวยคำาสนๆ วา ธรรมวนย

ฝายธรรมนน ผทไดฟงคำาสงสอนของพระพทธเจาอยตลอดเวลา เพราะตดตาม พระองคไปอยใกลชด เปนผอปฏฐากของพระองค กคอพระอานนท ทประชมกใหพระอานนทเปน

ผนำาเอาธรรมมาแสดงแกทประชม หรอเปนหลกของทประชมในดานธรรม สวนดานวนย พระพทธเจาทรงยกยองพระอบาลไววาเปนเอตทคคะ ทประชมกคดเลอก

พระอบาลใหมาเปนผนำาในดานการวสชนาเรองของวนย ทงหมดนเราเรยกกนงายๆ วา สงคายนาพระธรรมวนย

เมอไดตวบคคลเรยบรอยแลวกเรมประชมกน อยางทกลาวแลววา ทถำาสตตบรรณคหา โดยมพระอรหนต ๕๐๐ องค เรมการประชมเมอพระพทธเจาปรนพพานแลวได ๓ เดอน การ

ประชมดำาเนนอยเปนเวลา ๗ เดอน จงเสรจสน แสดงวาเปนงานทใหญมาก เรองการทสงคายนาครงแรกน ทานเลาไวในพระไตร- ปฎกดวย ผตองการความละเอยด

สามารถไปอานไดเอง (วนย.๗/๖๑๔-๖๒๘/๓๗๙-๓๙๔)

เมอสงคายนาพระธรรมวนยกใหพระพทธศาสนาเถรวาทเกดขนมา

Page 20: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

วธการสงคายนา ทเรยกวาวธการรอยกรองหรอรวบรวม พระธรรมวนย หรอประมวล คำาสงสอนของพระพทธเจา กคอ นำาเอาคำาสงสอนของพระพทธเจามาแสดงในทประชม แลวกม

การซกถามกน จนกระทงทประชมลงมตวาเปนอยางนนแนนอน เมอไดมตรวมกนแลวในเรองใด กใหสวดพรอมกน

การสวดพรอมกนนน แสดงถงการลงมตรวมกนดวย และเปนการทรงจำากนไวอยางนน เปนแบบแผนตอไปดวย หมายความวา ตงแตนนไป คำาสอนตรงนนกจะทรงจำาไวอยางนน เมอ

จบเรองหนงกสวดพรอมกนครงหนง อยางนเรอยไป ใชเวลาถง ๗ เดอน การสวดพรอมกนนนเรยกวา สงคายนา เพราะคำาวา สงคายนา หรอเรยกอกอยางหนง

วา สงคต แปลวา สวดพรอมกน คายนา หรอคต ( เทยบกบคต ในคำาวาสงคต) แปลวาการ สวด สำ แปลวาพรอมกน สงคายนา กคอสวดพรอมกน ถาเปนชาวบานกรองเพลงพรอมกน

เปนอนวา ผานเวลาไป ๗ เดอน พระอรหนต ๕๐๐ องค กไดทำาสงคายนา ประมวลคำา สอนของพระพทธเจามาเปนมตรวมกนไดเรยบรอย คำาสอนทรวบรวมประมวลไวน เปนทมนใจ

เพราะทำาโดยทานทไดทนรทนเหนทนเฝาทนฟงจากพระพทธเจาโดยตรง คำาสอนทลงมตกนไวอยางนซงเรานบถอกนมา เรยกวา เถรวาท แปลวา คำาสอนทวางไว

เปนหลกการของพระเถระ คำาวาเถระในทน หมายถงพระเถระผประชมทำาสงคายนา ครงท ๑ ทวาไปแลวน

พระพทธศาสนาซงถอตามหลกทไดสงคายนาครงแรกดงกลาวมาน เรยกวา เถรวาท หมายความวา คำาสงสอนของพระพทธเจา คอพระธรรมวนย ทงถอยคำาและเนอความ อยางไรท

ทานสงคายนากนไว กทรงจำากนมาอยางนน ถอตามนนโดยเครงครดเพราะฉะนนจงตองรกษาแมแตตวภาษาเดมดวย หมายความวารกษาถอยคำาขอความ

ดงเดมทเปนของแทของจรง ภาษาทใชรกษาพระธรรมวนยไวน เรยกวาภาษาบาล เพราะฉะนน คำาสอนของเถรวาทจงรกษาไวในภาษาบาลตามเดม คงไวอยางททานสงคายนา

พระธรรมวนยสำาคญเพยงใดจงทำาใหตองมการสงคายนา

ธรรมวนย หรอหลกคำาสอนทสงคายนาไวนแหละ เปนตวพระพทธศาสนา เพราะไดบอก แลววาพระพทธศาสนากคอคำาสงสอนของพระพทธเจา เรานบถอพระพทธศาสนา กคอเรานบถอ

Page 21: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

คำาสงสอนของพระพทธเจา แลวปฏบตไปตามคำาสงสอนนน พรอมทงดแลจดสรรทำาการตางๆ เพอใหชาวพทธทงหลายไดเรยนรปฏบตตามคำาสงสอนของพระพทธเจานน

การปฏบตอยางนกเปนไปตามทพระพทธเจาเองไดตรสไวคอเมอพระพทธเจาจะ ปรนพพาน พระองคไดตรสไวเองวา พระองคไมไดทรงแตงตงพระภกษสาวกองคใดใหเปนศาสดา

แทนพระองค แตพระองคตรสไวเปนภาษาบาลวา โย โว อานนท มยา ธมโม จ วนโย จ เทสโต ปญ? ตโต โส โว มมจจเยน สตถา.

(ท.ม.๑๐/๑๔๑/๑๗๘)แปลวา: ดกรอานนท ธรรมและวนยใด ทเราไดแสดงแลว และบญญตแลว แกเธอทง

หลาย ธรรมและวนยนน จกเปนศาสดาของเธอทงหลาย ในเมอเราลวงลบไป

หมายความวา พระพทธเจาตรสใหพระธรรมวนย คอคำาสงสอนของพระองคน เปนศาสดาแทนพระองค

เพราะฉะนน การสงคายนาจงถอดวยวาเปนการปฏบตตามพทธพจน ทเหมอนกบไดทรง ฝากฝงสงเสยไววา ใหพระธรรมวนย คอคำาสงสอนของพระองค เปนศาสดาแทนพระองค

เมอรอยางนแลว ถาเราเคารพพระพทธเจา เรากตองรกษาพระธรรมวนยไวใหด เพราะ การรกษาพระธรรมวนยทสงคายนาไว กคอรกษาพระศาสดาของเราไว เหมอนรกษาพระพทธเจาไว

นนเอง

จากพระธรรมวนย มาอยางไรจงเปนพระไตรปฎก

ขอกลาวตอไปวา การสงคายนาทบอกเมอกวาเปน การประมวลคำาสงสอนของ พระพทธเจาไว หรอประมวลพระธรรมวนยไวนน นอกจากประมวลคอรวมมาแลว กมการ

จดหมวดหมไปดวย การจดหมวดหมนนกเพอใหทรงจำาไดสะดวก และงายตอการแบง หนาทกนในการรกษา กบทงเกอกลตอการศกษาคนควาดวย

นอกจากแบงโดยสวนใหญเปน ธรรม กบ วนย แลวกยงมการจดแยกซอยยอยออกไปอก

ธรรมนน แยกยอยออกไปเปน ๒ สวน เพราะธรรมนนมากมายเหลอเกน ตางจากวนย ซงมขอบเขตแคบกวา เพราะวนยเปนเรองของบทบญญตเกยวกบการรกษาสงฆะ คอคณะสงฆไว

เพอใหชมชนแหงพระภกษ และพระภกษณ ดำารงอยดวยด แตธรรมเปนคำาสอนทครอบคลม พระพทธศาสนาทงหมด สำาหรบพทธบรษททง ๔

Page 22: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

เนองจาก ธรรม มมากมาย จงมการแบงหมวดหมออกไปอก โดยแยกขนแรกเปน ๒ กอน คอ

๑. ธรรมทพระพทธเจาตรสแสดงไปตามกาลเทศะ ตามเรองราวทเกดขน คอเสดจไป พบคนโนน เขาทลถามเรองน พระองคกตรสตอบไป เสดจไปพบชาวนา ทรงสนทนาโตตอบกบเขา

จนจบไป กเปนเรองหนง เสดจไปเจอกบพราหมณ ไดสนทนากบเขา หรอตอบคำาถามของเขา ก เปนอกเรองหนง เมอเสดจไปเจอกษตรยหรอเจาชาย กสนทนากนอกเรองหนง ธรรมทตรสแสดง

แกบคคลตางๆ ในสถานการณตางๆ แตละเรองๆ จบไปเรองหนงๆ น เรยกวาสตรหนงๆ ธรรมมาในรปนมากมาย เรองหนงๆ กมสาระไปอยางหนง ตามแตวาพระองคไดตรสแก

บคคลประเภทใด เพอทรงชแจงอธบายหรอตอบปญหาเรองไหน ตรงกบพนเพภมหลงความสนใจ และระดบความรความเขาใจ หรอระดบสตปญญา ของเขา ฉะนนธรรมแบบนจงเหนไดวามเนอหา

แตกตางกนมาก พอจบเรองนทตรสแกชาวนา ซงเปนธรรมระดบหนง เพยงเปลยนไปอกเรอง หนงเทานน กเปนธรรมคนละดานคนละระดบกนเลย

ตวอยางเชน ตรสกบชาวนา เปนเรองการทำามาหากน หรอเรองการหวานพช กอาจจะ ตรสเกยวกบความขยนหมนเพยร หรออาจจะเทยบกบการปฏบตบางอยางของพระภกษกสดแต

แตพอไปอกเรองหนง พระองคสนทนากบพราหมณ กอาจจะตรสเรองวรรณะ หรอเรองไตรเพท ของพราหมณ หรอเรองการบชายญ ดงนเปนตน

ธรรมทตรสแบบน พอเปลยนเรองไป เนอหากเปลยนไป หางกนมาก ฉะนนเนอหาสาระ จงไมไปตามลำาดบ แตละเรองๆ นนกเรยกวาสตรหนงๆ

ธรรมทตรสแสดงแบบน คอตรสแสดงแกบคคล โดยปรารภเรองราว เหตการณ สถานการณคนละอยางๆ น รวมไวดวยกน จดไวพวกหนง เรยกวา พระสตร

๒. ธรรมอกประเภทหนง คอธรรมทแสดงไปตามเนอหา ไมเกยวของกบบคคลหรอ เหตการณ ไมคำานงวาใครจะฟงทงสน เอาแตเนอหาเปนหลก อยางทเรยกกนในปจจบนวาเปน

วชาการลวนๆ คอยกหวขอธรรมอะไรขนมา กอธบายใหชดเจนไปเลย เชนยกเรองขนธ ๕ มา ก อธบายไปวาขนธ ๕ นน คออะไร แบงออกเปนอะไรบาง แตละอยางนนเปนอยางไรๆ อธบายไปจน

จบเรองขนธ ๕ หรอวาเรองปฏจจสมปบาทกอธบายไปในแงดานตางๆ จนกระทงจบเรอง ปฏจจสมปบาท นน ธรรมทแสดงเอาเนอหาเปนหลกอยางน กจดเปนประเภทหนง เรยกวา พระ

อภธรรม

Page 23: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

สวนวนยกยงคงเปนวนยอยเทานน เรยกกนวา พระวนย ตอนนจะเหนวา เมอแยกธรรมเปน ๒ สวน คอเปน พระสตรกบพระอภธรรม แลวมวนย

เดมอกหนง ธรรมเปน ๒ วนย ๑ รวมกนกเปน ๓ ถงตอนนกเกดเปนการจดหมวดหม พระธรรม วนยอกแบบหนง เปนปฎก ๓ ทเรยกวา พระไตรปฎก

ปฎก แปลวาตะกรา หรอกระจาด โดยมความหมายเชงเปรยบเทยบวาเปนทรวบรวม เพราะกระจาด ตะกรา กระบง บงกนน เปนทรวบรวมทพสมภาระ ในทนกคอรวบรวมจดคำาสงสอน

ของพระพทธเจาไวเปนประเภทๆ เปนหมวดๆ จงเปน ๓ ปฎก เรยกวา ไตรปฎก คอ๑. พระวนยปฎก เปนทรวบรวมพระวนย ซงประกอบดวยกฎเกณฑกตกา สำาหรบ

รกษาภกษสงฆและภกษณสงฆไว๒. พระสตตนปฎก เปนทรวบรวมพระสตรทงหลาย คอธรรมทตรสแสดงแกบคคล

หรอปรารภเหตการณหรอสถานการณอะไรบางอยาง เปนแตละเรองๆ ไป๓. พระอภธรรมปฎก เปนทรวบรวมคำาอธบายหลก คำาสอนทเปนเนอหาสาระ เปน

หลกการแทๆ หรอเปนวชาการ ลวนๆ

พระไตรปฎกสำาคญเพยงใด

เมอพดมาถงขนนกรวมความไดวา พระไตรปฎก กคอทรวบรวมพระธรรมวนย อนไดแก คำาสงสอนของพระพทธเจา ทเรยกวาเปนพระพทธศาสนา ซงพระพทธเจาไดตรสไววา นแหละคอ

ศาสดาของชาวพทธทงหลาย เราจงไดถอกนมาเปนหลกวา จะตองรกษา แลวกเลาเรยน และ ปฏบตตามหลกคำาสอนในพระไตรปฎกน

พรอมกนนนกใชคำาสงสอน คอพระธรรมวนยในพระไตรปฎกนแหละ เปนหลกเปน เกณฑมาตรฐานในการตดสนความเชอถอและการประพฤตปฏบตของพทธศาสนกชน ทงหลายวา

เปนพระพทธศาสนาหรอไม ถาไมเปนไปตามทไดรวบรวมประมวลสงคายนาและรกษาสบตอไวใน พระไตรปฎก หรอคลาดเคลอนจากนน กไมใชพระพทธศาสนา ถาถกตองตามนนกเปนพระพทธ

ศาสนา สงทเราเลาเรยนปฏบต ไมวาจะเปนดานวนยของพระภกษสงฆ เชน การบวช การม

โบสถ การสรางกฏ การกรานกฐน และสงฆกรรมตางๆ การใชไตรจวรของพระภกษ การทพระ ภกษทำาอะไรไดหรอไมได การทจะตองอาบตตางๆ มปาราชกเปนตน หรอการทชาวบานจะทำาบญ

ทำาทาน คำาวาทานกด คำาวาบญกด เรองศล เรองสมาธ เรองปญญา ไตรสกขา ภาวนาตางๆ

Page 24: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ขนธ ๕ ไตรลกษณ อรยสจจ ตลอดถงพระนพพาน กลวนมาจากพระไตรปฎกทงนน ถาไมมพระ ไตรปฎก เรากไมรจกถอยคำาเหลานเลย และพระภกษกไมมมาตรฐานทจะวดวา ตวประพฤตปฏบต

อยางไรถก อยางไรผด อะไรเปนอาบตปาราชก อะไรเปนอาบตสงฆาทเสส ถลลจจย ปาจตตย ไมมพระไตรปฎกเสยอยางเดยว เปนอนหมดสน คอหมดสนพระพทธศาสนานนเอง

เปนอนวา เมอพระพทธเจายงทรงพระชนมอย เรากฟงคำาสงสอนของพระองคจาก พระพทธเจาโดยตรง แตเมอพระพทธเจาปรนพพานแลว เราตองการพระพทธศาสนา คอ

ตองการคำาสงสอนของพระพทธเจา เราจะไปเอาจากทไหน กตองไปเอาจากททานรวบรวมประมวล ไว ซงถายทอดสบตอกนมาในพระไตรปฎก เพราะพระไตรปฎกเปนทรกษาสบทอดพระพทธ

ศาสนาไว หรอรกษาคำาสงสอนของพระพทธเจาไว

พระไตรปฎกยคทองจำา แมนยำาแคไหน ทนการรกษาสบตอพระไตรปฎกนนทานทำากนมาอยางไร เรองนตองแบงเปน ๒ ยค คอ

๑. ยคทสบตอมาดวยการทรงจำาแบบปากเปลา เรยกวามขปาฐะ หรอมขบาฐ และ๒. ยคทไดจารกเปนตวอกษร เชน ในใบลาน เปนตน

ชวงแรก เปนยคของการรกษาไวดวยการทรงจำา โดยสวด หรอสาธยาย แตกอนนอาตมาเองกเคยสงสย เหมอนหลายคนสงสยวา เมอรกษาดวยการทรงจำา

กนากลววาจะมการคลาดเคลอนเลอะเลอนหลงลมไป แตเมอเวลาผานมา ไดพจารณาไตรตรอง และไดเหนหลกฐานและหลกการตางๆ ก

กลายเปนวา การรกษาดวยการทอง โดยสวดแลวทรงจำาไวนนแหละ เปนวธทแมนยำายงกวายคท จารกเปนลายลกษณอกษร

ทวาอยางนนเพราะอะไร? เพราะวาการทองทจะทรงจำา พระไตรปฎก หรอคำาสงสอน ของพระพทธเจา ทเรยกวา ธรรมวนยนน ทานทำาดวยวธสวดพรอมกน คอ คลายกบทเราสวด

มนตกนทกวนนแหละ เวลาสวดมนตพรอมกน เชนสวดกน ๑๐ คน ๒๐ คน ๕๐ คน ๑๐๐ คนนน จะ ตองสวดตรงกนหมดทกถอยคำา จะตกหลนตดขาดหายไปกไมได จะเพมแมคำาเดยวกไมได เพราะ

จะขดกน ดไมดกสวดลมไปเลย

Page 25: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

เพราะฉะนน การทจะสวดโดยคนจำานวนมากๆ ใหเปนไปดวยด ใหสอดคลองกลมกลน กน กจะตองสวดเหมอนกนหมด ทานจงรกษาคำาสงสอนของพระพทธเจาไวดวยวธน คอทรงจำา

พระไตรปฎกดวยวธสวดพรอมกนจำานวนมากๆ พระสงฆทงหลายนนทานเหนความสำาคญของพระไตรปฎก เพราะรอยวา นแหละคอ

พระพทธศาสนา ถาหมด พระไตรปฎกเมอไร พระพทธศาสนากหมดไปเมอนน ถาพระไตรปฎก เคลอนคลาดไป พระพทธศาสนากเคลอนคลาดไปดวย

พระเถระรนกอนนน ถอความสำาคญของพระไตรปฎกเปนอยางยง แมแตในยคทจารก เปนลายลกษณอกษรแลว กตองถงกบพดกนวา

อกษรตวหนงๆ อนเปนพระปรยตศาสนของพระศาสดา มคาเทากบพระพทธรปองคหนง (?าโณทยปกรณ, ๓๕)

เพราะฉะนน ถามองในแงบวก กคอจะตองชวยกนรกษาไวใหด แมแตจารกหรอ สนบสนนการจารกเพยงนดหนอย กเปนบญเปนกศลมาก

แตมองในแงลบกคอ ถาใครไปทำาใหผดพลาด แมแตอกษรเดยว กเหมอนทำาลาย พระพทธรปองคหนง เปนบาปมาก

นแหละทานใหความสำาคญถงอยางน เพราะฉะนน พระเถระรนกอน ทานจงระวงมากใน เรองการรกษาทรงจำาพระไตรปฎกไมใหผดเพยน รวมความวา

๑. มความระมดระวง เหนเปนสำาคญมาก เพราะถอวาเปนตวพระพทธศาสนา๒. ถอเปนงานของสวนรวม โดยเฉพาะพระเถระผใหญ ผนำาหมคณะ และพระสงฆ

ทงหมดในพระพทธศาสนา จะตองเอาธระในการดแลรกษาอยางยง

เปนอนวา การรกษาดวยวธเดม คอการทรงจำาดวยการสาธยายนน เปนวธทแมนยำาทสด เพราะรกษาโดยสวนรวมทสวดพรอมกน พรอมกนนนแตละองคกมหนาทตองทองจำา อยแลว

โดยจะตองมการซกซอม และทบทวนกนอยเสมอ ซงปรากฏแมแตในสมยน ในพมากยงรกษาประเพณนไว กลาวคอในยคน ทงๆ ทมคมภรจารกและพมพเปนเลม

หนงสอแลว เขากยงพยายามสนบสนนพระภกษใหทรงจำาพระไตรปฎก ในพมาปจจบนยงมประเพณเปนทางการของบานเมอง คอมการสอบพระภกษทมาสมคร

เพอจะแสดงความสามารถในการทรงจำาพระไตรปฎก พระภกษองคใดสอบผานแสดงวา ทรงจำา พระไตรปฎกไดหมด ซงถานบเปนตวหนงสอพมพเปนอกษรไทย กได ๔๕ เลม ๒๒, ๐๐๐ กวาหนา

ถาจำาไดทงหมด ทางการจะตงใหเปน พระตปฏกธร แปลวา ผทรงจำาพระไตรปฎก จะไดเปนพระ

Page 26: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ทเคารพนบถอองคหนง และทางรฐบาลจะเลยงดโยมพอแมของพระภกษนน และอปถมภบำารง ดวยประการตางๆ

เดยวนกยงมพระตปฏกธร คอพระภกษรปเดยวทสามารถจำาพระไตรปฎกไดหมดทง ๒๒, ๐๐๐ กวาหนา เปนหลกฐานยนยนใหเหนวาเปนสงทเปนไปได ไมใชสงเหลอวสย นคอ

องคเดยวเทานน กยงจำาไหวในสมยโบราณตองใชวธทรงจำาโดยทองปากเปลาอยางน เพราะไมมการจารกเปน

ลายลกษณอกษร เพราะฉะนน พระภกษทงหลายกทรงจำากนไว องคไหนทรงจำาไวไดมากทสด ก จะไดรบความเชอถอ และเคารพนบถอ

พระไตรปฎกยคจารกเปนลายลกษณ ถอเปนหลกของชาต จงคงอยไดดวยด

ตอมาถง พ.ศ. ใกล ๕๐๐ จงไดเรมมการใชวธจารกเปนลายลกษณอกษรลงในใบลาน พอถงยคจารกลงในใบลานนแหละ กลายเปนยคทจะมความคลาดเคลอนไดงาย เพราะคนเรม

ประมาทวา เออ เรามใบลาน มหนงสอทจารกไวแลว อยากรกไปเปดดและตรวจสอบไดงาย เราไม ตองจำาใหมาก ไปๆ มาๆ การสวดสาธยายพระไตรปฎกกเหลออยแคสวดมนต อยางทำาวตรสวดมนตท

เราเหนๆ กนอย คนกจำาพทธพจนไดนอยลงๆ เหลอนอยลงไปทกท นอกจากนน ในการคดลอกเปนลายลกษณอกษรทเรยกวา “ ”จาร เวลาคดลอกกนท

หนง กอดไมไดทจะมการตกหลนหรอผดเพยน เชนตว จ เปน ว หรอตว ว เปน จ เปนตน เพราะ ฉะนน จงตองมการคดลอกในระดบทเปนทางการใหญของคณะสงฆทงหมด หรอเปนระดบของ

ประเทศชาต ซงจะเหนไดวา ประเทศพทธศาสนาทกประเทศ จะถอเรองนเปนสำาคญ จะตองมพระ ไตรปฎกฉบบหลวงเปนของราชการ เปนของแผนดน เปนของประเทศชาต รกษาไวเปนหลกของ

กลาง แลวมาคดลอกตอๆ กนไป

Page 27: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

นานๆ จงตองมการมาประชมกนระดบชาต แลวกเอามาตรวจสอบกน เอามาทานกน ตรงไหนตกหลน ผดพลาดไป กทำาเชงอรรถไว คอถอเรองความบรสทธบรบรณของพระ

ไตรปฎกเปนเรองสำาคญสงสดในพระพทธศาสนา เพราะนคอองคแทนทแทของพระพทธเจาทเปน พระศาสดา และเปนตวพระพทธศาสนา

จะเหนวา ประเทศพทธศาสนาทกประเทศถอเรอง พระไตรปฎกเปนหลกสำาคญยง เวลา นำาพระพทธศาสนาไปประเทศตางๆ กคอจะตองนำาพระไตรปฎกไป อยางพระเจาอโนรธามงชอ ท

เปนมหาราชของพกาม ผเปนตนความยงใหญ ของพมา ทปราบมอญลงได ตอนนนมอญ นบถอพระพทธศาสนา พระเจาอนรทธมหาราช หรอพระเจาอโนรธามงชอไปปราบมอญไดแลว

หนมานบถอพระพทธศาสนา กนำาเอาพระไตรปฎกจากมอญไปยงพกาม พระภกษทงหลายเดนทางไปมาระหวางประเทศในสมยโบราณ กเพอศกษาพระไตรปฎก

คดลอกพระไตรปฎก และอรรถกถา พระเจาแผนดนไทยแตละยค เวลาสรางบานเมองใหม กทรงถอเรองพระไตรปฎก

เปนการสำาคญ เชน เมอกรงศร- อยธยาแตก ถกพมาเผา พระเจากรงธนบรรวบรวมประเทศ ชาตได ทรงตงเมองหลวงใหมทกรงธนบร พอตงเมองหลวงเสรจ กจดการเรองคณะสงฆ หา

พระภกษทนาเคารพนบถอมาสถาปนาเปนสมเดจพระสงฆราช พอจดเรองเฉพาะหนาเสรจแลว ภาระใหญอนสำาคญทพระองคทรงกระทำา กคอให

รวบรวมพระไตรปฎก เพราะวาอยธยาถกเผา พระคมภรถกไฟไหมไปแลว กโปรดใหไปรวบรวมพระ ไตรปฎกจากหวเมอง ทงเมองเหนอ เมองใต เอามาเลอกคดจดตงเปนสมบตกลางไวทเมอง

หลวง เพอเปนหลกของบานเมองตอไป พอมาถงแผนดนรชกาลท ๑ สมยกรงเทพฯ กเหมอนกน พอเรมตงกรง เมอจดบาน

เมองพอเขาท สงทพระองคทรงรบทำา คอเรองของพระไตรปฎก ถงกบมการสงคายนาของ กรงเทพฯ ขนมา ครนสงคายนาเสรจเรยบรอย สอบทานไดพระไตรปฎก มาเปนหลก กจดตง

เปนฉบบหลวงของแผนดน จงเปนทรกนวา การรกษาพระไตรปฎกเปนงานสำาคญอยางยงยวดในประวตศาสตร

พระพทธศาสนา

Page 28: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ในยคทรงจำาดวยปาก การรกษาพระไตรปฎกกคอ ทองพรอมกน สวดพรอมกน มาสอบ ทานกนดวยวาจาอยเสมอ ตอมาในยคทเปนลายลกษณอกษร กคอเอาคมภรทจารกไวทงหลาย

มาเทยบเคยงสอบทานกนอยเสมอ การสอบทานกนน เปนความหมายของการสงคายนาในยคหลง ซงเปนทนาอศจรรยวา

พระไตรปฎกของเราทเปนบาล จะไปอยในพมา ไปเปนของสงหลอยในลงกา ไปอยในประเทศไทย หรอไปอยในประเทศไหน แมแตฝรงเอาไปคดลอก เปนฉบบอกษรโรมน กเหมอนกนหมด เนอหา

อยางเดยวกน จะมแปลกไปกเพราะพมพผดนดๆ หนอยๆ อยางของเรามอยแหงหนง ตกหลนไป ยาวหนอย สกครงคอนหนา กถอเปนเรองใหญมากแลว

หมายความวา พระไตรปฎกบาลของเถรวาทเราน ไมวาจะเปนของประเทศไหน ทงๆ ท อยหางไกลกนไปแสนนานเปนพนป กยงเหมอนกน เนอหาอยางเดยวกน แสดงถงการททานให

ความสำาคญยงนกกบการรกษา ในเวลาทเรามการตรวจชำาระพระไตรปฎกครงหนง เรากเอาของทกประเทศมาสอบทาน

เทยบเคยงกน เพอดวามขอความถอยคำาหรออกษรตวไหนผดเพยนกนไหม แมแตเลกๆ นอยๆ เพยงวา อกษร จ เปน ว เรากจะทำาเชงอรรถไววา ตรงนฉบบของเราเปนอยางน ฉบบพมาหรอ

ฉบบไหนเปนอยางนน อยางชอ พระอญญาโกณฑญญะ มการผดเพยนกนไปนดหนอย ฉบบของเราเปน อญ

ญาโกณฑญญะ ฉบบอกษรโรมนของ Pali Text Society เปน อญญาตโกณฑญญะ เปนตน ความแตกตางแมแตนดเดยว เรากบนทกไวใหรในเชงอรรถ

ตองเขาใจใหชด แคไหนใช แคไหนไมใชสงคายนา

การสงคายนานนตองใหรวาเปนการทจะรกษาคำาสอนเดมเอาไวใหแมนยำาทสด ไมใชวา พระภกษทสงคายนามสทธเอาความคดเหนของตนใสลงไป

การสงคายนา กคอ การมาทบทวนซกซอมตรวจสอบคมภรใหตรงตามของเดม และซก ซอมตรวจสอบคนทไปทรงจำา หรอไปนบถออะไรตางๆ ทอาจจะผดเพยนไป ใหมาทบทวนตวเอง

ใหมาซกซอมกบทประชม ใหมาปรบความเหน ความเชอ การปฏบตของตน ใหตรงตามพระ ไตรปฎกทรกษากนมาอยางแมนยำา ทเปนหลกกลางน

Page 29: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

บางคนเขาใจผดวา ในการสงคายนาน ผทเขารวม สงคายนา จะไปปรบไปแตงไปทำา อะไรกบพระไตรปฎก ดไมดอาจจะถงกบเขาใจวามาแตงพระไตรปฎกกนใหม ซงเปนความเขาใจท

คลาดเคลอนไปไกล แสดงวาไมรจกการ สงคายนา และไมรเรองอะไรเลย เพราะฉะนน จะตองยำากนวา การสงคายนาพระไตรปฎก กคอ การมาทบทวนตรวจสอบ

ซกซอมกนในการทจะรกษาพระไตรปฎกของเดมททานสงคายนาไว ในการสงคายนาครงท ๑ เมอ ๓ เดอน หลงจากพระพทธเจาปรนพพานแลว ของเดมนนเปนอยางไร กใหคงอยอยางนน อยาง

แมนยำาทสดเทาทจะเปนไปได อะไรทคลาดเคลอน ใครทรงจำาผดไป กใหมาปรบเขากบของเดม ของแทนเสย เพราะวาเมอเรารกษาคำาสอนของพระพทธเจา กคอเราจะตองรกษาคำาตรสของ

พระองคของเดมไวใหได ถาคำาสอนคำาตรสเดมหมดไป กคอพระพทธศาสนาหมดไปแลว

แตเรากตองรดวยวา ในพระไตรปฎกไมใชมเฉพาะคำาตรสของพระพทธเจาอยางเดยว คำาของพระสาวกกม เชนคำาของพระสารบตรทไดแสดงวธสงคายนาเปนตวอยางไวนน กเปนพระ

สตรอยในพระไตรปฎก ชอ สงคตสตร แตธรรมะทพระสารบตรนำามาสงคายนาไวในสงคตสตรนน กคอคำาตรสของพระพทธเจา หรอธรรมทพระพทธเจาไดทรงแสดงไวนนเอง นอกจากนนกมคำา

สนทนากบผอน ซงมคำาของผอนรวมอยดวยในนน หลกคำาสอนอะไรเกาๆ กอนพทธกาล ทพระพทธเจาทรงยอมรบ ทรงนำามาเลาใหนบถอ

ปฏบตกนตอไป กมาอยในพระไตรปฎกดวย อยางเรองชาดก เฉพาะสวนทเปนตวคำาสอน แทๆ

คมภรทนพนธแมหลงพทธกาลกมบาง อยางในคราวสงคายนาครงท ๓ สมยพระเจา อโศกมหาราช พระโมคคล- ลบตรตสสเถระ ประธานสงคายนา ทานไดเหนวา พระในสมยนน

บางพวกมความเชอถอวปรตผดแผกแตกออกไป ทานกเรยบเรยงคมภรขนมาเลมหนง เพอ วนจฉยความเชอถอ หรอการสงสอนทผดพลาดเหลานน

แตการวนจฉยนนกเปนเพยงวา ทานมาเชอมโยง โดยยกเอาคำาสอนคำาตรสของ พระพทธเจาทโนน ทน ในเรองเดยวกนนน มารวมกนไวเปนหลกฐานอางอง เพอแสดงใหเหนวา

เรองนนพระพทธเจาตรสวาอยางไร เพอจะวนจฉยความเชอหรอคำาสอนของผทเชอผดพลาดไป นน อยางนกกลายเปนคมภรใหม แตแทจรง กเปนการนำาเอาพทธพจนในเรองนนๆ มารวมไวใน

อกลกษณะหนง โดยมเรองราว หรอขอคด หรอขอพจารณาอะไรอยางหนงเปนแกน

Page 30: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

แตกอยางทกลาวแลววา พระไตรปฎกนเปนประมวลคำาสอนของพระพทธเจา ทถอวา เปนมาตรฐาน เปนของสวนรวมทพระสงฆทงหมด โดยเฉพาะทานทเปนครอาจารยและพระเถระท

รบผดชอบการพระศาสนา ตางกคอยจบตา คอยระแวดระวง ถอเปนสำาคญ ฉะนนใครจะไปเทยว ใสเตมอะไรลงไปไมได จะตองเปนทยอมรบกนอยางแนนอน และไมใชประเทศเดยวรกษาไว

หลายๆ ประเทศตางกมแลวกตอง คอยทานเทยบกน หมนตรวจสอบไมใหคลาดเคลอนกนไปรวมความกคอใหจำาไวเลยวา ประเทศพทธศาสนาเถรวาท ทงหมด มพระไตรปฎกชด

เดยวกน ซงเนอหาเหมอนกนทงหมด แมจะตางกนในตวอกษร เชน จ เปน ว บาง บางแหง หรอ ตกหลนบางคำาบาง กนอยเตมท

ความสำานกตระหนกมนน อยาวาแตตางประเทศเลย แมแตประเทศไทยเรา ตอไป ถาไม เหนความสำาคญ เราเองกอาจจะทำาใหเลอนลางคลาดเคลอน

เวลาแปลคำาวา สงคายนา เปนภาษาองกฤษ เรามกไปเทยบกบภาษาฝรง เชน Council อยางของศาสนาครสต เขาม Vatican Council เปนตน เรากแปลวา

เปนการสงคายนา อนนนเปนการแปลเพยงเทยบในบางแงความหมาย ซงทจรงไมเหมอนกนเลย การประชม Council ของศาสนาครสตนนเปนอกแบบหนง ซงเปนการมาตกลงกน

กำาหนดหลกความเชอ และแมแตการวางนโยบายในการเผยแผศาสนาของเขา แตการสงคายนาใน-

พระพทธศาสนา เปนการรกษาคำาสอนเดมของพระพทธเจา ไวใหแมนยำาทสด ไมใหใครมาเทยว แกไขใหคลาดเคลอนหรอตดแตงตอเตม จะมาทำาใหตกหลนกไมได ตอเตมกไมได ตองรกษาไวให

แมนยำาทสด เราเพยงมาตรวจทาน มาซกซอม ทบทวนกน ใครทเชอถอหรอสงสอนคลาด เคลอน หรอผดแผกไป กมาปรบใหตรงตามของแทแตเดม

เพราะฉะนน พระพทธศาสนาเถรวาทจงมความภมใจโดยชอบธรรมวา เรารกษา พระพทธศาสนาไวไดเปนแบบเดมแท สวนพระสตรตางๆ ของพระพทธศาสนาแบบมหายาน ท

Page 31: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

เปนอาจรยวาท/ อาจารยวาท เดยวนกรกนหมดแลววาเปนของทแตงขนภายหลง ไมรกษาคำา สอนเดมแทๆ ไว กเลยคลาดเคลอนหรอหาย คมภรสวนมากกสาบสญไป เขากเลยมายอมรบกน

วา คำาสอนเดมแทของพระพทธเจาทจะหาไดครบสมบรณทสด กตองมาดในพระไตรปฎกบาลของ พระพทธศาสนาเถรวาทของเราน

เรองนเปนทยอมรบกนเปนสากล คอนกปราชญ วงวชาการทวโลก จะเปนมหายาน หรอ เถรวาท หรอเปนวชรยาน กรกนทงนน

ควรเหนคณคาของอรรถกถาทคำาชอยเคยงขางพระไตรปฎกเมอถอพระไตรปฎก

เมอถอพระไตรปฎกเปนมาตรฐานชนหนงแลว ตอจากนน กจะมการปดรายการวา เอาละ พระไตรปฎกมแคน ตอจากนพระเถระ พระอาจารยผใหญ ทเปนนกปราชญ กทำาหนาทชวย

กนรกษาพระไตรปฎกนไว นอกจากรกษา ทานกมหนาทอธบายดวย เพราะตองสงสอนลกศษยจำานวนมากมาย

ซงเมอศกษาพระไตรปฎกนน กอาจไปตดขด ไมเขาใจบางสวนบางตอนทยาก พระอาจารย ผใหญ เหลานทานสบตอคำาสอนกนมา และถายทอดคำาอธบายกนมาเรอย ตงแตสมยพทธกาลไมขาด

สาย พระเถระจนถงพระมหาเถระผเปนครอาจารยเหลาน กอธบายคำาสอนของพระพทธเจาในพระ ไตรปฎกใหแกลกศษยลกหาของทาน หรอผทศกษาคนควา แลวคำาอธบายเหลานกมารวบรวมกน เปนคมภรระดบรองจากพระไตรปฎก เรยกชอวา อรรถกถา คอไมจดรวมเขาในพระไตรปฎก

ตอนนเทากบมคมภร ๒ ระดบ ระดบท ๑ คมภรทจารกพทธพจน พรอมทงเรองเกยวของทเปนหลกฐานดงเดม เปน

มาตรฐานใหญ เปนเกณฑตดสนพระพทธศาสนา เรยกวา พระไตรปฎก และ ระดบท ๒ คมภรเคยงขางพระไตรปฎก ซงมมาแตเดมเหมอนกน โดยถายทอดกนมา

เปนคำาอธบายพระไตรปฎกนนอกทหนง เรยกวา อรรถกถา นาสงเกตวา การรกษาพระไตรปฎก กบการรกษาอรรถกถานตางกน คอ พระไตรปฎก

นนจะตองรกษาไวอยางเดม ตวภาษากตองของเดมคอภาษาบาล แตอรรถกถาซงเปนคำาอธบาย พระไตรปฎก เพราะฉะนนอยางในลงกาสมยกอน เดมนนกรกษากนมาดวยภาษาสงหล ซงเปน

ภาษาของชาวลงกา หมายความวา ผศกษาเรยนพระไตรปฎกโดยอาศยคำาอธบายของอรรถกถา จงเรยนพระไตรปฎกทเปนภาษาบาล ดวยอรรถกาคอคำาอธบายทเปนภาษาสงหลของชาวลงกา

เอง

Page 32: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

เปนเชนนจนกระทงตอมา พ.ศ. ๙๐๐ เศษ พระพทธโฆสาจารยซงอยในอนเดย จงได เดนทางมายงลงกา และแปลอรรถกถาจากภาษาสงหลกลบเปนภาษาบาล

ตอนนน ในอนเดย พระพทธศาสนาเสอมมากแลวกลายเปนวาศนยกลางพระพทธศานาเถรวาทไดมาอยในลงกา

พระพทธโฆสาจารยซงอยในอนเดย ตองการจะใหคนอนเดยไดเรยนรพระพทธศาสนา มากหนอย จงตองการอรรถกถาซงเปนคำาอธบายพระไตรปฎกทอยในลงกา ทานจงเดนทางจาก

อนเดยมาลงกา แลวมาขอแปลอรรถกถาภาษาสงหลกลบเปนภาษาบาล เพอนำาไปศกษาในอนเดย

ตอนนเราจงไดอรรถกถาทเปนภาษาบาลอก กเลยมทงพระไตรปฎกและอรรถกถาทเปนภาษาบาล

คมภรพทธศาสนามหลายชนทรงความสำาคญลดหลนลงมา

ตอจากนนกยงมคมภรรนสบมาหลงจากอรรถกถากลาวคอ เนอหาในพระไตรปฎก สวน ใดทอรรถกถาอธบายไว อาจารยใหญรนตอมาเหนวาอธบายยงไมพอ ควรจะใหชดกวานน คอ

พทธพจนบางแหงในพระไตรปฎก พระอรรถกถาจารยเหนวางาย รกนดอยแลว เพราะรนของ ทานยงใกลพทธกาล ทานกไมอธบาย พระอาจารยรนตอมาเหนวาคนรนหลงนไมเขาใจ กอธบาย

พระอาจารยรนตอมาเหนวาคนรนหลงนไมเขาเขาใจ กอธบายเสยดวย หรอแมแตคำาของพระ อรรถกถาอาจารยนนเอง คนรนหลงกอาจเขาใจไมชด กมพระอาจารยผใหญทเชยวชาญมา

อธบายขยายความไปอก คมภรรนหลงตอจากอรรถกถานเรยกวา ฎกา ตอจากฎกากม อนฎกา ลดหลนกนลง

มา คมภรเลหานใชเปนหลกทจะตดสนวนจฉยคำาสอนในพระพทธศาสนาลดหลนกนลงมา

โดยถอวาพระไตรปฎกเปนอนดบหนง เปนมาตรฐานกลางซงตดสนเดดขาดวาเปนพระพทธ ศาสนาหรอไม ตอจากนนกมอรรถกถามาชวยเปนเกณฑวนจฉยตอ คอถาในพระไตรปฎกนนเรา

มขอสงสยอะไร กมาดคำาวนจแยในอรรถกถา ทวาน ไมไดหมายความวาอรรถกถามาตดสนพระไตรปฎก แตหมายความวา เราคนรน

หลงอานพระไตรปฎกกนอาจจะเขาใจไมชดเจน พระอรรถกถาจารยกมาอธบายไวใหชด เราจงใช อรรถกถาเปนเครองชวยวนจฉยในสวนทเรายงไมชดเจน ตอจากนนกมฎกา อนฎกา ตามลำาดบ

ตอกนไป

Page 33: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

คมภรเหลานทานถอเปนสำาคญสบกนมา เพราะผทจะเรยบเรยงคมภรขนมาได กตอง เปนทยอมรบ เปนครอาจารยเปนผทรหลกคำาสอนของพระพทธเจา เชยวชาญจดเจนตลอดพระ

ไตรปฎก และชำาชองทวตลอดในคมภรทงหลายในชนทเหนอตนขนไป และเมอนพนธขนมาแลว กตองเปนทยอมรบของปราชญดวยกนในยคนนแลวจงอยได เพราะฉะนนจงเปนหลกของพระ

ศาสนา ถาอยากดวาพรเถระปางกอนทานเชยวชาญจดเจนขนาดไหน ไมตองไปถงยคอรรถกถา

หรอก ขอใหดคมภร มงคลตถทปน ทพระสรมงคลาจารยนพนธไวทเชยงใหมเมองไทยเรานเอง เมอ พ.ศ. ๒๐๐๐ เศษนดหนอย เปนตวอยางกจะเหนชดวาพระเถระผทรงพระศาสนา ทาน

ซอตรงเจนจบและมระบบการแสดงหลกฐานอางองแมนยำาสมบรณเพยงใดพระอาจารยรนหลงตอจากยคอรรถกถา ฎกา ซงเปนพระเถระผใหญในยคนนๆ ทมา

แสดงคำาสอนหรอคำาอธบายตางๆ เรยกกนวาเปน อตตโนมต หมด ไมวาจะเปนพระอาจารยองค ไหนกตาม แตละองคๆ กเรยก อตตโนมต คอ มตของบคคล หรอเปนมตสวนตวของทานผ

นนๆ ซงถอเปนสำาคญนอยลงมา เปนอนวา ถอพระไตรปฎกเปนหนง อรรถกถาเปนสองรองลงมา แลวกเปนฎกา อน

ฎกา เปนตน จนมาถงคำาอธบายของอาจารยทมชวตอยในปจจบน หรอแมกอนนน ทแตงตำารบ ตำาราไวหลงจากรนอรรถกถา ฎกา อนฎกา จดเปนอตตโนมตทงหมด

ถานบถอพระบรมศาสดากตองรกษาพระไตรปฎก

Page 34: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ทกลาวมาน กดวยมงจะใหรจกวา พระไตรปฎกคออะไรมความสำาคญอยางไร การ สงคายนาคออะไร และการรกษาสบตอพระไตรปฎกทำากนมาอยางไร

เวลานนาเสยดายวา ชาวพทธจำานวนมาก ไมเขาใจสงทเปนหวใจสำาคญ ซงเปนแกน และเปนเนอตวของพระพทธศาสนา ไมรจกรพระไตรปฎกหรอคำาสงสอนของพระพทธเจาทเรยก

วาธรรมวนยนน เพราะฉะนน จงเปนโอกาสหรอเปนชองทางใหเกดความสบสน ตลอดจนความ เสอมโทรมและความคลาดเคลอนตางๆ พรอมทงคำาสอนทผดเพยนแปลกปลอมจะแทรกซอน

หรอแอบแฝงเขามา เรองนตางจากชาวพทธในสมยโบราณมาก แมเขาจะไมมการศกษารอะไรมากมายใน

ความหมายของคนปจจบนแตเขาเขาใจสงเหลาน อยางนอยรจกวาพระไตรปฎกคออะไรเปนหลก ของพระศาสนาอยางไร มความสำาคญอยางไรตอความเปนความตายของพระพทธศาสนา เพราะ

วา ถาพระไตรปฎกคลาดเคลอน กคอพระพทธศาสนาคลาดเคลอนหรอกำาลงเลอนลางไป ถาพระ ไตรปฎกหายไป หมดไปกคอพระพทธศาสนาสญสน เพราะจะไมมแหลงคำาสอนของพระพทธเจา

เหลออย อยางทกลาวแลววา เรานบถอพระพทธศาสนา กคอนบถอคำาสงสอนของพระพทธเจา

ตองการฟงคำาสงสอนของพระพทธเจา เมอตองการรวาพระพทธเจาสอนวาอยางไรเราจะไปรเอา เองไดอยางไร กตองไปฟงจากพระพทธเจาเมอพระพทธเจาไมอย กตองไปดคำาสอนทจารกไว

ซงกไดจารกไวและรกษากนมาในพระไตรปฎกน

ถาหมดพระไตรปฎก กคอหมดพระพทธศาสนา หมดคำาสงสอนของพระพทธเจา หมด พระธรรมวนย หมดพระศาสดาของชาวพทธ

จงเปนหนาทของชาวพทธ ทจะตองรกษาพระธรรมวนยไว ดวยการเลาเรยนพระ ไตรปฎก แลวกรกษาพระไตรปฎกไวใหอยมนคงดวยด ดงทชาวพทธโบราณทกประเทศได

พยายามรกษากนมาเปนงานสำาคญของชาต ถาเราเหนความสำาคญของพระไตรปฎก กคอเหนความสำาคญของพระพทธเจา เพราะวา

เรานบถอคำาสงสอนของพระองค ถาเรารกษาพระไตรปฎกไวได พระพทธศาสนากอยอยางดทสด แลวกจะมหลกทเปนแกนกลาง ทเรานบถอเปนอนหนงอนเดยวกนในหมชาวพทธทงหมด ชาว

พทธทงปวงในประเทศเถรวาททกประเทศ กจะมเอกภาพดงทเคยมเอกภาพกนแลวตลอดมา อยางทกลาวแลววา คำาสอนของพระพทธเจาในพระไตรปฎกของประเทศไทย พมา

ลงกา หรอในประเทศไหนๆ แมแตทเอาไปในยโรป เชนทองกฤษ กเปนเนอหาอนเดยวกนหมด เปนคำาสอนเดยวกน เชน ทาน ศล ภาวนา อนเดยวกน ศล สมาธ ปญญา ไตรสกขา อน

เดยวกน ไมวาพระสตรใดๆ ไปดเนอหากเหมอนกนหมด ไปทไหนกใชกนได เหมอนกน เพราะฉะนน ถาพระไตรปฎกทเปนหลกของพระพทธศาสนายงคงอย ชาวพทธกยงม

ความเปนอนหนงอนเดยวกนแตถาเราเสยหลกเรองนเมอไร กเปนอนวาพระพทธศาสนาจะเรมม

Page 35: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ปญหา ชาวพทธเองกจะทะเลาะเบาะแวงกน นนกคอความเสอมโทรมของพระพทธศาสนา และ ความเสอมโทรมแหงประโยชนสขของประชาชน ทจะไมรจกพระพทธศาสนาทแทจรงและไม

สามารถปฏบตใหถกตอง เพราะฉะนน จะตองชวยกนสรางความรความเขาใจทถกตองเกยวกบพระไตรปฎก และ

ชวนกนรกษาดวยการศกษาพระไตรปฎกกนอยางจรงจง

เสรภาพแหงความคดเหนของบคคลตองไมสบสนกบความซอตรงตอพระศาสดา

อนง ขอใหแงคดไวนดหนงวา การทำาเชนนไมใชความหมายวาเราตดตำารา หรอตดพระ ไตรปฎก อนนเปนคนละเรองกน แตเปนการทเรารวาอะไรเปนเกณฑตดสนหรอเปนมาตรฐานคำา

สอนในพระพทธศาสนา ใหไดรวาพระพทธเจาสอนอะไร และสอนวางอยางไร สวนเราจะเชอหรอ ไมกเปนเรองของเรา เปนสทธเสรภาพสวนบคคล แมแตวาจะเชอพระพทธเจาหรอไม กเปนสทธ

ทจะเชอหรอไมเชอกได ตองแยกใหถก เวลานกเปนปญหาอกอยางหนงคอ ความสบสนของคนในยคทเรยกกนวามการศกษา

แตการศกษานกำาลงพรามวลงไปมาก จนแยกไมถกแมแตระหวางตวหลกการกบความคดเหน สวนบคคล เพยงแคนกแยกไมถก จงแนนอนวาความสบสนจะตองเกดขน แลวกนำาไปสปญหา

ตางๆ มากมาย ถาเราถามวาพระพทธเจาสอนวาอยางไร หรอสอนเรองอะไรวาอยางไร เราจะดทไหน

เรากตองไปดพระไตรปฎกเพราะเราไมมแหลงอนทจะตอบคำาถามนได เราจะวาเอาเองหรอไป ตอบแทนพระพทธเจาไดอยางไร วาพระองคสอนอยางนนอยางน

ตอจากนน เมอรวา หรอไดหลกฐานเทาทมวาพระพทธเจาสอนวาอยางไรแลว เราจะเชอ คำาสอนนนหรอไมหรอเรามความเหนตอคำาสอนนนวาอยางไร อนนนกเปนเรองของเรา เปนเรอง

ขอบบคคลนน ตอนนไมใชเรองหลกการแตเปนเรองของความคดเหน

ฉะนนจะตองแยกสวนนใหได เวลาจะพดกนกตองแยกใหถกวาเรากำาลงพดกนเรองวา คำาสอนของพระพทธเจาวาอยางไร พระพทธเจาสอนในเรองนวาอยางไร หรอวาเรากำาลงพดเรอง

Page 36: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

วา เรามทศนะความคดเหนในเรองนนวาอยางไรตองแยกใหถก แลวกพดใหเปนขนตอน เปน ลำาดบ กจะไมเปนปญหา

เวลานกเทากบวาไดเกดปญหาทวไปหมด* ตงแตไมรจกพระไตรปฎก ไมรจกความสำาคญของพระไตรปฎก ไมรวาการรกษา

สบ ทอดพระไตรปฎกเปนมาอยางไร* แลวกมความสบสนระหวางคำาสอนของพระพทธเจาวาพระองคสอนอยางไร กบ

ความ คดเหนของบคคลหรอเราแตละคนตอคำาสอนนนวาเราคดอยางไร

ทงหมดน มองกนไมชดเจน คลมเครอ และวากนเลอะเทอะสบสนไปหมด เพราะฉะนนกแนนอนวาจะตองเกดปญหา

ทจรงเรองนไมใชวาจะยากอะไรเลย เพยงแตแยกใหถก* ถาใครมาถามวา พระพทธเจาสอนวาอยางไร เราจะวาเอาเองกไมได กตองวาไป

ตาม ทพระพทธเจาสอน คอไปเอาหลกฐานมาแสดงใหด* แตถาเขาถามวา พระพทธเจาสอนวาอยางนแลวหรอธรรมะขอนพระพทธเจาสอนไว วาอยางน คณจะวาอยางไร อนนกเปนเรองของเราจะวาเอา เราคดอยางไรก

เปน สทธของเรา เปนเสรภาพของเราทจะพดวาธรรมะขอนน พระพทธเจาสอนไว

อยาง นนแลวเราจะวาอยางไร เรากวาตามความเขาใจของเราได

แตทจรงกควรจะศกษาคำาอธบายของทานใหชดแจงกอนแลวจงมาสรปเอา ถาสรปดก ตรงตามทพระพทธเจาสอนสรปไมดกผดพลาด กศกษาคนควาตอไป แตอยางนอยกแยกใหชด

อยางทกลาวมาแลววา พระพทธเจาสอนวาอยางไรกวาไปตามทพระองคทรงสอน แลวเราเหนวา อยางไร กวาไปตามทเราเหน เวลานคนวากนนงนงสบสนไปหมด

Page 37: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

เมอเกดปญหาอยางทรกนอยในปจจบน* กเปนโอกาสทจะตองมาซกซอมในหมชาว พทธ เพอจะสรางเสรมความรความเขาใจทถกตอง และปฏบตกนใหถกตอง

ถาชาวพทธจบหลกในเรองได มความเขาใจถกตองและมความตรงไปตรงมา ปฏบต ดวยความซอตรง พระพทธศาสนากจะยงคงอยเปนหลก เปนศนยรวมชาวพทธ และมอยเพอ

ประโยชนสขแกประชาชนทงหลายสบตอไป

มพระไตรปฎกทสงคายนาไวดกใชสงคายนาคนไดดวย

ไดพดมายาวมาก จงควรสรปไวอกครงหนงวา การสงคายนานน เปนการรกษาพระ ธรรมวนยคอคำาสงสอนของพระพทธเจาไวใหคงอยอยางดทสด คอใหแมนยำาตรงตามท

พระพทธเจาตรสไวเทาทเปนไปไดระยะเรมแรก กมการประมวลรวบรวมและรกษาไวแตระยะหลง ตอๆ มา มแตการรกษาอยางเดยว ใหคงอยอยางเดม ใหบรสทธ แมนยำา

ทสด จะตด จะตอ จะแตง จะเตม อยางไมไดทงสน ถาไปตดตอ หรอแตงเตม กจะกลายเปน สทธรรมปฏรป คอของปลอมหรอของเทยม

เพราะฉะนนในยคทมการจารกเปนลายลกษณอกษรแลวเวลาสงคายนากคอการทเอา พระไตรปฎกฉบบตางๆ เทาทมอยเปนหลกในประเทศตางๆ มาตรวจสอบทานกน เชนฉบบของ

ไทย ของพมา ของลงกา เปนตน เทาทมอยในประเทศเถรวาทเปนภาษาบาล รวมทงฉบบอกษร โรมน ซงกมาจากแหลงเดมอนเดยวกน ตรงกนอยแลว แตเกรงวาหางกนนานมาจะคลาด

เคลอนกนไป กเอามาเทยบกน สงคายนาในสมยนกเปนการเอาพรไตรปฎกฉบบของประเทศตางๆ เหลานน มาตรวจ

สอบกน ถามผดแผกอะไรกตองทำาเชงอรรถลงไป และจดหมายเหตไว ผททำาสงคายนาไมมสทธไปแกไขดดแปลงอะไรทงสน

มแตวาเราจะตองสงคายนาคน กลาวคอ คนบางคนบางกลมอาจจะนบถอ เชอถอ สง สอนผดแผกไป กเอาคนเหลานนมาตรวจสอบกนคำาสอนดงเดมในพระไตรปฎก แลวกใหคนเหลา

นนปรบการสอนใหถกตองตรงตามพระไตรปฎกอยางนกเปนความหมายทขยายออกไปของคำาวา สงคายนา ดวยเหมอนกน

เวลานจงเหมอนกบวา เรามความหมายของสงคายนา ๒ อยางคอ

Page 38: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

๑. สงคายนาพระคมภร หรอ สงคายนาพระไตรปฎก ไดแกตรวจสอบใหคมภรพระ ไตรปฎกคงอยอยางเดม ไมมอะไรแปลกปลอม

๒. สงคายนาคน เปนการปรบตวคนใหสอนใหตรงตามพระไตรปฎก ถาเราจะไมตอง มการสงคายนาคน กทำาไดโดยทวา พระจะตองสงสอนตรวจสอบตวเองใหตรงตามพระไตรปฎก

อยเสมอ ถาพทธบรษทไมเสอมโทรม กไมตองมการสงคายนาคนการทพทธบรษทจะเสอมโทรมก

เพราะพากนหางเหนจากพระธรรมวนย

เพราะฉะนน ถาตองการใหพระพทธศาสนาเจรญมนคงกจะตองมการศกษาและสงสอน พระธรรมวนยใหถกตองอยเสมอ ผทตองรบผดชอบโดยตรงในเรองน กคอพระภกษสงฆซง

มหนาทอยแลววาจะตองสงสอนพระธรรมวนย ในยามปกต พระสงฆกมหนาทตองสงสอนอยแลวเปนประจำายงถาเกดเหตทแสดงวา

ผคนไมรไมเขาใจพระธรรมวนยพระสงฆกจะยงตองเอาใจใสสงสอนชแจงใหประชาชนเขาใจใหถกตองและใหร

อยางนอยใหรวา ในพระพทธศาสนานจะใชอะไรเปนมาตรฐาน เปนเกณฑในการตดสน วาอะไรถกตอง อะไรไมถกตอง เปนพระธรรมวนยหรอไม นนกคอจะตองรจกพระไตรปฎก ซง

สมยกอนคนมความรความเขาใจถกตองในเรองนเปนอยางด เพราะฉะนน ปญหากจะเกดขนไดยาก

เมอเกดเหตการณคราวน กเปนเครองเตอนใจชาวพทธวาเราจะตองหนมารกษาพระ ธรรมวนยใหบรสทธ และรจกพระไตรปฎกทเปนตวหลกเดมทรกษาพระธรรมวนยนนไวแลวหนมา

ฟ นฟชาวพทธใหกลบไปสพระธรรมวนย ใหรจกศกษาพระไตรปฎกกนอยางจรงจงอกครงหนง เรองความสำาคญของพระไตรปฎก และการรกษาพระไตรปฎก คอรกษาพระธรรมวนย

ดวยการสงคายนาเปนตน กจบเพยงเทาน

Page 39: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา

ชวนกนตนขนมาชวยกนเรยนและรกษาพระไตรปฎกกนใหด

ขอแถมสกนดวา ความจรงเรองนกไมไดยากอะไรเหมอนอยางวา เรามคณพอคณแม มครอาจารย หรอคนทเราเคารพนบถอ เราอยากจะจดจำาคำาพดของทานไววาทานพดอะไร สอน

อะไร เรามเทปเรากบนทกเสยงทานไว ถาไมมเรากเอาสมดจดบนทกไว เมอทานสนชวตไปแลว เราไมมโอกาสถามทานอกเรากมเทปนน หรอสมดทจดบนทกไว

นน เรากเอามาเปดดถาเราตองการรกษาคำาพดของทานไว เรากตองรกษาเทปหรอสมดบนทก นนไวใหด เพราะถาหายไป กเปนอนวาเราจะไมมคำาพดของทานหรอคำาสอนของทาน

ยงคนทไมเคยฟงทาน ไมเคยอานบนทกนน ไมมอะไรอยในความทรงจำา ไมเคยรจกเลย กเปนอนหมดทางทจะรวา คณพอ คณแม ครอาจารย ไดพดไดสอนอะไรไว

นกเหมอนกน เมอเราตองการจะฟง จะร จะอานคำาสอนของพระพทธเจา พระสาวกท ทนเหน ทนฟง ทนเฝาพระพทธเจา ทานกรวบรวมคำาสอนคำาตรสของพระพทธเจาไวใหเราแลว

เมอสามเดอนหลงพทธปรนพพาน แลวกเกบรกษาสบตอกนมาใหเราจนถงปจจบนนดวยความ ลำาบากยากเยน จงเปนหนาทของเราทจะตองไปอาน ไปศกษาและเกบรกษาไวตอไป

ทำาไมเราจะไมรกษาพระไตรปฎกไว ในเมอถาพระไตรปฎกหายไป กคอวาบนทกคำาตรส คำาสอนของพระพทธเจากหมดไป หายไป เรากไมมคำาสอนของพระพทธเจา เราจะไปนงฌานเอา

เราจะไปพดแทนทาน หรอวารขนมาเอง กยอมเปนไปไมได อนนกเปนเรองธรรมดาสามญ ซงไม นาจะเปนปญหาขนมาเลย สมยกอนกไมเคยมปญหาอยางน

นบวาเปนเรองแปลก ทคนสมยนกลบไมเขาใจวา พระไตรปฎกคออะไร ทำาไมตองรกษา พระไตรปฎก ทำาไมตองเอาพระไตรปฎกมาเปนมาตรฐานหรอเปนเกณฑวนจฉยวาอะไรเปนธรรม

วนย อะไรเปนคำาสอนของพระพทธเจา เดยวกจะกลายเปนวา คำาสอนของพระพทธเจา ใครจะวาอยางไรกได

เพราะฉะนน จงควรตนขนมา ชวยกนรกษาพระธรรมวนยทอยในพระไตรปฎกนนไวใหด

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Page 40: พระไตรปิฎก กับ การธำรงพระพุทธศาสนา