να ΄σαι καλά δάσκαλε 2,1

Διδακτική προσέγγιση των θεμάτων της Εκπαίδευσης και της Παράδοσης με

αφορμή το απόσπασμα από το έργο «Εφήβων και μη» του Γ. Ιωάννου

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ντίνου Άρτεμις, 4ο Γυμνάσιο Θήβας

ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ «Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία των

φιλολογικών μαθημάτων Γυμνασίου και Λυκείου. Εμπειρίες και προτάσεις».

27 Φεβρουαρίου 2014, ΘήβαΔιοργάνωση: Στρατής Μαϊστρέλλης

Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας 

Ταυτότητα της διδακτικής πρότασης

Τάξη: Β΄ ΓυμνασίουΓνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική ΛογοτεχνίαΔιδακτική ενότητα: Λαογραφία , ΕκπαίδευσηΣυγγραφέας: Γιώργος ΙωάννουΤίτλος κειμένου: Να ‘σαι καλά δάσκαλε (από τη συλλογή διηγημάτων Εφήβων και μη ) Τόπος διεξαγωγής σεναρίου εργασίας: αίθουσα διδασκαλίας με διαδραστικό πίνακαΑριθμός μαθητών: 22Απαιτούμενος χρόνος: 5 ώρες Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Νεοελληνική Γραμματεία, Νεοελληνική γλώσσα, Πληροφορική

Προαπαιτούμενα του μαθήματος: βασικός χειρισμός του διαδικτύου και του λογισμικού παρουσίασης, προγενέστερη εξοικείωση των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική αντίληψη επικοινωνίας, μέσω της οποίας υλοποιείται η διδακτική πρόταση διαθέσιμος ( εκτός διδακτικού ωραρίου) από τους μαθητές χρόνος για συνεργασία

Χρησιμοποιούμενα εργαλεία και εποπτικά μέσα:σχολικό εγχειρίδιο, πίνακας, διαδίκτυο, λογισμικά( Power point), φύλλα εργασίας σε έντυπη μορφή

Μέθοδος εργασίας: Διερευνητική – Ανακαλυπτική Τεχνικές διδασκαλίας: Κατευθυνόμενος διάλογος, εργασία σε ομάδες.

ΣΤΟΧΟΙ

Επιδιώκεται οι μαθητέςΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ: Να καλλιεργήσουν μέσα από προσωπικές τους εμπειρίες και βιώματα, ατομικές και κοινωνικές αξίες και αρχές Να αναπτύξουν τις εκφραστικές τους δεξιότητες στον προφορικό αλλά και στο γραπτό λόγο, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικότερα με τους άλλους Να αντιληφθούν την αξία της συνεργασίας για την επίτευξη ενός κοινού στόχου αναπτύσσοντας προσωπική και συλλογική ευθύνη ως μέλη μιας ομάδας Να κινητοποιήσουν τη δημιουργική τους φαντασία Να απολαύσουν το συγκεκριμένο διήγημα και να επιδιώξουν συνέχεια στην επαφή τους με τη λογοτεχνία ( φιλαναγνωσία).

ΓΝΩΣΤΙΚΑ: Να ορίσουν την έννοια της παράδοσης, να εντοπίσουν στοιχεία της στο κείμενο αλλά και άλλα που εντάσσονται σ’ αυτή Να αξιολογήσουν τη σημασία της παράδοσης για το σύγχρονο άνθρωπο και έτσι να διαπιστώσουν την ανάγκη σεβασμού σ’ αυτή και διατήρησής της Να αιτιολογήσουν την επίδραση της ζωής στην πόλη στο θέμα της παράδοσης Να συγκρίνουν τους δύο τρόπους διδασκαλίας που αναφέρονται στο κείμενο καταγράφοντας τα θετικά και τα αρνητικά του καθενός Να εντοπίσουν τη δική τους ευθύνη στην εκπαιδευτική διαδικασία Να ασχοληθούν με το κείμενο ως καλλιτεχνική έκφραση ( εκφραστικοί τρόποι, αφηγηματικές τεχνικές, γλώσσα) Να συντάξουν κείμενα διαφορετικών τύπων.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ Αφού οι μαθητές ασχοληθούν με τα φύλλα εργασίας, στη συνέχεια θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα στην ολομέλεια.

Η αξιολόγησή τους θα γίνει με βάση:α) την ανεύρεση – συλλογή στοιχείων , ( Μονάδες : 4 )β) τη σύνταξη κειμένου, ( Μονάδες : 6 )γ) τον τρόπο παρουσίασης και ( Μονάδες : 4)δ) την ακρίβεια στις απαντήσεις τους ( Μονάδες : 6)

Επίσης, θα κληθούν οι μαθητές να συναποφασίσουν σχετικά με το ποιοτικό αποτέλεσμα των ομαδικών τους- κυρίως- εργασιών, εκφράζοντας η κάθε ομάδα τις απόψεις της για τις άλλες ομάδες και συζητώντας τι τους άρεσε, τι θα απέφευγαν, τι θα έκαναν εκείνοι, αν ασχολούνταν με το ίδιο φύλλο εργασίας.

Γιώργος Ιωάννου

Αν υποθέσουμε πως οι εικόνες που βλέπετε σχετίζονται με το περιεχόμενο του κειμένου που θα διαβάσουμε, ποιο φαντάζεστε πως είναι το θέμα του;

Δείτε τώρα τον τίτλο του: Να ΄σαι καλά, δάσκαλε!

Ακούγοντας τον ηθοποιό Γρηγόρη Βαλτινό να διαβάζει το διήγημα , που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1979 και προέρχεται από τη συλλογή Εφήβων και μη (1982), να προσέξετε το κεντρικό του θέμα καθώς και τα επιμέρους θέματα που θίγονται στο απόσπασμα. www.youtube.com/watch?v=cnCawBglYCg

Ο εμπνευσμένος δάσκαλος και η πρωτότυπη διδασκαλία του

Η λαϊκή παράδοση /ο λαϊκός πολιτισμός

Αξία -περιφρόνηση Αποκοπή των μαθητών απ’ αυτόν

Μοντέλα διδασκαλίας και αποτελεσματικότητα

«Σχολείο εργασίας» Νέα Παιδαγωγική

Αυταρχικός τρόπος διδασκαλίας Παλαιά παιδαγωγική

Μαθητική πονηριά

Αντίθεση ανάμεσα στα αστικά κέντρα καιτην ελληνική επαρχία

1Ο  ΦΥΛΛΟ  ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Στη διεύθυνση www.komvos.edu.gr/dictionaries/dictionline/DictOnlineTri.htm θα βρείτε

το Λεξικό της κοινής Νεοελληνικής Γλώσσας του Τριανταφυλλίδη on line. Γράψτε στο λήμμα

τη λέξη «παράδοση», για να δείτε την ερμηνεία της, και σημειώστε τη στο τετράδιό σας.

Ακολούθως υπογραμμίστε στο κείμενο στοιχεία που θεωρείτε πως ανήκουν στην

παράδοσή μας και βρείτε και άλλα (εκτός κειμένου) που ανήκουν σ’ αυτή (μικρή βοήθεια:

οι εικόνες στο κάτω μέρος της διαφάνειας)

2. α)Αναζητήστε στη διεύθυνση el.wikipedia.org/wiki/Λαογραφία την σημασία των όρων : λαογραφία, λαϊκός πολιτισμός /λαϊκή παράδοση. β) Ο συγγραφέας γράφει πως η λαϊκή παράδοση ενός τόπου είναι «σαν ένας θησαυρός κρυφός και αλογάριαστος». Λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες που συγκεντρώσατε από τη wikipedia, πώς θα δικαιολογούσατε αυτό το χαρακτηρισμό; Συμπερασματικά, ποια θεωρείτε πως πρέπει να είναι η στάση του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στην λαϊκή παράδοση;

2. Οι μαθητές του κειμένου μας είχαν απομακρυνθεί από τη λαϊκή παράδοση του τόπου τους.α)Ποιοι λόγοι τους ώθησαν, σύμφωνα με το κείμενο, στη λανθασμένη αυτή στάση;β) (Υπολογίζοντας την απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση,) σε τι, νομίζετε πως, μας παρακινεί ο συγγραφέας να είμαστε πολύ προσεκτικοί  στη ζωή μας;

1. Με βοήθεια τις πληροφορίες που θα συγκεντρώσετε από τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις www.tovima.gr/opinions/article/?aid=118317 και www.biblionet.gr/author/9873/Νικόλαος_Γ._Πολίτηςνα δημιουργήσετε ένα powerpoint σχετικά με τη ζωή και το έργο του ιδρυτή και θεμελιωτή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα.

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

(Για να απαντήσετε πρέπει να λάβετε υπόψη πως ζούμε στην εποχή του διεθνισμού/ της παγκοσμιοποίησης.  Με τον όρο παγκοσμιοποίηση εννοούμε, καταρχάς, τη σύνθετη διαδικασία υπέρβασης των εθνικών συνόρων μέσα από τα δίκτυα επικοινωνίας και την ανάπτυξη οικονομικών, πολιτικών και γενικότερα πολιτισμικών σχέσεων σ’ έναν ενιαίο, παγκόσμιας εμβέλειας, χώρο. Η παγκοσμιοποίηση στηρίζεται ουσιαστικά στην τεχνολογική εξέλιξη, υλοποιείται στην οικονομία και επηρεάζει καταλυτικά τον πολιτισμό.)

3ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ1. α) Στο κείμενο διαπιστώνουμε πως υπάρχουν δυο  μέθοδοι διδασκαλίας. Να αναφερθείτε στην καθεμία χωριστά και να καταγράψετε τα χαρακτηριστικά 

της.

2. α) Γιατί  πιστεύετε πως άρεσε  στους  μαθητές  του  διηγήματος το  περιεχόμενο  και ο τρόπος διδασκαλίας του καινούριου καθηγητή τους; β) Θεωρείτε πως αυτός ο τρόπος είναι ενδεδειγμένος για όλους τους μαθητές ή είναι πραγματικά αποτελεσματικός  για κάποιους από αυτούς; Αν πιστεύετε το δεύτερο, ποιους μαθητές ( δηλ. με ποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας και συμπεριφοράς) εννοείτε;

Οι παιδαγωγοί Δημήτριος Γληνός και Αλέξανδρος Δελμούζος John Dewey

«Νέα Αγωγή»

(Για να απαντήσετε, να χρησιμοποιήσετε και τις πληροφορίες που θα συγκεντρώσετεi) από τις διευθύνσεις www.taekpaideutika.gr/ekp_107-108/biblio-2.pdf και invenio.lib.auth.gr › Home › Theses › Postgraduate Theses) σχετικά με την « Νέα Αγωγή» και ii) από τους γονείς ή τους παππούδες σας σχετικά με τις αναμνήσεις τους από το σχολείο της δικής τους εποχής).

4ο  ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ1. Ποια πονηριά έκανε ο μικρός «ξένος» μαθητής, προκειμένου να βγει από τη δύσκολη θέση και να είναι ταυτόχρονα «εντάξει»(;) στις μαθητικές του 

υποχρεώσεις; 2. α) Τι φαντάζεστε πως τον υποχρέωσε να το κάνει; β) Ποια προβλήματα νομίζετε πως θίγει σ΄αυτό το σημείο του κειμένου του ο Ιωάννου;

3. Πώς αντέδρασε ο δάσκαλος και πώς φαντάζεστε ότι θα αντιδρούσε ο «δάσκαλος  της διπλανής τάξης;» (Αν μπορείτε ζωγραφίστε δυο πρόσωπα που να αποδίδουν την αντίδραση του καθένα.) Να γράψετε ένα διάλογο στον οποίο να αποτυπώνετε τις απόψεις καθενός από τα παραπάνω πρόσωπα. Μέσα από ένα παιχνίδι ρόλων, να παρουσιάσετε το διάλογο αυτό στην τάξη.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Πώς θέλουμε ένα σύγχρονο σχολείο… Το ελληνικό σχολείο δέχεται αμείλικτη κριτική εξαιτίας των ποικίλων προβλημάτων που αναφύονται στο χώρο. Έτσι, λοιπόν, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αναβάθμισής του. Οι αλλαγές στα εκπαιδευτικά προγράμματα πρέπει να γίνουν στόχος της εκπαίδευσης, ώστε να παρέχουν στο μαθητή γνώσεις χρήσιμες και όχι ο μαθητής να ασχολείται με αντικείμενα που δεν του παρέχουν ουσιαστική γνώση. Το πρόγραμμα, λοιπόν, θα πρέπει να υποστηρίζει την εθνική μας παιδεία, να αναδεικνύει και να αξιοποιεί τη συνολική πνευματική μας περιουσία, να στηρίζει, όμως, και τις πανανθρώπινες αξίες. Πρέπει, όμως, στις σύγχρονες επιστημονικές και πνευματικές κατακτήσεις να μπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις και τους ρυθμούς της προόδου. Σκοπός της είναι να καλλιεργεί την αγάπη για την πατρίδα και το σεβασμό για τις άλλες πατρίδες. Η νοσηρή αγάπη για την πατρίδα, ο εθνικισμός, η ξενοφοβία και η εθνική αλαζονεία δεν έχουν θέση στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο, γιατί συγκρούονται με τη βαθύτερη ουσία του ελληνισμού και υπονομεύουν την πρόοδο της πατρίδας μας. Επίσης θα ήταν σωστό να περιοριστούν οι εξετάσεις που ευνοούν την αποστήθιση, τον ανταγωνισμό, τη βαθμοθηρία, ενώ παράλληλα φορτώνουν τα παιδιά με άγχος. Το ελληνικό σχολείο , επίσης, δεν πρέπει να περιφρονεί την τεχνολογία. Ο τεχνοκρατικός προσανατολισμός είναι κατακριτέος, πρέπει, όμως, να αφήσουμε έξω από το σχολείο τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα οπτικοακουστικά μέσα; Ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει να τα χειρίζεται, ώστε να γίνει ανεξάρτητος στο μέλλον και να μην κινδυνεύει να υποταχθεί στην πιο χυδαία χρήση τους. Το σύγχρονο σχολείο θα πρέπει να βοηθάει το νέο άνθρωπο να δημιουργεί σωστή προσωπικότητα και να τον γαλουχεί με τις αξίες του ανθρωπισμού και του πατριωτισμού και να μην παράγει νεόπλουτους της μάθησης, που έχουν την ίδια κίβδηλη ευγένεια με τους νεόπλουτους του χρήματος, όπως γράφει και ο Σεφέρης. Αικ. Συγγρού (μαθήτρια), Βουλή των Εφήβων, τ. Β΄ (διασκευή)

( για όλες τις ομάδες, επεξεργασία στην τάξη και ολοκλήρωση ως προσωπική εργασία στο σπίτι)

Η Νέα Παιδαγωγική Από το Δημοτικό Σκολειό απομένει ακόμα στη θύμησή μου ένας σωρός παιδικά κεφάλια, κολλητά το ένα πλάι στο άλλο, σαν κρανία· τα πιο πολλά θα ’χουν γίνει κρανία. Μα απάνω από τα κεφάλια αυτά απομένουν μέσα μου αθάνατοι οι τέσσερις δασκάλοι. [...]Στην Τετάρτη Τάξη βασίλευε και κυβερνούσε ο Διευθυντής του Δημοτικού. Κοντοπίθαρος, μ' ένα γενάκι σφηνωτό, με γκρίζα πάντα θυμωμένα μάτια, στραβοπόδης. «Δε θωράς, μωρέ, τα πόδια του», λέγαμε ο ένας στον άλλο σιγά να μη μας ακούσει, «δε θωράς, μωρέ, πώς τυλιγαδίζουν τα πόδια του; και πώς βήχει; Δεν είναι Κρητικός». Μας είχε έρθει σπουδασμένος από την Αθήνα κι είχε φέρει, λέει, μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική. Θαρρούσαμε πως θα 'ταν καμιά νέα γυναίκα και την έλεγαν Παιδαγωγική· μα όταν τον αντικρίσαμε για πρώτη φορά ήταν ολομόναχος· η Παιδαγωγική έλειπε, θα 'ταν σπίτι. Κρατούσε ένα μικρό στριφτό βούρδουλα, μας έβαλε στη γραμμή κι άρχισε να βγάζει λόγο. Έπρεπε, λέει, ό,τι μαθαίναμε να το βλέπαμε και να το αγγίζαμε ή να το ζωγραφίζαμε σ' ένα χαρτί γεμάτο κουκκίδες. Και τα μάτια μας τέσσερα· αταξίες δε θέλει, μήτε γέλια, μήτε φωνές στο διάλειμμα· και σταυρό τα χέρια. Και στο δρόμο, όταν δούμε παπά, να του φιλούμε το χέρι. «Τα μάτια σας τέσσερα, κακομοίρηδες, γιατί αλλιώς, κοιτάχτε εδώ!», είπε και μας έδειξε το βούρδουλα. «Δε λέω λόγια, θα δείτε έργα!» Κι αλήθεια είδαμε· όταν κάναμε καμιά αταξία ή όταν δεν ήταν στα κέφια του, μας ξεκούμπωνε, μας κατέβαζε τα πανταλονάκια και μας έδερνε κατάσαρκα με το βούρδουλα· κι όταν βαριόταν να ξεκουμπώσει, μας έδινε βουρδουλιές στ' αυτιά, ωσότου έβγαινε αίμα. Μια μέρα έδεσα κόμπο την καρδιά μου, σήκωσα το δάχτυλο: — Πού είναι, κυρ δάσκαλε, ρώτησα, η Νέα Παιδαγωγική; γιατί δεν έρχεται στο σκολειό; Τινάχτηκε από την έδρα, ξεκρέμασε από τον τοίχο το βούρδουλα. — Έλα εδώ, αυθάδη, φώναξε, ξεκούμπωσε το πανταλόνι σου. Βαριόταν να το ξεκουμπώσει μόνος του. — Να, να, να, άρχισε να βαράει και να μουγκρίζει. Είχε ιδρώσει, σταμάτησε. — Να η Νέα Παιδαγωγική, είπε, κι άλλη φορά σκασμός! Ήταν όμως και πονηρούτσικος ο σύζυγος της Νέας Παιδαγωγικής. Μια μέρα μας λέει: «Αύριο θα σας μιλήσω για το Χριστόφορο Κολόμβο, πώς ανακάλυψε την Αμερική. Μα για να καταλάβετε καλύτερα, να κρατάει καθένας σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο!».

Απόσπασμα από το πέμπτο κεφάλαιο του πεζογραφήματος Αναφορά στον Γκρέκο του Ν. Καζαντζάκη ( από το σχολικό εγχειρίδιο της Λογοτεχνίας της Α΄ Γυμνασίου)

Βασισμένοι στα παραπάνω κείμενα, στα όσα συζητήσαμε σχετικά με το σχολείο και τους δασκάλους ( 3ο και 4ο φύλλο εργασίας), στις δικές σας απόψεις, να συντάξετε ένα κείμενο (που θα γράφατε στο ημερολόγιό σας) για το πώς θα θέλατε να είναι το σύγχρονο σχολείο και οι δάσκαλοί σας.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ( για όλους τους μαθητές στην τάξη)

1. Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε έναν πλαγιότιτλο στην καθεμιά. ............................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

(Και τώρα τα διαδικαστικά!)

2. Να βρείτε από ένα τουλάχιστον παράδειγμα για καθένα από τα ακόλουθα εκφραστικά μέσα: προσωποποίηση/μεταφορά, παρομοίωση, ασύνδετο σχήμα,             επανάληψη. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ............................................................................................................................................. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Ποιες παρατηρήσεις έχετε να κάνετε σχετικά με τη γλώσσα του κειμένου,              το ύφος του και τον αφηγητή; …………………………………………………………………………………………………………………………………….... ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. Και δυο λόγια για τον συγγραφέα: Αναζητήστε πληροφορίες για τον Γιώργο Ιωάννου στη διεύθυνση:www.potheg.gr και συμπληρώστε τα παρακάτω:

Πού γεννήθηκε : (1927) στη …..……………………………………………………………και πέθανε στις 16 Φεβρουαρίου 1985 Ποιο ήταν το πραγματικό του όνομα;……………………………………………………………………………………………………………………. Τι σπούδασε; …………………………………………………………………………………………………………………………………... Εργάστηκε ως …………………………………………………………………………………………………………………………………...Ασχολήθηκε με…………………………………………………………………………………………………………………………………… Έργα του και χαρακτηριστικά του περιεχομένου τους και της γραφής του: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........

……………………………………………………....………………………………………………………