ทันตภูธรเล่ม 1 ปี 2555

ทนตภธรเพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทำางาน ปท 22 ฉบบท 1

มกราคม-มนาคม 2555

ลกรกฟนด เรมทซแรก

เรเขามา..เรเขามา..มความสขมาขายจา !!!

กราบเรยนมตรรกแฟนๆทนตภธร ทกทาน บดน หนงสอความสขในชวตของ Dentist ภธร เลม 2 มพรอมใหทกทานสงซอ ภาพ 4 ส ราคาเลมละ 150 บาท สนใจสงซอหนงสอ กรณาตดตอโดยตรงท

ทพ.วฒนา ทองปสโณว โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชดานซาย 168 ม.3 ต าบลดานซาย อ าเภอดานซาย

จงหวดเลย 42120 E-mail : [email protected] โทร.042-891276 แฟกซ 042-892379

คยกบชมรมทนตภธร ON FACEBOOK

https://www.facebook.com/groups/ruraldent/

ซอแปรงสฟนสบทบคาพมพวารสารทนตภธร

โทรสงแปรงกบหมอหนย สรรตน 083-0339925

เรเขามา..เรเขามา..มความสขมาขายจา !!!

กราบเรยนมตรรกแฟนๆทนตภธร ทกทาน บดน หนงสอความสขในชวตของ Dentist ภธร เลม 2 มพรอมใหทกทานสงซอ ภาพ 4 ส ราคาเลมละ 150 บาท สนใจสงซอหนงสอ กรณาตดตอโดยตรงท

ทพ.วฒนา ทองปสโณว โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชดานซาย 168 ม.3 ต าบลดานซาย อ าเภอดานซาย

จงหวดเลย 42120 E-mail : [email protected] โทร.042-891276 แฟกซ 042-892379

คยกบชมรมทนตภธร ON FACEBOOK

https://www.facebook.com/groups/ruraldent/

ซอแปรงสฟนสบทบคาพมพวารสารทนตภธร

โทรสงแปรงกบหมอหนย สรรตน 083-0339925

ก ำไรทไดจำกกำรขำยแปรงทกดำนน ำมำจดพมพวำรสำรทนตภธร

ส งซอแปรงสฟนทนตภธรโทรดวน หมอหนย 083-0339925 รำยกำร รำคำ

(รวมภาษมลคาเพม 7%) ทนตภธรมแปรงคณภาพดให เลอกซอหลายชนดหลายราคามทงแปรงตดดาวคณภาพกรมอนามยและแปรงนารกหนาตาดราคาเบาๆจากประเทศญป นสนใจส งซอดวนโทรคยกบ หมอหนย 083-0339925

1.แปรงสฟนเดกอาย 0-3 ป ดามละ 7.00 บาท 2.แปรงสฟนเดกอาย 3-6 ป ดามละ 7.50 บาท 3.แปรงสฟนเดกอาย 6-12 ป ดามละ 8.00 บาท 4.แปรงสฟนผใหญ ดามละ 9.00 บาท

ส งซอแปรงสฟนเพอสนบสนนจดพมพวำรสำรทนตภธรโทรดวน หมอหนย 083-0339925

1) โอนเงนเขาบญช หรอ โอนผานตเอทเอม เขาบญช “ ชมรมทนตสาธารณสขภธร ” ธนาคารไทยพาณชย สาขาสนามบนน า บญชออมทรพย เลขท 313 – 258671 – 8 2) สงใบสงซอและส าเนาการโอนเงนมาทผแทนจ าหนายแปรงสฟนทนตภธร ทพญ.สรรตน สงสวาง (หมอหนย) กลมงานทนตกรรม รพท.นาน อ.เมอง จ.นาน 55000 โทรสายดวนสงแปรงกบหมอหนย สรรตน 083-0339925 , 054-771620 ตอ 3131 Fax รพ.นาน 054 -710977 หรอ โทรสงแปรงกบคณนฤมล 083-5689055 อเมลตดตอสงซอแปรง [email protected] , [email protected]

โทรดวน สมครสมำชก ส งซอเสอทนตภธร กบ นองขวญ 080-9075884

สวสดคะ ชาวทนตภธรทกทาน คำาถามเปดเลมในฉบบน ดฉนจะขอใหทกทานตอบตนเองเบาๆในใจ หรอจะตอบดงๆใหคนใกลๆไดยนดวยกไดวา “วนนคณเปนสมาชกของเครอขายใดๆในวงการดานสขภาพหรอยงคะ ?? ” ปจจบนรปแบบการทำางานของทนตบคลากรคงไมใชแคนงทำาฟนคนไขภายในคลนกทนตกรรมเพยงอยางเดยวตอไปอกแลว ทนตบคลากรจำาเปนตองเรยนรในการทำางานเปนทมสหวชาชพ หรอทำางานในรปแบบเครอขายในประเดนดานสขภาพทสนใจแตกตางกนไป เปนเรองทกำาลงทนสมย ใครๆกตองมเครอขายคะ บางคนเปนสมาชกอยหลายเครอขายเลยกมนะคะ เพราะนบนวดแลวแคเฉพาะในวงการ ทนตสาธารณสขของเรากมเครอขายเพอการสรางเสรมสขภาพชองปากในประชาชนทกกลมทกวยอยมากมายหลายเครอขายแลวคะ ลองเลอกเปนสมาชกแลวทำางานรวมกบเครอขายททานพงพอใจ รบประกนวาทานจะทำางานประจำาอยางมความสขขนอกเยอะเลยทเดยว ทผานมาวารสารทนตภธรไดประสานงาน ขอรบบทความจากเครอขายตางๆ มานำาเสนอประสบการณการทำางาน เพอการแลกเปลยนเรยนร พฒนาและเปนประโยชนตอผอานในการปรบใช มาอยางสมำาเสมอ อาทเชน ประสบการณดๆจากเครอขายเพอเดกไทยไมกนหวาน, กจกรรมของเครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการ,ฯลฯ สำาหรบวารสารทนตภธรฉบบนมความภมใจนำาเสนอเรองราวของเครอขายโรงเรยนทนตแพทยสรางสข,โรงเรยนเดกไทยฟนด, เครอขายวชาชพสขภาพเพอควบคมการบรโภคยาสบ และเครอขายนองใหมลาสดทกำาลงมาแรงคอเครอขายลกรกฟนดเรมทซแรกคะ ทมงมนรณรงคในผปกครองใหความสำาคญกบการรกษาฟนซแรกของลกนอย ซงเปนสงทจำาเปนอยางยง งานนถอเปนงานใหญททกองคาพยพในแวดวงทนตสขภาพ ไมควรจะพลาดคะ รายละเอยดตดตามในฉบบนะคะ สำาหรบเครอขายอนใดทสนใจสอสารสาธารณะผานวารสารทนตภธรกกรณาสงบทความของทานมาไดท [email protected] คะ หากทานยงไมทราบจะเรมตนทำางานดๆกบเครอขายไหนด ขอเชญเรมตนงายๆกบเครอขายชมรมทนตภธร ทกทายไดทนทพรอมกน ทกภาคทวประเทศไทยใน https://www.facebook.com/groups/ruraldent/ รนเลก รนใหญ รนไหนๆกเจอกนไดในเฟสบคจะ วารสารทนตภธรขอขอบพระคณทานผอานทกทานทใหกำาลงใจทมงาน ดวยการโทร 083-0339925 สงซอแปรงสฟนกบคณหมอหนย ทพญ.สรรตน คะ ขอกราบเรยนใหทกทานทราบเพอความสบายใจวากำาไรจากทกดามแปรงสฟนททานสงซอ คอตนทนทรวบรวมมาจดพมพวารสารทนตภธรพรอมคาจดสงใหแกทกทานพรอมกนทวประเทศไทยทก 3 เดอน วารสารทนตภธรไมมวางขาย ไมตองสงซอ ไมมการตอสมาชกเพราะตราบใดททานยงรกคนไข สนใจเรองเลาทนตสาธารณสข ทานกไดเปนสมาชกกตตมศกด อานวารสารทนตภธรตลอดชพคะ ทายนคณหมอหนย ทพญ.สรรตน คนดงจากโรงพยาบาลนาน ผอาสามารบผดชอบการขายแปรงสฟนใหกบวารสารทนตภธร ฝากขอ

ความสนๆมาสอสารถงทกทานผมอปการคณทวประเทศ ตามกรอบดานลางนนะคะ ขอบพระคณทกทานคะ

ทกทายบรรณาธการทพญ.นธมา เสรมสธอนวฒน

[email protected]

จากใจคนขายแปรง จากทหลายๆทสอบถามมา วามถงบรรจแปรงสฟน ยาสฟนหรอเปลา เพอสะดวกในการแจกจาย เรา

เลยไปจดหามาใหพวกทาน ถงเลก จะใสแปรงสฟน และแกวนำาพลาสตกใบเลกๆพอได ใบละ 12 บาท ถาใบทใหญกวาจะใส

สมดสชมพทในหญงตงครรภและเดกคลนกเดกดจะถอกนได แลวในนน กจะสามารถใสผลตภณฑสงเสรมสขภาพชองปากอนๆ

ได ใบละ 20 บาท และขอความกรณาทานทงหลายทตดหนคาแปรงของชมรมอย รบกวนทานชวยตดตามใหดวย เรารอทานอย

ชาได แตอยาชามาก หนของทาน คอภาระงานของเรา กำาไรจากการขายแปรงกนำามาซง สงททานถออยในมอนแหละคะ อยาก

ชวยใหวารสารทนตภธรมคาพมพ กชวยกนทวงตงคใหดวยนะจะ ถาสนใจจะสงซอเพมเตมราคาอยท ปกในดานหลงหรอโทร

083-0339925 ภาพแปรงสฟนดใน https://www.facebook.com/ruraldentmagazine

1 ฉบบเดอน มกราคม-มนาคม 2555ท น ต ภ ธ ร

1 ทกทายบรรณาธการ

3 พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

4 สอสรางสรรค วถใหม งานทนตสาธารณสขไทย

10 ถง เวลาทตองใชกลยทธการจดบรการสขภาพ

ชองปากบรณาการเชงรก

15 Fluoride Is Bad by Jay-ac

16 สขสรางสรรคกบสสส. : เครอขายสขภาพ

19 ปฏบตการเลาฝน

20 เครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนด

23 เลาเรอง “เครอขายลกรกฟนดเรมทซแรก”

28 เ ร องมากมากเร องจากเมองน าน : การสอน

แปรงฟนในเดกเลก

30 การ สอสารภายในเครอขายทนตบคลากรงาน

กองทนทนตกรรม

31 Air War VS Ground War ตอนท 1

33 Air War VS Ground War ตอนท 2

35 เรองเลาจากภองลง : หมอฟนไทยดาน

สารบญ ทนตภธร

38 ไกลเกนชองปาก ลกกวาคอหอย

40 มาเปนเครอขายวชาชพสขภาพเพอควบคมการ

บรโภคยาสบกนดกวา

42 คณภาพชวตในมตสขภาพชองปาก

44 “OHI งายๆสไตลหมอตม”

47 คนทำาถกรอง คนถกฟองเปนทนตแพทย

50 พฒนาระบบเฝ า ระว งปญหาส ขภาพเดก โดย

ชมชน

52 เรองเลาจากเวยดนาม

54 การจดบรการทมคณภาพ

55 จดประกายความคด

57 นกนอยปกหก ชวตทนตาภบาลไทย

58 ขาวจากตวานนท

60 เคร อข ายทนตบคลากรสร าง เสรมส ขภาพคน

พการ

62 ขาววงใน จากใจหมอกมล

64 กรองใจทายเลม

● ชมรมทนตสาธารณสขภธร ● ประธานชมรมฯ : ทพญ. บานเยน ศรกลเวโรจน สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา

เลขท 161/1 ถนนรามวถ ตำาบลบอยาง อำาเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 โทรศพท 074 - 326091 ตอ 107, 105 โทรสาร

074 – 311386 www.ruraldent.org, http://ruraldent-magazine.blogspot.com ● วารสารทนตภธร ทอย 42/198

ซ.ตวานนท 38 ถ. ตวานนท ต.ทาทราย อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทร 083 – 4934543 ruralmax2007@ gmail.com

● บรรณาธการ : ทพญ.นธมา เสรมสธอนวฒน ● กองบรรณาธการ : ทพญ.แพร จตตนนทน, ทพญ.วโรชา เพยรเจรญ,

ทพญ.สรรตน สงสวาง, ทพญ.มยรฉตร ฉายอรณ, ทพญ.รจต จนทรประสทธ ● นกเขยนประจำา : นพ.สภทร ฮาสวรรณกจ,

ทพญ.ศนสณ รชชกล, ทพ.ศรเกยรต เหลยงกอบกจ, ทพ.ดร. สปรดา อดลยานนท, ทพญ.มยเรศ เกษตรสนสมบต,

ทพ.ดร.ธงชย วชรโรจนไพศาล, ทพญ.ดร. มทนา เกษตระทต, ทพญ.ดร.สดาดวง กฤษฎาพงษ, นายอาจผจญ โชตรกษ,

ชวเหรยญ, นางสาว ณธกมล รงทม, หมอจมจม ● ภาพปกโดย : ทพญ.ธดารตน นวนศร โรงพยาบาลสเกา จงหวดตรง

ลขสทธภาพในปก : คณวลวรรณ หวานด ตำาแหนงผชวยทนตแพทย โรงพยาบาลสเกา จงหวดตรง

วารสารทนตภธร เปนเวทสาธารณะในการแสดงความคดเหนอยางอสระ

ขอเขยนทงหมดรบผดชอบโดยผเขยนขอเขยนนนๆ มไดเกยวของกบชมรมทนตสาธารณสขภธร หรอ วารสารทนตภธร


“ความดสรางกำาลงใจ เปนเหมอนการฉดยาปองกนโรค”

...เราตองทำาในสงทดทชอบตลอดไปเปนเวลานานอาจนาเบอ แตแมกระนนอยางเพงทอใจ แมกระนน บางทเราทำาตลอดชวตแลวกยงไมพอ แตทำาไมเมองไทยอยไดกเพราะวาบรรพบรษของเราทำามาเปนแรมปเปนรอยๆ ปทำ�ม�ดวยคว�มสจรตใจ… ...ประเทศไทยนทำ�ไมอยได กเพร�ะพวกเร�ทกคน ถ�เร�สร�งคว�มดคอทำ�ปฏบตในสงทบรสทธใจทสจรต ทตงใจดมนอาจมผดพลาดบาง แตวาไมไดตงใจผดพลาด... ...ตงใจทำ�ด กเปนก�รสร�งกำ�ลงของบ�นเมอง ทำ�ใหเปนเหมอนฉดย�ปองกนโรค ซงถ�เร�ฉดย�ปองกนโรควนน พรงนไมใชไมไดผล หมอกทร�บด ถ�เร�ฉดย� ตองไดครบโดสถงจะปองกนโรคภยไขเจบได... ...ก�รปองกนใหครบโดส เร�ตองทำ�ในสงทดทชอบตลอดไปเปนเวล�น�นอ�จน�เบอ แตแมกระนนอย�งเพงทอใจ แมกระนน บางทเราทำาตลอดชวตแลว กยงไมพอ... ...แตทำ�ไมเมองไทยอยได กเพร�ะว�บรรพบรษของเร�ทำ�ม�เปนแรมปเปนรอยๆ ปทำ�ม�ดวยคว�มสจรตใจ...

ทมาเรอง : http://king.kapook.com/royal_words.php

พระบรมราโชวาทและพระราชดำารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หนงสอคำาพอสอน ในโครงการตามรอย

เบองพระยคลบาทดวยความรกและความด 60 ป 60 ลานความดถวายในหลวง นอมเกลาถวายในหลวง

ทมาภาพ : นองตนนำา ไหว ในหลวง จาก http://news.mthai.com/headline-news/115267.html


4 ส

โดย นทพ.ธตนนท จงตงปต (เบทซ)

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

สอสรางสรรค วถใหม งานทนตสาธารณสขไทย

ผมยนอยหนาโรงแรมฮอลเดย อนน ในงานสอ

สรางสรรค วถใหม งานทนตสาธารณสขไทย ทจดขน

เมอวนท 24-25 ธนวาคม พ.ศ.2554

ภายในงานผมมองแบบ panorama แบบกวางๆ ผม

สมผสไดถงความรวมมอกนของคนทำางานเพอสรางสรรค

สงดๆ ดวยการเปลยนแปลงมมมองการทำางานทตวเองรก

เสยใหม มากกวาการมงมนจะใหการรกษาอยางเดยว

เหมอนคนสวนใหญนยมกน

“เหมอนเปนการรวมกลมกนของคนทวายทวนนำา” ผม

ยมในใจ พลางคดวา เราอาจเปนปลาแซลมอนกลบชาตมา

เกดกนหรอเปลา?

เชาวนพฤหสบด บนเวท มสญลกษณโลโกของงานน

เปนรปฟน ภายในมองเผนๆเหมอนเปนแพนเทรน

หนงสอพมพ ฉากหลงในงานเปนผาชฟองดละมนตา พาด

ระยาไขวๆสบกนไปมา พลางใหคดถงขนแปรงแบบทเขา

โฆษณาใหฟงกนตดหตามโทรทศน บนฝาเพดานมแคน

เดอเรยครสตลหอยระยา สวยงาม ทรงคณคา นาเขาชม

พธกรกลาวเปดงาน รวมกบม รศ.ทพญ.ดร.พชราวรรณ

ศรศลปนนทน ประธานชมรมทนตสาธารณสขแหง

ประเทศไทย (ป 2554) กลาวสวสด และทกทายผเขารวม

งานประชม

‘ผมมองอาจารยของผมอยางภาคภมใจ’

การสนทนาของเชานวนน วทยากรเปนผสรางสรรคสอ

คนหนง ซงมกลมเปาหมายเปน ‘เดกตวเลกๆ’ วยทสมอง

กำาลงมจนตนาการ การสรางสรรค และสงเหนอธรรมชาต

วทยากรผนคอ คณครชวน วสาสะ ผแตงหนงสอ ‘คณฟอง

นกแปรงฟน ’ ผเลาเรองใหเราฟงวาเดกเขากำาลงคด

อยางไรกบเรา เรากำาลงเขาสการเสวนาเรอง ‘เบองหลง

การทำานทานสรางเสรมสขภาพชองปาก’

ผมกำาลงนกถงการตนทผมเคยเดนผาน เปนเรองราว

ของฮโรทแตงกายคลายขบวนการหาส กำาลงตอสกบเชอ

โรคทมาทำาลายชองปาก ผมกำาลงคดวานทานของคณคร

ชวนจะคดเหมอนผมไหม ?

ผมคงยงไมชาเกนไปทจะบอกวา วทยากรคยกบ

คณครชวน ในวนนคอ ผศ.ทพ.อตศกด จงพฒนาวด

“ผมเปดหนงสอมาเจอแตขอความวา ดง ดง ดง ดง

หนงสออะไรชางเอาเปรยบผบรโภคขนาดน แตหนงสอเลม

นคงไมไดเอาเปรยบเดก” ทพ.อตศกด เปดการสนทนา

หลงจากนนครชวนเรมเลานทานใหฟง เปนเรองของ

‘ชางเบม’ ผมคงไมสามารถเลานทานใหสนกผานตวอกษร

บนหนากระดาษ โดยปราศจากเสยงเสนาะสำาเนยงเทา

คณครชวนได แตถาผานเวลาวางเขารานหนงสอ อยาลม

แวะหา ‘ชางเบม’ มาลองพลกอานกนดนะครบ

“ผมถามเดกๆวา มนาม คนแตงหนงสอเลมนเปนชาว

อะไร ทกคนคงตอบไดวา เขาเปนชาวญปน แตวนนงผมไป

ถามเดกๆทผมเลานทานใหฟง เขาตอบวา เปนชาวนา ทำาไม

ทกๆคนในหองนถงตอบไดวา คนนเปนชาวญปน ทำาไมเดก

ถงตอบแบบนน ผมคดวาเขาคงตองเรมเรยนเรองอาชพ แลว

ไดยนเสยงสอดคลองวา ชาว เลยทำาใหเกดการเชอมโยงตอบ


4 ส

วาเปนชาวนา” ครชวนเลากอนจะอานเรองชางเบมใหฟง

ผมสะดงคดไปเสยชวคร ผมสงสยเชนกนวาทำาไม ผมจงตอบไดวา

สำาเนยงญปน มกลงทายดวย อ อะ โอะ เอะ อ อาจจะเปนเพราะเมอเรา

โตมากขน เราอาจมกรอบบางอยางมาตตารางรอบๆชวตของเราอย แต

เดกไมม... เดกยงมกรอบรอบตวเปนอากาศแหงการจนตนาการและ

การรบรประสบการณใหมๆในชวตอย

จงไมแปลกเลยทบางครงเราพยายามสรางสอเพอเขาถงเดก แตเรา

ยงเขาไปไมถง ‘ใจ’ เดก

ผมกำาลงคดวาขบวนการหาสตอสกบเชอโรคเขาถงเดกหรอยง?

“ความสนกของเดก เกดจากความซำาซากจำาเจ สงเกตจากเรอง

ชางเบม มคำาวาชางเบม ใหญเบอเรมเทม พดวนไปวนมามากมาย อก

คำาถามหนงคอ มคนถามวาถาครชวนไมไดอานใหฟงเรองนจะสนกมย?

อนนเปนคำาถามทนาสนใจ ทกครงทเราอานหนงสอในใจ มนไมมเสยง

มนเลยไมสนก ดงนนการอานนทานใหเดกฟง มนไดเหนทงภาพ

ไดยนทงเสยง มนเลยทำาใหสนกตามไปดวย บางครงผมกเคยถาม

คณครในโรงเรยนครบ ถามวา เราอานนทานใหเดกฟงทำาไม คณครสวน

ใหญมกตอบวา อานใหเดกสนก แตความจรงแลวในนทานมอะไรแฝง

อยมากมาย มนอยทวา เดกเรยนรอะไรบาง จากนทาน อยางเรองชาง

เบม เดกเรยนรทจะมนำาใจกบเพอนฝง รจกความเออเฟอเผอแผ นคอ

ประโยชนและเอกลกษณของนทาน”

ครชวนไดพดทงทายวา “เดกเปนวยทอยากร อยากโต อยากโชว

อยากชวย” ดงนนไมวาจะเปนงานอะไรเราตองพยายามทำาความเขาใจ

มมมองของเดกใหมากยงขน จะทำาใหเราสามารถทำางานสอกบเดกได

ตรงประเดนมากยงขน

‘มาตอนนผมไดคำาตอบแลววา บางครงแกงคหาส อาจไมใชมมมองทเราเขาใจเดกโดยตรง’

หลงจากกจกรรมในชวงเชาจบลง นำาเขาสกจกรรมตอในชวงถดไป เปนการคยกนในเรองของ

การทำาสออกเชนกนแตเปนเรอง ‘มองงานทนตสขภาพผานสายตาคนทำาสอ’ โดยการคยเปนการ

เลาเรองอยางสบายๆและเปนกนเอง กลนกาแฟในชวงพกเบรกคลงเคลากบเรองราวเปนอยางด

ทพญ.จนทนา องชศกด เปนผดำาเนนรายการสมภาษณ คณกตมาภรณ จตราทร และ

คณกฤษณะ ภานวาส ทงสองเปนสอมวลชนอสระของ อสมท.

“ขาวรายลงฟร ขาวดเสยตงค” ประโยคนเปนประโยคทผมไดฉกคด

“ขาวดๆ มอบรางวล ไมไดคอยไดนำาออกสอ มแตขาวทรายๆ เครยดๆ ขาวเหลานไดออกสอเปน

สอมากกวาขาวอน แตเราจะทำาอยางไรใหขาวดๆ ไดมโอกาสออกสอเหมอนกบขาวไมดบาง

เราตองทำาความเขาใจธรรมชาตของมนษยกอนวา มนษยจะใหความสนใจกบความแปลกแตกตาง ดงนนการจะทำางานสอให


เกดความสะดดตองพยายามมองให

เปนมมทโลดโผนและแตกตางจาก

ปกต จะทำาใหเกดความสนใจเพม

มากขน”

พกมอเทยง ทนตแพทยและ

บคลากรสาธารณสข เดนลงมาจาก

หองประชมจำานวนมากเขาสหองอาหารของโรงแรมฮอลเดย

อนน หองอาหารดเลกลงไปถนดตา ทกคนอมหนำากนกบ

อาหารมอนมาก จนเกอบลมไปวา เวลาตอนบายกวาๆ จะ

มงาน ‘ประกาศรางวลไลออนเพอสขภาพชองปาก ประจำาป

2554 (สนบสนนโดยบรษทไลออน (ประเทศไทย) จำากด’

บทเวทมตราโลโกไลออน ประดบอยทวไปในงาน

ทำาใหผมนกชอบใจ วาตอนเดกๆ ผมสนกสนานกบ

แปรงสฟนรปสงโตอยบนดามแปรงสเหลอง และสารภาพ

วาผมเคยกลนยาสฟนยหอนตอนเดก เพราะรสชาตรสสม

ของมน แลวผมกพบวามนไมอรอยเอาเสยเลย

เสวนาในบายนเปนการเสวนาเรอง ‘Oral Health for

All & All for oral health’ผรวมเสวนาในครงนไดแก ทพญ.

จนทนา องชศกด, คณภานวธ บรณะพรหม, ทพ.กมล

เศรษฐชยยนต, นายก อบต. สรรเสรญ ณ จำาปา, คณ

วสย อดกอน และผดำาเนนการเสวนาในครงนคอ นาย

แพทยมงคล ณ สงขลา

เชอวาชาวทนตสาธารณสขทกคนมอดมการณในการ

ทำางานรวมกน กคอ การทำาใหประชาชนมสวนรวมในการ

ดแลสขภาพดวยตวเอง และพยายามทำาใหประชาชนเขา

ถงการบรการทางสาธารณสขใหไดมากทสด ในการเสวนา

ครงน จงเปนการเลาเรองวาการทำางานอยางไรให Click!

ประชาชนมากทสด

คณหมอมงคลกลาวเกรนวา “ประชาชนไมสามารถ

เขาถงบรการทางสาธารณสขได เพราะทนตแพทยมอย

เพยงแตในโรงพยาบาล และคลนก ดงนนการดแลชอง

ปากของประชาชนจงถกละเลยไป เชอหรอไมวา บางครง

บอกวาชองปากเปนแคชองปากเลกๆ มนไมสำาคญ แต

ความจรงมความสำาคญมากๆ เพราะชองปากเลกๆนเองท

สามารถทำาใหเกดโรครายแรงได อยางโรคกลามเนอ

อกเสบเฉยบพลน และปอดอกเสบ ซงเกดจาการเชอโรค

periodontitis ทอยในคราบฟน ดงนนถาเราสามารถเลา

เรองดงกลาวน ออกสชมชนไดกเปนเรองทด”

การดแลชองปาก จงเปนเรองของ ‘สงเลกๆ ทใหญๆ’

ของสวนหนงในรางกาย แตการดแลชองปากในปจจบนน

เราตองเรมดแลเมอไหร คณหมอมงคล กลาวเสรมวา “การ

ดแลชองปากนนตองเรมดแล ตงแตในครรภมารดา เพราะ

ในหญงตงครรภนนพบวาเปน periodontitis ถง 90% และ

ม dental caries เฉลย 6 ซ แสดงวาในปากของแมกอม

เชอโรคไวเตมเปยม เมอแมมลก ลกของแมกมเชอโรค

เหมอนกน เมอลกฟนผ กทำาใหความสามารถในการบด

เคยวของลกนนลดลง ซงมงานวจยวดความละเอยดของ

การเคยวอาหารในเดกทสญเสยฟนซ 6 ลางไป พบวาเดก


จะเคยวอาหารไดละเอยดลดลง ดงนน เดกจะไมสามารถ

เคยวเนอสตวและผกไดละเอยด จงทำาใหเดกตองกนขนม

เพมเตม เมอกนขนมมาก กมผลตอการเจรญเตบโตของ

เดกทลดลง”

เหนไดวา ชองปาก ทเลกๆ บางครงถกเมนเฉย เนอใน

แลวเปนสงใหญ ตองไดรบความสำาคญมาก แลวการ

ทำางานกบสขภาวะเลกๆน เราตองเรมตนกบมนได

อยางไร?

คณวสย อดกอน เลาใหฟงวา “งานของททำาเกดจาก

ความคดทอยากจะเปลยนแปลงสงคมใหดขน และไมลมท

จะทำามน” ผมสงเกตเหนแววตาในความสขทไดกลาว

ประโยคน

“สงทเราทำาไมไดนนไมม มแตไมไดทำา การทำางานกบ

ชมชน ตองไมมองวาเขามอะไรทแตกตางจากเรา ซงมอง

วา เขานนมความสามารถในการ approach คนดวย

กนเองไดดกวาเรา สงนเองททำาใหเขาสามารถเขาถงชาว

บานไดมากกวา และการกระทำานจะถายทอดตอๆไป จาก

รนสรนไปเรอยๆ นอกจากน ทไดมาทำางานครงนสงทได

มากๆคอ บคลากรทางการแพทยไดถกสอนใหมความเปน

มนษยมากขน” คณวสยกลาวเสรม

คณหมอกมลและคณภานวธ ไดมโอกาสในการ

ทำางานครงนดวยกน โดยคณภานวธ พดแกมตลกวา “ถก

หมอกมลหลอกมาทำางาน” ผมขำาในประโยคนในใจ แลว

คดในใจนกถงเพลงทอนทรองวา ‘รวาหลอกแตเตมใจให

หลอก’

“หมอมกเกบความรไวกบตว ทงทความรเหลานเปน

สงมประโยชนตอคนหลายๆคน ถาเราขยายความคดของ

เราออกไปไดมากเทาไหร กเปนสงทดมากขนเทานน ใน

การทำางานของเรามหลากหลายขนตอนมาก เราตองผาน

กระบวนการทางความคดอยหลายๆครง บางแนวคดกไมสมพนธกน บางแนวคดกตองปรบปรงใหม เราตองพยายามคดใหมๆ ถาเรายงคดใหมาก เรากจะมความสรางสรรคงานไดมากขน” อยางไรกตาม งานทชาวสาธารณสขจะเกดเปนรปธรรมได ตองเกดจากการนำาเสนอและมผขบเคลอนทด นายก อบต.สรรเสรญ ณ จำาปา เปนนกการเมองคนหนงทชวยทำาใหโครงการดๆ ไดพฒนาตอยอดไป เรองราวของการเสวนาวนนทำาใหผมไดมองเหนบคคลตางๆ ทตางมหนาทเปนของตวเอง แตละบคคลมความถนดของตวเอง และรกในงานของตวเอง ทำาใหงานสามารถดำาเนนลลวงจนประความสำาเรจไปได บรรยากาศในบายวนนคกรนไปดวยความตนเตนวา ทมใดจะสมควรไดรางวลของไลออนในปน แตผมเชออยางหนงวา ความสำาเรจของทกๆโครงงานในวนน ลวนมเรองราว มตวละคร และมความรสกดๆทนาจดจำา หลงจากการเสวนาแลว ผมไดสงเกตเหนแววตาและความตงใจของผทนงอยในหองประชมโดยไมลกหนไปไหน ใชแลว ทกคนใจจดใจจอกบ highlight ของการประชมครงน การประกาศผลงานทนตสาธารณสขกบรางวลไลออนเพอสขภาพชองปากครงท 3 ประจำาป 2511บนเวท ผมเหนอาจารยทรงวฒ ซงเปนประธานคณะกรรมการพจารณารางวลในปน ไดพดถงวตถประสงคของรางวลวาเพอเชดชเกยรตใหแกผลงานดเดนดานทนตสาธารณสข และ การสรางเสรมสขภาพชองปากของประชาชนไทย และประกาศวาในปนมผลงานทสงเขาประกวด 15 ผลงาน สายตาทกสายตาตางจบจองอยบน

เวท หลายคนตางกนงลนวามผลงานของตนเองเขารอบได

รางวลบางไหม

และกเปนทนายนดกบผลงานโครงการเยาวชนอาสา


ยวทนตรกษ ปฏบตการสรางเสรมสขภาพเชงรกในเดกและ

เยาวชน โดย ทพญ.เมธน คปพทยานนท และทมงานยวทนต

รกษ ไดรบรางวลท 1 และ โครงการมรดกสขภาพด จากผ

สงวยสชมชน อ.แมทะ ลำาปาง โดย ทพญ. มขธตา นนตชย

และคณะ กบ บทบาทพยาบาลกบการบรณาการการสราง

เสรมสขภาพชองปากผสงอาย อ.แจหม จ. ลำาปางโดย คณ

นนทรกา เลศเชวงกล และคณะ ไดรบรางวลท 3 รวมกน

(แปลกดเหมอนกนทไมมรางวลท2) ยงมรางวลชมเชยอก 2

รางวลคอโครงการความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน

เพอเดกเชยงใหมฟนด สสจ. เชยงใหมโดย ทพญ. อมพร เดช

พทกษ และ คณะ กบโครงการลดบรโภคหวาน สานสราง

สขภาพ ตำาบลระวะ อำาเภอระโนด จงหวดสงขลา โดย

คณทณฑกา สขจนทร และคณะ

หลงจากประกาศรางวลแลว กมเสยงปรบมอยางกก

กองและชนชมผลงานของผไดรบรางวล ผมเดนทวหอง

ประชมกไดยนเสยงคยกน...ปหนาฉนขอสงบาง...เธอก

ทำางานเยอะนะ นาจะสงมาบางนะ

ผมเหนอาจารยทรงวฒ อาจารย พชราวรรณ ตางกยมแยม

สดชน ยนดกบผไดรบรางวล ผมกยงเหลยวไปเหนประธาน

คณะกรรมการบรษทไลออน เจาภาพผมอบทนรางวล

ไลออนกยมและชนชมผลงานดวยอารมณท happy happy

สดสด

ตอมาผมเดนออกมาจากหองประชม เดน

เขามาถงบรเวณหองโถงกวาง เปนหองโถงทม

บอรดนำาเสนอผลงานตางๆมากมาย ผลงานเหลา

นมหลากหลายงานทสรางสรรค บางงานผมเหน

แลวรสกทงในความคดทครเอท บางงานผมกทงท

สามารถทำางานกบกลมคนจำานวนมากๆได ผมมอง

เหนเรองราวในโปสเตอรทกๆแผน ผมเหนความ

พยายามของคนกลมหนงท จะเปลยนสงคมของ

ตวเองใหดขนอยางทตวเองใฝฝนไว

ในบรเวณนนมบธของเครอขาย Tooth

Friendly Network เปนกลมทนำาเสนอเกยวกบการ

ตดตราใหกบผลตภณฑอาหารทเปนมตรกบฟน ซง

เขาบอกวาถาอยากฟงเรองนชดๆ พรงนมไดคยกบบนเวท

ตอนชวงเชาๆ

ถดออกไปไกลอกหนอย เปนหองนำาเสนอวทยาการ

เครองมอสำาหรบการดแลชองปากใหคนพการ บอกตาม

จรงวาผมรสกประหลาดใจทพบไดเดนเขามาสมผสพนใน

หองน ผมเหนโอกาสของคนพการทเขาไดสทธพเศษเหนอ

ระดบในการดแลเปนพเศษ แปรงสฟนทพนดามแปรงให

ใหญขน เพอใหสามารถจบถอไดถนดมากขน เกาอวลแชร

ทสามารถสไลดตรงลงผานขนบนไดไดงายขน หรอหนงสอ

นทานทนำาเสนอเรองราวเกยวกบเดกพเศษ ในชอเรอง

‘คณหมอฟนพเศษ ของ เดกชายพเศษ’ และมมมองเรอง

เลาการทำาฟนสำาหรบคนพการทางการไดยน ทนำาเสนอใน

รปของหนงสอทนารกนาเปดอาน

เชาใหมวนนผมเดนเขามาในงานเชนเดม ผมในฐานะ

ทดจะเปนเดกใหม วนนผมรสกคนเคยหนาตาของผคนทน

เพมมากขน

เชานเปนการพดคยกนในหวขอเรอง ‘นกวชาการ

สาธารณสขกบผผลตและผสรางสอสขภาพ: ทำาสออยางไร

ใหโดนใจกลมเปาหมาย’

ผรวมเสวนาเปนครงนเปนตวแทนของผทำางานของ

สาธารณสข ทพญ.สวชชา ไมตร ผทำางานเปนอาจารยและ

ผผลตสอ คณบรรจง สมฤทธ ผคลกคลอยในวงการสอ คณ


เจนวทย วโสจสงคราม และพธกร

ในวนนคอ ผศ.ดร.ทพญ.ปยะนารถ

จาตเกต

คณหมอสวชชา จะเปนผเลา

เรองวาความตองการของผทำางาน

สาธารณสขมความตองการจะนำา

เสนออะไร และผทำาสอจะเปนผคร

เอตงานใหตรงใจกลมเปาหมายมากทสด

“การทำาสอไมสามารถทำาใหตรงกลมเปาหมายทกๆคน

ได เหมอนชางทำาเกาอ กไมสามารถทจะทำาเกาอใหคนทก

คนนงไดสบายเหมอนๆกน ดงนนเราตองเลงเปา อยากราด

กระสนไปเรอย เพราะเราจะพลาดเปา พดงายๆกคอ อยา

โลภ เอาหมด”

“ในงานบางงานเราจะเปนทจะตองสราง message ท

เขาถงคนไดงาย ถาบอกหมด มนจะไมตรงจด ดงนน เราตอง

สรางเปน short message ซงสอทเราจะนำาเสนอนนตอง ม

ประสทธผล สนๆไดใจความ มการออกแบบทด”

กลนกาแฟในชวงพกเบรกโชยชวนใหผมไดกนอกครง

ตอมาหองประชมใหญจะถกแบงเปน 2 สวน ผมเลอกทจะ

นงฟง Tooth friendly network เพราะตบปากรบคำากบพท

บธไวแลวเมอวาน

กลม Tooth friendly network เปนกลมในรปแบบงาน

Social Enterprise ผมไมแนใจวางานธรกจรเพอสงคมนน

เกดขนมานานหรอยง แตผมเพงเคยไดยนชอนไมกปนเอง

Social Enterprise(SE) หรอ ธรกจเพอสงคม ผมสมผส

ไดวามนเหมอนเปนลกครงคลายๆกบ Resin modified

glass ionomer ทเปนลกครงระหวาง Glass ionomer และ

composite resin ซง SE เปนการรวมกนระหวางธรกจท

แสวงหากำาไร (Business) กบธรกจทไมแสวงกำาไร (NGO)

มาทำางานดวย ภายใตความคดทวา ถาธรกจทแสดงกำาไร จะ

มอทธพลจากสงแวดลอม เชนการเมองมารวมดวย แนนอน

งานนมกำาไร มเงนหมนเวยน สวนธรกจไมแสวงกำาไร ก

ทำางานไดเตมท เตมอดมการณ ไมมเงนหมนเวยน งานก

เดนไดยาก ดงนน การทำางานแบบ SE คอการทำางานทเพอ

สงคม ปราศจากระบบแทรกแทรง และมเงนหมนเวยน แคคดภาพกโอเค ใชไดเลยทเดยว ผเสวนาไดกลาวเกยวกบหนงสอ SE ทชวยลดปญหาของผเรรอน โดยใชระบบการทำางานเพอสงคม และมธรกจเงนทนหมนเวยนมาเกยวของทำาใหสามารถแกไขปญหาได Tooth friendly network มการทำางานเชนเดยวกน คอ การสรางเสรมสขภาพดวยการทำางานวจยเรองสนคาบรโภค ทเปนมตรกบฟน โดยวดความเปนกรดในเมอรบประมาณสนคาชนดนน แลวคา pH นนตองไมตำากวาระดบทเกดการ demineralization ททำาใหเกดฟนผ เมอวดไดสำาเรจเรยบรอยเปนผลตภณฑทฟนอยดวยแฮปป เขาจะมอบสญลกษณรปฟนมรมใหตดบนผลตภณฑ โดยจะตองนำารายไดจากการขายสนคาทมสญลกษณนปรากฎสวนหนงกลบคนแก Tooth friendly network ดวย วนนผมเดนออกจากโรงแรมฮอลเดย อนน ผมมองหนหลงให ผมขอบคณอาจารยทรงวฒทชวนผมมางานครงน ในฐานะนกศกษาทนตแพทยคนหนงทรกการเสพยสอ ผมไดความรใสถงแบกใสหลงเหมอนคณลงซานตาครอสกลบหอไปดวยเยอะแยะ ขอบคณสำาหรบการเรยนรสงใหมๆในวนน คงจะเกดความประทบใจใหผมในเชาวนใหมนไมนอย ถาผมเปดทวกบชองทผมคนเคย

แลวเจอสอดๆทกๆวน


————————————————

*สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย

ปญหาสขภาพชองปากของประชาชนไทยทกกลมวย

เมอประมวลสถานการณปญหาสขภาพชองปากของประชาชน

พบวามปญหาในอตราสงทกกลมวย สามารถสรปไดพอสงเขปดงน

1. สขภาพชองปากเดกอาย 0 - 5 ป พบอตราการเกดโรคฟนผใน

เดกไทยลดลงปละประมาณรอยละ 1 ในชวง 7 ปทผานมาอยางไร

กตาม อตราการเกดโรคยงนบวาสง ทงน เดกอาย 3 เปนโรคฟนผ

รอยละ 61 และการผลกลามรวดเรวในชวงอาย 1-3 ป โรคฟนผสง

ผลกระทบตอการเจรญเตบโต พฒนาการและการเรยนรของเดกใน

ระยะยาว เดกทมปญหาฟนผเรอรง จะเคยวอาหารไมละเอยด ขาดสารอาหาร

ทจำาเปน เจบปวดและนอนไมหลบ อาจมการตดเชอบรเวณคอและใบหนา เดกทมฟนผเรอรงยงมภาวะแคะแกรน

(stunt) มากกวาเดกทไมมฟนผ การดแลสขภาพชองปากจงสงผลตอพฒนาการของเดกอยางชดเจน

2. สขภาพชองปากในกลมเดกวยเรยน จากการสำารวจสภาวะปราศจากฟนผ (caries free) ของเดกอาย 12 ปใน 75 จงหวด

ระหวางป 2548-2550 พบวา caries free ของเดกอาย 12 ป ในภาพรวมของประเทศ มแนวโนมคงท คอ รอยละ 41.37,

42.6 และ 42.00 ตามลำาดบ สาเหตหลกสำาคญททำาใหเกดฟนผเนองจากพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และ พฤตกรรม

การดแลสขภาพชองปาก ประกอบกบสอโฆษณามอทธพลตอความเชอและการตดสนใจของประชาชนเปนอยางมากโดย

เฉพาะเดก ขณะเดยวกนแนวโนมสถานการณสภาวะเหงอกอกเสบในกลมวยรนกลบมแนวโนมของปญหาสงขน

3. สขภาพชองปากของกลมวยทำางาน ปญหาสขภาพชองปากของกลมวยทำางาน สวนใหญมสภาวะปรทนต

อกเสบเพมสงขนเมออายมากขน ปญหาโรคปรทนตในกลมน พบวามความสมพนธอยางใกลชดกบการเปนโรคเบาหวาน

การตดเชอและโรคทเกยวของกบระบบภมตานทานของรางกาย แมวาแนวโนมของโรคจะมความชกลดลง หากแตพบ

คนทเปนโรคกลบพบภาวะทรนแรงมากขน ผลกระทบทตามมาอยางชดเจนคอ การสญเสยฟนในวยสงอาย อนเนอง

มาจากการสะสมจนเปนโรคทเรอรง ทำาใหเคยวอาหารไดไมด และในเชงสงคม (Social Function) ทำาใหเกดปญหาในการ

เขาสงคมของผทมการสญเสยฟน

4 . ส ข ภ า พ ช อ ง ป า ก ข อ ง ก ล ม ผ ส ง อ า ย ป ญ ห า ส ข ภ า พ ช อ ง ป า ก ข อ ง ก ล ม ผ ส ง อ า ย ไ ด แ ก ก า ร ส ญ

ถงเวลาทตองใชกลยทธ การจดบรการสขภาพชองปาก บรณาการเชงรก

ทพญ. สณ วงศคงคาเทพ*


เ ส ย ฟ น จ น ไ ม ส า ม า ร ถ เ ค ย ว อ า ห า ร ท ม ป ร ะ โ ย ช น ต อ ส ข ภ า พ

ได มสภาวะปรทนตอกเสบเพมสงขน และพบฟนผทรากฟน นอกจากนพบ

ปญหามะเรงในชองปากทเรมมแนวโนมเพมมากขน เนองมาจากพฤตกรรมท

เสยงการเกดโรคในชองปาก ทงพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากดวยตนเอง

พฤตกรรมการสบบหรและดมสรา ทำาใหเกดโรคในชองปากทเรอรงและสะสม

ผลการสำารวจสภาวะทนตสขภาพผสงอาย 75 จงหวด พบผสงอายมฟนใชเคยว

อาหารอยางเหมาะสมเพมขนจากรอยละ 44 ในป 2548 เปนรอยละ 48 ในป 2550

ผลกระทบของโรคในชองปากตอคณภาพชวตและโรคทางระบบ

สขภาพชองปากถอเปนสวนสำาคญหนงของสขภาพทวไป มความเกยวของ

กบ เบาหวาน โรคทางเดนหายใจ HIV/AID การคลอดกอนกำาหนด การตดเชอ

เยอหมหวใจ การเรยนรทโรงเรยนไมเตมศกยภาพ และผลผลตในการทำางาน

โรคกระดกพรน โรคหลอดเลอดหวใจ ฯลฯ

เดกทมโรคฟนผในเดกปฐมวย จนมอาการปวดฟนเรอรง และถกถอนฟนไป พบ

วาสวนใหญรบประทานอาหารลำาบากและเคยวไมสะดวก สงผลใหเกด 1) มภาวะ

โภชนาการบกพรอง (malnourished) และอวน 2) ไมสามารถรบประทานอาหาร

ไดอยางสมดล และมกรบประทานอาหารเหลวรสหวาน 3) แมมนำาหนกปกต แต

สารอาหารทไดรบไมเพยงพอทจะทำาใหมการเจรญเตบโตทเหมาะสม 4) การทเดก

มการเจบปวดเรอรง มผลตอแคทโคลามน (catecholamines) ทมผลตอ growth

hormone หลงนอยกวาปกต

ขณะทกลมผใหญและผสงอายทเปนโรคปรทนตแบบเรอรง ภาวะทมการตด

เชอและมการอกเสบเรอรง เปนปจจยททำาใหโรคทางระบบหลายอยางรนแรงมาก

ขน โดยเชอทกอใหเกดโรคปรทนตสามารถเขาสกระแสโลหต และ ทำาใหหลอดเลอดทไปเลยงอวยวะตางๆ เกดการอกเสบ อด

ตน เปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมองได โรคปรทนตอกเสบยงมความสมพนธอยางชดเจนกบโรคเบา

หวาน ผปวยเบาหวานทมปรทนตอกเสบ สวนใหญไมสามารถควบคมนำาตาลในเลอดได ในขณะทผปวยเบาหวานทไมสามารถ

ควบคมนำาตาลในเลอดได จะมสภาวะโรคปรทนตอกเสบรนแรงมากขน นอกจากนโรคปรทนตอกเสบในหญงตงครรภ พบวา

เปนสาเหตหนงททำาใหลกคลอดกอนกำาหนด และมนำาหนกตวแรกคลอดนอยกวาปกต

การขบเคลอนการแกปญหาตองใชแนวทางบรณาการเชงรก

ปญหาสขภาพของประเทศในปจจบนพบวาไดเปลยนแปลงไปจากอดตอยางมาก สาเหตของปญหาสขภาพทสำาคญ

พบวามความเกยวของกบพฤตกรรมของบคคลอยางชดเจน และสมพนธกบบรบททางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม และ

สงแวดลอม หยงรากลกอยในวถชวตของผคนตางๆ และมความซบซอนเปนพลวต ไมวาจะเปนปจจยดานปจเจกบคคล ไดแก

อาย เพศ กรรมพนธ การศกษา ความเชอ พฤตกรรม อาชพ ถนทอย ปจจยดานสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง

เชน การเจรญเตบโตของเมอง ความรนแรงในสงคม คานยมทมงบรโภค การใชสารเคมและวตถอนตรายมากขนในภาคเกษตร

และอตสาหกรรม หรอปจจยดานระบบสาธารณสข เชน การกระจายทรพยากรสาธารณสขไมทดเทยมกนในภมภาค การใชยา


เกนความจำาเปน ภาวะดอยาปฏชวนะ ปญหาเหลานจำาเปนตองอาศยการมสวนรวมแบบ

พหภาคของบคคลและองคกรทมทรพยากร ความร ความเชยวชาญในศาสตรตางๆ เพอ

บรหารจดการปญหาไดครอบคลมรอบดานและเหมาะสมโดยเฉพาะอยางยงการเพมความ

สามารถของบคคลในการควบคม ดแลปจจยทเปนตวกำาหนดสขภาพเพอชวยใหสขภาพ

ของตนเองดขน

มมมอง ความคด ทศนคต จงมความสำาคญมากในการปฏบตงาน ตราบใดทยงคดวา

หนวยงานตน องคกรตน หรอตนเองสำาคญทสด กจะมองขามการทำางานแบบบรณาการ

ทงๆทปญหาสขภาพไมอาจใชมมมองทางการแพทยและสาธารณสขเพยงมตเดยวเขา

แกไข แตเปนเรองททกภาคสวนทกระดบตอง “รวมกนคด ชวยกนทำา” ในการเปลยนแปลง

สภาวะทางสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอมเพอบรรเทาผลกระทบทมตอสขภาพของ

ประชาชน

เรมทความเขาใจความสมพนธของระบบการดำาเนนงานสงเสรมสขภาพและปองกนโรค

ระบบการดำาเนนงานสงเสรมสขภาพและปองกนโรคแบงไดเปน 3 ระดบทตางมปฏ

สมพนธกน คอ ระดบนโยบายในสวนกลาง ระดบปฏบตในพนท และ ระดบชมชน

หนวยงานระดบนโยบายหรอระดบสวนกลางทมภารกจทเกยวของกบสขภาพ มไดม

แตกระทรวงสาธารณสขทเปนเจาภาพหลกเชนในอดตเทานน แตบทบาทดานสขภาพได

กระจายออกไปยงหนวยงานทหลากหลายมากขน เรยกไดวา Multiple key actors อาท

เชน สสส. สปสช. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงมหาดไทย

กระทรวงศกษาธการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษย

หนวยงานระดบปฏบต ไดแก หนวยทรบนโยบายและแนวทางตางๆ มาปฏบตใหเกดผล

เปนรปธรรมกลไกหลกจะประกอบดวย สปสช.เขต ศนยวชาการ และสาธารณสขจงหวด/อำาเภอ/ตำาบล เปนสามเหลยมททำา

หนาทเหมอนหนวยบญชาการการปฏบตงานในพนท หากสวนกลางหรอระดบนโยบายรสภาพความเปนจรงในกลไกการ

ทำางานในระดบปฏบตน จะชวยใหการกำาหนดยทธศาสตรและมาตรการตางๆชดเจนและนำาไปปฏบตไดเหมาะสมยงขน

ขณะเดยวกนหากกลไกเหลานสามารถปฏบตงานรวมกบทกฝายทเกยวของเพอแกไขปญหาสขภาพในพนทควบคไปกบการ

ขบเคลอนนโยบายระดบประเทศใหเกดสมฤทธผล ยอมชวยใหระดบนโยบายเบาแรงลง

หนวยงานระดบชมชนและทองถน อนเปนผลจากทศทางและนโยบายการกระจายอำานาจสทองถน ทงจากกฎหมาย

รฐธรรมนญ และ พ.ร.บ.กำาหนดแผนและขนตอนการกระจายอำานาจฯ พ.ศ. 2542 รปแบบการกระจายงบประมาณของ สปสช.

ผานกองทนหลกประกนสขภาพระดบพนทและตำาบล บทบาทและความเขมแขงของ อสม. ตลอดจนการเตบใหญขององคกร

ภาคประชาชนตางๆ ลวนสงผลตอความตนตวของประชาชนในการดแลและจดการสขภาพในชมชนของตนเองทงสน

ปจจยสความสำาเรจคอความสามารถในการแกไขปญหาสขภาพในพนท

การสงเสรมสขภาพและปองกนควบคมโรคเชงรกของหนวยปฏบตในพนททกระดบ ถอเปนปจจยสความสำาเรจในการแกไข

ปญหาสขภาพ หนวยงานในพนทจงควรใหความสำาคญกบปญหาสขภาพทแทจรง สามารถใชขอมลสารสนเทศประกอบการ

ตดสนใจ รวมทงอาศยองคความรทละเอยดลกซงในการกำาหนดกลยทธดำาเนนการ และทำางานประสานสอดคลองกนกบทก


ฝาย ทกระดบใหสามารถเชอมโยงผสมผสานแนวคด องคความร เขากบบทบาท

และทรพยากรของผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน เพอใหเกดการจดการอยางม

สวนรวมโดยใช “แผนบรณาการเชงรก” เปนเครองมอ

แผนบรณาการเชงรก หมายถง แผนใดๆ ซงไดกำาหนดแนวทางการแกไข

ปญหาสขภาพในพนทอยางบรณาการรวมกบหนวยงานตางๆ ในพนท โดยไม

จำาเปนตองมรายละเอยดของการปฏบต ทงน แผนบรณาการอาจมชอหรอรป

แบบตางๆ ตามทจงหวดกำาหนดขนได เชน แผนยทธศาสตร แผนกลยทธ แผน

พฒนา ฯลฯ สงสำาคญทตองปรากฏในแผน คอ มาตรการแกไขปญหาตองชดเจน และแสดงลกษณะบรณาการ 3 สวน ไดแก

1) บรณาการเชงยทธศาสตรหรอมาตรการแกไขปญหา โดยพจารณาผสมผสานยทธศาสตรระดบประเทศและระดบ

พนทเขาดวยกน รวมถงบทบาทของภาคในพนท เชน องคกรปกครอง สวนทองถนและภาคประชาสงคม

2) บรณาการเชงการใชทรพยากร ไดแก หนวยงาน งบประมาณ กำาลงคน องคความร จากทกแหลงไมจำากดเฉพาะ

กระทรวงสาธารณสข หรอสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

3) บรณาการเชงการกำากบ ตดตามและประเมนผล หมายถง การตดตามและใหขอเสนอแนะตอการดำาเนนงานของ

หนวยตางๆ ใหบรณาการไปในทศทางเดยวกน โดยเนนปญหาสขภาพในพนทเปนหลก

กลยทธการแกปญหาโดยการบรณาการเชงรกในกลมวยตางๆ

เมอพจารณาการแกปญหาในกลมวยตางๆ สามรถประมวลสรปกลยทธการแกปญหาไดดงน

กลมอาย ปญหาสำาคญ

กลยทธการแกปญหาโดยการบรณาการเชงรก

กลมเดก 0-5

ป

โรคฟนผ กลยทธการแกปญหาในกลมเดกปฐมวย 0-3 ป โดยบรณาการการดแลสขภาพ

ชองปากเดกไวเปนกจกรรมสำาคญหนง ในโครงการโรงพยาบาลสายใยรกแหงครอบครว

เพอใหเดก 9-12 เดอนทมารบภมคมกน ไดรบการตรวจชองปาก ผปกครองไดรบการฝก

แปรงฟนและคำาแนะนำา ลดการบรโภคของหวาน และเดกทมความเสยงตอการเกดฟนผ

สง จะไดรบการทาฟลออไรดวารนชเพอปองกนฟนผ และมระบบดแลและเฝาระวงอยาง

ตอเนองในชวงอาย 18 24 และ 3๙ เดอนดวยการบรณาการไปกบการดแลตามระบบ

EPI ปจจบน เดก 9-12 เดอนไดรบการตรวจและผปกครองไดฝกแปรงฟนรอยละ 77

เดกกลมอาย 3-5 ปทเขาสระบบศนยพฒนาเดกเลกหรอโรงเรยนอนบาล มการจด

กจกรรมการแปรงฟนดวยยาสฟนผสมฟลออไรดหลงอาหารกลางวน สงเสรมการดมนม

จด เลกการใชขวดนม และสงเสรมการจดผลไมใหเดกบรโภคแทนขนมหรอของหวาน

อยางนอย 3 ใน 5 วนตอสปดาห ปจจบนศนยพฒนาเดกเลกทกแหง จดนมจดใหแกเดก

มศนยพฒนาเดกเลกจดกจกรรมแปรงฟนดวยยาสฟนผสมฟลออไรด ถงรอยละ 96 และ

มการจดผลไมเปนอาหารวางรอยละ 81


กลมเดกวยเรยน

โรคฟนผ การสรางเสรมสขภาพชองปากในเดกวยเรยนโดยมงเนน “ การสรางสขนสยทาง ทนตสขภาพทดในเดกวยเรยน “ ดวยมาตรการ 1) การสรางนโยบายสาธารณะในการควบคมโฆษณาอาหารวางและเครองดมโดยการพฒนานโยบายระดบทองถนและในโรงเรยน 2) การจำากดการจำาหนายและลดการบรโภคอาหาร ขนม และเครองดมในโรงเรยน 3) สรางคานยมเรองการดแลสขภาพชองปากและความสวยงามในเดกวยเรยน 4) พฒนาบคลากรสาธารณสขใหมทกษะในการเปนผสนบสนนการเรยนรและพฒนาศกยภาพคร ใหสามารถจดกระบวนการเรยนรในโรงเรยนอยางเปนระบบ และ 5) พฒนาระบบการจดบรการสรางเสรมสขภาพชองปากใหครอบคลมเดกวยเรยนอยางทวถง

กลมวยทำางาน สภาวะโรคปรทนต และมะเรง

ชองปาก

การจดบรการสรางเสรมสขภาพชองปากในกลมแรงงาน โดยมงเนน “การคดกรองมะเรงชองปาก และ การรณรงคลดการสบบหร การคมครองผบรโภคดานทนสขภาพและการ สงเสรมใหมชดบรการสรางเสรมสขภาพชองปากในหลกประกนสขภาพทกรปแบบ“ ดวยมาตรการ 1) การควบคมโฆษณาผลตภณฑสขภาพไมใหมการโฆษณาชวนเชอเกนความเปนจรง 2) การพฒนาระบบการคดกรองมะเรงชองปากในหนวยบรการทกระดบ ทงภาครฐและเอกชน 3) พฒนาศกยภาพทนตบคคลากรใหมความรและทกษะในการสนบสนนการดแลสขภาพชองปาก และ 4) การควบคมการบรโภคยาสบของกลมวยแรงงานและประสานทมสขภาพในการรวมรณรงคและสนบสนนการลดการสบบหร

กลมสงอาย สภาวะโรคปรทนต และปญหา

การบดเคยว

การจดบรการสรางเสรมสขภาพชองปากในกลมวยสงอาย โดยมงเนน“การเปนผสงอาย ทมสขภาพชองปากทด เพอสขภาพและคณภาพชวต “ ดวยมาตรการ 1) สรางบรรทดฐาน ในสงคมเพอสรางคานยมการเปนผสงอายทมสขภาพชองปากทด เพอสขภาพและคณภาพชวต 2) พฒนาทกษะการดแลสขภาพชองปากของผสงอาย 3) พฒนาศกยภาพบคลากรให ผดแลในการดแลสขภาพชองปากผสงอายทเหมาะสม 4) พฒนาระบบการจดบรการสรางเสรมสขภาพชองปากอยางผสมผสานเชอมโยงบรการสขภาพทวไป 5) จดระบบใหผสงอายสามารถเขาถงขอมลขาวสารดานสขภาพททนสมยอยางเปนระบบ

เราเรมขบเคลอนแผนการบรณาการเชงรกในกลมวยตาง ๆ ไดตงแตบดน

จากนโยบายการจดบรการสงเสรมปองกนโดยใชงบประมาณกองทนทนตกรรมท สปสช.ไดสนบสนนใหจงหวดรวม 16.2 บาทตอประชากร โดยดำาเนนแผนงานโครงการใน 3 กลมคอ แผนงาน /โครงการพฒนาระบบสนบสนนการจดบรการ (0.75 บาท/ปชก.ทกสทธ) : บรณาการการตงงบประมาณในจงหวด ฝายทนตฯตองเสนอโครงการของบจาก นพ.สสจ. ซงจำาแนก เปนวตถประสงค 6 ดาน 1 ศกษาสถานการณ 2 พฒนาระบบขอมล 3 นเทศกำากบ 4 พฒนาศกยภาพบคลากร 5 ประเมนผลโครงการ 6 พฒนาระบบบรหารจดการ แผนงาน /โครงการระดบจงหวด (1.72บาท/ปชก.ทกสทธ) ซงจำาแนกเปนวตถประสงค 7 ดาน 1 จดบรการบรณาการ 2 จดบรการเชงรก 3 พฒนาบรการใน รพ.สต. 4 พฒนาการจดบรการรวมอสม. / ทองถน 5 พฒนาโครงการแกปญหา 6 พฒนาระบบบรการ 7 รณรงคระดบจงหวด แผนงาน / โครงการระดบอำาเภอ ( 13.73 บาท/ปชก.ทกสทธ ) ซงจำาแนก เปน 7 กลมเปาหมาย กลม ANC กลม WBC กลมเดกกอนวยเรยน กลมนกเรยนประถม/ นกเรยนมธยม กลมผสงอาย กลมสอ. / รพ.สต. กลมอนๆ DM, ผพการ, เอกชน ฯลฯ ทำาใหทกจงหวดสามารถดำาเนนการไดตามสภาพบญหาและบรบทพนท


ยงคงไมไดบรรจตอไปครบ ชวตคนเราเลอกเกดไม

ไดจรงๆ ขนาดเลอกเดนยงทำาไมไดเลยครบ ชวงนเขาขน

เครยดครบ เพราะ ชวตผมตอนน สงเดยวทรอคอ การบรรจ

นหละ ครบ ทงเรองครอบครว เรองการเรยน เรองการทำา

กจการสวนตว เรองอาชพเสรม ทกอยางผมมารออยทการ

บรรจอยางเดยวเลยครบ (เหนอยใจแทหลา ใครมทางไหน

ททำาไดกบอกตอดวยนะครบ)

เมอเดอนทแลว ผมมโอกาสไดไปนงฟง การขายของ

จากบรษทหนง ตามเพอนทเปนสมาชกไป ผมพยายาม

ทำาตวใหเลกทสด และพยายามจะไมพดหรอแสดงความ

คดเหน เพราะคดเอาเองวา คำาพดของผมมผลตอทศนคต

และการตดสนใจของคนอนๆ แนนอน

กเปนบรษทขายของลกโซทวๆ ไปครบ ตอนรอ วทยากร

กเดนไปดสนคา เหนสนคามากมาย แตทสะดดตากคอ

ยาสฟน รปลกษณภายนอกตองยอมรบวาสวยทเดยวเชยว

ครบ มทงขนาดใหญและขนาดเลกใหเลอกกน ผมกเดน

เขาไปอานสวนผสม ผมหาสวนผสมอย 3 อยางดวยกนครบ

คอ 1) ฟลออไรด 2)เกลอ 3)สมนไพร แตปรากฏวา ไมมสง

เหลานเลยครบ สวนผสมจะหนกไปทาง นำามนหอมทง นำามน

ดอกกหลาบ นำามนดอกนน ดอกน เกอบ 30 ชนด มคนเคยใชแลว

Fluoride Is Bad

Jay-ac ผมจะทำางานเพอชาต เพอประชาชน และเพอในหลวง

[email protected]

กวาปากหอมมาก แตผมกไมไดพดอะไรออกไป

พอวทยากรมากเรมดวยยาสฟนกอนเลย คอบอกเนองๆ

วา ตอนนไดเงนเดอน เปนลาน เพราะเรมจากเพยงเปลยน

ยาสฟนเทานนเอง แลวเขากหยบ ยาสฟนออกมา โดยบอก

วา ใชแลว มกลนหอม ตนเชามากไมเหมน(ผมคด : กแนหละ

ทงยาสฟนมแตนำาหอมทงนน) แลวกมประโยคเดดออกมา

ครบ เขาบอกวา เคยไดยนคำาพดทวา ฟลออไรดชวยปองกน

ฟนผกนไหม จรงๆ แลวมนไมใชนะ เพราะฟลออไรดนนละ ท

เปนตวทำาใหเกดโรคฟนผ ฟลออไรดจะเขาไป กดฟน จนเกด

เปนโรคฟนผ (ผมคด : อาวงนทผมเรยนรมาตลอดทงชวต มนก

ผดหมดเลยอะด ทงทศนคต ดวย) และในขณะนนเอง ทกคนท

รวาผมเปนทนตาภบาล กมองมาทผม ผมเองกทำาไดแค กม

หนากมตา เพราะอาจมวจยเรองใหม ความรใหมทผมไมร

กได หากจะพดอะไรออกไปกลวมนกลบเขามาทำารายเรา

ผมทนฟนจนจบไมไดครบ คอผมคดเอาเองวา ถาอยาก

จะขายอะไรกได ขายไปเลย จะบอกวาของตวเองใชแลว

เหาะได กไมวา แตอยาพาดพงไปส ผลตภณฑอนๆ อยาสง

ผลกระทบไปสความเชอทเปนกนมาชานาน สดทาย เพอน

ผมอกราว 8 คนกเดนออกมาหมดเพราะ ทนฟงไมได แลว

กกลบไปเปด อนเตอรเนตด เพอหาวาเรองทไดฟงมนจรง

หรอไม แตสงทดคอ ทกๆ คน ไมไดเชอวทยากรเลยในทนท

ทเขาไปฟง เพยงเพราะตองการมเงนเดอนเปนลาน


สขสรางสรรคกบสสส. : บทบาทเครอขาย

กบการสรางเสรมสขภาพทพ.ดร.สปรดา อดลยานนท

ทกวนน เราไดเหนการพดถง และความสนใจ ในเรอง

การทำางานแบบ “เครอขาย” มากขนเรอยๆ และคงจะยงมาก

ขนตอไปในอนาคต

“เครอขาย” เปนรปแบบความสมพนธทมมาเนนนาน

ไมใชเปนเพยงเครองมอทางการบรหารจดการแบบใหม ทมผ

เชยวชาญประดษฐขนมาแตอยางใด เพยงแตในยคแหงความ

ซบซอนของขอมลขาวสาร ของปญหา และของความสมพนธ

ภายใตโลกาภวตนและเทคโนโลยทเชอมโลกใบนใหเลกลง

ทกท ทำาใหการทำางานผานปจเจกบคคล หรอผานระบบองคกร

เรมทจะ “เอาไมอย” มากขนเรอยๆ ไมวาจะเปนกจกรรมทาง

เศรษฐกจ หรอสงคม รวมทงงานดานสรางเสรมสขภาพดวย

ในทางธรกจ การหนมาทำางานแบบ “เครอขาย” ทำาให

บตรเครดต “วซา” มการทำาธรกรรมถง 62,000 ลานครงในป

2009 มเจาของรวมเปนธนาคารกวาสองหมนธนาคาร ทมการ

แขงขนกนเองในกลมลกคารวม 800 ลานคน ในวงเงนปละ

กวาหมนลานดอลลาร มนเปนธรกจทองคกรธรกจเดยวใดยาก

จะฝนวาจะทำาไดตามลำาพง แตชายคนหนงชอด ฮอค (Dee

Hock) ไดทำาใหเครอขายธรกจอนซบซอนนกำาเนดขนไดตงแต

ป 1970

ด ฮอค เปนคนทำางานธนาคารทไมธรรมดา เขาเปลยน

งานบอยเพราะเบอหนายระบบองคกรการเงนทใชการควบคม

จากสวนกลางสง จนจำากดความคดรเรมสรางสรรคใหมไปเสย

เกอบหมด เขาอาสามารบผดชอบเรองบตรเครดตในยดวกฤต

โดยมวสยทศนเมอกวาสสบปทแลววา “เงน” ไมไดเปนอะไร

มากไปกวาการรบประกนมลคา และบตรเครดตคอเครองมอ

แลกเปลยนมลคานน ในรปสญญาณอเลคโทรนคส ดงนนการ


รบประกนระดบโลกและชองทางการแลกเปลยนสญญาณน จะเปนตลาดมหมา

เกนกวาจะจนตนาการถง นำามาสการคดคนการทำาใหเกดระบบเครอขายการทำางาน

แบบใหมทเนนการไมรวมศนยการควบคม แตใหอำานาจ การรเรม การตดสนใจ

และความเปนเจาของไปจดการทผรวมเครอขายปลายทางทหลากหลายและม

พลวตสง

จนวนน ธรกจของวซา เตบโตขนมากวา 10,000 % ในกวา 200 ประเทศ

ตอมาด ฮอค ไดออกจากวซา มาตงองคกร และทำางานความรเรององคกรแบบ

Chaordic ซงเปนการรวมคำาวา chaos (โกลาหล) และ order (ระเบยบ) เขาดวยกน

ปจจบน การศกษาเรอง “ระบบซบซอน” (complex system) ทวมากขน และ

เปนทยอมรบกนทวไปวา ในระบบสงคมทหลากหลายและซบซอนมากขนทกท

โครงสรางกลไกแบบอำานาจควบคมตามลำาดบชน (hierarchical command and

control pyramids of power) แบบในยคอตสาหกรรมไมอาจใชทำางานอยางไดผล

อกตอไป ไมวาจะในการเมอง สงคม การศกษา หรอธรกจ ในหนงสอ Complexity:

the emerging science at the edge of order and chaos โดย Mitchell

Walldrop ไดตงคำาถามเรมตนวา ทำาไมสหภาพโซเวยต ทยงใหญมาสสบป จงลม

สลายลงในไมกเดอนในป 1989 ไปจนถงการทกรดอะมโนและโมเลกลตางๆรวมตว

เปนเซลลมชวตแรกเมอสพนลานปมาแลว และทำาไมเซลลเหลานนจงมารวมกน

เปนพชและสตวทมชวตเมอ 600 ลานปทแลว กระทงววฒนเปนมนษย ซงความซบ

ซอนทยงไมรเหลานลวนเปนเหตใหเกดการรวมตวของนกวชาการสหสาขากลม

ใหญเพอตงกลมศกษาศาสตรแหงความซบซอนนอยางจรงจง

หนกลบมามองเรองใกลตวทางดานสขภาพในประเทศไทยกนบางดกวา องคกร

จดตงใหมอยางสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ) ทเพงไดรบรางวลองคกร

นวตกรรมจาก กพร. กทำางานสรางเครอขายบรการการแพทยฉกเฉนภายใตงบ

ประมาณอนจำากด โดยดงเอาสรรพกำาลงดานน ไมวาจากสถานพยาบาลตางๆ จาก

มลนธปอเตกตง รวมกตญญและองคกรสาธารณะประโยชนอนๆ หรอจากภาครฐ

และธรกจ อยางเชนระดมเครอขายยานพาหนะทางบก นำา อากาศตางๆจากกองทพและตำารวจมาใชใหบรการการแพทยฉกเฉน โดย

จดสรรความรวมมอและคาตอบแทนทประหยดกวา การลงทนเองทงหมด และยงมประสทธภาพครอบคลมการใหบรการทดกวาดวย

ในงานสรางเสรมสขภาพ การทำางานในรปแบบเครอขายความรวมมอ แทบจะเปนหวใจของการทำางานของสำานกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ทใชผบรหารและเจาหนาทประจำาเพยงประมาณหนงรอยคน แตมภาคเครอขายนบหมนกลม/

องคกร ความเปนกองทนอาจทำาใหเขาใจวา สสส. ใชเพยงการใหทนเพอใหเกดงาน แตความจรงนนเปนเพยงเสยวเดยวของเรอง

ทงหมด หวใจทแทจรงอยทระบบการทำางานทเปดใหมการดงพลงจากทกภาคสวนเขามาทำางาน และการสรางเครอขายการทำางานท

ลวนมาเปนเจาของงานเพอสงคมเหลานนดวยตนเอง

แนวคดรวมสมยของการสรางเสรมสขภาพทเนนการทำางานกบปจจยทางสงคมทเออตอการมสขภาพด อยางการทำาใหอาหาร

ในทองตลาดเปนอาหารทปลอดภย การทำาใหการเขาถงสงหรอพฤตกรรมทำาลายสขภาพ (เชน สรา ยาสบ การพนน การตงครรภไม

พรอม ฯลฯ) ยากขน การทำาใหการจราจรบนทองถนนมความปลอดภยสง การจดการใหภยพบตทำาใหเกดความสญเสยใหนอยทสด

การทำาใหการออกกำาลงกายอยในวถชวตประจำาวน ฯลฯ การจะทำาเรองทงหลายทงปวงเหลานใหเกดผลเปนเรองซบซอนอยางยง

และตองการการทำางานทเกยวของกบภาคสวนหลากหลาย ทงภาคการเมอง ภาคราชการ ภาควชาการ ภาคประชาสงคม ภาคการ


สอสาร ภาคชมชนทองถน ภาคธรกจ ฯลฯ ซงเปนเรองทไมอาจ

ใชเพยงอำานาจสงการหรอใชการซอหรอจางได กลไกซบซอน

เหลานไมไดกองรวมกนอยในโครงสรางองคกรมหมาใดใหไป

สงการ แตมนเชอมโยงสนพนธกนอยางท เราเรยกมนใน

ปจจบนวา “ระบบสขภาพ”

เครอขายความรวมมอในการสรางเสรมสขภาพจงมความ

สำาคญระดบ “จำาเปนยงยวด” นกสรางเสรมสขภาพจงมกตอง

เปนนกสรางเครอขายไปดวยอยางยากจะหลกเลยง

มหลกการทฤษฎในเรองนอยมากมายครบ ตงแตความ

เขาใจพนฐานของสงทเรยกวาเครอขาย วาแตกตางจาก

องคกร หรอโครงสรางกลไกแบบอนๆอยางไร ไปจนถง

แนวทางการสรางเครอขายขน นาจะคนควาหามาอานกนได

ไมยากนก

หลงจากทำางานท สสส. อยหลายป ผมกไดสรปบทเรยน

การสรางภาคเครอขายสรางเสรมสขภาพ เพอมาแลกเปลยน

กบคนทำางานสรางสขภาพทงหลายอยบางเหมอนกน อาจเปน

เพยงบทเรยนเบองตนงายๆ ในบรบทจำากดของงานทผมม

โอกาสเกยวของ โดยสรปแนวทางโดยยอไวสามประการ คอ .

การหาประโยชนรวม, การเชอมโยงและการจดความสมพนธท

ลงตว และการสรางความเปนเจาของอยางยงยน ในงาน คน

และองคกร

การหาประโยชนรวม เปนจดเรมของการชวนผคน หรอ

องคกรมาสานเปนเครอขาย โดยฐานความเปนจรงวา ไมคอยม

ใครจะมาทำาอะไรกบใคร โดยทไมเหนประโยชนทตนจะได (เวน

อาจเพราะรก เพราะกลว เพราะถกสง ฯ ซงไมใชความสมพนธ

ทเหมาะจะเรมสรางเครอขาย) ประโยชนนไมจำาเปนตองเปน

ประโยชนตอบแทนทางทรพยสน หรอเกยรตยศชอเสยง อาจ

เปนโอกาสทจะไดทำาดเพอสงคมตามทฝนใฝไวไดมากขน การ

ทำาใหงานในพนธกจของเขาดขน การไดเรยนร การไดมเพอน

การเจรญเตบโตทางจตวญญาณ ฯลฯ ถาจะเสยเวลามารวมมอ

กน ตองมประโยชนรวมกนของแตละฝาย ไมใชมแตไดฝายเดยว

ประโยชนดงกลาว ตองมองเหนไดในตอนตกลงรวมมอ และเมอ

ไดปฏบตไปแลว กเกดผลประจกษ เกดการไดรบประโยชน ยง

ประจกษในประโยชน กจะยงทวความรวมมอ ทวความแนนแฟน

ของเครอขาย

การเชอมโยงและการจดความสมพนธทลงตว ศ.ประเวศ

วะส เคยกลาววา “การพฒนาคอการเชอมโยง” บทบาทของ

สสส ทำางานสรางเครอขายผานการพฒนาความสมพนธ และ

ออกแบบการเชอมโยงสงมาก โดยตองจดใหเกดความสมดล

ระหวางความสมพนธแบบภาคเครอขายและการควบคมท

จำาเปน ระหวางบทบาททตองการตามยทธศาสตรกบบทบาทท

ภาครกจะทำาและทำาได ระหวางบทบาทของบคคล และกลม

ตางๆ ทหลากหลายเหมอนชนสวนจกซอวของภาพใหญ

การสรางความเปนเจาของอยางยงยน ในงาน ในคน และ

ในองคกร ในระยะยาวความยงยนของระบบการทำางานของ

เครอขายจะเกดไดจากการทกลไกและภาคสวนตางๆของ

สงคมไดเปนผรวมสรางสขภาพอยางตอเนอง ตองสนบสนนให

งานของเครอขายเกดผล ขยายผล จนถงฝงในระบบสงคม ไม

วาจะในรปแบบนโยบาย กฎหมาย คานยม วฒนธรรม คนท

ทำางานไดตวจรง หรอแชมเปยน ทจะเปนหลกในการทำางาน

ดานนนๆ เกดองคกรทเขมแขงเปนรมเงาและสถาบนสรางคน

ทำางานตวจรงอยางตอเนอง และสดทายความสมพนธของ

ภาคเครอขายทปรบตวและพฒนาความเชอมโยงกนอยาง

แนนแฟน และสรางสรรคตอเนองไปภายใตสถานการณของ

ความเปลยนแปลง

มบทเรยนจากตวอยางจรงจำานวนมากทอาจนำามาเลา

ขยายแนวคดขางตน และคงมบทเรยนและกรณศกษาอกมาก

ทรอใหนกสรางเสรมสขภาพมาลงมอสรางและทำางานแบบ

เครอขาย พรอมกบถอดบทเรยนการทำางานทหลากหลายมา

แลกเปลยนกนตอไป

มาชวยกนสรางเครอขาย ใหมาชวยกนสรางเสรมสขภาพ

กนเถดครบ


4 ส

ปฏบตการเลาฝนBy JoomJim

บางสวนของพระราชหตถเลขา สมเดจพระมตลา

ธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก (พระยศในขณะ

นนคอ สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟามหดล อดลยเดช กรม

ขนสงขลานครนทร) ถงนาย สวสด แดงสวาง (ศาสตราจารย

นายแพทยสวสด แดงสวาง)

ดงนนไมวาจะเปนเครอขายใด ทกๆทานทไดรวมกน

ทำางาน แมการดำาเนนการในกจกรรมตางๆอาจจะตองยงยาก

เหนดเหนอย หรอทำาใหเกดความทอแทขนในใจได

แตสงทสำาคญคอ เราไดทำาประโยชนใหกบสงคม ใหกบ

เพอนมนษย ไดชวยเหลอผคนไมรเทาไหรตอเทาไหร ไดไป

เปลยนแปลงชวตของผคนทไดมาเจอกบเราใหเคามชวตทดขน

มสงทดงามเกดขน ใหเคาไดมชวตทสดใสและสวยงามยงขน

ซงสงเหลานซคะทเปนสงทงดงามและสรางความสขในใจ

ใหกบเรา ดวยพลงแหงความภาคภมใจในความยงใหญสดๆ…

ในหวใจของเรา

เปนกำาลงใจใหกบทกทานคะ

จมจม^.^

สวสดปใหม สขสนตวนตรษจนและเดอนแหง

ความรกนะคะทกคน เนองดวยฉบบนเปนเรองราวของเครอขาย ซงจมจมมโอกาสไดรวมกจกรรมกบหลายๆเครอขายคะ และแตละเครอขายกสรางความประทบใจใหไมแพกนเลยนะคะ เพราะแตละทกตางมวตถประสงคหลกในเรองของการ ทำาประโยชนเพอสงคมเหมอนกน ดงนนทกครงทไดไปรวมใน ทกกจกรรม จมจมมกจะไดความอมเตมในใจกลบมาเสมอเลยคะ ทำาใหนกถงพระราโชวาทของของ พระบรมราชชนกทวา “ขอใหถอผลประโยชนสวนตนเปนทสอง ประโยชนของเพอนมนษยเปนกจทหนง ลาภยศและเกยรตยศจะตกมาแกทานเอง ถาทานทรงธรรมะแหงวชาชพไวใหบรสทธ”


กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในโรงเรยนเปน

กจกรรมทมการดำาเนนการมาอยางตอเนองมากกวา 30 ป

เรมตนจากการแปรงฟนหลงอาหารกลางวนทกวนท

โรงเรยน สการเฝาระวงทนตสขภาพเดกนกเรยนเพอการ

คดกรองและสงตอตลอดจนการมงเนนคณภาพของการ

แปรงฟนเพอลดปญหาอนามยในชองปาก ในชวง 10 ป

ทผานมา ไดมการนำาแนวคดการทำางานโรงเรยนสงเสรม

สขภาพ ซงมงประเดนเพอพฒนาพฤตกรรมสขภาพของ

เดกนกเรยนและบคลากร สงเสรมการทำางานรวมกน

ระหวางโรงเรยน ชมชน โดยมการสนบสนนจากภาคสวน

ของบรการสาธารณสข

สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย ไดพฒนา

โครงการเพอสนบสนนการทำางานภายใตแนวคดโรงเรยน

สงเสรมสขภาพอยางตอเนอง ภายใตองคประกอบหลก

ของโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ไดมเวทเพอการแลกเปลยน

เรยนรระหวางโรงเรยนอยางตอเนอง นบแต พ.ศ. 2547

เปนตนมา มโรงเรยนทมศกยภาพสงสามารถดำาเนนงาน

กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากไดอยางเขมแขงกวา 300

โรงเรยน ใน 50 จงหวด เกดขนเนองจากบคลากร

สาธารณสข คร และนกเรยนในจงหวดเหลาน สามารถ

สรางทมและรวมกนทำางานสงเสรมสขภาพในเดกวยเรยน

เครอขาย โรงเรยนเดกไทยฟนด

ทพญ. ปยะดา ประเสรฐสม สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย

ไดอยางมประสทธภาพ เพอขยายผลใหเกดแนวทาง

การจดกจกรรมในโรงเรยนอนๆใหสามารถเกดการพฒนา

ไดอยางกวางขวาง จงมแนวคดใหมการทำางานในรปแบบ

ของเครอขายโรงเรยน โดยเนนกระบวนการแลกเปลยน

เรยนร และระบบพเลยงในการทำางาน โดยการพฒนา

แนวทางการสรางเครอขายโรงเรยน เพอขยายผลสการ

ดำาเนนงานสงเสรมสขภาพในโรงเรยนอยางยงยน สำานก

ทนตสาธารณสขจงไดเรมสนบสนนใหเกดมการรวมตว

ของโรงเรยนในรปของเครอขาย โดยมเปาหมายเพอให

เกดการเสรมพลงในการทำางานสงเสรมสขภาพของภาค

ตางๆในการทำาใหเดกนกเรยนมสขภาพชองปากทด ภาย

ใตชอ “เครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนด” ตงแต ป 2550

โดยมวตถประสงค เพอขยายผลใหเกดแนวทางการจด

กจกรรมในโรงเรยนอนๆใหสามารถเกดการพฒนาไดอยาง


กวางขวาง โดยเนนกระบวนการแลกเปลยนเรยนร และระบบพเลยงใน

การทำางาน ซงไดตงเปาหมายในระยะเวลา 3 ป (2550-2552) ใหเกด

เครอขายกระจายทวประเทศ ปละ 24 จงหวด จงหวดละ 3 เครอขาย

เครอขายละ 8-10 โรงเรยน เพอเปนกลมเครอขายยทธศาสตรไมนอยกวา

200 เครอขาย ครอบคลมโรงเรยน มากกวา 2000 โรงเรยน ซงจะสามารถ

ขยายความครอบคลมแนวทางการทำางานในรปของเครอขายในระยะยาว

การรวมกลมและเสรมพลงกนในรปของเครอขายมงเนนประเดนการ

จดการเรยนรตามหลกสตร และการบรณาการเพอพฒนาใหมการจดการสงแวดลอมทเออตอสขภาพ ซงนอกเหนอจากการ

สงเสรมสขภาพชองปากแลวการทำางานเครอขายยงชวยทำาใหเกดการพฒนากจกรรมสขภาพอนๆไปพรอมกนดวย

“โรงเรยนสงเสรมสขภาพ” กลยทธสำาคญในการทำางาน

ตารางท 1 ตวอยางประเดนการพฒนาในเครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนด

จากประสบการณการจดกลมเครอขายในระยะเวลา 3 ป

ทผานมา พบวา สวนใหญโรงเรยนในเครอขายเปนโรงเรยน

สงเสรมสขภาพ (ระดบทอง) ซงเปนโรงเรยนทมความเขาใจ

และเปนตนแบบในการทำางานสงเสรมสขภาพ จากผลการ

ทำางานแสดงใหเหนชดเจนถงผลสมฤทธในการใชกลยทธ

โรงเรยนสงเสรมสขภาพ (ภาพท 1)โดยใชประเดนเรองของ

สขภาพชองปากเปนประเดนในการทำางานรวมกน และเกดตว

อยางการพฒยาในกลมเครอขายโรงเรยนในแตละประเดน

ดงแสดงในตารางท 1

ภาพท 1 แนวคดโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

นโยบายสาธารณะ ในโรงเรยน มงเนนประเดนการจดการขนมและเครองดม

การบรณาการในกลมสาระการเรยนร และกจกรรมพฒนาผเรยน

การสรางสงแวดลอมทสนบสนนตอสขภาพ การจดทำาปายนเทศตางๆ โดยตดตามตนไม “ตนไมพดได”

การไมวางนำาตาลในพวงเครองปรง การจดสถานทแปรงฟน

มมทนตสขภาพ

การมสวนรวมของชมชน ชมรมคนรกฟน

คปสอ. จดประชมแลกเปลยน อสม. ตรวจฟน

ทศทางใหมในการจดบรการ หนวยงานทกภาคสวนรวมกนทำางานเปนทม บรณาการงานในประเดนสข

ภาพอนๆ การจดบรการโดยใหชมชนมสวนรวม การเนนการสงเสรมปองกน

มากขน


4 ส

ถงเวลาเปดโอกาสใหกบโรงเรยนโดยทวกน

ตลอดระยะเวลา 3 ปทผานมาไดพสจนแลววา กลยทธ

การทำางานเปนเครอขายทำาใหเกดการพฒนากจกรรมสงเสรมสข

ภาพในโรงเรยนอยางกาวกระโดด ซงโรงเรยนทง 202 เครอขาย

และ 1958 โรงเรยน เปนกลมทอาจเรยกไดวา เปนแกนนำา ทม

ความสามารถในการขยายเครอขายใหมความกวางขวางออกไป

ได และทำาใหโรงเรยนตางๆทไมมโอกาสไดเขาถงกจกรรม

สงเสรมสขภาพไดมโอกาสเขารวมโดยมพเลยงและเพอชวยหนน

เสรม เปนทคาดหวงผลไดวา จะเกดความยงยนของการทำางาน

สงเสรมสขภาพในโรงเรยน โดยคร นกเรยนและชมชนเปน

ผบทบาทสำาคญ เกดการหนนเสรมกนอยางเปนธรรมชาตในกลม

ของโรงเรยนเอง โดยใชเรองของสขภาพชองปากเปนประเดนนำา

และทนตบคลากรเองเปนผสนบสนนดานวชาการและเทคโนโลย

ในการทำางาน

เครอขายโรงเรยนเดกไทยฟนด : เปาหมายทจะไปใหถง

แมวาจะไมเปนเรองงายทจะทำาเกดเกดเครอขายโรงเรยน

เดกไทยฟนดขนทวประเทศ หากแตไมใชเปาหมายทเปนไปไมได

ปจจยทบงชความสำาเรจจากการสรปบทเรยนในระยะ 3 ปท

ผานมา ซงสรปโดยกลมเครอขายแกนนำา คอ การมแผนงานชดเจน มการพฒนาระบบการประสานงานเครอขาย มจดเวท

แลกเปลยนระหวางเครอขาย จดกจกรรมประชาคม/กำาหนดนโยบายสาธารณะ ใหความรแกครอบครว/ชมชน/รานคา และ

สงสำาคญ คอ งบประมาณซงสนบสนนโดยทองถนเอง

ดงนนในการขยายผลในระยะตอไป จงไดมการกำาหนดแนวทางไวดงน

• เครอขายขยายผลการแลกเปลยนเรยนรตอเนอง

• แสวงหาความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน/ชมชน/ผปกครอง

• กระตนใหเกดการรวมกลมใหเปนเครอขายการเรยนรในประเดนสขภาพ

• กรมอนามยสนบสนนดานวชาการและนเทศตดตามเครอขาย

• กรมอนามยจดใหมเวทวชาการระดบประเทศเพอนำาเสนอผลและเผยแพรกระบวนการทำางานของเครอขาย

กลยทธเครอขายทไดกระตนใหโรงเรยนรวมกนดำาเนนการและแลกเปลยนเรยนรรวมกน จะนำาสเปาหมายปลายทางของ

การพฒนาทมงเนนการ “คนสขภาพชองปาก.....จากมอหมอสมอเจาของ”

กองบรรณาธการวารสารทนตภธร ขอขอบคณภาพเดกๆนารกมากๆ จาก โรงเรยนบานบอแรง อ.รอเสาะ จ.นราธวาส สบคนจาก http://www.appnaraed1.org/e_activity/detail.php?aid=1767#


4 ส

ทมา เมอประมาณเดอนกนยายน 2553 ไดมการรวมตวของกลมอาจารยจากภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกจากทกมหาวทยาลย ทนตแพทยจากกองทนตสาธารณสข ชมรมทนตกรรมสำาหรบเดก ทนตแพทยเอกชน ภายใตการสนบสนนของแผนงานโรงเรยนทนตแพทยสรางสข สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยใชชอเครอขาย”ลกรกฟนดเรมทซแรก”การรวมตวครงนมวตถประสงคเพอทจะรณรงคใหผปกครองของเดกปฐมวย เหนความสำาคญของการแปรงฟนตงแตซแรก โดยใชยาสฟนผสมฟลออไรดอยางเหมาะสม

ทำาไมจงตองแปรงฟนซแรก การดำาเนนงานปองกนโรคฟนผในเดกปฐมวยทผานมา มกกระทำาในเดกซงอยในศนยพฒนาเดกเลกเปนสวนใหญ เนองจากงายตอการเขาถง กอรปกบมการศกษาทสนบสนนการใชฟลออไรดวานชทาใหแกเดกกอนวยเรยน วาสามารถลดอตราฟนผในเดก กลมนได งานปองกนทผานมาจงเนนการทาฟลออไรดวานช และการแปรงฟน รวมกบการจดเตรยมอาหารทไมกอใหเกดโรคกฟนผใหเดกรบประทาน. อยางไรกตามแมจะใชมาตรการดงกลาวกนอยางแพรหลาย อตราผ ถอน อด และความชกของโรคฟนผในเดกอาย 3 และ 5 ขวบกลบไมลดลงอยางเดนชด ในชวง 20 ป ทผานมา เราเพยงแตสามารถรกษาระดบของโรคฟนผในเดกปฐมวยไมใหเพมขนเทานน

หนงสอ “First Love,

First Tooth” ปกเปน

รปมาสคอตของ

เครอขายฯ ท

คดเลอกผสงประกวดการแถลงขาววนท 19 ตลาคม 2553

บรรยากาศวนแถลงขาว

“เครอขายลกรกฟนดเรมทซแรก”เลาเรอง

เรองโดย รศ.ทพญ. ชตมา ไตรรตนวรกล ภาพโดย รศ.ทพญ. สภาภรณ จงวศาล

ภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดก คณะทนตแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


สาเหตดงกลาวนาจะเกดจากกลมเดกในศนยพฒนาเดกเลกมอายระหวาง 2-3 ขวบ ซงเปนกลมอายทมโรคฟนผคอนขางสงแลว เพราะชวงทเรมเกดฟนผจะเปนชวง 9 เดอน เปนตนไป และจะชกสงมากท 18 เดอน ผปกครองสวนใหญไมทราบวาตองแปรงฟนลกทนทเมอมฟนขน ทงยงมพฤตกรรมการเลยงลกดวยนมขวดหรอนมแมไมเหมาะสม. เชน ใหลกหลบคาขวดหรอคาเตา ดดนมถในชวงกลางคน ใสเครองดมหวาน หรอเตมนำาตาลลงในนมใหลกดดทงวนฯลฯ การใหความรและคำาแนะนำาในเรองการเลกดดนมขวดทอาย 1 ป มกไมไดผล เพราะผปกครองสวนใหญรสกวาลกมความสขทไดดดนมจากขวดหรอจากเตา ประกอบกบการแนะนำาดงกลาวขดกบการเลยงดลกในวฒนธรรมและสงคมไทยทมกจะใหลกดดนมจากขวดยาวนาน จนแมอายเขาโรงเรยนอนบาลแลว กยงตองใหขวดนมลกไปโรงเรยน นอกจากนลกษณะครอบครวขยายทมญาตชวยกนเลยงเดกหลายคนกเปนอปสรรคในการเลกนมขวด รวมกบในปจจบนมการรณรงคใหเดกดดนมแมนานจนถง 2 ขวบ กทำาใหการดดนมคาเตาของเดกยาวนานขนกวาเดม หากเราสงเกตทฟนของเดกเลก ๆ ในวย 9-18 เดอน ทไมเคยไดรบการแปรงฟนมากอน จะพบวา สวนใหญจะมคราบจลนทรยตามผวฟนหนา และหากเชดหรอทำาความสะอาดคราบจลนทรยเหลานจะพบวามรอยผระยะแรก เรยกวา “รอยผจดขาว (white lesion)” ใตคราบจลนทรยนน ระยะนยงเปนระยะทยงสามารถยบยงไมใหเกดเปนรผได หากไดแปรงฟนดวยยาสฟนผสมฟลออไรด

กกรรมการอบรมเชงปฏบตการเรอง

“ลกรกฟนดเรมทซแรก” ในวนท 6 ตลาคม 2554

ทพ.วฒกลขณะสอนผปกครอง

แปรงฟนลกหลาน

ชดแปรงฟน

ผาหอตวเดก

การศกษาของ ทพ. วฒกล ธนากาญจนภกด และผเขยน พบวาผปกครอง (รวมถงปยาตายาย) สามารถชวยลดการเกดฟนผอยางไดผล หากผปกครองเขาใจถงผลกระทบของโรคฟนผปฐมวย เชน จะมผลทำาใหลกหลานมนำาหนกและสวนสง รวมทงขนาดศรษะตำากวาเดกทไมมฟนผฯลฯ รวมกบการไดมโอกาสฝกการสงเกตคราบจลนทรยทสะสมอยบนผวฟน และรอยผขนขาวขางใตคราบจลนทรย และทราบถงผลเสยทจะเกดกบฟนซนนๆ หากไมรบกำาจดคราบจลนทรยเหลานนเสย ในการศกษาน ผปกครองไดรบการสอนงาย ๆ คอ ใหแปรงฟนลกหลานดวยยาสฟนผสมฟลออไรดทกวน วนละ 2 ครงในชวงอาบนำาใหเดก ผลการศกษาดงกลาวพบวาเดกกลมทไดรบการแปรงฟน มฟนผเพมขน 1 ซ หลง 1 ป ในขณะทกลมทไมไดแปรงฟนมฟนผเพมขน 7 ซ จากอตราฟนผเมอเรมการศกษาทไมแตกตางกนระหวางกลม ปจจยสำาคญของความสำาเรจในการศกษาน คอการใหผปกครองเหนภาพการลกลามและความรนแรงของรอยผ มการฝกปฏบตการแปรงฟนเปนกลม โดยใหชมชนผปกครองไมวาจะเปนคณแมหรอคณยา คณยาย รวมกนแปรงฟนใหลกหลานโดยม อสม. ทไดรบการฝกอบรมมาชวยดำาเนนการฝกปฏบต และชวยใหความชวยเหลอแกไขในรายทมอปสรรคในการแปรง จงเกดพลงขบเคลอนในชมชนรวมกน


การศกษานพสจนใหเหนวาโรคฟนผในเดกปฐมวย เปนโรคทปองกนไดงาย ๆ และไมตองใชวสด อปกรณ มากมาย เปนวธทผปกครองสามารถทำาใหลกหลานไดเอง ไมตองพงพาทนตบคลากรมาก จงเปนวธทนาจะมประสทธภาพสง และประหยดคาใชจาย หากเราสามารถรณรงคใหผปกครองแปรงฟนใหเดกวย 9-18 เดอน ไดทกวน เหมอนการอาบนำา เกดเปนบรรทดฐานของสงคมไทย (social norm) แลว เราคาดวาความชกและอตราผ ถอน อด ในเดกปฐมวย จะลดลงไดอยางแนนอน

งานทเครอขายลกรกฟนดเรมทซแรกไดทำาไปแลว - เครอขาย ฯ รวมกบสสส. จดแถลงขาวในวนท 19 ตลาคม 2553 เพอเผยแพรใหประชาชนทราบถงความสำาคญของการแปรงฟนในเดกปฐมวย รวมทงผลกระทบของโรคนในมมกวาง ไดรบความสนใจจากสอและมหนงสอพมพหลายฉบบนำาไปเขยนบทความตอ - นสต นกศกษาทนตแพทยจากทกมหาวทยาลยจดนทรรศการรณรงคในผปกครองแปรงฟนใหลกหลานในวนทนตสาธารณสขแหงชาต 2553 โดยมการสาธต และแจกหนงสอใหความรการแปรงฟนเดกเลก พรอมกบแจกชดแปรงฟนซแรก ประกอบดวยแปรงสฟน ยาสฟนฟลออไรด ผาสำาหรบเชดฟองยาสฟน และกระจกสองปาก - เครอขายฯ จดพมพหนงสอ First love, First tooth เพอใหความรแกทนตบคลากรและผปกครองในการดแลสขภาพชองปากของเดกปฐมวย - รวมใหขอเสนอแนะเนอหาสอรายการโทรทศนสำาหรบเดกของสสส. เชน รายการ Vegie Vegie, Zoovivor ฯลฯ - รวมเปนภาคกบ The Global Child Dental Health Taskforce (Thailand) ซงเปนเครอขายระดบนานาชาตเพอรวมกนทำาใหเดกทวโลกทกคนปราศจากรผในอนาคต (cavity free) - เครอขาย ฯ รวมกบชมรมทนตกรรมสำาหรบเดกแหงประเทศไทย จดประกวดคลปวดผปกครองแปรงฟนใหลกอายไมเกน 2 ป เพอคดเลอกสำาหรบใชรณรงคและสอนการแปรงฟนลกรกตงแตฟนซแรก โดยไดตดสนผลการประกวดแลว และไดประกาศผลรางวลในเดอนพฤศจกายน 2554 - พฒนาศกยภาพทนตแพทยและทมทนตบคลากรในการสอนและกระตนผปกครองแปรงฟนเดกเลก และพฒนาทกษะผปกครองในการแปรงฟนเดกเลก โดยรวมกบสำานกงานสาธารณสข จงหวดนนทบร จดอบรมเชงปฏบตการเรอง “ลกรกฟนดเรมทซแรก” ในวนท 6 ตลาคม 2554 ณ โรงแรมรชมอนด จงหวดนนทบร เพอรณรงคสงเสรมสขภาพชองปากเดกกอนวยเรยน โดยอมรมเชงปฏบตการทนตบคลากรและอาสาสมครคแมลก - เครอขายฯ รวมกบสำานกทนตสาธารณสข กรมอนามยขบเคลอนใหประเดน “แปรงฟนลกรกตงแตฟนซแรก” เปนการรณรงคระดบชาต โดยใชงบประมาณจากกองทนทนตกรรม ขณะน เครอขายฯ อยในระหวางผลตสอและอปกรณเพอใหทนตบคลากรใชสาธตใหผปกครองแปรงฟนใหเดกไดอยางถกตอง และกำาลงมการคดคนนวตกรรมเพอชวยใหผปกครองแปรงฟนเดกไดงายขน และเนองจากเรมมการพบฟนผเพมขนในเดกเลกทเลยงดวยนมแมจำานวนหนง คณาจารยภาควชาทนตกรรมสำาหรบเดกจงกำาลงวางแผนเพอรวมกนศกษาถงผลของการเลยงลกดวยนมแมตอโรคฟนผในเดกปฐมวย เราคาดวาพฤตกรรมการเลยงดบางอยางในมารดาทเลยงลกดวยนมแมอาจเปนปจจยสงเสรมใหเกดฟนผ เชนไมไดใหเดกดมนำาตามหลงดดนม ไมมการทำาความสะอาดคราบนมบนตวฟน ใหลกดดนมถเทาทตองการ รวมทงการใหเดกดดนมแมจนอาย 2 ขวบ ซงเดกในชวงนมการบรโภคนำาตาลจากอาหารอนๆ รวมดวยแลว

บทสงทาย เครอขายลกรกฟนดเรมทซแรก ถอเปนเครอขายนองใหมทเรมกอตง ซงตองขอขอบคณสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ และแผนงานโรงเรยนทนตแพทยสรางสข ทชวยสนบสนนดานงบประมาณในชวงเรมตน เราจะพยายามทำางานตอไป เพอเปนกำาลงสำาคญอกแรงหนงของสงคมในการชวยลดการเกดฟนผในเดกไทย ทนบวนกยงพบไดในเดกอายนอยลงทกท และหวงวา เดกไทยในวนขางหนาจะเตบโตเปนผใหญทมสขภาพชองปากทด สงผลตอการมสขภาพรางกายทดของพวกเขาตอไป


1. เดกไทยเรมมฟนผตงแต 9 เดอน มอตราการเกดฟนผทรวดเรว และมการสญเสยฟนกอนวยถง 3-10 ป• ผลการสำารวจสภาวะทนตสขภาพแหงชาต ครงท 6 พ.ศ. 2550 พบวารอยละ 61.4 ของเดกไทยอาย 3 ป มฟนผอยางนอยหนง

ซ ในกลมนรอยละ 2.33 เรมมการสญเสยฟนแลว ทงทฟนนำานมควรหลดตามปกตในชวงอาย 6- 13 ป • การวจยระยะยาวเกยวกบการเกดฟนผในเดกเลกอาย 9-18 เดอน ในประเทศไทย พบวาเรมมการเกดฟนผซแรกตงแตเดกอาย

เพยง 9 เดอน !!!

2. การสญเสยฟนนำานมจากฟนผอาจสงผลเสยมากกวาททานคด• ฟนนำานมมประโยชนไมนอยกวาฟนแท: การมฟนนำานมกอใหเกดประโยชนไมนอยกวาการมฟนแท ทงในเรองการบดเคยว

การออกเสยง ความสวยงาม รวมถงบคลกภาพ และยงมผลตอการทำาใหฟนแทขนไดตรงทศทางทควรจะเปนในเวลาทเหมาะสม ทำาใหลดปญหาทตองมการจดฟน ชวยทำาใหประหยดคาใชจายในอนาคตอกทางหนง

• ฟนผมผลทงตอการเจรญเตบโตทางดานรางกาย สตปญญาและอารมณของเดก: หากเดกเลกมฟนผในระดบทกอใหเกดความเจบปวดหรอมการตดเชอของฟน จะมผลกระทบตอสขภาพโดยรวมของเดก อาท การมนำาหนกและสวนสงตำากวาปกต เพราะในภาวะทเดกมความเจบปวดและอยในระหวางการตดเชอของฟน เดกจะรบประทานอาหารไดนอยลง รวมถงการมความเจบปวดทำาใหรบกวนการนอน สงผลตอการหลงฮอรโมนทควบคมการเตบโตของรางกาย ทำาใหมผลตอพฒนาการของเดกในทสด นอกจากน โรคฟนผยงสงผลตอคณภาพชวตของเดก ทำาใหไมสามารถเคยวอาหารไดด ทำาใหเลอกกนอาหารทนม หรอเลอกอาหารไดนอยลง ทำาใหไดรบสารอาหารทไมครบถวน หรอเลอกอาหารทมลกษณะใหพลงงานเรว เชน อาหารประเภทนำาตาล ทำาใหมผลตอการเจรญเตบโตโดยรวม หรออาจมความเสยงตอการเกดโรคอนๆ ในอนาคต นอกจากน เดกทมการสญเสยฟนนำานมดานหนาบนไปตงแตอายนอยๆ จะสงผลตอพฒนาการในการพดและความเชอมนในตนเองของเดกอกดวย

• ฟนผสงผลตอฟนนำานมและฟนแทซอนๆในอนาคต: มหลายการศกษาแสดงใหเหนวาการเกดโรคฟนผในฟนนำานมตงแตเลกๆ จะมการผลกลามในซอนๆ ไดมากกวาและมจำานวนรอยผเกดใหมสงกวาเดกทไมผ

• ฟนผในเดกเลก มผลตอครอบครว: ในครอบครวทมเดกฟนผทมอาการปวด จะสงผลทำาใหเดกโยเย และตองการการดแลมากกวาปกต รวมถงการลางานของผปกครองเพอนำาเดกไปรบการรกษา ทำาใหเกดการสญเสยรายไดของครอบครวทงจากการลางานและในแงคารกษา เพราะถงแมวาจะมพระราชบญญตประกนสขภาพถวนหนา แตกไมครอบคลมไดในทกการรกษา

• การรกษาฟนในเดกเลกมความยงยาก ทำาใหมโอกาสสญเสยฟนเรวกวากำาหนด: พบวาครงหนงของทนตแพทยทวไปไมสามารถใหการรกษาทซบซอนแกผปวยเดกเลกได นอกจากน ในปจจบน ทนตแพทยผเชยวชาญดานทนตกรรมสำาหรบเดกกยงมจำานวนไมเพยงพอทจะรองรบผปวยเดกซงมอยจำานวนมาก ในเดกบางรายทไมใหความรวมมออาจจำาเปนตองใหยาสลบเพอการรกษา ทำาใหผปกครองมความกงวลใจไดมาก

3. การแปรงฟนดวยยาสฟนผสมฟลออไรดชวยแกไขปญหาฟนผในเดกเลก• การแปรงฟนนอยกวาวนละ 1 ครง และการรบประทานอาหารหวาน เหนยวตดฟนบอยๆ เปนความเสยงอยางมากตอการเกดฟน

ผ เนองจากมการสะสมของแผนคราบจลนทรย หรอ “พลก” จากการศกษาระยะยาวในตางประเทศ พบวาการมแผนคราบจลนทรยสะสมทฟนตดบนในทารกอาย 19 เดอน สามารถทำานายไดอยางคอนขางมนใจวาเดกจะมฟนผใน 18 เดอนขางหนา

Fact Sheet (ฉบบคดสรร)“ทำาไมตองแปรงฟนลกรก ตงแตฟนซแรก”


• การตดตามศกษาพฤตกรรมการเลยงดของผปกครองตอสภาวะสขภาพชองปากของเดกวยเรยนในประเทศไทย ชชดวาพฤตกรรม การเลยงดในกลมเดกฟนผแตกตางจากในกลมเดกฟนไมผโดยสนเชง กลมทฟนไมผจะหยานมแมหรอนมขวดกอนอาย 1 ขวบครง และผปกครองใหความสำาคญกบอาหารมอหลก (เชา กลางวน เยน) ของเดก นอกจากนผปกครองจะใหเดกดมนำาตามหรอลางปากทกครงหลงดมนม ทสำาคญผปกครองแปรงฟนใหลกตงแตฟนเรมขน 2-4 ซ อยางนอยวนละ 2 ครง

• มเหตผลทางวชาการหลายอยางทสนบสนนการแปรงฟนลกรกตงแตฟนซแรก เชน o การศกษาในหลายประเทศสนบสนนวาการแปรงฟนตงแตอายยงนอยจะลดโอกาสการเกดฟนผในเวลาตอมาได เปนทยอมรบ

กนมาเปนระยะเวลานานวา การแปรงฟนดวยการใชยาสฟนผสมฟลออไรดจะมผลลดฟนผในเดกมากกวาการไมใชยาสฟนผสมฟลออไรดไดถงรอยละ15-30

o เดกทรบประทานขนมบอยๆ แตมการแปรงฟนสมำาเสมอ กลบมฟนผนอยกวาเดกทไมคอยรบประทานขนมแตมการทำาความสะอาดชองปากทไม อยางไรกตามไมไดหมายความวา จะละเลยการควบคมการรบประทานอาหารหวาน หากแตเปนสงทตองทำาควบคกนไป

o เรมแปรงฟนไดเรว สรางสขนสยทดไดงาย: การแปรงฟนตงแตฟนซแรก เปนการสรางวนยใหแกเดกในการมความคนชนตอการมชองปากทสะอาด และยงชวยใหผปกครองไดมโอกาสสงเกตพฒนาการในชองปากรวมถงการเกดฟนผตงแตในระยะเรมแรก การฝกแปรงฟนตงแตเลกจะชวยใหเดกยอมรบการทำาความสะอาดชองปากเมอเดกโต ทำาใหลดโอกาสการเสยงตอการเกดฟนผไดมากขน

4. ผปกครองสามารถแปรงฟนลกรกตงแตซแรกอยางถกวธไดไมยาก • แปรงฟนตงแตฟนนำานมซแรก ดวยยาสฟนทมสวนผสมของฟลออไรด 500 ppm ใชยาสฟนเพยงเลกนอย ปรมาณขนาด

แตะปลายขนแปรงพอชน • เลอกแปรงสฟนทมลกษณะขนแปรงนม หนาตดเรยบ หวเลกทสามารถครอบคลมฟนประมาณ 3 ซ และมดามจบทใหญ • แปรงฟนใหแกเดกวนละ 2 ครง โดยอาจแปรงฟนในชวงกอนหรอหลงอาบนำาใหแกเดกเพอฝกใหเปนกจวตร • การแปรงฟนควรใหเดกอยในทากงนงกงนอนหรออาจใหเดกนอนบนตก โดยทสามารถแปรงฟนไดครอบคลมทกซ จากนน

ตองไมลมเชดฟองทเกดขนออก เพอใหงายควรใชมออกขางทไมไดจบแปรงสฟน ชวยประคองคางเดก ใชนวชวยดนแกม และรมฝปากออก เพอใหเหนบรเวณทจะแปรง วธนยงชวยปองกนไมใหแปรงสฟน กระแทกถกรมฝปาก หรอกระพงแกม ของเดก

• ผปกครองควรแปรงฟนใหเดกอยางตอเนองจนถงอายประมาณ 7-8 ขวบ ซงจะเปนชวงอายทเดกมการพฒนาของกลามเนอ

ไดดแลว หรออาจสงเกตจากทเดกผกเชอกรองเทาไดดวยตวเอง

ขอเชญรวมกนสรางเดกไทยยคใหมไรฟนผ กบ เครอขายลกรกฟนดเรมทซแรก เครอขายจะฝกอบรมใหทานสรางแรงจงใจใหผปกครองและสาธตวธการแปรงฟนในเดก 9-18 เดอน

โดยการจดกจกรรมกลมกบผปกครองใหเกดแรงขบเคลอนในชมชน

เครอขายมอปกรณตาง ๆ ทจะชวยใหผปกครองทำางานกบเดกงายขน อาท เชน ผาหอตวเดก

แปรงสฟนเดกเลกยาสฟนผาเชดฟองยาสฟน

ตดตอท : รศ.ทญ. ชตมา ไตรรตนวรกล 02-218-8906, 081-648-5756 [email protected]หรอ รศ.ทพ. จรนทร ปภงกรกจ 081-717-3515 [email protected]


ส วสดเจา คราวนขาเจากมเรองเลาดๆมาเลาสกนฟงอกแลว เรมจาก รศ ทพญ ชตมา ไตรรตนวรกล อาจารยประจำาภาควชาทนตกรรมสำาหรบ เดก จฬาลงกรณมหาวทยาลย เดนทางมาแลกเปลยนประสบการณ กบคนทำางานทอยหางไกลเมองหลวงเชนพวกเรา ตอนแรกทคยกนวาอยากจะไดกลมเลกๆ ฟงสบายๆ บรรยากาศไมเครงเครยด สกประมาณ 10-20 คน แตพอประกาศ ในทประชมของทนตบคลากร จ นานเทานนแหละวา อจ.ชตมาจะมาสอน การแปรงฟนในเดกเลก ไมนาเชอวาคนจะขอมารวม 100 คน แตกมโจทยใหคดวาจะทำากลมยงไง ใหบรรยากาศทไมใชเหมอน หองเลคเชอร ในทสดกไดหองทปเสอ นงกบพน แลวเรากเหมอนมานงคยกนวาแตละพนทไดมกจกรรมใดๆใหเดกกลมกอนทจะเขาศนยเดกเลกมาก เพราะ ขณะน ณ ปจจบน สถานการณฟนผไดลกลามไปในเดกเลกทยงไมทนพดคำาวาแมไดกผซะแลว คอเดกไมถงขวบกผซะแลว แลวถาถามพวกเราวา ถาม แมอมเดกไมถงขวบมาหาเรา วาฟนผแลว เราจะทำาอะไรใหเคาไดบาง ใหเวลาคด 1 นาท..............หมดเวลาถาทานเปนทนตบคลากรททำาฟนเดกบอย ไมกลวเดกรอง อาจจะบอกวากอดส แตถาทานเปนทนตบคลากรสวนใหญทกลวเดก ทานกอาจจะโบยใหไปหาหมอฟน เฉพาะทาง (ถาม) หรอไมงนกบอกไปเลยแบบกลาหาญวา ไมเปนไรหรอก ฟนนำานมเดยวกหลด เชอแนวาตองม มนจะหลดกจรง แตเมอไหรละ อยากจะเชญชวนทกทานใหมาสนใจกบฟนนำานม เผอทวาในอนาคตเราจะไดไมตอง นงหลงขดหลงแขงทำางานเปนกรรมกรเยยงน อาจารยชตมาเนนวาอาจารยทำางานนเพราะเชอในพนฐานทวาพอแม ทกคนรกลก อยากจะใหสงทดทสดกบลก ถาเราสามารถจงใจใหผปกครอง แปรงฟนใหลกตงแตซแรกไดกเทากบเราจะไดชวยโลก ชวยชาตได อานแลวอาจจะคดวาบาไปแลว กะอแคใหผปกครองแปรงฟนใหเดกจะไปชวยชาตยงไงฟะ อานไปกอนนะทานแลวคดตาม ถาเราจงใจใหผปกครองแปรงฟนได ตองแปรงดวยยาสฟนผสมฟลออไรดดวยนะ แปรงกนเปนกจวตรเลย เหมอนทเคาตองอาบนำาใหลก จากงานวจยของอาจารยชตมาททำารวมกบ อจ วฒกล ไปทำาทอำาเภอนำาพอง ขอนแกน

เรองมากมากเรองจากเมองนาน : การสอนแปรงฟนในเดกเลก

โดย ศนฤพรจตรา รายงาน & หมอเป ถายภาพ


โดยเนนททำาเปนกลมเพราะจะไดเกดพฤตกรรมเลยนแบบ บานโนน บานนกแปรงฟน ใหลก แลวบานเราละ ถาไมแปรงใหเดยวอกหนอยลกจะตองกลายเปนเดกมปญหาแนๆ จากการตดตามผลท 1 ป มผลทแตกตางกนมากระหวางเดกทปกครองแปรงและไมแปรงใหเดก สวนใคร อยากรรายละเอยดจะตองไปคนหาเอาเองนะจะ คดวาหาไมยากเพราะไดตพมพในวารสารทนตแพทยสมาคมดวยนะ ไมใชวจยททำาเลนๆ อนดบแรกเราจะตองเสรมสรางความรใหผปกครองไดรกอนวา ถาไมแปรงฟนใหลก ลกกจะฟนผ การจะปลอยใหลกแปรงฟนเองไดกประมาณเอาวาผกเชอกรองเทาไดเองเมอไหรกเมอนนแหละถงจะแปรงเองไดสะอาด ทนลกฟนผกเปนไง ปวดฟน ตองหยดเรยน เรยนไมทนเพอน พอแมกเสยเวลาพาไปหาหมอ ตองหยดงาน เสยเงนอก ถาเปนมาก ตองไดนอน รพ ตองกลายเปนเรองใหญตองมาเฝากนอก ไมแปรงฟนนะลกกจะสขภาพฟนไมแขงแรง ทานอะไรกไมคอยได ทนจะมอะไรไปกนบำารงสมองละนน ลกกจะกลายเปนเดกไมคอยฉลาด แลวพอแมอยากใหลกฉลาดมยจะ.......... พดมาขนาดนคดวาพอจะทำาใหผปกครองเหนความสำาคญของการแปรงแลวนา ใครทคดวามอะไรเดดๆทมาโนมนาวไดกมาเลาๆใหกนฟงบางเดอ ทนการแปรงฟนตงแตซแรก ชวยโลกไดอยางไร กถาแปรงกนาจะลดอตราการเกดฟนผไดนะ ฟนไมผเรากไมตอง

อดฟน ทานลองคดดวาการอดฟน 1 ซ เราเพมปรมาณขยะแค

ไหน อยางนอยกตองถงมอ ของหมอ 1 ค ผชวยอก 1 ค (อนน

คดในมาตรฐานท ว ไปว าทกคนใ ชทก มอท ใชแล วท ง )

แลวถงมอเนยมนจะยอยสลายเมอไหรไมร ไหนจะวสดอดท

ใชอก นำาทตองเอามาลางเครองมออกเลา เหลานลวนเปนสง

หนงทนาจะกระตนใหโลกรอนขนใดอกนดทงนน แลวเครอง

มอเครองใชเหลานรฐกลงทน แลวเอาเงนจากไหน กมาจาก

พวกเรานแหละ

บรรยากาศทอาจารยมานานเรากไดแบงเปน 12 กลม

แลวแตละกลมกมเดกทอาย 9 ด-18 ด ทเนนทอายขนาดนคอ

มนจะไดไมสายเกนไป ถาเกนกวานเดกอาจจะเรมฟนผแลว แลว

อาจารยกลงมอปฏบตใหเหนเลยวา จะลอคเดกยงไงถงจะแปรง

ฟนได อกทงจบมอผปกครองใหลงมอปฏบตจรง ถาไมไดยงไง

จะไดชวยแกไข บรรยากาศกชลมนวนวายพอควร เพราะเรอง

เดกรองนเราหามไมไดอยแลว จากผลตอบรบ ผเขารวมประชม

กชอบใจทไดลองปฏบตจรง แลวกบอกวานาจะไปลองในพนท

แตละคน อาจารยจะมเทคนคในการปฏบตและเคลดลบตางๆ

ทพรอมจะนำาไปเผยแพรโดยไมสงวนลขสทธ พนทใดสนใจ

ตดตอ อาจารยไดเลยนะคะ. นานลองมาแลวคะ ตองชนวโปง

ให อาจารย 2 นวเลยคะ ไมไดแปลวาโกรธกนนะคะ แปลวา

ยอดเยยมคะ


(กวา) 1 ปกองทนทนตกรรมผานไปไวเหมอนโกหก ชวต และการทำางานคงไมไดจบแค 1 ป กาวเขาปท 2 มอะไรใหมๆ

บางมาลองดกน จากการประเมนผลการทำางานในปทผานมาเราพบวา อปสรรคสำาคญของการขบเคลอนการสงเสรมสขภาพ

ชองปากภายใตกองทนทนตกรรม กคอการสอสารระหวางพวกเราชาวทนตบคลากรนแหละคะ ทเปนปญหาสำาคญ ถาเราจะ

ขบเคลอนสงคมไปดวยกน พวกเราตองรเหมอนกนกอนจะไดเดนไปในทศทางเดยวกน ทำาใหเกดพลงในสงคม

ระบบการสอสาร

คณะกรรมการขบเคลอนการสงเสรมสขภาพชองปากภายใตกองทนทนตกรรม จงไดวางระบบการสอสารภายในเครอ

ขายทนตบคลากรไว โดย

1. สอสารผาน facebook เราจะใช social media ทคนนยมใชกนมากทสดคอ facebook ภายใตชอ http://

www.facebook.com/pages/ลกรกฟนดเรมทซแรก/ เปนชองทางสอสารสองทางระหวางพวกเรา

2. ใหขอมลเพมเตมทาง website facebook คงเปนเพยงชองทาง หนงในการสอสาร ระหวางกลมสนใจ ในเรองใด

เรองหนง เนอหาทจำาเปน จะตองบรรจในเวบไซต ทเปนทางการ และ สามารถใช ความสามารถในการเชอมโยง

ระหวางเวบไซต กบ facebook นน Website ทเปดใหม ม URL วา www.ลกรกฟนด.net

ทนตบคลากรจะตองทำาอยางไรบาง

1. ทานใดม facebook อยแลวกเขาไปเปนสมาชกกลม ลกรกฟนดเรมทซแรก ไดเลย แลวหมนเปดดความคบหนา

2. ใครไมคนเคยกบสงเหลานหาตวชวยดวน (วนรนทงหลายรเรองเหลานด) เพอจะไดทราบขาวคราว

3. สมครเขาเปนสมาชกใน website www.ลกรกฟนด.net ขอความกรณาอยางรงเกยจการสมครเปนสมาชกกอน

เขาอานขอมลเพราะทางเราตองมการประเมนผล จะไดทราบวาผลการตอบรบการสอสารดวยวธการนมผลอยางไร

4. ถาม e mail จากทไมเคยเหนขอเชญเขากลม e mail group กรณาเปดอานดวยอยาลบทง เพราะ e mail กยง

เปนชองทางการสอสารทพวกเราคนเคยกนด

5. ใครไมเคยไดรบ e mail แจงเรองอะไรเลยโปรดสง e mail address ของทานมาท [email protected] (เวบ

มาสเตอร ทพ.วฒชย ชมพลกล ศนยทนตสาธารณสขระหวางประเทศ)

ตวอยางขอมลทนาสนใจ ทอยใน website

ผลการประเมนการขบเคลอนการสงเสรมสขภาพชองปากภายใตกองทนทนตกรรม ป 2554 โดย ABAC ทสมสำารวจผ

ปกครองเดกเลก จำานวน 2,432 คนจากทวประเทศ

กำาหนดการ kick off การรณรงคของป 2555 พรอม theme การรณรงค และอนๆอกมากมาย เขาไปศกษาดวน !

การสอสารภายในเครอขายทนตบคลากร งานกองทนทนตกรรมทพญ.ศนสณ รชชกล

facebook: http://www.facebook.com/pages/ลกรกฟนดเรมทซแรก/ website: www.ลกรกฟนด.net

e mail ตดตอ: [email protected]


4 ส

ชวงทายปทแลว มการสมมนากลมเลกๆ รมนำาแมกลอง

เพอตงหลกประเมนงานน โดยแดรกคลานเปนการเปดการทำางาน

สงเสรมสขภาพแนวใหม ซงเปนการทำางานรวม 3 องคกร ระหวาง

สปสช. สสส. และกระทรวง งานชนนใชงบประมาณจากสปสช.

และสสส. มการทำา Spot โฆษณา แดรกคลาฟนนำานมผ ทยง

ออกตามโทรทศนทงสนประมาณ 340 ครง มการยง Spot วทย

หนงสอพมพ แจกสครป ไปตามจงหวดตางๆ ในชวงปทผานมา

แผนทตงกนไวนน กะกนวาชวงเดอนตลา เราจะมกจกรรมเพอเปดงาน ทำาการ

แถลงขาว เพอเรยกใหมการถายทอดในสอตางๆ แลวเรมยง Spot โฆษณา หวงวาจะสรางกระแสใหผคนหนมาสนใจการดแลสขภาพ

เดก และหากสงสยหลงจากด Air war กสามารถพาเดกไปรบคำาปรกษากบทนตบคลากรในพนท สวนในพนทกวางแผนจะใหจดกจกรรม

รบลกจาก Air war เรยกวาเปนทหารราบหลงยงปนใหญ โดยมการตรวจ แจกแปรง จบไมจบมอสอนแมแปรงฟนใหลก และเสรมดวย

กจกรรมรณรงคเนนเดกกอนวยเรยนตางๆ ตามจรตของแตละพนท และตงเปาหมาย(แบบกลาฝน) วา มนคงจะเปนการตอบโจทยฟน

ผหากเราจะสามารถสรางคานยมใหพอแมแปรงฟนนำานมใหลกของตวเอง ใหสนใจและใสใจกบฟนลกตวเอง ไมพงพงครและหมอ...

ดงทเปนอย โดยหากเราทำาเรองนไดเดกรนวยกอนเรยนในอนาคตกจะไดรบการดแลด ไมตองวงหนหมอเชนดงปจจบน

เรองใหมๆ กตองมความขลกขลก ดวยการทำางานขามองคกรมการประสานเพอใชงบประมาณรวมเปน Ideal ในการทำางาน แต

ในความเปนจรงมขนตอนราชการทซบซอนทำาใหมความลาชาเมอจะเรมดำาเนนการ และสวนหนงของเวลากใชไปกบการออกแบบ

สอหรอ Spot โทรทศนทนกประชาสมพนธทานวา สารของเราซบซอนมาก ตองทำาเปนสองจงหวะ จงหวะแรกใหเขาสนใจ แลวไปหา

ขอมลจากหมอใกลบานในจงหวะทสอง กวาจะไดนองแดรกคลามาไดกใชเวลามใชนอย

เรองการกระจายนโยบายสผปฏบตกแจงกนแตเดอนกรกฎาคม โดยจงหวดทราบวาแลวจะทำาจดหมายแจงใหสญญาณกนตอไป

Air War VS

Ground Warตอนท 1

เลาเรองโดย หมอแพร บางใหญ

เรองนมใช Star War แตเปนเรองของ Air war

และ Ground war เกยวกบการดแลสขภาพชองปาก

ของเดกกอนวยเรยน ชดแดรกคลาฟนผ


วาจะใหเดนเรองเมอไร มการแจงเลอนพธเปดเมอนองนำารกหนกในเดอนตลาคม ซงการเลอนพธเปด ไมเกยวกบการยง Spot โฆษณา

ซงไดซอเวลาไวแลว ดงนนพวกเราหลายทานอาจงงวาดปลาวาฬสนำาเงนอยและพบวาม Spot แดรกคลามากบเขาดวย หลายทานไม

ทราบวานเปน Spot ของเราเอง นกวาคอลเกตออกโฆษณาใหม (แสดงวา Spot นดฉกแนวทนสมย เพราะปกต Spot ของเรามกเปน

แบบ classic มหมอฟนออกมาใหความร แบบนเราไมเคยทำามากอน)

คาท Spot ออกและประชาชนรบสาร เกดมแดรกคลาตวนอยไปโผลแพลมๆ ทโรงพยาบาล และหากแมลกแดรกคลาพากนไป เขาก

คงงงวา ทโรงพยาบาลไหงหมอไมทำาทาหอออเลย มาถงกตรวจฟนอดฟน ไมไดสอนแปรงฟนดงทวแจงและไมมแปรงแถมสกหนอย

เรยกวาเลนหนงกนคนละเรอง

เรองของเรองกเนองจากเปนการดำาเนนการในปแรก และสอสงสนบสนน สำานกทนตฯ จดทำาไมทนจงแจกรายละเอยดใหจงหวด

ไปทำาตอกนในรปแบบ DVD จงหวดสามารถเอา Spot โทรทศนไปออกโทรทศนทองถน เอา Spot วทยไปออกวทยทองถน และม

เนอหาเผอเสยงตามสาย มโลโกทพนทสามารถเอาไปพมพออกเพอตกแตงหนาคลนกใหสอดรบกบ Air war แตการกระจายขอมล

สวนพนทเราทำากนไมทน Spot โทรทศนทเมอเขาจะออกสอแลวเขากยงออกมาตอเนอง

ดงนน ตวแทนระดบอำาเภอ ทเขารวมประชมพากนทำาทาพดลม(สายหนาไปมา) เมอถกถามถงสอทไดรบ และกจกรรมททำา (ground

war ยงไมไดเรมรบลกแดรกคลา แต air war พากนมาแลว) สวนตวแทนระดบจงหวดกเลาใหฟงวา เมอทราบวาปนจะเนนกลมเดกกอน

วยเรยนชวงกรกฎาคมนน หลายจงหวดไดตง Theme รณรงคและจดสรรงบประมาณไปแลว หลายทเอาเรองนไปรวมกบกจกรรมทม

อยเดม ราชบรทำาโลโกตดรถของ สสอ. ทำาพธปลอยขบวนรถ นครปฐมนำากจกรรมไปรวมกบการรณรงคสงเสรมทนตสขภาพททำากนอย

เดม (รณรงควนท 19 ตลา กอนนำามาไมนาน) จงหวดทมทน หรอโชคดเพราะตงทาจะรณรงคในเรองนพอดกคอยยงชว เชน พษณโลกม

โครงการ Healthy mom healthy baby จงหวดทไมไดตงธงรณรงคเรองนไวแตตนปกขลกขลกเลกนอยเพราะงบเกลยไปแลว สระแกว

หมอแอนเธอบอกวาของเธอจนตาน จะเอาแปรงทไหนแจกใหลกแดรกคลาทมาขอรบบรการ ตองบอกวา “หนมาชา ของหมดแลว”

เราไดกำาลงใจจาก อ. สปรดาททานมาเลาสถตการดมสราของคนไทยในชวงสามสปทผานมาวา จะพบการดมลดลงอยาง เดน

ชดทกชวงไตรมาสทสาม เนองจากผลของ Spot งดเหลาเขาพรรษา และ Spot ใหเหลา=แชง ททำาใหกระเชาปใหมไมมเครองดม

แอลกอฮอล ซงเปนตวอยางของการสรางคานยมใหมดวยการใช Spot โฆษณาทโดนใจ อ.เลาวากวาจะไดถงตอนนกม Spot 2-3

spot ทเราจำากนไมไดแลวเพราะมนยงไมโดน

เรารบฟงขอมลจากคณหมอกตตททานเปนผดแลกองทนทนตกรรมวา ปน สปสช.เปลยนกรรมการบรหารกองทน และมความ

เปนไปไดอาจมการวาจะรวบกองทนเลกนอยทงหลายเพอใชงบเปนงบจายรายหวลงไปท CUP เพอความสะดวกในการบรหาร

จดการ การยบรวมกองทนน รวมถงกองทนทนตกรรมดวย เรามเวลาพสจนความสามารถในการบรหารงบประมาณของเราอกไม

นาน (ซงหากเราทำาไดเหนผลชดเจน กองทนของเรากอาจยนยงคงอยได) เมอทราบทมาทไปปญหาอปสรรคแลว เรากพากนฟนธงวา

“ตองทำาตอ”

งานเดกกอนวยเรยนของเรากมาถกทางแลว ยทธวธเกขนตงมาก หากการทำางานชวงตนมนจะขลกขลกมง สารยงไมโดนมง ก

เปนปกตของการทำางานดวยวธใหมๆ ยงไงๆ อกไมนานนทานๆ กตดตามชมแดรกคลาตอนสอง (หรออาจเปลยนเปนอยางอน ทม

ทำางานกำาลงคดกนอยางขะมกขะเมน) แลวอยาลมชวยกนทำา Ground war


บรรยากาศสงบยามเยนรมฝงแมนำานครชยศร นกหลายส หลายพนธบนวอนไปมา รองเรยกกนกลบรงนอน แตเรายงนอนไมได หวนดหนอย โทรศพทดงพอด....รบสายดวยความดใจ หมอวฒน โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชดานซาย จงหวดเลย เจาของนามปากกา “หมอฟนไทดาน” แหงวารสารทนตภธร ฉบบเมอครงเปนกระดาษ ขบรถมาเอง ชวนไปกนขาวรานอาหารของชาวนครปฐม พรอมกบหมอบก โรงพยาบาลนาหมน จงหวดนาน ชายหนมผทนสมยเรอง IT ทงการทำางานและอำานวยความสะดวกชวตคน Generation Z ดวยคำาเชญจากพนา ทพญ.จนทนา องชศกด สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย และการสนบสนนของกองทนทนตกรรม สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) พวกเราเหลาทนตแพทย ทนตาภบาลหวเมองไกลและปรมณฑล จงมารวมประชม เชงปฏบตการกบพ ๆ ทนตแพทยสวนกลาง กรงเทพมหานคร หลงผชนะเลนเกมสหาเพอนไดมากทสด พป ทพญ.ปยะดา ประเสรฐสม รบมอบรางวลจากพนาแลว ดร.ธงชย วชรโรจนไพศาล คณะทนตแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ถามคำาถาม สำาคญ ยอนถงคำากลาวของ ดร.สปรดา อดลยานนท จากการประชมครงทผานมา พวกเราจะทำางานรายบคล เปลยนแปลงกลมเสยง หรอจะขบเคลอนการเปลยนแปลงบรรทดฐานของ

Air War VS

Ground Warตอนท 2

สงคม (Shift norms) .....คดถงครในดวงใจขนมาทนใด

ทพญ.ธรมภา ลพรหมมา

ทนตแพทยโรงพยาบาลสระใคร จ.หนองคาย

จรง ๆ กคดถงตงแตเหนภาพกราฟทแสดงการเคลอนคากลางของทงสงคมแลวละ สมยทอาจารยสปรดาใหการบานอานหนงสอของ Dr.Rose จากนน แบง ๓ กลม แลกเปลยนเรยนรประสบการณการสรางเสรมสขภาพชองปากเดกปฐมวยของแตละพนท แนวทางการขบเคลอนใหสอดคลองประสานกนระหวางสวนกลางและพนท แลวจงถงเวลานงรถชมสวนสวย สนามหญาเขยวขจ ดอกไมงามสดชน รมรน และรบประทานอาหารกลางวนรมนำา ภาคบายแตละกลมนำาเสนอและอภปรายเพมเตมกวางขวาง ใน Theme “ลกรกฟนดเรมทซแรก” หลงอาหารเยน ทพ.ศรเกยรต เหลยงกอบกจ ผอำานวยการสำานกงานสนบสนนการสรางเสรมสขภาวะและลดปจจยเสยง ผสนบสนนงบประมาณการสอสารสาธารณะจาก สสส. มารวมรบฟงการบรรยายของคณไอ คณสพฒนช สอนดำารห จากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เชนกน เปดโลกทศนของเราจากมมมองนกสอสารมวลชน โอโฮ...กวาจะมาเปน Spot โทรทศน ๑๕ วนาท ๓๐ วนาท ๔๕ วนาท ๙๐ วนาท กระบวนการคดและขนตอนผลตสอสาธารณะชางมากมาย ซบซอน เพอใหหยงเขาไปถงกลางใจผรบสาร เราทมาจากบานนอก จงตองทำาความเขาใจและสอสารกนใหเขาใจไปทางเดยวกบพ ๆ ทอยใจกลางเมองหลวง กอนทจะ


บอกนกสรางสอวา ตองการขบเคลอนการเปลยนแปลงของสงคมเรองอะไร ประเดนใดสำาคญ ทมโอกาสสำาเรจ จงหวะการวางแผนใหเหมาะสมทนทวงทกบสถานการณทเปลยนแปลง รวมทง ฉลาดในการใชเงน ออกจากหองประชมเกอบ ๔ ทม ยงมกลมอดอยคยกนตอท Lobby ถง ๕ ทม....๕๕๕๕ ไมรวมขาพเจาแนนอน....ประเดยวพรงนแววตาจะไมสดใส เชาวนใหมเรมวนด ดวยการอวยพรวนคลายวนเกดพทนารกทงสอง พนาและพกอย สสจ.ราชบร แหงชมรมคนรกฟน จากนน อาจารยหนอง ดร.วรศกด พทราศร รองผอำานวยการสำานกพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ บรรยายแบบถามโตตอบกนไดทกเมอ หากตองการขบเคลอนการสรางเสรมสขภาพชองปากเดกปฐมวยผานสมชชาสขภาพแหงชาต จะเรมอยางไร กำาหนดประเดน ขอบเขต ขนตอน ระยะเวลา ผมสวนไดสวนเสยจะมบทบาทอยางไรบาง เปนทางเลอกไวใหพวกเราคดกนตอวาจะใชชองทางนดหรอไม ใกลหมดเวลา ผอำานวยการสำานกทนตสาธารณสข ทพ.สธา เ จ ย ร ม ณ โ ช ต ช ย ด ร . ว ร ต น เ อ อ ง พ ล ส ว ส ด ส ป ส ช . เขต ๑๒ สงขลา พป พกอย พมาล (ลำาลกกา) พจนดา (จอมพระ) หมอบก พเจน (ศนยทนตสาธารณสขระหวางประเทศ เชยงใหม ) พแพร (บางใหญ) พรชน (สสจ.พษณโลก) พจม (สสจ.แพร) หมอวฒน หมอจง (แกงครอ) ออ (สระใคร) โอ (นำาพอง) ดา (ขอนแกน) ซม (สงเนน) รตน (ธาตพนม) พแจว (นาโยง) แอน (สระแกว) เปนตน ชวย ๆ กนเพมเตมจากททมนกลขตและพนาสรปไว ไดความวา๑. นด Kick off ใช Theme เดมตอเนอง “ลกรกฟนดเรมทซแรก” - เดอนพฤศจกายน ๒๕๕๕ และจงหวดดำาเนนการตอเนอง - ใชการสอสารสาธารณะ - ปรบแผนจงหวด ปรบการใชงบประมาณ - มชวงโหมโรงกอน Kick off เชน จด Event รปแบบใด รปแบบหนง ใหสมภาษณโดยผใหขาวลงลกรายละเอยดหลกการ เหตผลททำา สงทตองการสอสารจรง ๆ

๒. พฒนาสอ - พฒนาสอเกา ธมเดยวกน ใช Logo เดยวกนทกสอ มคลงสอไวแจกจาย เชน คลปแปรงฟน หนงสอมอบใหผปกครอง Spot สน ๆ และใหดเปนตนแบบสำาหรบการผลตเองของพนททสนใจ - พฒนาสอใหม รบสมครทมทำางานทจะมารวมคด มหลกฐานเชงประจกษ ขอมลสนบสนนเพยงพอ (Fact finding) กอนทจะมกระบวนการตดสนใจ สงแนวคดใหนกสอสารมวลชนทำางานตอ จดทำาสอตนแบบ กระจาย Mass media รวมกบใชชองทางสอในแตละพนทเผยแพร เชน DJ ทดงทสดในจงหวด วทยชมชน เปนตน

๓. พฒนาเครอขายการทำางาน ๓.๑ เปาหมายรวม เดกไทยฟนด สขภาพด ๓.๒ การสรางเครอขาย - ทาง Facebook โดยพเจนและหมอบก หมอวฒน พแพร ออเปนหนามาทพเสรม - สำานกทนตฯ รบหนาทจดประชมปละ ๒ ครง การเตรยมแตละจงหวดใหพรอมขบเคลอน .อาวธทางราชการ หากคม ใชเปนกจะด (การประสานแนวดง) ๓.๓ พฒนาการทำางานแลกเปลยนเรยนร - แลกเปลยนในสมาชกเครอขาย จากใจถงใจ ใชความเปนเพอน (การประสานแนวราบ) ชวนคนทสนใจมาพบปะกน เขาไดออกได “ทำาดวยใจพลงเกด” (พมาลพดไดคมมาก) ระดบจงหวด พกอยรบสอถงสมาชกชมรมทนตแพทย สสจ. กลมทนตบคลากรอน ชมรมทนตภธร - พฒนาคนในเครอขาย เชน การดงาน ขอมลวชาการ - สมาชกเครอขายชวยกนเปนสอ เปนสวนหนงของการสรางกระแส ตองมการ Design Information plan .ในแตละระดบ ถง CUP (อำาเภอ) จนถงผทมสวนไดสวนเสย - ทำางานวชาการรวมกน พฒนาและประเมนผล แลวกปดการประชมจบดวยด

อะ.... ตอจากปทแลวถง Rose garden trip น ถอวาลงเรอลำาเดยวกนแลว ไมวาจะทางเรอลอยนำา เรอบน ทางรถถง รถเกง มอเตอรไซด จกรยาน หรอแมแตเดนเทา เหลาทหารอากาศทำาศก Air war พรอมดวยทหารไพรรบทางพนดน มจดหมายเดยวกน ดวยแผนยทธวธและการสนบสนนทด กลมผกอการด...พรอมแลว เพอลกหลานของเรา.....

อนาคตสงคมไทย


4 ส

เขาใจวาพนทการทำางานทนตฯ ของเรานนสวนใหญ

มกครอบคลมพนททงอำาเภอ มากไปกวาเขตรบผดชอบของ

ฝายสงเสรมฯ หรอกลมงานเวชปฏบตครอบครว ทมกรบผดชอบ

เฉพาะตำาบลทตงของโรงพยาบาล หรอเกนเลยไปกวานนก

ไมมาก ทเหลอกปลอยเปนความรบผดชอบ (หลกๆ ในสวน

primary care) ใหแก สถานอนามย ศนยสขภาพชมชน หรอ

รพ.สต แลวแตจะเรยก ซงคำาเรยกขานยคหลงๆ ของหนวย

งานน มกสมพนธอยางยงกบพรรคการเมองหลกทเถลง

อำานาจอยในขณะนน

คนๆ วาแนวคด “ใกลบาน ใกลใจ” นาจะถกพดกนมาก

พรอมๆ กบการพฒนาศนยสขภาพชมชน (PCU) ในชวง

แรกๆ ของโครงการ 30 บาท ซงตอนนนหลกคดคอการรวม

กลมสอ.เดมเขาเปนกลมในการดแลชาวบานประมาณ

10,000 คนบวกลบ (ตางจากแนวคดยคหลงทปรบใหทกสอ.

เปน PCU หรอ แมแต รพ.สต.ในรฐบาลประชาธปตย) แบบ

ไหนดกวากน ในแงวชาการนาจะมการศกษาวจยกนแลว

รวมทงแตละพนทกนาจะพอบอกได สวนการขยายใหดม

เรองเลาจากภองลง

การพฒนามากๆ ในแงปรมาณนน คงสวมหมวกสดำาคดใน

แงรายในเชงการเมองไดวา ทำาใหดหวอหวาในตอนแถลงผล

งานไดเปนอยางด (เหมอนสรางโรงพยาบาลใหมนบหมน

แหงไดภายในพรบตา ภายใตกจกรรมหลกคอการทำาปาย

และเปลยนชอ...) สวนจะนำาไปสการมสขภาพดของชาวบาน

จรงหรอไม อนนนคอยวากนอกท

2-3 เดอนกอน ผมไดเดนตามอาจารยหมอทานหนง

ทานเปนผอ.โรงพยาบาลจงหวด (ในขณะนน ปจจบนทาน

เพงเกษยณ) และเปน surveyor อนดบตนๆ ของ สรพ. ทาน

มาเยยมสำารวจเพอ reaccredit รอบท 2 ของระบบคณภาพ

HA ของโรงพยาบาล เพราะภมรอนกวางขวาง กบขอมล

ตลอด 30 กวาปททำางาน เหนอะไรมามาก ทงในและตาง

ประเทศ ทานเลาเรองการจดระบบบรการในหลายประเทศ

ทานวามความเสยงสงมาก หากจดวชาชพใดๆ ลงไปเพยง

คนเดยว ในสถานบรการหนงๆ เพราะจะมความเสยงสงใน

หลายๆ เรอง เชน การหยอนยานในเชงวชาการ เพราะขาด

การตรวจสอบ ตรวจทานกนและกน ขาดคคด คคย ท

ปรกษา เวลามปญหาตางๆ เพราะทำาอะไรอยคนเดยว ยอม

สามารถดยๆ ตามใจฉน นนคอ “มว” ไปได รวมๆ เหลาท

ทานเรยกวา “peer review” เลยนกขนไดตอนไปดงานท

เดนมารก การจดระบบของแพทยในศนยบรการลกษณะ

คลายๆ PCU ของเรา จะมแพทยอย 4-5 คน พยาบาลอก

สวนหนง รวมทงอาจมนกเทคนคการแพทยอยดวย เขาใจวา

คงคดบนฐานคดการม peer review น สวนทนตแพทยนน

สวนใหญอยในภาคเอกชนเปดเปนคลนกสวนตว เพราะ

แมแตในโรงพยาบาลเอกชนขนาดกลางๆ ทไดไปด กไมม

งานทนตกรรมในโรงพยาบาล

หมอฟนไทดาน [email protected]

ไกลบาน (แต) ใกลใจ


2-3 ปกอน กอนมนโยบาย รพ.สต. ผบรหารระดบสง

ของสปสช.ทานหนงเคยพดในทำานองทวา วชาชพเรานน

“กก” และ “กลว” มากเกนไปในการกระจายทนตาภบาลลง

สอ. ทานไมไดใหรายละเอยดมาก แตผมเดาๆ เหตของ

อาการเหลานเอาเองวาคงเกด “กก” จากการเกรงวาจะเอา

คนในวชาชพเรา ทมอยอยางนอยนดอยแลว ไปทำาอะไรๆ ท

เกนขอบเขตและเรามองวานอกล นอกทาง สวนอาการ

“กลว” คงเกดจากการกลวเหตการณไมพงประสงคตางๆ อน

เกดจากการรกษา ประเภท complication อนเคยเกดอยบาง

ประปราย (แตอาจไมเปนขาว) ประเดนนทานพดถงอย

หนอยนงวา โอกาสเกดมนนอยมาก จนไมอาจนบไดวามนย

สำาคญ แตแลวเมอการมาถงของนโยบายรพ.สต. การยก

ยายถายเททนตาภบาลไปสสอ.ขนานใหญกเกดขน ทงคน

เกาทอาจไมพงใจในการทำางานในโรงพยาบาลอยากเปนไท

แกตวเอง อยากออกไปอยใกลบาน ไมอยากไปแตถกบงคบ

จากนโยบาย หรอทงคนใหมทไมรอโหนอเหน จบมาใหไปอย

ทไหนกไปฯ การกระจายทนตาภบาลภายใตความหลาก

หลายของการเตรยมความพรอมทเพยงพอ ความคมคาคม

ทน การจดระบบเพอรองรบความปลอดภยทงแกผรบและผ

ใหบรการ ถกตงคำาถามและแตละพนทกตองชวยกนหาคำา

ตอบกนเอาเอง (ผมไมแนใจวาเราไดทบทวนบทเรยนจาก

การสงทนตาไปอยสอ. ลอตใหญๆ สมยทศวรรษแหงการ

พฒนาสถานอนามยอยางเพยงพอหรอไม เพราะเคยเหน

งานวจยในหวขอทำานองนอย)

ในยคกระแส PCU มาแรง ทโรงพยาบาลเคยคดๆ กน

และตดสนใจสงนองทนตา รนใหม ไฟแรง ไปประจำาท

PCU แหงหนง ผานไป 5-6 เดอน เราลองมานงประเมนกน

กบคณคาของทนตาภบาล 1 คน ตอภารกจการดแล

สขภาพชองปากของคนทงอำาเภอ เทยบกบ productivity ท

เกดทนน สรปกนแบบฟนธงวา ไม work และไมคม สวน

สาเหตพอวเคราะหไดจากวฒนธรรมการทำางานแตกตาง

กนมากของ 2 องคกร รวมทงเราขาดการลงไปเยยมตดตาม

ทมากเพยงพอ ซงเรากมขออางของเราวา...ไมมเวลา ฉะนน

กบพนทของเรา (ทอนเราไมร) เราจะไมสงใครไปประจำาท

สอ.อก จนบรบทอะไรๆ จะเปลยนไปมากกวาน ซงมาถง

ตอนน คดวาเหตปจจยรอบขางยงไมตางจากเดมมาก

นก...แตกนนแหละ เรากระจกตวทโรงพยาบาล ออกไป

ทำางานในพนทแบบ mobile team บนความเชอวาม

ประสทธภาพสง ม productivity มาก แตทวา “ไกลบาน”

เขา เราจะไป “ใกลใจ” ชาวบานไดอยางไร เมอไกลใจ ไมเขา

ถง โอกาสการนำาไปสการมสขภาพชองปากทดของคนทง

อำาเภอทเรามงหวง...กออกจะเปนเรองทยาก

ผมรสกมาตลอดวา ใกลบานกบใกลใจมนผกตดกนเปน

แฝดสยามทยงไมไดผาตดแยกราง ประเภทไปไหนไปกน

แยกออกจากกนไมได ใกลบานเปนเหต และใกลใจเปนผล

จนเมอสกเดอนทผานมา เราเอาแผนยทธศาสตร

โรงพยาบาลในสวนงานชมชนไปปรกษาอาจารยหมอบษกร

อาจารย เปนอาจารยแพทยรามาฯ ภาคชมชน เคยม

ประสบการณยาวนานต งแต เปนแพทยประจำาจนถง

ผอำานวยการโรงพยาบาลทชมพวง โคราช ใครเคยอานงานอ.

หมอโกมาตร อาจเคยไดยนชอ เพราะอาจารยเปนแพทยรน

พรวมโรงพยาบาลกนมากอน อาจารยบษกรเปนพหสตใน

เรองงานสาธารณสขโดยแท รลก รจรง รกวาง คยไดทกเรอง

และเหนวาทกเรอง(ในโลกน) มนเชอมโยงเกยวพนกนหมด

อาจารยแนะนำาวาการทำางานในภาพอำาเภอนน อาจตอง

ออกไปจากกรอบเดมๆ เชน โครงสรางความสมพนธโรง

พยาบาล สาธารณสขอำาเภอ สอ. ทประสานกนผาน คปสอ.

เพราะบางทภายใตโครงสรางเดมๆ มน “ตน” และไปตอไม

คอยได หรอได กเหนอยเกนไป ใชทรพยากรมากเกนไป

ถอวาไดไมคมเสย การทำางานกบพนทปจจบนเลยมงไปท


การแสวงหาความรวมมอกบภาคสวนใหมๆ แบบ by pass

เชน ทองถน(อปท.) ภาคเอกชน ฯ กบทองถนอาจารยใหขอ

สงเกตวา 3 กลมทเขามก “ซอ” เพราะเขาทำาแลวได “เสยง”

คอ เดก คนแกและผพการ ยกตวอยางอำาเภอหนงแถวๆ

ลพบรททองถนจาง super care team มาดแลผพการ

ครอบคลมทงอำาเภอ ดแลใกลชดไดอยางด มคณภาพ ซง

โจทยอยางน ภายใตโครงสรางอำานาจแบบเดมๆ ตอบสนอง

ใหไมได สวนภาคเอกชน อาจารยยกตวอยางการเนนการ

พงตนเองของรพ.อบลรตนทขอนแกน ซงวเคราะหวาปจจย

สำาคญอยางหนง คอการเขาถงยาทสะดวกและมคณภาพ จง

ไดประสานงานกบรานชำาทงอำาเภอในการกระจายยา

ซงปกตเขากขายกนอยแลวตามมตามเกด การใชเครอขายน

ชาวบานมนใจวาไดยาดเพราะประกาศชดวาเปนยาโรงพยาบาล

รานชำาไดกำาไรทดงดดใจ งานคมครองกไดโอกาสในการลง

ไปดความปลอดภยในรานชำาทงหมด ทำาใหยาหมดอาย ยา

ชดคอยๆ หายไป อาจารยวเคราะหวาถาผานโครงสรางเดม

คอ ศสมช.ทใหอสม.มาดแล มนกไม work เทา เพราะเขากม

ภารกจในชวตทตองทำามาหากน-ดแลครอบครว ถอเปน

โครงสรางจดตงของราชการ สวนรานชำาถอเปนโครงสรางทม

อยแลวตามธรรมชาต โครงสรางแบบนจะพฒนาไดอยาง

มนคงยงยนกวา

อาจารยชวนคดเรองการเปลยนไปของชนบททเราตอง

จบใหไดไลใหทน การสอสารผานโทรศพทมอถอทเขาถงตว

ชาวบานแบบตรงๆ และสญญาณกครอบคลมกวางขวางขน

จนแทบจะทงหมดของพนท ตรงนสามารถสรางชองทางใน

การเขาถงตวชาวบานได...โดยระยะทาง แมเราไมไดอย

ใกลๆ กน ตรงนในรปธรรม อาจารยเสนอเรอง hotline การม

ชองทางสอสารกบโรงพยาบาลทเขาถงงาย ถามไดทกเรอง

ทงขอมลสขภาพ ขอมลบรการ ถามอาการปวยญาตท

โรงพยาบาล ชวยประสานตางๆ ทคบของตดขดฯ ถงตอนน

ผมกเกดพทธปญญานอยๆ ขนแลววา ถงไกลบาน แตกใกล

ใจได

กลบมาเอาแนวคดนทาบกบสงทพยายามทำาอยใน

ฝายฯ ดวยพนทอำาเภอเรากวางใหญ (ใหญกวากรงเทพ

มหานคร) การจะทำางานใหสำาเรจทตองรจกตวละครหลกๆ

(key persons) ในพนทของเราอยางลกซง เพยงพอยอมเปน

ไปไดยาก เมอ 6 ปทแลวเราเลยทำา zoning แบงพนทอำาเภอ

เปน 3 โซน จดผรบผดชอบประจำาโซน คอ ทนตาภบาลหนง

และทนตแพทยอกหนง รบผดชอบการจดบรการทนตกรรม

หรอกจกรรมสงเสรมปองกนทงหมดในพนทอยางเบดเสรจ

เดดขาด เชน การออกหนวยโรงเรยนและศนยพฒนาเดก

การออกบรการทนตกรรมทสอ. การจดกจกรรมกบผปกครอง

และเดกใน WBC ทสอ. ฯ ความยาวนานของการทำางานใน

พนททถกซอยยอยลงมา ไมกวางใหญเกนไป ทำาใหเกดความ

สนทสนมคนเคย เขยบเขาไป...ใกลใจ กบคนสำาคญในพนท

ได เชน ครอนามย ผอ.โรงเรยน ผดแลเดก เจาหนาทสอ.ฯ

ไมนาแปลกใจหากครปวดฟนแลวจะโทรสายตรงเขามอถอ

หมออยางสนทคนเคย หรอแมแตนกเรยนบางคนทม

ลกษณะเฉพาะ (เชน อวนพเศษ เดกแฝดฯ) เรากมกจำาได ใน

โรงเรยนขยายโอกาสบางโรง นกเรยนชนม.ตนทเคยคนเคย

กนสมยประถมฯ ตอนมาออกหนวย กมาชวยเหลอดแล

อำานวยความสะดวกตอนเรากลบไปออกหนวยทโรงเรยนใน

ปตอๆ มา นนแสดงวาเรานาจะมาถกทาง เดนทางไปส

ทศทางแหงการใกลใจมากขนๆ เรอยๆ การขยบตอนาจะลง

ลกไปสตวละครสำาคญอนๆ เชน อสม. ผนำาชมชน/ทองถน

หรอแมแตชาวบานในชมชน ถงบรรทดนเหนตองกลบไป

แบงหมบานกนดแล ใชโซนเดมเปนตวตง แลวซอยยอยลง

ไปอกวาใหใครดแลหมบานอะไร คนนงดสก 10 กวาหมบาน

แรกๆ อาจไมตองลกซงนก แตคนหลกๆ ในชมชนอยางนอย

ทสด เราควรมเบอรมอถอเขาในมอ และความทเราเปนฝาย

เดยวในโรงพยาบาลททำางานครอบคลมพนททงอำาเภอ ฝาย

อนๆ กอาจใชบรการประสานงานเครอขายตางๆ ในชมชน

ผานฝายเราไดอกชองทางหนง

ทชวนคยมาทงหมดตองเชอรวมกนกอนนะครบวา

การพฒนาเปลยนแปลงใดๆ ในสงคมไทยนนยอมอาศยฐาน

ความสมพนธเปนสวนใหญ มฉะนนแลวกตองมานงเถยงกน

อกวา พอ “ใกลใจ” แลว มนจะมประโยชนโภชนผล

กบเราอยางไร และมนเกยวของกบสขภาพชองปากอยางไร

(วะ)

ขอบคณภาพประกอบจาก google


แผนภาพแสดง การวเคราะหความเหมาะสม ของบรการ (supply) เมอเปรยบเทยบกบ ความตองการประชาชน (demand) และความจำาเปนทางวชาชพ (need) ซงจะได พนท ท ทบซอนเปน 7 สวนดงแสดงในภาพ

การจดบรการดานสขภาพทผานมาของประเทศไทยนน มกจะจดบรการดานสขภาพตามมาตรฐานทกำาหนดมาจากสวนกลาง ซงกเปนธรรมชาตของการปกครองแบบไทยๆทรวมศนยอำานาจและการสงการทงหมดไวทกรงเทพมหานคร ในเชงการบรหารจดการ เมอองคกรตางๆจดบรการแกประชาชนเปนระยะเวลาหนง ซงนานพอสมควร กควรทจะมการทบทวนการจดบรการนนวา ปจจบนการจดบรการนนสอดคลองกบความตองการของประชาชนสอดคลองกบความร ทางสขภาพทพฒนาไปอยางรวดเรวไดมากนอยเพยง ซงสามารถทำาได โดยทไมตองรอใหสวนกลางมาสงการ บทความชนน แมจะมสาระไปในทางวชาการมากหนอย แตกไมใชวชาการทไกลตว โดยเฉพาะชาวทนตะภธร ผมขอนำาเสนอ เครองมอ ( tool ) งายๆทนำามาใชในการวเคราะห ความตองการและการตอบสนองความตองการของประชาชนทงในมมมองของผรบบรการ วชาชพ นน ขณะนอยในสถานการณแบบใด ซงในทางวชาการแลว เราสามารถใชกรอบการมองแบบ demand-need-supply มาใชเปนเครองมอในการวเคราะหและปรบระบบบรการทเปนอยใหตอบสนองตอทกสวนมากขน กอนอนมาดนยามกนกอนครบ Demand หมายถง ความตองการของประชาชนในพนท หรอภาษางายๆ กคอ want คอสงทคาดหวง อยากได อยากใหม ในมมมองของประชาชน ในความรสกนกคดดวยเหตผลแบบประชาชน เชนประชาชนสวนใหญตองการใหมหมอลงมาดแลคนไขทสถานอนามยทกวน หรอตองการใหควการทำาฟนปลอมไมยาวเกน 1 สปดาห เหมอนทไปคลนก ไปปปกเตรยมชองปาก พรอมกทำาตอไดเลยอยางรวดเรวทนใจ Need หมายถง ความจำาเปนในการมบรการนนๆ เปนเหตผลทางวชาการในมมมองของวชาชพ หากไมมบรการนน ซงจำาเปนตอสขภาพ กจะทำาใหเกดผลเสยตอสขภาพได บางครงทความจำาเปนเชนน ไมไดเปนความตองการของประชาชน เชน การเคลอบหลมรองฟน ประชาชนอาจจะไมอยากได เพราะไมรวาด แตสำาหรบวชาชพทนตกรรมแลว สำาคญอยางยง Supply หมายถง บรการททางสถานบรการสามารถจดใหมได ซงอาจตอบสนองตอความตองการ (demand) หรอ ความจำาเปน (need) หรอไมกได บางครงมบรการโดยทไมมทงความตองการของประชาชนและความจำาเปนทางวชาการกม เชน การมบรการฝงรากเทยมสำาหรบผยากไร เขากไมได

ไกลเกนชองปาก ลกกวาคอหอย : Demand, Need และ Supplyโดย นายแพทยสภทร ฮาสวรรณกจ

ตองการ ความจำาเปนทางวชาชพและความเหมาะสมกอาจขอเพยงฟนปลอมกเพยงพอแลว และเรามบรการ เปนตน เมอเอาทง 3 องคประกอบมาวเคราะหรวมกน กจะไดแผนภาพทสำาคญทสดดงแสดง 38 ฉบบเดอน มกราคม-มนาคม 2555ท น ต ภ ธ ร

หากวเคราะหรายพนทจะพบวา พนทหมายเลข 1 หมายถง ประชาขนมความตองการ แตไมมความจำาเปนทางวชาการ และไมมบรการเชนทประชาชนตองการดวย เชน ประชาชนตองการใหมแพทยทนตแพทยประจำาทสถานอนามย เชนนเปนเพยงความตองการทเกนจำาเปนในมมมองนกวชาการ และไมสามารถ supply สนบสนนใหเกดตามทตองการได พนทหมายเลข 2 หมายถง มความจำาเปนทางวชาการทจะมบรการนนๆ แตประชาชนไมตระหนกและปจจบนกยงไมมบรการนนๆใหไปใชบรการ เชน ในบางพนททยงมการใช tetracycline สง กมความจำาเปนในแงวชาการทจะตองใหความรทางวชาการแกประชาชน แตกไมมการจดบรการน เปนตน พนทหมาเลข 3 หมายถง มบรการจดไวใหแกประชาชน ทงๆทไมมความจำาเปนทางวชาการและไมไดมความตองการของประชาชนเลย หากกลาวตลกๆกเชน มบรการปายสถานอนามย โรงพยาบาลทใหญโตเกนกวาเหต ประหนงกลววาประชาชนจะหา สถานบรการไมเจอ เปนตน พนทหมายเลข 4 และ 7 รวมกนเรยกพนทนวา เปนจดทบรรจบระหวางความตองการบรการของประชาชนและความจำาเปนในการดแลสขภาพในมมมองของวชาชพ หรอภาษาองกฤษรยกวา felt need เชน การถอนฟน การอดฟน การทำาฟนปลอม เพยงแตพนทหมายเลข 4 นน มความตองการรวมของทงประชาชนและวชาชพ แตยงไมมบรการ ซงในการบรหารจดการกควรจดบรการเพมเตมเพอตอบสนองตรงนน สวนพนทหมายเลข 7 นน คอมการจดบรการรองรบอยแลว พนทหมายเลข 5 หมายถง มการจดบรการ ตามมาตรฐานหรอความจำาเปนทางวชาชพ แตไมไดสอดคลองตามความตองการของประชาชน หรอประชาชนยงไมตระหนก เชน การจดบรการรกษารากฟนในชมชนยากจน ทประชาชนสวนใหญหาเชากนคำา หวงเพยงมบรการถอนฟนกพอใจแลว อยางไรกตาม การมบรการกสามารถชกนำาใหเกดการสรางความตนตวหรอความสนใจทจะมาใชบรการได เรยกวา supply created demand หนาทของผปฏบตงานดานสขภาพกคอ การสรางความเขาใจและความตระหนกแกประชาชน และเมอประชาชนสนใจและตระหนกในบรการรกษารากฟนแลว การรกษารากฟนกจะยายจากพนทหมายเลข 5 ไปสพนทหมายเลข 7 พนทหมายเลข 6 หมายถง การจดบรการทตอบสนองความตองการของประชาชน โดยไมมความจำาเปนตองจดบรการกไดตามมาตรฐานวชาชพ เชน หากเราจดใหมบรการดดฟนแฟชนตามใจวยรน เปนความตองการของกลมวยรน แตไมไดมความจำาเปนเหมาะสมทางวชาชพเลย กจะถกวเคราะหและใสในชองน บางครงในพนทหมายเลข 6 กเหมอนการตามใจประชาชน ซงอาจตามใจบางในบางเรองทไมมผลกระทบในเชงลบตอระบบและสขภาพ เพอเสมอนการสรางการยอมรบตอชมชน กเปนสงททำาได เชน การมลานเดกเลนเลกๆหนาหองฟน ใหเดกทรอนานไดเลนใหเพลดเพลน กสามารถจดอยในพนทหมายเลข 6 ได พนทหมายเลข 7 หมายถง การจดบรการทสอดคลองกบทงความตองการของประชาชนและหลกวชาการของวชาชพ อยางสมเหตสมผล ในมมของการพฒนา เมอมการจดบรการในเชงปรมาณแลว กใหกลบมาวเคราะหในวาจะสามารถเพมมตคณภาพในการจดบรการนนๆไดอยางไร การวเคราะห ความตองการทงในมมของประชาชน วชาชพ และบรการทไดจดไวให เปนพนฐานของการพฒนาระบบบรการใหตอบสนองอยางรอบดาน มากกวาเพยงการจดบรการตามความคำาสงหรอการสนบสนนจากสวนกลางเทานนหวใจสำาคญของการวเคราะหกอยทการเชญผเกยวของจากทงสวนของตวแทนประชาชน สวนของเจาหนาทสาธารณสข และอาจจะมนกวชาการสขภาพ มารวมวเคราะหสถานการณทเปนอยในปจจบนในพนททง 7 สวน เพยงแตวาตองระวง อยามองมม demand ของประชาชนในมมมองของวชาชพ เพราะนนควรเปนมมมองของประชาชน ซงควรมาจากประชาชน แตกอาจมาจากวชาชพดวยกได เพราะดวยประสบการณทเราทำางานมา เราเองกพอจะทราบความตองการ demand ของประชาชนอยพอสมควร เชญชวนทนตะบคลากรทกทาน ลองเอาเครองมองายๆนไปใชดนะครบ เปนการออกกำาลงกายสมอง และอาจจะชวยใหทานสามารถใชเครองมอทเสมอนแวนขยายน เหนความครอบคลมเหมาะสมในการจดบรการมากขน

ทำางานไปกอยาลมหมนทบทวน demand - need – supply


วากนตามจรงแลว ทนตบคลากรทกคนตองถอวาเปนสวนหนงของเครอ

ขายควบคมการบรโภคยาสบอยแลว เนองจากภาระรบผดชอบตอสขภาพชอง

ปากของประชาชน และคงไมจำาเปนตองถามทนตบคลากรวาการสบบหรสงผล

กระทบตอสขภาพชองปากอยางไร เพราะแมแตประชาชนทวไปกยงทราบด

การสำารวจของเอแบคโพล ป 2553 พบวาประชาชนกลมตวอยางกวารอยละ 80

ทราบวาบหรทำาใหปากเหมน ฟนเหลอง เหงอกสคลำาขน เสยงตอการตองสญ

เสยฟน เสยงตอการเกดมะเรงชองปาก และหากตองถอนฟน แผลถอนฟนจะ

หายชา...... ตอบถกเหมอนกนทงผสบและไมสบบหร ยกเวน ผสบบหรทราบวา

เสยงตอการเกดมะเรงชองปาก นอยกวาคนไมสบ

แลวสมาชกเครอขายฯ ตองทำาอะไรบาง ???

ทำา 3 A ซงงายมาก ใชเวลาครงละไมเกน 5 -10 นาท และทำาไดในงานปกต

ของคลนกทนตกรรม ดงน

1. Ask ซกประวตการสบบหรผมารบบรการทนตกรรมทกราย ทมอาย 12 ปขน

ไป ถามเองหรอใหผชวยฯ ถามกได วตถประสงค เพอใหคำาแนะนำาสน ๆ ( Brief

Advice ) สำาหรบผสบบหรใหเลก สวนผทตอบวาไมสบบหรทงเดกและผใหญ

ควรใหคำาชมเชย เพอสนบสนนไมใหเกดผสบบหรหนาใหม และนบเปนการ

โดย ทพ.ญ.วกล วสาลเสสถ สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย

ประกาศจดยนวาทนตบคลากรไมสนบสนนการสบบหรเพราะมผลเสยตอสขภาพชองปาก

2. Advice การใหคำาแนะนำาอยางสนแกผสบบหร ควรใชกระจกสองปากสะทอนสภาพในชองปากใหคนไขทสบบหรด

ในคนทสภาพชองปากยงไมยำาแยมากนก อาจใชภาพพลกแสดงใหเหนถงอาการผดปกตทจะตามมาไดในอนาคต และช

ชวนใหเลกบหร

3. Assist ชวยเหลอคนทอยากเลกบหรหลงจากทจงใจสำาเรจ สามารถชวยไดตงแต

3.1 สงตอ โดยแนะนำาใหคนไขใชบรการโทรศพทสายดวนชวยเลกบหร ( Quit line 1600 ) หรอไปคลนกบำาบดอาการตด

บหรทโรงพยาบาลของรฐทกแหง หรอปรกษาเภสชกรรานขายยาทวไปและหากเปนรานทมปายเภสชกรอาสาพาเลกบหร

คนไขจะไดรบการดแลอยางด หรอ

3.2 ทนตบคลากรใหคำาแนะนำาเองเบองตน และแจกเอกสารคมอชวยเลกบหร เพอใหคนไขกลบไปเลกดวยตนเองทบาน หรอ

มาเปนเครอขายวชาชพสขภาพ เพอควบคมการบรโภคยาสบกนดกวา


3.3 ทนตบคลากรชวยคนไขเลกบหร โดยชวยคนไข

กำาหนดวนเลกบหร ( Quit date) ใหคำาแนะนำาวธปฏบต

ตว นดคนไขมาตดตามและใหกำาลงใจอยางตอเนอง ทนต

บคลากรบางทานชวยขดหนนำาลายและขดฟนเพอใหปาก

สะอาด นบเปนการเรมตนทด

สำาหรบผทยงไมสนใจจะเลกบหร ควรยอมรบการ

ตดสนใจของคนไขแตโดยด อาจจะแจกแผนพบผลเสย

ของบหรตอสขภาพชองปากใหกลบไปพจารณาตอทบาน

และทงทายวายนดจะใหคำาแนะนำาเสมอเมอคนไขพรอม

หรอตองการเลกบหร เทานกถอวาสอบผานเปนสมาชก

เครอขายฯ อยางสมบรณแบบแลว

สถตทนาสนใจ ป 2553

ผรบบรการทนตกรรมทคลนกเอกชน มอตราการสบบหร รอยละ 17.1 ตำากวาผรบบรการทนตกรรมในรพ.ของรฐ

และรพ.เอกชน ซงพบผสบบหรรอยละ 22.1 และ 25.6 ตามลำาดบ

ประชาชนรอยละ 55.1 เหนดวยวาหมอฟนสามารถชวยใหคนเลกบหรได รอยละ 27.6 ไมแนใจ

ผสบบหรรอยละ 89.7 ยนดรบฟงคำาแนะนำาจากทนตแพทยใหเลกบหรในขณะทกำาลงทำาฟนอย ผสบบหร

เพศชายยนดรบฟงมากกวาเพศหญง

ภาพคำาเตอนบนซองบหร “สบบหรแลวปากเหมน” และ “สบบหรแลวเปนมะเรงชองปาก” ผสบบหรครงหนง

(รอยละ 51) เหนวาทำาใหคนไมอยากสบบหร

ขอรบสอ ไดทไหน

คมอ แผนพบ 2 แบบ ภาพพลก

โครงการกลยทธวชาชพทนตแพทยเพอควบคมการบรโภคยาสบ สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข อ.เมอง นนทบร 11000

การประชมวชาการทนตแพทยสมาคมแหงประเทศไทย ฯ ประจำาป ปละ 2 ครง ทบธโครงการกลยทธวชาชพ

ทนตแพทยเพอควบคมการบรโภคยาสบ


ในชวงทผานมา มกระแสการทำาฟนเทยมเกดขนมากในวงการวชาชพ ประชาชนทมสนเหงอกวางนนมมากหลาย (สก 4 ลาน เหนจะได เปน complete denture ไปสก 4 แสน) และควผปวยทรอทำาฟนเทยมนนกยาวเหยยดขนเรอย ๆ ทนตแพทยหลายทหลายทานจงตองหนเห มาทำาฟนเทยมกนมากขน การอบรมฝกฝนวทยายทธในการทำาฟนเทยมกมมากขนตามลำาดบ เมอนกไดเชนน ฉบบนจงใครขอนำางานวจยบางชนทเกยวของกบการใสฟนเทยมในคนไทย และการวดคณภาพชวตในมตสขภาพชองปาก มาเลาใหฟงสนก ๆ เพอสะกดความคดคะ ดงทบอกไปแลววา ผมสนเหงอกวางสมควรใสฟนเทยม (ตามแบบทหมอคด)นนมมากหลาย และเปนความจรงทวชาชพไมสามารถใหการบรการไดครบหมด ประกอบกบอกความจรงท

คณภาพชวตในมต

สขภาพชองปาก(Oral health-related quality of life: OHRQoL):

ตอนท 4

รศ.ทญ.ดร. สดาดวง กฤษฎาพงษวาไปแลวในฉบบกอน ๆ วา โรคและสขภาพเปนสองเรองทไมเหมอนกน จงไดมงานวจยททดลองนำาเอาหลกการเรองคณภาพชวตในมตสขภาพชองปากมาใชกบการตดสนใจทำา/ไมทำา ฟนเทยมในคนไทย โดยอาจารย พชร ม. เชยงใหม (รศ. ทญ. ดร. พชราวรรณ ศรศลปนนท) อาจารยเรมตนจากการตรวจชองปากแลวประเมนตามแบบฉบบทนตแพทยวาควรใสฟน จากนนไดมการนำาเสนอวานอกจากการตรวจปากแลว ควรจะพจารณาปจจยอน ๆ รวมดวยในการจะสรปวาคนนน ๆ สมควรจะไดรบฟนเทยมหรอไม ไดแก คณภาพชวตฯ สภาพรางกายทวไป การเขาถงบรการ ปจจยเรองเงนทองของคน ๆ นน ผลโดยคราว เฉพาะในสวนทมการนำาเรองคณภาพชวตฯ มาใชรวมกบการตรวจปาก โดยคดจดเรมตนจากการตรวจปากใหเปน 100% ตามภาพ งานวจยเลก ๆ อกสองชน เปนการเปรยบเทยบระหวางการมสนเหงอกวางททนตแพทยแนะนำาวาควรใสฟน ความรสกตองการของผปวยเอง และปญหาทเกดกบคณภาพชวต


4 ส

ควรไดรบฟนเทยมกอน

100 คน ทหมอบอกวาควรใส CD

60 คน รางกายปกต นำาหนกปกต

40 คน รางกายไมเเขงเเรง นำาหนกนอย

36 คน มปญหาคณภาพชวตฯเพราะไมมฟน

ควรไดรบฟนเทยมกอน

100 คน ทหมอบอกวาควรใส RPD

87 คน รางกายปกต นำาหนกปกต

13 คน รางกายไมเเขงเเรง นำาหนกนอย


100 คน ทหมอบอกวาควรใสฟน

100 คน ทหมอบอก ตนเองอยากใสฟน



100 คน ทหมอบอกวาควรใสฟน

100 คน ทไปเขาควใสฟนเเลว

53 คน มปญหาคณภาพชวตฯ เพราะ

ไมมฟน25 คน ปญหามาก28 คน ปญหานอย

64 คน มปญหาคณภาพชวตฯ เพราะ

ไมมฟน29 คน ปญหามาก36 คน ปญหานอย

a

c

b

d

ขอคนพบขางตน เปนตวอยางเลก ๆ นอย ๆ ถงแสดงถงความไมตรงกนของโรคและสขภาพ และเปนเรองทนาคดนะคะ สำาหรบผใหบรการ ทางการแพทย ในสถานการณทการรกษาทกคนทเปนโรคเปนสงทเปนไปไมได และเปาหมายจรง ๆ ทเราตองการคอ คณภาพชวตทดขนของประชาชน a: Srisilapanan P, Korwanich N, Sheiham A. Assessing prosthetic dental treatment needs in older adults in Thailand: normative vs. sociodental approaches. Spec Care Dent 2003; 23: 131-134. b: Srisilapanan P, Sheiham. The prevalence of dental impacts on daily performances in older people in Northern Thailand. Gerodontology 2001; 18: 102-108. c: สดาดวง เกรนพงษ กณฒพร ลกษณา ธรดา วรกาญจนา พธ สระประเสรฐ พรทพา ศรวนชสนทร. การเปรยบเทยบระหวางความจำาเปน ทางวชาชพ คณภาพชวตในมตสขภาพชองปาก และความรสกจำาเปนตอการใสฟนเทยมของผสงอายไทยกลมหนง. ว. ทนต 2550; 57: 98-106. d: สดาดวง เกรนพงษ ญาดา พวงสอาด พรรณปพร นมศรสขกล พชชา วรรณจารรตน ศรณา พฤฒวรวงศ สปรดา สภนนตชาต. คณภาพชวตในมตสขภาพชองปากและความรสกจำาเปนตอการใสฟนเทยมของผสงอายไทยกลมหนงทมความจำาเปนทางวชาชพตอการใสฟนเทยม. ว. ทนต 2550; 57: 13-22.


สวสดปใหมคะ ไมรวากวาวารสารจะออก อาจจะเชยไปแลวสำาหรบประโยคน

แตเนองจากวาขณะปนตนฉบบเปนเทศกาลปใหมจรงๆ เลยจะนำาเสนอคอลมภใหมๆ

อนเนองมาจากงาน สอสรางสรรค วถ ใหม งานทนตสาธารณสขไทย ของชมรม

ทนตสาธารณสขแหงประเทศไทย ซงจดทเชยงใหม แลวมการจดบอรดนำาเสนอโปสเตอร ไปสะดดตา

อยทบอรดๆ นงทมคนมงดอย พรอมทงคณหมอประจำาบอรดทเชญชวนผสนใจทงหลายวาผใด

อยากไดรป ซงเจาของบอรดเปนผผลตขนเอง ใหบอกเบอรเมล และรปตางๆ ททานอยากได

จะจดสงไปใหถงท ซงแตละรปจะสอ

ทพญ.วชชดา โอทกานนท

“OHI งายๆสไตลหมอตม”


ถงทนตสขภาพในหลายๆ มต ผใชสามารถนำาไปใชได

หลายๆ งาน เออ...นาสนใจแฮะ แลวดใจดมากไมตองม

พธรตองอะไร แคบอกเบอรเมลเทานน หลงจากนน

คลอยหลงได 1 อาทตย เวลา 5 ทมกวา ม sms เขามอถอ

บอกวาสงรปใหแลวนะคะ ขอโทษทสงชา โอโห อะไรจะ

ขยนขนแขงขนาดนน พอไปเปดเมล ยงทงเขาไปใหญ

เพราะมคำาบรรยายดวยวาแตละรปเราจะไปใชยงไงตอนไหน

เลยอยากจะรจกกบคณหมอเจาของรปภาพเหลานน

Q* สวสดคะแนะนำาตวเองหนอยนะคะ

A ** ชอพตม หรอ ทพญ.วชชดา โอทกานนท อยศนย

บรการสาธารณสข 57 กทม.คะ จบมช.ป2526 (รนพโคสต

เชยงราย) เปนนกศกษา ยค 6ตค.2519 ซงยคนนจะ

ปลกฝงวาท เราเรยนอยน ใช เงนภาษของประชาชน

ทงประเทศ เขาตงความหวงใหเรากลบไปชวยเหลอเขา

จบแลวพจงรบราชการมาตลอด ทงทไมใชรนใชทนหลวง

เ รมทำางานทศนยทนตสาธารณสขระหวางประเทศ

จ.เชยงใหม 2 ป แลวยายไปอยคณะทนตแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม 5ป ระหวาง นนก เรยนป.โท

(M.P.H.) (รนเดยวกบพจนทนา) พอทำาเรองตงภาควชา

ทนตกรรมทวไปเสรจ กตองโอนไปอยศนยบรการสาธารณสข

57 กทม.ตงแตป 2536 จนถงบดนเลยคะ

Q* อยากทราบถงแรงบนดาลใจในการทำางาน

ทนตกรรมปองกน

A ** พเรมทำางานระดบโลก(WHO-ศทป.) และพฒนา

เลกลงเรอยๆจนมาอยศนยอนามยของกทม. แตกไมเคยทง

แนวทางการทำางานดานปองกนมาโดยตลอด เพราะสมเดจ

พระราชบดาทานเนนดานสาธารณสขมาก และ กระทรวง

สาธารณสขเคยทำา workshop กบ WHO เรอง Health for

All by the Year 2000 มการคำานวณอตรากำาลงทนต

บ ค ล า ก ร ท จ ะ ทำ า ใ ห บ ร ร ล เ ป า ห ม า ย

ภายใน15ป ซงถาเนนไปทการรกษาจะ

ตองใชบคลากรมากมาย ทำาไมไดแน ทาง

รอดคอตองเนนปองกน และใหความร

แกประชาชน WHO ใหงบทำาการทดลอง

Community Care Model ของ Dr.Beach

ทไดผลดมากเลย แตในทางปฏบตยงไม

เปนทยอมรบในสงคมไทย

พ ร สกวางานสาธารณสขเปนสวนหนง

ของความคดและชวตพไปแลว เพราะเราร

แลววาแนวทางไหนทจะทำาใหบรรลเปา

หมายประชาชนฟนดได หากทำางานแบบ

ตงเปาใหอดถอนเยอะๆละก ชวตนคงตาย

เปลาเพราะผลตหมอไมพอกบการเพมของประชากร และ

หมอทผลตมากอยากทำาแตงาน High tech, Specialist ซง

Specialist จำาเปนตองมแนนอน แตในดานปรมาณควร

เปนยอดของ 3 เหลยม คอไมตองมจำานวนมาก และ

ขอสำาคญคอ ทกคนสำาคญหมด ไมใช Specialist สำาคญ


4 ส

กวา GP. หรอทนตาภบาล เครองจกรใหญจะทำางานไดกดวยอาศยเฟองตวเลกๆ

ทกตวรวมกนหมนนนเอง

**ทนำารปตางๆมาเผยแพร เพราะรสกวา ยงใชยงคมคากบการทำาสอนขนมา

ถาเกบไวใชคนเดยวกนาเสยดาย เพราะพเกบภาพตางๆ มา 9 ป ประมาณ

1,700 ภาพ เลอกทสอความหมายไดชดเจนทสดมาสอน ในอนาคตถามภาพอน

ชดกวาน กจะเปลยนใหดขนเรอยๆ คะ ขอใหแจงชอ เบอรโทร อเมลไววาตองการ

ภาพทใชสอนเกยวกบเรองอะไร ภาพๆ เดยวสอความหมายไดมากกวา

คำา1000คำา โดยเฉพาะภาพสามารถสอความหมายไปกระทบจตใตสำานกได

ทำาใหคนเปลยนความคดและพฤตกรรมได

พมหลายเทคนคทใชอย เชน

วธการสอนทนตสขศกษาอสร.ป.4ใหสนกสนาน เฮฮามาก เดกๆจำาเนอหาได

เรว (แตไมรจำาไดนานแคไหน)

วธสอนสว. (อะไรจำาเปนตองสอน อะไรไมจำาเปนนก

เพราะสว.จำามากไมไหว)

เนอหาการสอนWell Baby Clinic คอเดกทมาฉดวคซน

ทกกลมอาย (ประมาณ 10 นาท)

วธการทำาแผนพบใหคนทวไปอานรเรอง (บางอนทำามา

ใหทพ.อานมากกวาใหชาวบานอาน)

วธหลอกลอใหเดก(+ผปกครอง) ตายใจ เปนมตรกบ

เรา ไมกลวหมอ

วธสรางทศนคตทดในการทำาฟนใหเดก (ไมไดหมายถง

วธอดฟนเดก) First impression สำาคญทสดคะ

รปอนๆอกหลายเรอง หลายรป ทถายไว 9 ป แลวคะ

วธถอนฟนดวย Luxator ทำาไดงายมาก แทบไมมราก

หกเลย ถางอมากจรงๆถงหกกหลวมแลว แคะงาย

*** ทกอยางทำาเพราะใจรกคนไข อยากหาวธชวยใหคนไทยฟนผนอยลง ***

ในฉบบตอไปพบกบคอลมภ “OHI งายๆสไตลหมอตม” นะคะ หรอ ถาใครไมอยากรอ เชญขอรปหรอเทคนค

ตางๆกอนไดท Email: [email protected] หรอทอย ทพญ.วชชดา โอทกานนท

ศนยบรการสาธารณสข 57 (บญเรอง ลำาเลศ)

226 ม.5 ถ.เฉลมพระเกยรต ร.9 แขวงหนองบอน เขตประเวศ กทม.10250 โทร. 081-6677944 , 02-3961866

Email: [email protected]

***อยาลม SMS บอกพตมท 081-6677944 ดวยนะคะวาสง email มาใหในชออะไร สงมาเมอไร***


“ผมอยากใหหมอชวยดฟนกรามผมหนอย มน

ปวด และเมอกดอาหารแรงๆ จะปวด ไมรผหรอไม”

คณวตก หอหมก กลาวกบคณสวย ยมมาก ทนตาภ

บาลโรงพยาบาลชมชนบานหาง เพอใหตรวจฟนกรามนอย

ลางซายทเมอคนปวด หลงจากทแสดงสทธการใชบตรทอง

ของหลกประกนสขภาพ

“ไมมฟนผนะคะ” คณ สวย ยมมาก ตอบ แตคณวตก

หอหมก ยงไมแลว คณสวย ยมมาก ไดใหผชวยนำากระจก

มาดฟนดวยกน

“ฟนซนนะครบ มนเปนรอง ไมใชดานบน” คณสวย

ยมมาก ตรวจอกกครงและกลาววา

“ไมผ แตเอาอยางนละกนนะคะ จะขดฟนทอดเกาให

ใหม” ดแลวนาจะไมมอะไร แต 3 วนตอมา คณวตก

หอหมก มาทโรงพยาบาลบานหางอกครง พรอมกลาว

“คณสวย คณทำาอะไรกบฟนผม ฟนกรามลางซายมนมร

ดานหลง และผลเจบลนมาก” แคนนยงไมคณวตกยง

กลาววา “ไมใชซเดยวนะ หลายซทเปนใครจะรบผดชอบ”

เมอเกดเหตการณไมคดวาจะเกด คณสวย ยมมาก จง

เรยกทนตแพทยกหลาบ สแดง มาชวยตรวจ

“หมอวา มนเปนลกษณะของฟนสกคะ คณวตก ไมได

เปนอะไร” ทนตแพทยกหลาบ สแดงอธบาย คณวตก ดจะ

ไมพอใจและไมไปตามนดในวนรงขนเพอพบทนตแพทย

ทานตะวน สเหลอง หวหนาฝายทนตสาธารณสขโรง

พยาบาลบานหางเพออธบายเรองทเกดขนอก กลบนงรถ

มาททนตแพทยสภา แลวรองเรยน

วเคราะห ตามขอบงคบทนตแพทยสภาวาดวยจรรยา

บรรณแหงวชาชพทนตกรรม พ.ศ.2538

หมวด 2 ขอ 7 ซงกำาหนดไววา ผประกอบวชาชพ

ทนตกรรมตองรกษามาตรฐานของการประกอบ

วชาชพทนตกรรมในระดบทดทสดแกผปวย โดยไม

เรยกรองสนจางรางวลพเศษนอกเหนอจากคาบรการ

ทควรไดรบตามปกต

ขอ 8 ซงกำาหนดไววา ผประกอบวชาชพทนต

กรรมตองประกอบวชาชพทนตกรรมโดยคำานงถง

ความปลอดภยและความสนเปลองของผปวย นน

ระเบยบกระทรวงสาธารณสขวาดวยบคคลซง

กระทรวง ทบวง กรม กรงเทพมหานคร เมองพทยา

องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล สขาภบาล

องคการบรหารสวนทองถนอน หรอสภากาชาดไทย

มอบหมายใหประกอบวชาชพทนตกรรมในความ

ควบคมของเจาหนาทซงเปนผประกอบวชาชพทนต

กรรม พ.ศ. 2538

เมอวนท กนยายน 2552 เวลาประมาณ 10.00

นาฬกา คณวตก หอหมก สงเกตเหนวาตนมฟนผและฟน

คดไมถง

ทนตแพทยสมชาย กจสนาโยธน

คนถกฟองเปนทนตแพทยคนทำ�ถกรอง


เปนรองทฟนซ 35 และมอาการปวดเมอกดอาหารแรง จง

ไปพบทนตแพทยทโรงพยาบาลชมชนบานหางโดยพบ

ทนตาภบาล สวย ยมมาก แลว เลาอาการดงกลาวให

ทราบ ทนตาภบาลไดทำาการตรวจสภาพชองปากแลว แจง

วา ฟนซดงกลาวไมผ และถามผปวยวาจะอดฟนซดงกลาว

หรอไมโดยชฟนซทจะอดใหดในกระจกดวย ผปวยยนยน

วาใช ทนตภบาลแจงวาถาจะใหอดเมออดเสรจแลวตองให

คณวตก หอหมก เซนยนยอมดวย แตไมไดอดฟนใหในวน

ดงกลาวโดยบอกใหคณวตก หอหมก ไปอดทคลนกเพราะ

ฟนดดมาก แตจะขดอมลกมฟนซ 36 ใหขาวขนเพราะวา

อดไวนานแลว คณวตก หอหมก ไมไดตอบอะไร คณ สวย

ยมมาก จงทำาการขดอมลกมฟนซทอดไว และฟนซอน ๆ

ดวย ขณะขดฟนเครองมอขดฟนไปโดนลนทำาใหคณวตก

หอหมก รสกเจบ คณ สวย ยมมาก ใหคณวตก หอหมก

กระดกลนและอดทนใชเวลาทำาประมาณ 2-3 นาทจงเสรจ

การรกษาดงกลาวไมไดคดคาใชจาย แตใหคณวตก

หอหมก ชำาระเงนเฉพาะคาบรการตามบตรทอง หลงจาก

กลบถงบานคณวตก หอหมก ไดสองไฟฉายเพอดฟนของ

ตวเองในกระจก สงเกตเหนวาฟนซ 36 บรเวณมมดานหลง

ทตดดานลนมร เปนรองทเหนไดชด และมเนอฟนหายไป

บางสวนหลายซ ซงกอนหนานฟนทถกขดกไมไดมปญหา

ใด ๆ

จากการสบสวนผใหการรกษาทางทนตกรรมแก คณ

วตก หอหมก กนยายน 2552 คอ คณ สวย ยมมาก เปนเจา

พนกงานทนตสาธารณสข ณ วนเกดเหตปฏบตงานทสถาน

อนามยหนองนำา โดยไดรบอนญาตจากผบงคบบญชาให

ไปปฏบตงานคลนกนอกเวลาราชการทโรงพยาบาลชมชน

บานหาง มทนตแพทยกหลาบ สแดงทำาหนาทควบคมดแล

การประกอบวชาชพทนตกรรมของทนตาภบาลในวนนน

กระบวนการทำางานของแผนกทนตกรรมโรงพยาบาลชมชน

บานหาง เมอผปวยมารบบรการกจะตองทำาบตร โดยมเจา

หนาทคดกรองผปวย วดความดน วดชพจร ซกประวตเจบ

ปวยเบองตน จากนนกจะทำาบตรควใหไปรบการรกษาตาม

แผนกตาง ๆ สำาหรบการใหบรการทนตกรรมในวนและเวลา

ทำาการปกต จะมทนตแพทยและทนตาภบาลปฏบตงาน

หลายคน ซงจะเฉลยผปวยกนทำา โดยทนตาภบาลจะได

รบมอบหมายงานจากทนตแพทย ใหทำาหตถการ ถอนฟน

อดฟน ขดหนปน และงานอน ๆ ตามขอบเขตอำานาจหนาท

ของทนตาภบาล ทงน ในชวงนอกเวลาทำาการทนตแพทย

จะใหการรกษาผปวยทนดไว สวนทนตาภบาลจะใหการ

รกษาผปวยทวไปตามขอบเขตอำานาจหนาทของทนตาภบาล

การควบคมและดแลการประกอบวชาชพทนตกรรมของทน

ตาภบาลคอ เมอการใหการรกษาผปวยของทนตาภบาลม

ปญหา ทนตาภบาลจะนำาเรองหรอปญหาปรกษาทนตแพทย

ทปฏบตงานในขณะนนกรณนคณวตก หอหมก มความ

ประสงคจะอดฟนลางดานซาย เนองจากมอาการปวดฟน

และสงเกตเหนฟนเปนรอง เคยว อาหารแรง ๆ จะมอาการ

ปวด จงคดวาตนเองนาจะมฟนผจากฟนดานคณ สวย ยม

มาก ไดตรวจดสภาพชองปากแลวเหนวาฟนซ 35 ไมผ โดย

ใหคณวตก หอหมก ดในกระจกดวย แลวจงไมไดอดฟนให

และไดแจงใหคณวตก หอหมก ทราบแลว แตเนองจากวน

ดงกลาวเปนวนหยด และเหนวาอมลกมทอดฟนอยมสภาพ

เกาแลว จงแจงคณวตก หอหมก วาจะขดอมลกมใหใหม

ซงคณวตก หอหมก กยนยอมรบการรกษา และขดอมลกม

จำานวน 4 ซ ใชเวลาประมาณ 2 – 3 นาท คณวตก หอหมก

ไดชำาระคาบรการทางการแพทย 50 บาทและกลบไปโดย

ไมมปญหาใด ๆ อก 3 วนตอมากลบมาโรงพยาบาลชมชน

บานหาง แจงวาฟนของคณวตก หอหมก เปนร ซงนาจะมา


จากการทำาฟนของ คณ สวย ยมมาก จงไดนำาเรองดงกลาว

ปรกษากบทนตแพทยกหลาบ สแดง ทนตแพทยทปฎบต

งานในวนนนดวย แตคณวตก หอหมก ไม พอใจคำาตอบและ

ไมตามนดทจะพบหวหนาฝายทนตสาธารณสข เพออธบาย

กลบรองเรยนททนตแพทยสภา

สวนผลการตรวจสภาพชองปากของคณวตก หอหมก

โดยคณะอนกรรมการจรรยาบรรณไมพบความผดปกต

ของฟนและชองปาก

กรณ มาตรฐานการรกษา

จากการตรวจสภาพในชองปากและฟนคณวตก

หอหมก ทอางวาทำาใหเกดความเสยหายนน พบเพยงการ

เปลยนแปลงไปตามธรรมชาตของฟนตามปกต และไมพบ

ความเสยหายใด ๆ จากการใหบรการของ ทนตาภบาล

สวย ยมมาก อยางไรกตาม ทงคณวตก หอหมก และ

ทนตาภบาล สวย ยมมาก ใหถอยคำาสอดคลองกนวา กอน

ใหการรกษา ทนตาภบาล สวย ยมมาก ไดแจง ใหคณวตก

หอหมก ทราบแลววาจะขดอมลกมทอดฟนใหใหม คณ

วตก หอหมก ซงรบทราบและยนยอมใหทนตาภบาล สวย

ยมมาก ขดอมลกมใหจนเสรจโดยมไดมการทกทวงหรอม

ปญหาใด ๆและภายใตการดแลของทนตแพทยระเบยบ

กระทรวงสาธารณสขวาดวยบคคลซงกระทรวง ทบวง กรม

กรงเทพมหานคร เมองพทยา องคการบรหารสวนจงหวด

เทศบาล สขาภบาล องคการบรหารสวนทองถนอน หรอ

สภากาชาดไทย มอบหมายใหประกอบวชาชพทนตกรรม

ในความควบคมของเจาหนาทซงเปนผประกอบวชาชพ

ทนตกรรม พ.ศ. 2538 การรกษาจงจงไมมมลเหตอนควร

สงสยไดวามการประพฤตผดจรรยาบรรณแหงวชาชพทนต

กรรมตามขอบงคบทนตแพทยสภา วาดวยจรรยาบรรณ

แหงวชาชพทนตกรรม พ.ศ. 2538 ขอ 7และ 8

กรณขอกลาวโทษทนตแพทย ทานตะวน สเหลอง

หวหนาฝายทนตสาธารณสข

โรงพยาบาลบานหาง

ทนตแพทย ทานตะวน สเหลอง

หวหนาฝายทนตสาธารณสข

โรงพยาบาลบานหางในฐานะเปน

ทนตแพทยผมหนาทควบคมดแล

การประกอบวชาชพทนตกรรม

ของทนตาภบาลสวย ยมมาก ในการใหการรกษาทางทนต

กรรมแก คณวตก หอหมก เนองจากตามระบบการปฏบต

ของทนตแพทยทโรงพยาบาลบานหาง ทนตแพทยจะทำาการ

ควบคมและดแลการประกอบวชาชพทนตกรรมของทนตาภ

บาล เมอการใหการรกษาผปวยของทนตาภบาลมปญหา ทน

ตาภบาลจะนำาเรองหรอปญหาปรกษาทนตแพทยทปฏบต

งานในขณะนน ซงในวนนนคณวตก หอหมก กมไดมปญหา

ใด ๆ แมตอมาภายหลงการรกษา 3 วน จะไดกลบมาพบทน

ตาภบาล สวย ยมมาก เพราะเหนวาฟนของตนเกดความ

เสยหายและมขอโตแยงเกดขน ทนตาภบาล สวย ยมมาก

กไดนำาเรองปรกษากบทนตแพทย กหลาบ สแดง ซงเปน

ทนตแพทยทปฏบตงานอยในขณะนนและนดผปวยใหมา

พบกบทนตแพทย ทานตะวน สเหลอง ซงเปนหวหนาแผนก

ทนตกรรมของโรงพยาบาล ชมชนบานหาง ในวนรงขน แต

คณวตก หอหมก กไมไดมาพบตามนด การปฏบตหนาทของ

ทนตแพทยทานตะวน สเหลอง ดงกลาว จงไมมมลเหตอน

ควรสงสยไดวามการประพฤตผดจรรยาบรรณแหงวชาชพ

ทนตกรรมตามขอบงคบทนตแพทยสภา วาดวยจรรยาบรรณ

แหงวชาชพทนตกรรม พ.ศ. 2538 แตอยางใด

คณะกรรมการทนตแพทยสภาพจารณาแลวมมต ขอรอง

เรยนดงกลาวไมมมล

“40 ปกำาลงแจว “ขอเชญศษยเกาทนตแพทยมหาวทยาลยเชยงใหมคนสเหยาชาวลกชางวาระครบรอบสสบ

การกอตงคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม ธนวาคม 2555” งานชางครบ”


4 ส

เนองจากทางเครอขายบรการสขภาพอำาเภอนากลางไดจดใหมโครงการ “ศนยพฒนาเดกเลกออน

หวาน” ซงมการดำาเนนกจกรรมมาอยางตอเนองตงแตปงบประมาณ 2549 แตฟนผเดก 3 ป กยงเพมขน

เรอย ๆ โดยปงบประมาณ 2553 พบวาภาวะฟนผเดก 3 ปในศนยพฒนาเดกเลกเพมขนถงรอยละ 5 จาก

ปงบประมาณ 2552 ศนยพฒนาเดกเลกหลายแหงยงไมมกจกรรมแปรงฟนหลงอาหารกลางวน บางแหงม

แตไมตอเนอง ศนยพฒนาเดกเลกออนหวานหลายแหงไมไดสานตอกจกรรมน จากการสอบถามพบวาเจา

หนาททนตสาธารณสข ครพเลยงเดก และผปกครองมความเขาใจในตวโครงการแตกตางกน ยงไมมความ

ตระหนกในการดแลสขภาพเดกอยางจรงจง และใหความสำาคญเรองทนตสขภาพนอยกวาสขภาพทาง

รางกาย

ศนยพฒนาเดกเลก สงเสรมสขภาพเพอพฒนาระบบเฝาระวงปญหาสขภาพเดก โดยชมชน

ชวเหรยญ


ปงบประมาณ 2554 ฝายทนตสาธารณสข โรง

พยาบาลนากลาง จงดดแปลงจากศนยพฒนาเดกเลกออน

หวานมาเปนศนยพฒนาเดกเลกสงเสรมสขภาพ เพอให

เกดการสงเสรมสขภาพแบบองครวม ไมเนนแคลดการ

บรโภคขนมหวานเพยงอยางเดยว โดยเรมนำารองในศนย

พฒนาเดกเลกในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลนากลางท

มภาวะฟนผสงกวาเกณฑททางจงหวดหนองบวลำาภ

กำาหนดไว เพอหวงผลใหเกดการลดลงของภาพรวมสภาวะ

ฟนผของอำาเภอนากลาง และเกดศนยพฒนาเดกเลก

ตนแบบในการขยายผลสศนยพฒนาเดกเลกอนตอไป

รปแบบกจกรรมเรมจากถามความสมครใจศนย

พฒนาเดกเลกทคดเลอกเขารวมโครงการ และจดประชม

ในรปแบบเชงปฏบตการ 2 ชวง ชวงแรกเปนการประชม

เชงปฏบตการ เพอพฒนาระบบเฝาระวงปญหาสขภาพ

ชองปากในชมชน ในรปแบบกจกรรมกลมระหวางครพ

เลยงเดก ผปกครอง อสม. และเจาหนาททนตสาธารณสข

โดยวทยากรตงโจทยเพอระดมความคดดานงานสง

เสรมสขภาพเดก ชวงทสองเปนการตดตามความกาวหนา

การพฒนาระบบเฝาระวงปญหาสขภาพเดกในชมชน โดย

จดประชมเชงปฏบตการเพอประเมนผลการดำาเนนงาน

ของแตละพนท และเจาหนาททนตสาธารณสขออกสำารวจ

สภาวะสขภาพชองปาก ตดตามงานสงเสรมทนตสขภาพ

ในศนยพฒนาเดกเลก ปดทายปงบประมาณนดวยการจด

เวทแลกเปลยนประสบการณการทำางานสงเสรมสขภาพใน

ศพด.ของอำาเภอนากลาง

ผลท ไดจากโครงการพบวา ศนยพฒนาเดกเลก

จำานวน 6 ใน 7 ศนยทเขารวมโครงการ มภาวะฟนผในเดก

อาย 3 ป ในปงบประมาณ 2554 ลดลงกวาปงบประมาณ

2553 และลดลงนอยกวารอยละ 60 ของเดกในศนยทได

รบการตรวจฟนทงหมด สวนครพเลยงเดก 7 ศนยทเขารวม

โครงการ มความรในงานสงเสรมสขภาพเดกเพมขน

สามารถเปนผนำากจกรรมกลมแลกเปลยนประสบการณ

การทำางานสงเสรมสขภาพเดกใหกบศนยพฒนาเดกเลก

อน ๆ ในอำาเภอนากลางได

จากการทำางานสงเสรมสขภาพในศนยพฒนาเดกเลก

มาหลายป ผ เขยนคดวา ครพ เลยงเดกในปจจบนม

ศกยภาพ มความรดานการดแลสงเสรมสขภาพเดกกนทก

คน จะแตกตางกนตรงทความตงใจในการทำางานเพอ

เดก ๆ ในศนย ซงอาจทอแท ถอดใจกนไปบาง เมอฝาย

ทนตสาธารณสขเขามาเปนตวเชอมใหครไดพบปะ

แลกเปลยนกน กเหมอนเปนการเตมกำาลงใจใหกนไดทาง

หนง แตปญหาทครพเลยงบอกวาแกไขยากทสดกคอเรอง

เกยวกบงบประมาณ หรอการสนบสนนจากเทศบาลและ

องคการบรหารสวนตำาบล ซงฝายทนตสาธารณสขกคง

ตองเปนตวเชอมภาคสวนนเขามามสวนรวมในการทำางาน

สงเสรมสขภาพเดกใหมากขน หวงใหเกดภาคเครอขายท

เขมแขงตอไปในอนาคต


ส วสดจา….ชาวทนตภธรทนารกทกๆคน กอนอนกตองขอขอบคณคณหมอหนยมากๆเลยคะ ทแนะนำาใหมโอกาสมาเลาเรองราว ลงในวารสารทนตภธร ทกครงจะไดอานเรองราวดๆจากทอน แตครงนจะไดเลาเรองของเราใหคนอนไดรบาง ….อออ…..เอาละคะมาเรมกนเลยดกวานะคะ เมอเรวๆนมโอกาสไดไปนำาผลงานโปสเตอรทประเทศเวยดนามมาคะ และประเทศไทยเรากไดมผลงานเดนมากมายไปโชวตางประเทศและกจกรรมโครงการเยาวชนปาคาพาสรางสขภาพ กเปนหนงในโครงการทไดไปในครงนดวยคะ กอนทเราจะเลาความประทบใจในครงนกขอเลาโครงการแบบยอๆเรยกนำายอยกอนนะคะ (เดยวคนอนเคาจะไมรวาเราทำาอะไรบาง ) เรมจากไดทำางานในโครงการหนนอยบานพ รวมกนออนหวาน กบพทนตาภบาล (พไหมคนสวย) ทำาใหไดเรยนรงาน แนวคดในการทำางานรวมกบชมชนหลายๆ อยาง จงเกดความอยาก อยากในทนกคอ อยากลองทำาโครงการขนมาสกอยาง กในเมอเรายงไปพฒนาทอน ตำาบลอนๆ ได แลวทำาไมเราไมทำาในบานเราดบางละทงๆ ทเราอยบานตลอดไมไดไปไหน และ กเปนคนในพนท ชาวบานสวนมากเปนญาตกน ทกคนจะรจกกนเพราะเปนชมชนเลกๆ จะไดพฒนาชมชนของตนเอง และตอบแทนความมนำาใจของคนในชมชนดวย (จากสวนลกๆ ในใจตงแตเดกคะ) เมอเกดความคดทอยาก และความทาทายขนมาคดวาจะทำางานจรงๆ จงไดสอบถามความคดเหนของหวหนาฝายกอนเพราะวาเรามนกแคผชวยขางเกาอ กลวจะทำาใหเสยงานเคาวางนเถอะแตวาคำาตอบทไดนนเกนคาดจรง …. เย …… ผลกคอ ok ผานฉลยเลยงานน พรอมทงยงเปนทปรกษาให ซงสงนเปนสงหนงท ทำาใหสามารถทำางานตรงนไดขอบคณมากๆนะคะหวหนา (ทพ.วนเฉลม บวบาน สดหลอ) แถมใจดอกตางหาก ขอบคณสำาหรบ การเปดโอกาสใหลกนองทำาในสงทตนเองรก สนบสนนชแนะ แนวทางในการทำางาน ซงเปนสงทภมใจมาก จรงๆ แลวในความคดในความคดของเราลกๆนนคดวา ผชวยในหองฟนไมจำาเปนทจะตองทำางานแตในหองฟนหรอ คอยทจะอยขางเกาอตลอด เมอไดโอกาสแลว

กลยเลย แตกตองมสงหนงทเตอนใจเราอยเสมอ คอ เราคอผชวยทนตแพทย บทบาทหนาทของผชวยและงานในฝายทไดรบมอบหมาย กไมควรทง เพราะผชวยใน ฝายทนตกรรมไมไดมแคเราเพยงคนเดยว สวนงานโครงการเปนงานททำาในเวลาวางของเรา กจกรรมในโครงการเปนการพฒนากลมเยาวชนใหมสวนชวยในการสงเสรมสขภาพชองปากโดยใชแตมเปนตวกระตนในการทำางาน เราคดวาเดก ยงไงกคอเดกตองมสงลอหลอตาบาง เปนบางครงเพอเปนกำาลงใจในการทำางาน ผลของงานทไดเดกๆ ชวยใหชมชนบานปาคา หม 1 ตำาบลปาคาหลวง อำาเภอบานหลวง จงหวดนาน เกดมาตรการชมชนขนโดยผานเวทประชาคมของหมบาน วา ในงานเลยง งานแตง งานบญ ไมมนำาอดลมขนมหวาน ขนมปบ ขนโตะ จากการทดลองทางวทยาศาสตรของเดกๆ และการตวงปรมาณนำาตาลของเดกๆ ทำาใหชมชนรถงผลเสย ทไดรบมากกวาประโยชน ชมชนจะใชขนมไทยทชาวบานชวยกนทำาเองหรอนำาสมนไพร ผลไมตามฤดกาล ทดแทนแถมยงหางาย ประหยด อกดวยซงเมอเปรยบเทยบกบหมบานใกลเคยงทใชนำาอดลมนนจะหมดคาใชจาย เปนเงนจำานวน 3,000 บาทตอ 1 งานเลยนะคะ และจากกจกรรมโครงการนกไดรบการสนบสนนจากเดกไทยไมกนหวานทำาใหไดไปนำาเสนอโปสเตอรทประเทศเวยดนาม กอนทจะไดไปเวยดนามนกเจอ ปญหาอปสรรคมากมายเหลอเกน ทเนนๆ กคอเรองภาษา และการแปลบทคดยอ ทเปนแบบวชาการ ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ อยากจะบอกวาไมเคยไดทำาเลย ขนาดภาษาไทย นภาษาองกฤษซะดวย ตายแลว ตายแนๆ แตกมทปรกษาทดมากๆเขามาชวยเหลอชแนะคะ ทำาใหเราไดเรยนรไปดวย (กลบจากเวยดนามจงบอกลกบอกหลานวาอยาขเกยจเรยนภาษา

เรองเลา จากเวยดนามโดย นาง สรารกษ ชมภชนะภย ผชวยทนตแพทย

โรงพยาบาลบานหลวง จงหวดนาน


องกฤษ.....เหมอนใครกไมร...ออ...) การเดนทางไปเวยดนามในครงนรสกวาประเทศไทยไดเขารวมมากทสด และคดวาถาไมมกรปไทยหองประชมคงจะโหรงเหลงนาดคะ ทกครงทผนำาประเทศไทยขนไปนำาเสนอ ธงชาตไทยกจะโบกสะบดพรอมกบเสยงปรบมอใหกำาลงใจกนกกกองหองประชมเลยคะ พอวนท 2 ของการประชมเปนการชมโปสเตอรของแตละประเทศทเขารวมจดแสดง ประเทศไทยกมโปสเตอรเขารวมมากอกเชนเคยและกเปนทสนใจของตางประเทศมากอกเชนกนคะ การไปครงนไดแบงรถกนเปน รถคนท 1 และคนท 2 สำาหรบเรา ไดอย คนท 2 รสกวาจะใชรถเปลองมากๆเลยเพราะวาวนแรกนน คนขบถอยไปชนประต กระจกแตกตองเปลยนรถ ตอมาหวเทยนบอด กตองเปลยนอก แตชวงเวลาทรอรถเปลยนนนทกคนกไมไดรสกเครยดอะไรเลย และนาตลกมากๆตรงททแรกเราจะใหคนท 1 และคนท 2 รวมกน ทกคนกพากนไปอดท คน1 แบบวารถแนนมากๆ จนคนขบบอกวาไปไมไหว พวกเราจงพากนลงมารวมกนขางลางอก ยกกระเปา ขนๆลงๆรอจนมรถมาเปลยนใชเวลารอเกอบชวโมง จงไดไปกนตอคะ สถานททองเทยวทไดไปนน ไป เกาะฮาลองเบย เปนเกาะทสวยงามมากๆ วนทไปนน ตรงกบวน ท 11 เดอน 11 ป 2011 ซงชาวเวยดนามรอลนผลประกาศใหเกาะนเปน 1ใน7 สงมหศจรรยทางธรรมชาตของโลก และแลวอาวฮาลองเบย กไดลำาดบท 2 ตอจากปาอเมซอน และไดเปน 1 ใน 7 สงมหศจรรยทางธรรมชาตของโลก ขอแสดงความยนดดวยนะคะ การเยอนเวยดนามครงนเรากไดความลบบางอยางมาวา ทำาไมสาวเวยดนามแตละคน ถงหนาอกสวยๆทงนนเลยเวลาทเคาใสชด อาวหยาย จนทำาใหสาวไทยหลายๆคนอจฉาเลยคะ พอดวาคณหมอทานหนงไดไปซอชดมาใส อามาทขายชดบอกความลบมาคะ กเลย ถงบางออกน….. (ขนาดอามายงใสเลยคะ…555) การไปในครงนไดรบความอบอนจากคณะมากเลยเพราะรสกวากรปไทยเปนกรปทดแลกนไมมชองวางระหวางสวนกลางและทมงานเลย วนสดทายมงานเลยงพวกเรากรวมกนใสชดไทยเขาไปในงานรองเพลงวนลอยกระทงกนสนกสนานเพราะวาตรงกบเทศการวนลอยกระทงของไทยเราพอดสวนเวยดนามกรองเพลงของประเทศเคาแตจบใจความวา ….. เวยดนามโฮจมน ……เวยดนามโฮจมน ….. เพราะชาวเวยดนามนนรกลงโฮของพวกเขามาก ลงโฮเปนวรบรษของชาวเวยดนาม ทราบไดจากไกดคะ ซงไกดคนท 2 นนเกงภาษาไทยมากคะและเรยนรเรองประวตศาสตรไดดจะชอบตรงสายตาของเขามากเวลาทพดถงชาต หรอลงโฮของพวกเขา เหนความรกชาต ของเคา จงทำาใหเรากหลงรกลงโฮของชาวเวยดนาม ไปดวย และ มคำาสอนของลงโฮทสงสอนชาวเวยดนามทำาใหรสกวาสามารถนำาไปใชในชวตประจำาวนของเราได “ ชาวเวยดนามเคาบอกวา ใหประเทศเปรยบไดกบนำา เพราะนำานนสามารถอยในภาชนะใดกได ”คำาสอนนมนทำาใหเราสามารถนำาไปปรบตวเขากบสถานการณตางๆได กเหมอนกบนำาอยไดทกๆท อยากใหชาวไทยทกคนมสายตา หรอความรสกรกชาตของเราแบบนทกๆคนจงเลยคะ สำาหรบการไปเวยดนามของผชวยหองฟนคนหนงในครงนสงทจะลมไมได และเปนสงกระตนการทำางาน เปนแรงบนดารใจในการทำางานอยตลอดไปกคอ ขอขอบพระคณ คณหมอ ปยะดา ประเสรฐสม , คณหมอกมล เศรษฐชยยนต , คณหมอวนเฉลม บวบาน, คณหมอสนทร ดปนตา ,คณหมอมยเรศ เกษตรสนสมบต รพ.สมเดจพระยพราชปว ,คณหมอ สมเกยรต กาญจนสนทธ รพ.ทาวงผา และคณหมอฟน จงหวดนานทกทาน ตองกราบขออภยดวยนะ

คะทไมไดเอยนามขอบคณทไดสนบสนนโอกาสในครงนคะ


ปจจบนนอะไรๆกตองมคณภาพ หรอมอะไรมารบรองวามคณภาพไมวา

จะเปนสงของเครองใช หรองานบรการตางๆไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน ดงเชน

การจดการเรยนการสอนในโรงเรยนกตองมคณภาพโรงเรยนไหนไดรบการรบรองคณภาพดานตางๆกจะเปนทสนใจของผปกครอง

บางคนตองขามนำาขามทะเลเพอทจะนำาบตรหลานไปเขาเรยน งานบรการดานสาธารณสขกเหมอนกนนบวนการบรการทมอบใหแก

ผมารบบรการจะเปนทคาดหวงของประชาชนและสงคมมากขนวาตองมคณภาพ เพราะงานบรการของเรา(ดานสขภาพ)เปนเรองเกยว

กบชวต ดงนนไมวาจะเปนการจดบรการภาครฐหรอเอกชน ไมวาจะเปนคลนกเลกๆทจดบรการทนตกรรมเพยงยนตเดยว เปดเปนบางวน

หรอจะเปนโรงพยาบาลทมการจดบรการครบทกแผนกกมความจำาเปนทจะจดบรการทมคณภาพแลวคณภาพของงานบรการมนเปน

อยางไรละ

ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตฉบบท 1ใหความหมายของ คณภาพบรการสาธารณสข ไววา คณลกษณะของบรการ

สาธารณสขทอยบนพนฐานขององคความร ทงดานมนษย สงคม วทยาศาสตร เทคโนโลย และดานอนๆ และพนฐานดานคณธรรม

จรยธรรมแหงวชาชพตอบสนองความตองการและความคาดหวงของประชาชนและสงคมไดอยางเหมาะสม

ในขณะทอาจารย จรส สวรรณเวลา (2541) ไดกลาวไววา คณภาพของการรกษาพยาบาลในโรงพยาบาลเปนสงทผปวยและญาต

พงประสงค เมอเขารบการรกษาพยาบาลกหวงวาจะไดรบบรการทดทสด ไดผลดทสด หายจากโรค ไมมความพการหรอความทกข

ทรมาน ทงมความสบายใจ เชอใจ และวางใจในขณะทประสบความทกขจากการปวย

Parasuraman(1985)กลาวไววา คณภาพการบรการแตกตางจากคณภาพของสนคาเพราะ การบรการสมผสไมได (Intangible) ไม

เหมอนกน (Heterogeneity) และไมสามารถแบงแยกจากกนได (Inseparability)สนคาเปนสงทจบตองได มความคงทนสง และโดย

ทวไปผลตขนภายใตการผลต เพอใหเปนไปตามมาตรฐานทแนนอน ในขณะทการบรการเปนเรองทมความผนแปรมากกวาสนคา เพราะ

การบรการมคณลกษณะสำาคญทจบตองไมได มความหลากหลาย และไมสามารถแบงแยกไดจากการผลตและการบรโภค (inseparability of

production and consumption)

จะเหนวาการจดบรการทมคณภาพแตกตางจากการผลตสนคาใหมคณภาพเปนอยางมากเราไมสามารถจดบรการเปน Lot ๆ ท

เหมอนกนเหมอนการผลตสนคาได เพราะความตองการ หรอความเจบปวยแตละคนแตกตางกนนอกจากนกระบวนการผลตสนคา

ถาสนคาผลตเสรจกมกระบวนการตรวจเชคถาไมสมบรณหรอไมไดตามแบบการผลตกคดออก หรอถกลดเกรดสนคา งานบรการไมสามารถ

ทำาไดอยางสนคา เพราะเมองานบรการไมเปนทพงพอใจของผมารบบรการหรอใหบรการทผดพลาดไปแลว นนหมายถงชวตหรอผลขาง

เคยงทไมสามารถคดทงได ดงนนงานบรการดานสขภาพมความจำาเปนอยางมากทผใหบรการตองเพมเตมจาการเปนผผลตกคอการให

บรการการผลตบรการดวยหวใจของความเปนมนษย ในการใหบรการแกผมารบบรการแตละราย เพราะเปนการบรการทมผลกระทบตอ

ชวต เลอดเนอของมนษยเชนเดยวกบเราผใหบรการ ตองรจกสงเกตเพราะผมารบบรการบางคนไมไดแสดงออกถงความตองการทแทจรง

ซงหากผใหบรการสามารถใหบรการทสอดคลองตรงตามความตองการของผรบบรการหรอสรางการบรการทมระดบสงกวาทผรบบรการได

คาดหวง จะสงผลใหการบรการดงกลาวเกดคณภาพการใหบรการซงจะทำาใหผรบบรการเกดความพงพอใจจากบรการทไดรบเปนอยางมาก

ดงนนพวกเราทกคนในฐานะทมบทบาทเปนผใหบรการทตองจดบรการทมคณภาพใหกบผมารบบรการ แลวทำาอยางไรละ ไมยาก

อยางทคดแคลองเปลยนบทบาทของเรามาเปนผรบบรการ วาเราตองการรบบรการอยางไร กนนแหละคะบรการคณภาพทเราควรจดให

แกผมารบบรการ

การจดบรการทมคณภาพโดย ทพญ.มยเรศ เกษตรสนสมบต รพ.สมเดจพระยพราชปว นาน


กอนทจะศกษาปรชญาเซน ภเขากคอภเขา แมนำากคอแมนำาเมอศกษาไปไดซกพก ภเขาไมใชภเขา แมนำาไมใชแมนำา

อกตอไป และเมอเขาใจเซนแลว ภเขากจะเปนภเขา และแมนำากคอแมนำาอยางทมนเปน

ภเขาและแมนำาจะเปนอยางอนไปไดอยางไร กไอเสนแบงเขตแดนนไง ภเขาและแมนำากลายเปนสงทถกมนษยใหความ

หมายมหนาทแบงวาฝากนของเราฝากโนนของเขา

มนษยเกงมากในการชวยกนกำาหนดวาสงของสงนงมนกลายเปนอะไรทมคาอยางอน กระดาษแผนเทาฝามอ พมพสสน

ตางกน กกลายเปนเงนเอามาแลกซอของได โลหะวงๆใสทนวนางขางซายกทำาใหคนรวา คนนมเจาของแลวนะ ทะเบยนสมรส

บงบอกการแตงงาน ททะเลาะกนจะเปนจะตายในหลายประเทศ วาตองเปนหญงแตงกบชายเทานนนะ เกยแตงงานกนไมได

แลวใครกำาหนด แลวอะไรคอสงทถกทผด ทำาไดทำาไมได…รไดอยางไร

เมอเชานงรถผานวนมอเตอรไซด กคยกนกบคนอนๆในรถวา วนพวกนตองจายเปนแสนใหหวควเพอจองวาจะรบสงคน

จากหนาปากซอย แลวกหามไปลำาเสนวนทอยกลางซอยดวย … ในใจกคดวา พวกหวควนมนจายเงนคาทรกไมใช แลวมน

เสยคาใชจายอะไรถงมสทธมาเกบคาหวคว ถนนมนกทสาธารณะ … งง

ใครกำาหนด แลวทำาไมคนทำาตาม

จรงเหรอทเปน “คนไทย” ตองรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย แลวไอรกไมรกนทำายงไง รไดยงไง (หาเรองแลวมยตร เหอๆ)

แลวจรงเหรอทเขมรกบเรานคนละชาตพนธกนโดยสนเชง แลวจรงๆไอเขตแดนนมนทำาหนาทอะไร มไปทำาไม มจรง ไมจรง

เขยนมาทงหมดไมไดบอกวาไมใหแบง ไมใหรก แตใหฉกคดเทานนเองวา อะไรมนมมายงไง จะไดไมเปนคนคดหรอทำา

อะไรอตโนมตตามสตรสำาเรจทคนอนกำาหนดมาให นกปรชญาชาวอเมรกนชอ Searle เขยนไววา ไอสงตางๆในสงคมนหนะ

มนประกอบดวย “กฎหรอขอตกลง” วาไอสงๆนงนนมนมหนาทอะไร มคามากนอย ดหรอไมด และ ทสำาคญมากคอ “กลไก”

ทจะทำาใหคนในสงคมรจกและยอมรบขอตกลงนนๆ … ยอมรบวา ภเขากลายเปนเสนแบงเขต ยอมรบวากระดาษแผนสแดง

มคา 100 บาท

แลวเคาทำากนยงไงใหเรามารวา สงมายาเหลานมนกลายเปนโนน เปนน ไอนด ไอโนนเลว …. นแหละคอประเดน

โดยมากแลวเราสามารถคนควาหาคำาตอบไดจากการศกษาประวตศาสตร “อยางจรงจง” (เพราะประวตศาสตรเองกขน

อยกบคนเขยนคนแตง) คำาตอบคงไมมใหในบทความนจะมกแต การฉกใหเราคดวา ไอความเชอ ความเขาใจของเรา วาอะไร

เปนอะไร อะไรมนตองเปนอยางนน อะไรมนตองเปนอยางนนน มนม “กลไก” ทคนอนทำาใหเราคดอยางนนดวย ไมใชวาเรา

ตดสนใจคดของเรามาเองทงหมด นกจตวทยา นกการตลาด เกงนกในการคดคำา คดสถานการณ หรอ บรรยากาศ ทจะทำาให

เรา ยอมรบ หรอ ไมยอมรบ ไอขอตกลงพวกนน เราไมไดฉลาดหรอมเหตผลอยางทเราคด เราไดรบอทธพลจากกลไกพวกนมา

ทงทรตวและไมรตว

จดประกายความคด : ความจรงทสงคมสรางขน

และ ความ (ไม) มเหตผลของคน

โดย ทพญ.ดร. มทนา เกษตระทต


แลวเราจะแนใจไดอยางไรวาอะไรจรง

อะไรถกตอง

การท เราไมแนใจไมใชส งเลวราย

อาจจะกลายเปนสงทอนตรายนอยกวาการ

ทเรายดวาสงทเราเชอนนถกชวรๆกได เราม

จดยนของเราทผานจากการตรกตรองได แต

การทสามารถเตอนใจตวเองไดวา “เราอาจ

จะผดกได” อาจทำาใหเราเปนคนใจดขน และ

ยอมรบฟงคนอนๆมากขนกได เพราะสงๆ

ตางๆในโลกนโดยมากมนกเปนสงทสงคม

สรางขนอยางทเขยนมา สงทเราคดวาจรงอาจ

เปนเพยงสมมตฐาน เปนเพยงทฤษฎ สวนสง

ทมอยแนๆพรอมลมหายใจเขาออกกคอตว

อโก ตวตนของเราทตองการใหคนอนเขาใจ

ตองการอธบาย ตองการใหคนอนเหนเหมอน

เรา ตองการโนน นนเตมไปหมด คดอะไรม

เหตผลไปหมด ลองดดๆสเหตผลเหลานนมกจะเขาขางตวเองเสมอ แลวดใหลกลงอกขน … เราแนใจไดอยางไรวาเรามเหต

มผล มตรรกะทไมวบต

เอาง ถามบตรกำานลแทนเงนสด 100 บาทใบนงแจกใหฟรๆเลย กบ อกใบนงเปนบตรกำานลแทนเงนสด 200 บาท แตคณ

ตองจาย 50 บาทแลกซอมานะ

คณจะเลอกเอาแบบไหน … ใครเลอกแบบไหนกเชญอโกแตละคนพยายามอธบายเหตผลของตวเองกนตอไดอกพกใหญ

(มคนเคยทำาการทดลองนมาแลวและพบวาคนสวนใหญ ยงไงกเอาของฟร ทงๆทจรงๆแบบทสองทำาใหคณไดกำาไร 150 บาท

เยอะกวา 100 บาทในแบบแรก)

นแหละ …

กระดาษแผนน มนไมไดเปนแค เสนใยรอยเรยงสานกนแลวโดนพมพดวยหมกทอานไดวาบตรกำานล และ เหตผลของคนท

เถยงคณมา มนกไมไดเปนแค คลนเสยงมากระทบโสตประสาท… ชม

* ตวอยางเรองภเขา แมนำา ธนบตร แหวนแตงงาน และ การอธบาย social constructed reality โดย Prof. Searle ไดมา

จากหนงสอ A Beginner’s Guide to Reality ของ Jim Baggot สวนการทดลองเรองบครกำานลเอามาจากหนงสอ Predictably

Irrational ของ Dan Ariely


หลายคนเคยฝนไววาอยากมชวตอสระ อยากโลดแลนไปไหนกไดตามความฝน อยากบนสงแคไหนกไดตามใจนก บนไปยมไปทกทายใหกบคนรอบขางอยางมความสข กเหมอนกบชวตของนกนอยทมความฝนและอยากบนออกจากรง ผมเองกอยากมอสระแบบนกบางสกครง แตเหตการณไมคาดฝนกเกดขนเมอวนหนงนกนอยเรมมขนปกทแขงแรง มนไดฝกการบน มตกบางลมลงบางเจบบางเปนของธรรมาดา แตความเจบปวดทผานมาเปนเหมอนครทคอยสอนลกนกใหบนไดถกตองและเรวยงขน จนกระทงเชาวนหนงลกนกสามารถบนออกจากรงได มนดใจมากจงบนไกลออกไป ยงไกลนกนอยกไดเหนสงทสวยงามลายลอมรอบตว แตทนใดนนเองกไดยนเสยงดง พรบ..โปะ !! พรอมกบอาการชา ทปกดานซาย การทรงตวเรมไมไหวตกลงมาสพนดนกระแทรกอยางจง ตอนนนกตวนอยรสกวาตวเองเจบปวดไปทงตว เหมอนตวเองไมมปกอกแลวทงๆทเพงจะฝกบนได และนนกคงไมตางอะไรกบชวตผมและพนองทนตาภบาลทวประเทศไทย ทผมบอกวาไมตางกเพราะวา พวกเรากเหมอนนกตวนอยมความฝน อยากบนออกไปเจอโลกกวางภายนอกแตแลวดวยคณคาทไมมใครมองเหน ปลอยชวตไปตามยะถากรรม โดนลกหนยงตกมาบางกไมมใครสนใจ พรอมรอเวลาใหสตวใหญทมแรงมากกวามากดกนหรอแหงตายเพราะไมมใครเหลยวแลกวา 40 ปทผานมา มตวแทนของทนตาภบาลมากมายทเปนเหมอนนกสเพอวชาชพ ทงทเปนทนตาภบาลเองและอาชพอนทเกยวของเพราะพวกเขาเหนความสำาคญในอาชพนทคอยสงเสรมปองกนสขภาพชองปากของชาวบานและเดกนอยในพนทหางไกลใหมสขภาพชองปากทดขน พวกทานเหลานพยายามหาหนทางความกาวหนาใหแกอาชพทนตาภบาล ทกครงทเรมจดประเดนกเหมอนจะมผหลกผใหญสนใจแตเรองกมกเงยบหายไปทกครง พรอมกบนโยบายทผลตทนตาภบาลออกมาอยางตอเนองเพมมากขนทกป แตกลบไมมองถงอนาคตของนกนอยเหลาน เมอรนเกาตายจากไปกมองเพยงวาผลตลกนกตวใหมออกมา ใหโบยบนไปตามยะถากรรมของมน ยอมไมแปลกทลกนกเหลานจะตกลงสพนดนและรอวนตายตอไป แลวทานกคดจะผลตลกนกรนใหมมาทดแทนแบบนทกปไมจบไมสนอยางนนหรอ หากทานทมอำานาจหวนกลบมาคดสกหนอยเหนใจลกนกเหลานนบางวฏจกรทนาเศราเหลานคงไมเกดขนทกๆ ป ลกนกเหลานจะเตบโต

นกนอยปกหกชวตทนตาภบาลไทย

ไดอยางไรในเมอเราไมเคยใหอาหารทดกบมน ปกจะแขงแรงไดอยางไรในเมอเราไมเคยคดจะฝกและสอนนกเหลานนใหบนไดอยางถกตองและสงางาม สงทพวกเราเรยกรองตลอด 40 ปน ไมเคยหวงจะโดดเดนกวาใครในสงคม พวกเรารตวดในความเปนนกนอย แต 40 ปทผานมาประเทศไทยพฒนาไปหลายดานมากจนเปนทรจกของทวโลก แตอาชพทนตาภบาลกลบหยดนงมาตลอด หลายคนถามวา “ถาไมด ถาไมกาวหนา แลวทนอยทำาไม?” แตอยากใหทานกลบมาคดสกนดวา ชวตคนเราเกดมาไมเหมอนกน ความพรอมของทบานในการสงเสยเลาเรยนของเราไมเหมอนกน พนฐานการเรยนรของแตละคนไมเหมอนกน และพวกเราเองมพอแมทตองเลยงดเชนกน การเหนใจเพอนมนษยเปนสงทดมใชหรอ มหนำาซำาพวกเคาเหลานยงอทศตวทำาดเพอสขภาพชองปากของคนไทย เมอไปดขอมลยอนหลงสขภาพชองปากของคนไทยเมอ 40 ปทผานมาเทยบกบปจจบนนมนไมดขนหรอ ไมใชเปนเพราะอาชพทชอวาทนตาภบาลหรอ ทเปนสวนหนงของความสำาเรจน นานอยใจอยไมนอยทผหลกผใหญในบางเมองมองขามอาชพน มแตเพยงนโยบายมงสรางสขภาพชองปากของคนไทย แตไมเหลยวแลคนทำางาน ขาดเมอไหรกผลตเพม ทานรไหมทำาไมถงขาดแคลน ทนตาภบาลเองกเปนมนษยมเลอดมเนอมจตใจ ขอเพยงอยามองพวกเราเปนเพยงสงของเมอขาดกเตมใหครบเลย ขอบคณทกทานทชวยเหลอและเหนใจนกนอยอยางพวกเราตลอดมา และขอโทษหากพวกเราผดพลงและลวงเกน ดวยความ

ตงใจและไมตงใจ ขอบคณอยางสดซงครบ Ns. นกนอยจากไรสบปะรด


ทายปบางใหญจมนำา มวแตซอมครภณฑคอลมนเลยหายไป ปนกโผลพนนำาแลวมาพบกนใหมคะ

มหากาพย – ทนตาสป

เรองทนตาตอนนคลายๆ กบรถไฟฟา คอเรองมนจะมาทกรอบทมการปรบเปลยนผบรหารกระทรวง เดมทเราทำาไวนนเรองไปดองอยทสำานกงาน กพ. คอเขาไมเอาไปเทยบวฒให ทมงานของเรานำาโดยพศรชย พโขงกพยายามเขาไปตดตาม โดยเขาไปเลาเรองใหทานรองปลกนทศน รายวาทราบเรองทนตา ทานนทศนทานมประสบการณการผลตพยาบาลเวชปฏบตทละเปน 1000 คน(ซงเปนการผลตตอยอด) ทานคดวาหากจำานวนผเสยหายมากพอ จะเกดการเคลอนไหวเพอแกไขปญหาได ทนตาทจบเพยง 50 คน รองไมดงพอ ทานบอกใหใจเยนๆ รอคลนลกใหม(ลกใหญ) อยางไรกตาม ระยะสนนนทานนทศนวา “ไมตองหวง ผมตามใหเเน เดยวตนปหนาผมจะพากพ.ไปดงานรพสต.เเถวอสาน วาเขาทำางานกนยงไง” เขาใจวาทานนทศนมาจากพนทอสาน พนองทนตฯเเถวนนคงไดทำาความประทบใจใหทานอยางด ทานจงจรงใจ ตงใจกบการนมากคะ สรปมหากาพยเรองน นางเอกของเรายงตองฝาฟนอกมาก ตอนนพนองทนตากพยายามทกวถทางทจะเขาหาทางนกการเมอง เพอดนเรองน หากไมไดกจะตองเดน เรยกวาไมดนกเดนกนละคะ สวนนขอใหความเหนสวนตว – ไมใชขอเทจจรงนะคะ- ในฐานะทนตบคคลากรในพนทเรารวมรบรรบทราบปญหาของพนองทนตา และเขาใจความกงวลใจของสบช.ทไมอยากลตทนตา 2 ปออกมาทละมากๆ เพราะหากไมม career ladder ทด อาชพทนตาจะกลายเปนอาชพชวคราวทเรยนไปเพอทำางานและรอปรบสายงานเปนอาชพอนทมนคงและเตบโตไดมากกวา ในขณะทการสงเสรมปองกนทนตสขภาพ เรากอยากใหมทนตาทเปนมออาชพ ทมวฒปญญามาชวยกนทำา เพราะการปรบพฤตกรรม การ

จากตวานนทหมอแพร บางใหญ

ขาว

ปรบคานยมของสงคมแตละทมนไมใชงายๆ จะใหทนตา 2 ป ทยงเดกมากๆ ไปทำากเหมอนใหทนตแพทยป 3 ไปทำางานเชงรก มนโหดกบนองมากอย อกทงสงคมเองกใหคาวฒการศกษามากขนทกท บทบาทของทนตาในฐานะผรกษานบวนจะตองคอยๆ ลดทอนลงไป (เหมอนการทำาคลอดทสอ. สมยกอนเจาหนาทสอ.กทำากนเปนกจวตรเดยวนแทบไมมทำากนแลว เพราะมแพทยและพยาบาลมากพอ เจาหนาทสอ. เขากลงไปคดกรองโรค ปองกนโรค มความกาวหนาเปน นวก.ได สงคมกเขมแขง(ความเหนนไดเรยนทานรองปลดไปแลวเชนกนในวนทเขาไปเลาปญหาทนตาใหทานทราบ)

กองทนทนตกรรม – จะอยหรอจะยบ

ทางสปสช.กไมนอยหนามการผลดใบ เปลยนตวผบรหารสปสช. อ. อมมารทานเลกดแลดานการเงนการคลงให และมกรรมการทมาจากการะทรวงสาธารณสขเขาไปในบอรดเพมถง 4 คน การตรวจสอบการบรหารงบของสปสช.ถกทวงตงจากสำานกงบอยหลายรายการ วนท 26 ธนวาคมทผานมา นพ. กตต ปรมตถผล ผเขามาดแลกองทนทนตกรรม เลาใหเราฟงวาสไตลการทำางานของทานใหเกยรตทนตบคคลากรในการทำางานและไมกาวกายงานทนตกรรม ทานเลาวาทนตฯเราสามารถแสดงใหเหนวาเราทำางานไดตามตวชวด อยางไรกตาม หากมการเปลยนแปลงผบรหารหรอทศทางนโยบายการทำางานจาก คณะกรรมการหลกประกนสขภาพฯ กมความเปนไปไดสงมากวา กองทนเลกนอยทเดมถกแบงแยกและใชงานแลกเงน จะถกรวมเขาดวยกนเพอสงเงนกอนให CUP บรหาร(ดวยผบรหารของกระทรวงกงวลเรองการนำางบการรกษาสวนบคคล ไปแตกเปนกองทนตางๆ ทมกจกรรมนอกเหนอจากงานรกษาทำาใหงบรกษาไมเพยงพอ) และกองทนทนตกรรม 1,500 ลานของเรากนบเปนกองทนขนาดเลกทมความเสยงในการถกยบสง ดงนนงบประมาณในการทำางานสงเสรมสขภาพทเคยขอยากขอเยน และเปลยนเปนสามลอถกหวยในปทผานมานน ปหนาเราอาจตองกลบมาปนสามลอขอตงคเชนเดม อยางไรกตามการทำางานของสปสช. ตองถกตรวจสอบ และทผานมาโครงการทไดผลสมฤทธเปนทเชดหนาชตาของสปสช.ไดแก โครงการทเกยวกบทนตกรรมทงหลายเพราะเราสามารถแสดงการประเมนผลโครงการของเราไดอยางเปนรปธรรม นบเปนทไดหนาไดตาของสปสช . ทงการรกษาแบบcomprehensive care ในเดกป.1เกนเปารอยละ 20 การทำาฟนเทยมไดมากกวา 40,000 ปาก เกนเปา 30,000 ปาก (ป 2556เลยไดปรบเปามาเปน 45,000 ปาก) สวนเปาการตรวจฟนป.1 เราทำาไดรอยละ 49 (เปารอยละ70)


ดงนนป 2556 กไมแนนอนวากองทนทนตฯเราจะถกยบหรอไม (อาจตองเกบเพอไวแสดงผลการทำางานกบสำานกงบ) เรองนกแสดงวาเราตองชวยกนพสจนตนเอง ในขณะเดยวกนกตองเตรยมตงเผอๆ ดวยวาหากไมมงบกองทน กจกรรมเชงรกทเดนหนาไปแลว จะทำาตอกนอยางไร ไปใชงบกอนไหน สรปเรองนอยทฝไมลายมอของเราทกคน จะไปจะอยกตองพสจนฝมอ หากเรามความสามารถไมมงบกไปลวงกระเปาคนอนมาทำางานได แตหากมงบทำาไมเปน เงนกถกงานอนชวยใชทนตสขภาพกไมไดดขน (ทานกตตวา จากการศกษาตางประเทศนนหากจะใหทนตฯไดผลด งบดานทนตกรรมนาจะเปนรอยละ 7 ของงบกองทนทงหมด ดงนน งบเราทวามาก อาจไมไดมากไป แตปแรกเราอาจยงไมพรอม ไมคนกบการใชงบทำางานเชงรก พอจะพรอมงบไมมพอด อาว!)

การปรบรหสหตถการ

กระแสการประเมนผลสมฤทธในการทำางาน ทำาใหเปนภาระของพวกรในการเกบขอมล ดงนน การออกแบบขอมลกลางเพอใชเปรยบเทยบการทำางานจะเปนประโยชนกบเราทกคนในอนาคต โดยหากเราทำาคนไข Key in ขอมล 1 ครงมขอมลทวไป รหสวนจฉย รหสหตถการมาตรฐานเดยวกนทงประเทศแลวไซร – เมอสงรายงาน 18 แฟม 21 แฟมทตอนนไมรจะเปลยนเปนกแฟม สวนกลางกสามารถนำา data set ทไดไปผกรายงานเอกเอง ไปวเคราะหแนวโนมการเกดโรค การรกษาโรคไดเอง ลดภาระการแจงนบ การขอขอมลดวนทเปนทออนใจของเราทกคน(ทงคนขอขอมลและคนสงขอมล) งานนจะเรมไดกตองมการตงชดรหสการรกษาทไดมาตรฐานกลาง เดมทนตกรรมสวนโรงพยาบาลเราใชรหสการรกษาไดแก ICD 9 CM (สอใช JHCIS เปน 10 TM มานานแลว) ขอเดม 9 CM ไมคอยละเอยด รหสเดยวแทนการรกษาหลายชนด ดงนนเราตองมการ key ทวนในโปรแกรมทนตฯตางๆ เพอเตรยมขอมลทำาผลงาน ทำาอวช. ปลายป 2554 นทานจารวฒนไดเรยกประชมเพอจดกลมรหสหตการ ICD 10 TM (Thai modified) มจดเดนคอละเอยดละออยาวถง 7 หลก เลาทงโรค ทตงโรค ขอมลชดนเราออกแบบกนมานานหลายปแลว ปลายปทผานมามการนำาขอมล 10 TM เทยบกบ 9 CM เทยบกบรหสเลข 5 ตวของกรมบญชกลาง จดกลมตามสาจาเฉพาะทาง เตรยมรองรบการประเมนผลการทำางานแบบใหมและรายงานทนตฯอนๆ เดอนพย. 2554 มการเวยนจดหมายแจงพนทวา นบแต 1 มกราคม รพ. สามารถสง 10 TM ไปทสปสชไดแลว สปสช.ไดปรบโปรแกรมเพอรบ 10 TM แลว (แปลวา 10TM กเบกไดเชนเดยวกบ 9 CM แตขอดคอรายงานทนตฯตวอน จะคอยๆ ลดลงๆ ไปในทสด) เรมปงบ 2556

เรองขอมลนมจงหวดนำารองทงหมด 23 จงหวด ดงน

ภาคเหนอ ไดแก นาน ลำาปาง พะเยา เชยงใหม ภาคอสาน ไดแก ชยภม อบล ขอนแกนกาฬสนธ หนองคาย บงกาฬ บรรมย สรนทร

ภาคตะวนออก ไดแก ฉะเชงเทรา ภาคกลาง ไดแก นนทบร ราชบร นครปฐม สระบร สพรรณบร สงหบร ภาคใต ไดแก นครศรธรรมราชฯ ปตตาน ระนอง สงขลา

พนองทนตแพทยททำางานในจงหวดนำารอง ขอใหทราบและเตรยมนำารองกนดๆ อยาไดตามรอง ผดรอง หรอตกรองไปเชยวนะคะ

เบยเลยงเหมา (แลวไม) จาย และ P4P

วากนวา “ เงนไมใชเรองสำาคญ ไมไดเงนตางหากทสำาคญ” ตอนนพนองเราหลายทคงไมไดรบเบยเลยงเหมาจาย สวนพนองทรพศ. รทพ. ยงไมไดเลยสกท ดวยมจดหมายทวงตงเรองการจายเงน 15,000 ทรพท. รพศ. เพราะเดมไมมการจายเบยเลยงเหมาจายในกลมน แตการจายเกดขนหลงมการปรบอตราการจายเบยเลยงเหมาจายทรพช. เพอใหไมเกดความแตกตางกนมากจนเกนไปในการทำางาน สวนนผบรหารรพท.รพศ. กมไดนงนอนใจ กไดพยายามหามาตรการ P4P เพอใหสามารถจายเงนใหคนทำางานได โดยมแนวคดวาทำามากไดมาก ทำานอยไดนอย เพราะสมมตฐานคอการทำางานใน ระดบ อ.เมอง มคนไขมากกวา มภาระงานมากกวาในเขตอำาเภอ การทำา P4P นาจะอยในวสยทจะทำาไดโดยไมยาก เกณฑการจาย P4P ของรพศ. โปรดตามอานไดในคอลมน P4P โดยตรงนะคะ แลวสวนรพช.เลา ทำาไมไดบางทยงไมไดบางทไดรบแลว สวนนเกดจากสถานะเงนบำารงและความไมมนใจในกระบวนการงบประมาณ คาทเดมเบยเลยงเหมาจายจะมงบประมาณมาชวยจำานวนหนง ซงหากรพ.ตดจายไปกอน กจะอดไดงบประมาณสวนน เปนการเสยโอกาสหนวยงาน(จายไปแลว ไปเอางบมาไมได) ผบรหารหลายทจงเลอกทจะรองบประมาณวาจะตกมาจรงไหม เมอไร และมบางรพช.ทหากจายเบยเลยงเหมาจายจากเงนบำารง จะเกด “สภาพฝด”แทน “สภาพคลอง” อาจตองมการดงจายคายา ซงเปนการนำาเอาคายามาจายเปนคาตอบแทนไปเสย นอกจากนเพอความเปนธรรมกมการเสนอใหปรบรพช. ตามทตงโดยมรพช.เขตปรมณฑลจำานวนหนงซงจะตองถกปรบลดเบยเลยงเหมาจาย ซงเปนการจายชดเชยการเสยโอกาสของการดำารงชพ เชน บางใหญทตดกรงเทพ กจะโดนลดเบยเลยงเหมาจาย และหากจะปรบเพมการจายจะตองจายจาก P4P ซงกตองไปเรงศกษา เรงดำาเนนการกนตอไป


วนท 21-22 กมพาพนธ 2555 ตวแทนเครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการ นำาทมโดย ทพญ.ภตตมา

บรพลกล,ทพญ.มาละศร ปญญาสกลวงศ, คณอญชล วมล จาก สถาบนราชานกล, ทพญ.พรทพย แกวประดษฐ จาก

รพท.สงขลา จ.สงขลา , ทพญ.สรรตน สงสวาง รพท.นาน จ.นาน, นางศศธร ไชยพลงาม รพช.โพนทอง จ.รอยเอด เขารวมจด

นทรรศการสรางเสรมสขภาพชองปากคนพการในเดกวยเรยน ในงานประชมวชาการเพอแลกเปลยนเรยนรเครอขายโรงเรยน

เดกไทยฟนด จดโดยสำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ณ.โรงแรมมณฑยรรเวอร กรงเทพ

เครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ สสพ.

www.oha-th.com


วนท 16 มนาคม 2555

ทพญ.เยาวพา จนทรบตร

ตวแทนเครอขายโรงพยาบาล

โพนทอง นำาเสนอผลงาน “การ

พฒนาระบบการดแลสขภาพ

ชองปากผพการ เครอขาย

บรการสขภาพโพนทอง จงหวด

รอยเอด” ทหองยอย สรางเครอ

ขายชมชนสรางหนทางสความ

สำาเรจในงานประชม HA Fo-

rum ครงท 13 เรยนรบรณาการ

งานกบชวต ทพญ.เยาวพาเลา

วา “ไมกปทแลว ทรบเงน อ.ทรง

วฒ มาทำางาน ยงไมรจกงาน

เชงรกคออะไร ทำางานกบชมชน

ทำายงไง วนนไดไปเลาใหคนอนฟง การสรางเครอขายชมชน เปนการสรางความสำาเรจของโพนทองจรงๆ การเหนตวตนของเรา

เหนบรบททกผคน เหนความดของคน เหนความดของชมชน เปนกำาลงใจในชวตของพจรงๆ “ ขอบคณพเยานะคะ ความสำาเรจ

ของพเยากเปนแรงบนดาลใจใหพวกเราทกคนดวยเชนกนคะ


“นานนอยอสานตอนไหน” เปนคำาถามทผมเคยได

รบจากเพอนๆ ยามทราบวาผมยายมาอยนานเมอสบกวาป

กอน คำาถามนทำาใหผมองไปพกใหญเพราะไมทราบวาจะ

ตอบอยางไรด แตทำาใหผมทราบวานานไมเปนทรจกแมแต

คนทเคยอยภาคเหนอดวยกนมากตาม เวลาผานไปเรวดง

โกหกผคน มาบดนชอเสยงของเมองนานเรมเปนทรจกใน

ฐานะเมองทองเทยวนองใหมทมความบรสทธอยมาก หรอ

บางทานกทราบจากขาวเหตการณสดเฮลคอปเตอรของ

ปลดกระทรวงตก หรอ รถตกเขาเพราะเชอเครองจพเอส

สารพดเหตการณทบอกเรองราวของทนเมองนาน

สำาหรบในวงการวชาชพทนตกรรมกมขาวเกดขนเชนกน

เมอกลางปทแลวตวแทนวชาชพทวประเทศไดลงมตเลอกให

ทนตแพทยกมล เศรษฐชยยนต จากสำานกงานสาธารณสข

จงหวดนานเปนตวแทนผประกอบวชาชพทนตกรรมเขาเปน

กรรมการใน คณะกรรมการควบคมคณภาพและมาตรฐาน

บรการสาธารณสข ของสำานกงานหลกประกนสขภาพแหง

ชาต นบเปนทนตแพทยชายขอบทานแรกทถกเลอกเขามา

ในกรรมการชดนแสดงใหเหนวาวชาชพของเราเปดกวางให

ทนตแพทยจากชนบทไดมโอกาสในการทำางานเปนตวแทน

วชาชพเชนกน ในวนทเลอกตงผมไดใหคำามนตอทประชมวา

ผมจะพยายามทมเทในการทำางานและรายงานการทำางาน

ของผมใหวงการวชาชพของเราทราบเปนระยะ กอนอนตอง

ขอขอบคณหลายทานทไดสอบถามเขามาวาผานมาหกเดอน

แลวผมเปนอยางไรบาง ผมยงสบายมากครบ เพราะคณะ

กรรมการยงไมไดเรยกประชมเลยทงๆทจรงตองประชมทก

เดอนเนองจากในระยะแรกวชาชพตางๆตองเลอกตวแทน

เขามาเปนกรรมการ แตบางวชาชพเลอกไดแลวตองทำาเรอง

ขออนมตหนวยงานตนสงกดใหอนญาตอก กวาจะครบกพบ

วานำาทวมสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตอก

ผมเลยจะไดเรมประชมนดแรกเดอนมกราคม ๒๕๕๕

แทน ผมเลยคดวาฉบบหนาผมจะนำาบรรยากาศการประชม

รวมถงเรองทนาสนใจมานำาเสนอ สวนฉบบนผมขอเกบตก

สงทสะทอนจากในวนทเลอกตงมากลาวแทน บางทานอาจ

ยงไมทราบวากรรมการชดนคอใครมหนาทอยางไร ผมขอ

ยอนกลาวถงพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต

พ.ศ.๒๕๔๕ ไดกำาหนดใหมคณะกรรมการ ๒ ชดทบางทาน

ชอบเรยกวา บอรด สป.สช. โดยคณะแรกคอคณะกรรมการ

หลกประกนสขภาพแหงชาต อาจเรยกวาเปนบอรดบรหารม

รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเปนประธานในชดนมผ

แทนทนตแพทยสภาเปนกรรมการทานหนง ซงในชด

ปจจบนคอ ทพ.ศรชย ชประวต อกชดหนงคอคณะกรรมการ

ควบคมคณภาพและมาตรฐานบรการสาธารณสข อาจเรยก

วาเปนบอรดวชาการ ทมตวแทนจากวชาชพตางๆเปน

กรรมการสำาหรบวชาชพทนตกรรมจะมตวแทนจากทนต

แพทยสภาหนงคนและตวแทนทไดรบการเลอกตงจากผ

ประกอบวชาชพทนตกรรมอกหนงคน สำาหรบในกรรมการ

ชดนต วแทนจากทนตแพทยสภาไดแก ผศ.(พ เศษ)

ทพ.ไพศาล กงวลกจ ในการประชมเพอเลอกตวแทนผ

ประกอบวชาชพทนตกรรมไดมสมาชกบางานสงสยวา

กรรมการชดนมหนาทอยางไรบาง ผมเลยขอถอโอกาสน

กลาวถงอำานาจหนาทของคณะกรรมการควบคมคณภาพ

และมาตรฐาน ดงตอไปน

ขาววงในจากใจหมอกมล

โดย ทนตแพทยกมล เศรษฐชยยนต สำานกงานสาธารณสขจงหวดนาน


(๑) ควบคมคณภาพและมาตรฐานหนวยบรการและ

เครอขายหนวยบรการตาม มาตรา ๔๕

(๒) กำากบดแลการใหบรการสาธารณสขของหนวย

บรการใหมคณภาพและมาตรฐาน ในกรณทหนวยบรการ

นน ๆ มการใหบรการในสวนทสงกวาบรการสาธารณสข

ตามมาตรา ๕

(๓) กำาหนดมาตรการควบคมและสงเสรมคณภาพและ

มาตรฐานหนวยบรการและเครอขายหนวยบรการ

(๔) เสนอแนะอตราราคากลางของโรคทกโรคตอคณะ

กรรมการเพอประกอบการวางหลกเกณฑกำาหนดคาใชจาย

เพอบรการสาธารณสขใหแกหนวยบรการตามมาตรา ๔๖

(๕) กำาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการรอง

เรยนของผซงถกละเมดสทธจากการใชบรการ และวธ

พจารณาเรองรองเรยนดงกลาว รวมทงหลกเกณฑและวธ

การใหความชวยเหลอแกผซงถกละเมดสทธจากการใช

บรการ และกำาหนดหนวยรบเรองรองเรยนเพอใหประชาชน

สามารถเสนอเรองรองเรยนไดโดยสะดวกและเปนอสระจาก

ผถกรองเรยน

(๖) รายงานผลการตรวจตราและการควบคมคณภาพ

และมาตรฐานหนวยบรการและเครอขายหนวยบรการตอ

คณะกรรมการ พรอมทงแจงหนวยบรการและหนวยงานตน

สงกดเพอปรบปรงแกไขและตดตามประเมนผลในเรองการ

ปรบปรงคณภาพและมาตรฐาน

(๗) สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจ

ตราและการควบคมกำากบหนวยบรการและเครอขายหนวย

บรการ

(๘) จายเงนชวยเหลอเบองตน ในกรณทผรบบรการได

รบความเสยหายทเกดขนจากการรกษาพยาบาลโดยหาผ

กระทำาผดมได หรอหาผกระทำาผดไดแตผรบบรการไมไดรบ

คาเสยหายภายในระยะเวลาอนสมควรตามหลกเกณฑ วธ

การ และเงอนไขทคณะกรรมการกำาหนด

(๙) สนบสนนใหมการพฒนาระบบการเผยแพรขอมล

แกประชาชนเพอใชประกอบการตดสนใจในการเขารบ

บรการสาธารณสข

(๑๐) ปฏบตหนาทอนตามทพระราชบญญตนหรอ

กฎหมายอนกำาหนด ใหเปนอำานาจหนาทของคณะกรรมการ

ควบคมคณภาพและมาตรฐานหรอตามทคณะกรรมการ

มอบหมาย

หลงอานอำานาจหนาทของคณะกรรมการชดนบางทาน

อาจยงสงสยวาเกยวของกบวชาชพทนตกรรมอยางไรบาง

ผมขอยกตวอยางซกสองเรองทเกยวของเชนกรณทสถาน

บรการใดจะขอขนทะเบยนเปนเครอขายบรการสขภาพของ

สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตตองผานการตรวจ

คณภาพและมาตรฐานตามทคณะกรรมการไดกำาหนดไว ใน

เรองนมบงทานใหความเหนวามาตรฐานทนตกรรมยงมนอย

ไมเพยงพอ ขอใหกำาหนดหลกเกณฑมากยงขน สงนผมขอ

นำาไปศกษาดกอนเนองจากถามหลกเกณฑมาก สถาน

บรการทจะผานการประเมนกจะยากยงขน ถาทานใดม

ประเดนใดทอยากเปลยนกเสนอเขามาไดเพอผมจะได

ทำาการหยงเสยงในผประกอบวชาชพวาเหนดวยเพยงใด แต

ในความคดของผมหลกเกณฑทจะออกมาไมควรมากกนไป

หรอนอยเกนควร เนองจากจะสงผลกระทบตอตนทนทมาก

ขน อกกรณหนงคอมาตรา ๔๑ ทเรยกกนเปนเงนชวยเหลอ

เบองตนแกผรบบรการทไดรบความเสยหายจากบรการ

สาธารณสข โดยไมตองรอผลพจารณาผดหรอถก แตตองไม

เปนตามพยาธสภาพของโรค หรอเหตแทรกซอนทเปนไป

ตามปกตของโรคนนและไดมการวนจฉยและรกษาตาม

มาตรฐานแลว โดยคณะกรรมการควบคมคณภาพและ

มาตรฐานบรการสาธารณสขไดแตงตงอนกรรมการประจำา

จงหวดเพอรบเรองและวนจฉยเบองตนภายใน ๓๐ วนหลง

ไดรบคำารอง ถาผเสยหายไมพอใจสามารถยนอทธรณมาท

คณะกรรมการชดใหญได ซงขณะนเรองรองเรยนทางทนต

กรรมกำาลงเพมมากขนกเปนอกทางเลอกของผรบบรการ ไว

ในฉบบตอไปผมจะไดนำาตวอยางหรอขอสงเกตทนาสนใจ

มาเขยนใหทราบอกครง

ทายนผมตองขอขอบคณทกทานทใหโอกาสผมเขามา

ทำางานในคณะกรรมการชดน ผมจะพยายามทำาอยางเตม

ความสามารถ ยามเกดปญหาหรอตองตดสนใจใดๆผมจะ

ใชมมมองระดบทกทาน รกษาผลประโยชนทสมดลระหวาง

วชาชพทนตกรรมกบผรบบรการทนตกรรม พยายามใหทก

ฝายพงพอใจสงสเทาทจะทำาไดรบ แลวพบกนใหมฉบบหนา

ครบ


ฉบบนเปนฉบบสงทายปเกาพ.ศ.2554และตอนรบ

ปใหมพ.ศ.2555 ซงปเกาทผานไปชางเปนปทชมฉำา (ทงนำา

ททวมและนำาตา) ของชาวไทย ดวยเหตการณมหาอทกภย

ครงประวตศาสตรของประเทศไทย ทเกดขนระหวางฤด

มรสมในประเทศไทย พ.ศ.2554 เกดผลกระทบตอ บรเวณ

ลมแมนำาเจาพระยาและลมนำาโขง เรมตงแตปลายเดอน

กรกฎาคมและยงคงดำาเนนมาจนถงปจจบน มราษฎร

ไดรบผลกระทบแลวมากกวา 12.8 ลานคน ธนาคารโลก

ประเมนมลคาความเสยหายสงถง 1.44 ลานลานบาท

เมอเดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 และจดใหเปนภยพบตครง

สรางความเสยหายมากทสดเปนอนดบสของโลก อทกภย

ดงกลาวทำาใหพนดนกวา 150 ลานไร ซงในจำานวนนเปน

ทงพนทเกษตรกรรมและอตสาหกรรมใน 63 จงหวด 641

อำาเภอ และทสำาคญยงคอทวมกรงเทพมหานคร เมอง

หลวงของประเทศไทย ดวยอทกภยครงนถกกลาวขาน

วาเปน “อทกภยครงรายแรงทสดทงในแงของปรมาณนำา

และจำานวนผได รบผลกระทบ” ผลกระทบและความ

เสยหายทเกดขน ไดแก ความเสยหายแกทรพยสนและ

ชวตของประชาชน โบราณวตถ และโบราณสถาน ถนน

หนทางการคมนาคม ภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรม

การศกษา การทองเทยว ปญหาทางสงคม เชน การขด

แยงเรองการกน-ระบายนำา การประทวงปดถนน ปญหา

ทางสาธารณสข ไดแก สขภาพจตของผประสพภย การ

เจบปวย การควบคมโรคระบาด การสขาภบาลอาหารและ

นำา สงแวดลอม เชน ขยะ นำาเนาเสย เปนตน แตในดาน

บวก กจะเหนความมนำาใจ ชวยเหลอเกอกลกนของคนไทย

ทงประเทศทงภาครฐและเอกชน ทระดมความชวยเหลอ

กนอยางนาซงใจยงนก วาจะเปนคนไทยภาคไหน เชอชาต

ใด นนยอมแสดงใหชาวโลกไดเหนวา คนไทยสวนใหญ

กรองใจทายเลม

รกกน หวงใยและเอออาทรกน นอกจากนไทยเรายงไดรบ

การช วย เหลอจาก ต างประ เทศ เชน จน ญ ป น

สหรฐอเมรกา เปนตน

ในโอกาสขนปใหม 2555 น ขอใหเปนปทคนไทยทกคน

ประสบความสข อยาไดมภยพบตใดๆเลย (แตกตองระวง

และปองกนดวย) ขอใหทกคนเขมแขงและตอสกบชวตอยาง

มสต ดงเพลง Live and Learn จดเปลยนของชวต ทมเนอ

รอง “เมอวนทชวต เดนเขามาถงจดเปลยน จนบางครงคนเรา

ไมทนไดตระเตรยมหวใจ ความสขความทกข ไมมใครรวาจะ

มาเมอไหร จะยอมรบความจรงทเจอไดแคไหน เพราะชวต

คอชวต เมอมเขามากมเลกไป มสขสม มผดหวง หวเราะ

หรอหวนไหว เกดขนไดทกวน อยทเรยนร อยทยอมรบ มน

ตามความคดสต เราใหทน อยกบสงทม ไมใชสงทฝน และ

ทำาสงนนใหด..ทสด สขกเตรยมไว วาความทกขคงตาม

มาอกไมไกล จะไดรบความจรง เมอตองเจบปวดไหว “ เมอ

อานหรอรองเพลงนกคง สะทอนความจรงของชวตคนเราได

ดมาก สรปความวา ชวตคนเราทกคนลวน มทงสขได มทกข

ได เราตองมสต รบมอกบเหตการณใหไดบนความเปนจรง

ซงมนเปนสจธรรมของชวต (ทานสามารถดาวนโหลด/รบ

ชมรบฟงไดท Youtube คะ) เพลงนดจรงๆ ตองขอขอบคณผ

แตงเนอรองน คอบอย โกสยพงศ และผขบรองคอ คณกมลา

สโกศล ไวณ โอกาสนดวยคะ

ทพญ.บานเยน ศรสกลเวโรจน

ประธานชมรมทนตสาธารณสขภธร


ทันตภูธรเล่ม 1 ปี 2555

Documents